M andriva Pow e r Pack 2007 Gold, Pro Podpis cyfrow y, cze m u w

Transkrypt

num e r 6 | 2006
M andriva Pow e r Pack
2007 Gol
d, Pro
M andrak e s oftjak i obe cnie M andriva
k ojarz one s ą z dys trybucjam i bardz o
pros tym i i prz yjaz nym i użytk ow nik ow i.
Była to ch yba pie rw s z a dys trybucja, k tóra
była w pe łni s pol
oniz ow ana. Z tych pow odów cz ęs to M andriva w ybie rana je s tprz e z
pocz ątk ujących . Je dnocz e śnie s ys te m te n
je s tbardz o dopracow any i s tabil
ny. Pol
ityk a firm y w tym z ak re s ie je s tk ons e k w e ntnie re al
iz ow ana.
> s tr.3
Podpis cyfrow y, cz e m u
w arto używ ać?
Je s te śm y w dobie pow s z e ch ne j
inform atyz acji s połe cz e ńs tw a - to już
truiz m , pow tarz any na k ażdym k rok u.
Kom pute ry w dz ie rają s ię do w s z e l
k ich
m ożl
iw ych dz ie dz in życia. Podobnie jak w
k ontak tach m iędz yl
udz k ich , tak że w
Inte rne cie is tnie je potrz e ba
uw iarygodnie nia s w oje jtożs am ości, tak
aby k ore s ponde ntm iałpe w ność, że
k om unik uje s ię z w łaściw ą os obą.
> s tr.30
W s tępniak
Św ięta Boże go Narod z e nia
z bl
iżają się w ie l
k im i k rok am i...
K ażd a w itryna sk l
e pow a ośw ie tl
ona
je st różnym i św iate łk am i, na ch oink ach w isz ą b om b k i. Śnie gu je sz cz e
nie m a, al
e atm osfe rę św iat juz d aw no się od cz uw a. Św ięta to cz as
m agicz ny! Św ięta to cz as... spęd z ony z rod z iną i prz y k om pute rz e :-) .
W tym num e rz e prz e cz ytacie
m .in. o d ystryb ucji l
inuk sa K ate O s
III , Pod pisie e l
e k tronicz nym , Efe k tyw nym z arz ąd z aniu inform acją w
firm ie .
Życz ę m iłe j l
e k tury i cz e k am y na
W as z e opinie i s uge s tie d otycz ące
D ragonia M agaz ine .
R e d ak tor Nacz e l
ny
Piotr K rak ow iak
W s z ys tk ie m ate riały s ą objęte praw e m autors k im (na
z as adach l
ice ncji Cre ative Com m ons ). Nie ponos im y
odpow ie dz ial
ności z a tre ść ogłos z e ń. Naz w y firm ,
naz w y h andl
ow e i z nak i tow arow e , je śl
i z os tały z os tały
użyte w publ
ik acji, to je dynie w ce l
ach inform acyjnych i
s ą w łas nością pos z cz e gól
nych podm iotów .
S PIS
T R E Ś C I
SYSTEM
3 - M andriva Pow e r Pack 2007 Gol
d, Pro
5 - K ate O s III
7 - Efe k tyw ne z arz ądz anie inform acją w firm ie cz .1
PRO GRAM OW ANIE
10 - O bie k tow ość
15 - C+ + cz .5
20 - W prow adz e nie do Tcl
\Tk cz .3
SO FTW ARE
23 - W yk orz ys tanie program u gnupl
otdo do tw orz e nia w yk re s ów 2D
27 - Apach e cz .4
30 - Podpis cyfrow y, cz e m u w arto używ ać?
32 - Th aw te - jak dos tać darm ow y ce rtyfik atnie k w al
ifik ow any
34 - K il
k a upięk s z e ń dl
a K DE
38 - VPN i PPTP - jak to z robić?
H ARDW ARE
39 - Note book i - prz ys z łość k om pute ra?
KO NK URS
19 - Konk urs !
RO Z RYW K A
41 - Littl
e Sh e e p cz yl
i z abaw a z ow ie cz k am i
Re dak tor Nacz e l
ny: Piotr K rak ow iak (dragon)
w w w : h ttp://w w w .dragonia.pl
Re dak torz y: Tom as z Cz unk o (tom cas h ), Rafał Trójniak (e rt16), M acie k M al
inow s k i
forum : h ttp://w w w .forum -dragonia.be e .pl
(borim ir), Piotr Sz e w cz uk , Rafał Dom e rack i (RD), M arcin Lipie c (l
ipi3c), M ich ał Rz e pk a,
e -m ail
: dragonia.m agaz ine @ gm ail
.com
Tom as z Łucz ak
W s półpracujący: Tom as z Be dnars k i, M acie k Rute ck i
num e r 6 | 2006
2
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
M andriva Pow e r Pack 2007 GO LD, PRO
M andrak e s oftjak i obe cnie
M andriva k ojarz one s ą z dys trybucjam i bardz o pros tym i i
prz yjaz nym i użytk ow nik ow i.
Była to ch yba pie rw s z a dys trybucja, k tóra była w pe łni
s pol
oniz ow ana. Z tych pow odów cz ęs to M andriva w ybie rana je s tprz e z
pocz ątk ujących . Je dnocz e śnie s ys te m te n je s tbardz o dopracow any i s tabil
ny.
Pol
ityk a firm y w tym z ak re s ie je s tk ons e k w e ntnie re al
iz ow ana.
M ACIEK 'borim ir' M ALINO W SK I
M and riva nie je st b ard z o starą firm ą, al
e
na pe w no m ożna śm iało pow ie d z ie ć, że
je st je d ną z firm o najb ard z ie j b ujne j
h istorii. Je j pocz ątk i m ożna d atow ać na
19 9 8 rok . W ów cz as z ałożono w e Francji
firm ę M and rak e soft. Firm a ok oło 2003
rok u prz e żyw ała z nacz ne prob l
e m y finansow e i prz e z
praw ie rok
trw ało
postępow anie
napraw cz e ,
al
e
re organiz acja d z iałania i z m iana styl
u
z arz ąd z ania
poz w ol
iła
w yjść
z
prob l
e m ów . Z ysk i staw ały się coraz w ięk sz e i w 2004 rok u M and rak e soft połącz ył
b ard z o spraw nie i sz yb k o, sprz ęt w yk ryw any je st w je j trak cie w z orow o.Na ob e cną ch w il
ę je st to je d yna d ystryb ucja,
k tóra popraw nie w yk ryła uk ład graficz ny w jak i w yposażony je st m ój k om pute r. Je st to ch ipse t VIA Unich rom e Pro,
k tóry prz ysparz ał m i w ie l
e prob l
e m ów
d o te j pory. W re sz cie m ogę ogl
ąd ać fil
my
na pe łnym e k ranie , popraw iła się rów nie ż jak ość w yśw ie tl
ane go ob raz u.W yk ryw anie sprz ętu je st m oim
z d anie m
je d nym z najw ięk sz ych pl
usów M and rivy. Z d ośw iad cz e nia z auw ażyłe m , że je st
o w ie l
e l
e psz e niż w SUSE, a naw e t
SLED .
Lin D VD
M and riva to d ystryb ucja, k tóra prz ygotow yw ana je st w k il
k u w e rsjach w z al
e żności od w ym agań użytk ow nik a,
prz e z nacz e nia syste m u jak i z asob ności
portfe l
a, b ow ie m pe w ne w e rsje ud ostępniające d od atk ow e e l
e m e nty są płatne .
K ażd y b e z w ięk sz e go prob l
e m u m oże
z nal
e źć w e rsję najl
e psz ą d l
a sie b ie i sw oich w ym agań oraz ocz e k iw ań.
Kol
e jnym pl
use m je st je j w ie l
k a m ul
tim e d ial
ność. Syste m d ostarcz any je st w raz z
k od e k am i um ożl
iw iającym i od tw arz anie
m uz yk i i fil
m ów w z am k niętych stand ard ach , d od atk ow o w e rsja płatna ud ostępniania je st z program e m LinD VD , k tóry
św ie tnie nad aję się d o od tw arz ania fil
m ów z płyt D VD . Je st to program d z ięk i,
k tóre m u nie je ste śm y naraże ni na jak ie k ol
w ie k nie prz yje m ności z w iąz ane z pate ntam i. W
Pol
sce nie m a to ob e cnie
w ięk sz e go z nacz e nia, al
e
w
sk al
i
św iatow e j je st to nie w ątpl
iw ie d uży pl
us
te go syste m u.
Te stow ałe m w e rsję M and riva 2007 Pow e rpack Gol
d . D ystryb ucję tę z ainstal
ow ałe m na m oim l
aptopie Fujitsu-Sie m e ns
v2030. Nie m iałe m z proce se m instal
acji
żad nych prob l
e m ów . Instal
acja prz e b ie ga
W e rsja Gol
d d ostarcz ana je st d od atk ow o
w raz z program e m Ce d e ga, k tóry z k ol
ei
um ożl
iw ia instal
ację gie r i innych
program ów prz e z nacz onych na pl
atformę
W ind ow s. D z ięk i
nie m u
be z
się z b raz yl
ijsk ą firm ą Cone ctiva. D osz ło
d o z m iany naz w y na M and riva, a w 2005
rok u M and riva w yk upiła firm ę Lycoris.
num e r 6 | 2006
prob l
e m u z ainstal
uje m y najnow sz e gry
b e z potrz e by posiad ania syste m u z pod
z nak u O k ie n. D l
a osób nie m ających
l
e gal
ne go syste m u b ęd z ie to na pe w no
w yb aw ie nie prz e d w iz ytą od pow ie d nich
w ład z . Sk orz ystają rów nie ż na tym
osoby, k tóre cz ęsto prz e łącz ają się
m ięd z y d w om a syste m am i. M and riva z
Ce d e gą ch roni nas od te j k onie cz ności
d z ięk i cz e m u osz cz ęd z am y nasz cz as.
O cz yw iście nie m am y pe w ności, że
k ażd a gra b ęd z ie d z iałać i że nie pojaw ią
się z w iąz ane z je j d z iałanie m żad ne
prob l
e m y, al
e postęp program ów typu
Ce d e ga je st b ard z o d ynam icz ny i co jak iś
cz as pojaw iają się uak tual
nie nia. D od atk ow o w inte rne cie m ożna z nal
e źć b ard z o
w ie l
e inform acji od użytk ow nik ów w jak i
sposób d any prob l
e m ob e jść.
W e rsja je sz cz e b ard z ie j roz b ud ow ana M and riva Pow e rpack Pro d ostarcz ana
Ce d e ga
3
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
Ph otosh op uruch om iony z a pom ocą CrossO ve r O ffice
je st w raz z pe łną w e rsją program u Cross
O ve r O ffice , k tóry um ożl
iw ia pod ob nie
jak Ce d e ga uruch am ianie program ów
stw orz onych d l
a syste m u W ind ow s, al
e
w od różnie niu od Ce d e gi z am iast d o
uruch am iania gie r prz e z nacz ony je st d o
uruch am iania
i
pracy
program ów
b iurow ych z acz ynając od M s O ffice ,
k ończ ąc na Ph otosh opie cz y Core l
D raw .
D od atk ow o jak w w ięk sz ości d ystryb ucji
d od ano ob sługę b iurk a 3D . M and riva z aw ie ra z arów no A IGLX i Xgl
. D z ięk i
te m u m ożna pow ie d z ie ć, że roz w iąz uje
prob l
e m y z w iąz ane z prz ysz łością ow ych
roz w iąz ań. O b a b ow ie m roz w ijane się
rów nol
e gl
e prz e z różnych prod uce ntów ,
nie są z e sob ą k om patyb il
ne i ob e cnie
ciężk o cok ol
w ie k pow ie d z ie ć, k tóre z
nich prow ad z i i najpraw d opod ob nie j stanie się w prz ysz łości stand ard e m . Po
pie rw sz e z te go pow od u, że z aw ie rają
tyl
e sam o w ad co z al
e t, a to z pow od u
ich stosunk ow o w cz e sne go e tapu roz w oju.
H ARDW ARE
SO FTW ARE
Na uw agę z asługuje rów nie ż to, że syste m te n d ostarcz any je st w raz z
oprogram ow anie m antyw irusow ym z nane j i b ard z o
sol
id ne j firm y K aspe rsk y.
Jak z ape w niają prod uce nci syste m u - Linux je st
w ol
ny od w irusów , a
program te n m a służyć
jak o sposób na och ronę
prz e ch od z ące go prz e z syste m
ruch u sie ciow e go,
sk anow ania pocz ty d l
a
W ind ow s
itp. Je d nak
m oże m y
ocz e k iw ać w
prz ysz łości, że coraz w ięk sz a popul
arność Linuk sa nie ste ty d oprow ad z i d o
pojaw ie nia się w ięk sz e j l
icz by w irusów
prz e z nacz onych d l
a te go syste m u. D l
ate go już w k rótce antyw irus b ęd z ie nie ste ty
nie tyl
k o d od atk ie m , al
e i stałym e l
e m e nte m syste m u.
Je śl
i ch od z i o och ronę syste m u to M and riva d ostarcz a k ol
e jne b ard z o cie k aw e i z araz e m prz yd atne narz ęd z ie m ianow icie
BitD e fe nd e r, k tóre go z ad anie m
je st
ch ronie nie
nasz e go syste m u
prz e d
trojanam i, program am i typu spyw are i
w irusam i. Na pe w no z d ub l
ow anie
oprogram ow ania ch roniące go syste m
prz ycz yni się d o je go w ięk sz e go b e z pie cz e ństw a.D od atk ow o program y d ostarcz ane w raz z M and rivą b ard z o łatw o
ak tual
iz ują sw oje b az y d anych .
W M and rivie d ostaje m y ponad to:
jąd ro Linux w w e rsji 2.6.17,
K D E 3.5.4 i GNO M E 2.16,
O pe nO ffice 2.0.3,
Sk ype ,
RO Z RYW K A
pl
uginy R e al
Pl
aye r 10 i Fl
ash 7, Java,
i w ie l
e
w ie l
e
innych
użyte cz nych
program ów ;
W raz z syste m e m otrz ym uje m y d w ie publ
ik acje e l
e k tronicz ne w form acie pd f.
Pie rw sz a z nich je st 300 stronicow ym pod ręcz nik ie m o użytk ow aniu M and rivy, a
d ruga d otycz y posługiw ania się w ie rsz e m pol
e ce ń.O b ie z ostały prz e tłum acz one na jęz yk pol
sk i.
W stosunk u d o w e rsji poprz e d nich z auw ażal
na je st z nacz na popraw a w prz ypad k u pręd k ości uruch am iania syste m u.
Je d nocz e śnie z m ie niono program służący
d o z arz ąd z ania pak ie tam i i instal
ator sys-
prz ypad k ów m oże go śm iało z astąpić i
co je st najw ażnie jsz e
d z ięk i
tym
program om nie m usim y iść już na żad ne
k om prom isy. Ud ostępnie nie spe cyfik acji
Płatnik a m oim z d anie m je sz cz e b ard z ie j
prz yspie sz y z ad om aw ianie się Linuk sa
w b iurach , b ow ie m w b ard z o w ie l
u instytucjach to w łaśnie tyl
k o ow y Płatnik
je st argum e nte m z a poz ostanie m prz y
W ind ow s.
M ożna o nie j pow ie d z ie ć, że je st syste m e m , k tóry w z nacz ny sposób prz ycz yni
się
do
roz prz e strz e niania
się
Linuk sów na b iurk ach . D ostarcz anie ob u
roz w iąz ań A IGLX i Xgloraz program u
antyw irusow e go
je st
św iad e ctw e m
d al
e k ow z rocz ności firm y. Pol
e cam M and rivę z arów no jak o ce ntrum m ul
tim e d ial
ne d o d om u, se rw e r w b iurz e jak i
z am ie nnik W ind ow sa.
Przydatne adre s y
Biurk o 3D
te m u. Te d w a ostanie e l
e m e nty w z b ud z ają
najw ięk sz e
k ontrow e rsje
w śród
użytk ow nik ów . M oim z d anie m je st to
k w e stia prz yz w ycz aje nia.
M ożna pok usić się o stw ie rd z e nie , że
M and riva ostro w al
cz y o użytk ow nik ów
d om ow ych i b iurow ych z W ind ow s. Na
ob e cnym e tapie roz w oju (w łącz ając Ce d e gę i Cross O ve r O ffice ) w w ięk sz ości
num e r 6 | 2006
Oficjalna strona Mandrivy
http://www.mandriva.pl
Polski klub użytkowników Mandrivy
http://strefa.mandriva.pl
Sklep Mandrivy
http://store.mandriva.pl
Nieoficjalna strona Mandrivy
http://www.mandriva.org.pl
4
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
K ate O S III
Pe w ne go raz u, k ie dy m arudz iłe m na te m atbrak u dos tępu
do partycji NTFS, z najom y
w s pom niałcoś o s ys te m ie ,
k tóry rz e k om o potrafi z apis yw ać na tak ich partycjach
od raz u po z ains tal
ow aniu.
Brz m iało cie k aw ie ;pil
nie potrz e bow ałe m tak ie jfunk cjonal
ności w ięc w s z e dłe m na
s tronę w w w .k ate os .org i już
nas tępne go dnia m iałe m
trz y płytk i.
ak tual
iz acji z aś służy Upd ate os. A l
e o
nich pote m .
K ie d y napisałe m 'prz e różnych
program ów ', to nie prz e sad z ałe m , K ate
b ow ie m w yk az uje b ard z o d ob re z b il
ansow anie pom ięd z y typow ym i z astosow aniam i
se rw e row ym i
i
program istycz nym i, a m ul
tim e d iam i i
prostotą użycia.Już d om yśl
na, pe łna instal
acja ud ostępnia m asę program ów tak
różnorod ną, że je śl
i nie je ste ś w yb re d ny,
to racz e j z upd ate os b ęd z ie sz m usiał
k orz ystać w yłącz nie w ce l
ach ak tual
iz acji. Z najd ują się tu – m ięd z y innym i –
jąd ro 2.6.17.13, GIM P 2.2.13, apach e 2
2.2.3, PH P 5.1.6, Xorg 7.1, pak ie t O pe n
O ffice 2.0.3, cz y k ad u. Jak pok az ują w e rsje program ów , K ate stara się uch od z ić
z a syste m now ocz e sny.
M ICH AŁ RZ EPK A
W sz ystk ie pak ie ty k om pil
ow ane są pod
i686, w ięc K ate od z nacz a się d ość sz yb k im d z iałanie m , naw e t na słab sz ym
sprz ęcie . W łaśnie ta l
e k k ość syste m u i
sz yb k ość je stk ol
e jnym z prioryte tów tw órców K asi. D l
ate go stand ard ow ym środ ow isk ie m graficz nym , d ostępnym już po
instal
acji z płyt 1 i 2, je st XFCE 4.4. Na
trz e cie ji cz w arte jpłycie z najd ują się k ol
e jno K D E (w w e rsji 3.5.4) i Gnom e . Je śl
i
k om uś nie ch ce się ściągać k il
k u giga,
m oże z aopatrz yć się w M iniiso, w ażące
ok oło 80 M B. Ta m iniatura syste m u z aw ie ra w sz e l
k ie narz ęd z ia potrz e b ne d o
z b ud ow ania 'pe łnopraw ne go' syste m u, a
k onk re tnie j ściągnięcia je go e l
e m e ntów z
Była to K ate O S 3.0, k ol
e jna od słona syste m u k ie d yś z nane go jak o K ate Linux. Tym raz e m nie b az ow ała już na
Sl
ack w are , (jak d aw nie j) – z ostała z b ud ow ana od z e ra.
K ate 3.0 (i 3.1), w z upe łnym sk rócie , to
d ość pok aźny z e staw now ych w e rsji prz e różnych program ów , k tórym i l
ok al
nie z arz ąd z a unik al
ny i spotyk any tyl
ko w
K asi m e nad że r PKG. O pe ruje on na pl
ik ach TGZ e x – form acie k tóre go racz e jnigd z ie w ięce j nie spotk acie . D o z d al
ne j
na sz cz ęście d l
a w ie l
u, je st on całk ow icie
po Pol
sk u, a na stronie d ok um e ntacji
proje k tu z najd uje się sz cz e gółow y prz e w od nik
instal
acji
we
Fl
ash u. Pod ob ie ństw o d o Sl
ak a pojaw ia się je sz cz e
w je d nym m ie jscu – instal
acji pak ie tów .
PKG potrafi b ow ie m instal
ow ać TGZ , 'instal
l
pk g' z aś potrafi z ainstal
ow ać pak ie t
'K asiow y'. Nie je st to je d nak prak tyk a z al
e cana prz e z tw órców syste m u, ch ociażby d l
ate go (al
e nie tyl
k o) że
instal
l
pk g nie poinform uje użytk ow nik a,
że b rak uje jak ich ś z al
e żności.A by z ainstal
ow ać pak ie t TGZ e x (z ak ład ając, że
m am y go na d ysk u) w ystarcz y napisać
pkg -i nazwa_pakietu
Je śl
i z k ol
e i ch ce m y usuw ać, z am ie niam y
w pow yższ e j k om e nd z ie i na r. Jak d o
te go d orz ucim y '--w ith -d e ps', to usunie m y rów nie ż pak ie ty z al
e żne .
Pod nie sie nie pak ie tu d o w yższ e j w e rsji
um ożl
iw ia argum e nt '-u'.
Upd ate -n otifie r w ak cji – m ilej się już ch yba n ie d a
sie ci.
Innym prioryte te m d e ve l
ope rów K asi je st
prostota użycia. Syste m w ym aga z nacz nie m nie j 'z ab aw ' prz y użytk ow aniu niż
na prz yk ład Sl
ack w are , co nie z nacz y je d nak że prow ad z i użytk ow nik a z a rącz k ę.
Z al
e żności są pil
now ane , al
e m ożna (je śl
i
się k onie cz nie ch ce ) z nich z re z ygnow ać.
K ate b ow ie m je st z z ałoże nia prz e z nacz ona d l
a użytk ow nik a k tóry już coś o Linuk sach w ie . D ow od e m tak ie go m yśl
e nia
m oże być już sam instal
ator. Je st to
b ow ie m surow o w ygl
ąd ający, z m od yfik ow any instal
ator z nany z e Sl
ack w are -
num e r 6 | 2006
In stalator K ate O S – m ałe d e ja-vu?
Je śl
i nie m am y pak ie tu na d ysk u, l
ub
ch ce m y ściągnąć jak iś program z Inte rne tu, z pom ocą prz ych od z i upd ate os. Po instal
acji syste m u w arto w yd ać pol
e ce nie :
updateos -usd
5
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
forum K ate O S pod z ie l
one je st już na
cz ęść Pol
sk o- i A ngie l
sk ojęz ycz ną).O ficjal
na d ok um e ntacja z aw ie ra h ow -to o b ud ow aniu pacz e k TGZ e x. Je śl
i z głosisz ch ęć
pom ocy, i w yk aże sz się um ie jętnościam i,
to d ostanie sz autoryz ację i praw o d o pod z ie l
e nia się z e św iate m w łasnoręcz nie
z rob ionym i pacz k am i na PKG-Portald ystryb ucji. Je śl
i cz e goś nie m oże sz z nal
e źć
z a pom ocą upd ate os, w arto z e rk nąć na
PKGPortal
. Je śl
i nie m oże sz sob ie porad z ić na prz yk ład z instal
acją m od e m u od
Ne ostrad y, cz y k arty W iFi, to od pow ie d ź
z najd z ie sz w ce ntrum d ok um e ntacji.
Nie d a się uk ryć, że K ate O S roz w ija się
b ard z o prężnie , i już od jak ie goś cz asu
je st w ysok o oce niane , ch ociażby na
tuxm ach ine s.org, cz y 'u nas' – na l
inux.pl
. M nie to osob iście nie d z iw i, i nie
z am ie rz am instal
ow ać pók i co żad ne go
inne go syste m u...
Przydatne adre s y
http://kateos.org/ - strona domowa
projektu
http://wikidoc.kateos.org/index.php/
Main_Page – centrum dokumentacji
http://kateos.org/forum/ - forum
użytkowników KateOS
http://kateos.org/?sekcja=kateIIIss
– tak wygląda Kasia 3
In stalator K ate O S – m ałe d e ja-vu?
Co z ak tual
iz uje l
istę pak ie tów . Te raz
m ożna już sz uk ać, pisz ąc na prz yk ład :
updateos -f kdegraphics
Je śl
i z aś w ie m y o co nam d ok ład nie ch od z i, m oże m y napisać:
updateos -i apache2
'I' jak 'instal
uj', 'f' jak 'find '.
Upd ate os m oże z ak tual
iz ow ać nam tyl
ko
k onk re tną grupę program ów , z a pom ocą:
updateos -ug nazwa_grupy
M oże i od raz u cały syste m , w ystarcz y
go o to poprosić k om e nd ą:
updateos -ud
Tu m oże d ać o sob ie z nać je d na z nie prz yje m ności K ate . O tóż, m oże ona... nie
w stać po ak tual
iz acji, pók i nie w yd am y
k om e nd y 'l
il
o'. M ożna te go d ok onać po
ak tual
iz acji a prz e d re starte m syste m u,
m ożna rów nie ż pote m , b ootując K asię z a
pom ocą płyty instal
acyjne j.
