sprawozdanie z realizacji w 2011 roku powiatowej strategii

sprawozdanie z realizacji w 2011 roku powiatowej strategii

2011
SPRAWOZDANIE
Z REALIZACJI W 2011 ROKU
POWIATOWEJ STRATEGII ROZWIĄZYWANIA
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
POWIATU NOWODWORSKIEGO
NA LATA 2009 - 2015
Obowiązek stworzenia strategii rozwiązywania problemów społecznych na samorząd terytorialny
nałożyły zapisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362
ze zm.).
Dokument został przyjęty Uchwałą Nr XXVIII/252/2009 Rady Powiatu w Nowym Dworze
Gdańskim z dnia 30 października 2009 r. w sprawie przyjęcia aktualizacji strategii pomocy społecznej
i działań na rzecz osób niepełnosprawnych w Powiecie Nowodworskim.
Strategia jest dokumentem planowania długookresowego i jej realizacja zależy od oddziaływania
społecznego oraz od istotnego czynnika sprzyjającego redukcji niepożądanych zjawisk społecznych – w tym
bezrobocia i marginalizacji obszarów wiejskich.
O ostatecznym znaczeniu i wartości Strategii z pewnością decydują zawarte w dokumencie priorytety
i praktyczne działania niezbędne do realizacji przyjętych celów.
Korzystając z doświadczeń współpracy z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej,
organizacjami pozarządowymi oraz innymi partnerami społecznymi sfery pozarządowej zrealizowane zostały
wybrane założenia przyjęte w Strategii.
W 2011 roku podobnie jak w roku poprzednim, tj. 2010 r., realizacja Strategii skupiała się przede
wszystkim na działaniach m. in.:
1. aktywność wspierająca i promująca instytucje działające w zakresie pomocy społecznej oraz zakres
realizowanych zadań
2. współpraca z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej (głównie Ośrodkami Pomocy
Społecznej), edukacji, służby zdrowia, wymiaru sprawiedliwości, policji oraz organizacji
pozarządowych,
3. poszerzenie zakresu wsparcia psychologicznego i prawnego (m. in. poprzez zadania realizowane
w Powiatowym Ośrodku Interwencji Kryzysowej, Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej),
4. zapewnianie pomocy rzeczowej, finansowej – zadania własne gminy
5. usprawnianie przepływu informacji między instytucjami i jednostkami
6. działania ustawowe z zakresu promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy realizowane przez
Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Dworze Gdańskim
7. bieżąca, kompleksowa informacja dotycząca możliwości dofinansowania ze środków Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych do zadań określonych w ustawie o rehabilitacji
społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
8. wsparcie uzyskiwane dzięki realizacji projektów systemowych współfinansowanych przez Europejski
Fundusz Społeczny
9. wspieranie warsztatów terapii zajęciowej – zadania wynikające z ustawy oraz z rozporządzenia
w sprawie warsztatów terapii zajęciowej
Wymierne i mierzalne działania określone w Strategii, które zostały terminowo zrealizowane to przede
wszystkim przyjęcie przez Radę Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim do realizacji programów, które
stanowią integralną cześć „Powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych Powiatu
Nowodworskiego na lata 2009-2015”:
1. Uchwała Nr XXVIII/253/2009 Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim z dnia
30 października 2009 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań na rzecz osób niepełnosprawnych
w Powiecie Nowodworskim na lata 2009-2015”.
Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych opracowany został w zakresie rehabilitacji
społecznej, zawodowej oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych. Główne zagadnienia w nim
zawarte są na bieżąco realizowane, gdyż wynikają one z działań określonych w ustawie o rehabilitacji
społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
2. Uchwała Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim Nr XXXVI/318/2010 z dnia 27 sierpnia
2010 r. w sprawie przyjęcia „Powiatowego programu pomocy dziecku i rodzinie w Powiecie
Nowodworskim na lata 2010 – 2015”.
2
Program jest dokumentem opracowanym w celu sprawnego i trafnego realizowania przez wspólnotę
samorządową konstytucyjnej zasady udzielania szczególnej pomocy rodzinie. „Program” zawiera
długofalowe zadania, które są na bieżąco realizowane.
3. Uchwała Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim Nr XXXVI/319/2010 z dnia 27 sierpnia
2010 r. w sprawie przyjęcia „Powiatowego programu przeciwdziałania przemocy w Powiecie
Nowodworskim”.
„Program” opracowany w celu podejmowania przez rożne instytucje wspólnych, kompatybilnych
działań w kierunku sprawnego i efektywnego przeciwdziałania przemocy. Dokument ten wyznacza
jeden z kierunków pomocy dziecku i rodzinie, które są na bieżąco realizowane m. in. poprzez
działalność statutową jednostek, instytucji i organizacji.
4. Uchwała Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim Nr VII/37/2011 z dnia 20 maja 2011 r.
w sprawie przyjęcia „Programu aktywności lokalnej Powiatu Nowodworskiego na lata 2011 – 2013”.
„Program aktywności lokalnej Powiatu Nowodworskiego na lata 2011 – 2013” został uchwalony
w celu określenia kierunków i działań wspierających rozwój aktywnej integracji w ramach realizacji
projektów systemowych przez powiatowe centra pomocy rodzinie – zapisy zawarte w Programie są na
bieżąco realizowane.
5. Uchwała Rady Powiatu w Nowym Dworze Gdańskim Nr XII/68/2011 z dnia 29 listopada 2011 .
w sprawie przyjęcia „Powiatowego Programu Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w Powiecie
Nowodworskim na lata 2011 – 2015”.
Przyjęty „Program” stanowi realizację kierunków pomocy rodzinie, określonych w „Powiatowej strategii
rozwiązywania problemów społecznych Powiatu Nowodworskiego na lata 2009 – 2015”. Został uchwalony
jako narzędzie wspierające rozwój systemu pomocy i wsparcia osób i rodzin znajdujących się w obszarze
przemocy.
Opracowane Programy stanowią realizację szeroko rozumianych kierunków pomocy rodzinie,
określonych w „Powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych Powiatu Nowodworskiego na
lata 2009 – 2015”, stanowiąc integralną i operacyjną część oraz są jednym z etapów aktualizacji i realizacji
Strategii.
Zaznaczyć należy, że w niniejszym dokumencie znajdują się jedynie główne i strategiczne informacje,
które stanowią kanwę całości działań, metod pracy, form wsparcia w zakresie pomocy społecznej oraz
obszarach mających ważne znaczenie dla poprawy jakości życia mieszkańców Powiatu Nowodworskiego.
Dokument przygotował i opracował zespół pracowników Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie
w Nowym Dworze Gdańskim przy współpracy przedstawicieli różnych środowisk (samorządowych,
pozarządowych oraz społecznych).
3
SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI
„POWIATOWEJ STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH POWIATU
NOWODWORSKIEGO NA LATA 2009 – 2015”
CEL STRATEGICZNY 1 :
WSPIERANIE RODZIN WE WŁAŚCIWYM PEŁNIENIU JEJ FUNKCJI
1.1 Promowanie zastępczych form opieki
działanie 1.1.1 zorganizowanie akcji promującej powstanie nowych rodzin zastępczych
 zorganizowanie w dniu 29 maja 2011 r. festynu, podczas którego promowane było rodzicielstwo
zastępcze
działanie 1.1.2 wspieranie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie
 współpraca i współdziałanie z Ośrodkami Pomocy Społecznej, Sądem, Policją, służbą zdrowia,
placówkami oświaty – wypracowanie procedur współpracy
 zapraszanie i udział pracowników PCPR w szkoleniach, warsztatach i konferencjach
1.2 Organizacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży
działanie 1.2.1organizacja imprez i festynów przeznaczonych dla dzieci i młodzieży
 konkursy plastyczne, występy zespołów muzycznych i tanecznych, konkursy sprawnościowe
dla dzieci, pokazy sprzętu policyjnego i strażackiego, zabawa na placu zabaw, zamkach dmuchanych
podczas współorganizowanej w dniu 28 maja 2012 r. festynu profilaktycznego
 współuczestniczenie w festynie profilaktycznym dla dzieci i młodzieży (wrzesień 2011 r.) – miasto
i gmina Nowy Dwór Gdański
 organizacja pikników, uroczystości gminnych (Dni Rybaka, Dzień Seniora, rozgrywki sportowe
między uczestnikami świetlic środowiskowych), wycieczek, występów, pokazów, zabaw (m. in.
