Pobierz plik - Brzeska Wieś Historyczna

Transkrypt

LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA
STOWARZYSZENIE
BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA
STRATEGIA
ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH
Dla obszaru gmin Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz
opracowana w ramach Programu wdroŜenia podejścia Leader
w województwie opolskim prowadzonego przez
Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego
WRZESIEŃ 2006
„BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA”
– ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH
Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich przygotowana dla Lokalnej
Grupy Działania Stowarzyszenie BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA
na obszarze gmin: Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz
Opracowanie wykonane
Piotr Bębenek
__________________________________________________________________________________________
Opracował Piotr Bębenek
Strona 2
I. Wstęp ..................................................................................................4
1. Cele programu. ...............................................................................4
2. Rezultaty z wdraŜania LEADER.....................................................4
II. Opracowanie i rola strategii..............................................................5
III. Charakterystyka obszaru...............................................................11
DIAGNOZA ........................................................................................12
LEWIN BRZESKI .............................................................................12
OLSZANKA......................................................................................33
SKARBIMIERZ.................................................................................38
IV. Obszar i nazwa ...............................................................................44
V. Wizja i misja.....................................................................................46
VI. Charakterystyka Dziedzin strategicznych ....................................48
Dziedzina Strategiczna I......................................................................48
VII. Analiza SWOT................................................................................49
VIII. Cele strategiczne..........................................................................53
IX. Cele operacyjne i projekty.............................................................55
X. Kryteria ustalenia znaczenia projektów ........................................60
V. Monitoring i ewaluacja....................................................................61
__________________________________________________________________________________________
Strona 3
I. Wstęp
Lokalna Strategia Rozwoju dla obszaru wiejskiego gmin Lewin Brzeski,
Olszanka i Skarbimierz, zwanego dalej obszarem, została skonstruowana zgodnie z
zasadami podejścia Leader, o których mowa w Rozporządzeniu Rady (WE) nr
1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów
wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich
(EFRROW)
oraz
załoŜeniami
Programu
wdraŜanie
podejścia
Leader
województwie opolskim prowadzonego przez samorząd województwa.
w
Obszar
wspomnianych gmin, jest jednym z 6 na terenie województwa, które zaistniały w
ramach Programu.
1. Cele programu.
•
Program ma na celu zbudowanie i trwałego partnerstwa sektorów
publicznego, społecznego i gospodarczego, zgodnie z zasadami podejścia
Leader, na terenie gmin, które przygotowują działania w ramach
PilotaŜowego Programu Leader + będącego działaniem Sektorowego
Programu Operacyjnego.
•
Przygotowanie Obszaru do wykorzystania środków Programu Rozwoju
Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007 – 2013, na działania
przyporządkowane podejściu Leader.
2. Rezultaty z wdraŜania LEADER.
Program wdraŜania podejścia Leader w województwie opolskim ma doprowadzić
do następujących rezultatów:
•
Obszar jest terenem partnerskiej współpracy samorządów oraz
partnerów
społecznych i gospodarczych na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach
podejścia Leader.
__________________________________________________________________________________________
Strona 4
•
W Obszarze będzie działała, jako osoba prawna, Lokalna Grupa Działania
(LGD) złoŜona z przedstawicieli sektora publicznego oraz
partnerów
społecznych i gospodarczych.
•
LGD będzie posiadała zasoby ludzkie, rzeczowe i finansowe w stopniu
niezbędnym do bieŜącego działania i podejmowania inicjatyw na rzecz
rozwoju obszaru, a w szczególności na rzecz przygotowania obszaru do
pozyskania środków związanych z podejściem Leader.
•
LGD będzie dysponować wiedzą i umiejętnościami w zakresie zarządzania
projektami i reguł korzystania ze środków PROW oraz innych środków Unii
Europejskiej.
•
Obszar będzie posiadał Lokalną Strategię Rozwoju (LSR) , zwaną dalej
strategią, przyjętą przez LGD.
II. Opracowanie i rola strategii
Strategia będzie przyjęta przez rady gmin wchodzących w skład obszaru, co
znajdzie odzwierciedlenie w protokołach z sesji rad tych gmin.
Do czasu pozyskania środków na funkcjonowanie w ramach PROW na lata 2007 –
2013 LGD będzie korzystać ze wsparcia samorządu województwa i gmin jak równieŜ
z innych źródeł. W tym okresie Strategia będzie stanowić podstawę działań
rozwojowych podejmowanych przez LGD oraz
podstawę dla sformułowania
dokumentu strategicznego wymaganego przez PROW i akty wykonawcze.
Na potrzeby Programu sporządzono metodologię prac nad Strategią.
Wykorzystano podejście
partycypacyjno - eksperckie, które obejmowało pracę
warsztatową oraz wkład koncepcyjny trenerów i konsultantów. Łączy ono zalety obu
podejść metodycznych (eksperckiego i partycypacyjnego), a polegało na tym, Ŝe
część prac wykonywana była w wersji uczestniczącej (partycypacyjnej) z udziałem
przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, społecznego i prywatnego, a część
prac wykonywana była przez trenera i konsultantów (np. niektóre analizy, raporty,
syntezy, diagnozy, opracowanie niektórych koncepcji działań) pracujących w
czterech grupach zadaniowych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 5
Warsztaty prac nad strategią poprzedziło spotkanie inaugurujące, które
obejmowało następujące elementy:
•
Przedstawienie programu i celu spotkania.
•
Nawiązanie dialogu z uczestnikami spotkania
•
Prezentacja podejścia Leader tu min.:
o Leader jako podejście ROW
o Leader+ i perspektywa 2007-13
o Zakres wsparcia w ramach Leadera
•
Prezentacja załoŜeń programu „WdroŜenie podejścia Leader w województwie
opolskim”
•
Role poszczególnych uczestników programu oczekiwania wobec członków
LGD i przedstawicieli lokalnych środowisk.
•
Ustalenie terminu I warsztatu na tle harmonogramu.
•
Zaproszenie do pozostawienia deklaracji udziału
Warsztaty były realizowane z wykorzystaniem techniki moderacji wizualnej, która
pozwala na:
− uzyskanie wysokiego poziomu interakcji między uczestnikami spotkań;
− efektywne dochodzenie do wyników pracy w grupie;
− ogniskowanie dyskusji, trzymanie się tematu;
− wizualizację przebiegu pracy i jej wyników;
− rozwinięcie u osób pracujących nad Strategią umiejętności pracy w grupie oraz
skutecznego porozumiewania się.
Prace nad opracowaniem "Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich gmin: Lewin
Brzeski, Olszanka i Skarbimierz” przebiegały podczas 4 spotkań warsztatowych
moderowanych przez trenera.
Warsztat I.
1. Animacja procesu grupowego
2. Identyfikacja obszaru (profil obszaru)
3. Określenie systemu wartości wspólnych dla obszaru
4. Poszukiwanie nazwy obszaru
__________________________________________________________________________________________
Strona 6
5. Oczekiwania co do rozwoju obszaru (wizja / aspiracje)
6. Ustalenie misji
7. Problemy rozwoju obszaru - ustalenie dziedzin strategicznych
8. 8. Powołanie grupy zadaniowej do tworzenia LGD i informacja o zadaniach dla
grupy
Praca pomiędzy warsztatami
Grupa zadaniowa ds. diagnozy
•
Sporządzenie listy partnerów i sporządzenie mapy aktywności.
•
Przegląd i zestawienie danych diagnostycznych w kontekście ustaleń
warsztatu
Grupa zadaniowa ds. informacji i konsultacji społecznych
•
Ustalenie kanałów i moŜliwych form informowania i konsultowania ustaleń z
prac nad strategią.
•
Sporządzenie komunikatu dot. podejścia Leader i prac nad strategią obszaru
oraz tworzeniem LGD
Grupa zadaniowa ds. utworzenia LGD
•
Przegląd listy partnerów, rekomendacje odnośnie składu LGD
Warsztat II.
1.
Doprecyzowanie
ustaleń
z
warsztatu
I
(propozycje
grup
roboczych,
uczestników)
2.
Sprecyzowanie dziedzin strategicznych
3.
Opis dziedzin
4.
SWOT w układzie dziedzin
5.
Sformułowanie celów strategicznych
6.
Informacja grupy zadaniowej ds. utworzenia LGD
Praca pomiędzy warsztatami
•
Przegląd i zestawienie danych diagnostycznych w kontekście ustaleń
warsztatu I i II
•
Opracowanie listy wskaźników dla celów strategicznych
__________________________________________________________________________________________
Strona 7
•
Ocena skuteczności informowania (kanały informacyjne, forma komunikatów)
ocena reakcji społecznych
•
Sporządzenie komunikatu dot. postępu prac nad strategią obszaru oraz
tworzeniem LGD
•
Rekomendacja formy prawnej dla LGD i siedziby
•
Rekomendacje co do składu zarządu i lidera LGD
Przegląd procesu prac nad strategią i tworzeniem LGD
Spotkanie w składzie: wójtowie i burmistrzowie obszaru, trener, koordynator,
szefowie grup roboczych, przedstawiciel urzędu marszałkowskiego
•
uzgodnienie ewentualnych działań korygujących,
•
omówienie rekomendacji grupy ds. LGD, przyjęcie ustaleń dot. udziału w LGD
oraz zapewnienia warunków instytucjonalnego funkcjonowania LGD
Warsztat III.
1. Doprecyzowanie ustaleń z warsztatu II (propozycje grup roboczych, uczestników)
2. Propozycje projektów (lista)
3. Opis projektów
4. Kryteria waŜności projektów
5. Informacja grupy zadaniowej ds. utworzenia LGD, ocena rekomendacji
Warsztat IV.
1. Doprecyzowanie
ustaleń
z
warsztatu
III
(propozycje
grup
roboczych,
uczestników)
2. Wybór
projektu do zrealizowania w ramach dotacji UM, doprecyzowanie
projektu
3. Powołanie grupy zadaniowej ds. projektu
4. Przegląd elementów strategii
__________________________________________________________________________________________
Strona 8
5. Przyjęcie zasad zarządzania i monitoringu
6. Przegląd procesu tworzenia LGD i wymogów rejestracji
Faza po warsztatowa
Zestawienie wyników warsztatów wg struktury dokumentu strategii
Redakcja danych diagnostycznych w kontekście ustaleń warsztatów I – IV
Końcowa redakcja dokumentu strategii
Grupa zadaniowa ds. projektu
Udział w warsztatach dot. zarządzania projektem. Opracowanie projektu i
zgłoszenie do dofinansowania przez urząd marszałkowski zgodnie z wymogami
konkursowymi
Sporządzenie komunikatu dot. zakończenia prac nad strategią obszaru oraz
tworzenia LGD
Przygotowanie konferencji kończącej projekt
Sporządzenie dokumentów rejestrowych i zgłoszenie LGD do rejestracji
Podsumowanie procesu prac nad strategią i tworzeniem LGD
Spotkanie w składzie: wójtowie i burmistrzowie obszaru, trener, koordynator,
szefowie grup roboczych, przedstawiciel urzędu marszałkowskiego
•
uzgodnienie działań zapewniających warunki instytucjonalnego
funkcjonowania LGD
•
przygotowanie konferencji inaugurującej działanie utworzonego obszaru
Leader
W warsztatach nad opracowaniem strategii uczestniczyło 25-30 osób. Byli to
przedstawiciele trzech sektorów: publicznego, społecznego i prywatnego. Byli to:
__________________________________________________________________________________________
Strona 9
− przedstawiciele władz samorządowych,
− przedstawiciele organizacji pozarządowych,
− przedstawiciele podmiotów gospodarczych, instytucji lokalnych i innych grup
interesów,
− inne osoby o wysokiej aktywności lub pozycji społecznej - tzw. lokalne autorytety,
lokalni liderzy,
− przedstawiciele istotnych dla rozwoju instytucji zewnętrznych (np. władz powiatu,
urzędu pracy, banków, itp.).
Taki skład uczestników przyczynił się do zbudowania bardzo dobrej atmosfery do
współpracy. Uczestnicy w toku spotkań zaczęli podkreślać, Ŝe skupiając się na
postrzeganiu siebie jako konkurentów i wzajemnym zwalczaniu traci się siły i traci w
ogóle, stąd warto podjąć współpracę i realizować wspólne przedsięwzięcia
wpływające na rozwój trzech gmin, które reprezentują.
Zakres Strategii obejmuje:
1 Wstęp
2 Opracowanie i rola strategii
3 Charakterystyka obszaru:
a. Wielkość, połoŜenie i powiązania.
b. Cechy i zróŜnicowanie wewnętrzne:
− społeczność,
− zasoby naturalne,
− tradycja,
− gospodarka,
c. Spójność obszaru (uzasadnienie).
d. Określenie specyfiki (profil obszaru).
e. Pozycja konkurencyjna / trendy rozwojowe.
4 Nazwa obszaru.
5 Wizja i misja.
6 Dziedziny strategiczne rozwoju.
7 Cele strategiczne, cele operacyjne i projekty.
8 Zasady zarządzania strategią
__________________________________________________________________________________________
Strona 10
III. Charakterystyka obszaru
Diagnoza obszaru objętego ZSROW
Mapa trzech regionów wchodzących w skład (Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz)
Typ gminy
Nazwa gminy
Gminy (wiejska,
miejsko-wiejska)
Lewin Brzeski
miejsko-wiejska
Olszanka
wiejska
Skarbimierz
wiejska
__________________________________________________________________________________________
Strona 11
DIAGNOZA
LEWIN BRZESKI
Miasto - Gmina Lewin Brzeski jest jedną z 71 gmin województwa opolskiego,
połoŜoną w jego zachodniej części, w powiecie brzeskim. Obejmuje obszar 15 970
hektarów po obu stronach rzeki Nysy Kłodzkiej przy jej ujściu do Odry. Graniczy z
gminami: Niemodlin, Dąbrowa, Popielów, Skarbimierz, Olszanka.. Od północny
granicą gminy jest rzeka Odra, na wschodzie Bory Niemodlińskie, na południu
autostrada A 4, na zachodzie gmina Skarbimierz. Geograficznie jest częścią Niziny
Śląskiej
Miasto połoŜone jest w centrum gminy. Odległość z najbardziej oddalonych
miejscowości do Lewina Brzeskiego wynosi: ze Strzelnik -13 km, z Borkowic – 11km.
Z Lewina do Opola jest 25 km, do Brzegu 17 km, a do Wrocławia 60 km.
Administracyjnie miasto – gmina obejmuje: miasto Lewin Brzeski i 20 sołectw.
Największe wsie to: Łosiów i Skorogoszcz, najmniejsze: Leśniczówka, BłaŜejowice i
Jasiona. Do 1975r. obecne terytorium gminy podzielone było na trzy gminy: Lewin
Brzeski, Łosiów
i Skorogoszcz, która naleŜała do powiatu niemodlińskiego.
W gminie są 3 parafie: Lewin, Łosiów i Skorogoszcz. Lewin i Łosiów
przynaleŜą do diecezji wrocławskiej, a Skorogoszcz do opolskiej.
Przez gminę przebiegają waŜne arterie komunikacyjne: wschód – zachód:
-
linia kolejowa Katowice –Wrocław;
-
autostrada A 4;
-
droga krajowa Nr 94.
Na terenie gminy ma siedzibę Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w
Łosiowie
i Powiatowe Biuro Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w
Lewinie.
Ludność i zatrudnienie.
Terytorium miasta i gminy Lewin Brzeski zamieszkuje 13.645 mieszkańców
Demografia gminy Lewin Brzeski.
Liczba ludności oraz podział na męŜczyzn i kobiety
Ogółem
Kobiety
% ogółu MęŜczyźni % ogółu
mieszkańc
mieszkańc
ów
ów
1. Borkowice
339
177
52
162
48
__________________________________________________________________________________________
Strona 12
2. Borkowice-BłaŜejowice
3. Borkowice-Niwa
4. Buszyce
5. Buszyce-Leśniczówka
6. Chróścina
7. Golczowice
8. Jasiona
9. Kantorowice
10. Łosiów
11. Mikolin
12. Mikolin-Piaski
13. Nowa Wieś Mała
14. Oldrzyszowice
15.Przecza
16. Przecza-Raski
17. Ptakowice
18. RóŜyna
19. Sarny Małe
20. Skorogoszcz
21. Strzelniki
22. Stroszowice
23. Wronów
24.Lewin Brzeski
Razem
137
71
199
166
314
238
124
268
1.561
274
42
238
338
507
65
278
309
241
1.150
397
171
183
6.035
13.645
72
32
111
82
165
107
69
128
825
152
23
117
179
249
29
131
159
118
544
200
91
79
3.136
6.975
53
45
56
49
53
45
56
48
53
55
55
49
53
49
45
47
51
49
47
50
53
43
52
51
65
39
88
84
149
131
55
140
736
122
19
121
159
258
36
147
150
123
606
197
80
104
2.899
6.670
47
55
44
51
47
55
44
52
47
45
45
51
47
51
55
53
49
51
53
50
47
57
48
49
Na przestrzeni lat obserwuje się migrację ludności ze wsi do Lewina
Brzeskiego oraz poza granice gminy do: Brzegu, Opola, Wrocławia. Powoduje to
powolne, ale systematyczne zmniejszanie się liczby ludności na wsiach i mieście.