O b a w yże j opisane narz ęd z ia d z iałają w
k onsol
i, al
e je śl
i k toś ch ce , m oże z ainstal
ow ać nie d aw no pow stałe go 'Upd ate -notifie ra'. Po je go od pal
e niu, z ob acz ym y w
tray-u l
ogo K ate , k tóre m igając d a z nać,
że w yk ryto d ostępne ak tual
iz acje .W ystarcz y nań k l
ik nąć, w yb rać co ch ce m y ak tual
iz ow ać i z atw ie rd z ić.
K asia to prod uk t rod z im y. Je d nak na
ch w il
ę ob e cną je go roz w oje m - od strony
pacz k ow ania, d ok um e ntacji i w sparcia z ajm ują się l
ud z ie z w ie l
u k rajów (sam o
Nie co trud n ie jsz y upd ate os, w yk on ujący z lece n ia n ie co
prostsz e go upd ate -n otifie ra.
num e r 6 | 2006
6
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
Efe k tyw ne z arz ądz anie inform acją
w firm ie cz .1
Co je s tnajw ażnie js z e w
proce s ie z arz ądz ania inform acją w firm ie ?
TO M ASZ BEDNARSK I
stosow anie
k onstruk cji
i
sposob u
d z iałania syste m u inform acyjne go d o spe cyfik i prz e d sięb iorstw a i je go ce l
ów nad rz ęd nych . Je st to k w e stia ocz yw ista.
Nie ocz yw ista
je st
je d nak
m e tod a
osiągnięcia te go ce l
u.
O d pow ie d z i na pytanie co je st najw ażnie jsz e w proce sie z arz ąd z ania firm ą nal
e ży
Tak ie pytanie z ad aje sob ie w ięk sz ość
sz uk ać staw iając k ol
e jne pytanie : co je st
osób od pow ie d z ial
nych z a prz ygotow anajw ażnie jsz e w proce sie roz w oju i prz e nie i w d roże nie z m ian w syste m ie z atrw ania firm y w d ługim ok re sie ? I tutaj
rz ąd z ania firm ą. O d pow ie d z i są różne w
m oże m y natrafić na w ie l
e różnych od z al
e żności k to nam je j ud z ie l
i. W ygod a –
pow ie d z i, al
e je że l
i firm a d z iała na rynpow ie d z ą pracow nicy; e k onom icz ność –
k u k onk ure ncyjnym najw ażnie jsz y d l
a je j
od pow ie
d yre k tor
finansow y; b e z prz ysz łości je st k l
ie nt. K l
ie nt z ad ow ol
ony
pie cz e ństw o – ucz ul
i ad m inistrator sysz ob sługi, prod uk tu, ce ny i k ontak tów z
te m u l
ub d yre k tor IT; e fe k tyw ność –
firm ą w ok re sie użytk ow ania prod uk d yre k tor z arz ąd z ający. I k ażd y z nich m a
tu/ k onsum ow ania usługi. K ażd y sz e f firrację. Pogod z e nie w sz ystk ich potrz e b je st
m y w ie jak im trud nym z ad anie m je st
b ard z o trud ne i w ym aga w łaściw e go poosiągnięcie te go ce l
u. W arunk i otocz e nia,
d e jścia na e tapie b ud ow ania k once pcji sysk onk ure ncja, d ostaw cy, w arunk i w sam e j
te m u inform acyjne go prz e d sięb iorstw a.
firm ie i w re sz cie potrz e by k l
ie nta stanoSyste m inform acyjny w now ocz e sne j firw ią b ard z o z m ie nne i trud ne środ ow im ie pe łni rol
ę pod ob ną d o te j, k tórą spe sk o. Sz tuk ą je st tak ie w yk orz ystanie
łnia uk ład ne rw ow y w
organiz m ie
sprz yjających i z niw e l
ow anie ne gatyw cz łow ie k a.Prz e k az uje sygnały m ięd z y ponych cz ynnik ów , aby ce l
e firm y z ostały
sz cz e gól
nym i organam i i d e cyd uje o ich
osiągnięte . Sz tuk ą, k tóra potrz e b uje
d z iałaniu. Pod ob nie jak w prz ypad k u orpożyw k i w postaci d uże j il
ości inform acji
ganiz m u je że l
i je d e n z organów z acz yna
o od pow ie d nie j jak ości oraz narz ęd z i
sz w ank ow ać – z acz ynają się k łopoty d ow spom agających pod e jm ow anie w łaścityk ające całości. W ażne je st z ate m d o-
w ych d e cyz ji.
Proce s pod e jm ow ania d e cyz ji m a różny
ch arak te r. Je st on uz al
e żniony od w ie l
k ości firm y, je j roz m ie sz cz e nia ge ograficz ne go, struk tury organiz acyjne j, sposob u
pod e jm ow ania d e cyz ji, il
ości m ie jsc, w
k tórych pod e jm ow ane są d e cyz je o
różnym z ak re sie , w ad z e i w pływ ie na poz ostałe ob sz ary funk cjonow ania firm y.
M ożna w yod ręb nić różne m od e l
e funk cjonow ania, d l
a k tórych pow stały tysiące
k once pcji, m od e l
i i roz w iąz ań w z ak re sie
organiz acji i z arz ąd z ania syste m e m inform acyjnym . M im o te go ogrom u rz ad k o
k ie d y roz w iąz anie stw orz one d l
a je d ne j
firm y spraw d z i się w inne j. D l
acz e go?
Ponie w aż k ażd a firm a inacz e j rad z i sob ie
z opanow anie m sz tuk i d b ania o k l
ie nta. I
je st to z jaw isk o natural
ne ponie w aż w arunk i funk cjonow ania są inne d l
a k ażd e j
z nich . Co z te go w ynik a w św ie tl
e nasz ych roz w ażań nad b ud ow ą syste m u inform acyjne go? W ynik a z te go potrz e b a
b ard z o ind yw id ual
ne go pod e jścia d o
b ud ow ania k once pcji syste m u z arz ąd z ania inform acją już na poz iom ie pl
anow ania
strate gicz ne go.
Staw iając
z ad ow ol
e nie k l
ie nta na sz cz ycie h ie rarch ii ce l
ów firm y (z ysk i prz e trw anie
uz naje m y z a ce l
e z al
e żne od z ad ow o-
num e r 6 | 2006
l
e nia k l
ie nta) z m ie niam y spojrz e nie na
w sz ystk o co d z ie je się w firm ie i je j
otocz e niu.
A nal
iz a strate gicz na od pow iad a na pytanie , co je st w ażne d l
a roz w oju firm y w
d ługim ok re sie – w sk az uje k onk re tne
cz ynnik i jak ie m ają d e cyd ujący w pływ
na ofe rtę (k osz ty i w e fe k cie ce ny prod uk tów , jak ość surow ców i je j w pływ na
jak ość prod uk tów ) oraz pod pow iad a ich
pożąd ane w artości. Prz yk ład ow o ce na
m e bl
i z l
ite go d re w na z al
e ży w proste j l
inii od ce n d re w na na rynk u. Prod uce nt
m e bl
i pow inie n prz e anal
iz ow ać jak i
w pływ na je go sytuację b ęd ą m iały ruch y ce n ponie w aż ich z m iany ok re śl
ają
ostate cz ny k sz tałt ofe rty i tym sam ym
d e cyd ują w pe w ne j m ie rz e o z ad ow ol
e niu k l
ie nta. Z nając k l
ucz ow e cz ynnik i
d e cyd ujące o suk ce sie l
ub porażce prz e d sięw z ięcia m ożna prz ygotow ać roz w iąz ania, k tóre um ożl
iw ią ich optym al
ne
w yk orz ystanie . O b e jm uje to rów nie ż
d z iałania z w iąz ane z syste m e m inform acyjnym . R oz pocz ynając proje k tow anie
syste m u inform acyjne go od anal
iz y potrz e b k l
ie ntów (jak o w artości nad rz ęd ne j)
oraz cz ynnik ów w pływ ających na poz iom ich z aspok oje nia, m oże m y osiągnąć
e fe k t w postaci narz ęd z ia e fe k tyw nie
7
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
w spom agające go nasz e d ąże nia. Jak ie narz ęd z ie m oże m y ok re śl
ić m iane m e fe k tyw ne go? Trud no to ok re śl
ić w z łotów k ach .
Istnie ją co praw d a m e tod y syste m atyz ujące proce s oce ny e fe k tyw ności syste m u
inform acyjne go, je d nak osiągane w ynik i
nal
e ży uz nać z a co najm nie j nie pre cyz yjne . Prz yjm ijm y w uprosz cz e niu, że sys-
H ARDW ARE
SO FTW ARE
te m e fe k tyw ny to tak i, k tóry re al
iz uje
postaw ione prz e d nim z ad ania, łatw o d ostosow uje się z m ie niających się w ym agań, nie prz e sz k ad z a w prow ad z e niu
b iz ne su i nie ab sorb uje z byt w ie l
e środ k ów finansow ych . Tak a d e finicja e fe k tyw ności od pow iad a m nie j w ięce j od cz uciu
osoby od pow ie d z ial
ne j z a z arz ąd z anie fir-
RO Z RYW K A
m ą. Prod uce nci roz w iąz ań inform atycz nych coraz l
e pie j to roz um ie ją i tw orz ą
roz w iąz ania uk ie runk ow ane na re al
iz ację
prz e d staw ione j k once pcji proje k tow ania
syste m ów inform acyjnych . O cz yw iście w
prak tyce ok aże się, że oce na e fe k tyw ności d ane go roz w iąz ania b ęd z ie b ard z o
różna d l
a różnych środ ow isk , w k tórym
prz yjd z ie im d z iałać. D l
ate go nie z b ęd ne
je st z roz um ie nie k once pcji jak a k ryje się
z a proce se m proje k tow ania syste m u inform acyjne go w d ane j firm ie – k once pcji
d b ania o z ad ow ol
e nie k l
ie nta – i prz ygotow anie roz w iąz ania w spółtw orz ące go
now ą w artość.
Pod sum ow ując. Spraw ny syste m inform acyjny je st nie z b ęd ny d o sk ute cz ne go
z aspok ajania potrz e b k l
ie ntów . Spraw ny
syste m inform acyjny w now ocz e sne j firm ie nie m oże funk cjonow ać b e z spraw ne go
syste m u
inform atycz ne go. Tak i
syste m pow inie n m ie ć z d ol
ność e fe k tyw ne go w spie rania w sz ystk ich d z iałań firm y.Na e fe k tyw ność sk ład a się:
- m ożl
iw ości re al
iz acji ok re śl
onych z ad ań
- m ożl
iw ość sz yb k ie go d ostosow ania
d o ind yw id ual
nych potrz e b firm y
m ożl
iw ość
z ape w nie nia
be z pie cz e ństw a inform acji
- cz as ab sorb ow any prz e z utrz ym anie i
d ostosow yw anie syste m u
- k osz t utrz ym ania i stosow ania w d ługim ok re sie
O tw arte oprogram ow anie d osk onal
e w pisuje się w z ałoże niom ok re śl
ającym
m iarę e fe k tyw ności syste m u. Jak ob jaw ia
się to w prak tyce ? Nad tym z astanow im y
się w k ol
e jnym od cink u.
num e r 6 | 2006
8
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
O bie k tow ość
Na pocz ątk u program ow ano
l
iniow o. Prz yk łade m jęz yk a
w yk orz ys tujące go tę te ch nik ę je s tBASIC. Program
pis ano w te n s pos ób, że
pie rw s z e l
inijk i program u
z najdow ały s ię na pocz ątk u
pl
ik u, a os tatnie na je go
k ońcu (w s um ie je s tto najbardz ie jintuicyjny s pos ób k odow ania). W tak ie js am e j
k ol
e jności program s ię w yk onyw ał. M iędz y pos z cz e gól
nym i m ie js cam i w program ie
„s k ak ano” prz y pom ocy ins truk cji goto. Doprow adz ało
to do pow s tania bardz o trudne go w pie l
ęgnacji i cz ytaniu
k odu z w ane go cz ęs to k ode m
s pagh e tti.
M ACIEJ 'borim ir' M ALINO W SK I
Kol
e jnym k rok ie m było w prow ad z e nie
proce d ur (funk cji). D z ięk i te m u m ożna
było pod z ie l
ić program na l
ogicz ne
cz ęści i w ie l
ok rotnie w yk orz ystyw ać tak
napisany k od , po raz pie rw sz y w prow ad z ono d o program ow ania z asad ę ponow ne go w yk orz ystania k od u, d z ięk i te m u
program y staw ały się k rótsz e . Łatw ie jsz e
stało sie rów nie ż z arz ąd z anie nim i, prak tycz nie w cz e śnie jsz e l
iniow e program y
pisane były prz e z je d ne go program istę.
O d m om e ntu z ad om ow ie nia się funk cji
od pow ie d z ial
ny m ógł być z a to już z e spół, k tóry d z ie l
ił m ięd z y sie b ie pracę.
ob ie k cie . D z ięk i te m u m oże m y w je sz cz e
b ard z ie j intuicyjny niż w prz ypad k u
struk tur sposób od d ać pe w ne e l
e m e nty
środ ow isk a. Tak a organiz acja program u
z w ięk sz a rów nie ż je go prz e jrz ystość, o
w ie l
e łatw ie jsię nim z arz ąd z a oraz co najw ażnie jsz e o w ie l
e łatw ie j program tak i
m ożna roz b ud ow yw ać i posz e rz ać.
O b ie k ty w yk orz ystyw ane są w b ard z o
w ie l
u jęz yk ach program ow ania m ięd z y inPostęp następnie d otk nął sposob u or- nym i w D e l
ph i, Javie , cz y C+ + . W
ganiz acji d anych . Pojaw iły sie b ow ie m
k ażd ym z tych jęz yk ów prob l
e m ob ie k struk tury (w Pascal
u z w ane re k ord am i). tow ości roz w iąz any je st w nie co inny spoByły to typy d anych , k tóre w od - sób , al
e te oria d z iałania ob ie k tów
różnie niu od tab l
ic m ogły sk ład ać się z
poz ostaje
prak tycz nie
nie z m ie niona.
w ie l
u różnych typów d anych . Prz yk ła- Ucz ąc się program ow ania ob ie k tow e go
d e m m oże być na prz yk ład w pis w k si- w je d nym z pow yższ ych jęz yk ów po poążce te l
e fonicz ne j, k tóry oprócz naz w isk a z naniu nie w ie l
k ich różnic m ożna prz e sii im ie nia ob e jm uje rów nie ż num e r ąść się na inny.
te l
e fonu. O d te go m om e ntu m ożna było
w b ard z ie j natural
ny sposób od d aw ać Z acz nijm y w ięc od ogól
ne go poz nania
pe w ne m od e l
e z e św iata rz e cz yw iste go.
ob ie k tów . Z tą te ch nik ą, z re sz tą jak z
k ażd ą inną w iąże się pe w ie n z b iór naz w
Kol
e jnym k rok ie m było w prow ad z e nie od nosz ących
się d o posz cz e gól
nych
ob ie k tów , o k tórych b ęd z ie trak tow ał te n pojęć. Najw ażnie jsz ym z nich je st ob ie k t,
artyk uł. Te ch nik ę w yk orz ystującą ob ie k ty naz yw any je st on rów nie ż e gz e m pl
arz e m
i ich w łaściw ości tak ie jak pol
im orfiz m i k l
asy. K l
asa
je st type m
d anych .
d z ie d z icz e nie naz yw am y Program ow a- D e finiującym z arów no ob ie k ty, z k tórych
nie m O rie ntow anym O b ie k tow o.
się sk ład a jak i rów nie ż pe w ne funk cje .
Kl
asę m ożna porów nać d o typu sam och oNajproście j m ożna w yjaśnić cz ym w z asa- d u Ford Escort, a ob ie k t d o je go ok re śl
od z ie je st ob ie k t m ów iąc o nim jak o o ne go fiz ycz nie istnie jące go e gz e m pl
arz a.
struk turz e , w k tóre joprócz d anych sk ład o- K l
asa m ożna pow ie d z ie ć nie istnie je
w ych z aw arte są rów nie ż funk cje sk ład o- fiz ycz nie w program ie , al
e je d ynie ob ie k w e , k tóre służą d o ope row ania na ty, k tóre są je j e gz e m pl
arz am i. Pod ob nie
num e r 6 | 2006
d o w spom niane go pow yże j Ford a Escorta. Nie m ożna pow ie d z ie ć, że jak o typ
sam och od u je st on ob e cny fiz ycz nie i nam acal
nie , al
e już je go k onk re tny e gz e m pl
arz jak najb ard z ie j.
Jak już w spom niałe m k l
asa opisuje
el
e m e nty sk ład ow e .M ogą nim i być ob ie k ty.M ów iąc o ob ie k tach m am na m yśl
i z arów no typy w b ud ow ane w d any jęz yk
program ow ania,
typy
prz e z
nas
z d e finiow ane jak i rów nie ż inne ob ie k ty.
Nie d oz w ol
one je st je d ynie z am ie sz cz anie
ob ie k tu te j sam e j k l
asy. Jak na raz ie
m oże m y m yśl
e ć o ob ie k tach po prostu
jak o struk turach .O d różnia je je d nak w ystępow anie tak z w anych funk cji sk ład ow ych ( w innych jęz yk ach np. PH P
naz yw ane są m ało sz cz ęśl
iw ie m e tod am i).
Funk cje sk ład ow e to pe w ne „z ach ow ania”, k tóre cz ęsto naz yw am y inte rfe jse m
d ane j k l
asy, cz yl
i sposob am i w jak i m oże m y na nią w pływ ać. Poniże j z am ie sz cz am pe w ie n prz yk ład . M am y ob ie k t
kl
asy w łącz nik . Je st to jak iś w łącz nik ,
k tóry naz w ijm y np. m ój_ w łącz nik (k ol
e jną w ażną ce ch ą ob ie k tu je st to, że ob ie k ty roz różniam y prz y pom ocy pe w ne j
unik atow e j d l
a nich naz w y). M oże m y
ustaw ić go w stanie w łącz ony, l
ub
w yłącz ony. Je st to pe w na ak cja jak ą
m ożna na nim w yk onać, a w ięc je st to
el
e m e nt inte rfe jsu. Prz yk ład ow o k l
asę
w łącz nik ów m oże m y z d e finiow ać następująco:
10
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
class włącznik {
bool stan;
void włącz()
{
stan = true;
dalsze ciało funkcji odpowiedzialnej za włączanie
}
void wyłącz()
{
stan = false;
dalsze ciało funkcji odpowiedzialnej za wyłączanie
}
};
Pow yższ a d e finicja k l
asy je st napisana w
pse ud ok od z ie . W id z im y w nie j d e finicję
ob ie k tu z ach ow ujące go ob e cny stan w łącz nik a (ob ie k t stan), oraz d w ie funk cje ,
k tóre um ożl
iw iają ope row anie na nim .
Je st to d e finicja pe w ne j k l
asy w łącz nik ów , k tóra w rz e cz yw istości nie istnie je
w program ie . Z d e finiujm y w ięc sob ie
pe w ie n w łącz nik :
włącznik mój_włącznik;
M am y już w program ie je d e n ob ie k t k l
asy w łącz nik i od te go m om e ntu m oże m y
nim się posługiw ać.W jak i sposób ope ruje m y na d anym ob ie k cie ? O cz yw iście używ am y inte rfe jsu, a w ięc je go funk cji
sk ład ow ych . By np. w łącz yć nasz w łącz nik m oże m y napisać:
mój_włącznik.włącz();
Je st to b ard z o prz e jrz ysty sposób ope racji
na ob ie k cie . Najpie rw pod aje m y je go naz w ę, a następnie po k ropce funk cję, k tórą
ch ce m y na je go rz e cz w yw ołać.O popraw ność
w yw ołania
funk cji
sk ład ow e j
w łącz () na rz e cz ob ie k tu m ój_ w łącz nik
d b a k om pil
ator.
M oże m y od w oływ ać się rów nie ż d o ob ie k tów sk ład ow ych . Na prz yk ład po utw orz e niu ob ie k tu urz ąd z e nie , z a w łącz anie ,
k tóre go od pow ie d z ial
ny je st w łącz nik je st
w yłącz one i ch ce m y by było to w ob ie k cie uw z gl
ęd nione .M ożna ucz ynić to w następujący sposób :
mój_włącznik.stan = false;
O z nacz a to, że ob ie k t stan prz yjm uje w artość fal
se (fałsz ) i tym sam ym uz naje m y,
że je st on w yłącz ony. W id z im y tutaj, że
pod ob nie jak d o funk cji m ożna od nie ść
się d o ob ie k tów sk ład ow ych d ane go ob ie k tu i od pow ie d nio m od yfik ow ać ich w artości.
O b ie k ty i funk cje sk ład ow e są w pe łni
w artościow ym i ob ie k tam i i funk cjam i i
m ogą się pojaw ić w tych sam ych m ie jscach co z w yk łe z m ie nne i funk cje w
program ie .Z apre z e ntow any sposób od nosz e nia się b e z pośre d nio d o e l
e m e ntu sk ład ow e go w łącz nik a nie je st d ob rym
pom ysłe m . Po pie rw sz e naraża nas to na
pe w ne prob l
e m y z w iąz ane z k ontrol
ą
prz ypisyw anych
d o d ane go ob ie k tu
d anych , a po d rugie m od yfik ow anie k ol
e jnych sk ład ow ych ob ie k tu je st nie prak tycz ne w prz ypad k u gd y ich l
icz b a w je d ne j
kl
asie prz e k racz a np. 10 (m oże m y
z d e finiow ać k l
asę ob ie k tów z aw ie rającą in-
form acje nie tyl
k o o stanie w łącz nik a, al
e
np. o tym jak ie go on je st k ol
oru, jak i je st
je go roz m iar, il
e raz y był w łącz any i
w yłącz any, z a w łącz anie i w yłącz anie
cz e go od pow iad a) i m am y w program ie
np.10 w łącz nik ów to praca z nim i je st l
ek k o m ów iąc nie e fe k tyw na, a d osad nie j- naraża nas na cz ęste pope łnianie pom yłe k .
Dl
ate go l
e pie j je st używ ać funk cji sk ład ow ych d o ope racji na ob ie k tach , po pie rw sz e m ożna w nie j od nosić się i z m ie niać
d ow ol
ną l
icz ę param e trów k l
asy na raz ,
a d od atk ow o m ożna w nich łatw o d od ać
m e ch aniz m y k ontrol
i w prow ad z anych
d anych . Ponie w aż ch ce m y m ie ć m ożl
iw ość ustaw iania w artości od pow ie d nich d l
a
nasz e go ob ie k tu po je go k onstruk cji m oże m y d od ać k ol
e jną funk cję sk ład ow ą:
class włącznik {
bool stan;
kolor kol;
void ustaw(kolor _kol)
{
stan = false;
kol = _kol;
}
void włącz()
{
stan = true;
}
void wyłącz()
{
stan = false;
dalsze ciało funkcji odpowiedzialnej za wyłącza-
num e r 6 | 2006
nie
};
}
M am y te raz d od atk ow ą sk ład ow ą typu
k ol
or, k tóra z aw ie ra inform acje o k ol
orz e
ob ie k tu typu w łącz nik , oraz funk cję,
k tóra um ożl
iw ia ustaw ie nie d om yśl
nych
w artości stanu i k ol
oru. W id z im y tutaj,
że od w ołując się d o e l
e m e ntów sk ład ow ych d ane jk l
asy w ystarcz y pod ać ich naz w y, a k om pil
ator spraw d z i, cz y
w ystępują one w d ane jk l
asie i od pow ie d nio nam je ud ostępni. W artość z m ie nne j
stan ustaw iana je st d om yśl
nie na w artość
fal
se , a k ol
or m oże m y pod ać jak o param e tr funk cji ustaw . Tak , w ięc, by utw orz yć ob ie k t m ój_ w łącz nik typu w łącz nik i
prz ypisać m u w artości d om yśl
ne m oże m y posłużyć się następującym sposob e m :
włącznik mój_włącznik;
mój_włącznik.ustaw(biały);
Tw orz ym y w te n sposób ob ie k t w łącz nik
i w d rugie j l
inijce ustaw iam y w artości je go ob ie k tów sk ład ow ych . Nie je st to je d nak w ygod ne roz w iąz anie . O b ie k ty z e
sw e j natury pow inny być rów nie proste
jak typy sk ład ow e , a m y potrz e b uje m y
tym cz ase m , aż d w óch l
inije k by utw orz yć i od pow ie d nio ustaw ić nasz ob ie k t.
Nie je st to na pe w no w ygod ne . Prz ych od z i nam z pom ocą pe w na spe cjal
na funk cja sk ład ow a z w ana k onstruk tore m .
W yw oływ ana je st nie jaw nie prz e z k om pil
ator w m om e ncie tw orz e nia now e go
ob ie k tu. Konstruk tor je st funk cją, k tóra
m a tak ą sam ą naz w ę jak k l
asa, d o k tóre j
je st prz ypisany i nie z w raca on żad nych
w artości, al
e m oże m y d o nie go pe w nie
11
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
d ane w ysłać. Tak w ięc nasz a k l
asa w ygl
ąd a te raz w sposób następujący:
class włącznik {
bool stan;
kolor kol;
włącznik(kolor _kol)
{
stan = false;
kol = _kol;
}
void włącz()
{
stan = true;
}
void wyłącz()
{
stan = false;
}
};
Po te j nie w ie l
k ie j z m ianie m oże m y tw orz yć ob ie k ty w następujący sposób :
włącznik wł_biały = biały;
włącznik wł_czerwony(czerwony);
W id z im y, że pie rw sz y z e sposob ów je st
id e ntycz ny z tym jak ie go używ am y d o
nad aw ania w artości ob ie k tom w b ud ow anym . Po prostu po z nak u rów ności prz e k az uje m y w artość, k tórą k om pil
ator
w ysyła d o k onstruk tora i now e m u ob ie k -
tow i prz ypisany je st od pow ie d ni k ol
or.