choinkowa), konkursów, akcji promocyjnych – gmina Sztutowo
działanie 1.2.2 zwiększanie ofert zajęć pozalekcyjnych i kółek zainteresowań w szkołach i instytucjach
kultury
 udział w projektach: „Za rękę z Einsteinem” (zajęcia z matematyki, fizyki, chemii, języka
angielskiego), „Akademia Młodych Noblistów” (wyjazdu do Centrum Hewelianum, Oceanarium,
tygodniowy wyjazd w góry), „Pomorskie – wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów”
(organizacja zajęć psychologiczno – pedagogicznych, sportowych i dydaktyczno – wyrównawczych,
zajęcia prowadzone przez studiujących wolontariuszy) – gmina Sztutowo
 organizowanie zajęć pozalekcyjnych w świetlicach środowiskowych (w Sztutowie, Kątach Rybackich,
Grochowie Trzecim), organizowanie zajęć manualno – plastycznych, informatyczno –
komputerowych, nauki gry na instrumentach, gry sportowe, prowadzenie zajęć w ramach projektów
unijnych – gmina Sztutowo
działanie 1.2.4 organizacja działań mających na celu promocję zdrowego trybu życia
 na bieżąco, podczas udzielania świadczeń medycznych promowany jest zdrowy styl życia
 w poczekalniach, holach i salach wywieszane są plakaty informacyjne i promujące zdrowy tryb życia
 współorganizowanie z Pomorskim Kuratorium Oświaty kolonii letnich dla dzieci z najuboższych
rodzin – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Dworze Gdańskim
1.3 Przeciwdziałanie zjawisku przemocy domowej i innym dysfunkcjom rodziny
działanie 1.3.1 wspieranie Powiatowego Ośrodka Interwencji Kryzysowej
 współpraca i współdziałanie z Ośrodkami Pomocy Społecznej, Sądem, Policją, Specjalnym
Ośrodkiem Szkolno – Wychowawczym, Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną, placówkami
oświaty i służby zdrowia
 zapraszanie i udział pracowników Ośrodka Interwencji Kryzysowej w szkoleniach, warsztatach
i konferencjach
 zwiększenie współpracy różnych jednostek w zakresie wspólnie wypracowanych procedur
dotyczących przeciwdziałania przemocy i podejmowanie działań w sytuacji zjawiska przemocy
 spotkania Zespołu Interdyscyplinarnego, którego członkami są przedstawiciele rożnych instytucji,
szkoły, Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, policji
działanie 1.3.4 zwiększenie zakresu współpracy z Policją
 opracowanie i wprowadzenie do stosowania „Procedur pomocy dziecku krzywdzonemu w powiecie
Nowodworskim”
 prelekcje z uczniami prowadzone przez funkcjonariuszy policji o zagrożeniach występujących wśród
młodzieży – Zespół Szkół Nr 2 w Nowym Dworze Gdańskim
4

podpisane w dniu 19 grudnia 2011 roku porozumienie pomiędzy Komendantem Powiatowym Policji
w Nowym Dworze Gdańskim a Wójtem Gminy Ostaszewo w sprawie gminnych Zespołów
Interdyscyplinarnych podejmujących działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie;
 podpisane w dniu 18 listopada 2011 roku porozumienie pomiędzy Komendantem Powiatowym Policji
w Nowym Dworze Gdańskim a Wójtem Gminy Sztutowo w sprawie gminnych Zespołów
Interdyscyplinarnych podejmujących działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie ;
 podpisane w dniu 25 stycznia 2011 roku porozumienie pomiędzy Komendantem Powiatowym Policji
w Nowym Dworze Gdańskim a Burmistrzem Nowego Dworu Gdańskiego w sprawie gminnych
Zespołów Interdyscyplinarnych podejmujących działania na rzecz przeciwdziałania przemocy
w rodzinie ;
 podpisane w dniu 16 marca 2011 roku porozumienie pomiędzy Komendantem Powiatowym Policji w
Nowym Dworze Gdańskim a Wójtem Gminy Stegna w sprawie gminnych Zespołów
Interdyscyplinarnych podejmujących działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
działanie 1.3.7 wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz rodziny
 zorganizowanie zabawy choinkowej dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych – Miejsko Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej w Nowym Dworze Gdańskim oraz Gminna Komisja Przeciwalkoholowa
działanie 1.3.6 zwiększenie zakresu wsparcia psychologicznego i medycznego dla dzieci i młodzieży
 prowadzenie badań w ramach działalności diagnostycznej: badania psychologiczne, pedagogiczne,
logopedyczne, przesiewowe, wydawanie orzeczeń o kształceniu specjalnym i nauczaniu
indywidualnym, prowadzenie terapii (np. logopedycznych, psychologicznych, dzieci autystycznych)
oraz zajęć (np. korekcyjne), grupy wsparcia, spotkania dla rodziców, rozmowy terapeutyczno –
wspierające – Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Nowym Dworze Gdańskim
CEL STRATEGICZNY 2 :
ORGANICZNIE SKALI PROBLEMU UZALEŻNIEŃ I JEGO NEGATYWNYCH SKUTKÓW
2.1 Rozwój profilaktyki uzależnień
działanie 2.1.1 organizowanie kampanii informacyjno – profilaktycznych na temat uzależnień
 zorganizowanie festynu profilaktycznego „Wybieram życie bez uzależnień i przemocy”
 organizowanie zajęć z zakresu profilaktyki patologii społecznej, przygotowanie w Zespole Szkół
w Sztutowie 2 spektaklów profilaktycznych, udział w programie „Trzymaj formę”, „Szkoła bez
przemocy”, udział w kampanii „Zachowaj Trzeźwy Umysł”, spotkania profilaktyczne w „Klubie
 programy profilaktyczne, m.in. „Puszka Pandory”, „Prawda i mity i alkoholu - nikotyna i narkotyki –
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Nowym Dworze Gdańskim
 udział w kampanii „Zachowaj Trzeźwy umysł” - gmina Sztutowo
działanie 2.1.2 organizowanie akcji profilaktycznych w szkołach, dla dzieci i młodzieży
 zorganizowanie kampanii informacyjno – profilaktycznej nt. uzależnień
 organizowanie akcji profilaktycznych przez Zespół ds. prewencji kryminalnej, nieletnich i patologii
Komendy Powiatowej Policji w Nowym Dworze Gdańskim w szkołach i przedszkolach
 spotkania funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji z wychowawcami i pedagogami
 uczestnictwo i realizacja programów „Bezpieczne ferie”, „Dzień Wagarowicza”, „Bezpieczeństwo nad
wodą”, „Bezpieczna droga do szkoły z Lotosem”, „Patologie”, „Stop 18”, „Pozory mylą – dowód
nie”, BDR”, „Małe formy teatralne”, „Bądź świadomy” - Komenda Powiatowa Policji w Nowym
Dworze Gdańskim
 turniej „Bezpieczeństwo Ruchu Drogowego” dla gimnazjalnej młodzieży – drużyny wyłonione drogą
eliminacji z placówek oświatowych Powiatu Nowodworskiego - Komenda Powiatowa Policji
w Nowym Dworze Gdańskim
 akcje profilaktyczne organizowane w Zespole Szkół Nr 2 w Nowym Dworze Gdański m.in. –
prelekcje dla rodziców, warsztaty szkoleniowe dla uczniów, spektakl „Zombi” Krakowskiego Biura
Promocji Kultury, zajęcia warsztatowe o środkach uzależniających, organizacja spektaklu pt. „Sąd nad
papierosem” oraz „Walka z HIV i AIDS”
 organizowanie spektakli profilaktycznych - „Trzymaj formę”, „Szkoła bez przemocy”, „Zachowaj
trzeźwy umysł”, spotkania profilaktyczne w ramach Klubu Bezpiecznego Puchatka
działanie 2.1.3 przeprowadzenie diagnozy środowiska Powiatu Nowodworskiego pod kątem
występowania uzależnień
 systematyczny monitoring przez pracowników socjalnych sytuacji rodzinnych, których ten problem
dotyczy
5

przeprowadzenie anonimowej ankiety dotyczącej stosowania narkotyków, palenia papierosów, picia
alkoholu, stosowania przemocy – Zespół Szkół Nr 2 w Nowym Dworze Gdańskim
Rozwój systemu wsparcia dla osób uzależnionych i ich rodzin
działanie 2.2.5 organizowanie i wspieranie punktów konsultacyjnych dla uzależnionych i ich rodzin
 zatrudnienie terapeuty i prowadzenie punktu konsultacyjnego (wtorki od godz. 15.00 do godz. 16.00)
- Sztutowo
2.. Rozwój systemu wsparcia dla osób uzależnionych i ich rodzin
działanie 2.2.2 promocja i wspieranie działalności klubów AA
 współpraca pracowników socjalnych klubem AA przy parafii w Nowym Dworze Gdańskim –
kierowanie podopiecznych na mitingi i spotkania grup wsparcia celem utrzymania abstynencji
CEL STRATEGICZNY 3 :
MINIMALIZOWANIE NEGATYWNYCH SKUTKÓW ZJAWISKA UBÓSTWA
3.1 Zapobieganie wykluczeniu społecznemu