Pracujący i bezrobotni.
Liczbę ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym
w mieście i gminie z podziałem na miejscowości przedstawia tabela
Ludność gminy Lewin Brzeski (stan na 31 grudnia 2004r.).
64
68
63
63
61
60
61
73
63
K
25
8
6
20
13
39
21
16
24
M
12
2
2
5
8
17
12
2
13
%
całośc
i
219
92
45
125
102
187
145
90
168
Raze
m
%
całośc
i
Wiek poprodukcyjny
Raze
m
%
całośc
i
Raze
m
Ludność według podziału na wiek produkcyjny, poprodukcyjny oraz przedprodukcyjny
Miejscowość
Wiek
Wiek produkcyjny
przedprodukcyjny
K
M
K
M
1. Borkowice
47
36
83
25
105
114
2. Borkowice-BłaŜejowice
18
17
35
25
46
46
3. Borkowice - Niwa
10
8
18
25
16
29
4. Buszyce
28
21
49
25
63
62
5. Buszyce-Leśniczówka
24
19
43
26
45
57
6. Chróścina
34
37
71
23
92
95
7. Golczowice
23
37
60
25
63
82
8. Jasiona
13
3
16
13
40
50
9. Kantorowice
31
32
63
24
73
95
37
10
8
25
21
56
33
18
37
11
7
12
12
13
17
14
14
13
__________________________________________________________________________________________
Strona 13
10. Łosiów
11. Mikolin
12.Mikolin - Piaski
13. Nowa Wieś Mała
14. Oldrzyszowice
15. Przecza
16. Przecza-Raski
17. Ptakowice
18. RóŜyna
19. Sarny Małe
20. Skorogoszcz
21. Strzelniki
22. Stroszowice
23. Wronów
24. Lewin Brzeski
Razem
175
44
8
28
35
61
10
36
29
28
124
42
20
17
744
1.629
145
32
6
35
42
70
18
43
32
31
157
43
17
28
733
1.642
320
76
14
63
77
131
28
79
61
59
281
85
37
45
1.477
3.271
20
28
33
26
23
26
43
28
20
24
24
21
22
25
25
24
473
80
13
61
99
144
11
64
81
58
342
117
46
42
1.864
4.038
503
77
12
73
96
167
16
84
95
79
417
136
55
62
1.961
4.463
976
157
25
134
195
311
27
148
176
137
759
253
101
104
3.825
8.501
63
57
60
56
58
61
41
53
57
57
66
64
59
57
63
62
177
28
2
28
45
44
8
31
49
32
78
41
25
20
528
1.308
88
13
1
13
21
21
2
20
23
13
32
18
8
14
205
565
265
41
3
41
66
65
10
51
72
45
110
59
33
34
733
1.873
17
15
7
18
19
13
16
19
23
19
10
15
19
18
12
14
W gminie Lewin Brzeski 62 % ludności jest w wieku produkcyjnym. Liczba ta
ma tendencje wzrostową. Największy udział procentowy osób w wieku produkcyjnym
w ogólnej liczbie ludności mają: Jasiona (73%), Borkowice(68%) oraz Skorogoszcz
(66%), najmniejszy: Przecza (41%).
Zatrudnienie i bezrobocie.
Ludność gminy znajduje zatrudnienie w: miejscowych gospodarstwach
rolnych,
instytucjach uŜyteczności publicznej, zakładach pracy i zakładach
usługowych. DuŜo osób dojeŜdŜa do pracy w Opolu i Brzegu. Takie moŜliwości
stwarza dogodny układ połączeń komunikacyjnych PKS, a zwłaszcza PKP, stacja w
Lewinie Brzeskim, przystanki w Łosiowie i Przeczy.
Gmina nie prowadzi statystyki zatrudnienia, ale ewidencjonowane jest
bezrobocie.
Według stanu
na
dzień
31
października
2005r.
na
terenie
gminy
zarejestrowanych było 1163 bezrobotnych w tym 706 (60,7%) na wsi i 457 (39,29%)
w mieście.
Poziom bezrobocia w gminie Lewin Brzeski ulega niewielkim wahaniom. Ponad
55 % wśród wszystkich bezrobotnych w mieście i gminie stanowią kobiety (liczba ta
ulegała niewielkim wahaniom na przestrzeni ostatnich lat), przypuszczać więc
moŜna, Ŝe pozostanie ona w najbliŜszym czasie na podobnym poziomie.
Wśród zarejestrowanych bezrobotnych niespełna 20 % to ludzie młodzi w wieku do 24 lat.
Ponad 70 % ogólnej liczby bezrobotnych stanowią osoby pomiędzy 25 a 44 rokiem Ŝycia.
Wykres struktury bezrobocia w gminie ukazuje dwubiegunową tendencję. Z jednej
strony przedstawia on znaczny spadek liczby bezrobotnych posiadających prawo do
__________________________________________________________________________________________
Strona 14
zasiłku, a z drugiej strony wzrost liczby bezrobotnych nie posiadających prawa do
zasiłku.
ZaleŜność
ta
przedstawia
zagroŜenie,
jakim
staje
się
uboŜenie
społeczeństwa oraz wzrost obciąŜenia opieki społecznej poprzez konieczność
przeznaczenia znacznych środków z budŜetu gminy na zasiłki dla bezrobotnych.
Liczba
osób
z
prawem
do
zasiłku
stanowi
ok.
16
%
wszystkich
zarejestrowanych bezrobotnych. Jest ona zróŜnicowana w zaleŜności od miejsca
zamieszkania - na terenach wiejskich oscyluje pomiędzy 14-15 %, a w mieście
pomiędzy 19-20 % wszystkich bezrobotnych. Najgorzej sytuacja kształtuje się wśród
kobiet wiejskich – gdzie mniej niŜ 10 % bezrobotnych kobiet otrzymuje zasiłek.
Gospodarka
Lewin Brzeski jest gminą o charakterze rolniczo - usługowym.
Obszar gminy jest równinny, miejscami lekko falisty. Charakteryzuje się dobrymi
warunkami fizjograficznymi do rozwoju rolnictwa.
Gmina Lewin Brzeski posiada dobrą strukturę agrarną (dotyczy to szczególnie
zachodniej części gminy).
Rolnictwo na terenie gminy Lewin Brzeski oparte jest na gospodarstwach po
PGR-ach, które przejęte zostały przez Agencję Nieruchomości Rolnych Skarbu
Państwa (zagospodarowane w formie dzierŜaw wieloletnich), gospodarstwach
indywidualnych
i gruntach RSP.
Na bazie likwidowanych PGR-ów na terenie Gminy Lewin Brzeski powstały
-
Gospodarstwo Rolne w Ptakowicach, Eryk Scholz,
-
Gospodarstwo Rolne AGRO-FARM Spółka z o.o. we Wronowie,
-
Gospodarstwo Rolne przy Cukrowni „Wróblin” w Lewinie Brzeskim,
-
Gospodarstwo Rolne „LESROL” w Leśniczówce,
-
Gospodarstwo Rolne w Mikolinie,
-
Gospodarstwo Rolne w Przeczy,
-
Gospodarstwo Rolne „AGROPOL” Spółka jawna w Łosiowie,
-
Gospodarstwo Rolne „AGROGAL” Spółka z o.o. w BłaŜejowicach.
Organizacja produkcji roślinnej w gospodarce indywidualnej cechuje się wysoką
intensywnością - wskaźnik intensywności produkcji roślinnej wynosi 154. Oznacza
to, Ŝe w produkcji roślinnej gminę charakteryzuje róŜnorodność upraw. Wielkość
tego wskaźnika jest pochodną stosunkowo wysokiej klasy gleb na naszym terenie,
__________________________________________________________________________________________
Strona 15
dobrej organizacji gospodarstw indywidualnych oraz korzystnej ekonomicznie
liczby osób zatrudnionych w tych gospodarstwach.
Istotną rolę w procesie produkcji odgrywają środki techniczne. Na terenie
naszej gminy rolnicy posiadają 526 sztuk ciągników (wg spisu rolnego z 2002 r.).
Gmina posiada zaplecze rolnictwa w postaci zakładów przetwórstwa rolnego:
Cukrownia „Wróblin”, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska filia w Lewinie Brzeskim,
Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w Brzegu, Młyny Polskie w Brzegu.
Na terenie gminy działa Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie,
który wspiera rozwój rolnictwa na terenie województwa opolskiego oraz Powiatowe
Biuro Agencji Restrukturyzacji i modernizacji Rolnictwa w Lewinie Brzeskim.
5 sołectw w gminie bierze udział w programie „Odnowa wsi w województwie
opolskim”.
Przemysł, handel, usługi.
Strukturę podmiotów gospodarczych w mieście i gminie Lewin Brzeski w
2005r. przedstawiają poniŜsze tabele.
Struktura podmiotów gospodarczych w 2005 r.
Miejsce
Miasto
Gmina
Ogółem
Usługi
270
194
464
Handel
151
119
270
Sklepy
77
62
139
Gastronomia
10
7
17
Przemysł
12
8
20
Rodzaje oraz liczba podmiotów gospodarczych w 2005r.
Rodzaj
Ogółem
Os. fizyczne
Os. prawne
Podmioty
gospodarcze
985
910
75
Dominująca działalność produkcyjna w gminie to: piekarnictwo, produkcja
i przetwórstwo artykułów spoŜywczych, wytwórnia wód gazowanych, produkcja
wyrobów metalowych, stolarstwo i eksploatacja kruszyw mineralnych.
DuŜe zakłady na terenie miasta i gminy to:
1. Dolnośląski Holding Cukrowniczy. W jego skład wchodzi Cukrownia „Wróblin”
S.A. w Lewinie Brzeskim.
__________________________________________________________________________________________
Strona 16
2. Opolskie Kopalnie Surowców Mineralnych – odkrywkowe wydobycie kruszyw
budowlanych;
3. SEGA – produkcja urządzeń rozdzielczych i sterowniczych niskiego napięcia;
4. REMOTEX – konstrukcje schodowe;
5. VIPAK – produkcja opakowań foliowych;
6. MONTAGETECHNIK Sp. z o.o. – produkcja i obróbka materiałów metalowych;
7. "PROKONEX" zakład pracy chronionej specjalizujący się w szyciu odzieŜy
roboczej;
8. PPH Chemia – Bomar – produkcja płynów eksploatacyjnych do samochodów
i produkcja pojemników do przechowywania kwasów;
9. ELMAN – wykonywanie pomiarów elektrycznych, wycena robót, instalacje
elektryczne i wodno – kanalizacyjne;
10. J.D. Trade sp. z o. o. – kopalnia kruszyw;
11. Spółdzielnia Mleczarska w Brzegu zakład w Lewinie Brzeskim;
12. OPTIMUS S.A.
W działalności usługowej dominują usługi budowlane, instalacyjne, metalowe,
transportowe, komunalne, motoryzacyjne i kamieniarskie. Ponadto: krawiectwo,
fryzjerstwo, wideofilmowanie, naprawy sprzętu AGD i RTV, rachunkowość, usługi
geodezyjne oraz projektowanie i nadzór budowlany.
Układ komunikacyjny.
1. Kolej
Na terenie miasta i gminy Lewin Brzeski linia kolejowa ma długość 17,540 km.
Na dobę przejeŜdŜają 34 pasaŜerskie regionalne pociągi osobowe, 38
międzywojewódzkich pospiesznych pociągów pasaŜerskich, 4 pociągi pasaŜerskie
ekspresowe krajowe, 2 pociągi pasaŜerskie międzynarodowe Inter City, 36
pociągów towarowych.
Linia kolejowa została zmodernizowana i dostosowana do ruchu z prędkością 160
km/h. Lewin posiada stację kolejową wyposaŜoną w dodatkowy tor nr 3 oraz
__________________________________________________________________________________________
Strona 17
bocznicę do Cukrowni „Wróblin”. W Łosiowie i Przeczy znajdują się przystanki
PKP.
2. Drogi
Układ komunikacyjny gminy tworzą:
-
autostrada A 4;
-
droga krajowa Nr 94;
-
drogi wojewódzkie Nr 181, 1032, 460, 459, 458;
-
drogi powiatowe Nr 159, 160, 161, 162, 165, 166, 182, 184, 185, 186, 187,
508;
-
drogi gminne – w liczbie 27 wykaz podany w załączniku nr 2.
Autostrada A-4 biegnie wzdłuŜ południowej granicy gminy. Na naszym terenie brak
jest zjazdu z autostrady. NajbliŜsze zjazdy znajdują się w Dąbrowie oraz w Przylesiu
w odległości ok. 15 km od granic gminy.
Droga krajowa Nr 94 przebiega przez miejscowości: Strzelniki, Łosiów,
Leśniczówkę, Buszyce, Skorogoszcz, Borkowice na długości 27 km.
Na terenie gminy znajdują się dwie przeprawy drogowo - mostowe przez rzekę
Nysę Kłodzką – w Lewinie Brzeskim i Skorogoszczy, jedna przeprawa mostowa
kolejowa przez Nysę Kłodzką – w Lewinie Brzeskim i jedna przeprawa drogowa mostowa przez rzekę Odrę
w Mikolinie. Ta ostatnia jest jedyną przeprawą
mostową pomiędzy Brzegiem a Opolem.
Pilnego remontu wymagają wszystkie drogi powiatowe, które są w bardzo
złym stanie technicznym. Stan dróg gminnych jest zadawalający – corocznie
przeprowadza się ich remonty cząstkowe, utrzymując je w zadawalającej kondycji
technicznej.
Obecnie remontowane są 2 drogi wojewódzkie Nr 460 oraz 458.
Droga krajowa Nr 94 jest w zadawalającym stanie technicznym.
Stowarzyszenia i organizacje.
Organizacje łowieckie
Na terenie gminy działa 5 Kół Łowieckich, których obwody w całości lub części
leŜą
w granicach gminy. NaleŜą do nich:
1. Koło Łowieckie „Cyranka” w Brzegu, dzierŜawiące obwód łowieckie Nr 56 i
57l;
2. Koło Łowieckie „Glon” w Brzegu, dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 54;
__________________________________________________________________________________________
Strona 18
3. Koło Łowieckie „Jeleń” w Niemodlinie, dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 59;
4. Koło Łowieckie „Rogacz” w Niemodlinie dzierŜawiące obwód łowiecki Nr
60;
5. Koło Łowieckie „Hubertus” w Opolu dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 58.
PrzewaŜają obwody polne. Najbardziej obfitujące w zwierzynę są tereny
Stawów Niemodlińskich oraz starorzecza Odry, Nysy Kłodzkiej i Ścinawy
Niemodlińskiej.
Koła wędkarskie.
Funkcjonują 4 koła wędkarskie. 3 z nich podlegają Polskiemu Związkowi
Wędkarskiemu. Zarejestrowanych jest ponad 1000 wędkarzy.
Koła opiekują się zbiornikami poŜwirowymi w Kantorowicach, Ptakowicach i
Lewinie Brzeskim oraz rzeką Nysą Kłodzką wraz z jej z starymi korytami. Zbiorniki
są sztucznie zarybiane w ilości ok. 5 ton ryby rocznie, gatunkami: karp, karaś, amur,
szczupak, sandacz, węgorz i sum.
Oprócz zarybiania i połowów wędkarze zajmują się równieŜ sprzątaniem i
wywozem śmieci z okolic zbiorników, wapnowaniem zbiorników i zadrzewianiem
terenu.
Organizowane są zawody wędkarskie dla członków PZW oraz dzieci i młodzieŜy
szkolnej.
Związek Hodowców Gołębi Pocztowych.
PZHGP Lewin Brzeski działa od 01.01.1971r. Posiada zarejestrowane sekcje w
Lewinie Brzeskim, Tułowicach i Kantorowicach, które zrzeszają 70 hodowców.
Działalność Oddziału skupia się na organizowaniu lotów krajowych i
zagranicznych (m.in. Monte Casino, Barcelona, la Havre, Aachem, Dortmund,
Munnchengladbach, Wismar, Eisenach oraz Haga). Corocznie organizowane są
wystawy najlepszych gołębi.
Ochotnicza StraŜ PoŜarna.
Ochotnicza StraŜ PoŜarna na terenie miasta i gminy Lewin Brzeski funkcjonuje
w 3 jednostkach OSP w: Lewinie Brzeskim, Łosiowie i Skorogoszczy, w których
skupia ok. 70 osób.