D rugi sposób je st nie co m nie j prosty.
W id z im y tutaj po prostu w pisanie w artości b e z pośre d nio po naz w ie ob ie k tu. Ta
w artość rów nie ż prz e k az yw ana je st d o
uruch am iane go k onstruk tora, k tóry prz ypisuje nam od pow ie d nio w artości d l
a
sk ład ow ych .Pie rw sz y sposób m ożna używ ać tyl
k o w ów cz as, gd y d o k onstruk tora
prz e k az uje m y je d ną w artość, a d rugi sposób prz ypom inający w yw ołanie funk cji
m oże być k orz ystny gd y d o k onstruk tora
w ysyłam y w ięce jniż je d ną w artość.
W
prz ypad k u k onstruk torów b ard z o
cz ęsto stosow ana je st te ch nik a z w ana
prz e ład ow anie m funk cji. O z nacz a to, że
d e finiuje m y sob ie w k l
asie parę k onstruk torów (k ażd y m a tak a sam ą naz w ę), al
e
różnią się one il
ością i rod z aje m prz e syłanych d o nich w artości. M oże m y w ów cz as
b ard z o łatw o tw orz yć ob ie k ty, prz e k az ując d o k onstruk tora jak najm nie j w artości. Je d nocz e śnie k onstruk tor, k tóry
m oże z ostać w yw ołany b e z żad ne go argum e ntu naz yw any je st k onstruk tore m d om yśl
nym .
O cz yw iście m oże m y z aw sz e w yw ołać
proce d urę sk ład ow ą w yłącz prz e d l
ik w id acją ob ie k tu:
mój_włącznik.wyłącz();
Pojaw iają się d w a prob l
e m y, b ow ie m
w cal
e nie m usim y, prz e cie ż w ie d z ie ć,
gd z ie nasz ob ie k t je st l
ik w id ow any, l
ub
po prostu nie ch ce m y pam iętać o tym ,
by z aw sz e w yłącz yć d ane urz ąd z e nie .
Tutaj z roz w iąz anie m prz ych od z i k ol
e jny
rod z aj funk cji sk ład ow e j m ianow icie
d e struk tor. Je st on prz e ciw ie ństw e m k onstruk tora. R ów nie ż o je go uruch om ie nie
nie m usim y się m artw ić, gd yż w m om e ncie l
ik w id ow ania ob ie k tu k om pil
ator uruch om i go d l
a nas. D o d e struk tora nie
m oże m y d od atk ow o prz e słać, ani od e b rać żad nych d anych , nie m oże być on
rów nie ż prz e ład ow any, a w ięc d l
a d ane go ob ie k tu je st tyl
k o je d e n d e struk tor.
D e struk tor pod ob nie jak k onstruk tor m a
tak ą sam ą naz w ę jak k l
asa, w k tóre j je st
d e finiow any i d l
a od różnie nia d od atk ow o prz e d je go naz w ą z najd uje się
z nak '~ '. Te raz d e finicja nasz e j k l
asy w ygl
ąd a w sposób następujący:
W ie m y jak są tw orz one ob ie k ty, w ie m y
rów nie ż, że nie m ogą one istnie ć w
class włącznik {
program ie w nie sk ończ oność tyl
ko w
bool stan;
pe w nym
m om e ncie są l
ik w id ow ane .
kolor kol;
K ie d y się to d ok ład nie d z ie je z al
e żne je st
nie tyl
k o od rod z aju jęz yk a program ow awłącznik(kolor _kol)
nia, k tórym się posługuje m y, al
e rów nie ż
{
od je go im pl
e m e ntacji. M oże się z d arz yć
stan = false;
tak , że prz e d z l
ik w id ow anie m w łącz nik a
kol = _kol;
m oże m y ch cie ć by urz ąd z e nie , k tóre
}
w łącz ał było w yłącz ane , by po prostu po
z ak ończ e niu d z iałania program u nie z uży~włącznik()
w ało b e z se nsu prąd u (um ów m y się, że
{
m artw im y się o środ ow isk o natural
ne ).
wyłącz();
num e r 6 | 2006
}
void włącz()
{
stan = true;
}
void wyłącz()
{
stan = false;
}
};
D z ięk i utw orz e niu d e struk tora d l
a k asy
k ażd y ob ie k t w m om e ncie l
ik w id ow ania
go b ęd z ie m iał poprz e z d e struk tor uruch am ianą funk cję sk ład ow ą w yłącz (), po
cz ym b ęd z ie k asow any.
Są to w z asad z ie pod staw ow e e l
e m e nty
sk ład ow e k ażd e j k l
asy w w ięk sz ości jęz yk ów program ow ania. Poz ostał je sz cz e je d e n b ard z o w ażny e l
e m e nt – m ianow icie
d ostęp d o ok re śl
onych e l
e m e ntów . D ostęp d o e l
e m e ntów sk ład ow ych w iąże się
ściśl
e z b ard z o w ażnym z ad anie m ob ie k tów – z e nk apsul
acją d anych . Pojęcie to
oz nacz a, że w ob ie k tach pe w ne e l
e m e nty
m oże m y ch ow ać prz e d użytk ow nik am i
nasz e j k l
asy.D z ięk i cz e m u m a ona m nie jsz y inte rfe js, je st b ard z ie j prz e jrz ysta i
z w ięk sz a się b e z pie cz e ństw o je j użytk ow ania. Cz e m u je st to tak ie w ażne ?
O b ie k ty w ym yśl
ono jak o sposób na
uspraw nie nie pracy nad d użym i proje k tam i. W proje k tach tak ich pe w ne z e społy
12
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
pracują nad ok re śl
onym fragm e nte m
program u. D od ają posz cz e gól
ne e l
e m e nty d o sw oje j cz ęści cz ęsto używ ając ob ie k tów stw orz onych prz e z inne z e społy. Nie
inte re suje ich sposób w jak i osiągnięto
np. w łącz anie i w yłącz anie d anych
urz ąd z e ń prz e z ob ie k ty k l
asy w łącz nik , inte re suje ich tyl
k o to, że tak ie ope racje
m ożna na w łącz nik ach w yk onać. Pisz ąc
d aną k l
asę nal
e ży rob ić to tak jak byśm y
pisal
i ją d l
a jak ie goś inne go program isty
(nigd y prz e cie ż nie w ie m y co się z nią stanie ).D ob rz e je st w ów cz as, pe w ne e l
e m e nty d o k tórych użytk ow nik nie pow inie n
m ie ć d ostępu z ab e z pie cz yć. Cz e m u? Ch oćby d l
ate go by nie d aw ać m u sz ans na z e psucie ob ie k tu. Z ałóżm y. że posługując
się nasz ą k l
asą użytk ow nik z rob i coś
tak ie go:
mój_włącznik. włącz();
mój_włącznik.stan = false;
Najpie rw w łącz y d ane urz ąd z e nie , a następnie ustaw i stan w łącz nik a na w artość
fal
se , cz yl
i w yłącz ony. Je st to ocz yw iście
b łąd , b o sam o ustaw ie nie stanu nic nie
d a. Urz ąd z e nie je st nad alw łącz one , al
e
w łącz nik już o tym nie w ie i z acz ynają
się prob l
e m y.M ożna sob ie z ad ać w ięc pytanie po co użytk ow nik ow i d ostęp d o
el
e m e ntu sk ład ow e go stan, sk oro to nie
on, al
e funk cje sk ład ow e na nim ope rują?
Je śl
i postaw im y sob ie to pytanie i
uz nam y, że d ostęp d o te go e l
e m e ntu nie
je st k onie cz ny to d och od z im y d o b ard z o
w ażne j funk cji
ob ie k tów . M oże m y
b ow ie m pe w ne e l
e m e nty sk ład ow e tak ie
jak ob ie k ty, cz y funk cje ucz ynić pryw atnym i dl
a ob ie k tu. W ystępują one w d anym
ob ie k cie , al
e użytk ow nik nie m a praw a
d o nich się od w oływ ać. Nie tyl
k o je
z m ie niać, al
e naw e t cz ytać. M ogą na nich
ope row ać tyl
k o funk cje sk ład ow e d ane go
ob ie k tu w nasz ym prz ypad k u funk cje
w łącz i w yłącz , oraz k onstruk tory i
d e struk tor. Je st to tak z w ana e nk apsul
acja. Uprasz cz am y inte rfe js i je d nocz e śnie
z ab e z pie cz am y nasz ob ie k t prz e d popsucie m , z m nie jsz ając praw d opod ob ie ństw o
pope łnie nia b łęd u. Tryb pryw atny nie
je st je d ynym tryb e m d ostępu d o ob ie k tów . W ystępują rów nie ż tryby ch roniony
i pub l
icz ny. Pub l
icz ny oz nacz a, że d o
d ane j sk ład ow e j m oże od w oływ ać się
k ażd y użytk ow nik , inne ob ie k ty cz y funk cje sk ład ow e , natom iast ch roniony um ożl
iw ia
od w oływ anie
się
tyl
ko
kl
as
d z ie d z icz ących d aną k l
asę (o d z ie d z icz e niu nie b ęd ę pisał). Nasz a k l
asa w ygl
ąd a te raz następująco:
class włącznik {
private:
bool stan;
kolor kol;
public:
włącznik(kolor _kol)
{
stan = false;
kol = _kol;
}
cji odpowiedzialnej za włączanie
}
void wyłącz()
{
stan = false;
}
};
M am y w nie j d w a ob sz ary je d e n roz ciąga
sie od e tyk ie ty private d o pub l
ic i
oz nacz a cz ęść, k tóra ch roniona je st prz e d
użytk ow nik ie m , d ruga od pub l
ic d o
k ońca d e finicji k l
asy, k tóra d ostępna je st
dl
a w sz ystk ich . Tak i sposób organiz acji
kl
asy z pod z iałe m je j na od pow ie d nie
cz ęści o ok re śl
onym d ostępie św iad cz y o
d ob rym styl
u program ow ania i d uże j od pow ie d z ial
ności z a proje k t.
Z nam y już w sz ystk ie pod staw ow e w łaściw ości k l
as i ob ie k tów . Ch cę z az nacz yć, że
nie w sz ystk ie one m usz ą być d ostępne w
k ażd ym z jęz yk ów ob ie k tow ych . W z asad z ie w ie l
e z nich posiad a d od atk ow e ud ogod nie nia, k tóre w je sz cz e w ięk sz ym
stopniu ułatw iają pracę, al
e ich opis w yk racz a poz a ram y te go artyk ułu.
~włącznik()
{
wyłącz();
}
void włącz()
{
stan = true;
dalsze ciało funk-
W ie m y już jak d e finiow ać k l
asy i ob ie k ty
oraz jak ich używ ać. Nie w ie m y je sz cz e
w jak i sposób stosow ać je w nasz ych
program ach . Po pie rw sz e k l
asy um ożl
iw iają najw ie rnie jsz e od d anie rz e cz yw istości w program ie z proponow anych d o
te j pory te ch nik program ow ani. Prz e z co
ich używ anie i pisanie je st b ard z o intuicyj-
num e r 6 | 2006
ne . Łatw ie j je st napisać np. program
sym ul
ujący d z iałanie proste go m óz gu
(sie ć ne uronow ą) d e finiując sob ie najpie rw ob ie k ty z w ane ne uronam i, a następnie
prz y ich
pom ocy tw orz yć
od pow ie d nie e l
e m e nty całe j sie ci. W
trad ycyjnym
pod e jściu
byl
ibyśm y
z m usz e ni z d e finiow ać sz e re g nie połącz onych w program ie , a je d ynie l
ogicz nie
funk cji i ob ie k tów , Cały program prz e z
to, że d e finiow any od m ie nnie od sposob u w jak i postrz e gam y św iat byłby
trud ny i od strasz ający. M im o te go, że
program ow anie ob ie k tow e w yd aje się
być tak ie natural
ne d l
a w ie l
u osób ,
z w łasz cz a tych prz yz w ycz ajonych d o
program om ania proce d ural
ne go w yd aje
się być trud ne , b o ok az uje się, że najtrud nie j je st rob ić z rz e cz y sk om pl
ik ow anych
proste , a w łaśnie d o te go Program ow anie
O rie ntow ane O b ie k tow o najl
e pie j się nad aje . O cz yw iście w sz ystk o m a sw oje
granice i nie z aw sz e opłaca się w prow ad z ać ob ie k ty, gd yż w b ard z o prostych
program ach , typu „H e l
l
o W orl
d ” m ogą
one całą spraw ę nad m ie rnie k om pl
ik ow ać.
Jak pl
anow ać program ob ie k tow y? Nie
je st to proste pytanie i by być d ob rym
program istą ob ie k tow ym po pie rw sz e potrz e b ne je st pe w ne d ośw iad cz e nie , a po
d rugie w ie d z a. Program u ob ie k tow e go
nie m ożna po prostu napisać, trz e b a go
w cz e śnie j od pow ie d nio z aproje k tow ać.
Dl
a spore j rz e sz y osób je st to d uży
m inus Program ow ania O b ie k tow e go, al
e
d z ięk i te m u nasz program z am iast być
b e z ład ną pl
ątaniną ob ie k tów i k l
as stanie
się pe re łk ą, z k tóre j b ęd z ie m y d um ni. Po
pie rw sz e nal
e ży b ard z o d ogłęb nie po-
13
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
z nać m od e l
, k tóry b ęd z ie m y od w z orow yw ać. Następnie nal
e ży się z astanow ić
jak ie k l
asy b ęd ą nam potrz e b ne np.
ne urony w m óz gu (w ażne je st by
d e finiow ać tyl
e kl
as il
e je st to napraw d ę
nie z b ęd ne d o roz w iąz ania prob l
e m u, nie
m nie j nie w ięce j, cz ęsto b ow ie m m ożna
tw orz yć ob ie k ty, prz y k tórych nie potrz e b nie się napracuje m y i je d nocz e śnie b ęd ą
one
cały
program
nie potrz e b nie
gm atw ać), m usim y ok re śl
ić od pow ie d nie
z al
e żności m ięd z y nim i i to jak naw z aje m z e sob ą od d z iałują. D opie ro po tym
m oże m y z acz ąć program ow ać. Je st to
ocz yw iście b ard z o sk rócony opis, pow stało w ie l
e k siąże k trak tujących o proje k tow aniu program ów .
Cz y ob ie k tow ość je st ostate cz nym e tape m roz w oju program ów i cz y nie d a się
cz e goś now e go w ym yśl
ić? O d pow ie d z ie ć
je st prosta - ob ie k tow ość na pe w no nie
je st ostatnią rz e cz ą jak ą m ożna w
program ow aniu popraw ić i na pe w no nie
roz w iąz uje w sz ystk ich prob l
e m ów . By ją
je sz cz e b ard z ie j uspraw nić w prow ad z ono
m e ch aniz m y d z ie d z icz e nia, funk cji w irtual
nych i pol
im orfiz m . Na pe w no je sz cz e w ie l
e d o program ow ania m ożna
w nie ść prz yk ład e m m ogą być w ciąż roz w ijane sz ab l
ony stosow ane w C+ + .
M am nad z ie ję, że w ie l
e osób po prz e cz ytaniu
te go
k rótk ie go
artyk ułu
o
program ow aniu ob ie k tow ym pocz uje się
pe w nie j i sprób uje sw oich sił w te j
d z ie d z inie .
Z apras zam y na FO RUM
w
/w
/
:
p
t
t
h
m
u
r
o
f
.
w
num e r 6 | 2006
b
.
a
i
n
o
g
a
r
-d
l
p
.
e
e
14
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
C+ +
cz .5
W tym odcink u s k ończ ym y
om aw ianie pods taw ow ych
el
e m e ntów jęz yk a C+ + i od
prz ys z łe go num e ru z acz nie m y z ajm ow ać s ię już
typam i de finiow anym i prz e z
program is tę cz yl
i tak z w anymikl
as am i. Z ach ęcam do
prz e cz ytania m oje go artyk ułu o Program ow aniu O bie k tow ym w tym num e rz e . Je s t
to w s tęp do te ch nik i, k tórą
będz ie m y poz naw ać od nas tępne go num e ru.
M ACIEJ 'borim ir' M ALINO W SK I
O m aw iane b ęd ą d z isiajw sk aźnik i i now ość w C+ + w stosunk u d o C - re fe re ncja.
Cz ym są w sk aźnik i? Są to ob ie k ty, w
k tórych prz e trz ym uje m y ad re sy innych
ob ie k tów .Używ ając ich m oże m y się od nosić d o d anych w sk az yw anych prz e z te n
ad re s. Pe w nie w ie l
e osób z astanaw ia się
po co tak a k onstruk cja? O tóż pow stała
ona by uspraw nić pracę z tab l
icam i i
um ożl
iw ić m od yfik ow anie w artości argu-
m e ntów prz e k az anych d o funk cji.
O pe ratore m w sk aźnik a je st z nak '*'. Staw ia się go prz e d naz w ą w sk aźnik a w
m ie jscu d e finicji. Prz yk ład e m w sk aźnik a,
k tóry m oże prz e ch ow yw ać ad re s ob ie k tów typu d oub l
e je st:
double * wskaznik;
Następnie m oże m y tak ie m u w sk aźnik ow i
prz ypisać ad re s jak ie goś ob ie k tu typu
d oub l
e:
double pi = 3.14;
double * wskaznik;
wskaznik = π
Poz naje m y k ol
e jny ope rator `& `. Je st to
tak z w any ope rator re fe re ncji. Staw ia się
go prz e d naz w ą ob ie k tu i z w raca on ad re s te go ob ie k tu w pam ięci. K ażd y ob ie k t
(z m ie nna, funk cja) po z d e finiow aniu
otrz ym uje ok re śl
one m ie jsce w pam ięci,
w k tórym z apisana je st je go w artość.
Kol
e jna w ażną spraw ą je st sposób od w oływ ania się d o ob ie k tu w sk az nik .Je śl
i prz ypisuje m y
mu
ad re s
od pow ie d nie j
z m ie nne j to nie stosuje m y `*` prz y naz w ie w sk aźnik a. Natom iast je śl
i ch od z i
nam o w artość z m ie nne j, na k tórą w sk az uje to z nak '*' je st w ym agany.
Co m ożna z rob ić z e w sk aźnik ie m (z ak ład ając, że m am y już popraw nie prz ypisa-
ny m u ad re s)? Najw ażnie jsz ą spraw ą je st
to, że m oże m y z rob ić to sam o co z e z w yk łą z m ie nną typu d oub l
e (a d ok ład nie z
je j w artością). D o w artości z m ie nne j,
k tórą w sk az uje d any w sk aźnik od nosim y
się poprz e z ope rator d e re fe re ncji '*' (te n
sam , k tóre go używ al
iśm y w m om e ncie
d e finiow ania ob ie k tu).
w sk aźnik – w ów cz as m ożna m od yfik ow ać z m ie nną, k tóre j ad re s z aw ie ra poprz e z te n w sk aźnik , al
e nie m ożna
z m ie niać w artości ad re su z apisane go w
tym w sk aźnik u, ostatnia m ożl
iw ość to stały w sk aźnik d o stałe j, k tóry łącz y pow yższ e d w ie ce ch y. A oto prz yk ład y
d e finicji:
cout << *wskaznik << endl;
const int * wsk_i;
//
wskaźnik do stałej
char * const wsk_c;
//
stały wskaźnik do zmiennej
const double * const
wsk_d; // stały wskaźnik do stałej
Z ak ład ając z e w sk az nik je st ob ie k te m z
pow yższ ych prz yk ład ów na k onsol
i pow inniśm y otrz ym ać w artość 3.14.M ożna pow ie d z ie ć, że
w sk aźnik
je st innym
sposob e m od w ołania się d o d ane j z m ie nne j poprz e z je j ad re s. Na raz ie nie w id ać
nic cie k aw e go w te j m ożl
iw ości gd yż d o
te j pory od w oływ anie się w z w yk ły sposób nam w ystarcz ało, al
e z anim poz nam y
now e
m ożl
iw ości
m usz ę
d ok ład nie jopisać w sk aźnik i.
Po pie rw sz e w sk aźnik nie prz e ch ow uje je d ynie ad re su ob ie k tu d o k tóre go się od nosi, al
e rów nie ż typ te go ob ie k tu. D l
ate go
w m om e ncie d e finicji pod al
iśm y typ
d oub l
e dl
a w sk aźnik a w sk az nik . W ażne
je st to, że w sk aźnik d ane go typu m oże
w sk az yw ać tyl
k o na z m ie nne te go sam e go typu. Nie m ożna prz ypisać ad re su
z m ie nne j typu ch ar w sk aźnik ow i d o
d oub l
e . D o d ane go w sk aźnik a m oże m y
w ie l
ok rotnie w trak cie pisania program u
prz ypisyw ać różne ad re sy z m ie nnych je śl
i tyl
k o typ w sk aźnik a na to poz w al
a.
D e finiując w sk aźnik i m oże m y ok re śl
ić w
ich
d e finicji posługując się m od yfik atore m const cz y m a to być w sk aźnik
d o ob ie k tu stałe go (nie m oże m y w ów cz as
m od yfik ow ać w artości te go ob ie k tu poprz e z te n w sk aźnik ), cz y m a to być stały
num e r 6 | 2006
Poz nal
iśm y już sposób w jak i d e finiuje
się w sk aźnik d o ob ie k tu poje d yncz e go.
Jak w tak im raz ie w ygl
ąd a w sk aźnik d o
tab l
icy? O tóż w ygl
ąd a on id e ntycz nie .
Jak o typ ob ie k tu w sk az yw ane go nal
e ży
pod ać typ, k tóry w tab l
icy je st prz e ch ow yw any.
char imie[] = „Jan”;
char *wsk_imie = imie;
W id z im y d e finicję tab l
icy z nak ów , k tóra
prz e ch ow uje ciąg im ie i k ończ ący go
z nak '\ 0' (tab l
ica ta m a roz m iar rów ny 4)
oraz d e finicję w sk aźnik a, k tórym m ożna
w sk az yw ać ob ie k ty typu ch ar. Je d nocz e śnie m am y w tym m ie jscu inicjal
iz ację
w sk aźnik a. Prz ypisuje m y m u ad re s tab l
icy im ie . I tutaj je st pie rw sz a nie spod z iank a w m om e ncie prz ypisyw ania ad re su
nie stosuje m y w od nie sie niu d o tab l
icy
ope ratora '& ', ponie w aż naz w a tab l
icy z aw ie ra ad re s sw oje go pie rw sz e go e l
e m e ntu.
M oże
w yd aw ać
się
to
sk om pl
ik ow ane , al
e je st b ard z o l
ogicz ne .
15
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
Gd yż naz w ę tab l
icy m oże m y trak tow ać
jak o w sk aźnik d o je j pie rw sz e go e l
e m e ntu. Gd y
um ie m y
już
d e finiow ać
w sk aźnik i d o z m ie nnych i tab l
ic m oże m y
z ad e m onstrow ać jak z nacz nie uprasz cz a
to pracę (Listing 1).
Lis ting 1
#include <iostream>
using namespace std;
char * strcat(char * a, char * b); //(1)
int main()
{
char imie_nazw[100] = "Jan";
//(2)
char * nazwisko = " Kowalski"; //(3)
cout << strcat(imie_nazw, nazwisko) <<
return 0;
//(5)
}
char * strcat(char * a, char * b) //(6)
{
char * poczatek = a;
//(7)
while( *++a); //(8)
while( *a++ = *b++ );
//(9)
return poczatek;
//(10)
}
W ynik d z iałania program u:
Jan Kow al
sk i
1)W tym m ie jscu m am y d e k l
arację funk cji strcat, k tóre j z ad anie m je st d ołącz ać
tab l
icę z nak ow ą pod aną jak o d rugi argum e nt funk cji na sam k onie c tab l
icy
z nak ów
pod ane j jak o
pie rw sz a.
D e finicja w łaściw a tre ści te j funk cji z naj-
d uje sie tutaj(6).
2)Tw orz ym y tab l
icę z nak ów im ie _ naz w
o od pow ie d nio d ługim roz m iarz e (by
z m ie ścić je sz cz e d opisyw ane naz w isk o)
i prz ypisuje m y je jim ię.
3)Tw orz ym y d rugą tab l
icę i um ie sz cz am y w nie jnaz w isk o.
4)Tutaj w yw ołuje m y nasz ą funk cję i prz e k az uje m y d o nie j od pow ie d nie
d w ie tab l
ice z nak ow e .
W id z im y rów nie ż, że
w artość z w racana prz e z
nasz ą funk cję prz e k az yw ana je st od raz u d o
strum ie nia. D z ie je się
tak ponie w aż nasz a funk cja z w raca w sk aźnik
typu z nak ow e go, a struendl;
//(4)
m ie ń je st tak z aproje k tow any, że prz y pom ocy
tak ich
w sk aźnik ów
w yśw ie tl
a te k st z aw arty
w
tab l
icy
z nak ow e j,
k tórą
w sk az uje
te n
w sk aźnik .