działanie 3.1.1 współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz ubogich
 współpraca z PCK – Oddział w Nowym Dworze Gdańskim w zakresie pomocy żywnościowej
dla rodzin ubogich, współpraca z Kościołem – M - GOPS w Nowym Dworze Gdańskim
działanie 3.1.2 organizacja wsparcia materialnego dla rodzin ubogich
 zadania realizowane przez ośrodki pomocy społecznej: wypłata świadczeń (zasiłków: celowych,
stałych, okresowych), udzielania wsparcia w postaci schronienia, posiłków
 zapewnienie pomocy rzeczowej dla rodzin, pomoc w dożywianiu dzieci w szkole, finansowanie
pobytu dzieci w przedszkolu dla najuboższych rodzin
 pomoc materialna w ramach wieloletniego programu pn. „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”
działanie 3.1.3 zapewnianie pomocy rzeczowej dla rodzin dotkniętych ubóstwem
 działania na bieżąco realizowane przez Ośrodki Pomocy Społecznej, m. in. udzielanie pomocy
w ramach wieloletniego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”
3.2 Zwiększanie poziomu wiedzy na temat środowisk dotkniętych zjawiskiem ubóstwa
działanie 3.2.1 przeprowadzenie diagnozy środowiska rodzin dotkniętych zjawiskiem ubóstwa na terenie
powiatu
 systematyczny monitoring pracowników socjalnych ośrodków pomocy społecznej
działanie 3.2.2 usprawnianie kanałów wymiany informacji pomiędzy instytucjami pomocowymi
 przyjęcie uchwał dzięki którym usprawniona została praca poszczególnych jednostek i instytucji
poprzez współpracę i sprawny przepływ informacji
 przekazywanie informacji do różnych instytucji celem uzyskania wsparcia w realizacji wspólnych
działań
CEL STRATEGICZNY 4 :
AKTYWIZACJA LOKALNEGO RYNKU PRACY
Cel strategiczny realizowany głównie przez Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Dworze Gdańskim
4.1 Wspieranie działań na rzecz integracji społecznej i adaptacji bezrobotnych na rynku pracy
działanie 4.1.1 promowanie działalności klubów pracy
 współpraca z pracownikami Powiatowego Urzędu Pracy w zakresie kierowania klientów pomocy
społecznej na kursy i szkolenia organizowane przez PUP oraz spotkania w klubach pracy – Ośrodki
Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
 zorganizowanie 3 szkoleń w zakresie aktywnego poszukiwania pracy dla 24 uczestników (16 kobiet
i 8 mężczyzn)
 organizowanie zajęć aktywizacyjnych (w formie warsztatów) – 172 uczestników
działanie 4.1.2 organizacja giełdy pracy
 w Powiatowym Urzędzie Pracy zorganizowano łącznie 24 giełdy pracy, wezwano 217 osób – 271
osób się zgłosiło z czego 15 osób podjęło zatrudnienie – 5,5% zgłoszonych
działanie 4.1.3 promocja zatrudnienia wśród osób długotrwale bezrobotnych
 poprzez podejmowane działania 791 osób długotrwale bezrobotnych uzyskało zatrudnienie w tym
pracy niesubsydiowanej (698 osób), pracy interwencyjnej (47 osób), robót publicznych (27 osób),
podejmując działalność gospodarczą (12 osób), stworzenie stanowiska pracy (15 osób)
6

realizowanie projektu systemowego „Kariera bez barier” , w ramach którego organizowane były kursy
i szkolenia zawodowe dla niepełnosprawnych osób bezrobotnych poszukujących pracy – PCPR
w Nowym Dworze Gdańskim
działanie 4.1.5 wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób bezrobotnych
 kierowanie do odbycia stażu zawodowego i organizacji prac interwencyjnych w organizacjach
pozarządowych, m.in. Stowarzyszenia: „Nowa Góra” z Nowej Kościelnicy, „Nogat” z Kępin Małych,
„Żuławy” w Nowym Dworze Gdańskim, „Jazowa” w Jazowej,
 współuczestnictwo w rekrutacji osób bezrobotnych dla potrzeb Fundacji „Wróć” w Jantarze oraz
Stowarzyszenia Integracyjny Klub Sportowy „Atak”
działanie 4.1.6 organizacja szkoleń dla osób bezrobotnych
 realizowanie projektu systemowego „Aktywność społeczno – zawodowa mieszkańców źródłem
rozwoju gminy Nowym Dwór Gdański” – M-GOPS w Nowym Dworze Gdańskim
 przeszkolenie 50 osób bezrobotnych, z czego 23 osoby ukończyły szkolenia grupowe, 27 szkolenia
indywidualne z zapewnieniem pracy
działanie 4.1.7 dostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy
 organizowanie kursów i szkoleń zawodowych zgodnie z indywidualnymi potrzebami odniesionymi
do popytu na lokalnym rynku pracy – poza PUP w Nowym Dworze Gdańskim inne instytucje
realizujące projekty systemowe, np. M – GOPS w Nowym Dworze Gdański oraz PCPR w Nowym
Dworze Gdańskim
 sporządzanie półrocznych i rocznych monitoringów zawodów deficytowych i nadwyżkach
w Powiecie Nowodworskim, określanie kierunków zmian w odniesieniu do zawodów wywierających
najwyższy wpływ na lokalny rynek pracy – Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Dworze Gdańskim
działanie 4.1.8 organizowanie prac interwencyjnych
 zorganizowanie prac interwencyjnych dla 85 osób - Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Dworze
Gdańskim
4.2 Promocja przedsiębiorczości
 zorganizowanie zajęć warsztatowych z zakresu doradztwa zawodowego pn. ABC -przedsiębiorczości”
- Zespół Szkół Nr 2 w Nowym Dworze Gdańskim
działanie 4.2.1 stworzenie systemu ulg dla pracodawców
 wsparcie pracodawców w ramach organizacji prac interwencyjnych, stażu oraz dofinansowanie
na stworzenie nowych miejsc pracy dla skierowanej osoby bezrobotnej
działanie 4.2.2 rozwój poradnictwa i szkoleń dla pracodawców
 udzielenie indywidualnych porad dla dwóch pracodawców
działanie 4.2.3 usprawnienie systemu poradnictwa
 wyłączono z ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy ogółem bezrobotnych 1.841 osób z powodu
podjęcia pracy, 45 osób niepełnosprawnych podjęło zatrudnienie
działanie 4.2.5 stworzenie warunków do powstania Zakładu Aktywności Zawodowej
 powstanie Centrum Aktywizacji Zawodowej przy Powiatowym Urzędzie Pracy w Nowym Dworze
Gdańskim
CEL STRATEGICZNY 5 :
ZAPEWNIENIE PEŁNEGO UDZIAŁU W ŻYCIU SPOŁECZNYM OSOBOM STARSZYM
I NIEPEŁNOSPRAWNYM
5.1 Efektywne zagospodarowanie czasu wolnego osób starszych
działanie 5.1.2 wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób starszych
 działania realizowane głównie przez organizacje pozarządowe
działanie 5.1.3 rozwój współpracy ze szkołami w zakresie wspólnej organizacji czasu wolnego seniorów,
dzieci i młodzieży
 organizacja imprez okolicznościowych, m. in. Świąteczny program artystyczny dla Koła Emerytów
i rencistów, Spotkanie opłatkowe z byłymi więźniami obozu Stutthof, warsztaty integracyjne
organizowane dla mieszkańców Domu Pomocy Społecznej w Stegnie; wycieczki integracyjne –
gmina Sztutowo
 powstanie Dyskusyjnego Klubu Książki dla Dorosłych - Sztutowo
Zwiększenie dostępu do usług medycznych i rehabilitacyjnych dla osób starszych i niepełnosprawnych
działanie 5.2.1 zapewnianie dostępu do lekarza na terenie Powiatu Nowodworskiego
7

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Nowym Dworze Gdańskim: w zakresie
lecznictwa stacjonarnego – oddział wewnętrzny, izba przyjęć, Zakład Opiekuńczo – Leczniczy;
w zakresie opieki specjalistycznej: poradnie specjalistyczne
działanie 5.2.2 usprawnienie systemu usług rehabilitacyjnych
- działanie realizowane głównie przez zakłady opieki zdrowotnej, spółki lekarskie:
 przystąpienie do programu „Wyrównywanie różnic między regionami” z dofinansowaniem środków
Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
 bieżące usprawnianie przez SP ZOZ w Nowym Dworze Gdańskim systemu usług rehabilitacyjnych,
m.in. poprzez zakup sprzętu rehabilitacyjnego,
 w poradniach specjalistycznych oraz w poradniach podstawowej opieki zdrowotnej na bieżąco
(zgodnie z potrzebami) wypisywane są zlecenia w sprawie zaopatrzenia przedmiotów ortopedycznych
i środków pomocniczych w niezbędny sprzęt w ramach refundacji Narodowego Funduszu Zdrowia
działanie 5.2.4 rozwój systemu informacji na temat możliwości dofinansowania i dostępności do usług
medycznych i rehabilitacyjnych
 na bieżąco poprzez informowanie interesantów, rozdawanie ulotek, zamieszczanie informacji
na stronie internetowej PCPR
