Technologia kondycjonowaniaspalin (ICESP_2016) - Pentol
Transkrypt
Technologia kondycjonowaniaspalin (ICESP_2016) - Pentol
Technologia kondycjonowania spalin dla poprawy efektywności elektrofiltrów oraz wsparcia instalacji mokrego odsiarczania spalin K. Filipowski1, M. Jakubiak1 1 Pentol-Enviro Polska, Osiedle Piastów 21B, 31-624 Kraków, Poland Adres do korespondencji: [email protected] Słowa kluczowe: elektrofiltr, oczyszczanie gazów, kondycjonowanie spalin, białość gipsu, mokre odsiarczanie 1. Wstęp Od wielu lat obserwujemy zaostrzanie standardów emisyjnych z instalacji spalania paliw. Bez wątpienia, ważnym jest żeby ludzie dbali o środowisko naturalne. Tym niemniej, w przypadku dużej grupy istniejących elektrowni, elektrociepłowni i zakładów przemysłowych, ciągłe zaostrzanie standardów emisyjnych oznacza albo wielomilionowe inwestycje w modernizacje zakładu albo jego wygaszenie. W praktyce, taki dylemat może dotyczyć elektrowni wyposażonych w elektrofiltry do oczyszczania spalin z pyłu. Zazwyczaj, kiedy nowy standard emisyjny dla pyłu nie może być dotrzymany pierwszym pomysłem jest modernizacja istniejącego systemu zasilania elektrofiltrów lub “po prostu” jego wymiana na nowy. Rozwiązanie to nie należy do najtańszych i wymaga wielomiesięcznego odstawienia z ruchu kotła. Często niezbędne jest rozbudowanie elektrofiltru o dodatkowe pola, ewentualnie dobudowa filtrów workowych za elektrofiltrem. Co jednak, gdy teren potrzebny do takiej rozbudowy jest niewystarczający a rozbudowa w górę jest niemożliwa lub nieuzasadniona? Co jeżeli zakład, fabryka lub elektrownia zostały wybudowane w czasach gdy nikt nie był świadomy, że może zajść konieczność ich (tak znacznej) rozbudowy w przyszłości. Bądźmy szczerzy: kto przypuszczał, że standardy emisyjne ulegną tak drastycznej zmianie w przeciągu ostatnich 20 czy 30 lat? Niniejsza publikacja opisuje technologię kondycjonowania spalin (FGC – ang. Flue Gas Conditioning), służącą do poprawy skuteczności elektrofiltrów zbyt niskiej z powodu wysokorezystywnego pyłu. W wielu przypadkach kondycjonowanie spalin może być dobrym rozwiązaniem wyżej opisanego problemu. W porównaniu do innych opcji jest to rozwiązanie niewymagające dużych przestrzeni i (zwłaszcza dla dużych elektrofiltrów) tańsze niż ekstensywne zwiększenie gabarytów elektrofiltru. Co więcej, jego realizacja jest prosta i szybka. Często (w przypadku starszego elektrofiltru) optymalnym rozwiązaniem jest jego modernizacja bez zwiększania gabarytu wsparta kondycjonowaniem spalin. Wybrane studia przypadku zostały zaprezentowane w rozdziale 6. 2. Zasada działania Kondycjonowanie spalin jest efektywną i rozwiniętą technologią wykorzystywaną do poprawy efektywności elektrofiltrów oczyszczających spaliny z pyłu o wysokiej rezystywności. Elektrofiltr współpracujący z instalacją kondycjonowania może pracować z efektywnością projektową a w niektórych przypadkach nawet ją przewyższać wychwytując więcej pyłu. Spalanie węgla o wysokiej zawartości siarki (ponad 2% siarki w węglu) wytwarza w sposób naturalny wystarczającą ilość SO3 w spalinach żeby osiągnąć optymalną rezystywność pyłu. Ponieważ w dzisiejszych czasach większość kotłów energetycznych spala węgiel niskosiarkowy, głównym celem kondycjonowania jest dostarczenie brakującej ilości SO3 do strumienia spalin przed elektrofiltrem. Kondycjonowanie wpływa na właściwości pyłu, tj. redukuje jego rezystywność, podwyższa spoistość i do pewnego stopnia zmienia rozmiar ziaren [1]. Należy tu dodać, że termin „kondycjonowanie spalin” może odnosić się nie tylko do dawkowania SO 3, ale i również innych substancji, np. wody (jest to