5)Kończ ym y
program
z w racając
z
funk cji
m ain w artość 0, cz yl
i inform ację o popraw nym
z ak ończ e niu program u.
6)W tym m ie jscu roz pocz yna się w łaściw a d e finicja nasz e j funk cji. O prz e k az yw anych
do
nie j param e trach
i
od b ie ranych z funk cji w artości m ów il
iśm y już w cz e śnie j.
7)Tw orz ym y now y w sk aźnik , k tóry ustaw iam y na pocz ąte k nasz e j pie rw sz e j
tab l
icy i to on b ęd z ie z w racany z funk cji. Cz e m u tak postępuje m y? Ponie w aż
w e w nątrz funk cji b ęd z ie m y z m ie niać z aw artość w sk aźnik a a i po w sz ystk ich na-
sz ych
ope racjach
nie
b ęd z ie
już
w sk az yw ać na pocz ąte k tab l
icy.
8)Je st to b ard z o z w ięz ła i prz e z to na
pie rw sz y rz ut ok a prz e rażająca k onstruk cja, al
e tak ie form y są cz ęsto spotyk ane
w
program ach
ope rujących
na
w sk aźnik ach , nie d l
ate go, że w sk aźnik i
są trud ne , al
e dl
ate go, że um ożl
iw iają
tak d al
e k o id ące uprosz cz e nie sk ład ni.
W tym m ie jscu ustaw iam y w sk aźnik a
pok az ujący na tab l
icę z nak ów na je j
k onie c. Jak w ie m y tab l
ice z nak ow e w
C+ + z ak ończ one są w artością '\ 0', cz yl
i
z e re m . Najpie rw z w ięk sz am y w artość
w sk aźnik a p prz y pom ocy ope ratora
pre ink re m e ntacji - z w raca on w artość
w sk aźnik a
z w ięk sz oną
o
je d e n.
W sk aźnik w sk az uje na d aną k om órk ę
pam ięci je śl
i z w ięk sz ym y je go w artość
to prz e suw am y go na k om órk ę następną, cz yl
i w nasz ym prz ypad k u z l
ite ry J
na a. Ponie w aż z w racana je st w artość
w sk aźnik a, a jak w ie m y prz e ch ow uje
on ad re s to by spraw d z ić co pod
d anym ad re se m się z najd uje używ am y
ope ratora d e re fe re ncji '*'. O pe rator te n
z w róci z aw artość z najd ującą się pod pod anym ad re se m . Z w raca a. W artość ta
staje się w arunk ie m pętl
i w h il
e , k tóra
w yk onuje się pók i d o póty w arune k je st
praw d z iw y.Ponie w aż w C+ + istnie je d om nie m anie , że praw d ą je st w sz ystk o
różne od z e ra, a k ol
e jne l
ite ry J, a, n są
od nie go różne pętl
a się w yk onuje i z atrz ym a w m om e ncie gd y z w rócony
z ostanie
z nak
'\ 0' rów ny
z e ro.
Będ z ie m y w ów cz as m ie ć ustaw iony
w sk aźnik na k onie c tab l
icy z nak ow e j.
9 )W tym m ie jscu prz ypisuje m y k ol
e jne
z nak i z tab l
icy z nak ow e j b na k onie c
tab l
icy a. Z asad a je st b ard z o pod ob na
d o pow yższ e j i nie b ęd ę je j d ok ład nie
num e r 6 | 2006
opisyw ać.
10)W tym m ie jscu k ończ ym y nasz ą
funk cję z w racając pocz ątk ow y ad re s
tab l
icy z nak ow e ja.
Now ością w C+ + je st w prow ad z e nie re fe re ncji, k tóre w z nacz y sposób ułatw iają
prz e k az yw anie w artości, z w łasz cz a b ard z o d użych ob ie k tów , d o funk cji, al
e nie
tyl
k o. R e fe re ncję m ożna porów nać d o
w sk aźnik a z tą je d nak różnicą, że nie z aw ie ra ona ad re su d ane go ob ie k tu w
pam ięci, al
e b e z pośre d nio się d o nie go
od w ołuje . D e finicja re fe re ncji m usi być
połącz ona z prz ypisanie m je j w artości.
M usi w ięc nastąpić je j inicjal
iz acja. O to
prz yk ład d e finicji:
double pi = 3.14;
double &ref = pi;
W od różnie nia d o w sk aźnik a re fe re ncję
d e finiuje się z ope ratore m re fe re ncji '& '.
Te n sam ope rator w innym m ie jscu niż
d e finicja z m ie nne j służy d o uz ysk ania je j
ad re su. W ażną ce ch ą re fe re ncji je st to, że
w b ard z o natural
ny sposób m ożna się
nią posługiw ać. M ianow icie id e ntycz nie
jak z w yk łą z m ie nną i d e facto prz y je j pom ocy ope ruje m y na w artościach z apisanych
w
z m ie nne j,
k tóra
je st
prz ypisyw ana w m om e ncie d e finicji.R e fe re ncja używ ana je st z w łasz cz a jak o argum e nt
funk cji,
ponie w aż
z nacz nie
prz yspie sz a prz e k az yw anie d o nie j w artości. R e fe re ncja b ow ie m
z apob ie ga
prz e d
spow al
nianie m
program u
w
m om e ncie prz e k az yw ania d użych ob ie k tów d o funk cji. W typow e j funk cji prz yjm ujące j argum e nt prz e z w artość w
m om e ncie prz e k az yw ania d o nie j d anych
następuje w yk onanie ich k opi w z m ie n-
16
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
ne j l
ok al
ne j i to na nich funk cja ope ruje ,
dl
ate go po je j z ak ończ e niu w artość prz e k az yw ane go ob ie k tu nie ul
e ga z m ianie .Inacz e j je st w prz ypad k u re fe re ncji. Nie
m am y tutaj d o cz ynie nia z k opiow anie m
w artości, al
e funk cja b e z pośre d nio poprz e z re fe re ncję ope ruje na z m ie nne j d o
nie j w ysłane j. D z ięk i te m u program
d z iała sz yb cie j, al
e nie b e z pie cz ne m oże
się ok az ać to, że w ów cz as w sz e l
k ie
z m iany d otycz ące te j z m ie nne j z ach od z ące w e w nątrz funk cji d otycz ą z m ie nne j
z e w nętrz ne j. Z ob raz ujm y to program e m
(Listing 2):
W ynik d z iałania program u:
W artość z m ie nne j prz e d w ysłanie m d o
funk cji prz e z w artość : 2
W artość z m ie nne j w ysłane j d o funk cji
prz e z w artość w ynosi : 2
Po z w ięk sz e niu 5
po w yk onaniu funk cji : 2
W artość z m ie nne j prz e d w ysłanie m d o
funk cji prz e z re fe re ncję : 2
W artość z m ie nne j w ysłane j d o funk cji
prz e z re fe re ncję w ynosi : 2
Po z w ięk sz e niu 5
po w yk onaniu funk cji : 5
(1)Tw orz ym y
z m ie nną
a,
k tórą
b ęd z ie m y się posługiw ać w trak cie
d z iałania nasz e go program u.
(2)W yśw ie tl
am y w artość z m ie nne j a by
ud ow od nić z m iany z w iąz ane z je j w artością w
Lis ting 2
ciągu d z iałania całe go
#include <iostream>
program u.
(3)W yw ołuje m y funk void wartosc(int a);
cję, k tóra od b ie ra z m ie nvoid referencja(int &a);
ną prz e z w artość.
int main()
(4)W yśw ie tl
am y z aw ar{ int a = 2;
//(1)
tość z m ie nne j po w ycout << "Wartość zmiennej przed wysłaniem do funkcji przez wartość : " << a << endl;
//(2)
k onaniu funk cji.
wartosc(a);
//(3)
(5)To sam o w yk onuje cout << "po wykonaniu funkcji : " << a << endl << endl; //(4)
m y dl
a prz e k az yw ania
cout << "Wartość zmiennej przed wysłaniem do funkcji przez referencję : " << a << endl;//(5)
z m ie nne j d o funk cji od referencja(a);
b ie rające j
z m ie nną
cout << "po wykonaniu funkcji : " << a << endl;
prz e z re fe re ncję.
return 0;
(6)Tutaj
d e finiuje m y
}
funk cję w artosc, k tóra
void wartosc(int a)
//(6)
od b ie ra z m ie nną w te n
{
sam sposób jak się nacout << "\tWartość zmiennej wysłanej do funkcji przez wartość wynosi : " << a << endl;
z yw a. D och od z i tutaj
a += 3;
d o k opiow ania w arcout << "\tPo zwiększeniu " << a << endl;
tości z m ie nne j i um ie sz }
cz anie je j w z m ie nne j
void referencja(int &a)
//(7)
l
ok al
ne j. D z ięk i te m u
{
funk cja
pracuje
na
cout << "\tWartość zmiennej wysłanej do funkcji przez referencję wynosi : " << a << endl;
k opi
z m ie nne j
i
a += 3;
z m iany
d ok onyw ane
cout << "\tPo zwiększeniu " << a << endl;
w je j ob ręb ie nie m ają
}
żad ne go
pływ u
na
num e r 6 | 2006
z m ie nną d o nie j w ysłaną. D ow od e m
te go je st w yd ruk d z iałania program u.
(7)Tutaj d e finiuje m y funk cję, k tóra
ob ie ra z m ie nną prz e z re fe re ncję i
z m iany w artości d ok onane w je j ob ręb ie
d otycz ą te ż z m ie nne j z e w nętrz ne j.Z je d ne j strony prz yspie sz a to d z iałanie
program u w prz ypad k u d użych ob ie k tów , k tóre m usz ą być cz ęsto k opiow ane ,
al
e m oże d oprow ad z ać d o nie z roz um iałe go d z iałania program u, gd y w e w nątrz funk cji w artość tych ob ie k tów w
„taje m nicz y” sposób ul
e ga z m ianie . Nal
e ży w ięc unik ać z m iany w artości ob ie k tu prz e k az ane go d o funk cji prz e z
re fe re ncję, je śl
i nie w ynik a to w prost z
d z iałania funk cji. Na prz yk ład nie je st
roz sąd ne m noże nie z m ie nne j prz e z l
icz b ę pi w e w nątrz funk cji, k tóra tą z m ie nną m a w yśw ie tl
ić na e k ranie .
Gd y z nam y już w sk aźnik i i re fe re ncję
m oże m y te raz poroz m aw iać o z astosow aniu tych struk tur. O re fe re ncjach już
m ów il
iśm y, al
e w sk aźnik i oprócz z astosow ania d o uspraw nie nia pracy z tab l
icam i służą rów nie ż d o od nosz e nia się d o
ok re śl
onych k om óre k pam ięci k om pute ra
oraz d o tak z w ane j d ynam icz ne j re z e rw acji tab l
ic. Z d arz a się, że m usim y napisać
program , k tóry ob sługuje d uże il
ości
d anych , al
e d ok ład nie nie w ie m y il
e
b ęd z ie tych d anych . Jak d ob rz e w ie m y z
poprz e d nie go od cink a tab l
ice w C+ +
m ają stałą w ie l
k ość, k tóra m usi być pod ana w m om e ncie ich d e finiow ania w
program ie je sz cz e prz e d k om pil
acją.
M ożna pow ie d z ie ć, że je ste śm y w te n
sposób m ocno ogranicz e ni. Prob l
em
pojaw ia się w m om e ncie gd y nie je ste śm y w stanie stw ie rd z ić jak w ie l
k a tab l
ica b ęd z ie
nam
w
rz e cz yw istości
17
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
potrz e b na. M oże m y w ów cz as w yb rać od pow ie d nio w ięk sz ą w ie l
k ość, uw z gl
ęd niając e w e ntual
ne d od atk ow e e l
e m e nty
na w sz e l
k i w ypad e k .Je d nak w tym prz ypad k u al
b o b ęd z ie m y m arnow ać sporą
cz ęść pam ięci, ponie w aż nasz a tab l
ica
b ęd z ie z a d uża, al
b o je śl
i źl
e oce nim y z apotrz e b ow anie na pam ięć ok aże się z a
m ała.
Je śl
i d otyk ają nas tak ie prob l
e m y to z pom ocą prz ych od z ą d w a ope ratory, k tóre
służą d o d ynam icz ne j al
ok acji pam ięci i
je j z w al
niania. O pe rator ne w służy d o
prz yd z ie l
ania now e go m ie jsca w pam ięci,
natom iast d e l
e te to m ie jsce z w al
nia. W
C+ + nie m a od śm ie cacz a z te go pow od u
je ste śm y z m usz e ni sam od z ie l
nie z w al
niać al
ok ow aną prz e z nas pam ięć. D z ie je
się tak ponie w aż w C+ + położono głów nie
nacisk
na pręd k ość d z iałania
program ów a od śm ie cacz by z nacz nie je
spow al
niał. Pam ięc al
ok uje m y w b ard z o
prosty sposób . Po praw e j stronie ope ratora ne w pod aje m y d l
a jak ie go ob ie k tu
m a nam al
ok ow ać m ie jsce , a z w raca
w sk aźnik d o te go m ie jsca w pam ięci.Najb ard z ie j inte re suje nas to, że ope rator
ne w um ożl
iw ia al
ok ow anie pam ięci pod
tab l
ice , k tórych roz m iar m oże być ok re śl
any już w
m om e ncie w yk onyw ania
program u. Tak ą tab l
ice m usim y w ów cz as
usunąć od pow ie d nim ope ratore m d e l
e te .
Istnie ją d w a rod z aje ope ratorów ne w i
del
e te . Je d ne d o pracy z poje d yncz ym i
ob ie k tam i naz yw ają się one ne w i d e l
e te ,
a d rugie d o pracy z tab l
icam i od pow ie d nio ne w [] i d e l
e te []. W ażne je st to, że by
stosow ać się d o k il
k u z asad . M ianow icie
d any ob ie k t m oże m y usunąć tyl
k o raz , d od atk ow o m oże m y z w al
niać pam ięć tyl
ko
dl
a ob ie k tów , k tóre sam i al
ok ow al
iśm y,
oraz , że ob ie k ty al
ok ow ane prz y pom ocy
tab l
icy.
cają pe w ne w artości, al
e rów nie ż m ogą je
otrz ym yw ać.Tak rów nie ż je st w prz ypad k u funk cji m ain. Z anim poz nam y sposób
Lis ting 3
w jak i te w artości od b ie ra m usim y od pow ie d z ie ć sob ie na pytanie sk ąd te w ar#include <iostream>
tości
są
w ysyłane ?
O d pow ie d z ią
ponow nie je st pow łok a syste m ow a. W arint main()
tości d ocie rające d o funk cji m ain to te
{
z najd ujące się po naz w ie program u w
int rozmiar;
m om e ncie w pisyw ania je go pol
e ce nia d o
cout << "Jaki rozmiar tablicy należy zaalokować : ";
funk cji. Z anim
napisz e m y pie rw sz y
//(1)
program od b ie rający d ane z l
inii pol
e ce ń
cin >> rozmiar;
m
usim
y
poz
nać
sposób
z
apisu
argum
e nchar *string; //(2)
tów w funk cji m ain, b o je st on ściśl
e ok re string = new char[rozmiar];
//(3)
śl
ony. D ane d o funk cji m ain d ocie rają w
cout << "Jak masz na imię : ";
post
aci tab l
icy w sk aźnik ów d o tab l
ic
cin >> string;//(4)
z nak ow ych , k ażd a z tab l
ic z aw ie ra je d e n
cout << "Witaj " << string << "!!\n";
z
param e trów
prz e k az anych
do
delete [] string;
//(5)
program
u
w
l
inii
pol
e
ce
ń.
D
od
at
k
ow
o
}
Naucz yl
iśm y się ob ch o- ostatni w sk aźnik m a ad re s z e ro, a pie rw d z ić je d no z pow ażnych
sz y od nosi się d o tab l
icy z aw ie rające j nane w usuw am y d e l
e te , a ne w [] - d e l
e te
ogranicz e ń C+ + , cz yl
i k onie cz ność posłu- z w ę program u. Je d nocz e śnie d o funk cji
[]. W jak i sposób z w ol
nić pam ięć - po giw ania sie tab l
icam i ok re śl
one go typu. prz e k az ana je st l
icz b a param e trów . M oże
prostu po ope ratorz e d e l
e te um ie sz cz a- D od atk ow o ope rator ne w
um ożl
iw ia to w ygl
ąd ać d osyć sk om pl
ik ow anie , al
e
m y w sk aźnik w sk az ujący na w cz e śnie jal
o- nam tw orz e nie napraw d ę d użych tab l
ic.
w rz e cz yw istości je st to b ard z o proste .
k ow ane k om órk i (Listing 3).
Z w ycz ajow o tab l
icę w sk aźnik ów
do
O statnim z agad nie nie m , k tóre b ęd z ie m y tab l
ic z nak ow ych naz yw am y argv, a l
icz W ynik d z iałania program u:
porusz ać w d z isie jsz ym od cink u je st funk - nik
je j e l
e m e ntów
argc. Prz yk ład
cja m ain. W ie m y już, że m ain je st z w yk łą program u (Listing 4):
Jak i roz m iar tab l
icy nal
e ży z aal
ok ow ać : funk cją, w ięc m oże m y z w racać z nie j w ar12
tości (prz y pom ocy re turn), al
e gd z ie w ar- W ynik d z iałania program u:
Jak m asz na im ię : M acie k
tości te d ocie rają? D ocie rają d o m ie jsca
W itajM acie k !!
syste m ie , k tóre nas program w yw ołały. [b orim ir@fujitsu Source ]$ ./ m ain -l raz
W prz ypad k u syste m ów Linux je st to po- "d w a trz y"
(1)W cz ytuje m y z k l
aw iatury roz m iar w łok a, k tóre używ am y d o uruch om iania A rgum e nt nr.0 > ./ m ain<
tab l
icy jak a b ęd z ie nam potrz e b na. program u. By spraw d z ić co z w rócił nasz A rgum e nt nr.1 > -l
<
W id ać w yraźnie , że roz m iar je j prz y program proponuje b e z pośre d nio po je go A rgum e nt nr.2 > raz <
k ażd ym uruch om ie niu program u m oże
w yk onaniu w pisać pol
e ce nie 'e ch o $?' - A rgum e nt nr.3 > d w a trz y<
być inny i w żad e n sposób nie je st z w róci one w artość stojącą z a re turn w
z nany w m om e ncie k om pil
acji.
funk cji m ain.
(1)D e finiuje m y funk cje m ain i jak o
(2)Tw orz ym y
sob ie
w sk aźnik ,
w
pie rw sz y argum e nt pod aje m y z m ie nną,
k tórym z apisz e m y ad re s al
ok ow ane j W ie m y rów nie ż, że funk cje nie tyl
k o z w rak tóra prz e ch ow yw ać b ęd z ie il
ość z aw ar-
num e r 6 | 2006
(3)W tym m ie jscu z a
pom ocą ope ratora ne w
[] al
ok uje m y tab l
icę o
roz m iarz e roz m iar.O pe rator z w raca nam ad re s d o te go m ie jsca,
k tóre go m oże m y używ ać by od nie ść się d o
te jtab l
icy.
(4)W cz ytuje m y jak ie ś
d ane d o nasz e j tab l
icy
np.im ię.
(5)Po
z ak ończ e niu
pracy z nasz ą tab l
icą
z w al
niam y pam ięć używ ając ope ratora d e l
e te
[].
18
SYSTEM
SO FTW ARE
H ARDW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
Lis ting 4
KO NK URS
#include <iostream>
int main(int argc, char*argv[]) //(1)
{
for(int i = 0 ; i < argc ; i++) //(2)
cout << "Argument nr. " << i << " >" << argv[i] << "<" << endl;
}
tych w tab l
icy w sk aźnik ów , cz yl
i il
ość
w ysłanych d o program u argum e ntów .
O raz
d rugą,
k tóra
je st tab l
icą
w sk aźnik ów d o tab l
ic z nak ow ych .
(2)W tym m ie jscu roz pocz ynam y pętl
e,
k tóra w yśw ie tl
a z aw artość w sz ystk ich
tab l
ic z nak ow ych w sk az yw anych prz e z
k ol
e jne w sk aźnik i z apisane w tab l
icy.
W ynik d z iałania program u je st
ocz yw isty. W id z im y w k ol
e jnych l
inijk ach
w ypisane w artości param e trów
prz e k az anych w m om e ncie uruch am iania nasz e go program u. Pie rw sz ą w artością je st
naz w a program u. Nal
e ży z az nacz yć, że
k ol
e jne argum e nty ok re śl
ane są na pod staw ie roz d z ie l
ających je spacji ch yb a, że
um ie ścim y je
m ięd z y parą cud z ysłow ów .
Na tym sk ończ ym y om aw ianie pod staw ow ych e l
e m e ntów C+ + i od prz ysz łe go num e ru jak z apow iad ałe m z ajm ie m y się
d e finiow anie m k l
as i w yk orz ystyw anie m
ob ie k tów .
Do w ygrania Lice ncja + płyta DVD z
M andrivą Pow e r Pack 2007 Gol
d.
O dpow ie dz na pytania w yśl
ij w raz z podanie m im ie nia i
naz w is k a oraz adre s u i k ontak tu (m ail
, te l
e fon) na adre s
k onk urs @ dragonia.pl
. Pośród Praw idłow ych odpow ie dz i
roz l
os uje m y M andrivę Pow e r Pack 2007 Gol
d (Lice ncje +
płytk ę DVD).
O to pytania:
1. Na il
u płytach DVD m ie ści s ię Sl
ack w are 11?
2. W ym ie ń prz ynajm nie jdw a darm ow e program y
graficz ne dl
al
inuk s a.
3. Co oz nacz a s k rótM andriva CS4 ?
Na odpow ie dz i cz e k am y do 10 s tycz nia.
Życz ym y s z cz ęścia w l
os ow aniu!!
num e r 6 | 2006
19
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
W prow adz e nie do Tcl
\Tk
W artyk ul
e prz e ds taw iono
prz yk ładow ą apl
ik ację Tcl
/Tk
- e dytor te k s tu. M im o
pros toty prz yk ładu m ożna pok az ać prz yk łady program ow ania w jęz yk u Tcl
.
TO M ASZ ŁUCZ AK
W s tęp d o w prow ad z e nia d o Tcl
Poniższ y ,,w yciąg'' z jęz yk a Tclm a na ce l
u d anie pod staw d o z roz um ie nia prz yk ład u. Nie nal
e ży trak tow ać że je st to
z w ięz ły opis jęz yk a Tcl
!
Z m ie nne
Z m ie nną tw orz ym y z a pom ocą pol
e ce nia:
set nazwaZmiennej ?wartość?
istnie jącą z m ie nną m ożna usunąć pol
e ce nie m :
unset nazwaZmiennej1 ?nazwaZmiennejn?
D o z m ie nne j od w ołuje m y się (prz ytacz am y je j w artość) poprz e d z ając je j naz w ę
z nak ie m d ol
ara:
set zmiennaA $zmiennaB
Typy d anych
W jęz yk u Tclm am y trz y typy d anych : łańcuch , l
ista i tab l
ica. El
e m e nty l
isty są
z w yk l
e ujęte w naw iasy { i }.
Pol
e ce nia
Sk ład nia pol
e ce nia Tclje st postaci:
polecenie ?-opcja wartość? ?argument1? ... ?argumentn?
W sz ystk ie
el
e m e nty
pol
e ce nia
są
se parow ane spacją, a pol
e ce nia z nak ie m
k ońca w ie rsz a l
u pol
e ce nie m śre d nik a.
Jęz yk Tcl um ożl
iw ia pod staw ianie pol
e ce ń, cz yl
i z w racanych prz e z pol
e ce nie
w artości, prz e z ujęcie pol
e ce nia w naw ias
k w ad ratow y [ i ], np:
se t a [pw d ]
W yraże nia
W yraże nia to k om b inacja ope ratorów i
ope rand ów , d l
a z ape w nie nia w łaściw e j
k ol
e jności ob l
icz e ń m ożna stosow ać naw iasy ok rągłe .
O pe rand am i m ogą być: łąńcuch y z nak ów ,
w artości l
ogicz ne , pod staw ie nia pol
e ce ń
(cz yl
i w ynik pol
e ce nia) oraz funk cje m ate m atycz ne .
Ins truk cje s te rujące
Instruk cja w arunk ow a if je st postaci:
if wyrażenie ?then? polecenie1
?elseif polecenie2 else polecenie3?
Dl
a z ape w nie nia popraw ne j inte rpre tacji
instruk cji, w ygod nie je stz apisyw ać pol
e ce nie oraz w yraże nie w arunk ow e w naw iasach { i } i w od d z ie l
nych w ie rsz ach ,
np:
if {a eq 1} then {
set b 1
set c 2
} else {
set b 2; set c 1
}
Istnie ją je sz cz e inne instruk cje ste rujące ,
z nane z innych jęz yk ów : sw itch , w h il
e,
for, fore ach . Nie są one w yk orz ystane w
prz yk ład z ie , d l
ate go nie z ostały opisane .