Stowarzyszenia kulturalne.
Towarzystwo Przyjaciół Lewina
__________________________________________________________________________________________
Strona 19
Głównymi celami TPL-u są rozwijanie działalności kulturalno – oświatowej,
popieranie inicjatyw społecznych słuŜących rozwojowi i upowszechnianiu kultury
poprzez popularyzację dorobku regionu i jego perspektyw rozwojowych, rozwój
oświaty, jak równieŜ popieranie inicjatyw tworzenia ośrodków turystycznych,
działalności zmierzającej do podnoszenia estetyki miasta oraz kultury Ŝycia
codziennego. Terenem działalności towarzystwa jest obszar gminy Lewin Brzeski.
Towarzystwo liczy obecnie 38 członków. Jedną z bardziej znanych form działania
jest prowadzenie prze Komisję Historyczną Izby Muzealnej Domu Kultury.
Towarzystwo Miłośników Łosiowa i Okolic.
Celem tej organizacji jest rozwijanie działalności kulturalno – oświatowej oraz
popieranie inicjatyw społecznych poprzez: popularyzację dorobku regionu, rozwoju
kultury i oświaty, popieranie inicjatyw tworzenia szlaków turystycznych, podnoszenia
estetyki wsi oraz kultury Ŝycia jej mieszkańców, współpraca kulturalna z innymi
regionami oraz propagowanie kultury i obyczajów kresowych.
Stowarzyszenie Przyjaciół i Osób Niepełnosprawnych „PomóŜmy im”.
Rodzice dzieci niepełnosprawnych z terenu Gminy Lewin Brzeski w roku 1998
załoŜyli Stowarzyszenie, które pomaga funkcjonować osobom niepełnosprawnym
w środowisku i prowadzi rehabilitację.
Oświatowo-Kulturowe Stowarzyszenie „Civitatis Lowiensis”.
Celem
Stowarzyszenia
kształcenia
postaw
jest
wyrównywanie
obywatelskich,
szans
organizowanie
edukacyjnych,
zajęć
rozwijanie
pozalekcyjnych
i
pozaszkolnych, realizacja programów i projektów profilaktycznych oraz inne działania
wspierające rozwój dzieci i młodzieŜy z terenu miasta i gminy Lewin Brzeski.
Kultura, sport i turystyka.
Miejsko – Gminny Dom Kultury oraz świetlice wiejskie.
Koordynatorem Ŝycia kulturalnego na terenie miasta i gminy jest Miejsko – Gminy
Dom Kultury w Lewinie Brzeskim. Istnieje od 1958 roku. Początkowo prowadził
działalność w budynku przy ulicy Wojska Polskiego, gdzie dziś mieści się
przedszkole, a od 1985 roku w obecnej siedzibie - Rynek 14. Zarządza Domem
Kultury w Łosiowie i 12 świetlicami wiejskimi. Prowadzi działalność merytoryczną z
dziećmi i młodzieŜą, dorosłymi, emerytami i rencistami. Stałą formą zajęć objętych
jest 125 osób w zespołach i kołach zainteresowań.
__________________________________________________________________________________________
Strona 20
Funkcjonuje Izba Pamięci i Kultury w Lewinie Brzeskim. Zajmuje się gromadzeniem i
przechowywaniem eksponatów związanych z historią Lewin Brzeskiego. Znajduje się
w Domu Kultury w Lewinie Brzeskim i zwiedzać ją moŜna po wcześniejszym
umówieniu się w sekretariacie Domu Kultury.
Dom Kultury jest organizatorem wielu imprez, które na stałe wpisały się w
kalendarz kulturalny naszej gminy, województwa i Polski. PosłuŜyły innym domom
kultury za pomysł wdroŜenia ich na swoim terenie. Do najciekawszych naleŜy
zaliczyć:
Wojewódzki Przegląd Zespołów Kolędniczych „HERODY” – organizowany od 20 lat
w okresie karnawału. KaŜdorazowo w przeglądzie bierze udział kilkadziesiąt
zespołów (ponad 400 wykonawców) z całego województwa opolskiego. Na deskach
domu kultury prezentują się zespoły, które wygrały eliminacje w swoich gminach i
powiatach. ”Herody” znacznie przyczyniają się do popularyzacji kolędowania na
Opolszczyźnie.
„Biesiady Kresowe” – popularyzujące tradycję i kulturę kresową. Jednocześnie
pokazują, Ŝe na mapie województwa jest coś więcej niŜ mniejszość niemiecka. Od
kilku lat dom kultury „Biesiady kresowe” organizuje na terenie całego województwa.
Ogólnopolski Plener Malarski Lewin, gdzie artyści plastycy w ciągu dziesięciu dni
malują, rzeźbią, tworzą, a następnie prezentują swoje prace. Wystawa jest
połączona z wernisaŜem i sprzedaŜą prac, na który przybywa wiele osób z
województwa opolskiego. Po kaŜdym plenerze pozostaje w mieście jedna forma
przestrzenna, którą moŜna podziwiać na skwerach naszego miasta. RównieŜ kaŜdy
uczestnik zostawia jedną pracę olejną (wyboru dokonuje komisja), która wzbogaca
galerię miejsko-Gminnego Domu Kultury.
Turniej Sołectw – to impreza, na której od 12 lat prezentują się poszczególne
sołectwa gminy. Impreza od lat nabiera atrakcyjności poprzez czynne uczestnictwo
sołectw i coraz ambitniejsze prezentacje.
Nocne biegi uliczne – nowa forma.
Ponadto Dom Kultury jest organizatorem „Dni Lewina Brzeskiego”, festynów
w poszczególnych wsiach, imprez z okazji świąt państwowych, okolicznościowych
dla zakładów pracy i środowiskowych.
W Domu Kultury odbywają się: sesje Rady Miejskiej, uroczystości z okazji
świat i rocznic państwowych, zebrania mieszkańców, wesela i uroczystości rodzinne.
__________________________________________________________________________________________
Strona 21
W Łosiowie funkcjonuje Wiejski Dom Kultury, który posiada salę widowiskową,
bibliotekę, klub i wypoŜyczalnię naczyń KGW.
Świetlice wiejskie wykorzystywane są do imprez wiejskich i środowiskowych,
uroczystości rodzinnych, zabaw wiejskich, itp. Utrzymywane wspólnie przez Rady
Sołeckie i Dom Kultury w Lewinie. Świetlice wiejskie istnieją w: Buszycach,
Stroszowicach,
Przeczy,
Oldrzyszowicach,
Nowej
Wsi
Małej,
Ptakowicach,
Golczowicach, RóŜynie, Mikolinie, Kantorowicach i Jasionie.
Z działalności prowadzonej poza Domem Kultury wymienić naleŜy:
Zespół „Asgaard” wykonujący muzykę gotycko – metalową. Na koncie dwa albumy
wydane przez wytwórnię Mystic Prod. W formacie CD i MC (drugi album Ad Sidera
ad Infinitum w magazynie „Tylko Rock” uzyskała 4 pkt. na 5 moŜliwych) oraz koncerty
min. w Warszawie, Katowicach i Wrocławiu z zespołami norweskimi, niemieckimi,
szwedzkimi. Zespół prezentowany był w kilkudziesięciu stacjach radiowych w kraju i
zagranicą, w wielu magazynach poświęconych muzyce metalowej i rockowej oraz w
dwóch stacjach telewizyjnych – Polsat i Atomic.
Poeci:
Poetka, pani Irena Zajączkiewicz – Dudek. Autorka kilku tomików wierszy,
ostatni
z 1997 roku wydany przez Oddział Związku Literatów Polskich w
Opolu, współfinansowany przez Gminę Lewin Brzeski.
Poetka ludowa pani Obacz z Mikolina – Paulina z Mikolina.
Malarze:
Stanisław ŚnieŜek z Przeczy – autor obrazu w kościele w Przeczy.
Tadeusz Ufa – Łosiów.
Kowalstwo artystyczne – Marek BłaŜewicz – Łosiów.
Sport.
Kluby sportowe działające na terenie miasta i gminy Lewin Brzeski:
1. Klub Sportowy „Olimpia” – sekcja piłki noŜnej, klasa A i I liga juniorów;
2. Klub Sportowy „Pogoń” Łosiów – sekcja piłki noŜnej, klasa A i II liga juniorów;
3. Klub sportowy LKS Skorogoszcz – sekcja piłki noŜnej, klasa B i II liga
juniorów;
4. Klub sportowy LKS Golczowice – sekcja piłki noŜnej, klasa C;
5. Klub sportowy Kantorowice – sekcja piłki noŜnej, klasa C;
6. Klub sportowy LKS „Błękitni” Przecza – sekcja piłki noŜnej, klasa B;
__________________________________________________________________________________________
Strona 22
7. Klub sportowy LKS Sarny Małe– sekcja piłki noŜnej, klasa C;
8. Klub sportowy LKS Ptakowice – sekcja tenisa stołowego.
9. Ludowy Klub jeździecki „Husaria” w Skorogoszczy
W Lewinie od 6 lat działa sekcja KARATE KYOKUSHNKAI, naleŜąca do Polskiej
Organizacji KARATE KYOKUSHNKAI IFK. Trenuje młodzieŜ ze szkoły podstawowej,
gimnazjum, szkół średnich i kilku studentów. Razem ponad
40 osób. Odnosi
znaczące sukcesy na szczeblu krajowym.
Walory turystyczne:
Walory krajobrazowe gminy kształtowane są przez bieg i starorzecza rzeki Odry i
Nysy Kłodzkiej, lasy stanowiące otuliny wsi oraz Stawy Niemodlińskie.
W kompleksach leśnych we wschodniej części gminy istnieje obszar
chronionego krajobrazu „Bory Niemodlińskie”, który utworzony został dla ochrony
największego płatu naturalnej roślinności i bogatej fauny lewego brzegu Odry w
województwie opolskim.
Drugim interesującym turystycznie obszarem jest
„Stobrawski Park Krajobrazowy” stanowiący ostoję ptactwa o randze europejskiej. Na
terenie gminy Park obejmuje dolinę Odry i Nysy Kłodzkiej wraz z kompleksami lasów
i starorzeczami w okolicy Wronowa i Zawadna. W lasach Stobrawskich licznie
występuje zwierzyna płowa oraz liczne gatunki ptaków: m.in. orzeł bielik i bocian
czarny. Kolejnym wartym obejrzenia miejscem jest Zespół Przyrodniczo –
Krajobrazowy „Stawy Niemodlińskie”, który powstać ma w celu ochrony ze względów
naukowych, dydaktycznych i społecznych wielu interesujących ptaków wodno –
błotnych gniazdujących, Ŝerujących i wypoczywających na ich terenie. Występują tu
m.in. kania rdzawa, trzmielojad i zimorodek. Ponadto w Parku połoŜone są stawy
hodowlane wykorzystywane równieŜ przez wędkarzy.
Interesującym, z punktu widzenia turystyczno – krajobrazowego, jest
proponowany Rezerwat „Odra”. Ma obejmować on tereny porośnięte starodrzewem
dębowo – jesionowym w wieku ok. 150 lat. Stale na tym obszarze przebywa wiele
gatunków ptaków drapieŜnych w tym orła bielika i myszołowa oraz drapieŜnych
ptaków śpiewających.
Na terenie gminy znajdują się trzy poŜwirowe zbiorniki wodne. 2 największe z
nich, połoŜone blisko siebie pomiędzy Kantorowicami i Ptakowicami o łącznej
powierzchni ok. 80 ha posiadają ciekawie ukształtowaną linię brzegową sprzyjającą
wypoczynkowi osób prywatnych jak równieŜ biwakowania zorganizowanych grup.
__________________________________________________________________________________________
Strona 23
Pomiędzy akwenami znajduje się teren z wydzielonymi działkami rekreacyjnymi dla
indywidualnych nabywców i teren przygotowany pod pole namiotowe oraz miejsce
przeznaczone na gastronomię i urządzenia sportowo – rekreacyjne. O atrakcyjności
tego miejsca świadczą licznie odwiedzający te Ŝwirownie osoby zamieszkałe nie
tylko na Opolszczyźnie, ale równieŜ na Dolnym i Górnym Śląsku.
Pomiędzy zbiornikami poŜwirowymi w Kantorowicach gmina Lewin Brzeski
wydzieliła działki rekreacyjne przeznaczone pod zabudowę letniskową.
Tereny te rozwijają się bardzo dynamicznie – przez ostatnie kilka lat pomiędzy
zbiornikami
utworzył
się
pas
małych,
murowanych
i
przytulnych
domków
letniskowych. Ich właścicielami są osoby stale zamieszkałe zarówno na terenie
województwa opolskiego, dolnośląskiego i śląskiego. Działki mają wielkość ok. 3
arów, a ich koszt to ok. 15zł/m2.
W okolicach działek letniskowych wygospodarowany został teren przeznaczony
na działalność usługową i gastronomiczną, który nie jest jeszcze w pełni
zagospodarowany przez przedsiębiorców.
W granicach miasta znajduje się zbiornik wodny o pow. ok. 25 hektarów
z przygotowanym miejscem do kąpieli, zapleczem sanitarnym, parkingiem i wolnymi
terenami do dalszego zagospodarowania.
Przez teren gminy przebiega oznakowany 81-km szlak rowerowy, który swym
zasięgiem obejmuje wszystkie ciekawe historycznie, przyrodniczo i krajobrazowo
miejsca gminy Lewin Brzeski.
Ponadto na terenie gminy istnieją sprzyjające warunki do uprawiania hippingu
– m.in. organizowane są w dzień św. Huberta gonitwy koni.
Wsie gminy, malowniczo połoŜone, tworzą piękne panoramy z dominującymi
sylwetami wieŜ kościołów gotyckich i barokowych, oraz zamków i pałaców
połoŜonych w zespołach parków przypałacowych.
Na wsiach dominuje zabudowa typu ulicówki , podkreślająca charakter wsi opolskiej.
Przez gminę przebiega trasa turystyczna „Szlakiem polichromii brzeskich”, która
ujmuje kościół w Strzelnikach i Łosiowie. Z tego samego okresu pochodzą
polichromie w kościołach w RóŜynie i Buszycach, które wymagają jednak badań i
prac konserwatorskich.
Baza turystyczna:
1. Gospodarstwo agroturystyczne w Skorogoszczy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 24
2. Gospodarstwo agroturystyczne PANTAAGRO w Skorogoszczy – ul. Za Nysą
7, 4 pokoje, 10 miejsc noclegowych.
3. Gospodarstwo agroturystyczne „Pod bocianim gniazdem” w Kantorowicach
47, 2 pokoje, 5 miejsc noclegowych.
Rekreacja:
1. Stadnina koni w Skorogoszczy przy Gospodarstwie agroturystycznym.
2. Gospodarstwo agroturystyczne w Przeczy posiadające konie wierzchowe.
Historia i zabytki
Lewin Brzeski to stara osada targowa leŜąca przy przeprawie przez Nysę
Kłodzką na szlaku handlowym, łączącym Śląsk z Węgrami. Trakt handlowy, przy
którym powstało miasto, zaliczany jest do węgierskiej odnogi szlaku bursztynowego.
Miasto lokowane było około 1250 roku przez pierwszego właściciela Bogusza z
Pogorzeli. Po raz pierwszy wymienione w przekazach źródłowych jako Lewin (1257),
później Lebyn (1376), od 1742 roku Loeben. Etymologia nazwy nie jest do końca
wyjaśniona. Herbem miasta jest złoty lew wyskakujący zza trzech pagórków. Całość
w niebieskim tle. Rozwój Lewina datuje się właściwie dopiero od 1333 roku, kiedy to
otrzymał prawa miejskie na wzór Brzegu.
Miasto kilkakrotnie zmieniało swoją przynaleŜność polityczną. Od zarania
swoich dziejów naleŜało do księstwa opolskiego, od 1329 roku do księstwa legnicko
– brzeskiego. W 1526 roku zostało wraz z koroną Czeską przyłączone do monarchii
habsburskiej, a po śmierci ostatniego piastowskiego księcia brzeskiego Jerzego
Wilhelma w 1657 roku włączone bezpośrednio do cesarstwa austriackiego. W wyniku
wojen śląskich, w 1742 roku znalazło się w granicach Prus.
Do 1509 roku Lewin stanowił własność Pogorzelskich, następnie do 1796 roku
był w posiadaniu hrabiowskiego rodu von Beess (Biesów), potem hrabiego Jana
Bogmiła Stosza. Miasto liczące ok. 700 mieszkańców rozwijało się pomyślnie do
początków XVII wieku, dzięki rzemiosłu, rolnictwu i od 1522 roku cotygodniowym
(środy) targom. Jego gospodarczy upadek spowodowała wojna 30-toletnia (1618 –
1648), a ponowny rozwój zahamowany został wojnami napoleońskimi (1806 – 1807).