 działalność Samodzielnego Publicznego Ośrodka Rehabilitacyjno – Terapeutycznego dla Dzieci
i Młodzieży w Elblągu – Filia w Nowym Dworze Gdańskim
działanie 5.2.7 wspieranie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych
- działanie na bieżąco realizowane przez PCPR w ramach realizacji zadań statutowych
5.4 Podjęcie działań na rzecz integracji społecznej osób starszych i niepełnosprawnych
działanie 5.4.2 organizowanie i uczestnictwo w imprezach integracyjnych
 dot. działania 5.4 zawarte zostały w informacji dotyczącej realizacji programu działań na rzecz osób
niepełnosprawnych
Cel operacyjny nr 5.5 – usprawnienie systemu usług opiekuńczych
 świadczenie pomocy w formie usług opiekuńczych – oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla
osób chorych, niepełnosprawnych oraz w podeszłym wieku – Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Nowym Dworze Gdańskim
 funkcjonowanie wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego dla mieszkańców miasta i gminy Nowy
Dwór Gdański – Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowym Dworze Gdańskim
Cel operacyjny 5.4
Podjęcie działań na rzecz integracji społecznej osób starszych i niepełnosprawnych
działanie 5.4.7 organizacja miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych
 stworzenie 2 nowych miejsc dla osób niepełnosprawnych finansowane ze środków Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
 w ramach środków Funduszu Pracy 47 osób niepełnosprawnych podjęło zatrudnienie – Powiatowy
Urząd Pracy w Nowym Dworze Gdańskim
 udział Powiatowego Urzędu Pracy w rekrutacji do projektu p.n. „Oskar dla Niepełnosprawnych
atakujących rynek pracy” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
realizowany przez Integracyjny Klub Sportowy „Atak” w Elblągu
PROGRAM AKTYWNOŚCI LOKALNEJ POWIATU NOWODWORSKIEGO
NA LATA 2011 – 2013
„Program aktywności lokalnej” był realizowany w roku 2011 za pomocą m. in. metod pracy:
a) środowiskowej pracy socjalnej:
 praca socjalna na rzecz rodzin niewydolnych wychowawczo, rozumiana jako stała praca z rodziną
mającą na celu wykształcenie postaw i zachowań zmierzających do poprawy sytuacji życiowej,
 diagnozowanie potrzeb i problemów rodzin, zwłaszcza niepełnych i wielodzietnych oraz z problemem
alkoholowym,
 współpraca ze szkołami i innymi instytucjami oparta przede wszystkim na pracy zespołów
interdyscyplinarnych,
 poradnictwo psychologiczne i prawne w zakresie problemów wychowawczych, prawa rodzinnego
i przemocy w rodzinie,
 organizacja wypoczynku letniego.
8
b) instrumentów aktywnej integracji:
 organizacja i finansowanie usług wsparcia i aktywizacji rodzin marginalizowanych, w tym kosztów
zatrudnienia asystenta rodziny,
 organizacja spotkań rodzinnych mających na celu wypracowanie planu pomocy rodzinie oraz
zniwelowanie negatywnych postaw rodzicielskich, w tym kosztów zatrudnienia przewodnika rodziny.
c) działań o charakterze środowiskowym:
 integracja ze środowiskiem,
 zorganizowanie festynu profilaktycznego (profilaktyka uzależnień i środków odurzających), mającego
na celu rozpowszechnienie wiedzy na temat szkodliwości stosowania środków uzależniających,
 festyn odbył się w maju 2011 r. w ramach realizacji projektu systemowego „Kariera bez barier”, miał
na celu rozpowszechnienie wiedzy na temat szkodliwości stosowania środków uzależniających,
 uczestnicy festynu mogli skorzystać z wielu atrakcji przygotowanych przez wszystkich pracowników
PCPR tj.: grill, grochówka, zabawy i konkursy dla dzieci związane z tematyka festynu, zajęcia
sportowo rekreacyjne, wystawa prac uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej,
 zorganizowanie wyjazdu do kina, mającego na celu zniwelowanie nieprawidłowości wynikających
z niewydolności wychowawczej rodziców.
Realizacja powyższych metod współfinansowana była ze środków Unii w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego.

udział w festynie zorganizowanym przez Urząd Miasta i Gminy Nowy Dwór Gdański, który odbył
się w miesiącu wrzesień 2011 r.
- festyn profilaktyczny mający na celu propagowanie zdrowego stylu życia bez używek i środków
odurzających, podczas festynu można było skorzystać z porady specjalistów instytucji działających
na terenie Powiatu Nowodworskiego
Rezultaty podejmowanych działań:
 podniesienie kompetencji społecznych,
 pozyskanie nowych umiejętności życiowych i zawodowych, co wpłynęło nie tylko na rozwój ich
potencjału osobistego, ale także umożliwiło poprawę ich sytuacji na runku pracy,
 uzyskanie lokalu mieszkalnego z zasobów Gminy Nowy Dwór Gdański, co w bezpośredni sposób
przyczyniło się do pozostania dziecka w rodzinie biologicznej,
 zmotywowanie do podjęcia leczenia odwykowego dwóch kobiet silnie uzależnionych od alkoholu,
którym groziło ograniczenie władzy rodzicielskiej i umieszczenie dzieci w pieczy zastępczej.
POWIATOWY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY
W POWIECIE NOWODWORSKIM
Podstawą sprawnie funkcjonującego w powiecie systemu przeciwdziałania przemocy, jest
odpowiednio funkcjonująca infrastruktura socjalna oraz będąca w dyspozycji przygotowana specjalistyczna
kadra. Program zakłada, że bazą systemu przeciwdziałania przemocy będzie Ośrodek Interwencji Kryzysowej
wraz z miejscami hotelowymi dla osób będących w kryzysie.
Głównym celem strategicznym programu jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w Powiecie
Nowodworskim, który był realizowany poprzez:
 utworzenie systemu wspierania rodzin w sytuacjach kryzysowych
 tworzenie zespołów interdyscyplinarnych ds. przemocy w rodzinie działających w obszarze
poradnictwa specjalistycznego w tym rodzinnego
 prowadzenie działalności informacyjnej
9

prowadzenie działalności edukacyjnej
Koncepcja funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w naszym powiecie
obejmuje działalność interdyscyplinarnego zespołu złożonego z profesjonalistów, w którego w skład
wchodzą: policjant, kurator sądowy pion karny, kurator sadowy ds. nieletnich, pracownik socjalny ośrodka
pomocy społecznej, psycholog, pracownik poradni psychologiczno – pedagogicznej, pedagog (wychowawca)
szkolny. Zadaniem zespołu jest wspólne wypracowanie jasnych zasad działania mających na celu podjęcie
skutecznej reakcji interwencyjnej i pomocowej w momencie zaistniałego już problemu przemocy w rodzinie,
lub innego związanego z kryzysem rodziny.
Podczas spotkań zespołu dyskutowane są konkretne przypadki dot. problemów konkretnej rodziny
w tym zastosowanych działań pomocowych.
Ze wsparcia zespołu w 2011 roku skorzystały 32 rodziny, w których występują konflikty rodzinne
spowodowane głównie nadużywaniem alkoholu przez jednego z członków.
W ramach współpracy partnerskiej z Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną w Nowym Dworze
Gdańskim, odbyły się dwa spotkania z pedagogami szkolnymi z terenu Powiatu Nowodworskiego podczas
których, dyskutowano o problemach występujących w szkołach związanych z przemocą wśród uczniów oraz
poruszano tematykę procedury „Niebieskiej karty” z ramienia szkoły.
Dla rodzin niewydolnych wychowawczo wraz z dziećmi utworzone zostały grupy socjoterapeutyczne,
dzięki którym korygowano negatywne postawy i zachowania, które ułatwiły zmniejszenie niedostosowania
społecznego u dzieci i uchroniły je przed demoralizacją oraz negatywnym wpływem grupy rówieśniczej.
Działania te były prowadzone w ramach projektu systemowego „ Kariera bez barier”, współfinansowanego
z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Realizacja powyższych działań służy poprawie sytuacji rodzin doznających przemocy i ochronie
rodzin zagrożonych przemocą poprzez tworzenie interdyscyplinarnej strategii działań na rzecz zapobiegania
i zwalczania przemocy domowej przez wszystkie instytucje i organizacje zobligowane do podejmowania
działań w tym zakresie.