najtańsza metoda kondycjonowania o ograniczonych efektach działania) czy amoniaku; podwójne kondycjonowanie za pomocą trójtlenku siarki i amoniaku może być optymalnym rozwiązaniem w przypadku dużego udziału najdrobniejszych frakcji pyłu (PM2,5), ponieważ amoniak powoduje aglomerację cząstek pyłu [2]. Dalsza część artykułu odnosi się jednak przede wszystkim do kondycjonowania spalin za pomocą SO3. Powiększenie rozmiarów elektrofiltru i jego modyfikacje są skuteczne z punktu widzenia poprawy efektywności elektrofiltracji, jednakże to w rezystywności pyłu drzemie największy potencjał. Wykres 1 obrazowo opisuje zależność rezystywności pyłu od stężenia SO3 w spalinach i temperatury spalin. Nawet niewielka ilość (kilka ppm) SO3 w strumieniu spalin powoduje znaczny spadek rezystywności pyłu, w szczególności w przedziale temperatur typowych dla spalin na wlocie do elektrofiltru. Rys. 2. Efektywność elektrofiltru w funkcji rezystywności pyłu oraz jednostkowej powierzchni osadczej (SCA) [5] Zakładając, że celem jest poprawa niskiej efektywności istniejącego elektrofiltru o niewielkiej jednostkowej powierzchni osadczej (punkt A na zielonej krzywej) dostępne są dwa alternatywne rozwiązania, tj.: albo rozbudowa elektrofiltru o dodatkowe pola (punkt B) albo obniżenie rezystywności pyłu przez kondycjonowanie spalin (punkt C na zielonej krzywej). Rys. 1. Rezystywność pyłu w funkcji temperatury i zawartości SO3 w spalinach [3] Powszechnie uważa się, że rezystywność pyłu w zakresie 1010 - 1011 Ω·cm (niebieski obszar na rysunku 1) jest zakresem optymalnym do jego elektrofiltracji. Kiedy rezystywność pyłu jest poniżej tego zakresu, naładowana cząstka zbyt łatwo uwalnia ładunek co w konsekwencji powoduje nadmierne porywanie pyłu zgromadzonego na elektrodach osadczych. Z drugiej zaś strony, pył o rezystywności powyżej 1011 Ω·cm wspiera odwrotne zjawisko: pył bardzo mocno przylega do elektrody osadczej prowadząc do zjawiska ulotu wstecznego (ang: backcorona discharge) co ogranicza skuteczność elektrofiltru [4]. Trójtlenek siarki reaguje z wilgocią zawartą w spalinach tworząc mgłę (aerozol) kwasu siarkowego. Następnie, drobne krople kwasu siarkowego osiadają na cząstkach pyłu tworząc na nim cienką warstwę przewodzącą. Dlatego, głównym zadaniem kondycjonowania jest utrzymanie rezystywności pyłu w odpowiednim zakresie, który w sposób ciągły umożliwia jego niską emisję. Wymagane stężenie SO3 w spalinach zależy od wielu czynników ale zazwyczaj nie przekracza 10 – 15 ppm. Rysunek 2 przykładowo obrazuje jak skuteczność elektrofiltru zależy od rezystywności pyłu oraz jednostkowej powierzchni osadczej elektrofiltru (SCA – ang. Specific Collection Area). 3. Nowoczesna instalacja kondycjonowania spalin Na rysunku 3 pokazano układ nowoczesnej instalacji kondycjonowania spalin firmy Pentol. Rys. 3. Instalacja kondycjonowania spalin Pentol [3]; (1) zbiornik siarki, (2) pompa, (3) kanał spalin, (4) układ sterowania, (5) dmuchawa, (6) nagrzewnica, (7) palnik, (8) katalizator Doświadczenie producenta wskazuje, że optymalnym rozwiązaniem jest magazynowanie w zbiorniku (1) siarki postaci płynnej. W celu utrzymania pod kontrolą lepkości siarki płaszcz zbiornika jest ogrzewany do temperatury ~130°C (medium grzewczym jest zazwyczaj para). W analogiczny sposób kontrolowana jest temperatura wewnątrz rurociągu, którym transportowana jest siarka. Pompa dozująca (2) wspomaga transport płynnej siarki ze zbiornika do palnika (7). Powietrze do spalania doprowadzane do palnika dmuchawą (5) jest wstępnie podgrzewane za pomocą nagrzewnicy elektrycznej (6). Podgrzanie strumienia powietrza powyżej temperatury