Ludność Lewina utrzymywała się z rolnictwa, rzemiosła i handlu. W 1787 roku
mieszkało tu 851 osób. Było 12 cechów rzemieślniczych i 84 majstrów cechowych, w
tym 8 krawców i szewców, 6 płócienników. W wiekach XVII – XIX musiał być w
Lewinie dość znaczny odsetek Polaków, skoro nauka w szkole ewangelickiej
__________________________________________________________________________________________
Strona 25
odbywała się w języku polskim, a w miejscowym kościele protestanckim głoszono po
polsku kazania.
Do 1939 roku miasto miało charakter rolniczo – przemysłowy, chociaŜ
od połowy XIX wieku tj. od czasu przeprowadzenia przez Lewin linii kolejowej (1843
rok), zaczęły powstawać róŜne zakłady przemysłowe: cegielnie, kaflarnia, garbarnia,
zakład metalowy – 1866r., cukrownia 1882r. Po I wojnie światowej: młyn, mleczarnia,
tartak, gazownia, wikliniarnia. W Lewinie były; poczta – 1843r., szpital – 1866r., Sąd
– 1860r., miejska kasa oszczędności – 1900r., biblioteka – 1903r. oraz
sześcioklasowa szkoła powszechna – 1903r.
Ponadto szereg zakładów rzemieślniczych jak piekarnie, rzeźnie i masarnie,
szewcy, krawcy, stolarze, cieśle itd.
Nieszczęściem dla Lewina były poŜary (największe w 1586r., 1633, 1666,
1692, 1819 i 1829r.) i powodzie (ostatnia 1997 roku).
4 lutego 1945 roku Lewin Brzeski zdobyty został przez wojska 21 Armii gen.
płk. Dimitryja Gusiewa (I Front Ukraiński) w toku operacji wiślańsko – odrzańskiej.
Zniszczenia były stosunkowo niewielkie. Po wojnie, do 1950 roku przynaleŜał do
województwa wrocławskiego, następnie do opolskiego, do powiatu Brzeg.
Liczba mieszkańców Lewina Brzeskiego wynosiła: w 1751 r. – 651, w 1809r. –
1080, w 1840r. – 1500, 1880r. – 2229, w 1900 – 3249, w 1939r. – 3978, w 2000 –
6071.
Zabytki
Kościół pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła przy ul. Zamkowej. Kościół wyznania
ewangelickiego. Obecnie nieczynny.
Wzmiankowany w 1310 roku. Obecny kształt pochodzi z XIV wieku. W 1543 roku
przejęty został przez ewangelików. Po poŜarze w 1586 roku odbudowany i
rozbudowany.
Pierwotnie
zbudowany
w
renesansowym. Orientowany, jednonawowy,
stylu
gotyckim,
rozbudowany
w
z kwadratową wieŜą w naroŜniku i
licznymi przybudówkami. WieŜa w latach 1761 - 1945 miała chełm barokowy,
obecnie zrekonstruowany w formie gotyckiej. Najstarsza część to wieŜa z przyległym
do niej prezbiterium, ze sklepieniem krzyŜowo-Ŝebrowym ze zwornikiem wykonane w
1586 roku. W przyziemiu kaplica z renesansowym sklepieniem. Okna ostrołukowe.
Wewnątrz ołtarz główny drewniany z 1613 roku - renesansowy, wykonany przez
Hermana Fischera z Nysy o bogatej dekoracji snycerskiej. W polu środkowym ołtarza
__________________________________________________________________________________________
Strona 26
scena ukrzyŜowania /uszkodzona/, po bokach rzeźby św. Jana Chrzciciela i
MojŜesza. Ołtarz
w kaplicy z piaskowca, pochodzi z połowy XVII wieku. Kompozycja tryptykowa,
pośrodku scena ukrzyŜowania. /Po konserwacji i odnowieniu w 2000 roku
przeniesiony do kościoła rzymskokatolickiego, znajduje się w prawej nawie/. Oba
ołtarze fundowane przez właścicieli Lewina, rodzinę von Beess.
W prezbiterium szereg płyt nagrobkowych kamiennych upamiętniających zmarłych
rodziny von Beess i pastorów noszących daty: 1559, 1566, 1597 /1497/ i nowszych.
W kruchcie zachodniej zachował się XIV wieczny portal kamienny. Barokowa
ambona
i prześliczny barokowy krzyŜ w nawie głównej przed prezbiterium.
W kronikach zanotowano, Ŝe juŜ w 1416 roku przy kościele była szkoła.
Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny - wyznania
rzymskokatolickiego przy ulicy Wojska Polskiego.
Zbudowany w 1903 roku w stylu neogotyckim.
Pałac. Zbudowany w 1772 roku, staraniem Ottona Leopolda von Beess w
stylu barokowym. Odnowiony w 1860 roku i ponownie zniszczony przez ogień w
1955 roku.
Piętrowy na piwnicach sklepionych kolebkowo. Wzniesiony na rzucie prostokąta, z
dwoma prostopadłymi skrzydłami. W jednym pomieszczeniu na parterze sklepienie
kolebkowe
z lunetami. Na piętrze ozdobny balkonik. Ozdobne wejście.
Przed frontem pałacu prostokątny dziedziniec otoczony murem z XVIII wieku z
trzema bramami i półkoliście zamkniętymi arkadami.
W części południowej nad Nysą park krajobrazowy z przewagą lip i dębów. W
otoczeniu okazy cisu, grójecznika, srebrnych świerków, włoskich topoli i wierzby.
Ratusz. Najstarszy zbudowany około 1500 roku. Obecna bryła z 1837 roku,
kilkakrotnie przebudowywany. Późno klasycystyczny Prostokątny z ryzalitami
pośrodku dłuŜszych elewacji.
Zabudowa Rynku . Zachował się średniowieczny układ rynku z uliczkami
odchodzącymi po dwie z kaŜdego rogu. Ponadto owalny kształt zabudowy uliczek
okalających rynek.
KrzyŜ pokutny. Nad Nysą, niedaleko cmentarza - pochodzi z 1617 roku.
__________________________________________________________________________________________
Strona 27
Napis na krzyŜu w tłumaczeniu na język polski brzmi: „ 15 kwietnia 1617 roku został
w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający
lat dwadzieścia i pół, przez mordercę Georga ... z Saksonii rodem”. Brakuje nazwiska
mordercy, naleŜy przypuszczać, Ŝe zostało ono przez niego samego lub przez kogoś
innego skute lub zatarte. Motyw zbrodni pozostaje tajemnicą.
Łosiów – rys historyczny
Miejscowość połoŜona jest na tzw. Wzgórzu Łosiowskim usytuowanym 182, 7 m. n.
p. m. Wzgórze to znajduje się na Wale Łosiowskim stanowiącym pasmo niewielkich
wzniesień. Trzon jego stanowią iły trzeciorzędowe. Forma ta powstała w okresie
topnienia lądolodu zlodowacenia środkowo-polskiego, którego wody osadzały piaski i
Ŝwiry w zastoiskowym basenie, powstałym w rozszerzeniu ujściowym odcinka Nysy
Kłodzkiej. Osady tego zastoiska stanowią zasadniczą część Wału Łosiowskiego
Wzniesienia jego są działem wodnym między dorzeczem Nysy Kłodzkiej a
pozostałymi lewobrzeŜnymi dopływami Odry.
Łosiów połoŜony jest na stoku wału o płaskim wierzchołku i swoją nazwę zawdzięcza
przezwisku
Łoś
topograficznego,
/1427r./.
Nie
moŜna
równieŜ
wykluczyć
jej
pochodzenia
w tym przypadku dotyczyłoby łosia, zwierzęcia być moŜe ongiś tu
występującego.
W dokumentach pojawia się jako Lossowe /1238/ i Lossow /1284/. Z zachowanych
dokumentów wynika równieŜ, Ŝe Łosiów od okresu wczesnohistorycznego byt
własnością zakonu joannitów , którzy akt nadania otrzymali od księcia Henryka
Brodatego .
Do nich naleŜał teŜ kościół św. Jana Chrzciciela o którym pierwsze wzmianki
pochodzą
z 1255 r., bowiem do 1810 r. Łosiów był siedzibą komturii Kawalerów
Maltańskich .Jednak w latach 1534-1590 kościół pozostawał w rękach ewangelików.
PoniewaŜ świątynia w stylu gotyckim uległa zniszczeniu na skutek poŜaru, joannici
odbudowali ją w 1703 r., wykorzystując pozostałe fragmenty murów.
Zabytki:
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. W dokumentach
historycznych wzmianka o świątyni będącej własnością Joannitów pochodzi z 1255
roku. Do 1810 roku istniało komturstwo Zakonu Maltańskiego. Obecny kościół
zbudowano w 1703 roku, powiększono w katach 1728 - 1731. WieŜa barokowa
dwukondygnacyjna nakryta baniastym hełmem z latarnia. Trójboczne prezbiterium,
__________________________________________________________________________________________
Strona 28
kolebkowe sklepienie nawy. Wystrój barokowy. Polichromia z pierwszej połowy XVIII
wieku. W prezbiterium na sklepieniu scena narodzin oraz Trójca Święta, po bokach
medaliony ze scenami z Ŝycia św. Jana Chrzciciela. Na szczycie nawy i w
prezbiterium krzyŜe Joannitów. Z tego samego okresu ołtarz główny z rzeźbami św.
Jana Nepomucena i aniołów. W bocznym ołtarzu figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem
- gotycka z 1420 roku. Ciekawe obrazy i płyty nagrobne min. komtura Fryderyka von
Pannwitz zmarłego w 1580 r, proboszcza Krzysztofa Hanniusa zmarłego w 1617
roku, czy Franciszka Teodora von Jurstin zmarłego w 1694 roku.
Przed wejściem na cmentarz przykościelny znajduje się figurka św. Jana
Nepomucena ufundowana w 1709 roku przez Leopolda Fryderyka von Jauera.
Pałac z końca XIX wieku zbudowany przez ówczesnych właścicieli Łosiowa
rodzinę Briegerów. Pałac znajduje się w zabytkowym parku o powierzchni 5,2 ha ze
starymi dębami i lipami oraz pojedynczymi okazami daglezji, orzecha czarnego,
modrzewia i magnolii.
Skorogoszcz – rys historyczny
Skorogoszcz była do 1945r. miasteczkiem w powiecie niemodlińskim rejencji
opolskiej, po II wojnie światowej do 1975 r. wsią w tymŜe powiecie województwa
śląsko – dąbrowskiego, a po jego podziale w 1950r. opolskiego. Po podziale
administracyjnym w 1975r. przez rok była jeszcze siedzibą gminy, a potem wsią w
gminie L. Brzeski.
Usytuowana nad Nysą Kłodzką z rzeką tą i połoŜeniem przy Przesiece
Śląskiej – puszczy oddzielającej Górny Śląsk od Dolnego o walorach obronnych –
tym czynnikom zawdzięczała swe istnienie i początkowy rozwój, gdyŜ w
Skorogoszczy znajdowała się przeprawa przez rzekę. Znalazło to odzwierciedlenie w
pierwszej, zanotowanej w 1223 r. nazwie osady – Scorogostov Most. Skorogost to
imię własne być moŜe załoŜyciela osady.
Miejscowość połoŜona w części górnośląskiej naleŜała terytorialnie do ksiąŜąt
opolskich, chwilowo tylko 1313 -–1328 do księstwa niemodlińskiego. Ok. 1300r.
dokonano jej ponownej lokalizacji teraz na prawie niemieckim. Dokonał jej klasztor
sióstr norbertanek w Czarnowąsach, do którego miejscowość ta naleŜała od ok.
1200r. do 1328, kiedy to wróciła pod jurysdykcję ksiąŜąt opolskich.
WaŜną rolę spełniała Skorogoszcz w 1310r. jako siedziba komory celnej ksiąŜęcej,
gdyŜ przez przeprawę na Nysie przebiegał szlak handlowy, o czym świadczy takŜe
__________________________________________________________________________________________
Strona 29
fakt, iŜ ksiąŜęta dolnośląscy wydali 24 X 1310r. dokument wprowadzający w ich
księstwach przymus droŜny na obszarze Dolnego Śląska, przy czym wjazd na Dolny
Śląsk następował przez trakt skorogoski.
Początkowo była Skorogoszcz znaczącym miastem w księstwie opolskim. Odbywały
się w niej zjazdy ksiąŜąt piastowskich. Wzmiankowane jest w 1223r. istnienie
kościoła dla którego okoliczne wsie odprowadzały dziesięcinę. W tym samym czasie
wzmiankowany był takŜe szpital, który naleŜy traktować jako przytułek, dom opieki, w
mniejszym zakresie miejsce leczenia ludzi. Z czasem, gdy Przesieka Śląska
przestała odgrywać pierwotną rolę i pod toporami osadników zmniejszał się jej areał,
malało teŜ znaczenie Skoogoszczy.
Do śmierci ostatniego księcia opolskiego Jana II Dobrego w 1532 r.
Skorogoszcz była jego własnością. Potem księstwo stało się dziedzictwem
Habsburgów- cesarskiego rodu rządzącego Austrią, Węgrami i Czechami. Cesarz
Rudolf Habsburg zmieniał zarząd królestwem dzieląc go, celem łatwiejszego
zastawiania, na mniejsze jednostki Majątek skorogoski wyodrębnił się w osobną
jednostkę. Dla jej zarządzania powstała osobna gmina zamkowa – Gutsbezirk.
Pierwszymi jej właścicielami była rodzina von Bees, potem von Pawlowski, następnie
Verdugo – Tworog, Schack von Wittenau, von Zedlitz, von Wartensleben. Z czasem
majątek skorogoski dostał się w ręce drobnych właścicieli: urzędników, oficerów armii
cesarskiej itp. W 1874 r. trafiła Skorogoszcz w ręce rodu Schaffgotschów i w drodze
posagu w 1892r. do rodziny von Korff – Kerssenbrock zarządzającej majątkiem do
1945r.
Miasto Skorogoszcz usytuowane niedaleko Opola, blisko Lewin Brzeskiego
utrzymywało się głównie z rolniczych zajęć jego mieszkańców. Próba wybudowania
tu twierdzy wojskowej na pocz. rządów pruskich w poł. XVIII w. została zarzucona.
Nie rozwinęło się tu na szerszą skalę rzemiosło ani handel, brakło więc czynników
rozwojowych. Niedostatek mieszczan uprawiających licha glebę pogłębiały wylewy
rzeki Nysy Kł. Nędzy ekonomicznej towarzyszyła inercja duchowa, więc mieszkańcy
sprzeciwili się przeprowadzeniu tu linii kolejowej.
W mieście powstawały gmachy uŜyteczności publicznej: szpital, poczta,
telefony, ale zabrakło przemysłu. Działania podjęte przez właścicieli majątku w celu
rozwoju postępu cywilizacyjnego – sprowadzenie misjonarzy z Marianhill dały tylko
__________________________________________________________________________________________
Strona 30
częściowe rezultaty. Ze Skorogoszczy pochodził tylko jeden człowiek zasłuŜony na
polu nauki, wybitny arabista – ojciec Dominik.
Bitwa o przełamaniu Odry w 1945r. przyczyniła się do powstania ogromnych
strat w zabudowie. Skorogoszcz, której ludność po II wojnie światowej niemal
całkowicie wymieniła się, utraciła status miasta. Przez cały okres Polski Ludowej była
wsią, bardzo powoli odbudowującą się ze strat wojennych. Próby jej oŜywienia w
oparciu o PGR i maleńkie zakłady przemysłu spoŜywczego nie przyniosły rezultatu.
Po bezkrwawej rewolucji 1989r. powstało wiele prywatnych jednostek
gospodarczych: sklepów, zakładów wytwórczych, usługowych, następuje rozbudowa
miejscowości. JednakŜe Skorogoszcz w dalszym ciągu czeka na swoją szansę
rozwoju, szukając w nowej rzeczywistości zajęć zyskownych dla mieszkańców.
Zabytki:
Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba, przy Placu Wolności. Zbudowany w
stylu neoromańskim z połowy XIX wieku. Po przeciwnej stronie drogi plebania cegła
współczesna kościołowi.
Kompleks pałacowo - parkowy przy ulicy Zamkowej. Pałac zburzony w 1945
roku, nie odbudowany. Park krajobrazowy odrestaurowany. Stara wieŜa ciśnień jako
przykład zabytku techniki i doskonały punkt widokowy na dolinę Nyską i okolice.
Pozostałe miejscowości:
BłaŜejowice
Dwór z 1910 roku, murowany z ozdobnymi elewacjami wraz z parkiem.