Proce d ury
Dl
a w ięk sz e j prz e jrz ystości k od u i w yk orz ystaniu te go sam e go k aw ałk a k od u
m ożna w yk orz ystać proce d ury. Ponad to
z d e finiow ane w nich z m ie nne są z m ie nnymi l
ok al
nym i nie d ostępnym i poz a proce d urą.Postać proce d ury:
proc naz w a ?argum e nty? pol
e ce nia
D o proce d ury m ożna prz e k az yw ać argum e nty. Pol
e ce nia proce d ury m ogą m ie ć
d ostęp d o z m ie nnych gl
ob al
nych , je śl
i w
tre ści proce d ury pod ano ich naz w y po słow ie k l
ucz ow ym gl
ob al
.
Proce d ura w yw oływ ana je st prz e z pod anie naz w y i je śl
i z d e finiow ano proce d urę z param e tram i to nal
e ży pod ać
param e try.
W yk onanie proce d ury z w raca w ynik ostatnie go w yk onanane go w nie jpol
e ce nia.
O b s ługa b łęd ów
D o ob sługi w yjątk ów służy pol
e ce nie
catch postaci:
catch polecenie ?zmienna?
Je śl
i pol
e ce nie w yge ne ruje b łąd , pol
e ce nie catch z w róci nie z e row ą w artość, a w
num e r 6 | 2006
cz .3
z m ie nne j
zmienna
k om unik at o b łęd z ie .
z aw arty
je st
O pe racje na pl
ik ach
Z a pom ocą pol
e ce nia ope n uz ysk uje m y
d ostęp d o pl
ik ów .Pol
e ce nie je st postaci:
textttopen plik ?trybdostępu?
?prawa?
gd z ie : tryb d ostępu ok re śl
a cz y to b ęd z i
z apis, od cz yt, z usunięcie m z aw artości
cz y nie , a praw a to unik sow e praw a d ostępu d o pl
ik u.
Z apisu i od cz ytu z otw arte go k anału d ok onuje m y z a pom ocą pol
e ce ń puts i re ad .
O tw arty k anał z am yk am y pol
e ce nie m cl
ose
O b jaśnie nia d o k od u prz yk ład u
W yk orz ystane w id ge ty z ostały już prz e d staw ione w e w cz e śnie jsz ych artyk ułach .
Te raz z apre z e ntow ano ich prz yk ład ow e
z astosow anie .
W ie rsz 9
Pol
e ce nie source poz w al
a na w cz ytanie i
w yk onanie z e w nętrz ne go pl
ik u z k od e m
w jęz yk u Tcl
.
W ie rsz 25
Pol
e ce nie m e nu w yk onuje proce d urę now yPl
ik
W ie rsz 27
Pol
e ce nie m e nu w yk onuje proce d urę z apisz Pl
ik z param e tre m 0
20
SYSTEM
H ARDW ARE
SO FTW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
z w a pl
ik u (w ie rsz 9 8).
W ie rsz 33
Pol
e ce nie m e nu w yk onuje w b ud ow ane pol
e ce nie w id ge tu.
W ie rsz e 42-46
Instruk cja ste rująca if. W yk onyw any je st
pol
e ce nie w naw iasach po słow ie k l
ucz ow ym th e n je śl
i w artość z m ie nne j z aw ijajW ie rsz e je st rów na 1. W prz e ciw nym
w ypad k u w yk onane z ostanie pol
e ce nie z aw arte w naw iasach po słow ie k l
ucz ow ym e l
se . Pol
e ce nia w yk onyw ane w
z al
e żności od w arunk u k onfigurują ok no
e d ytora tak by z aw ijał w ie rsz e tre ści l
ub
nie z aw ijał.
W ie rsz e 52-56
Kol
e jna instruk cja ste rująca. W w ynik u
je j d z iałania głów ne ok no je st w tryb ie
e d ycji l
ub je st z ab l
ok ow ane .
W ie rsz e 89 -105
Proce d ura otw orz Pl
ik b e z param e trów
(pusty naw ias) w yw ołuje ok no w yb oru
pl
ik u (w ie rsz e 9 1-9 2). Następnie otw ie ra
w yb rany pl
ik (w ie rsz 9 3), je śl
i otw arcie
się nie pow ie d z ie , to w yw oływ ane je st
ok no
d ial
ogow e
z
od pow ie d nim
k om unik ate m .
Je śl
i z aś otw arcie się pow ie d z ie , to d o
z m ie nne j z aw artoscPl
ik u w cz ytyw ana je st
z aw artośc pl
ik u (w ie rsz 9 4) i z am yk any
otw arty k anał (w ie rsz 9 5). Następnie usuw ana je st z aw artość ok na od pie rw sz e go
z nak u d o ostatnie go (w ie rsz 9 6). Pol
e ce nie w w ie rsz u 9 7 d od aje d o ok na z aw artość pl
ik u.
W tytul
e ok na w yśw ie tl
ona z ostanie na-
W ie rsz 113
W w ie rsz u 113 z d e finiow ana je st proce d ura z je d nym param e tre m . Naz w a te go
param e tru w yk orz ystyw ana je st w tre ści
proce d ury.
W ie rsz e 122 i 124
W z al
e żności od w yb rane j k onw e ncji
z nak ów k ońca w ie rsz a, d ok onyw ana je st
k onfiguracja k anału.
W ie rsz 126
Z apis pob rane j z w id ge tu (w ie rsz 118) z aw artości ok na e d ytora je st z apisyw ana
d o k anału.
W ie rsz e 128-132
W raz ie nie pow od z e nia z apisu w yśw ie tl
any je st k om unik at b łęd u.
Lis ting
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
#!/bin/sh
#the next line restarts using wish \
exec tclsh "$0" "$@"
# wywołanie biblioteki graficznej
package require Tk
# wczytanie i wykonanie pliku zewnętrznego
source procedury.tcl
# zmienne
set zawijajWiersze 1
set koniecWiersza 0
set nazwaPliku ""
# tworzenie menu
menu .m
# konfiguracja głównego okna z menu
. configure -menu .m
.m add cascade -label "Plik" -menu .m.plik
.m add cascade -label "Edycja" -menu .m.edycja
.m add cascade -label "Pomoc" -menu .m.pomoc
# zawartosc menu Plik
menu .m.plik
.m.plik add command -label "Nowy" -command nowyPlik
.m.plik add command -label "Otwórz" -command otworzPlik
.m.plik add command -label "Zapisz" -command { zapiszPlik 0 }
.m.plik add command -label "Zapisz jako" -command {
zapiszPlik 1 }
.m.plik add separator
.m.plik add command -label "Koniec" -command exit
# zawartosc menu Edycja
menu .m.edycja
.m.edycja add command -label "Cofnij Ctrl+Z" -command {.f.okno edit undo}
.m.edycja add command -label "Ponów Ctrl+Y" -command {.f.okno edit redo}
.m.edycja add separator
.m.edycja add command -label "Wytnij Ctrl+X" -command {tk_textCut .f.okno}
.m.edycja add command -label "Kopiuj Ctrl+C" -command {tk_textCopy .f.okno}
.m.edycja add command -label "Wklej Ctrl+V" -command {tk_textPaste .f.okno}
.m.edycja add separator
.m.edycja add checkbutton -label "Zawijaj wiersze" \
-variable zawijajWiersze -command {
if {$zawijajWiersze eq 1} then {
.f.okno configure -wrap word
} else {
.f.okno configure -wrap none
}
}
.m.edycja add checkbutton -label "Końce wiersza CRLF" \
-variable koniecWiersza
.m.edycja add checkbutton -label "Tylko do odczytu" \
num e r 6 | 2006
21
SYSTEM
SO FTW ARE
H ARDW ARE
RO Z RYW K A
PRO GRAM OW ANIE
51
-variable tylkoDoOdczytu -command {
52
if {$tylkoDoOdczytu eq 1} then {
53
.f.okno configure -state disable
54
} else {
55
.f.okno configure -state normal
56
}
57 }
58 # zawartosc menu Pomoc
59 menu .m.pomoc
60 .m.pomoc add command -label "Pomoc" -command pomoc
61 .m.pomoc add command -label "O programie" -command {
62
tk_messageBox -title "O programie" \
63
-message "Ja jestem autorem, a to jest mój pierwszy program"
64 }
65 # menu podręczne tez sie przyda
66 menu .mp
67 .mp add command -label "Cofnij" -command {.f.okno edit undo}
68 .mp add command -label "Ponów" -command {.f.okno edit redo}
69 .mp add separator
70 .mp add command -label "Wytnij" -command {tk_textCut .f.okno}
71 .mp add command -label "Kopiuj" -command {tk_textCopy .f.okno}
72 .mp add command -label "Wklej" -command {tk_textPaste .f.okno}
73 .mp add separator
74 .mp add command -label "Zapisz" -command {zapiszPlik 0 }
75 bind . <Button-3> {tk_popup .mp %X %Y}
76 # okno edytora
77 frame .f
78 text .f.okno -width 80 -height 30 \
79
-wrap word -undo 1 \
80
-xscrollcommand {.f.sbx set} \
81
-yscrollcommand {.f.sby set}
82 scrollbar .f.sbx -orient horizontal -command {.f.okno xview}
83 scrollbar .f.sby -orient vertical -command {.f.okno yview}
84 pack .f -padx 2m -pady 2m
85 pack .f.sbx -side bottom -fill x
86 pack .f.sby -side right -fill y
87 pack .f.okno
# Koniec pliku
Lis ting
88
89
90
91
92
93
proc otworzPlik {} {
global nazwaPliku
set nazwaPliku [tk_getOpenFile -title "Otwórz plik" \
-filetypes {{Wszystkie *} {Tcl .tcl} {Tekst .txt}}]
if { [catch {set input [open $nazwaPliku r]} wynik] eq 0} then {
set zawartoscPliku [read $input]
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
136
137
138
139
close $input
.f.okno delete 0.0 end
.f.okno insert 0.0 $zawartoscPliku
wm title . "$nazwaPliku"
} else {
set zawartoscPliku ""
tk_messageBox -title "Błšd" -icon error \
-message "Nie można otworzyć pliku: $zawartoscPliku"
}
}
return $nazwaPliku
proc nowyPlik {} {
global nazwaPliku
set nazwaPliku ""
.f.okno del 0.0 end
}
proc zapiszPlik zapiszJako {
global nazwaPliku
global koniecWiersza
if { $zapiszJako eq 1 } then {
set nazwaPliku [tk_getSaveFile -title "Zapisz plik"]
}
set zawartosc [.f.okno get 0.0 end]
if { [catch {set output [open $nazwaPliku w+]} wynik] eq 0} then {
if {$koniecWiersza eq 1} then {
fconfigure $output -translation crlf
} else {
fconfigure $output -translation lf
}
puts -nonewline $output $zawartosc
close $output
} else {
set filecontents ""
tk_messageBox -title "Błšd" -icon error \
-message "Nie można otworzyć pliku: $nazwaPliku"
}
}
# Pomoc
proc pomoc {} {
tk_messageBox -title "Pomoc" \
-icon info -type ok \
-message "Pomoc jeszcze nie jest dostępna"
}
# Koniec pliku
num e r 6 | 2006
22
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
W yk orz ys tanie program u gnupl
ot
do tw orz e nia w yk re s ów 2D
W artyk ul
e prz e ds taw iono
s pos ób tw orz e nia w yk re s ów
2D z a pom ocą program u gnupl
ot. O pis ano tyl
k o te m ożl
iw ości program u, k tóre
autorow i były potrz e bne , w
s z cz e gól
ności k re śl
e nie w yk re s ów na pods taw ie danych
pom iarow ych , z az nacz e nie
obs z arów nie pe w ności
danych pom iarow ych , inte rpol
acje , prz e l
icz e nia w artości oraz dopas ow anie
w ygl
ądu w yk re s u do s w oich
potrz e b.
TO M ASZ ŁUCZ AK
K rótk o o program ie
gnupl
ot je st d arm ow ym program e m d o
k re śl
e nia funk cji i d anych . Program d ostępny je st d l
a w ięk sz ości syste m ów ope -
racyjnych (M SD O S, M S W ind ow s, Unix,
Linux, O S/ 2, M acO S, Be O S, VM S) i pl
atform sprz ętow ych (PC, A tari, A m iga,
R ISC). Program gnupl
ot je st tak że w yk orz ystyw any prz e z inne program y (np.
octave ) jak o tz w . b ack e nd d o pl
otow ania
w yk re sów .
Z e w z gl
ęd u na m ożl
iw ość pracy w sad ow e j je st nie oce niony prz y prz e tw arz aniu
d użych il
ości d anych .
Praca z program e m
Program ste row any je st z w ie rsz a pol
e ce ń, al
e dl
a uprosz cz e nia m ożna w cz ytyw ać z
pl
ik ów
z e w nętrz nych
(w
form acie A SCII) d ane oraz k orz ystać z e
sk ryptów pl
otow ania.
D om yśl
nym w yjście m w yk re sów
je st
e k ran, al
e m ożna je prz e k ie row ać d o pl
ik u graficz ne go.
Struk tura pl
ik ów d anych
Struk tura pl
ik u z d anym i d o pl
otow ania
je st b ard z o prosta. D ane są um ie sz cz one
w k ol
um nach i roz d z ie l
one z nak am i od stępu (spacja l
ub tab ul
ator). D om yśl
nie
d ane są pob ie rane pocz ąw sz y od pie rw sz e jk ol
um ny, ch yb a że pod am y inną k ol
e jność pob ie rania d anych z k ol
um n.
Poniże j prz e d staw iono prz yk ład ow y pl
ik
z d anym i z e b ranym i z pom iarów . Z nak i
# stanow ią k om e ntarz i d al
sz a cz ęść w ie r-
sz a pocz ąw sz y od z nak u # je st ignorow ana. Kol
e jne k ol
um ny prz yk ład ow e go
pl
ik u d anych z aw ie rają: rz ęd ne , od cięte ,
nie pe w ność w artości rz ęd nych i nie pe w ność w artości od ciętych .
# To jest plik test.dat
# X
Y
errX
errY
0.000
0
0.0004 3
0.001
104 0.0004 4
0.002
202 0.0004 5
0.003
290 0.0005 5
0.004
291 0.0005 8
0.005
310 0.0005 6
0.010
311 0.0005 9
0.020
280 0.0005 5
Sk rypty pol
e ce ń
Pol
e ce nia m oże m y z apisyw ać d o pl
ik ów
A SCII i w cz ytyw ać je z a pom ocą pol
e ce nia l
oad w w ie rsz u pol
e ce ń gnupl
ota:
gnuplot> load "nazwa.skryptu"
M ożna rów nie ż w yw oływ ać gnupl
ota z
naz w ą sk ryptu:
gnuplot nazwa.skryptu
K re śl
e nie w yk re s ów
K ażd y w yk re s sk ład a się z k il
k u el
e m e ntów : tytułu, opisów osi, z nacz nik ów na
osiach , l
e ge nd y, k om e ntarz y oraz w łaściw e go w yk re su. Pow yższ e
el
e m e nty,
oprócz sam e go w yk re su, są d e finiow ane
num e r 6 | 2006
z a pom ocą pol
e ce nia se t.Sam w yk re s k re śl
ony je st z a pom ocą pol
e ce nia pl
ot.
D e finiow anie e l
e m e ntów w yk re s u
Na pocz ątk u z d e finiujm y e l
e m e nty opisu
w yk re su.
Tytuł w yk re s u
Tytuł w yk re su w yśw ie tl
any je st u góry
rysunk u i je st w yśrod k ow any.
set title "Pierwszy wykres"
O pis os i
O pisy osi w yśw ie tl
ane są na z e w nątrz
w yk re su w środ k u osi.
set xlabel "U [V]" # opis osi
X
set ylabel "I [pA]" # opis osi
Y
Le ge nd a
Je śl
i nie pod am y żad nych pol
e ce ń d otycz ących
l
e ge nd y, to z ostanie ona
um ie sz cz ona d om yśl
nie w praw ym górnym narożnik u rysunk u.
set key 0.015,100
#
współrzędne legendy
set key box
# legenda
w ramce
Le ge nd ę m ożna rów nie ż w yłącz yć:
set nokey
# bez
legendy na wykresie
Zakresy osi
W yk re sy są d om yśl
nie autom atycz nie
sk al
ow ane , al
e być m oże z e ch ce m y pod ać
23
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
inne z ak re sy osi w yk re sów .
set xr [0.0:0.022] # zakres
osi X
set yr [0:350]
# zakres
osi Y
Z nacz nik i na os iach
gnupl
ot sam d ob ie ra z nacz nik i na osiach .
Je śl
i je d nak ch ce m y ustaw ić je po sw oje m u to ocz yw iście m oże m y.
set xtics (0.002, 0.004,
0.006, 0.008, 0.010, 0.015,
0.020)
Z nacz nik i na osiach m oże m y w yłącz ać i
w łącz ać, w z al
e żności od potrz e b .
set noxtics
#
wyłączenie znaczników
set xtics
#
włączenie znaczników
K om e ntarz e na w yk re s ie
Na w yk re sach m oże m y rów nie ż um ie sz cz ać k om e ntarz e . Kom e ntarz e są poz ycjonow ane na w yk re sie prz e z pod anie
w spółrz ęd nych .
set label "Punkt zalamania" at
0.0035,260
M oże m y rów nie ż w sk az ać, d o k tóre go
m ie jsca od nosi się k om e ntarz prz e z narysow anie strz ałk i.Pod cz as rysow ania strz ałk i nal
e ży pod ać w spółrz ęd ne pocz ątk u i
k ońca (z e strz ałk ą) strz ałk i.
set arrow from 0.0032,250 to
0.0031,280
W yk re s m oże m y rów nie ż opatrz yć tz w .
,,stopk ą'' w staw ioną w l
e w ym d ol
nym narożnik u, z aw ie rającą np. d atę utw orz e nia
w yk re su l
ub autora.
set timestamp "Utworzono dnia
%Y-%m-%d o godzinie %H:%M
przez TLu"
Z m ie nne
%Y-%m -%d
i
%H :%M
w yśw ie tl
ą nam b ie żącą d atę i god z inę.
Pl
otow anie
W yd ruk u w yk re su 2D d ok onuje m y z a pom ocą pol
e ce nia pl
ot, k tóre um ożl
iw ia w yk re śl
e nie rów nie ż k il
k u w yk re sów na
je d nym rysunk u.
W yk re sy m ogą być w yd ruk ow ane jak o
punk ty z pl
ik u d anych al
b o m ogą być inte rpol
ow ane od cink am i l
ub k rz yw ym i
sk l
e janym i. M ożna tak że w ygład z ić w yk re s z a pom ocą k rz yw ych b e z ie ra. Sposób pl
otow ania je st ustaw iany z a pom ocą
d yre k tyw pol
e ce nia pl
ot.
Sk ład nia pol
e ce nia pl
ot:
plot [zakres] {funkcja|plik}
[osie] [tytuł] [styl] [, kolejne polecenie]
gd z ie :
zakres
pod aje m y z ak re s k ol
e jno d l
a osi rz ęd nych (X), pie rw sz e j funk cji i k ol
e jnych .
W artości w naw iasach są se parow ane
z nak ie m d w uk ropk a :, np.:
plot [-3.14:3.14] sin(x)
funkcja|''plik danych''
pod aje m y funk cję d o pl
otow ania al
b o naz w ę pl
ik u. Naz w a pl
ik u m usi być z aw arta w cud z ysłow ach .
osie
tutaj ok re śl
am y, k tóre osie m ają być w yk orz ystane d o opisu.D om yśl
nie w yk orz ystyw ana je st l
e w a (y1) i d ol
na (x1) oś.
tytuł
D yre k tyw a prz e z nacz ona je st d o d e finicji
naz w y w yk re su, k tóra pojaw i się w l
e ge nd z ie . Tytuł nal
e ży um ie ścić w cud z ysłow ie i poprz e d z ić d yre k tyw ą titl
e l
ub
sk rótow o t.
styl
Stylok re śl
a sposób rysow ania w yk re su i
z az nacz ania punk tów . Styl poprz e d z ony
je st d yre k tyw ą w ith .D yre k tyw a w ith w y-
m aga od d z ie l
ne go opisu.
, kolejne polecenie
po prz e cink u m ożna um ie ścić pol
e ce nie
pl
otow ania k ol
e jne go w yk re su, np:
plot sin(x) , cos(x) , tan (x)
Pierwszy wykres
W yk orz ystajm y w ie d z ę z poprz e d nich se k cji i napisz m y prosty sk rypt:
# Plik wykres1, dane są pobierane z pliku wykres.dat
set title "Pierwszy wykres" # tytuł
set xlabel "U [V]"
# opis osi X
set ylabel "I [pA]"
# opis osi Y
set key 0.015,100
# współrzęd-
ne legendy
set timestamp "Utworzono dnia %Y-%m-%d
o godzinie %H:%M przez TLu"
plot "test.dat"
Po uruch om ie niu program u
pisz e m y:
gnuplot> load "wykres1"
gnupl
ot
sk l
e janą) i były z az nacz one ob sz ary nie pe w ności pom iarów na w yk re sie .
Prz e l
icz anie z aw artości k ol
um n
# prz e l
icz e nie w artości prz e z stałą
($2*0.1)
pl
ot "w yk re s.d at" using 1:($2*0.1) sm ooth
cspl
ine s titl
e "W yk re s"
Z nacz nik i w ie l
k ości b łęd u
gnupl
ot um ożl
iw ia nam nanie sie nie na
w yk re s rów nie ż słupk ów l
ub ob rysów ob sz arów nie pe w ności.By um ie scić je na rysunk u nasz pl
ik z d anym i d anych m usi
z aw ie rać k ol
um ny z aw ie rające te w artości.
Z nacz nik i m ożna w yśw ie tl
ać na trz y sposoby:
z nacz nik i d l
a rz ęd nych (Y),
z nacz nik i d l
a od ciętych (X),
z nacz nik i d l
a rz ęd nych i od ciętych .
Z nacz nik b łęd u m ożna pod aje m y jak o od ch yl
e nie od w artości l
ub w prz ypad k u
różnych w artości b łęd ów in pl
us i in
m inus jak o w spółrz ęd ne k ońców ob sz arów od ch yl
e ń.
Ponad to z nacz nik i d l
a rz ęd nych i od ciętych m ogą być postaci słupk ów l
ub
prostok ątów .
W yk re s z rysunk u [*] uz ysk ano z a pom ocą następujące go pol
e ce nia:
plot "test.dat" using 1:2:3 title
"Znaczniki X" with xerrorbars , \
"test.dat" using 1:($2*0.8):4 title
"Znaczniki Y" with yerrorbars , \
W yk re s utw orz ony prz e z sk rypt w yk re s1
w ygl
ąd a nie źl
e , al
e nie od pow iad a nasz ym w ym aganiom . Ch ce m y aby punk ty
były połącz one l
inią (od cink ie m , k rz yw ą
num e r 6 | 2006
"test.dat" using 1:($2*0.6):3:4 title
"Znaczniki XY" with xyerrorbars , \
"test.dat" using 1:($2*0.4):($1$3):($1+2*$3):(0.4*$2-$4):(0.4*$2+2*$4)
\
24
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
title "Znaczniki XY rozne" with xyerrorbars , \
"test.dat" using 1:($2*0.2):3:4 \
title "Znaczniki XY prostok."
with boxxyerrorbars
Z a pom ocą d yre k tyw y using pod aje m y
jaw nie , z k tórych k ol
um n pl
ik u d anych
k orz ystam y. Num e ry k ol
um n se paruje m y
z nak ie m d w uk ropk a :. Z nak \ oz nacz a
k ontynuację b ie żące go w ie rsz a w w ie rsz u następnym . Uw aga: po tym z nak u
nie m oże w ystąpić spacja!
Nal
e ży z w rócić uw agę na l
icz b ę k ol
um n
w yk orz ystaną prz y k re śl
e niu k ol
e jnych
w yk re sów .
Pie rw sz y w ie rsz z aw ie ra pol
e ce nie pl
otow ania z aw artości pl
ik u te st.d at z e z nacz nik am i b łęd ów rz ęd nych . D o pl
otow ania
b ęd ą być w yk orz ystane w k ol
e jności
k ol
um na pie rw sz a, d ruga i trz e cia.
D rugi w ie rsz z aw ie ra pol
e ce nie pl
otow a-
nia z e z nacz nik am i b łęd ów od ciętych . D o
pl
otow ania b ęd ą w yk orz ystane k ol
um ny:
pie rw sz a, d ruga prz e m nożona prz e z sta-
łą 0.8 i k ol
um na cz w arta pl
ik u te st.d at.
Trz e ci w ie rsz z aw ie ra pol
e ce nie pl
otow ania z e z nacz nik am i b łęd ów rz ęd nych i od ciętych .
Do
pl
otow ania
b ęd ą
w yk orz ystane k ol
um ny: pie rw sz a, d ruga
prz e m nożona prz e z stałą 0.6, trz e cia i
cz w arta k ol
um na pl
ik u.
Cz w arty i piąty w ie rsz z aw ie ra pol
e ce nie
pl
otow ania z e z nacz nik am i b łęd ów rz ęd nych i od ciętych o różnych w artościach
nie pe w ności in pl
us i in m inus. D o pl
otow ania b ęd ą użyte k ol
um ny w k ol
e jności: pie rw sz a, d ruga prz e m nożona prz e z
stałą 0.4, pie rw sz a m inus trz e cia, pie rw sz a pl
us trz e cia pom nożona prz e z 2, d ruga pom nożona raz y 0.4 m inus cz w arta i
num e r 6 | 2006
d ruga pom nożona raz y 0.4 pl
us cz w arta
k ol
um na pom nożona prz e z 2.