POWIATOWY PROGRAM POMOCY DZIECKU I RODZINIE
W POWIECIE NOWODWORSKIM NA LATA 2010 - 2015
Celem głównym programu jest zorganizowanie kompleksowego i sprawnego systemu opieki nad
dzieckiem i rodziną w Powiecie Nowodworskim. Celem głównym programu jest doskonalenie lokalnego
systemu w zakresie opieki nad rodziną i dzieckiem. Program opiera się na następujących celach
strategicznych:
1. Wspieranie rodzin we właściwym pełnieniu jej funkcji
2 Ograniczenie skali problemu uzależnień i jego negatywnych skutków
3. Minimalizowanie negatywnych skutków zjawiska ubóstwa, do których osiągnięcia przyczynia
się realizacja celów szczegółowych strategii:
1.1 Promowanie zastępczych form opieki
 dwa spotkania rodzin zastępczych z kandydatami do pełnienia funkcji rodzin zastępczych,
 wspieranie rodzin zastępczych, w prawidłowym wykonywaniu swojej funkcji,
 we wrześniu 2012 r. przeszkolono przez Ośrodek Adopcyjno - Opiekuńczy „PELIKAN” 15 rodzin
zastępczych już funkcjonujących, które uzyskały certyfikaty ukończenia szkolenia,
 podjęto pracę z rodziną naturalną dzieci umieszczonych w pieczy, wdrożono asystenta rodziny oraz
przewodnika rodziny,
 ścisła współpraca z kuratorami, pedagogami, policją oraz stałe pozyskiwanie nowych partnerów
do współpracy,
10

realizacja zadań Powiatowego Ośrodka Interwencji Kryzysowej,
stworzenie grupy socjoterapeutycznej, zajęcia indywidualne (działania te były prowadzone w ramach
projektu systemowego „Kariera bez barier”, współfinansowanego z Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego).
1.2 Przeciwdziałanie zjawisku przemocy domowej i innym dysfunkcjom
 regularna współpraca z Ośrodkami Pomocy Społecznej poprzez spotkania Zespołu
interdyscyplinarnego i wspólnych wyjazdów w środowisko ,
 informacja o działalności Centrum w prasie lokalnej,
 bieżące informowanie szkół o działalności i ofercie pomocy POIK,
 w ramach współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego
w Gdańsku w dniu 28 marca 2011 r. odbyło się doradcze spotkanie specjalistyczne w zakresie
doskonalenia kadry instytucji pomocy społecznej z terenu Powiatu Nowodworskiego. Głównym jego
celem było omówienie podstawowych informacji o procesach, stylach oraz elementach dobrej
komunikacji interpersonalnej. Przypomniane zostały również techniki asertywności,
 odbyły się dwa spotkania z pedagogami szkolnymi oraz z Dyrektorem Poradni Psychologiczno –
Pedagogicznej w Nowym Dworze Gdańskim, podczas których, dyskutowano o problemach
występujących w szkołach związanych z przemocą wśród uczniów oraz poruszano tematykę
procedury „Niebieskiej karty” z ramienia szkoły,
 upowszechnienie materiałów edukacyjnych związanych z uzależnieniami oraz przemocą,
 ścisła współpraca z Policją,
 osoby dotknięte przemocą w rodzinie, mogą liczyć na wsparcie ze strony Samodzielnego Publicznego
Zakładu Opieki Zdrowotnej w Nowym Dworze Gdańskim.
2.1 Rozwój profilaktyki uzależnień
 w ramach kampanii informacyjno-profilaktycznych zorganizowano dwa festyny dotyczące tematyki
uzależnień,
 w Zespole Szkól nr 2 przeprowadzono następujące działania profilaktyczne:
- prelekcja dla rodziców uczniów klas I z funkcjonariuszem Komendy Powiatowej Policji
w Nowym Dworze Gdański odnośnie zagrożeń mogących pojawić się u młodzieży
odpowiedzialność karna, bezpieczeństwo w drodze do i ze szkoły,
- warsztaty szkoleniowe dla wszystkich uczniów prowadzone przez Stowarzyszenie Katolickiej
wspólnoty „Cenacolo”,
- organizacja spektaklu profilaktycznego pt. „Zombi” prowadzonego przez Krakowskie biuro
promocji kultury,
- organizacja spektaklu profilaktycznego pt. „Sąd nad papierosem” przygotowanym przez Iti,
- konkurs plastyczny dotyczący zapobiegania paleniu papierosów,
- organizacja zajęć warsztatowych o środkach uzależniających pt. „W krzywym zwierciadle”,
dla klas I, prowadzone przez pracowników Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Nowym
Dworze Gdańskim,
- organizacja spektaklu profilaktycznego pt. „Walka z HIV i AIDS” przygotowany przez uczniów
klasy I Technikum Żywienia,
- organizacja rady szkoleniowej dla nauczycieli pt. „Jak radzić sobie z prowokacyjnymi
zachowaniami uczniów. Metoda konstruktywnej konfrontacji”,
- spotkanie z rodzicami prowadzone przez Panią Elwirę Lelental, na temat „Jak chronić dzieci
przed narkotykami”,
 w GOPS Sztutowo utworzono punkt konsultacyjny, w którym przyjmuje terapeuta uzależnień
w każdy wtorek od godz. 15.00 do godz. 16.00,
 Zespół Szkół w Sztutowie przygotował spektakl profilaktyczny „Zachowaj trzeźwy umysł” oraz
11
bierze udział w programie „Trzymaj formę”, w szkole odbywają się również regularne spotkania
i pogadanki profilaktyczne w ramach Klubu „Bezpiecznego Puchatka”,
 działalność świetlicy profilaktycznej z elementami socjoterapii w Nowym Dworze Gdańskim
2.2 Rozwój systemu wsparcia dla osób uzależnionych i ich rodzin
 zmotywowanie do podjęcia leczenia odwykowego dwóch kobiet silnie uzależnionych od alkoholu,
którym groziło ograniczenie władzy rodzicielskiej i umieszczenie dzieci w pieczy zastępczej,
 udzielenie wsparcia dzieciom oraz rodzinom w/w kobiet, poprzez udzielenie konsultacji
psychologicznych oraz socjoterapeutycznych (działania w ramach projektu systemowego „Kariera
bez barier”).
3.1 Zapobieganie wykluczeniu społecznemu rodzin ubogich
 kierowanie osób bezrobotnych do Powiatowego Urzędu Pracy, w celu skorzystania z oferty jednostki.
3.2 Działania podjęte w ramach projektu systemowego pn. „Kariera bez barier”
 konsultacje psychologiczne oraz socjoterapeutyczne dla Beneficjentów,
 spisanie kontraktów socjalnych,
 zastosowanie instrumentów aktywnej integracji: edukacyjnej, zawodowej, zdrowotnej, społecznej.
Organizowanie działań poszczególnych celi strategicznych przyczynia się do osiągnięcia celu
szczegółowego „Powiatowego Programu Pomocy Dziecku i Rodzinie w Powiecie Nowodworskim” jakim jest
Doskonalenie Lokalnego Systemu w Zakresie Opieki Nad Rodziną i Dzieckiem.
POWIATOWY PROGRAM OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE
W POWIECIE NOWODWORSKIM NA LATA 2011 – 2015
Celem głównym programu jest zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie, zwiększenie
i poprawa systemu pomocy osobom uwikłanym w przemoc.
Dla osiągnięcia powyższego celu podjęte zostały następujące działania:
 regularne spotkania zespołów interdyscyplinarnych z terenu całego powiatu
 wdrażanie procedury „Niebieskiej Karty”
 udzielanie porad prawnych w POIK
 pomoc psychologiczna dla ofiar przemocy ( w sytuacji kryzysowej wizyty domowe)
Realizacja powyższych programów wpisuje się w Powiatową Strategię Rozwiązywania
Problemów Społecznych Powiatu Nowodworskiego na lata 2009 – 2015
PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
W POWIECIE NOWODWORSKIM NA LATA 2009-2015
Celem strategicznym programu jest podjęcie i realizacja działań, które doprowadzą do stworzenia warunków
pełnego uczestnictwa w życiu społecznym osób niepełnosprawnych i osób starszych, oraz upowszechnienie im
dostępu do różnorodnych form rehabilitacji zawodowej i społecznej.
W ramach celów szczegółowych podejmowano liczne działania, których działania skupiały się na realizacji
określonych w „Programie celów”, które wynikają ze „Strategii rozwiązywania problemów społecznych
w Powiecie Nowodworskim”.
Cel I – Rozwój rehabilitacji społecznej i służb wspierających.