Buszyce
Kościół pod wezwaniem św. Trójcy. Wzmiankowany w 1310 roku. W średniowieczu
pod patronatem Joannitów z Łosiowa. Gotycko - renesansowy. W obecnym kształcie
z XVI wieku. Ołtarz główny z około 1700 roku. Chór muzyczny drewniany z organami
z początków XVIII wieku. Interesujące obrazy św. Anny Samotrzeciej z przełomu
XVIII i XIX wieku oraz Matki Boskiej Bolesnej z połowy XIX wieku.
Golczowice
Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, z 1934 roku.
Mieszkanka wsi pani Idzikowska prowadzi kronikę kościelną o wybudowania
kościoła.
Kapliczka murowana z figurą św. Jana Nepomucena z 1850 roku.
Kantorowice
__________________________________________________________________________________________
Strona 31
Zamek myśliwski, renesansowy, otoczony fosą zbudowany w 1600 roku przez
ksiąŜąt brzeskich. Obecnie w zabytkowych wnętrzach dwa mieszkania. Własność
prywatna.
Mikolin.
Dwór rokokowy, parterowy z facjatą wzniesiony przez Jana Fryderyka von
Sauer w 1771 roku. W XIX wieku w posiadaniu rodziny Lanckorońskich. Na elewacji
i wewnątrz zachowały się fragmenty dekoracji stiukowej. Portal ozdobiony kartuszem
herbowym z datą budowy dworu. Osobną część stanowi rokokowa tablica. Otoczony
niewielkim parkiem. Własność prywatna. Obecnie dwór poddawany jest remontowi.
Pomnik śołnierzy Radzieckich, przy szosie Skorogoszcz - Popielów.
Murowany, cokół licowany kamieniem, poświęcony poległym w lutym 1945 roku
Ŝołnierzom radzieckim podczas forsowania Odry. Wysokość pomnika 18,5 m.
Przecza.
Kaplica z wieŜą, murowana, gotycka, modernizowana w XIX i XX wieku. Obecnie
wyremontowana i odbudowana.
Ptakowice.
Folwark - budynki z pierwszej połowy XIX wieku. W otoczeniu dworu
zniszczonego w 1945 roku niewielki park krajobrazowy oraz kanał nawodniony,
stanowiący fragment dawnych fos otaczających pierwotnie budynek.
RóŜyna.
Kościół
pod
wezwaniem
św.
Mikołaja.
Wzmiankowany w 1310
roku.
W
średniowieczu pod patronatem komturstwa w Łosiowie. Obecny, zbudowany w 1712
roku, odbudowany po poŜarze 1813 roku. Barokowy, murowany z cegły.
Jednoprzęsłowe prezbiterium z wydzieloną apsydą. WieŜa nakryta hełmem z
ośmioboczną latarnią, zwieńczona chorągiewka z datą 1712.
Ogrodzony gotyckim murem z kamienia i cegły.
Sarny Małe.
Zespół parkowo - dworski z drugiej połowy XIX wieku w niewielkim parku
krajobrazowym. Strzelniki.
Kościół pod wezwaniem św. Antoniego. Zbudowany w 1376 roku. Murowany z
cegły, z wieŜą nadbudowaną w 1844 roku, zwieńczoną hełmem baniastym z latarnią,
na którym chorągiewka 1844 rok. Kościół otoczony gotyckim murem ceglanym.
Wewnątrz wystrój architektoniczny oraz polichromia z XIV - XVII wieku zdobi całe
__________________________________________________________________________________________
Strona 32
wnętrze. Przedstawia sceny ze Starego i Nowego Testamentu, z Ŝycia Chrystusa i
świętych. Malowidło związane z ksiąŜęcym dworem w Brzegu posiada wybitne
walory artystyczne i historyczne. Jest ogniwem na szlaku polichromii gotyckich na
Śląsku Opolskim.
Wronów.
Zespół pałacowo - parkowy z folwarkiem z przełomu XIX i XX wieku.
Grodzisko średniowieczne w lesie koło Wronowa.
KrzyŜ pokutny.
OLSZANKA
CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNA GMINY
Obszar Gminy Olszanka, której powierzchnia wynosi 92,6 km2
zajmuje fragment środkowo-zachodniej części województwa opolskiego. Graniczy
od strony północnej z gminą Brzeg, od wschodu z gminą Lewin Brzeski, od
południowego-wschodu z gminą Niemodlin, od południa z gminą Grodków i od
zachodu z gminą Wiązów.
Powierzchnia Gminy Olszanka stanowi 0,98% powierzchni województwa i zajmuje 50
miejsce pod względem wielkości obszaru w województwie.
Wg regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego Gmina Olszanka
leŜy na obszarze makroregionu Niziny Śląskiej, na pograniczu dwóch jednostek
mezoregionalnych:
Równiny Wrocławskiej, w mikroregionie Równiny Grodkowskiej – obejmuje cały
obszar Gminy za wyjątkiem jej najbardziej południowej części, stanowi płaską
równinę wodno-lodowcową i częściowo moreny dennej, pokrytej warstwą utworów
lessowych i lessopodobnych.
Doliny Nysy Kłodzkiej – obejmująca południowy fragment Gminy, stanowi
płaskodenną, rozległą formę dolinną z systemem teras zlewowych z pokrywami
madowymi i nadzalewowych.
Pod względem
morfologicznym obszar Gminy cechuje się głównie
monotonną, płaskorówninną rzeźbą terenu.
PodłoŜe geologiczne terenu stanowią skały krystaliczne proterozoiku. Generalnie
najwaŜniejszą formacją decydującą o budowie geologicznej większości terenów
__________________________________________________________________________________________
Strona 33
gminy są osady czwartorzędowe. Budowa geologiczna Gminy sprzyja występowaniu
piasków i Ŝwirów, lessów i glin lessopodobnych.
Gmina połoŜona jest w całości w dorzeczu rzeki Odry. Głównymi rzekami na terenie
Gminy są Nysa Kłodzka oraz Potok Pępicki i Potok Przyleski naleŜący do zlewni
rzeki Odra.
W okolicach wsi Pogorzela i Czeska Wieś występują niewielkie „oczka” wodne.
Wody
podziemne
na
terenie
Gminy
reprezentowane
są
przez
wody
przypowierzchniowe, gruntowe i wgłębne.
Warunki klimatyczne Gminy są ciepłe i umiarkowane. Średnia temperatura w okresie
wegetacyjnym wynosi 14,5 o C .
Środowisko
Lasy na terenie Gminy stanowią 5,3% jej obszaru. W porównaniu ze wskaźnikiem
lesistości województwa, jest to obszar bardzo mały. Lasy występują w postaci
niewielkich powierzchni otoczonych terenami uŜytkowanymi rolniczo.
Pod względem Ŝyzności i wilgotności siedliska wyodrębnia się cztery typy lasu:
•
las mieszany świeŜy,
•
las świeŜy,
•
las wilgotny,
•
las łęgowy.
W Gminie znajdują się dwa większe kompleksy leśne. Przylesie , w obrębie którego
znajduje się 17 ha rezerwat przyrody ”Przylesie”, połoŜony w dorzeczu Odry
pomiędzy Przyleskim Potokiem, a Gnojną, które są odnogami większych cieków, tj
Psarskiego i Oławy, te z kolei stanowią dopływy rzeki Odry. Gleby rezerwatu naleŜą
do dwóch działów gleb: autogenicznych i hydrogenicznych. Drzewostan występujący
w rezerwacie jest zróŜnicowany w zaleŜności od typu siedliska. W jednym przypadku
jest on miejscami dwupiętrowy, gdzie w górnym piętrze dominuje dąb szypułkowy, w
dolnym grab zwyczajny, jesion wyniosły i klon jaworowy, w innym miejscu teren
rezerwatu porasta jednopiętrowy drzewostan olchowy i jesionowy z nalotami klonu i
jaworu. Na uwagę zasługuje 200-letni drzewostan dębowy, który stanowi rzadkość
na skalę kraju.
Michałów : kompleks leśny leŜący nad Nysą Kłodzką. Gmina posiada dwa parki,
uznane za zabytki kultury. Są to: Park podworski w Obórkach, załoŜony
prawdopodobnie w połowie XIX wieku. Występuje w nim 14 gatunków drzew, na
__________________________________________________________________________________________
Strona 34
które składa się 169 egzemplarzy. Dominującym gatunkiem są lipy drobnolistne w
wieku ok.120 lat. Park usytuowany jest w obszarze rolnym w sąsiedztwie zabudowań
folwarku. Park przypałacowy w Janowie – połoŜony przy szosie biegnącej z Łosiowa
do Olszanki. Znajduje się w nim 17 gatunków drzew i 5 gatunków krzewów.
Najciekawsze z nich to kasztan jadalny i dąb szypułkowy. Większość drzew liczy 70
lat, natomiast najstarsze z nich ok. 120-170 lat.
CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-KULTUROWA
Gminę zamieszkuje 5104 osób. Gęstość zaludnienia obszaru Gminy to 55,1
osób na 1 km2. Mieszkańcy Gminy pochodzą głównie z byłych Terenów Wschodnich
/Wołyń, Tarnopol/, a takŜe z Polski Centralnej i Podkarpacia. Mimo, Ŝe Gmina jest
częścią Regionu Śląska Opolskiego, mieszkańcy kultywują typowe tradycje
kulturowe przywiezione z Kresów Wschodnich oraz z Podkarpacia.
Tereny Gminy są bardzo bogate w zasoby dziedzictwa kulturowego. Świadczą o tym
liczne stanowiska archeologiczne z róŜnych epok oraz zabytkowe obiekty.
Gmina jest przykładem wspaniałej – zwartej zabudowy
Gospodarka
Gmina połoŜona jest w strefie rolnej województwa opolskiego. Na obszarze Gminy
występują gleby: brunatne, bielicowe i pseudobielicowe, czarne ziemie, mady na
podłoŜu madowo-piaszczysto-gliniastym i gliniastym. Analiza struktury typologicznej i
rodzajowej gleb wykazuje, Ŝe Gmina posiada gleby bardzo dobre i dobre, głównie
pszenne i pszenno-buraczane. Stąd teŜ Gminę charakteryzuje głównie gospodarka
rolna. UŜytki rolne zajmują 87,2% ogółu gruntów, lasy 5,3%, a pozostałe tereny 7,5%
ogólnej powierzchni. Poprzez wysoką kulturę agrotechniczną , stosowaną przez
rolników, Gmina przez wiele lat była jedną z przodujących na Opolszczyźnie w
dziedzinach hodowli i uprawy. Na terenie Gminy nadal funkcjonują duŜe jednostki
organizacyjne, zajmujące się głównie produkcją rolną. Zaliczyć do nich naleŜy:
Rolnicze
Spółdzielnie
Produkcyjne
w
Jankowicach
Wielkich
i
Przylesiu,
Gospodarstwo Rolne w Jankowicach Wielkich / dawny PGR/, Spółkę ROLA, Zakład
Rolno-Usługowy w Janowie.
Przemysł
Stopień uprzemysłowienia Gminy jest niewielki. Przemysł rolno- spoŜywczy jest na
terenie Gminy słabo rozwinięty. MoŜna równieŜ mówić o słabo rozwiniętych usługach
dla rolnictwa.
__________________________________________________________________________________________
Strona 35
W Gminie funkcjonują: Przedsiebiorstwo Produkcyjno-Handlowe „Skarbiszów” –
suszarnia zboŜa w Olszance, mieszalnia
pasz – Spółka HYDRO w Olszance,
gorzelnia w KrzyŜowicach, Spółka AGROL w Olszance. Nie funkcjonują obecnie
zlewnie mleka w Pogorzeli, Gierszowicach oraz w Michałowie.
Przemysł i rzemiosło w Gminie oparte jest na podmiotach gospodarczych.
Największe przedsiębiorstwa produkcyjne w Gminie to: Firma EMAR w Pogorzeli /
produkcja zniczy/
PWiK Brzeg w Gierszowicach i Obórkach / zakład uzdatniania wody/MPiWK Wrocław
w Michałowie / zakład produkcji wody/„STANPOL” w Jankowicach Wielkich / zakład
mięsny/
Pozostałe zakłady produkcyjne to: Zakład Kamieniarski w Przylesiu, Piekarnia w
Przylesiu
i
Olszance,
Tartak
w
Michałowie,
Młyn
zboŜowy
w
Olszance,
Przedsiębiorstwo WielobranŜowe w KrzyŜowicach.
Urbanizacja i mieszkalnictwo.
W skład Gminy wchodzi 10 Sołectw:
1/ Czeska Wieś,
2/ Gierszowice,
3/ Jankowice Wielkie,
4/ Janów,
5/ KrzyŜowice,
6/ Michałów,
7/ Obórki,
8/ Olszanka,
9/ Pogorzela,
10/ Przylesie.
Wielkość poszczególnych wsi pod względem liczby mieszkańców jest
stosunkowo zróŜnicowana / od 300 do 800 osób/. Podstawową funkcja kaŜdego
Sołectwa jest funkcja rolnicza i związana z nią funkcja mieszkaniowa. W Sołectwach
brak jest świadomie wykształconych funkcji usługowych, które występują głównie w
formie rozproszonej.
Zgodnie z danymi statystycznymi z 1997 roku / na podstawie spisu powszechnego/ ,
stan zasobów mieszkaniowych w Gminie wynosił: 1312 mieszkań, 5510 izb, 116,1
tys. m 2 powierzchni uŜytkowej mieszkań.
__________________________________________________________________________________________
Strona 36
Szacuje się, Ŝe przeciętna liczba gospodarstw domowych na mieszkanie wynosi ok.
1,14.
oznacza
to,
Ŝe
deficyt
mieszkaniowy
mierzony
samodzielnością
zamieszkiwania na 1 rodzinę wynosi obecnie około 180 mieszkań.
Na terenie Gminy występują wszystkie typy zabudowy mieszkaniowej:
wielorodzinna, zagrodowa i jednorodzinna. Wśród zabudowy dominują budynki
przedwojenne, charakterystyczne dla regionu Opolszczyzny. Budynki jednorodzinne
wybudowane zostały w okresie ostatnich 30 lat. Obecnie zauwaŜa się spadkową
tendencję w rozwoju budownictwa jednorodzinnego na terenie Gminy. Większość
mieszkańców przeprowadza remonty i modernizacje starych obiektów.
Rozmieszczenie usług bytowych na terenie gminy moŜna ocenić jako zadowalające.
Obecnie w Gminie w usługach typu handel, gastronomia, naprawy pracuje ok. 50
osób.
Dostępność placówek handlowych jest wystarczająca – kaŜda wieś posiada sklep
przemysłowo-spoŜywczy. Na obszarze Gminy zarejestrowanych jest około 200
podmiotów prowadzących drobną działalność usługowo-rzemieślniczą. Liczba ta jest
szacunkowa, poniewaŜ ich działalność jest bardzo płynna.
Kultura
Na terenie Gminy w miejscowości KrzyŜowice usytuowany jest obiekt pałacowy, w
którym mieści się Gminny Ośrodek Kultury i Sportu. W dziewięciu miejscowościach
Gminy znajdują się wiejskie świetlice. Stan techniczny tych obiektów jest w miarę
dobry, jednakŜe wykorzystanie ich do typowej działalności kulturalnej jest zbyt małe.
W Pogorzeli mieści się Gminna Biblioteka Publiczna, a jej filie znajdują się w
miejscowości: Czeska Wieś, KrzyŜowice, Michałów i Przylesie. Biblioteki są w
zadowalającym stopniu zaopatrywane w księgozbiór, z którego korzystają zarówno
dzieci, młodzieŜ jak i dorośli mieszkańcy Gminy
Sport
We wszystkich miejscowościach Gminy znajdują się boiska sportowe, utrzymywane
głównie przez Ludowe Zespoły Sportowe. Przy Szkole Podstawowej w Olszance i
Jankowicach Wielkich funkcjonują sale gimnastyczne. Obiekty te wykorzystywane są
zarówno przez dzieci i młodzieŜ jak i przez organizacje społeczne i róŜne instytucje
do organizacji imprez rekreacyjno-sportowych.
Organizacje społeczne i stowarzyszenia.
__________________________________________________________________________________________
Strona 37
W Gminie prowadzi działalność Ochotnicza StraŜ PoŜarna, której dwie jednostki
funkcjonują w krajowym systemie gaśniczym. Baza OSP jest w miarę dobra. Brak
jest natomiast wystarczających środków na wyposaŜenie. Wśród dzieci i młodzieŜy
rozpowszechniona jest działalność Ludowych Zespołów Sportowych. Jest to
Stowarzyszenie powołane do upowszechniania kultury fizycznej. Na uwagę
zasługuje nieformalna juŜ działalność Kół Gospodyń Wiejskich – obecnie
reaktywowana w KrzyŜowicach w ramach programów Odnowa Wsi.