Sz ósty i siód m y w ie rsz nie w ym aga już
k om e ntarz a.
W ygład z anie w yk re s u
W yk re s m ożna inte rpol
ow ać z a pom ocą
od cink ów łącz ących k ol
e jne punk ty i
k rz yw ych sk l
e janych . M ożna rów nie ż w ygład z ić w yk re s k rz yw ym i Be z ie ra.
R ysune k : W ygład z ony w yk re s
Pol
e ce nie pl
otow ania w ygład z one go w yk re su:
plot "test.dat" title "Odcin-
25
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
set output "wykres.png"
Pe łny prz yk ład
Narysujm y w yk re s funk cji y=1/ x w ygład z ony k rz yw ą sk l
e janą oraz z z az nacz onym i z ak re sam i nie pe w ności. D ane są
id e ntycz ne jak pod ane w cz e śnie j.
#set terminal x11
# wyjście na
ekran
#set terminal png
# wyjście do pli-
ku png
#set terminal latex
# wyjście do pli-
ku LaTeX
set terminal postscript # wyjście do pliku PostScript, np. do druku
set output "test.ps"
# nazwa pliku
wyjściowego
set title "Wykres y=1/x"# tytuł
set xlabel "os X"
# opis osi X
set ylabel "os Y"
# opis osi Y
set xr [-0.002:0.022]
# zmiana zakre-
su osi X
set yr [0:0.015]
# zmiana zakre-
su osi Y
ki" with linespoints , \
"test.dat" smooth csplines title "Krzywa sklejana" , \
"test.dat" smooth bezier title
"Krzywa Beziera"
W yd ruk w yk re s u d o pl
ik u
D om yśl
nym te rm inal
e m w yjściow ym je st
x11 cz yl
i w yjście na e k ran. Je śl
i ch ce m y
otrz ym ać pl
ik
z rysunk ie m
nal
e ży
z m ie nić te rm inalna je d e n z poniższ ych :
x11 - e k ran - d om yśl
nie ,
png - pl
ik png,
late x - pl
ik u LATEX-a,
postscript - pl
ik Postscript,
z a pom ocą pol
e ce nia:
set terminal latex
set nokey
# bez legendy
Pol
e ce nie :
set terminal
0.008, 0.010, 0.015, 0.020)
set timestamp "Utworzono dnia %Y-%m-%d
o godzinie %H:%M przez TLu"
set xtics (0,0.002, 0.004, 0.006,
plot "test.dat" using 1:(1/$2) smooth
csplines , \
w yśw ie tl
a w sz ystk ie d ostępne te rm inal
e
cz yl
i m ożl
iw ości z apisu d o różnych form atów .
W
prz ypad k u
nie k tórych
te rm inal
i
m ożna pod ać d od atk ow e opcje .
Nal
e ży je sz cz e pod ać naz w ę pl
ik u
w yjściow e go, np.:
"test.dat" using 1:(1/$2):3:(0.01/$4)
with xyerrorbars
num e r 6 | 2006
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
Apach e
K ie dy w łącz ym y nas z ą
cudow ną prz e gl
ądark e (jak a
k ol
w ie k by ona nie była), w pis z e m y adre s nas z e go
ul
ubione go s e rw is u inte rne tow e g (praw ie dow ol
ne go),
nas z ym ocz om z ape w ne
uk aże s ię coś cudow ne go.
M as a grafik i, w ie l
e inform acji, anim acji, forul
arz e i odnośnik i. Je dnym k l
ik nięcie m
m oże m y s praw dz ić jak a je s t
z a ok ne m pogoda, jak ie s ą
w ynik i w yborów , na k tórą
m am jutro do s z k oły l
ub popros tu prz e cz ytać św ie tny
dow cip. Kol
e jne k l
ik nięce dos tarcz a nam je s z cz e w ięce j
inform acji i z abaw y. Jak ie to
w s z ys tk o pięk ne - al
e cz y to
je s z cz e h ttpd ??
RAFAŁ 'e rt16' TRÓJNIAK
D ynam icz ne ge ne row anie s tron
cz .4
K ie d y proje k tow ano h ttpd nik t je sz cz e
nie m yśl
ał o autom atycz ne j ge ne racji
stron inte rne tow ych . Se rw e r H TTP m iał
z a z ad ania w prosty, sz yb k i i prz e jżysty
sposób se rw ow ać pl
ik i, poprostu prz e syłać d ane . Nik t w te d y nie m yśl
ał o
m od yfik ow aniu cz ęści tych d anych , a co
d opie ro ich tw orz e nia. Postęp te ch nol
ogicz ny spraw ił nam praw d z iw e go b z ik a.
A k tual
nie w ięk sz ość w ięk sz ych se rw isów
oparta je st o ogrom ne syste m y ge ne rujące strony. Sk rypty napisane w jęz yk ach
tak ich jak Pe rl
, PH P, A SP, pre k om pil
ow ane jak JAVA l
ub program y CGI. Protok ół
z apisany w R FC 2616 z ape w nia d osk onały pom ost pom ięd z y roz m aitym i
apl
ik acjam i a se rw e re m , nie z al
e żnie od
sk rytym i z a nim m e ch aniz m am i. D z ięk i
te m u m am y d z isiaj d ostęp d o gie r poprz e z
prz e gl
ąd ark e ,
k onfiguracje
użąd z e ń sie ciow ych , inform acji, pocz ty.
Z ysk uje m y prz e nośność nasz e go b iurk a,
m ożl
iw osć pracy z k ażd e go z ak atk a gl
ob u w k tórym je st d ostęp d o inte rne tu.A k tual
nie całe syste m y prz e nosz one są w
sie ć, w łącz nie z e d ytoram i te k stu i ark usz am i k al
k ul
acyjnym i. D l
acz e go w ięc i
m y nie sprub uje m y sw oich sił w tym
w yścigu ??
m od _ cgi(d )??
Prócz ph p cz ęsto spotyk ane są je sz cz e
program y cgi. D o w yk ożystyw ania te j
te ch nol
ogii w yk ożystyw anych je st sz e re g
m od ułow ,tak ich jak m od _ cgi, m od _ cgid
oraz
suExe c.
W yk ożystyw anie
program ów CGI d ostarcz onych prz e z
użytk ow nik ów je st na tyl
e nie b e z pie cz ne ,
iż ud ostępniam y m u o poz iom w ięce j
prz e strz e ni d ow yk ożystania, niż prz y jęz yk ów sk ryptow ych jak PH P. Je st to te m at
na osob ny num e r, w ięc b ęd e z m usz ony
opisać go innym raz e m .
m od _ ph p w s k rócie
Instal
acja m od _ ph p od strony A pach e w ym aga je d ynie k il
k u z m ian. Ch ciałbym
tutaj z az nacz yć, iż w tym opisie nie je ste m w stanie om ów ić w sz ystk ich z ab ie gów
w ym aganych
prz e z
aspe k ty
b e z pie cz e ństw a. Te go typu instal
acja w ystarcz y w z upe łności jak o d om ow e dew el
ope rsk ie środ ow isk o program isty
w PH P. D l
a syste m ów w ie l
oużytk ow nik ow ych nal
e ży prz e m yśl
e ć z asad ność
w ie l
u ope racji i ogranicz yć je go praw a.
w yłącz yć
nie b e z pie cz ne
funk cje ,
ogranicz yć d ostęp d o syste m u pl
ik ów .
D o rz e cz y. Instal
uje m y pacz k e , prz y
cz ym nal
e ży uw ażać d l
a jak ie j w e rsji se rw e ra je st ona prz e z nacz ona.(pacz k i z
A pach e v2 nie są k om patyb il
ne z v1.3).
Następnie
m usim y
poinform ow ać
apach e , aby
z aład ow ał od pow ie d ni
m od ułpoprz e z um ie sz cz e nie w pl
ik u k onfiguracyjnym d yre k tyw y
LoadModule php5_module
modules/libphp5.so
Kol
e jnym k rok ie m je st poinform ow anie
se rw e ra k tóre pl
ik i m a pod d aw ać prz e tw arz aniu prz e z m od uł.
AddType application/x-httpdphp .php .php3 .phtml
num e r 6 | 2006
AddType application/x-httpdphp-source .phps
Pie rw sz a d yre k tyw a inform uje jak ie roz sz e rz e nia m ie sz cz ą się w k ate gorii M IM E
ok re śl
ajace j sk ryptóy ph p, natom iast d ruga źród ła sk ryptów ph p. D z ięk i te j inform acji są one od pow ie d nio prz e tw arz ane .
Sk rypty są w yk onyw ane , a ich w yjście
je st k e irow ane d o k l
ie nta (najcz ęście jprz e gl
ąd ark i), natom iast źród ła są prz e tw arz ane
do
postaci
stron
H TM L z
k ol
orow anie m sk ład ni i prz e z e ntow ane
użytk ow nik om .
Na tym e tapie po z re startow aniu se rw e ra
pow inie n d z iałać już inte rpre te r PH P.
M oże m y to spraw d z ić w b ard z o prosty
sposób . Tw orz ym y pl
ik te st.ph p o następujące jtre ści:
<?php
phpinfo();
?>
Je śl
i uprz e d nio nie z ab l
ok ow al
iśm y pow yższ e j funk cji w pl
ik u ph p.ini , po w yb raniu ad re su te go pl
ik u w prz e gl
ąd arce
pow inniśm y z ob acz yć e k ran z inform acją
o z ainstal
ow anym m od ul
e . D ow ie m y sie
tutaj o w sz ystk ich w yk rytych prz e z
m od uł roz sz e rz e niach , ich w e rsjach oraz
opcjach . Funk cja ph pinfo je st pie rw sz ym
k and yd ate m d o z ab l
ok ow ania, ch ociarz
w ięk sz ość ud ostępnianych prz e z nią inform acji je st d ostępna w innych m ie jscach .
Kol
e jną, b ard z ie j k osm e tycz na z m ianą
je st um ożl
iw ie nie sk ryptom PH P w ystępow anie jak o ind e xy k atal
ogów . Konfiguracja je st d ok onyw ana prz y pom ocy
27
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
opisane jjuż d yre k tyw y D ire ctoryInd e x.
"%{Referer}i"
DirectoryIndex index.php index.html index.html.var
poz w ol
i z apisać strony od nosz ące się d o
d ane go pl
ik u ( nagłów e k R e fe re r ).D od atk ow o w śród opcji m oże się pojaw ić spe cjal
ny z nak "<" l
ub "> " ok re śl
ający cz ęść
z apytania (pocz ąte k l
ub k onie c ). W yk orz ystyw any np. w prz ypad k u prz e k ie row ania k l
ie nta.
Pam iętnik s e rw e ra
A pach e , jak k ażd y praw d z iw y d e m on, posiad a w b ud ow any m od uł poz w al
ający na
z apisyw anie w sz ystk ich z apytań jak ie ob sługuje , oraz roz m aitych inform acji na
ich te m at. Popul
arne Logi poz w al
ają na
ob se rw acje w yk ożystania nasz e go se rw e ra, ob l
icz anie statystyk oraz (co ch yb a
najb ard z ie j b ol
i) pom agają w z nal
e z ie niu
spraw cy w yrz ąd z onych sz k ód .
No tak , tyl
k o gd z ie ?
Z nam y już sposób na ustal
e nie w ygl
ąd u
k ażd e go re k ord u, nal
e z y się te raz z ab rać
z a ich w yk orz ystanie . Logi m ogą być w ysyłane d o pl
ik ów , l
ub d o program u prz e tw arz ające go
i
z apisujące go
te
inform acje . A by z apisać d ane d o pl
ik u
w ystarcz y pod ać ście żk ę pl
ik u, z najd ującą się w Se rve rR oot. Używ anie
program u d o z apisyw ania pl
ik ów je st
m ożl
iw e , prz e z pod anie je go naz w y poprz e d z one go pionow ą k re są ( "| " - pipe
". Program te n b ęd z ie uruch am iany
prz e z se rw e r na tych sam ych praw ach ,
oraz
k arm iony
prz e z
stand ard ow e
w e jście d anych .
A co to ja m iałe m z apam iętać ?
Z aw artość i form at l
ogów je st b ard z o
sz e rok o k onfigurow al
ny. M oże m y tutaj
w pisyw ać w ie l
e inform acji, roz m ie sz cz ać
je w d ow ol
ne j k ol
e jności. Sam w ygl
ąd
k ażd e go re k ord ów
ustal
am y
prz e z
from atujący ciąg z nak ów . Je st to sposób
z apożycz ony z e z b ioru funk cji printf
z nane go z c+ +
i innych
jęz yk ów
program ow ania. K ażd e pol
e z acz yna się
z nak ie m procęta ( % ), po k tórym m oże
nastąpić sz e re g param e trów , z ak ończ ony
sym b ol
e m d ane go pol
a. D l
a prz yk ład u
form at :
D o k onfiguracji tych cz ynnosci posłużą
nam 3 d yre k tyw y:
* D yre k tyw a LogForm at prz yjm uje 2 argum e nty. D e finiuje ona sposób z apisyw ania l
ogów , prz e z nad anie m u naz w y
z ararte j w d rugim argum e ncie . Pie rw są
opcją je st form at re k ord u ( d e finiow any
ciągm ie m z nak ów w cud z ysłow ie ) l
ub
naz w a już z d e finiow ane go form atu.
"%!200r %200f"
poz w ol
i z al
ogow ać pie rw sz ą l
inijk e z apytania d l
a w sz ystk ich nie ud anych (status
różny od 200) żąd ań, natom iast ad re s
pl
ik (fl
aga f ) d l
a w sz ystk ich ud anych .
M oże m y użyć w ięce jtak ich opcji od d z ie l
ając je prz e cink ie m . D l
a nie k tórych pul
opcje pod aw ane m ogą być w naw iasach
kl
am row ych , tak prz yk ład ow o :
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\"
%>s %b" common
LogFormat common common_copy
num e r 6 | 2006
28
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
* D yre k tyw a Custom Log prz yjm uje 3 argum e nty. Pie rw sz ym z nich je st m ie jsce
um ie sz cz e nia d anych .D rugą opcja je st naz w a form atu w pisów , l
ub sam ciąg form atujący.
syw anie sw oich pocz ynań, co d aje nam
w ie l
e k ożyści.Nal
e ży pam iętać, że z b ie ranie tak ich inform acji je st ob ow iąz k ie m
k ażd e go ad m inistratora.
CustomLog tajne/logi/access_log "%h %l %u %t \"%r\" %>s
%b"
CustomLog logs/access_log common
* D yre k tyw a Transfe rLog d z iała pod ob nie d o Custom Log. Prz yjm uje ona je d e n
argum e nt b ęd ący m ie jsce m prz e ch ow yw ania l
ogów . Z a form at l
ogów prz yjm uje
ostatni z d e finiow any d yre k tyw ą LogForm at, al
e nie naz w any form at.
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\"
%>s %b \"%{Referer}i\"
\"%{User-agent}i\""
TransferLog logs/access_log
Inne z apis k i
Prucz z w yk łych inform acji o d ostępie d o
pl
ik ów re je struje m y rów nie ż b łęd y. D o
um ie jscow ie nie te go typu inform acji służy d yre k tyw a ErrorLog prz yjm ujące je d e n argum e nt. D od atk ow o m oże m y tutaj
rów nie ż użyć d z ie nnik a syste m ow e go
sysl
og pod ając jak o param e tr sysl
og:TYP
, gd z ie TYP je st grupą d o jak ie j z ostaną
z ak fal
ifik ow ane
inform acje
od
se rw e ra.M oże m y w łącz yć b uforow anie l
ogów poprz e z d yre k tyw e Buffe re d Logs
prz yjm ującą argum e nt w postaci off l
ub
on. M oże m y rów nie ż z b ie rać inform acje
o ciaste cz k ach z apisując je d o pl
ik u
d z ięk i d yre k tyw ie Cook ie Log.
h ttp://w w w .ne tbe ans .org
A pach e poz w al
a na w sz e ch stronne z api-
num e r 6 | 2006
29
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
Podpis cyfrow y, cz e m u w arto używ ać?
Je s te śm y w dobie pow s z e ch ne jinform atyz acji s połe cz e ńs tw a - to już truiz m ,
pow tarz any na k ażdym
k rok u. Kom pute ry w dz ie rają
s ię do w s z e l
k ich m ożl
iw ych
dz ie dz in życia. Podobnie jak
w k ontak tach m iędz yl
udz k ich , tak że w Inte rne cie
is tnie je potrz e ba uw iarygodnie nia s w oje jtożs am ości,
tak aby k ore s ponde ntm iał
pe w ność, że k om unik uje s ię
z w łaściw ą os obą.
M ACIEJ RUTECK I (unixy.pl
)
O il
e prz yz w ycz ail
iśm y się d o b e z pie cz nych stron (sz yfrow anych ) b ank ow ych ,
pocz tow ych , to jak oś ciągl
e je st prob l
em
z e z roz um ie nie m potrz e by pod pisyw ania
sw oich w iad om ości pod pise m cyfrow ym .
A sz k od a, z w ięk sz a to b ow ie m z aufanie
d o nas, k ie d y go używ am y (nie z al
e żnie
od w ie d z y te ch nicz ne jd rugie jstrony).
Tutaj nal
e ży w spom nie ć różnicę pom ięd z y pod pise m cyfrow ym a e l
e k tronicz nym . O il
e pie rw sz y je st ściśl
e z w iąz any
z k om pute ram i i te ch nol
ogiam i infor-
m atycz nym i, to pod pis e l
e k tronicz ny je st
b ard z ie j ogól
nym pojęcie m , ob e jm ującym
z arów no pod pis cyfrow y, jak i w sz e l
k ie inne (m arginal
ne d z iś) e l
e k tronicz ne sposoby
pośw iad cz ania
aute ntycz ności
d anych [6].
Z asad nicz ym prob l
e m e m w nasz ym k raju je st topornie w prow ad z ana inform atyz acja, w sz ystk o w sk az uje na to, że
prz e d 2008 rok ie m nie m am y co l
icz yć na
m asow e
w yk orz ystanie
pod pisu
el
e k tronicz ne go w pol
sk ie j ad m inistracji.
Z d rugie j strony osoby cz ęsto k om unik ujące się z z ach od nim i firm am i m ogą już
m ie ć potrz e b ę je go używ ania. W tym artyk ul
e z am ie rz am się sk upić nad z al
e tami
pod pisu
el
e k tronicz ne go
w
prz ypad k u z w yk łych użytk ow nik ów .
Nie b ęd ę z ajm ow ał się te ch nicz nym i
aspe k tam i, gd yż nie w niosą nic prak tycz ne go d o artyk ułu. Sam sposób otrz ym ania ce rtyfik atu z ostał opub l
ik ow any
już w cz e śnie j. M oim ce l
e m je st z ach ęce nie d o sz e rsz e go w yk orz ystania pod pisu
cyfrow e go w k om unik acji e l
e k tronicz ne j.
Dl
acz e go?
O soby, k tóre cz ęsto k orz ystają z tak ie go
m e d ium jak im je st Inte rne t i pocz ta
el
e k tronicz na w cz e śnie j cz y późnie j
pad ły ofiarą spam e rów - l
ud z i m asow o
w ysyłających różne go rod z aju re k l
am y
prz e z sie ć. Ponie w aż tak i proce d e r je st
cz ęsto
na
granicy
l
e gal
ności b ąd ź je d noz nacz nie sprz e cz ny z
praw e m , to autorz y
re k l
am
cz ęsto pod sz yw ają się pod ob ce
osoby. R az
m iałe m
prz yje m ność
d ostać
spam z e sfałsz ow anymi
nagłów k am i
w iad om ości,
gd z ie
jak o nad aw ca w id niał
m ójad re s e -m ail
...
R od z i się pytanie ; jak
z ape w nić innych o aute ntycz ności
sw oje go
l
istu?
Jak
z ab e z pie cz yć
d ok um e nt
prz e d nie pow ołanym i
z m ianam i? W l
istach
"anal
ogow ych "
(papie row ych ) norm al
ną rz e cz ą je st pod pisyw anie się na k ońcu
te k stu. Cz e m u te go
nie prz e nie ść d o k ore spond e ncji e l
e k tronicz ne j?
Pod pis
el
e k tronicz ny, aby go
w yk orz ystać w prak tyce , m usi być:
- prz ypisany je d ne j
osob ie ,
- nie m ożl
iw y d o pod -
num e r 6 | 2006
30
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
rob ie nia (w re al
nym cz asie ),
- unie m ożl
iw iający w yparcie się go prz e z
autora,
- łatw y d o w e ryfik acji prz e z osob ę nie z al
e żną,
- łatw y d o w yge ne row ania.
R óżni się je d nak od pod pisu trad ycyjne go k il
k om a w łaściw ościam i:
- m oże być sk ład ow any i prz e syłany nie z al
e żnie od d ok um e ntu (nie m ożl
iw e w pod pisie trad ycyjnym ),
- je stfunk cją d ok um e ntu (cz yl
i z m iana d ok um e ntu unie w ażnia pod pis e l
e k tronicz ny,
z ape w nie nie
o
aute ntycz ności
d ok um e ntu je st nie k ie d y w ażnie jsz e od
aute ntycz ności nad aw cy),
- ob e jm uje cały d ok um e nt.
R oz w iąz ania
Najb ard z ie j popul
arnym i te ch nik am i pod pisyw ania w iad om ości są PGP (np.
O pe nPGP) [4] oraz ce rtyfik aty X.509 [3].
Nie ch cę w d aw ać się w d ysk usję w yższ ości je d ne go nad d rugim i tyl
k o k rótk o je
sch arak te ryz uję w pod punk tach .
O pe nPGP:
- nie z al
e żny od d użych firm ,
- z d e ce ntral
iz ow ana b az a pod pisów ,
d z iała na z asad z ie z aufane j sie ci [2]:
ucz e stnicy w z aje m nie pod pisują sob ie
kl
ucz e , istnie je ryz yk o, że k tóryś z
kl
ucz y nie b ęd z ie z aufany,
- b e z płatny.
X.509 :
- h ie rarch icz ny sposób nad aw ania ce rtyfik atów , istnie ją głów ne ośrod k i ce rtyfik acji,
sw oje go
cz asu
ce rtyfik at
w ym agał opłaty, ob e cnie m ożna uz ysk ać
go b e z płatnie ,
- ob sługuje go z d e cyd ow ana w ięk sz ość
program ów pocz tow ych .
W ygod nie jsz y je st w ob słud z e X.509 i te n
pol
e cam cz yte l
nik om . O byd w a roz w iąz ania istnie ją na w ięk sz ość d ostępnych pl
atform
i
syste m ów
ope racyjnych
(O pe nPGP tak że pod D O Sa) i są "w ol
ne "
te ch nol
ogicz nie .
Cz y pod pis e l
e k tronicz ny je s t d l
a m nie ?
Z al
e ty pod pisu cyfrow e go pow inni d ostrz e c w łaścicie l
e firm roz syłających d ok um e nty
do
w spółpracow nik ów ,
k ontrah e ntów cz y k l
ie ntów .O b e cność pod pisu - w tak im prz ypad k u - pod nosi
z nacz ąco w iarygod ność ad re sata (już nie
m oże się w yprz e ć w ysłania d ok um e ntu!).
A z w yk l
i użytk ow nicy? O d d nia 7 sie rpnia 2006 r. Narod ow y Fund usz Z d row ia
um ożl
iw ia prz e syłanie k ore spond e ncji i
d ok um e ntów pod pisanych e l
e k tronicz nie .
Pow yższ e
d ok um e nty pow inny być
k ie row ane na ad re s k ance l
aria.e l
e k tronicz na@nfz .gov.pl
. Prz yjm ow ane b ęd ą tyl
ko
d ok um e nty sygnow ane pod pise m cyfrow ym (ce rtyfik ate m e l
e k tronicz nym ).
"K l
ie nci" Z US cz ęsto już m ają (nie k ie d y
nie św iad om ie ) d o cz ynie nia z pod pise m
cyfrow ym .
Kupuje sz coś w se rw isie auk cyjnym l
ub
sk l
e pie inte rne tow ym ? Nie m a l
e psz e go
potw ie rd z e nia transak cji jak z aśw iad cz e nie aute ntycz ności l
istu z a pom ocą
pod pisu
cyfrow e go. Na
z ach od z ie
Europy nie k tóre d uże k once rny prz y w ięk -
sz ych z ak upach ignorują nie pod pisane l
isty!
Ponad to m oże sz łatw o sz yfrow ać l
isty.
W ystarcz y, że nad aw ca m a ce rtyfik at,
prz e śl
e d o nas l
ist pod pisany tym ce rtyfik ate m i m oże m y sz yfrow ać l
isty w ysyłane d o nie go.
M icrosoft i inne firm y ch ciały w prow ad z ić now e
m e tod y uw ie rz yte l
niania
nad aw cy, z apom inając z upe łnie , że ich
roz w iąz anie unie m ożl
iw iłoby k orz ystanie
z l
ist d ysk usyjnych , al
iasów pocz tow ych
itp. A prz e cie ż m am y pod pis cyfrow y,
k tóry łatw o d ostać i używ ać.