samozapłonu siarki umożliwia jej zapłon bez potrzeby instalowania dodatkowego układu zapłonowego. Następnie, SO2 z palnika podlega konwersji do SO3 w specjalnym katalizatorze (8). Ostatnim etapem jest wstrzyknięcie mieszaniny SO3-powietrze do kanału spalin za pomocą lanc z dyszami (3). Obecnie, instalacje kondycjonowania są w pełni zautomatyzowane (śledzą obciążenie kotła) a ich obsługa jest zdalna. Ogranicza to do minimum ilość prac wymagających udziału człowieka. W praktyce serwis instalacji polega na okresowej kontroli oraz uzupełniania dostaw siarki w zbiorniku. 4. Stan elektrofiltru przed kondycjonowaniem Ogólna zasada mówi, że kondycjonowanie daje najlepsze rezultaty kiedy elektrofiltr znajduje się w dobrym stanie zarówno pod względem mechanicznym jak i elektrycznym. Opisany w tablicy 1 przypadek C pokazuje (jako wyjątek od reguły), że kondycjonowanie może znacznie ograniczyć emisję pyłu nawet w przypadku bardzo niskiej efektywności elektrofiltru. Dokładne określenie parametrów pracy elektrofiltru jest niezbędne do określenia możliwości zastosowania kondycjonowania i uzgodnienia z operatorem zakresu prac do wykonania umożliwiającego uzyskanie możliwie najlepszych rezultatów. Charakterystyki prądowo-napięciowe są jednym z najlepszych narzędzi do opracowania stadium wykonywalności. Rysunek 4 pokazuje charakterystyki typowe dla stanów normalnej i nieprawidłowej pracy elektrofiltru. Krzywa 4 reprezentuje poprawną pracę elektrofiltra z wysokorezystywnym pyłem i jest idealnym przykładem do zastosowania kondycjonowania. Również elektrofiltry kojarzone z krzywą 3 (typowy przykład ulotu wstecznego) oraz 5 mogą być postrzegane jako dobrze nadające się do kondycjonowania. W odniesieniu do pozostałych krzywych: krzywa 1 reprezentuje zwarcie, często powodowane problemami z systemem odprowadzania pyłu, krzywa 2 jest kojarzona z sparking, prawdopodobnie wywołanych nierówną podziałką pomiędzy elektrodą ulotową i osadczą, krzywa 6 odzwierciedla symptomy elektrod pokrytych nadmierną ilością/warstwą pyłu (możliwe, że w wyniku awarii systemu strzepywania). Rys. 4. Typowe charakterystyki prądowo napięciowe elektrofiltrów [3] Kolejną ważną kwestią jest kondycja w jakiej znajduje się system zasilania elektrofiltru. Pierwszą rzeczą podlegającej sprawdzeniu jest określenie możliwości jego dociążenia będącego konsekwencją redukcji rezystywności pyłu. W takim przypadku przed aplikacją kondycjonowania może być wymagana modyfikacja zespołu transformatorowoprostownikowego lub jego wymiana na nowy. 5. Aplikacje Początkowo głównym celem wykorzystania kondycjonowania było zredukowanie emisji pyłu z elektrowni lub elektrociepłowni. Wiele przykładów potwierdziło możliwość długoterminowej redukcji średnich stężeń emitowanego do atmosfery o 60-80%. Tabela 1 pokazuje praktyczne przykłady efektywności kondycjonowania osiąganej w polskich elektrociepłowniach w latach dziewięćdziesiątych. Tab. 1. Przykładowe efektywności elektrofiltru bez i z kondycjonowaniem [5] Obiekt Wydajność kotła [t/h] i paliwo A B C D 430 pw 380 pw 140 pw 230 pw+g Skuteczność elektrofiltru bez z FGC FGC 98.0% 99.5% 97.4% 99.4% 79.5% 94.4% Emisja pyłu [t/h] bez z FGC FGC 207 435 97 48 140 18 gdzie: pw – pył węglowy, g – mieszanina gazu wielkopiecowego oraz koksowniczego Chociaż instalacje kondycjonowania spalin są w dalszym ciągu stosowane głównie na blokach z kotłami pyłowymi, istnieją również 2 inne aplikacje warte wspomnienia: Kotły w elektrociepłowniach w hutach, spalających zazwyczaj mieszankę gazu wielkopiecowego i koksowniczego oraz węgiel. Wygląda to paradoksalnie ale skuteczność elektrofiltrów dramatycznie