SKARBIMIERZ
POŁOśENIE GEOGRAFICZNE
Gmina Skarbimierz leŜy w zachodniej części województwa opolskiego, na
granicy z województwem dolnośląskim.
Graniczy z gminami:
od północy – Lubsza i miasto Brzeg;
od wschodu – Popielów i Lewin Brzeski;
od południa – Olszanka;
od zachodu – Wiązów i Oława.
Obszar połoŜony jest w dorzeczu Odry, na południowym brzegu rzeki. Wg podziału
fizjograficznego Polski J. Kondrackiego – leŜy w obrębie makroregionu nizina Śląska,
na styku jej dwóch mezoregionów : Pradoliny Wrocławskiej i Równiny Grodkowskiej.
Obszar gminy ma powierzchnię 110 km2 i podzielony jest na 15 jednostek
osadniczych:
Lp.
Nazwa
Lp.
Nazwa
1.
Bierzów
9.
Prędocin
2.
Brzezina
10.
Pępice
3.
Kopanie
11.
Skarbimierz
4.
Kruszyna
12.
Zielęcice
5.
Lipki
13.
Zwanowice
6.
Łukowice Brzeskie 14.
śłobizna
7.
Małujowice
Skarbimierz Osiedle
8.
Pawłów
15.
__________________________________________________________________________________________
Strona 38
CHARAKTERYSTYKA SFERY SPOŁECZNEJ
Ludność
Liczba ludności wynosi ok. 6,8 tyś. mieszkańców. W 15 miejscowościach mieszka
poniŜej podana liczba osób:
Lp.
Miejscowość
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Skarbimierz Osiedle
Lipki
Łukowice Brzeskie
Brzezina
śłobizna
Zwanowice
Małujowice
Kruszyna
Pawłów
Pępice
Zielęcice
Prędocin
Skarbimierz
Bierzów
Kopanie
Strukturę
wieku
Liczba
mieszkańców
1818
629
549
537
484
441
420
310
404
344
218
208
191
183
151
oraz
płci
w
sposób
dominujący
kształtuje
ludność
Skarbimierza Osiedla, które zamieszkuje prawie 1/3 ludności gminy. Mieszkańcy
osiedla to przewaŜnie młode małŜeństwa z dwojgiem dzieci ( około 70%
zameldowanych) i niewielka ilość emerytów. Korzystna struktura wieku wynika z
napływu ludzi młodych, poszukujących szybkiego oraz łatwiejszego zdobycia
mieszkania.
Struktura wieku charakteryzuje się niewielkim – systematycznym, obniŜaniem się
udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym, wzrostem ludności w wieku
produkcyjnym i poprodukcyjnym . Obecnie uwarunkowania demograficzne są
korzystne . Pojawiają się jednak tendencje w dynamice rozwoju, sygnalizujące
niekorzystne zmiany:
• malejący przyrost naturalny:
• znaczący spadek salda migracji:
•
pomimo korzystnej struktury wieku – wzrost udziału ludności w wieku
produkcyjnym i
poprodukcyjnym.
__________________________________________________________________________________________
Strona 39
Bezrobocie
Kluczowym problemem gospodarczym i społecznym w Gminie Skarbimierz jest
stosunkowo wysoki poziom bezrobocia z tendencją do wzrostu w ostatnich latach.
Poziom i stopa bezrobocia w Gminie Skarbimierz
Rok
Liczba bezrobotnych
2002
2003
2004
(m-c luty)
Stopa bezrobocia
ludności
w
wieku
produkcyjnym
18,4%
18,9%
20,0%
739
758
803
w
stosunku
do
czynnej
zawodowo
27,5%
27,9%
29,6%
Sytuacja bezrobotnych kobiet
Rok
Liczba bezrobotnych z Liczba zarejestrowanych kobiet
zasiłkiem
z prawem
Ogółem
%
Ogółem
%
w stosunku
do zasiłku
w
do ogółu
stosunku
do ogółu
%
w
stosunku
do ogółu
kobiet
2002
146
19,3%
400
52,8%
59
14,8%
2003
131
2004
( luty ) 170
17,7%
394
53,3%
58
14,7%
21,2%
406
50,6%
58
14,3%
Edukacja
Na terenie gminy Skarbimierz funkcjonuje Gminna Szkoła Podstawowa w
Skarbimierzu Osiedle oraz jej 3 Filie w Lipkach, Łukowicach Brzeskich oraz
Zwanowicach.
W wymienionych szkołach w roku szkolnym 2003/2004 obowiązek szkolny spełnia
ogółem 578 uczniów.
PoniŜsza tabela zawiera informacje o poszczególnych placówkach :
Nazwa szkoły
Gminna Szkoła Podstawowa
w Skarbimierzu Osiedle
Liczba
uczniów
400
Liczba oddziałów
17
__________________________________________________________________________________________
Strona 40
w Skarbimierzu Osiedle Szkoła Filialna
w Łukowicach Brzeskich
w Lipkach
w Zwanowicach
ogółem
71
6
75
6
32
2
578
31
Z tabeli wynika, Ŝe na jeden oddział szkolny przypada średnio 18 uczniów.
Ponadto w dwóch placówkach szkolnych funkcjonują oddziały przedszkolne w
Zwanowicach ( 15 dzieci ) oraz w Łukowicach Brzeskich ( 10 dzieci ) przygotowujące
dzieci do nauki w szkole, tzw. rok „0”. W gminie w przekroju 3 lat (2001-2004)
ogólna liczba dzieci uczęszczających do szkół podstawowych pozostaje na tym
samym poziomie.
Na terenie gminy działa równieŜ Gminny Zespół Przedszkoli Publicznych w
Skarbimierzu Osiedle z ogólną liczbą
188 wychowanków w roku szkolnym
2003/2004.
Zespół składa się z 5 placówek
: Przedszkola w Skarbimierzu Osiedle oraz
Oddziałów w Brzezinie, Lipkach, Małujowicach i Kruszynie.
Placówki w Lipkach, Małujowicach, Brzezinie i Kruszynie mają po jednym oddziale
dzieci w wieku od 3-6 lat i liczą od 16 do 23 dzieci.
Przedszkole w Skarbimierzu Osiedle jest największym przedszkolem liczącym
5
oddziałów , do których uczęszcza 121 dzieci.
CHARAKTERYSTYKA SFERY GOSPODARCZEJ
Podmioty gospodarcze
Z pośród 411 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych 83% naleŜy do
osób fizycznych. Najwięcej, bo 43% prowadzi działalność gospodarczą
o profilu
handlowym i naprawczym.
Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon :
1. wg sektorów
Ogółem Sektor publiczny
Sektor prywatny
Razem Przedsięb. Razem Sp. prawa Spółki Spółdzielnie Zakłady
handlowego cywilne
państwowe
osób
__________________________________________________________________________________________
Strona 41
411
6
405
Raze
m
9
z
o.o.
9
35
prywat.
3
349
2. wg liczby pracujących
ogółem Rolnict. Przemysł Bud. Handel i Hotele i Trans.,
naprawy restaur. gosp.
Łowiec.
Leś.
magazyn.
Łączność
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
28
13
175
51
38
A 393 16
2
1
5
5
B 17
C 1
Edukacja
10.
5
-
Ochrona
zdrowia
i op. społ.
11.
2
-
Pośred. Obsługa
finans. nieruch.
I firm
8.
7
-
9.
43
1
-
Pozostała
Dział.
12.
15
-
Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w Gminie Skarbimierz
Dane z Narodowego Spisu Powszechnego – 2002r.
Lp.
1.
KATEGORIE
wiek
przedprodukcyjny
2.
wiek
produkcyjny
3.
wiek
poprodukcyjny
4.
RAZEM
Rolnictwo
KOBIETY
923
MĘśCZYŹNI
1004
OGÓŁEM
1927
1956
2194
4150
618
288
906
3497
3486
6983
Gmina Skarbimierz naleŜy do gmin typowo rolniczych. Rozwój przemysłu,
usług i i mieszkalnictwa w obszarze Skarbimierza Osiedla umoŜliwi wzbogacenie
oferty rozwojowej.
Warunki klimatyczne i glebowe sprzyjają prowadzeniu, a takŜe rozwijaniu
intensywnej produkcji rolniczej oraz są głównymi zaletami środowiska naturalnego.
Z dominującą funkcją rolniczą gminy łączy się struktura uŜytkowania gruntów. UŜytki
rolne stanowią 76,43% jej obszaru. 4,62% zajmują lasy. Pozostałe 18,95% to tereny
zabudowane, drogi, rowy, stawy i nieuŜytki.
__________________________________________________________________________________________
Strona 42
Struktura uŜytkowania gruntów w Gminie Skarbimierz
Lp.
Formy uŜytkowania gruntów
1.
2.
3.
4.
UŜytki
rolne
5.
6.
7.
8.
9.
Obszary
leśne
Grunty
pod
wodami
gr. orne
sady
łąki
pastwiska
lasy
zad. i zakrz.
w. stojące
w. płynące
rowy
Powierzchnia
w ha
6963
47
909
475
414
93
364
25
95
%
63,40
0,43
8,58
4,32
3,77
0,85
3,31
0,23
0,86
10.
11.
Tereny
komunikacji
drogi
kolej
371
51
3,38
0,46
12.
13.
14.
15.
16.
Obszary
zabudowane
i
zurbanizowan
e
mieszkalne
przemysłowe
zab. inne
niezabudow.
wypoczynkow
e
214
32
30
36
24
1,95
0,29
0,26
0,33
0,22
17.
Tereny róŜne
765
6,97
18.
NieuŜytki
75
0,68
Powierzchnia
ha
8394 ha
%
76,43
%
507 ha
4,62%
484 ha
4,41%
422 ha
3,84%
336 ha
3,06%
765
6,97%
75
0,68%
ha
ha
Na terenie gminy występują gleby: brunatne; pseudobielicowe; czarne ziemie; mady;
ziemie mułowo – torfowe.
Komunikacja
Komunikacja drogowa.
Podstawowy układ drogowy gminy tworzą: Droga krajowa Nr 4 – przewidziana do
modernizacji. Na rozpatrywanym terenie stanowi ona w większości granicę pomiędzy
miastem Brzeg i Gminą Skarbimierz.
Drogi wojewódzkie :
Nr 456 – Oława – Brzeg, III klasy technicznej;
Nr 401 – Brzeg – Przylesie, IV klasy technicznej.
Drogi powiatowe:
__________________________________________________________________________________________
Strona 43
Nr 172, Nr 173, Nr 174, Nr 177, Nr 178, Nr 163, Nr 166.
Na pograniczu gminy przebiega Autostrada A- 4 z węzłem komunikacyjnym w
okolicach Przylesia. Droga krajowa Nr 4 i autostrada stwarzają duŜe moŜliwości
rozwoju gospodarczego. Drogi gminne:
Małujowice-stacja PKP; Zielęcice – Skarbimierz; Lipki-stacja PKP; Lipki-granica woj.
dolnośląskiego; Małujowice-granica woj.dolnośląskiego; Pawłów: ul. Wesoła,
ul.
Poligonowa, ul. Ogrodowa, ul. Krótka;
ul.
Zielęcice :ul. Piekarska, ul.Zielona,
Łąkowa, ul. Rzemieślnicza; Zwanowice-droga na działce Nr 340; Zwanowice-droga
na działce Nr 22.
Do układu drogowego zaliczana jest równieŜ sieć dróg wewnętrznych, którymi
pokryty jest obszar całej gminy.
Komunikacja kolejowa
Przez obszar gminy przebiegają trzy linie kolejowe:
dwutorowa, zelektryfikowana trasa magistralna Medyka – Przemyśl – Kraków –
Katowice – Opole – Wrocław – Frankfurt. Krótki odcinek ( około 1,5 km )
drugorzędnej lini jednotorowej relacji Brzeg – Grodków – Nysa; Jednotorowa linia z
Brzegu do Strzelina, nieczynna od 1991r. Na terenie zlokalizowane są trzy stacje
kolejowe, jednak czynna jest tylko jedna – w Lipkach.
Obiekty i obszary chronione
W kaŜdej wsi występują obiekty chronione i stanowiska archeologiczne. Do
najwaŜniejszych zabytków naleŜą kościoły, w tym znany z wyjątkowej polichromii
kościół w Małujowicach. PoniewaŜ na rozpatrywanym terenie występuje szereg
obiektów sakralnych o podobnych walorach , utworzono szlak turystyczny Polichromii
Ziemii Brzeskiej. Ochronie podlegają ogrodzenia , budynki uŜyteczności publicznej,
mieszkalne i inwentarskie. Jedynym obiektem zieleni chronionym kulturowo jest
zespół pałacowo – parkowy w Zwanowicach.
IV. Obszar i nazwa
Nazwa obszaru, która została przyjęta przez grupy robocze powołane do
prac nad strategią brzmi: BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA.
Brzeska wieś historyczna obejmuje obszar leŜący w zachodniej części województwa
opolskiego na terenie powiatu Brzeskiego i obejmuje obszar trzech gmin: Lewin
__________________________________________________________________________________________
Strona 44
Brzeski, Olszanka, Skarbimierz. Teren, na obszarze, którego będzie realizowana
strategia stanowi obszar spójny historycznie, społeczno-gospdarczy, przyrodniczy
oraz kulturowy. Geograficznie jest to obszar leŜący pomiędzy rzeką Odrą , a
autostradą A4 Wrocław – Katowice. Jest stosunkowo nieduŜy, o zbliŜonych
warunkach przyrodniczych, zalesiony o umiarkowanym klimacie.
Bardzo charakterystyczne na tym obszarze są liczne zabytki o znaczeniu
strategicznym dla tego regionu. Do najwaŜniejszych zaliczyć moŜna polichromię z
XIV – XVII, krzyŜe pokutne, kościoły, pałace i parki. Ludność utrzymuje się głównie z
pracy zarobkowej, z rolnictwa, jak równieŜ pracą w krajach zachodnich. Mieszkańcy
borykają się z podobnymi problemami związanymi z brakiem pracy i
niską
dochodowością pracy. ZauwaŜalne są coraz częściej moŜliwości wykorzystania
istniejącego potencjału w gospodarstwach i tworzenia alternatywnych źródeł
zarobkowania. Rozwija się drobna przedsiębiorczość na terenach wiejskich, rolnicy
coraz częściej zajmują się drobną wytwórczością.
Znaczące są równieŜ turystyczne i kulinarne produkty regionalne, którymi
mikroregion chce przyciągnąć turystów. DuŜe tradycje produkcyjne przekładają się
na oryginalne potrawy serwowane w regionie. Region stwarza moŜliwości
zagospodarowania terenów pod inwestycje – przedsiębiorstwa, rekreacja itp. Obszar
charakteryzuje się dobrymi cechami uprawiania turystyki w ciągu całego roku.
Od niedawna zauwaŜalnym źródłem dochodu jest turystyka, funkcjonują
liczne
gospodarstwa
biwakowe.
agroturystyczne,
Współpraca
na
tej
restauracje,
płaszczyźnie
zajazdy,
wymaga
hotele,
miejsca
podejścia
bardziej
kompleksowego, poniewaŜ promocja jest bardzo rozdrobniona i nieefektywna.
Na terenie mikroregionu działają liczne stowarzyszenia, instytucje finansowe
(banki), zakłady produkcyjne, organizacje społeczne i co waŜne bardzo aktywni są
mieszkańcy. Ten kapitał ludzki w postaci, zaangaŜowania mieszkańców moŜe być
kluczem do dobrze funkcjonującej grupy LGD co z kolei przełoŜy się na sprawną i
efektywną realizację załoŜeń w strategii rozwoju.
Kulturowo jest to obszar, na którym występują podobne obyczaje i ludowe tradycje.
Imprezy kulturalne są zazwyczaj organizowane na bazie porozumienia w gminie
pomiędzy wsiami jak równieŜ pomiędzy gminami. Ustalany jest kalendarz imprez
organizowanych w regionie. Na obszarze regionu wyznaczone są szlaki turystyczne:
piesze, rowerowe i od niedawne znakuje się szlaki konne.
__________________________________________________________________________________________
Strona 45
V. Wizja i misja
Uczestniczący warsztatów w procesie budowania strategii sformułowali wizję i
misję obszaru. Wizja i misja została sformułowana na lata 2006-2020
Dokonano akceptacji budowy najwaŜniejszych załoŜeń:
Misja rozwoju
(JAKIE SĄ NASZE AMBICJE? - perspektywa długofalowa)
Cele strategiczne (DOKĄD
ZMIERZAMY?