Pod nasz ad re s pocz tow y m oże pod sz yć
się nie tyl
k o spam e r, al
e tak że w irus cz y
trojan, cz y z łośl
iw y "k ol
e ga". O trz ym ując
pod pisany l
ist m am y pe w ność, że nie
z ostał z m ie niony i je d nocz e śnie nad aw ca
nie m oże się w yprz e ć je go w ysłania.
Z ob acz [9 ] jak łatw o pod sz yć się pod inną osob ę.
Przydatne adre s y
[1] http://pl.wikipedia.org/wiki/Podpis_cyfrowy
[2] http://pl.wikipedia.org/wiki/Sie%C4%87_zaufania
[3] http://pl.wikipedia.org/wiki/X.509
[4] http://pl.wikipedia.org/wiki/PGP_%28program_kryptograficzny%29
[5] http://ipsec.pl/podpis_elektroniczny/
[6] http://www.republika.pl/podpis_elektroniczny/
[7] http://ipsec.pl/pk/index.php?title=Faktura_elektroniczna
[8] http://spam.jogger.pl/tag/podpis-cyfrowy
[9] http://spam.jogger.pl/2006/04/10/e-mail-nie-mozna-mu-ufac/
num e r 6 | 2006
31
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
Th aw te - jak dos tać darm ow y ce rtyfik at
nie k w al
ifik ow any
Ce rtyfik atnie k w al
ifik ow any
je s tw ygodnym narz ędz ie m
do podpis yw ania w iadom ości e l
e k tronicz nych .
Probl
e m e m je s tto, że w Pol
s ce je s tpłatny (25PLN w
prom ocji...). Al
e Th aw te .com
z nany ośrode k ce rtyfik acji poz w al
a uz ys k ać go z a darm o.
h ttp:/ / spam .jogge r.pl
/ tag/ pod pis-cyfrow y.
A te raz jak z d obyć ce rtyfik at.
W ch od z im y
na
stronę
głów ną
h ttp:/ / w w w .th aw te .com / i w yb ie ram y
Se cure Your E-m ail
Pojaw i się now e ok no, w k tórym m usim y
z aak ce ptow ać w arunk i um ow y rad z ę prz e cz ytać uw ażnie całą tre ść, aby późnie j nie
było nie d om ów ie ń. W ym agany w ie k d o
stw orz e nia ce rtyfik atu to 13 l
at (nie pe łnol
e tni z a z god ą rod z iców / opie k unów ).
Ponie w aż nasz ce rtyfik at je st nasz ą w iz ytów k ą (prak tycz nie jak d ow ód tożsam ości), z ate m nie pow inniśm y go z gub ić.
Z gad z am y się je d nocz e śnie na pub l
ik ację
inform acji o nas i ce rtyfik acie .Z re sz tą inacz e j trud no b ęd z ie nas pow iąz ać z
d anym ce rtyfik ate m .
M ACIEK RUTECK I (unixy.pl
)
Je śl
i z gad z am y się z w arunk am i nacisk am y ne xt na sam ym d ol
e.
Co praw d a w nasz ym k raju w yk orz ystanie pod pisu e l
e k tronicz ne go opóźni się o
dw a l
ata, to m oim z d anie m w arto tak i
już posiad ać, sz cz e gól
nie jak k toś cz ęsto
prow ad z i k ore spod e ncję z z agranicą.
Ponad to ob e cność pod pisu e l
e k tronicz ne go z w ięk sz a z aufanie d o nasz e josoby (naw e t jak ad re sat k om pl
e tnie nie z na się na
tym z agad nie niu).
W następnym ok nie , je śl
i m am y popraw nie sk onfigurow aną prz e gl
ąd ark ę, pow itani z ostanie m y k om unik atam i po pol
sk u.
Tutaj w arto w pisyw ać praw d z iw e d ane
osob ow e , inacz je ce rtyfik at b ęd z ie b e z użyte cz ny. R ad z ę d w uk rotnie spraw d z ić
w prow ad z any te k st.
Ninie jsz y artyk uł opisuje stronę te ch nicz ną poz ysk ania ce rtyfik atu. Z ainte re sow anych z ach ęcam d o z ajrz e nia na stronę
Tom asz a A nd rz e ja Nid e ck ie go:
w yb ie ram y Cl
ick h e re :
W k ol
e jnym ok nie poprosz e ni z ostaje m y
o ad re s e -m ail
, k tóry je st je d nocz e śnie naz w ą użytk ow nik a w syste m ie Th aw te .Następnie potw ie rd z am y stronę k od ow ą i
k raj.
W
k ol
e jnym
num e r 6 | 2006
ok nie
m usim y w ym yśl
eć
sol
id ne h asło, m usi być m ocne , w prz e ciw nym prz ypad k u groz i to w łam anie m
i k om prom itacją nasz e go k onta i ce rtyfik atu! Pote m od pow iad am y na k il
ka
pytań, w e ryfik uje m y d ane i cz e k am y na
l
ist z potw ie rd z e nie m te go e tapu re je stracji.
W ch od z im y na ad re s pod any w l
iście .
Kopiuje m y d ane z l
istu, k tóre nak az uje
nam Th aw te . Po w pisaniu otrz ym am y
coś pod ob ne go jak poniże j:
Nacisk am y ne xt i l
oguje m y sie na stronie .
W yb ie ram y ce rtyfik at X.509 . W now ym
ok nie w yb ie ram y prz e gl
ąd ark ę, jak ie jużyw am y i nacisk am y re q ue st:
32
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
W k ol
e jnym ok nie upe w niam y się, cz y
nie z rob il
iśm y jak ie goś b łęd u i nacisk am y finish . Te raz cz e k am y, aż otrz ym am y
potw ie rd z e nie .
Najpie rw
otrz ym am y e -m ail inform ujący o z łoz e niu z am ów ie nia. D opie ro późnie j o d ostępności ce rtyfik atu.
Prz e ch od z im y d o następne go ok na w yb ie ram y nasz ad re s e -m ail
. 2x ne xt. W yb rać A cce pt D e faul
t Exte nsions
->
A cce pt.
now y ce rtyfik at:
Z az nacz am y nasz i w yb ie ram y w yśw ie tl
:
Te raz jak prz e pisać ce rtyfik at z Fire foxa
d o Th und e rb ird a.
Z az nacz am y nasz ce rtyfik at i w yb ie ram y
W yk onaj k opię z apasow ą, w yb ie ram y h asło (m usi być m ocne !) i z apisuje m y.
W l
iście pod tytułe m : Th aw te Pe rsonal Uruch am iam y Th und e rb ird a: Pre fe re ncje Ce rt Issue d otrz ym asz
ad re s, k tóry
m usisz w pisać w prz e gl
ąd arce (tak i d ługi z d użą il
ością cyfr na k ońcu). Po w e jsciu
pow inie n
z ainstal
ow ać
się
autom agicz nie ce rtyfik at. Użytk ow nicy
Fire foxa i pok re w nych nie z ob acz ą żad ne go k om unik atu, al
e w ystarcz y z ajrz e ć w
Pre fe re ncje -> Z aaw ansow ane -> Be z pie cz e ństw o-> W yśw ie tl ce rtyfik aty-> Tw oje ce rtyfik aty i pow inniśm y z ob acz yć
> Pryw atność-> Z ab e z pie cz e nia-> W yśw ie tl
ce rtyfik aty-> Im portuj:
W yb ie ram y nasz pl
ik z ce rtyfik ate m , pod aje m y w cz e śnie j z apisane h asło i po
otw arciu K A SUJEM Y PLIK NA D YSK U
Z Z A PISA NYM CER TYFIK ATEM !
Te raz w Th und e rb ird z e w yb ie ram y Konfigurację
k ont-> nasz e
k onto-> Z ab e z pie cz e nia. W
Pod pis
cyfrow y
i
sz yfrow anie pocz ty w yb ie ram y nasz ce rtyfik at. W arto z az nacz yć d om yśl
ne pod pisyw anie cyfrow e w iad om ości.
O d te j ch w il
i m oże m y te stow ać d z iałanie
ce rtyfik atu.
W yb ie ram y w ysok i poz iom z ab e z pie cz e ń
(2048 b itów ) -> ne xt i cz e k am y aż w yge ne ruje się ce rtyfik at.
Ce rtyfik at cyfrow y je st w ażny tylko prz e z
rok , pote m trz e ba go od n ow ić.
num e r 6 | 2006
PLD Linux Dis tribution
h ttp://pl
d-l
inux.org/
33
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
K il
k a upięk s z e ń dl
a K DE
K DE je s tw ys oce k onfigurow al
nym środow is k ie m
graficz nym . Z a pom ocą Ce ntrum Ste row ania m ożna z re k onfigurow ać nie m al
że
k ażdy e l
e m e nts ys te m u. Je dnak że K DE z acz yna błys z cz e ć dopie ro po
doins tal
ow aniu dodatk ow ych
de dyk ow anych program ik ów .
Ch ciałbym opis ać k il
kaz
nich .
K ARO L"AXIO " KO Z IO Ł
D o te stów w yb rałe m sz cz ęśl
iw ą óse m k ę:
Supe rk aram b a,
K xd ock e r,
Kool
d ock ,
K sm ooth d ock , Kom pose , Task b ar2, K b fx,
Yak uak e .
Part 1. Supe rk aram b a, cz yl
i jak d ob aje rz yć pul
pit.
Supe rk aram b a, cz yl
i ul
e psz ona następcz yni K aram by, je st apl
ik acją potrafiącą d od ać d o k d e -ow sk ie go pul
pitu różne
apl
e ty: m onitory b ad ające ob ciąże nie syste m u, d od atk ow e pask i z ik onam i, k al
e nd arz e i z agary, cz ytnik ne w sów al
bo
pogod ynk a. Cie k aw e są apl
e ty potrafiące
w spółpracow ać
z
z e w nętrz nym i
program am i: XM M S cz y A m arok ie m . D od atk ow o tw orz e nie w łasnych te m atów
K aram by je st tak proste , że k ażd a osob a
z od pow ie d nim z acięcie m pow inna sob ie
porad z ić (ocz yw iście nie sz tuk a z rob ić
jak iś te m at, sz tuk a to z rob ić d ob ry sch e m at). D l
ate go te ż na pocz ąte k pok aże
k od m oje go te m atu k aram by (prosty
apl
e t b e z żad nych graficz e k , k tóry m a po
prostu w yśw ie tl
ać k il
k a inform acji o syste m ie ). Te k st k od u je st oz nacz ony taką
czcionką, m oje k om e ntarz e ob jaśniające
(norm al
nie nie m a ich w k od z ie ) są
oz nacz one tak ą cz cion k ą.
karamba x=0 y=0 w=860 h=50 locked=true interval=1000
x,y to od ległości apletu w pik se lach m ie rz on e
od l
e w e go górn e go brz e gu e k ran u; w ,h to od pow ie d n io sz e rok ość i w ysok ość apletu; lock e d =true /false cz yl
i cz y apl
e t m a być
z ablok ow any cz y taż je st m ożliw ość prz e suw an ia go z a pom ocą m ysz k i; in te rval d e fin iuje
cz as od św ie żan ia te m atu (pod aw any w
m ilise k un d ach )
#CPU
text x=15 y=10 value="CPU:" color=0,0,0 fontsize=13
font="Luxi Sans"
z m ie n n a te k st ok re śl
a że będ z ie m y d e fin iow ać
obie k t te k stow y, prz y cz ym m oże to być z arów -
n o sam od z ie l
ny te k st, jak i jak iś se n sor (w
tym w ypad k u je st to po prostu sam od z ie lny
te k st); oprócz z m ie n n e j te k st m ożl
iw e są te ż
(acz k olw ie k n ie stosow an e tutaj prz e z e m n ie )
im age (w staw ia obraz ), bar (se n sor w k sz tałcie m ie rn ik a an alogow e go) oraz graph (se n sor w k sz tałcie w yk re su); x,y ok re śl
ają
położe n ie obie k tu l
icz on e od l
e w e go górn e go
brz e gu apletu;value ok re śla tre ść w ypisyw an e go te k stu; color ok re śl
a ocz yw iście k ol
or te k stu, n al
e ży w pisyw ać k ol
ory w postaci RGB,
w tym prz ypad k u 0,0,0 to cz arny; fon tsiz e to
roz m iar użyte j cz cion k i, z aś fon t ok re śla jak a
cz cion k a z ostan ie użyta d o w yśw ie tl
e n ia te k stu
text x=55 y=10 sensor=CPU format="%v%" color=0,0,0 align=right fontsize=13 font="Luxi
Sans"
te raz d od am y pie rw sz y se n sor syste m ow y;se n sor=CPU oz n acz a że będ z ie to se n sor
m ie rz ący z użycie proce sora (in n e se n sory użyte pon iże j to m e m ory, d isk , uptim e , n e tw ork );
se n sor będ z ie te k stow y i w yrów n any w praw o
(z m ie n n a al
ign =righ t); param e try cz cion k i
z d e fin iow an e jak pow yże j; form at m a ok re śl
ać
w jak i sposób se n sor będ z ie w yśw ie tlać d an e ;
% v ok re śla z e będ z ie to po prostu w artość obciąże n ia proce sora (z n acz e k % ok re śla że te 'v'
to n ie z w yk ła lite rk a), n atom iast d od atk ow y
'% ' w staw ia z n ak proce n ta po w yśw ie tl
an e j
w artości
#Memory
num e r 6 | 2006
text x=105 y=10 value="Ram:"
color=0,0,0 fontsize=13
font="Luxi Sans"
text x=145 y=10 sensor=memory
format="%um of %tm MB" color=0,0,0 fontsize=13
font="Luxi Sans"
te raz będ z ie se n sor m ie rz ący ilość z ajęte j
pam ięci ope racyjn e j (se n sor=m e m ory); k ilka
słów pośw ięcę form atow i d anych ; pow yższ y
z apis oz n acz a że będ z ie w yśw ie tlan a w artość
z użyte j pam ięci (% um to use d m e m ory) oraz
w artość całk ow ite j il
ości pam ięci (% tm cz yli
totalm e m ory) roz d z ie l
on e spójn ik ie m of; cz yli n a prz yk ład 333 of 768 M B; ah a, w oln a
pam ięć to % fm (fre e m e m ory)
text x=235 y=10 value="Swap:"
font="Luxi Sans"
text x=280 y=10 sensor=memory
format="%us of %ts MB" color=0,0,0 fontsize=13
font="Luxi Sans"
tak jak w yże j tyl
k o te raz m ie rz on a je st ilość
pam ięci sw ap; form aty: % us to używ any
sw ap (use d sw ap), % fs to n ie z ajęty sw ap
(fre e sw ap) n atom iast % ts to całk ow ita ilość
pam ięci sw ap (totalsw ap)
#Disk
text x=380 y=10 value="HDD:"
font="Luxi Sans"
text x=420 y=10 sensor=DISK
interval="10000" format="%u
of %t Mb (/)" color=0,0,0 fontsize=13 font="Luxi Sans" mountpoint="/"
34
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
n astępn ie id z ie se n sor m ie rz ący z ajętość d ysk u (se n sor=d isk ); n ie używ an a w cz e śn ie j w
se n sorach z m ie n n a in te rvalok re śl
a jak cz ęsto
d any se n sor m a spraw d z ać to co m a spraw d z ać (o ile obciąże n ie CPU m ożn a spraw d z ać
co se k un d ę to d la z ajętości d ysk u to n ie m a
w ięk sz e go se n su, w ięc lepie j w yd łużyć te n
ok re s); form aty: % u to z ajęta prz e strz e ń d ysk ow a (use d ) z aś % t to całk ow ita poje m n ość
d ysk u (a % f to pe w n ie w oln a prz e strz e ń); i
n ajw ażn ie jsz a z m ie n n a – m oun tpoin t ok re śl
a
k tórą z pod m on tow anych partycji se n sor m a
spraw d z ać (pod aje m y pun k t m on tow an ia
z d e fin iow any w /e tc/fstab)
text x=550 y=10 sensor=DISK interval="10000" format="%u of
%t Mb (/axio)" color=0,0,0 fontsize=13 font="Luxi Sans" mountpoint="/axio"
mat="%in kb" fontsize=13
font="Luxi Sans" DECIMALS=1
se n sor=n e tw ork cz yli m ie rz ym y obciąże n ie
sie ci in te rn e tow e j; form at % in ok re śla n atęże n ie pak ie tów prz ych od z ących (in com in g), n atom iast n iże j z d e fin iow any % out ok re śla
n atęże n ie pak ie tów w ych od z ących (outcom in g) z n asz e go k om pute ra, m ie rz onych w
k ilobajtach ;z m ie n n a d e cim alok re śl
a z jak a d ok ład n ością (a d ok ład n ie ile m ie jsc po prz e cin k u) m ają być pod aw an e d an e
text x=15 y=30 value="Net (incoming)" color=0,0,0 fontsize=13 font="Luxi Sans"
#out
text x=280 y=30 sensor=NETWORK color=0,0,0 format="%out kb" fontsize=13
font="Luxi Sans" DECIMALS=1
#Uptime
text x=720 y=10 value="Uptime:" color=0,0,0 fontsize=13
font="Luxi Sans"
text x=775 y=10 sensor=uptime
format="%dd %H:%M" color=0,0,0
fontsize=13 font="Luxi Sans"
a tutaj z d e fin iow ałe m se n sor m ie rz ący uptim e syste m u, cz yli cz as w jak im k om pute r poz ostał be z re startu (se n sor=uptim e ); form aty:
% d d to d n i % H to god z iny, n atom iast % M
to m in uty (ch yba n ie m a se n su m ie rz yć uptim e w se k un d ach , n atom iast m ie siące cz y lata
to je d n ak d użo, n o ch yba że k toś ad m in istruje stabilnym se rw e re m )
#Net
#in
text x=110 y=30 sensor=NETWORK color=0,0,0 for-
Nagrom ad z e n ie te m atów supe rk aram by
text x=185 y=30 value="Net
(outgoing)" color=0,0,0 fontsize=13 font="Luxi Sans"
i to już k onie c :-)
No, to jak już w iad om o jak napisać w łasny apl
e t to d o rob oty! W arto prz y tym
pod gl
ąd ać źród ła innych , porz ąd nie
z rob ionych apl
e tów , że by z ob acz yć jak
d aną rz e cz m ożna z rob ić (w b re w poz orom to pow sz e ch na m e tod a d osk onal
e nia
um ie jętności
program istycz nych ,
rz e k łbym naw e t że najl
e psz a).
Strona d om ow a proje k tu: [1], z aś pod [2]
je st k il
k a porad jak z rob ić w łasny te m at.
Part 2. K xd ock e r, K ool
d ock , K s m ooth d ock - cz yl
i d ock -pane l
e inne niż
w s z ys tk ie .
Pow yższ a trójk a m a w spól
ną ce ch ę - potrafi z astąpić stand ard ow y pase k d ok ow ania program ów (tak z w ane sz yb k ie
uruch om ianie ) na ład nie jsz y, z k il
k om a
cie sz ącym i ok o e fe k tam i. Z az w ycz aj są to
pow ięk sz ające się ik onk i, cz asam i z różnym i cie k aw ym i prz e jściam i. Pask i sa
półprz e źrocz yste i m aja fajne obw ód k i,
l
ub te ż k onfigurow al
ne tło. Po naje ch aniu k ursore m na ik onk ę pojaw iają się
“d ym k i” z naz w ą apl
ik acji. Tak ie apl
ik acje stały sie popul
arne po tym jak A ppl
e
w prow ad z ił pase k
sz yb k ie go
uruch om iania w M acO SX. Najb ard z ie j
w z orow anym na nim je st ch yb a K XD ock e r. Posiad a m nóstw o te m atów
do
z nal
e z ie nia w sie ci (np. d uży z b iór na
stronie d om ow e j proje k tu), d o w yb oru
d o k ol
oru (m i najb ard z ie j pasuje nie b ie sk i).
O prócz
m ożl
iw ości
z grom ad z e nia w je d nym m ie jscu najcz ęście j używ anych apl
ik acji posiad a
num e r 6 | 2006
tak że funk cyjne od pow ie d nik i pask a z ad ań (acz k ol
w ie k apl
ik acje w yśw ie tl
ane
są w postaci ik on) i tack i syste m ow e j.
Efe k ty pow ięk sz ania ik on pod k ursore m
są d ość ład ne (trud no opisać e fe k ty
d ynam icz ne słow am i w ięc uw ie rz cie m i
na słow o). Tyl
k o dl
acz e go to z używ a tyl
e
proce sora?!! Pod cz as b aw ie nia się apl
ik acją (co pol
e gało na suw aniu k ursore m
w tą i w e w tą aby sprow ok ow ać e fe k ty
ik one k ) ch w il
ow e z użycie proce sora
sięgało, tu uw aga, naw e t d o 40-60%. Naw e t w spocz ynk u program z ajm ow ał
k il
k a proce nt CPU, natom iast uruch am ianie apl
ik acji z poz iom u K XD ock e ra
z ajm ow ało z auw ażal
nie w ięce j cz asu niż
np. z m e nu start. Tak w ysok ie użycie
proce sora je st w e d ług m nie nie d opusz cz al
ne (naw e t je że l
i tyl
k o prz e z 1-2 se k und y). Nie w ie m , z aw sz e m ogę pow ie d z ie ć
że m iałe m jak ąś sz cz e gól
nie w yb rak ow aną w e rsję, al
e uz naje to z a b łąd . D rugi
m ój z arz ut prz e ciw k o te j apl
ik acji je st
tak i, że d od aw anie now e j poz ycji na
pask u je st troch ę pok om pl
ik ow ane . W e d ług m nie pow inny być tyl
k o 3 opcje :
w id z ial
na naz w a program u, ście żk a uruch am ial
na i rod z aj w yśw ie tl
ane j ik ony (i
tak np. je st w K sm ooth D ock ). Tym cz ase m m am y je sz cz e k il
k a opcji d od atk ow ych d o w ype łnie nia, i na d od ate k
nie z byt jasno naz w anych . O k , te raz prz e jd źm y d o d rugie go program u, k tóry w
k ońcu ok az ał sie m oim faw oryte m .
K sm ooth D ock je st m oże nie co m nie j e fe k tyw ny od poprz e d nio opisyw ane go
program u, al
e z a to łatw y, prosty i
prz yje m ny w użyciu. Posiad a 2 tryby
anim acji ik on (z nane norm ali parab ol
ic),
je d nak z cz e go te n d rugi (nie d om yśl
ny)
troch ę z że ra proce sora. D od atk ow o
program
posiad a funk cje
task b ara,
35
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
systraya i z e gara.Jak napisałe m w yże jd od aw anie now ych poz ycji d o pask a je st
d ość proste . M ożna ustaw ić poz iom
prz e źrocz ystości tak aby pasow ał d o re sz ty w ystroju pul
pitu. D e l
ik atna obw ód k a
oraz w ysk ak ujące opisy poz ycji m e nu d ope łniają całości. O gól
nie uw ażam z a najl
e psz y z trójk i b o łącz y prostotę,
funk cjonal
ność i e ste tyk ę. D l
a form al
ności opisz ę je sz cz e ostatni program : Kool
d ock . Ch yb a najm nie j d opracow any.
A nim acja ok ie n w ypad a jak oś b l
ad o. D od atk ow o program m a prob l
e m z utrz ym anie m i sk al
ow anie m roz m iaru pask a
pod cz as pow ięk sz ania ik one k , co w ygl
ąd a po prostu b rz yd k o. Program u
m ało używ ałe m , w ięc pow ie m tyl
k o że
w ogól
ności w ygl
ąd a w porz ąd k u, pod
w arunk ie m że nie naje d z ie się k ursore m ,
b o w te d y ład ny e fe k t się roz m yw a.
Strony d om ow e proje k tów to od pow ie d -
postaci m ałych z rz ucik ów ok ie n) w e d ług
pul
pitu. Tak w najw ięk sz ym sk rócie .
Z rz ut e k ranu
pow inie n
w sz ystk o
w yjaśnić – otóż na pul
picie pie rw sz ym
apl
ik ację, l
ub te ż prz e rz ucić ją na inny
pul
pit). Nie d ość, że ład nie to w ygl
ąd a,
to i je sz cz e prz yje m ne i w ygod ne w ob słud z e . M am y pod gl
ąd w sz ystk ich ok ie ne k
Part 4. Tas k b ar 2, cz yl
i jak m ożna ul
e ps z yć pas e k z ad ań.
Stand ard ow y pase k z ad ań K D E d ob rz e
spe łnia sw oje z ad anie , al
e to nie z nacz y
że m ożna go ul
e psz yć. I tak im ul
e psz e nie m je st Task b ar v2. Najw ażnie jsz ym
fiucz e re m je st m ożl
iw ość d ołącz ania d o
program u w id ocz ne go na pask u je go
m ini-z rz utu ok na. Cz yl
i m ożna pod e jrz e ć
co rob iła z m inim al
iz ow ana prz e z nas
apl
ik acja.Task b ar 2 ob sługuje prz e źrocz ystość (co um ożl
iw ia stw orz e nie w pe łni
prz e źrocz yste go pask a), ch ociaż nie d a
się je j re gul
ow ać. Innym ul
e psz e nie m je st
ustaw ie nie w ygl
ąd u prz ycisk ów apl
ik acji
tak by po naje ch aniu k ursore m w yd aw a-
K sm ooth d ock
nio [3], [4], [5].
