ALFABET NA EKRANIE

KTools: Czcionki w KDE
LINUX USER
Instalowanie czcionek w KDE
ALFABET
NA EKRANIE
Przyjemniej korzysta się z Linuksa, gdy tekst na ekranie
wyświetlany jest ładnym krojem pisma. KDE udostępnia
różne narzędzia pomagające w łatwym konfigurowaniu
czcionek ekranowych. MARCEL HILZINGER
W
niepamięć odeszły czasy, kiedy
zainstalowanie czcionek w Linuksie wymagało wiedzy na poziomie inżyniera informatyka. Od wersji
3 środowiska KDE czynność ta jest dziecinnie prosta. Żeby zainstalować czcionki
w KDE, wystarczy uruchomić program Konqueror (np. wciskając klawisze [Alt]+[F2]
i wprowadzając polecenie konqueror), a następnie w polu adresu wpisać fonts:/. Teraz
wystarczy tylko skopiować czcionki z dowolnego folderu do katalogu Osobiste (Rysunek
1). Od tej pory są dostępne we wszystkich
programach. Nie trzeba restartować ani środowiska graficznego, ani KDE. Ewentualnie
można skorzystać z podręcznego menu wyświetlanego prawym przyciskiem myszy –
zaoszczędzimy sobie uruchamiania drugiego
okna Konquerora.
Najłatwiej jest korzystać z czcionek Truetype, ponieważ każda z nich zawiera się
w jednym pliku. W przypadku czcionek
Type1 trzeba zainstalować część binarną
czcionki (Postscript Font Binary – rozszerzenie *.pfb) oraz plik z miarami (z rozszerzeniem *.afm). Niektóre czcionki Type1
zawierają plik w formacie Postscript Font
Metric (zamiast Adobe Font Metric), jednak
te nie są obsługiwane przez KDE. Aby
z nich korzystać, musimy użyć narzędzia
pf2afm, które konwertuje plik PFM na
AFM; dopiero po tym zabiegu instalujemy
czcionkę w Konquerorze. Ewentualnie
można w tym celu zastosować program
Fontforge [1].
Truetype: Technologia wynaleziona przez
firmę Apple. Jej twórcy chcieli, żeby skalowalne czcionki wyglądały na ekranie dokładnie tak, jak na wydruku. Technologię
Truetype przejęła firma Microsoft i wprowadziła ją do systemu Windows w 1989 r.
Obecnie oba typy czcionek –Truetype i Type1 – mogą być wykorzystywane zarówno do
wyświetlania na ekranie, jak i drukowania.
Type1: Technologia czcionek wynaleziona przez firmę Adobe na potrzeby drukowania dokumentów PostScript w wysokiej
jakości. Choć specyfikacja Type1 była
otwarta, firmy Apple, IBM ani Microsoft
nie mogły produkować czcionek Type1, ponieważ technologia zmniejszania wagi
czcionki (hinting), mająca duże znaczenie
przy renderingu znaków w rozdzielczo-
Rysunek 1: Czcionki można łatwo zainstalować w programie Konqueror.
WWW.LINUX-MAGAZINE.PL
NUMER 17 CZERWIEC 2005
91
LINUX USER
KTools: Czcionki w KDE
ściach poniżej 300 dpi, była zastrzeżona
prawnie. Firma Adobe udostępniła odpowiednie specyfikacje dopiero w 1990 r.
Aby zobaczyć, jak czcionka wygląda, można albo najechać na nią myszą i chwilę odczekać, albo z podręcznego menu wybrać polecenie Podgląd w Przeglądarka czcionek. Żadne z opisanych narzędzi KDE nie udostępnia funkcji drukowania czcionek. O tym, jak
wydrukować taką stronę z próbkami – bez
W zarządzaniu dużymi kolekcjami czcionek w KDE pomaga narzędzie Instalator
czcionek dostępne w Centrum sterowania, w
części Administracja systemu. Po uruchomieniu tego narzędzia wyświetla ono czcionki
znajdujące się w katalogu ~/.fonts. Po lewej
stronie okna widzimy nazwę czcionki oraz
nazwę i wielkość pliku. Po prawej znajduje
się podgląd czcionki, który można skalować
za pomocą odpowiednich przycisków na
Ramka 1: Tworzenie
katalogu czcionek
Podczas przygotowywania tego artykułu
KDE nie umożliwiał jeszcze drukowania nawet pojedynczych czcionek, nie wspominając
o tworzeniu całego katalogu. Skrypt do tworzenia takiego katalogu jest natomiast dostępny w programie DTP o nazwie Scribus.