-
perspektywa
długofalowa,
weryfikowana ze względu na potrzeby)
Cele operacyjne
(CO CHCEMY OSIĄGNĄĆ W NAJBLIśSZYCH LATACH? –
zmiany które zostaną osiągnięte zostaną zweryfikowane i z
monitorowane
Projekty
(CO ZAMIERZAMY ZROBIĆ? - projekty do zrealizowania
Nasza wizja – jakie ma być nasze Ŝycie?
pragniemy nowoczesności, bezpieczeństwa i wygody, które
moŜemy uzyskać dzięki szerokiemu rozwojowi infrastruktury
technicznej i społecznej
pragniemy zapewnić odpowiednie wsparcie dla powodzenia
naszych zamierzeń gospodarczych (wspieramy przedsiębiorców,
rozwijamy lokalny rynek, dbamy o wielofunkcyjny rozwój wsi,
wspieramy specjalizację i zróŜnicowanie lokalnej gospodarki),
szukamy innowacyjnych rozwiązań gospodarczych – odnawialne
źródła energii
pragniemy zapewnić sobie dogodne warunki do rekreacji,
zdrowego trybu Ŝycia i integracji: (restauracja, modernizacja
stadionu, korty tenisowe, lodowisko, basen)
pragniemy zapewnić moŜliwości powrotu do czynnego Ŝycia
chcemy być zintegrowaną i nowoczesną społecznością (wysoka
świadomość ekologiczna, wykształcone społeczeństwo, działają
organizacje pozarządowe, rozwinięte partnerstwo)
__________________________________________________________________________________________
Strona 46
chcemy dbać o dzieci i młodzieŜ, aby kaŜdy mieszkaniec czuł się
waŜnym członkiem naszej społeczności i miał jak najlepsze warunki
do rozwoju
pragniemy kultywować nasze zwyczaje, obrzędy i wartości, aby
tradycja była Ŝywsza niŜ dziś
Wizja została sformułowana następująco:
BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA - POSIADAJĄCE RÓśNORODNE I BOGATE
WARTOŚCI HISTORYCZNE, GOSPODARCZE I PRZYRODNICZE STWORZONE
POPRZEZ WYEDUKOWANE I AKTYWNE SPOŁECZEŃSTWO
Misja rozwoju obszaru została sformułowana następująco:
BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA GOSPODARNA I PRZYJAZNA DLA
WSZYSTKICH
WARTOŚCI (w co wierzymy, jakie wyznajemy podstawowe wartości, które mają
wpływ na nasze działania):
-ZDROWIE
-RODZINA
-TRADYCJA , TAśSAMOŚĆ
-MIŁOŚĆ
-GODNOŚĆ
-PRZYJAśŃ
-HONOR
-WRAśLIWOŚĆ
-UCZCIWOŚĆ
-SZACUNEK
-TOLERANCJA
STANDARDY ZACHOWAŃ
otwartość na współpracę śYCZLIWOŚĆ SPOŁECZNA,
pobudzanie do aktywności,
__________________________________________________________________________________________
Strona 47
rzetelna informacja ze strony władzy lokalnej,
tolerancja i szacunek – myślenie nie tylko o sobie,
rozwój społeczności.
VI. Charakterystyka Dziedzin strategicznych
PoniŜej opisano cele strategiczne w poszczególnych obszarach tematycznych, cele
operacyjne w perspektywie 2008, odpowiadające im projekty pogrupowano według
dominującego rodzaju wsparcia w ramach PilotaŜowego Programu Leader+.
Wybór tematu wiodącego.
Ustalono, Ŝe tematem wiodącym dla obszaru „Brzeska Wieś Historyczna” będzie:
Dziedzina Strategiczna I
„Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych,
w tym potencjału Brzeskiej Wsi Historycznej”
1. Opracowanie i wdroŜenie spójnych, koncepcji efektywnego wykorzystania
walorów
naturalnych
obszaru
„Brzeska
Wieś
Historyczna”
zgodnych
zasadami zrównowaŜonego rozwoju
2. Kształtowaniem
świadomości
kulturowej
powiązanych
z
promocją
najwaŜniejszych walorów na obszarze „Brzeska Wieś Historyczna ”
Dziedzina Strategiczna II
„Podniesienie wartości lokalnych produktów i usług:
1. Wspólna promocja produktów i usług.
2. Kompleksowa oferta turystyczna zgodnych ze standardami jakościowymi
3. Wymiana doświadczeń w zakresie profesjonalnej obsługi turystycznej
4. Promocja przedsiębiorczości.
Dziedzina Strategiczna III
„Poprawa jakości Ŝycia w mikroregionie”
1. Integracja społeczności lokalnej – promowanie aktywności na rzecz rozwoju
2. Dostęp do nowoczesnych technik komunikacyjnych (internet)
3. Edukacja – zdrowie, postawy przedsiębiorcze,
__________________________________________________________________________________________
Strona 48
VII. Analiza SWOT
Analiza SWOT stanowi została zbudowana w dwóch obszarach: turystyki i
otoczenia społeczno-gospodarczego. Jest to zestawienie informacji opracowanych w
ramach procesu planowania strategii rozwoju przez społeczeństwo reprezentujące
obszary społeczne, publiczne i gospodarcze. Jest to zestawienie charakteryzujących
cechy zewnętrzne jaki wewnętrzne regionu. Nie bez znaczenia podczas budowania
strategii mają juŜ zdefiniowane dziedziny strategiczne i główne cele na tle Wizji i Misji
rozwoju.
Elementy wewnętrzne:
1. Silne stron (atuty) związanych z obszarem, ograniczenie lub teŜ przezwycięŜenie
2. Słabe stron (bariery)
Elementy zewnętrzne:
3. Szanse obejmujących strategię
4. ZagroŜenia
SPRAWY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE
•
•
•
•
•
•
MOCNE
Walory środowiskowe, bogactwo
cennych obiektów, miejsc
dziedzictwa kulturowego i
wynikająca z nich atrakcyjność
turystyczna
Zasoby naturalne, lasy i
kompleksy leśne, rzeki zbiorniki
wodne, parki, rezerwaty
Wysoka kultura rolna – dobrze
rozwinięty przetwórstwo rolnospoŜywcze
Dobre połoŜenie komunikacyjne przy autostradzie tereny
inwestycyjne połoŜenie między
miastami: Opole, Wrocław
Wykształcona młodzieŜ
Dobrze rozwinięta sieć instytucji
pozarządowych - aktywność
stowarzyszeń
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
SŁABE
Bezrobocie
Migracja młodych ludzi do miast i
poza granice
Brak miejsc pracy w sektorze
MSP
Słaba oferta spędzania wolnego
czasu / młodzieŜ
Zbyt małe zaangaŜowanie ogółu
ludności
Trudność w zdobyciu środków
finansowych
Niekompetencja osób z sektora
publicznego
Luki w infrastrukturze
komunikacyjnej,
telekomunikacyjnej
Mało aktywne zachęty promocje
dot. inwestorów
Brak szkoleń dla przedsiębiorców
__________________________________________________________________________________________
Strona 49
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dobre tradycje kulturowe
DuŜa liczba zabytków
Promocja regionu poprzez
kontakty zagraniczne
Posiadamy pręŜne organizacje
społeczne
Zapał ludzi, aktywność społeczna
LIDERÓW
PołoŜenie geograficzne
Sieć komunikacji rozwinięta na
dobrym poziomie
Dobrze rozwinięty handel i usługi
Bliskość przemysłu rolnospoŜywczego
Dobra infrastruktura techniczna
Rozwinięte rolnictwo z zapleczem
Dobrze rozwinięta obsługa
bankowa
Reaktywacja org. społ.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
SZANSE
Napływ inwestorów z zewnątrz nowe miejsca pracy
Dobra oferta edukacyjna i
kulturalna
Uproszczone procedury dla
rolników
Pieniądze z UE –umiejętność ich
wykorzystania
Promocja produktu lokalnego na
rynkach zewnętrznych
Tańszy Internet – rozwiązania
telekomunikacyjne
MoŜliwość pozyskiwania
(funduszy) środków finansowych
unijnych
Dobre tereny inwestycyjne
Wykorzystanie walorów kultury
terenu do rozwoju ekonomicznego
terenu
Kształcąca się młodzieŜ w kraju i
za granicą
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Złe relacje międzykulturowe
Niedostateczna ilość publikami na
temat historii poszczególnych
miejscowości oraz promujących
region
Słaba infrastruktura turystyczna i
sportowo-turystyczna, niski
poziom obsługi turystycznej, brak
doświadczenia w zakresie
tworzenia rynku turystycznego i
agroturystycznego oraz promocji
walorów przyrodniczo-kulturowych
Słaby dostęp do internetu w
mniejszych miejscowościach
Niska jakość Ŝycia oraz poziom
dochodów ludności gospodarstw
Tendencja starzenia się ludności
wiejskiej, odpływ ludności z
regionu
Słaba mobilność zawodowa
mieszkańców
Roszczeniowe postawy społeczne
i niski poziom kreatywności
Zły stan techniczny większości
zespołów i obiektów dziedzictwa
kulturowego
ZAGROśENIA
Migracja młodych osób poza
granice kraju – cele zarobkowe
Brak moŜliwości zbytu produktów
rolnych po opłacalnej cenie zbyt
duŜa liczba osób utrzymująca się
z rolnictwa/ malejąca liczba
przedsiębiorstw
Spadek urodzeń
Wzrost podatków
Niesprawiedliwy podział pieniędzy
w województwie (gminy
mniejszościowe)
Zmieniające się przepisy prawne
Słaba wydajność ekonomiczna
rolników i przedsiębiorców
Masowa emigracja młodzieŜybezrobocie
Zbyt mała aktywność społeczna
__________________________________________________________________________________________
Strona 50
•
MoŜliwość uczestnictwa w
szkoleniach oferowanych przez
instytucje z poza regionu
TURYSTYKA
SŁABE STRONY
• Słabo rozwinięta
- baza noclegowa
- mało gospodarstw
agroturystycznych
- mało punktów gastronomicznych
(restauracje , smaŜalnie , karczmy ,
jadłodajnie)
- ścieŜki rowerowe tylko gmina Lewin
Brzeski
- nie zadawalający stan budynków i
budowli
• Ograniczona świadomość
mieszkańców dot. walorów
konieczności współfinansowania
trzech gmin
• Nieskoordynowana promocja
obszaru trzech gmin
MOCNE STRONY
Zasoby naturalne( kompleksy
leśne, cieki wodne, potoki ,
pomniki przyrody ,parki obszary
chronionego krajobrazu , uŜytki
ekologiczne , stobrawski park
krajobrazowy
• Szlak polichromii średniowiecznej
(kościoły , pałace , krzyŜe
pokutne)
- duŜe zasoby terenów
rekreacyjnych(zbiorniki wodne
Odry i
Nysy , lasy drogi polne )
• Stosunkowo korzystne połoŜenie
koło miasta Brzeg , Opole ,
Wrocław
• Infrastruktura komunikacyjna
• Aktywne i zorganizowane
społeczeństwo
-kultywowanie tradycji i obrzędów
- róŜnorodne formy turystyki rekreacji
(wędkarstwo , jazdy konne ,
motolotnie i balony , turystyka
motorowa )
-produkty lokalne ( np. pierogi
gryczane , prosiak Jankowicki)
•
ZAGROśENIA
•
•
•
Klęski Ŝywiołowe (powodzie ,
susze , wymarznięcia ,
gradobicia,)
Niekontrolowany rozwój
przemysłu
Bezrobocie , migracja ludzi
młodych zagranice
SZANSE
•
•
•
•
Stowarzyszenia ,zrzeszenia
MoŜliwość skorzystania ze
środków unijnych
Szerzenie świadomości
społecznej
Integracja społeczności trzech
gmin
__________________________________________________________________________________________
Strona 51
•
Rozbudowa biurokracji przy
pozyskiwaniu środków unijnych
•
Wypromowanie produktów
lokalnych
Rekomendacje
•
Utworzenie bazy turystyczno-rekreacyjnej program rozwoju szlaku polichromii
•
Ciągła identyfikacja lokalnych produktów,
•
Identyfikacja lokalnych animatorów turystyki w poszczególnych gminach
•
Prace koncepcyjne mające na celu stworzenie kompleksowego rozwoju
turystyki w poszczególnych gminach
•
Opracowanie charakterystyki przedsiębiorczości i wytyczenie strategii rozwoju
w przyszłości
•
Ranking produktów oraz usług charakterystycznych dla podmiotów z obszaru
mikroregionu.
•
Podejmowanie działań na rzecz integracji środowiska przedsiębiorców –
kształtowanie otoczenia okołobiznesowego
•
Analizy funkcjonowania Powiatowych Centrów Informacji Europejskiej i
Gospodarczej. Centra powinny posiadać nie tylko wysoki stopień zgodności
co do sposobów działania, ale równieŜ współdziałać w zakresie pozyskiwania
informacji, doskonalenia swojej oferty oraz wymiany doświadczeń.
•
Organizacja szkoleń i doradztwa dla przedstawicieli władz samorządowych,
przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych z dziedziny pozyskiwania
środków z funduszy strukturalnych UE i innych programów pomocowych.
Aby cele strategiczne i operacyjne przełoŜyć na konkretne działania, wskazane jest:
•
wyłonienie i wspieranie lokalnych liderów turystyki,
•
powołanie grupy koordynującej działania, składającej się z liderów turystyki,
pracowników urzędów gmin, lokalnych animatorów turystyki (przedsiębiorców
zainteresowanych promocją swoich firm równieŜ poprzez turystykę
•
stała identyfikacja produktów, aktualizacja danych dotyczących ruchu
turystycznego,
•
stworzenie specjalnej strony www promującej produkty i lokalne programy
turystyczne,
•
ciągły monitoring ruchu turystycznego i oczekiwań turystów,
__________________________________________________________________________________________
Strona 52
Elastyczność, kreatywność, przedsiębiorczość miejscowej ludności oraz wsparcie
logistyczne, prawne i ekonomiczne ze strony urzędów gmin oraz Partnerstwa
Brzeskiej
Wsi
Historycznej
–
to
zasady
towarzyszące
wymienionym
rekomendowanym zadaniom.
Na terenie gminnych objętych obszarem Brzeskiej Wsi Historycznej tworzą się
warunki do powstawania i funkcjonowania mikro-przedsiębiorstw związanych z
turystyką, głównie gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, które stosują
metody przyjazne środowisku. Tworzenie zakładów przetwórstwa, jest związane z
identyfikowanymi
atutami
regionu
(produkcja
ziemniaka,
warzyw
itp.)
oraz
charakterystycznymi dla wielu gmin na tym obszarze produktami lokalnymi.
Cechą
charakterystyczną
obszaru
jest
funkcjonowanie
wielu
instytucji
pozarządowych (stowarzyszenia, zrzeszenia, kluby itp.), która stara się kreować
działania słuŜące zrównowaŜonemu rozwojowi, inicjują i wspomagają inicjatywy
lokalne w sferze gospodarczej samorządowej i społecznej, wspomagają współpracę
międzygminną oraz edukuję dzieci i młodzieŜy.