maleje kiedy gazy procesowe są współspalane razem z węglem (w porównaniu do spalania samego węgla). W takim przypadku stężenie pyłu przed elektrofiltrem jest niższe ale spalany gaz zawierający głównie CO (a nie węglowodory) znacznie redukuje zawartość wilgoci w spalinach co skutkuje znacznym obniżeniem skuteczności elektrofiltru. Wieloletnie doświadczenie zebrane z jednej z największych hut ulokowanych na terenie Polski a także próby kondycjonowania nadzorowane przez świat nauki w innych hutach potwierdziły tą zależność [6, 7]. Spiekalnie są prawdziwym wyzwaniem dla projektantów elektrofiltrów. Ich efektywność jest z reguły niższa w porównaniu do elektrofiltrów instalowanych na blokach węglowych. Niektóre elektrofiltry w spiekalniach, mimo względnie dobrego stanu technicznego osiągają skuteczność odpylania na poziomie zaledwie 70-80% (bez kondycjonowania). Oczyszczanie spalin pochodzących z procesu spiekania jest znacznie bardziej skomplikowane z uwagi na skład pyłu oraz zmieniające się parametry procesu. Tym niemniej istnieją również przykłady aplikacji kondycjonowania w spiekalniach zakończone sukcesem. Między innymi, próby wykonane w Polsce (we wczesnych latach dziewięćdziesiątych) udokumentowane w pozycji [6]. W tym przypadku, redukcja emisji pyłu wywołana kondycjonowaniem spalin wyniosła ok 60%. Warto jednak zaznaczyć, że podobne próby wykonane w tym samym zakładzie 25 lat później nie przyniosły tak spektakularnych efektów. Próby niedawno się zakończyły i jest zbyt wcześnie, żeby je jednoznacznie podsumować ale już na tym etapie parametry ograniczające efektywność kondycjonowania zostały rozpoznane; jest to przede wszystkim bardzo drobna struktura pyłu (będąca wynikiem modyfikacji taśmy spiekalniczej) oraz zmieniony skład spieku (między innymi wysoka zawartość chloru). W dzisiejszych czasach coraz częściej instalacje kondycjonowania są wykorzystywane w kombinacji z mokrym odsiarczaniem. W ten sposób instalacje mokrego odsiarczania spalin (IOS) za elektrofiltrami są obciążone mniejszym strumieniem pyłu a co za tym idzie kryształy gipsu mogą osiągać większe rozmiary. W dodatku kolor uzyskiwanego w ten sposób gipsu jest bielszy. Są to krytyczne parametry określające jakość gipsu i jego cenę. W krajach takich jak Niemcy czy Francja większość nowych instalacji kondycjonowania jest dedykowana przede wszystkim do ochrony mokrych IOS. W kolejnym rozdziale opisane zostały doświadczenia zebrane z istniejących bloków wyposażonych w instalacje kondycjonowania. Le Havre IV [3] jest elektrownią węglową (z blokiem 600 MWe) oddaną do użytku w 1983. Do 2000 roku, emisja pyłu była w zakresie 30-40 mg/Nm3 – zawsze poniżej limitu emisyjnego 50 mg/Nm3. Po 2000r. sytuacja uległa pogorszeniu w wyniku zmiany spalanego węgla. Częściowe przejście na węgiel importowany (Południowa Afryka) spowodowało wzrost rezystywności pyłu powyżej 1011 Ω·cm, co z kolei spowodowało wzrost emisji pyłu do poziomu 110mg/Nm3 i więcej. Co więcej, wysokie stężenia pyłu na wylocie z elektrofiltru skutkowało pogorszeniem wydajności i niezawodności pracy system odsiarczania spalin. W 2004r. elektrownia rozpoczęła dawkowanie SO3 do spalin. Zastosowanie kondycjonowania spalin pozwoliło na obniżenie rezystywności pyłu i spełnienie wymagań emisyjnych <50 mg/Nm3 bez względu na źródło pochodzenia spalanego węgla. Średnia skuteczność redukcji emisji pyłu wywołana zastosowaniem iniekcji SO3 do spalin wyniosła 50% z możliwością osiągania nawet 85%. Niewielka energochłonność (50 kW) a także niskie koszty ponoszone na serwis instalacji i zakup siarki niewątpliwie stanowią zaletę kondycjonowania. Blok 3 w