Działania:
 kierowanie osób niepełnosprawnych oraz opiekunów na turnusy rehabilitacyjne,
12






L.p.
wsparcie funkcjonowania warsztatów terapii zajęciowej,
wsparcie organizacji pozarządowych prowadzących rehabilitację osób niepełnosprawnych,
promowanie sportu, rekreacji i turystyki wśród osób niepełnosprawnych,
organizację grup wsparcia dla osób niepełnosprawnych i ich bliskich,
zapewnienie wsparcia psychologicznego w ramach indywidualnej pomocy psychologicznej,
utworzenie środowiskowego domu samopomocy.
Działania
1.
W siedzibie PCPR udostępniano osobom indywidualnym zgromadzone oferty i rejestr ośrodków
uprawnionych do organizowania turnusów rehabilitacyjnych i przyjmowania grup z udziałem
kosztów PFRON. Przedstawiano możliwości skorzystania z tej formy rehabilitacji, udzielano
indywidualnej pomocy uczestnikom w kompletowaniu wniosków o przyznanie dofinansowania. Na
bieżąco współpracowano z organizatorami turnusów w zakresie prawidłowego rozliczenia się
z przekazanego dofinansowania (na podstawie faktury lub innego dokumentu potwierdzającego zakup
usługi przez osobę niepełnosprawną).
W roku 2011 liczba ubiegających się o dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych ogółem wynosiła
156 osób (w tym 38 opiekunów). Przyznano dofinansowanie 37 osobom na kwotę 27.000
Wypłacono dofinansowanie dla 35 osób (w tym 15 opiekunów) na łączną kwotę 25.003
Dofinansowaniem w roku 2011 zostały objęte dzieci i młodzież ucząca się do 24 roku życia.
2.
W ramach projektu „Kariera bez barier” realizowanego przez PCPR 6 niepełnosprawnych osób
uczestniczyło w turnusie rehabilitacyjnym dofinansowanym ze środków PFRON, natomiast 14 osób
niepełnosprawnych brało udział w tygodniowych zajęciach usprawniających psychoruchowo, które
odbyły się w ośrodku rehabilitacyjnym na terenie powiatu.
3.
Na terenie powiatu znajdują się trzy Warsztaty Terapii Zajęciowej, w których uczestniczy 66 osób
niepełnosprawnych. Na ich działalność i funkcjonowanie przekazano 976 371 zł. ze środków PFRON
oraz 108 504 zł środków samorządowych. Warsztaty te powstały przy Stowarzyszeniach i tak.:
- WTZ Nowy Dwór Gdański (21 uczestników )- Stowarzyszenie „Sprawni Inaczej” w Nowym
Dworze Gdański
- WTZ Marzęcino (20 uczestników) – Stowarzyszenie dla Osób Niepełnosprawnych „Pomocna Dłoń”
w Marzęcinie,
- WTZ Jantar (25 uczestników) – Stowarzyszenie Przyjaciół Niepełnosprawnych „DAR” w Jantarze.
Stowarzyszenia udzielały wsparcia WTZ poprzez darowizny rzeczowe, pomoc finansową, współprace
z opiekunami osób niepełnosprawnych.
Zespół Szkolno - Przedszkolny w Marzęcinie użycza bezpłatnie hali sportowej, natomiast Fundacja
„WRÓĆ”w Jantarze użyczyła samochodu a także wsparła finansowo wyjazd na wycieczkę
wypoczynkowo - rehabilitacyjną do Człuchowa dla uczestników WTZ w Marzęcinie.
Wszystkie stowarzyszenia przy, których działają warsztaty terapii zajęciowej, współpracują ze sobą
oraz innymi organizacjami pozarządowymi, władzami lokalnymi, służbą zdrowia i oświatą w zakresie
rehabilitacji, opieki medycznej, pedagogicznej oraz przyuczenia do zawodu. W ramach współpracy
Fundacja „WRÓĆ”, umożliwia korzystanie uczestnikom WTZ z basenu i udziału w hipoterapii.
Uczestnicy warsztatów na bieżąco mają zapewnione wsparcie w ramach indywidualnej lub grupowej
pomocy psychologicznej. Uczestnicy warsztatów w ramach integracji ze środowiskiem biorą czynny
udział w rożnego rodzaju imprezach i wyjazdach integracyjnych, wycieczkach krajoznawczych,
spartakiadach sportowych. Organizowane są także kursy, wystawy prac uczestników warsztatów.
Udział w takich przedsięwzięciach szeroko promuje sport, rekreację, kulturę i turystykę wśród osób
niepełnosprawnych, jak i osób pełnosprawnych.
4.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Dworze Gdańskim współpracuje z działającymi na
terenie Powiatu organizacjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych, które w procesie
rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych odgrywają bardzo istotną rolę.
Organizacje te tworzą tzw. „trzeci sektor”, działając na obszarze pomiędzy administracją państwową
a osobą niepełnosprawną, jako ważne podmioty współtworzące społeczeństwo obywatelskie.
5.
Koło Powiatowe Polskiego Związku Niewidomych w Nowym Dworze Gdańskim zrzesza osoby
niewidome i słabowidzące z powiatu nowodworskiego. W roku 2011 zarejestrowanych było 85
członków, w tym 16 członków podopiecznych i 2 osoby to członkowie nadzwyczajni. Organizowane
były spotkania i wycieczki dla członków oraz ich rodzin m.in.: wyjazd do św. Lipki, Łomży,
wycieczka do Brukseli, udział w obchodach 60 -cio lecia Okręgu Pomorskiego PZN w Gdańsku,.
13
Koło PZN organizowało także "Międzynarodowy Dzień Białej Laski" oraz "Spotkanie opłatkowe",
które odbyło się w świetlicy OSP w Nowym Dworze Gd. Zorganizowanie spotkań i wyjazdów było
możliwe dzięki dotacjom z Urzędu Miasta i Gminy, Starostwa Powiatowego, PCPR, OP PZN,
darowizn od sponsorów oraz 1% OPP. Ogółem w spotkaniach i wycieczkach wzięło udział 215 osób,
w tym 128 członków pozostali to ich przewodnicy, przedstawiciele organizacji i instytucji
współpracujących. Ponadto Zarząd Koła Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów
informował o uprawnieniach , możliwości uzyskania pomocy, pomagał przy pisaniu pism, wniosków
czy wypełniać zeznania podatkowe, zaopatrywał członków w podstawowy sprzęt tj.; białe laski,
mówione - zegarki, glukometry, ciśnieniomierze, lupy itp. Stowarzyszenie pomaga osobom
z dysfunkcją wzroku przełamywać bariery samotności, negatywnego nastawienia do życia poprzez
działania o charakterze informacyjnym i kulturalno – integracyjnym.
6.
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów w Nowym Dworze Gdańskim zrzesza 543
członków w tym około 200 osób niepełnosprawnych. W roku 2011 dla swoich członków,
zorganizowanych zostało wiele imprez integracyjno - kulturalnych m.in.: (Dzień Rybaka, wigilia,
majówka, zabawa karnawałowa, Dzień Seniora, Noc Świętojańska – zaproszenie przez Panią
Dyrektor DPS „Mors” w Stegnie) wyjazdy na basen do ośrodka „Neptun” w Jantarze, wycieczki
turystyczno – krajoznawcze po Polsce m.in.: wycieczka po Lubelszczyźnie z wyjazdem do Lwowa,
wycieczka na Hel, do Gdyni. Wyjazdy do teatru muzycznego w Gdyni. Członkowie związku brali
udział w uroczystościach związanych z 66 rocznicą wyzwolenia obozu Stutthof.
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów prowadzi w Żuławskim Domu Kultury „Klub
Seniora”, który zrzesza od 20-25 członków. Spotkania odbywają się w każdy czwartek od godz.10-12.
7.
Fundacja Dzieciom Poszkodowanym w Wypadkach Komunikacyjnych WRÓĆ z siedzibą w Jantarze
jest bardzo prężnie działającą na terenie powiatu organizacją pozarządową. Cele, jakie postawiła
sobie Fundacja to: finansowanie pomocy medycznej i rehabilitacji osób niepełnosprawnych – ofiar
wypadków komunikacyjnych; opieka nad osobami niepełnosprawnymi w szczególności dziećmi
i młodzieżą; organizacja rehabilitacji, edukacji, wypoczynku, rekreacji, sportu i aktywności
zawodowej osób niepełnosprawnych; prowadzenie działalności edukacyjnej wśród dzieci i młodzieży
związanej z przepisami ruchu drogowego i bezpieczeństwa na drodze oraz prowadzenie Ośrodka
Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego (OREW) w Jezierniku. ORE-W jest niepubliczną,
specjalistyczną placówką oświatową, przeznaczony jest dla dzieci i młodzieży z głęboką
niepełnosprawnością umysłową w wieku 3-25 lat oraz dla dzieci młodzieży z umiarkowaną i znaczną
niepełnosprawnością umysłową ze sprzężeniami w wieku 5-24 lata. W Ośrodku zapewniony jest
szeroki wachlarz zajęć terapeutycznych i opieka specjalistów.