VIII. Cele strategiczne
Określenie celów strategicznych do poszczególnych Dziedzin Strategicznych
Dziedzina strategiczna
Wykorzystanie zasobów naturalnych i
Cele Strategiczne
•
Podniesienie świadomości
kulturowych, w tym potencjału
mieszkańców mikroregionu o
Brzeskiej Wsi Historycznej
wartości kulturalne
•
Optymalne zagospodarowanie
zasobów środowiska naturalnego i
promowanie dziedzictwa
kulturowego obszaru
Cele Operacyjne
•
Inwentaryzacja cennych przyrodniczo i kulturowo miejsc,
•
Opracowanie koncepcji połączenia w jedną całość istniejących i planowanych
ścieŜek rowerowych, konnych, dydaktycznych i szlaków turystycznych
__________________________________________________________________________________________
Strona 53
•
Opracowanie oferty pozwalającej na uaktywnienie potencjału (min.
społecznego i gospodarczego) poszczególnych miejscowości na obszarze
Brzeskiej Wsi Historycznej
•
Zwiększenie zainteresowania obszaru w oparciu o dobrą znajomość jej
walorów przez mieszkańców i moŜliwości propagowania ich na zewnątrz
•
Prezentacja dorobku kulturowego i kultywowanie tradycji
•
Zapoznanie dzieci i młodzieŜy z walorami kulturowymi mikroregionu –
podkreślenie silnych więzi z regionem
•
Stworzenie zaplecza edukacyjnego kulturowego - historia miejsc ciekawych
•
Podniesienie standardu usług osób zajmujących się krzewieniem kulturowych
zasobów przyrodniczych, a takŜe cennego dobra w postaci wyśmienitej kuchni
regionalnej. Szeroko zakrojona kampania wśród przedsiębiorców zajmujących
się turystką
Podniesienie wartości lokalnych
•
produktów i usług
Tworzenie warunków dla rozwoju
przedsiębiorczości i tworzenia
nowych miejsc pracy (informacja,
porady, finanse, poręczenia,
doradztwo, lokale, tereny)
•
Zintegrowana oferta turystyczna
jako waŜny element lokalnej
gospodarki
Cele Operacyjne
•
Wsparcia przedsiębiorców poprzez zintegrowane oferty
•
Profesjonalne wsparcie dla osób zajmujących się turystyką (wiedzy, informacji,
promocji, obsługi ruchu) – współpraca z innymi LGD
•
Forum wymiany informacji wśród przedsiębiorców z terenu mikroregionu
•
Wsparcie przedsiębiorców z terenu mikroregionu - promocja lokalnych
produktów i usług
•
Edukacja dzieci i młodzieŜy – „bądź przedsiębiorczy”
•
Wypromowanie i promocja atrakcyjnych elementów regionu (produkty, usługi,
kultura)
__________________________________________________________________________________________
Strona 54
•
Promocja obszaru w regionie opolskim jak równieŜ w kraju i europie
Poprawa jakości Ŝycia w mikroregionie
•
Innowacyjna społeczność wiejska
nastawiona na nowoczesny rozwój
•
Aktywna i szkoląca się
społeczność wiejska
•
Aktywna, skuteczna i lojalna grupa
LGD
Cele Operacyjne
•
Wpieranie integracji lokalnych środowisk lokalnych (przeciwdziałanie
patologią)
•
Rozwój potencjału dzieci i młodzieŜy poprzez edukację i przedsiębiorczość
•
Promocja i wdraŜanie strategii LGD wśród mieszkańców mikroregionu
•
Promocja w mediach i multimediach
•
Wspieranie umiejętności korzystanie z nowych technologii
telekomunikacyjnych -internet
•
Wymiana doświadczeń z innymi grupami LGD w regionie i w Polsce
•
Rozwój grupy LGD – aby była stabilna, skuteczne, sprawne
•
Upowszechnianie i krzewienie kultury i wiedzy o regionie
IX. Cele operacyjne i projekty
W
y
k
Cel Strategiczny
Projekty
__________________________________________________________________________________________
Strona 55
• Podniesienie świadomości
1. Turystyka i historia – trasy rowerowe
mieszkańców mikroregionu o
poprzez zespoły pałacowo-parkowe i
wartości kulturalne
pomniki przyrody
2. Pielgrzymką po regionie szlakiem
polichromii
3. Jadą wozy drabiniaste – poznajemy
walory przyrodniczo – historyczne,
produkty, potrawy, usługi
4. Rozwój ruchu turystycznego szlakiem
polichromii średniowiecznej
5. Poznajemy naszą historię
6. U nas poznasz tradycje kulturoweregionalne’: czynny wypoczynek w
gospodarstwach agroturystycznych
(przygotowywanie potraw,
uczestniczenie w imprezach, świętach
wsi z mieszkańcami, właścicielem
gospodarstwa).
__________________________________________________________________________________________
Strona 56
• Optymalne
1. Lokalny Ekologiczny Pojazd
zagospodarowanie zasobów
Turystyczny ‘LOCALMOBIL’ –
środowiska naturalnego i
powiązanie szlaków turystycznych w
promowanie dziedzictwa
mikroregionie, pola namiotowe,
kulturowego obszaru
schroniska młodzieŜowe, lokalna sieć
gastronomiczna.
2. Kraina czystego środowiska i zabytków
– wykorzystanie terenów zielonych,
leśnych rezerwatów, parków i zabytków
3. Rewitalizacja obiektów zabytkowych w
mikroregionie
4. Niepowtarzalna trasa rowerowa z
‘wielkim Ŝarciem’ i spaniem na sianie.
5. Szlaki rowerowe i rozwój małej
o
P
gastronomii.
Cel Strategiczny
Projekty
__________________________________________________________________________________________
Strona 57
• Tworzenie warunków dla
1. Zintegrowana komunikacja lokalna w
rozwoju przedsiębiorczości i
mikroregionie – budowa (remont) sieci
tworzenia nowych miejsc
dróg lokalnych, punkty widokowe.
pracy (informacja, porady,
finanse, poręczenia,
doradztwo, lokale, tereny)
2. Okienko internetowe dla
przedsiębiorców
3. ‘Gościnna chata’ – szlakiem
gospodarstw agroturystycznych i potraw
regionalnych.
6. Balonem w dolinie Odry i Nysy – loty
balonowe, paralotnie.
7. Zielone światło dla przedsiębiorczości:
stworzenie moŜliwości dla małych
przedsiębiorstw przetwórstwa rolnospoŜywczego, mała gastronomia, baza
noclegowa.
8. ‘Zielone płuca’ – turystyka w siodle i
kajakiem po Odrze i Nysie.
9. Kajakowy szlak wodny po Nysie
Kłodzkiej i Odrze
__________________________________________________________________________________________
Strona 58
• Zintegrowana oferta
turystyczna jako waŜny
element lokalnej gospodarki
1. Nasze świetlice nasz drugi dom
2. Promocja regionu poprzez
wprowadzenie wspólnego oznakowania
waŜnych kulturowo, historycznie,
gospodarczo i turystycznie miejsc +
wydanie folderu
3. Punkty regionalnych produktów (w
kaŜdej gminie).
4. Misa niesamowitości – dotyczy
dziedzictwa kulinarnego (prezentacja
potraw oraz dziedzictwa kulinarnego
5. Na szlaku (Szlakiem) tradycji
kulinarnych
6. Akcja promocyjna walorów
mikroregionu: wydawnictwa promujące,
stworzenie wspólnego archiwum
regionalnego (kroniki, zbiory
wydawnicze, wycinki prasowe,
reportaŜe z cyklicznych imprez
kulturalnych), strona www. teksty w
trzech językach.
Projekty
• Innowacyjna społeczność
1. Centrum informatyczne w kaŜdej wsi:
wiejska nastawiona na
nauka obsługi komputera, obsługa
nowoczesny rozwój
programów, Internet.
Poprawa
jakości Ŝycia
w
Cel Strategiczny
__________________________________________________________________________________________
Strona 59
• Aktywna i szkoląca się
1. Interaktywna wieś – komputer + internet
społeczność wiejska
dla kaŜdego sołtysa i Rady Sołeckiej,
komunikacja i szybki obieg informacji
2. ‘Sport to zdrowie’ – zawody młodzieŜy
między gminami, festyn rodzinny
3. Regionalna Liga Sportowa poprzez
budowę bazy sportowej
4. Kontaktujmy się ze światem (Internet)
5. Kto Ŝyw na rowery.
6. Dziadkowie i wnukowie integrujcie się.
7. Festiwal wielokulturowy
• Aktywna, skuteczna i lojalna
grupa LGD
1.
Nawiązywanie kontaktów i wymiana
doświadczeń z innymi mikroregionami w
krajach Unii Europejskiej
X. Kryteria ustalenia znaczenia projektów
Lista zaproponowanych projektów, jest odpowiedzią na zidentyfikowane problemy.
Kryteria wyboru projektów do realizacji:
1. Projekt musi dotyczyć obszaru mikroregionu Brzeskiej Wsi Historycznej.
2. Projekt musi być zgodny z załoŜeniami Zintegrowane Strategii Rozwoju
Obszarów Wiejskich - z misją oraz z celami strategicznymi.
3. Projekt musi być innowacyjny.
4. Projekt musi być napisany zgodnie
z załoŜeniami i wytycznymi w
projektowaniu i zarządzaniu projektami – cechy charakterystyczne to:
•
nazwa projektu
•
opis programu,
•
w jaki cel strategiczny się wpisuje,
•
jakie cele pośrednie,
•
kto będzie odpowiedzialny za realizację
•
oczekiwane efekty,
•
czas realizacji,
__________________________________________________________________________________________
Strona 60
•
rodzaje działań – rezultaty
•
lokalizacja
•
partnerzy
•
budŜet,
•
finansowanie
5. Generuje miejsca pracy
V. Monitoring i ewaluacja
1.Zbieranie danych
Podczas zbierania danych – w fazie obserwacji podstawowym zadaniem jest:
-
określenie zakresu badań oraz
-
zbieranie danych.
SłuŜy to głównie zgromadzeniu danych pierwotnych (dane nieistniejące przed
rozpoczęciem). Podczas zbierania danych pierwotnych korzysta się głównie z metod
charakterystycznych dla nauk społecznych – badań, wywiadów, obserwacji itd. W
czasie zbierania danych wtórnych korzysta się z informacji z systemu monitorowania
danego programu lub wcześniej wykonanych raportów ewaluacyjnych.
Związek pomiędzy programem i jego efektami mogą być zakładane, jeŜeli istnieją
dostępne dane. Jako dane określamy znane fakty, których uŜywamy jako punkt
wyjścia dla naszych wniosków. Jako naturalne źródło danych powinien słuŜyć system
monitorowania, jednak dane z monitorowania ograniczają się do produktów. W
większości przypadków nie są one wystarczające. Pozostałe dane muszą zostać
zebrane. Wybór sposobu zbierania danych jest następstwem wybranego przez nas
modelu ewaluacji. W tej części publikacji przybliŜymy w skrócie niektóre metody
zbierania danych, które uŜywa się w ewaluacji programów pomocowych. Nim jednak
przejdziemy do meritum, wymieńmy techniki pozyskiwania danych.
Główne z nich to:
-
wywiady,
-
badania,
-
studium przypadku (case studies),
-
obserwacje,
-
opinie ekspertów,
__________________________________________________________________________________________
Strona 61
-
analizy dokumentów programów,
-
analizy literatury tematu.
2. Klasyfikacja danych
Istnieje wiele metod klasyfikacji danych. W tej części przedstawimy najistotniejsze
z nich.
Dane subiektywne – zawierają personalny stosunek, opinie lub postrzeganie jakiś
faktów.
Dane obiektywne – zawierają mierzalne dowody potwierdzone teorią i nieobciąŜone
osobistymi opiniami.
Dane ilościowe – zwierają opis liczbowy sytuacji (np. liczba beneficjentów programu).
Dane jakościowe – nie zwierają opisu liczbowego sytuacji, natomiast przedstawiają
pewnie klasy (np. płeć beneficjentów programu).
Zarówno dane subiektywne, jaki i obiektywne mogą być mierzone metodą ilościową i
jakościową.
Zbieranie danych jakościowych dla programu (np. opinie ekspertów, beneficjentów
lub administratorów programu) nie oznacza niekonsekwencji w stosunku do
analitycznego rygoru. Pomijając fakt, Ŝe wiele waŜnych aspektów programów często
nie podlega kwantyfikacji, dane jakościowe mogą być niezbędne do poprawnej
interpretacji informacji liczbowych. Dane liczbowe mogą być obciąŜone błędem
pomiaru i w takim przypadku tracą wiarygodność.
Innym sposobem klasyfikacji danych jest rozróŜnienie pomiędzy danymi podłuŜnymi,
które są zbierane cały czas, i danymi przekrojowymi, które są zbierane w tym samym
czasie, ale z róŜnorodnych regionów itp.
I wreszcie rozróŜnienie pomiędzy danymi podstawowymi i danymi drugorzędnymi.
Pierwsze z nich pochodzą bezpośrednio ze źródła, są danymi „z pierwszej ręki”.
Dane drugorzędne zostają poddane obszernym interpretacjom, są danymi „z drugiej
ręki.”
Dokładność danych powinna być kluczową sprawą zarówno dla tych, którzy
prowadzą ewaluację, jak teŜ i dla tych, którzy ją finansują. Zawsze jednak trzeba być
świadomym moŜliwości wystąpienia błędu pomiaru. Między innymi z tego właśnie
powodu
większość
ewaluatorów
uŜywa
róŜnych
kombinacji
danych,
aby
wyeliminować błędy i przekłamania.
3. Obserwacje
__________________________________________________________________________________________
Strona 62
Ten rodzaj pozyskiwania pociąga za sobą konieczność odwiedzania terenów, na
których są przygotowywane programy, i prowadzenia na miejscu bezpośrednich
obserwacji. Dane zebrane w trakcie obserwacji mogą być wykorzystywane do opisu
tła programu, działań, jakie zostały podjęte, jednostek uczestniczących w działaniach
(kto moŜe, a kto nie moŜe mieć świadomości, Ŝe jest obserwowany) i znaczenie tych
działań i jednostek.
Zaletą tego rodzaju obserwacji jest to, Ŝe ewaluator moŜe lepiej zrozumieć działania i
efekty programu przez bezpośrednią obserwację, co się dzieje i jak ludzie reagują na
program. Ewaluator ma takŜe szansę zobaczyć rzeczy, które mogły umknąć
władzom zarządzającym programem lub rzeczy o których niechętnie mówią w
wywiadach. Z drugiej strony poprawność wewnętrznych, jak i zewnętrznych danych
moŜe być ograniczona przez subiektywizm osoby prowadzącej obserwacje.
W dodatku występuje specyficzny problem w postaci tzw. efektu Hawthorne’a, który
opisuje, iŜ kadra programu oraz beneficjenci mają całkiem inne zachowania, kiedy
wiedzą Ŝe są obserwowani.
4. Opinie ekspertów
Opinie ekspertów są kolejnym, bardzo istotnym, źródłem informacji dla procesu
ewaluacji. Wybierając ekspertów, naleŜy się kierować ich kwalifikacjami takimi jak
wiedza i doświadczenie w danej dziedzinie. Istnieje wiele metod usystematyzowania
opinii ekspertów. Na przykład:
-
the Delphin technique – konsultacje z ekspertami są prowadzone w kilku turach.
Za kaŜdym razem tylko z jednym z ekspertów. Na początku kaŜdej następnej tury
eksperci są informowani o punkcie widzenia innych. Ta technika moŜe być
wykorzystywana do wypracowania konsensusu oraz zredukowania róŜnicy poglądów
wśród grupy ekspertów.
-
The Abacus of Tegnier – jest to kolejna metoda systematyzowania opinii
wyraŜanych w grupie ekspertów. Grupie przedstawia się listę zamkniętych pytań, na
które
kaŜdy
musi
odpowiedzieć
w
sposób
niewerbalny
przy
pomocy
siedmiokolorowego kodu (dwa odcienie zielonego dla zdecydowanego „TAK”, dwa
odcienie czerwonego dla zdecydowanego „NIE”, pomarańczowy opisuje wahanie,
biały słuŜący zaznaczeniu, Ŝe osoba (ekspert) nie dysponuje informacjami
potrzebnymi do odpowiedzi na pytanie, i czarny – kiedy ekspert odrzuca pytanie).
5. Raportowanie – prezentacja danych
__________________________________________________________________________________________
Strona 63
Raporty roczne
JeŜeli program jest realizowany w okresie dłuŜszym niŜ jeden rok, władze
zarządzające są zobowiązane przedkładać Komisji roczne raporty wdroŜeniowe.
Elementy raportu rocznego :
-
dane na temat kontekstu, w jakim pomoc była wdraŜana,
-
postęp jaki został poczyniony w dziedzinie osiągania priorytetów i celów
szczegółowych, działań i tam, gdzie będzie to znaczące, postęp osiągnięty przy
duŜych projektach, przedstawiony liczbowo przy uŜyciu wskaźników monitorowania
dostosowanych do tego zadania,
-
finansowe wdroŜenie pomocy na poziomie działań w oparciu o wskaźniki
liczbowe.
Raport roczny musi być dostarczony Komisji w ciągu 6 miesięcy od zakończenia
pełnego roku kalendarzowego wdraŜania.
Średniookresowe raporty ewaluacyjne
Kolejnym typem raportów w procesie monitorowania i ewaluacji są średniookresowe
raporty ewaluacyjne. Na ich podstawie komitety monitorujące oceniają rezultaty,
trafność celów i skalę, w jakiej zostały osiągnięte. Wszystko to jest wynikiem
porównania ewaluacji ex ante z raportem ewaluacji średniookresowej. Na tym etapie
procesu wdraŜania ewaluator przygotowuje ogólny szacunek systemu wskaźników i
ich poziomu ilościowego oraz określa poziom osiągniętej efektywności (% realizacji
celu).
Wskaźniki skuteczności, w tej fazie projektu, dotyczą na ogół produktów i rezultatów.
Niektóre wskaźniki oddziaływania mogą być juŜ dostępne, ale ich pomiar będzie
prowadzony w dalszych etapach wdraŜania programu.
__________________________________________________________________________________________
Strona 64
__________________________________________________________________________________________
Strona 65

Pobierz plik - Brzeska Wieś Historyczna

Transkrypt

Podobne dokumenty

„Wieś, w której żyję” Wieś zawsze kojarzona była z błogością oraz

Józef Czechowicz Dawniej szły lipy gubiły kwiat mały byłem żaglem

Program - PGE Narodowy