Żeby utworzyć katalog czcionek, w programie tym klikamy kolejno Skrypt | Skrypty
Scribusa | FontSample. W nowym oknie,
w części Available Fonts (Dostępne czcionki),
wybieramy czcionki do wydrukowania, a następnie klikamy przycisk ze znakiem „większe
niż”. Aby wydrukować wszystkie czcionki, zamiast tego klikamy przycisk z dwoma takimi
symbolami. Oprócz formatu strony A4, numerowania stron (want page numbers) i tworzenia spisu treści (Print TOC), warto także
włączyć opcję Extra offset for binding. Spowoduje to, że skrypt doda do stron zakładkę
na szycie – dzięki temu będzie można przygotować poręczny katalog czcionek z prawdziwego zdarzenia. O ile drukarka obsługuje
taką funkcję, można także wybrać opcję Double sided pages.
Teraz wystarczy kliknąć przycisk OK i skrypt
tworzy katalog. W zależności od liczby wybranych czcionek i wydajności komputera, proces ten może zająć kilka minut. Następnie
cały katalog można wydrukować, albo wyeksportować do pliku PDF o wysokiej jakości.
Rysunek 2: Zarządzanie czcionkami w Centrum sterowania KDE.
otwierania OpenOffice lub Kworda i wielokrotnego zmieniania czcionki – napisano
w ramce „Tworzenie katalogu czcionek”.
Zarządzanie czcionkami
W większości dystrybucji domyślnie dostępnych jest ok. 30 czcionek. Jeśli na tym
samym komputerze mamy także Windows,
do kolekcji możemy dodać czcionki z katalogu C:\WINDOWS\FONTS\. Osoby mające skłonność do chomikowania gromadzą
bardzo wielkie kolekcje czcionek, nad którymi stopniowo przestają panować. Na
przykład pakiet free-ttf-fonts w dystrybucji
Suse Linux zawiera ponad 300 czcionek.
A przecież w Internecie także znajdziemy
mnóstwo publicznie dostępnych czcionek –
przykładem jest strona Fontfreak [2]. Kiedy
pobieramy materiały z takich źródeł, powinniśmy czytać dołączone do nich licencje
– wiele czcionek jest dostępnych bezpłatnie
tylko do użytku prywatnego.
92
NUMER 17 CZERWIEC 2005
pasku narzędzi u góry. Jeśli zamiast alfabetu chcemy w podglądzie ujrzeć pewien fragment tekstu złożony czcionką różnej wielkości, klikamy ikonę Wodospad po prawej
stronie paska narzędzi. W przykładowym
zdaniu można umieścić znaki specjalne lub
narodowe (Rysunek 2). Pozwala to od razu
zorientować się, czy wybrana czcionka obsługuje wybrany zestaw znaków.
Rozsądnym posunięciem jest dezaktywacja czcionek, z których rzadko korzystamy.
Nie są one wtedy widoczne dla aplikacji,
dzięki czemu te ostatnie zajmują mniej
miejsca w pamięci, a wyszukiwanie czcionek jest łatwiejsze. Aby to osiągnąć, wybieramy niepotrzebną czcionkę i klikamy ikonę z czerwonym symbolem X. Instalator
czcionek KDE oznacza taką czcionkę jako
(Disabled) i wyświetla jej ikonę mniej intensywnym kolorem. Żeby ponownie uaktywnić czcionkę, wystarczy ją wybrać i kliknąć
przycisk z zielonym symbolem. Dezaktywując czcionkę, instalator KDE poprzedza
WWW.LINUX-MAGAZINE.PL
nazwę jej pliku kropką. Linux interpretuje
takie pliki jako ukryte, mimo że czcionka
pozostaje w katalogu.
Oczywiście, w opisywanym module Centrum sterowania można także instalować
czcionki. W tym celu należy kliknąć przycisk Dodaj czcionki i wybrać żądane czcionki. Instalator czcionek obsługuje najbardziej znane formaty plików: Truetype,
Opentype oraz Type1.
Żeby zainstalować, uaktywnić lub dezaktywować czcionki globalnie, trzeba przejść
do Trybu administratora (przycisk na dole).
Program otwiera wtedy katalog /usr/share/fonts/ (Mandrake, Debian i Fedora) lub
/usr/X11R6/lib/X11/fonts (Suse Linux). Dalej wszystko przebiega już identycznie jak
we wcześniejszym opisie. ■
INFO
[1] Fontforge: http://fontforge.sourceforge.net/
[2] Fontfreak: http://www.fontfreak.com