Fundacja „WRÓĆ” dzięki podjętym działaniom na rzecz osób niepełnosprawnych jest laureatem
wielu nagród i wyróżnień.
8.
Szkoła Podstawowa nr 1 w Nowym Dworze Gdańskim zorganizowała już po raz czwarty bal
charytatywny dla niepełnosprawnych dzieci z powiatu nowodworskiego. Zebrane środki zostały
przeznaczone na zakup kamizelki drenażowej dla chłopca chorego na mukowiscydozę.
9.
Uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 1 oraz Gimnazjum w Nowym Dworze Gdańskim wzięli czynny
udział w ogólnopolskiej akcji „Pola nadziei”. Zbierali datki do puszek na opiekę hospicyjną
sprawowaną przez Hospicjum im. Ks. E. Dutkiewicza SAC w Gdańsku. Organizatorem zbiórki jest
Fundacja Hospicyjna. Cały dochód ze zbiórki przeznaczony został na pomoc jedynemu na Pomorzu
hospicjum dziecięcemu.
10.
Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych „Nadzieja i Pomoc” w Nowym Dworze
Gdańskim jest organizacją skupiającą osoby niepełnosprawne (25 członków). Organizowało dla
dzieci niepełnosprawnych bal karnawałowy, Dzień Dziecka, wycieczki letnie (Krynica Morska-rejs
statkiem, Gdańsk Oliwa – wyjazd do zoo), wyjazd do teatru. Stowarzyszenie było głównym
organizatorem festynu profilaktycznego „Wybieram życie bezpieczne bez uzależnień i przemocy” impreza adresowana do dzieci i młodzieży szkół podstawowych i gimnazjalnych. Udział PCPR
i POIK we współorganizowaniu festynu. Przez 11 m-cy odbywały się systematycznie 2 razy
w tygodniu po 2 godz. zajęcia logopedyczne, których objętych zostało 6 dzieci. Stowarzyszenie
współpracuje z organami samorządu, oświatą, policją, Poradnią Psychologiczno - Pedagogiczną,
Świetlicą Profilaktyczną z Elementami Socjoterapii w Nowym Dworze Gdańskim.
11.
Mieszkańcy Domu Pomocy Społecznej „Mors” w Stegnie brali udział w imprezach organizowanych
przez DPS . Sprawowana jest specjalistyczna całodobowa opieka nad osobami starszymi
i niepełnosprawnymi.
14
12.
Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej zapewnia osobom niepełnosprawnym pomoc
psychologa, prawnika oraz pracownika socjalnego.
13.
Żuławski Ośrodek Kultury zorganizował spotkanie-choinkowe dla osób samotnych i potrzebujących,
w tym niepełnosprawnych.
Cel II – Systematyczne znoszenie likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się
i technicznych
Działania:
 likwidacja barier architektonicznych w obiektach użyteczności publicznej, w tym w placówkach
oświatowych poprzez udział powiatu w różnych programach,
 dofinansowanie likwidacji barier architektonicznych zgodnie z indywidualnymi potrzebami osób
niepełnosprawnych,
 dofinansowanie likwidacji barier technicznych i w komunikowaniu się w związku z indywidualnymi
potrzebami osób niepełnosprawnych,
 dofinansowanie do zakupu środków transportu do przewozu osób niepełnosprawnych,
 dostosowanie infrastruktury technicznej do potrzeb osób niepełnosprawnych,
 wyznaczenie miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych przy każdym obiekcie użyteczności
publicznej,
 wyznaczenie w urzędach dostępnych miejsc ułatwiających obsługę niepełnosprawnych interesantów
L.p.
Działania
1.
W ramach likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych w związku
z indywidualnymi potrzebami zostało złożonych 61 wniosków na łączna kwotę 360.260 zł.
Podpisane zostały 4 umowy na likwidację barier architektonicznych na łączną kwotę 40.483 zł
(zamontowanie windy, wykonanie podjazdu i tarasu, dostosowanie łazienki dla potrzeb osoby
niepełnosprawnej) Celem tego zadania jest umożliwienie osobie niepełnosprawnej samodzielnego
korzystania z urządzeń, ciągów komunikacyjnych, swobodnego poruszania się, uczestnictwa w
życiu społecznym itp. W zależności od rodzaju niepełnosprawności oraz indywidualnych potrzeb
wybierane są sposoby likwidacji istniejących utrudnień. Maksymalne dofinansowanie likwidacji
barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych wynosi do 80 % kwoty zadania i nie
może przekroczyć piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.
2.
Przebudowano lub wyremontowano nawierzchnie chodników wykonując jednocześnie obniżenia
krawężników przy przejściach dla pieszych.
3.
Przed budynkami użyteczności publicznej zostały wyznaczone miejsca parkingowe dla osób
niepełnosprawnych.
4.
W budynkach warsztatów terapii zajęciowej na bieżąco są likwidowane bariery architektoniczne oraz
systematyczne znoszenie barier w komunikowaniu się, zgodnie z indywidualnymi potrzebami osób
niepełnosprawnych.
5.
W ramach programu pn „Program wyrównywania różnic między regionami II” powiat nowodworski
pozyskał środki z PFRON w wysokości 103 050,00 na dofinansowanie zakupu dwóch mikrobusów
dla Stowarzyszenia dla Osób Niepełnosprawnych „Pomocna Dłoń” w Marzęcinie oraz
Stowarzyszenia Przyjaciół Niepełnosprawnych „DAR” w Jantarze, a także dofinansowanie
w wysokości 145.000,00 na zakup autobusu dla Fundacji „WRÓĆ” w Jantarze.
Cel III – Zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych
Działania:
 organizowanie szkoleń przygotowujących osoby niepełnosprawne do podjęcia zatrudnienia,
 przystosowanie i tworzenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych,
 wsparcie finansowe dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą,
 wspieranie i zachęcanie pracodawców do tworzenia miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych
poprzez dofinansowania,
 wspierania organizacji pozarządowych w zakresie aktywizowania zawodowego osób
niepełnosprawnych,
 prowadzenie szkoleń i przekwalifikowań stosownie do osób niepełnosprawnych,
15


L.p.
udział powiatu w programach na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych np. program
wyrównywania różnic między regionami,
aktywizacja osób niepełnosprawnych poprzez zapewnienie osobistego asystenta osoby
niepełnosprawnej
Działania
1.
W ramach realizowanego przez PCPR projektu „Kariera bez barier” objęto 20 osób
niepełnosprawnych będących w wieku aktywności zawodowej dla, których zostały przeprowadzone
kursy i szkolenia. Każdy beneficjent uczestniczył w wybranych przez siebie kursach i szkoleniach:
9 osób - podstawy komputera,
1 osoba – kurs komputerowy dla średnio zaawansowanych,
2 osoby - kurs komputerowy dla zaawansowany,
3 osoby – prawo jazdy kat "B",
1 osoba – prawo jazdy kat. "C",
2 osoby - pracownik administracyjno – biurowy z językiem angielskim,
2 osoba – pomoc kuchenna,
1 osoba - palacz,
3 osoby podjęły naukę w szkołach celem uzupełnienia wykształcenia.
2.
Powiatowy Urząd Pracy ze środków PFRON, udzielił refundacji na stworzenie 2 nowych miejsc
pracy dla osób niepełnosprawnych natomiast w ramach środków Funduszu Pracy 47 osób
niepełnosprawnych podjęło zatrudnienie z czego: za skierowaniem z urzędu pracy – 20 osób (tym;
subsydiowane miejsca pracy – 12 osób, niesubsydiowane 8 osób) oraz 27 osób bez skierowania
z urzędu pracy.
3.
PUP dysponuje klubem pracy, w którego ramach organizowane są zajęcia aktywizacyjne, mające
formę warsztatów. Celem zajęć jest uzupełnienie przez osoby bezrobotne i poszukujące pracy wiedzy
orz umiejętności potrzebnych do aktywnego poszukiwania pracy. W roku 2011 z warsztatów
skorzystało 172 osoby, w tym 4 osoby niepełnosprawne.
4.
Powiatowy Urząd Pracy wziął czynny udział w rekrutacji osób niepełnosprawnych do udziału
w projekcie „Oskar dla Niepełnosprawnych atakujących rynek pracy” współfinansowany ze środków
EFS realizowanego przez IKS „Atak” w Elblągu.
Cel IV – zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do usług medycznych, rehabilitacyjnych
i pomocy terapeutycznej
Działania:
 zapewnienie szerszego dostępu do lekarza specjalisty na terenie powiatu nowodworskiego,
 inicjowanie tworzenia ośrodków i placówek rehabilitacyjnych,
 rozwój systemu informacji na temat możliwości dofinansowania i dostępności do usług medycznych
i rehabilitacyjnych,
 dalszy rozwój wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego,
 współorganizacja szkoleń dla kadry pomocowej na tematy medyczno – rehabilitacyjne,
 dofinansowanie do sprzętu rehabilitacyjnego dla instytucji działających w zakresie rehabilitacji,
 dofinansowanie do zakupu przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych oraz sprzętu
rehabilitacyjnego w związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych,
L.p.