Elektrowni Herne [8], zaprojektowany jako dwa kotły Bensona 805 MWth (300 MWe). Paliwem projektowym był węgiel o wysokiej zawartości popiołu i wartości opałowej 19 MJ/kg. W 1986 zapadłą decyzja o dostosowaniu kotłów do spalania 100% węgla o niskiej zawartości części lotnych – chodziło o wsparcie kopalni węglowych po zachodniej stronie Renu. Konwersja kotła obejmowała zainstalowanie młynów kulowych do mielenia węgla do bardzo drobnych rozmiarów, co jest wymagane w przypadku węgla o niskiej zawartości części lotnych (<10% pozostałości na sicie 90 µm). Trudny zapłon oraz niższy stopień wypalenia węgla o małej zawartości części lotnych wymusił na operatorze bloku dobudowanie dodatkowego elektrofiltru. Ponadto, w latach osiemdziesiątych powstały również instalacje odsiarczania oraz SCR. Zmiana węgla oraz towarzyszące temu zmiany konstrukcyjne w kotle (i sąsiednich instalacjach) miały negatywny wpływ na skuteczność odpylania elektrofiltrów. Parametry procesu odpylania po zmianie węgla zostały zebrane w tabeli 2. 6. Studia przypadku Kompetencje Pentolu w zakresie kondycjonowania spalin potwierdza dostarczenie (sprzedaż lub wynajem) ponad 130 takich instalacji do klientów w większości na terenie Unii Europejskiej. Podczas odbioru, stężenia na wylocie z elektrofiltru wynosiło 70 mg/Nm3 i 120 mg/Nm3 podczas pracy zdmuchiwaczy sadzy. W elektrowni przeprowadzono odpowiednie próby mające na celu sprawdzenia czy impulsowe zasilanie Tab. 2. Parametry odpylania Stężenie pyłu - wlot 22 g/Nm3 Stężenie pyłu - wylot 150 mg/Nm3 Skuteczność 99,35 % Strumień spalin 450 m3/s Udział O2 5,7 % rozwiąże problem z nadmierną emisją. Próby nie przyniosły jednak żadnych większych zmian. W 1995r. sytuacja była na tyle zła, że z powodu nadmiernej emisji pyłu elektrownia Herne zmuszona została do ograniczeń mocy bloku 3. Po tym wydarzeniu, podjęto szereg zabiegów zmierzających do poprawy sytuacji, w tym m.in.: 1996r.: rozbudowa elektrofiltru o ok 10%, 1998-2000r.: wymiana systemu sterowania, 2000r.: optymalizacja przepływu, 2001r.: doszczelnienie podgrzewacza powietrza. W 2002r., zamknięcie niemieckich kopalni węgla o niskiej zawartości części lotnych i przejście na wysokorezystywne węgle importowane spowodowało powrót problemu emisji w nowym wymiarze. Próba mająca na celu zmniejszenie emisji pyłu wykonana na mieszaninie węgla zasiarczonego (udział siarki na poziomie 3%) i niskosiarkowego nie były zadowalające. Dalsze wykorzystanie importowanych węgli (również z Południowej Afryki) ograniczały dyspozycyjność bloku z powodu zwiększonego stężenia pyłu w spalinach zasilających IOS i skutkowały nieplanowymi odstawieniami oraz kosztownym czyszczeniem IOS. Dodatkowo, nadmierne obciążenie IOS nie pozostawało bez wpływu na jakość gipsu. Z powodu niedostatecznej białości gipsu, trafiał on do składowania zamiast na sprzedaż. Żeby znaleźć przyczynę niskiej skuteczności odpylania,, zdecydowano o przeprowadzeniu pomiarów rezystywności pyłu. Wynik 3·1013 Ω·cm wyznaczył dalszy kierunek działania. Zmierzone stężenie SO3 w spalinach na poziomie 1 mg/Nm3 (dokładność pomiaru ±5 mg) udowadniało, że spaliny praktycznie nie zawierają SO3. W czerwcu 2004r. zdecydowano o przetestowaniu kondycjonowania (z wykorzystaniem SO3) na bloku 3. Po 3 miesiącach testów, zapadała decyzja o pozostawieniu instalacji do pracy w ciągłym cyklu. Podsumowanie efektów kondycjonowania w Herne 3: instalacja kondycjonowania pracuje bezawaryjnie i nieprzerwanie od 2004 roku, poziomy emisji są następujące: za elektrofiltrem: bez kondycjonowania: 200-500 mg/Nm3, z kondycjonowaniem: <30 mg/Nm3, na kominie (za mokrym IOS): z kondycjonowaniem: >20 mg/Nm3, bez kondycjonowania: <5 mg/Nm3, samooczyszczenie elektrod osadczych, białość gipsu poprawiła się z 70% do 90%, dodatkowe czyszczenie instalacji IOS nie było konieczne od czerwca 2004, brak śladów korozji mogącej mieć związek z kondycjonowaniem. Rysunek 5 pokazuje trend białości gipsu i stężenia pyłu za elektrofiltrem przed i po aplikacji kondycjonowania. Rys. 5. Białość gipsu i stężenia pyłu przed i po aplikacji kondycjonowania (Elektrownia Herne 3) [8] Kolejnym dobrym przykładem możliwości procesu kondycjonowania jest Elektrownia Mannheim gdzie nie tak dawno temu (w 2015) oddano do użytku blok 911 MW. W chwili obecnej trwają tam końcowe prace adaptacyjne instalacji kondycjonowania. Ważną kwestią jest, że większość komponentów nowej instalacji pochodziła z instalacji pracującej na jednym z dwóch niedawno wygaszonych blokach. Nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nowy elektrofiltr nie działał poprawnie. W tym jednak przypadku elektrofiltr bez większych problemów spełnia wymagania emisyjne. Decyzja o inwestycji w instalację kondycjonowania była wynikiem pozytywnego doświadczenia zebranego z instalacji zainstalowanej na innym bloku. Inwestor uznał, że będzie to dobre zabezpieczenie na przyszłość tj. m.in. na wypadek dalszego zaostrzania standardów emisyjnych i/lub zmiany węgla na bardziej rezystywny. 7. Podsumowanie W ostatnim dwudziestoleciu proces kondycjonowania został w pełni zautomatyzowany. Instalacje kondycjonowania oferowane przez Pentol odznaczają się długim czasem życia oraz wysoką niezawodnością. W większości przypadków, oferowany standardowo okres próbny instalacji (3 miesiące) jest wystarczający żeby użytkownik przekonał się o jej zaletach do których należą: elastyczność pod względem typu spalanego węgla, wydłużenie czasu życia wentylatorów ciągu, redukcja stężenia na wlocie do IOS: możliwość uzyskania białości gipsu > 85%, spodziewana poprawa rozmiarów kryształów gipsu, zmniejszenie nakładów na utrzymanie IOS, utrzymanie limitu 20 mg/Nm3 bez konieczności kosztownej rozbudowy elektrofiltru, zabudowa instalacji kondycjonowania podczas normalnej pracy bloku (potrzebny jedynie krótki okres odstawienia bloku w celu montażu dysz), niewielkie koszty inwestycyjne (szczególnie w porównaniu do rozbudowy elektrofiltru), niewielkie koszty operacyjne (jedynym materiałem zużywanym w procesie jest siarka), integracja kondycjonowania z systemem DCS. Literatura [1] Trivedi S.N, Phadke R.C., Flue Gas Conditioning, 11th International Conference on Electrostatic Precipitation, Hangzhou, (2008), s. 389-394. [2] Shanthakumar S., Singh D.N, Phadke R.C., The Effect of Dual Flue Gas Conditioning on Fly Ash Characteristics, Journal of Testing and Evaluation, Vol. 37, No. 6, s. 1-8. [3] Materiały własne Pentol GmbH, dostępne na stronie: www.pentol.com. [4] Shanthakumar S., Singh D.N, Flue gas conditioning for reducing suspended particle matter from thermal power stations, 11th International Conference on Electrostatic Precipitation, Hangzhou, (2008), s. 685-695. [5] Materiały własne, dostępne na stronie: www.pentol.pl. [6] Mazur M. Bogacki M., Investigation of the Effect of Conditioning Waste Gas from the Sintering Process on the Emission of Dust, Metallurgy and Foundry Engineering – 1993, Vol. 19, No. 2, s. 239-244. [7] Mazur M. Żurek B., Badania nad zastosowaniem kondycjonowania spalin do obniżenia emisji pyłu z Huty Katowice S.A. w Dąbrowie Górniczej, materiały niepublikowane, dostępne na www.pentol.pl. [8] Riethman T. Rhein H. Blauenstein O., ESPPerformance enhancements by SO3 Conditioning, VGB Flue Gas Cleaning, Helsinki, 25 V 2011.