Działania
1.
W placówkach opieki zdrowotnej organizowane są wszelkiego rodzaju badania specjalistyczne dla
mieszkańców powiatu.
PCPR w ramach współpracy wystąpił z pismem do służb opieki zdrowotnej w powiecie, z prośbą
o przekazywanie informacji na temat wszelkich badań specjalistycznych, z których mogą korzystać
osoby niepełnosprawne oraz wszyscy mieszkańcy powiatu. Otrzymane informacje zamieszczane są
na stronie internetowej PCPR.
2.
W Zakładzie Opiekuńczo Leczniczym (ZOL) następuje ciągłe usprawnianie systemu usług
rehabilitacyjnych, poprzez zakup dodatkowego niezbędnego sprzętu rehabilitacyjnego i prowadzenie
rehabilitacji czynnej u pacjentów przebywających w zakładzie.
16
3.
PCPR udostępnia używanego sprzętu rehabilitacyjnego osobom niepełnosprawnym, który
składowany jest w Warsztatach Terapii Zajęciowej w Nowym Dworze Gdańskim.
4.
Na terenie Ośrodka Rehabilitacyjno – Edukacyjno – Wychowawczego w Jezierniku znajduje się
wypożyczania sprzętu rehabilitacyjnego, która prowadzona jest przez Fundację "WRÓĆ".
5.
Osoby niepełnosprawne biorące udział w projekcie "Kariera bez barier" (20 osób) uczestniczyło
w grupowej sesji socjoterapeutycznej organizowanej przez PCPR.
6.
W poradni ortopedycznej oraz innych placówkach opieki zdrowotnej na bieżąco wypisywane
są
wnioski dotyczące zaopatrzenia ortopedycznego, oraz środków pomocniczych.
7.
Dom Pomocy Społecznej „Mors” w Stegnie zapewnia całodobową specjalistyczną opiekę nad
osobami starszymi i niepełnosprawnymi, gdzie prowadzona jest systematyczna rehabilitacja. DPS
może zapewnić opiekę dla 130 mieszkańców.
8.
Osoby niepełnosprawne biorące udział w projekcie "Kariera bez barier" (20 osób) uczestniczyło
w grupowej sesji socjoterapeutycznej organizowanej przez PCPR.
9.
W Gminny Ośrodku Pomocy Społecznej w Sztutowie pomocą finansową zostały objęte 33 osoby
niepełnosprawne, (wypłata zasiłków stałych, celowych i okresowych)
10.
W Gminny Ośrodku Pomocy Społecznej w Ostaszewie pomocą zostało objętych 71 rodzin, w których
znajdują się osoby niepełnosprawne. Korzystały one z następujących form pomocy: zasiłki stałe,
zasiłki celowe na pokrycie kosztów leczenia, zasiłki celowe z „Rządowego Programu Dożywiania”,
zasiłki okresowe z powodu niepełnosprawności, usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi
opiekuńcze, a także z pomocy rzeczowej tj.: żywność z Banku żywności.
11.
Dofinansowanie do zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych i środków
pomocniczych przyznawane osobom niepełnosprawnym, na które wydatkowano środki finansowe
w wysokości 122.061 z czego: na niepełnosprawne osoby dorosłe, natomiast 48.701 na
niepełnosprawne dzieci i młodzież.
Przyjęto ogółem 156 wnioski osób indywidualnych na kwotę 157.868zł.
12.
Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Nowym Dworze Gdańskim realizuje
świadczenia lecznicze, pielęgnacyjno - opiekuńcze, rehabilitacyjne oraz promocję zdrowego stylu
życia.
Cel V – Poszerzenie dostępu osób niepełnosprawnych do systemu informacji
Działania:
 prowadzenie punktów informacji dla osób niepełnosprawnych,
 stworzenie internetowej strony poświęconej problematyce osób niepełnosprawnych,
 szkolenie kadr zajmujących się obsługą osób niepełnosprawnych.
L.p.
1.
Działania
Pracownicy PCPR, MOPS i GOPS na bieżąco udzielali informacji osobom niepełnosprawnym
o przysługujących im rodzajach ulg i uprawnień. Pomagają również w wypełnianiu stosownych
dokumentów.
Na tablicy ogłoszeń w PCPR. na bieżąco zamieszcza się informacje dotyczące osób
niepełnosprawnych.
3.
PCPR współpracowało z lokalnymi mediami, gdzie przekazywano materiały dotyczące programów
oraz projektów realizowanych przez jednostkę, a także Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych (PFRON).
4.
Na bieżąco działa strona internetowa, na której znajdują się m.in. wnioski do pobrania
na dofinansowanie turnusów, likwidacji barier, jak i sprzęt rehabilitacyjny oraz przedmioty
ortopedyczne i środki pomocnicze ze środków PFRON, procedury realizacji złożonych wniosków,
informacje o programach ogłaszanych przez PFRON, wnioski do orzecznictwa celem uzyskania
orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
6.
Powiatowy Urząd Pracy w celu lepszego dotarcia do osób bezrobotnych, w tym osób
17
niepełnosprawnych wszelkie oferty pracy , komunikatory czy informacje zamieszczane są w lokalnej
prasie oraz na ekranach LED na terenie miasta Nowy Dwór Gdański.
7.
Udział pracowników PCPR oraz WTZ w Nowym Dworze Gdańskim w konferencji z okazji
Światowego Dnia Osób Niepełnosprawnych, która odbyła się 5 grudnia 2011 r. w Gdańsku. Tematem
przewodnim konferencji była europejska strategia wobec niepełnosprawności oraz ratyfikacja przez
Polskę Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ.
Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych jest programem przewidzianym do wieloletniego
dlatego też działania podejmowane w ramach poszczególnych celów operacyjnych na terenie powiatu
nowodworskiego poprzez różne instytucje publiczne, pozarządowe na pewno przyczynią się do poprawy
jakości życia osób niepełnosprawnych, mieszkańców powiatu nowodworskiego, poprzez zapewnienie im
warunków do samodzielnego, pełnego i czynnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym.
18
PODSUMOWANIE
Strategia ukierunkowana jest na rozpowszechnienie, rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej
poprzez współprace z różnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą
społeczna w powiecie oraz instytucjami działającymi w szerszym obszarze polityki społecznej.
W ramach wypracowanej strategii przyjmuje się nowoczesne podejście do tak ważnej sfery, jaka jest
problematyka społeczna nastawiona na:
1) wzmocnienie postaw aktywnych,
2) wdrożenie modelu pomocy zintegrowanej,
3) ścisłe powiązanie działań instytucji i organizacji społecznych: sfery oświaty, służby zdrowia, sądownictwa
w wypracowaniu lokalnego systemu reintegracji społecznej i zawodowej osób z problemami społecznymi.
W „strategicznym modelu pomocy społecznej” istotną rolę odgrywa system wsparcia
psychologicznego, umocnienie postaw aktywnych w każdej sferze obszaru społecznego i problemów
indywidualnych, poradnictwa prawnego, pedagogicznego, terapii i wyspecjalizowanej pracy socjalnej
połączonej ze stymulowaniem postaw „pro gospodarczych” wśród lokalnej społeczności.
Zaznaczyć należy, że informacje zawarte w niniejszym dokumencie stanowią jedynie część działań
podejmowanych na terenie Powiatu Nowodworskiego. Zawarte zostały te działania, które zostały zgłoszone
przez różne instytucje i organizacje w odpowiedzi na wniosek Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy
Rodzinie dotyczący podejmowania działań na rzecz polityki społecznej w powiecie.
W bieżącym roku przewidziana jest ewaluacja „Powiatowej Strategii rozwiązywania problemów
społecznych w Powiecie Nowodworskim na lata 2009 – 2015”. Powołany w tym celu zespół oceni realizację i
efektywność dokumentu w całościowym rozumieniu. W przypadku konieczności zostaną wprowadzone
ewentualne zmiany.
Realizacja Strategii jest wynikiem pracy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie
w Nowym Dworze Gdańskim oraz grupy ekspertów przy współudziale przedstawicieli
samorządu Powiatu Nowodworskiego samorządów gminnych, instytucji,
organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnej.
Sprawozdanie z realizacji w 2011 roku „Powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych Powiatu
Nowodworskiego na lata 2009 – 2015” opracował i przygotował zespół pracowników Powiatowego Centrum
Pomocy Rodzinie w Nowym Dworze Gdańskim pod kierownictwem Dyrektora – Doroty Betkier.
19