Part 3. K om pos é, cz yl
i jak e fe k tyw nie i
e fe k tow nie z arz ąd z ać m nogością pul
pitów .
Kom pose stanow i cie k aw e pod e jście d o
te m atu z arz ąd z ania w irtual
nym i pul
pitam i. W z orow ane na m acow sk im Exposé
(gd yby A ppl
e porz ąd nie opate ntow ało
sw oje pom ysły to gd z ie byśm y byl
i? No
gd z ie ?!). A ow o pod e jście pol
e ga na tym ,
by w trak cie prz e łącz ania się m ięd z y d e sk topam i w e jść w ful
l
scre e n i pose gre gow ać otw arte ok na (ob raz ow ane w
w y pod gl
ąd . O cz yw iście m ożna z m ie niać
cz ęstotl
iw ość
od św ie żania
ob raz ów
ok ie n, al
e ustaw ianie z byt nisk ich w artości nie m a se nsu b o w te d y w z rasta ob ciąże nie proce sora. O gól
nie program ik
je st b ard z o fajny, i gd yby nie fak t że prz e gl
ąd anie pul
pitów w te n sposób trw a d l
a
m nie nie co z byt d ługo (se k und a d o
se k und y a z b ie rz e się m inuta), to bym go
stal
e używ ał. Strona d om ow a proje k tu to
[6].
Tak od byw a się prz e gląd an ie pul
pitów robocz ych w K om posé
w id nie ją d w ie apl
ik acje , na d rugim je d na, na trz e cim rów nie ż d w ie , natom iast
cz w arty pul
pit je st pusty i w id nie j na d ol
e.
Prz e łącz ać się m ożna z arów no na k onk re tny pul
pit jak i d o k onk re tne j apl
ik acji
(m ożna te ż z poz iom u w id ok u pe łnoe k ranow e go z am k nąć l
ub z m inim al
iz ow ać
na w sz ystk ich pul
pitach naraz , i na d od ate k je sz cz e w id z im y co k ażd e rob i. W ad ą
tak ich d ob aje rz onych roz w iąz ań je st to,
że z w yk łe prz e łącz e nie się na inny pul
pit
trw a d łuże jniż sk orz ystanie z e stand ard ow e j prz e gl
ąd ark i pul
pitów K D E. Cz asam i
te ż Kom posé nie z d ąży od św ie żyć ob raz u ok na, gd y z byt cz ęsto pe łnoe k rano-
num e r 6 | 2006
O k ie n k o k on figuracji K BFX
36
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
ły sie w k l
ęsłe . Pl
us je sz cz e k il
k a m ałych
l
e cz pol
e psz ających w ygl
ąd ud osk onal
e ń.
Program ik je st m ały, al
e m i się b ard z o pod ob a. Fajne są te m ałe scre e nsh oty ok ie n,
ch ociaż w ogól
ności są one m ało prz yd atne , b o apl
ik ację na pask u roz poz naję
głów nie po naz w ie . A l
e e fe k t je st. Strona
d om ow a proje k tu to [7].
Part 5. K b fx, cz yl
i now e s pojrz e nie na K M e nu.
No m oże nie całk ie m now e , b o coś pod ob ne go pojaw iło się już w W ind ow s XP. A
d od atk ow o pow ie m tak że że w O pe nSuse te stują now e m e nu – a z w ie się K ick off (d o z ob acz e nia tutaj [8]). A l
e m iała
być m ow a o k b fx. Najw ięk sz ą je go innow acyjnością i z araz e m głów na z al
e tą je st
m ożl
iw ość spe rsonal
iz ow ania sob ie prz ycisk u start. W stand ard ow ym m e nu K D E
z aw sz e była je d na i ta sam a ik onk a, i
e w e ntual
ne próby je j z m iany sprow ad z ały się d o pod m iany od pow ie d nie j ik ony
w ak tual
nie używ anym z e staw ie ik on
K D E. Tutaj je st inacz e j. Z poz iom u ok na
k onfiguracyjne go m ożna w yb rać d ow ol
ny rysune k jak o ob raz ow anie m e nu start.
O b raz e k m oże być w trz e ch opcjach : norm al
, h ove r (gd y k ursor m ysz y je st nad
prz ycisk ie m l
e cz go nie nacisk a) i pre sse d (po naciśnięciu). O cz yw iście nie
sz k od z i aby to był te n sam ob raz e k , al
bo
np. te n sam al
e z e z m ie nioną gam ą k ol
orów . W re sz cie w ygl
ąd m e nu start m ożna
z m ie niać tak sam o jak tape tę cz y z e staw y ik on. Inną innow acyjnością w porów naniu d o k l
asycz ne go K-m e nu je st
sposób prz e gl
ąd ania m e nu.W K b fx głów ne k ate gorie m e nu sa po l
e w e jstronie , natom iast posz cz e gól
ne poz ycje stanow ią
prz e w ijane z a pom ocą m ysz k i m e nu po
praw e j (je że l
i nie pasuje nam te n sposób
porusz ania sie po m e nu, to je st m ożl
iw ość pow rotu d o stand ard ow ych ustaw ie ń).
Na d ol
e sa te ż stand ard ow o um ie sz cz one
prz ycisk i b l
ok ow ania e k ranu / w yl
ogow yw ania oraz l
inia pol
e ce ń d o sz yb k ie go
uruch om ie nia apl
ik acji. W sie ci m ożna
z nal
e źć m nóstw o te m atów d o K b fx, o
różne j k ol
orystyce , k tóre poz w ol
ą je sz cz e
b ard z ie jspe rsonal
iz ow ać w ygl
ąd m e nu.
Strona d om ow a proje k tu to [9 ].
Part 6. Yak uak e , cz yl
i tak a fajna k ons ol
a.
Yak uak e m ożna tłum acz yć jak o 'Ye t A noth e r Kuak e K D E te rm inale m ul
ator' (w z ięte z e strony d om ow e j program u [10]).
Ci co gral
i w Q uak e (al
b o inacz e j - ci co
nie gral
i w Q uak e ręk a d o góry) pam iętają z ape w ne tak ą fajną k onsol
k ę w ysuw aną od góry e k ranu z a pom ocą k l
ik nięcia
m agicz ne go prz ycisk u. Te n program
sym ul
uje coś pod ob ne go.Z am iaststand ard ow ych XTe rm a, Konsol
e , A te rm a cz y
Urxvtm oże m y cie sz yć się nie co innym te rm inal
e m .A l
e po k ol
e i. Program najl
e pie j
ściągnąć z w w w .k d e -apps.org. Są tam
pacz k i d l
a w ażnie jsz ych d ystryb ucji. D ow nl
oad na stronie d om ow e j jak iś tak i
m ało prz yjaz ny je st. Po instal
acji od pal
am y program l
ub jak k to ch ce to w rz ucam y go d o autostartu K D E. Prz y
uruch am ianiu program u prz e z k il
ka
se k und pojaw ia się napis typu “Pre ss
F12 to use ”.I w łaśnie tym m agicz nym k l
aw isz e m uruch am iam y Yak uak e . K l
ik am y
F12 i w ysuw a nam się z góry prz e źrocz ysta k onsol
k a, k l
ik am y F12 raz je sz cz e i
k onsol
a sie ch ow a. I tak m ożna b e z
k ońca :-) ch ociaż ocz yw iście te rm inalsłuży d o pow ażne j pracy a nie d o z ab aw y.
Program ob sługuje w ie l
ość tab ów (po na-
sz e m u ch yb a z ak ład e k ), acz k ol
w ie k na
tab -b arz e m ie ści się ich co najw yże j15.Inną cie k aw ą a prz yd atną opcją je st m ożl
iw ość prz ycz e pie nia ok na Yak uak e na
w sz ystk ie pul
pity. Z opcji k onfiguracyjnych program u nal
e ży w ym ie nić: m ożl
iw ość z m iany sz e rok ości i w ysok ości
ok na te rm inal
a, położe nia oraz cz asu
anim acji w ysuw ania/ w suw ania się, a
tak że m ożl
iw ość sch ow ania tab -b aru cz y
kl
aw isz a od pow iad ające go z a ak tyw ację
(jak w spom niałe m w cz e śnie j d om yśl
nie
je st nim F12). A ponie w aż je ste m z łośl
iw y to tak że w ym ie nię w ad y program u
(prz y cz ym są to b ard z ie j m oje w id z im isię niż rz e cz yw iste w ad y). Po pie rw sz e , je że l
i ustaw im y start Yak uak e prz y
uruch am ianiu K D E to po pe w nym cz asie
z nud z i/ z d e ne rw uje nas ciągl
e w patryw ania się w rad osny napis że apl
ik acja
sz cz ęśl
iw ie w ystartow ała i aby ją z ob acz yć w ystarcz y nacisnąć F12.Ja po pie rw -
sz ym k om unik acie już to w ie d z iałe m . A
w opcjach k onfiguracji nie m a jak to
d e ak tyw ow ać. A d ruga w ad a je st tak a,
że Yak uak e re spe k tuje m oją w ol
ną w ol
ę
w k w e stii um ie sz cz e nia pask a z ad ań na
górz e e k ranu. A re spe k tuje to w te n sposób , że w ysuw ając się z góry pom ija
pase k . Pocz ynaw sz y od góry w id z ę w te d y pase k i d opie ro poniże j ok ie nk o apl
ik acji. Co ak urat nie w ygl
ąd a e ste tycz nie .
Nie
m iałbym
nic prz e ciw k o że by
program ch w il
ow o prz yk rył m i pase k , co
by d ało l
e psz y e fe k t k ol
orystycz no-e ste tycz ny. Sz cz e gól
nie że z aw sz e m ogę te rm inal sch ow ać b e z utraty d anych . A l
e
pe w nie się tyl
k o cz e piam . Z re sz tą tak jak
z w yk l
e . I tym optym istycz nym ak ce nte m
k ończ ym y d z isie jsz ą aud ycję. D ob ranoc
Państw u.
Przydatne adre s y
Dużo więcej screenów oraz opisy nowości można zobaczyć na
stronie http://www.kde-look.org oraz na stronie
http://www.kde-apps.org.
[1] http://netdragon.sourceforge.net/ssuperkaramba.html
[2] http://netdragon.sourceforge.net/sinfo.html
[3] http://www.xiaprojects.com/www/prodotti/kxdocker/main.php
[4] http://ksmoothdock.sourceforge.net/
[5] http://www.kde.cl/kooldock/
[6] http://kompose.berlios.de/
[7] http://www.uni-weimar.de/~wolff3/index_taskbar.html
[8] http://home.kde.org/~binner/kickoff/sneak_preview.html
[9] http://www.kbfx.org/
[10] http://yakuake.uv.ro
num e r 6 | 2006
37
SYSTEM
H ARDW ARE
PRO GRAM OW ANIE
RO Z RYW K A
SO FTW ARE
VPN i PPTP - jak to z robić?
M ARCIN 'l
ipie c' LIPIEC
D ane z w ik ipe d ii:
VPN - (an g. VirtualPrivate Ne tw ork , W irtualn a Sie ć Pryw atn a), m ożn a opisać jak o
"tun e l", prz e z k tóry płyn ie ruch w ram ach
sie ci pryw atn e j pom ięd z y k lie n tam i k ońcow ym i z a pośre d n ictw e m publicz n e j sie ci (tak ie j
jak In te rn e t) w tak i sposób, że w ęz ły te j sie ci
są prz e z rocz yste d la prz e syłanych w te n sposób pak ie tów . Tak i k an ał m oże opcjon al
n ie
k om pre sow ać lub sz yfrow ać w ce lu z ape w n ie n ia lepsz e j jak ości lub w ięk sz e go poz iom u
be z pie cz e ństw a prz e syłanych d anych .
O k re ślen ie "W irtualn a" oz n acz a, że sie ć ta
istn ie je je d yn ie jak o struk tura l
ogicz n a d z iałająca w rz e cz yw istości w ram ach sie ci publicz n e j, w od róz n ie n iu od sie ci pryw atn e j, k tóra
pow staje n a baz ie spe cjaln ie d z ie rżaw ionych
w tym ce lu łącz . Pom im o tak ie go m e ch an iz m u d z iałan ia stacje k ońcow e m ogą k orz ystać z VPN d ok ład n ie tak jak gd yby istn iało
pom ięd z y n im i fiz ycz n e łącz e pryw atn e . R oz w iąz an ia oparte n a VPN pow in ny być
stosow an e w firm ach , w k tórych d osyć cz ęsto
pracują z d aln ie z e sw oich d om ów , n a n ie z abe z pie cz onych łącz ach . W irtualn e Sie ci Pryw atne
ch arak te ryz ują
się
d ość
d użą
e fe k tyw n ością, n aw e t n a słabych łącz ach
(d z ięk i k om pre sji d anych ) oraz w ysok im poz iom e m be z pie cz e ństw a (z e w z ględ u n a
sz yfrow an ie ).
PPTP (an g. Poin t to Poin t Tun n e l
in g
Protocol) to protok ół k om un ik acyjny um ożl
i-
w iający tw orz e n ie w irtualnych sie ci (VPN)
w yk orz ystujących te ch n ologię tun e low an ia. Pol
e ga to n a z d alnym d ołącz an iu się d o stacji
robocz ych lub sie ci (głów n ie opartych n a syste m ie ope racyjnym W in d ow s) z a pośre d n ictw e m
In te rn e tu i tw orz e n iu poz orów
połącz e n ia z lok aln ą sie cią, be z w ych od z e n ia
z d om u z ape w n iając je d n ocz e śn ie z ach ow an ie
be z pie cz e ństw a prz y z d alnym prz e syłan iu
d anych .
Najbard z ie j roz pow sz e ch n ion a im plem e n tacja
PPTP z ostała opracow an a prz e z firm ę
M icrosoft. Protok ół PPTP stan ow i stan d ard ow e w yposaże n ie syste m u ope racyjn e go W in d ow s od w e rsji 9 8 i NT.
W te k ście tym opis z ę k onfigurację VPN
z PPTP w oparciu o św ie tny s ys te m
jak im je s t m 0m 0w al
l
. Co to z a s ys te m ?
M 0m 0w al
lz ostał stw orz ony prz e z M anuel
a K aspe ra. Je st to spe cjal
na d ystryb ucja
k tórą m oże m y instal
ow ać na k om pute rach stacjonarnych jak i na k om pute rach
je d nopłytow ych tak ich jak (Soe k ris).
Konfiguracja m 0n0w al
l
'a od byw a się z a
pośre d nicte m prz e gl
ąd ark i i je s b ard z o
prosta. Z al
e tą te j d ystryb ucji je st to, że
pl
ik k onfiguracyjny z apisyw any je stw form acie XM L.
Tw orz e nie i prz yw racanie k opii z apasow ych syte m u je st tak że b ard z o
proste d z ięk i spe cjal
ne m u m e ch aniz om i.
W artyk ul
e tym z ak ład am , że użytk ow nik m a już z ainstal
ow ane go m 0n0w al
l
'a i
pom ijam opis je go instal
acji.
Popraw na k onfiguracja m 0n0w al
l
'a.
D o pane l
u k onfiguracyjne go w ch od z im i
poprz e z w pisanie w jak o ad re s w itryny,
IP k om pute ra gd z ie stacjonuje m 0n0w al
l
.
Z m e nu w yb ie ram y k ol
e jno VPN =>
PPTP. Nasz ym ocz om uk az uje się strona
k onfiguracyjna.Z auw aż, że na górz e w id nie ją d w ie z ak ład k i "Use rs" i "Configuration".
Prz e jd ź d o z ak ład k i "Configuration" i z az nacz k ółe cz k o prz y "Enab l
e PPTP
se rve r". Następnie w pol
u "Se rve r ad re ss" pod aj ad re s IP se rw e ra PPTP. Nie
w ie sz co tutajw pisać?
Pam iętaj, że ad re se m se rw e ra PPTP
m oże być ad re s k tóry z najd uje się b e z pośre d nio ponad ad re se m k om pute ra z
d ystryb ucją m 0n0w al
l
. Z ałóżm y, że syste m m 0n0w al
lz ainstal
ow ałe ś w k om pute rz e je d nopłytow ym i IP te go k om pute rk a
to 10.14.28.1, w ięc ad re se m se rw e ra
PPTP pow inie n być te n ad re s: 10.14.28.2
Te raz prz e ch od z im y d o pol
a "R e m ote ad d re ss range ". W tym pol
u m usisz w pisać
ad re s sie ci: np.:19 2.168.2.1. Je że l
i ch od z i
o k onfigurację na z ak ład ce "Configuration" to to już w sz ystk o. K l
ik nij prz ycisk
"Save " u d ołu strony aby z apisać ustaw ie nia.
Prz e ch od z im y d o z ak ład k i "Use rs". Tutaj
spraw a je st już prosta.W te j z ak ład ce d od aje m y now e go użytk ow nik a, aby m ógł
on k orz ystać z nasz e jsie ci.
Pol
e "Use rnam e " tutaj w pisz d ow ol
na naz w e . Pol
e "Passw ord " d ow ol
ne h asło, al
e
num e r 6 | 2006
nie z a proste ! Pol
e "IP ad d re ss" je d e n ad re s z z ak re su jak i w pisałe ś w pol
u
"R e m ote ad d re ss range " na z ak ład ce
"Configuration".
Te raz tyl
ko kl
ik am y na prz ycisk "A ppl
y
ch ange s".
Kol
e jną rz e cz ą jak ą m usim y z rob ić
b ęd z ie sk onfigurow anie z apory sie ciow e j
dl
a PPTP. A w ięc k l
ik am y na z nacz e k "+ "
(pl
us) i k onfiguruje m y. Prz e d staw ię tutaj
prz yk ład ow ą k onfigurację.
W pol
u "A ction" ok re śl
am y co d z ie ję się
z prz e syłanym i pak ie tam i. Z al
e cam w yb ranie opcji "Pass" (oz nacz a że pak ie ty
b ęd ą prz e pusz cz ane ). W pol
u "Inte rface "
w yb ie rz rod z aj sie ci (praw d opod ob nie
w yb ie rz e sz LA N).
W pol
u "Protocol
" z al
e cam ustaw ie nie
TCP/ UD P. R e sz ta pólpow inna poz ostać
d om yśl
na. Następnie k l
ik nij w "Save ", a
następnie na "A ppl
y ch ange s".
Gratul
acje ! W łaśnie sk onfigurow ałe ś w łasne VPN z PPTP.
Je że l
i m acie jak ie ś pytania od nośnie VPN
i PPTP pisz cie d o m nie , ch ętnie pom ogę.
38
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
SO FTW ARE
H ARDW ARE
RO Z RYW K A
Note book i - prz ys z łość k om pute ra ?
TO M ASZ 'tom cas h ' CZ UNKO
Spójrz m y praw dz ie w ocz y
gdz ie k ol
w ie k s ię nie ogl
ądryne k k onsum e nck i w k racz ają prz e nie m y otacz a nas w s z ędobyl
- Na
b oje m coraz now sz e m od e l
e note b ook ów .
skael
e k tronik a. Użytk ow a,
Już nie są tak ciężk ie i d uże jak k ie d yś.
W ie l
e m od e l
i m oże staw ać w sz rank i z
„e fe k ciars k a” cz y po pros tu
d um nym i, „d użym i” m asz ynam i stacjos łużąca s z e rok o pojęte jroz narnym i. Cz as pracy na b ate riach stal
e
się
z
w
ięk
sz
a.
Nie
d
aw
no
d
osz
ł
o
d
o
w
ręcz
ryw ce . M łodz ie ż s łuch a m uz y„ab surd al
ne j” sytuacji – to pe ce ty prz e jk i z „prz yk l
e jonych ” do ciała
m ują roz w iąz ania stosow ane i spraw d z one w note b ook ach . Prz yk ład e m m oże tu
prz e nośnych odtw arz acz y
być proce sor Inte l
a: Core 2 D uo.Je go e ne rm p3, s tate cz ni ojcow ie k orz y- goosz cz ęd ność i w yd ajność z araz e m b ije
s tają z s am och odów napędz a- na głow ę stare k onstruk cje oparte o roz w iąz ania Pe ntium 4. D z iś l
icz y się cisz a.
nych s il
nik am i s te row anym i
Z m nie jsz e nie
h ałaśl
iw ości w id ać na
coraz bardz ie jw yrafinow any- k ażd ym k rok u. Je d e n z cz ołow ych
prod uce ntów
ob ud ów
ATXm i ce ntral
nym i je dnos tk am i
m ini/ m id i/ m ik ro/ … firm a M od e Com
z arz ądz ającym i, k obie ty
m ają rożne urz ądz e nia dl
a
w z m ocnie nia natural
ne j
urody – z abe z pie cz one uk ładam i w ys ok ie js k al
i inte gracji. W re s z cie
w s z e ch s tronny, s tary pocz ciw y pe ce t– ciągl
e je s ts e rce m do pracy i roz ryw k i, al
e
cz y na pe w no …
(w raz z w yk upionym Logic Conce pt) roz pocz ęła m asow e stosow anie z asil
acz y ch łod z onych
w ol
noob rotow ym i
w e ntyl
atoram i o roz m iarz e 12 cm . Płyty
głów ne są w yposażane w funk cję re gul
a-
cji ob rotów w e ntyl
atora proce sora z al
e żnie
od
ob ciąże nia i w arunk ów
te rm icz nych panujących w e w nątrz ob ud ow y.W ięk sz ość z nas m a d ość h ałasu.Prz ych od z ąc d o d om u ch ce m y posłuch ać
ul
ub ionych utw orów m p3 cz y ogl
ąd nąć
fil
m d vd . Je d nak b ard z ie j ce nim y sob ie
ście żk ę d źw ięk ow ą niż sz um w e ntyl
atorów . I na tym pol
u k om pute ry prz e nośne nie m ają k onk ure ncji. K ino d om ow e
m oże m y sob ie urz ąd z ić gd z ie je st nam w
d ane j ch w il
i w ygod nie j. Panoram icz ne
e k rany z ape w niają b ard z o d ob re w raże nia w z rok ow e . Pod pięcie się d o z e w nętrz nych
głośnik ów
w
w ięk sz ości
note b ook ów je st k onie cz nością z racji słabych w b ud ow anych tych że . A h ałasow i
m ów im y po prostu „pa pa”. Z d ośw iad -
num e r 6 | 2006
cz e ń k ol
e gów oraz w łasnych ch ciałbym
prz e d staw ić k rótk o z al
e ty i w ad y w yb ranych note b ook ów w e d ług pod z iału: w ad y i z al
e ty d ane j m ark i (prod uce nta).
A rtyk uł m a na ce l
u prz e d staw ie nie b ard z o ogól
nych d ośw iad cz e ń w ob cow aniu
z se riam i note b ook ów , aby ułatw ić z orie ntow anie się i w yb ór od pow ie d nie j se rii
m od e l
ow e j.Późnie jm ożna d ob rać d ok ład nie jsz e param e try k ie rując się w łasnym i
potrz e b am i i suge stiam i z najom ych i
sprz e d aw ców . „Le t’s start” jak m aw iają
am e ryk anie . A ce r – m ark a b ard z o d ługo
ob e cna na rynk u, z b agaże m d ośw iad cz e ń, cz ęsto nie d oce niana (rów nie ż prz e ze
m nie ).
K ie d yś
słynęła
z
m ak sym al
nych k onfiguracji z a roz sąd ną
ce nę – nie ste ty z jak ością było już d użo
słab ie j. O b e cnie proce s prod uk cyjny
z ostał z nacz nie ud osk onal
ony, prz y z ach ow aniu nie m alz łote j proporcji ce ny d o
w yposaże nia. D o z al
e t z al
icz yć m oże m y
rów nie ż b ard z o d ob rz e w yprofil
ow any
uk ład k l
aw iatury i b ard z o pre cyz yjny
39
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
touch pad .Z w ad w ym ie nić nal
e ży – śre d nie j k l
asy b ate rie , k ie psk ie jak ościow o z aw iasy m atrycy oraz śre d nie j jak ości
pl
astik i – łatw e d o z arysow ania i d ość
sz yb k o „starz e jące się”. Aw aryjność – nie
je st d uża, je d nak je st k il
ka l
e psz ych pod
tym w z gl
ęd e m m are k . Co na to A sus z e
sw ym i m od e l
am i ? Tu b ate ria je st b ard z o
słab iutk a. jak ość w yk onania i użyte m ate riały są na w ysok im poz iom ie . M ożna
m ie ć z astrz e że nia d o w iotk ości pok ryw y
górne j – al
e m ając na w z gl
ęd z ie k osz t
m ałych w ym iarów i w agi, nie je st to już
tak
od cz uw al
ne . Il
ość d ołącz one go
oprogram ow ania m nie jsz a niż u k onk ure ncji – z a to program y d o z arz ąd z ania note b ook ie m
b ard z o
roz b ud ow ane .
W yd ajność A susów je st staw iana w śród
k onk ure ncji jak o k l
asa śre d nia w yższ a.Ce ny
na
prz yz w oitym
poz iom ie .
Cie k aw ostk a: A sus prod uk uje rów nie ż
tz w . k ad łub k i note b ook ów d l
a pasjonatów , k tórz y sam i ch cą posk ład ać sw ój
l
aptop. K ad łub k i te m ają ce rtyfik at z god ności z te ch nol
ogią Inte lCore . El
e m e nta-
SO FTW ARE
H ARDW ARE
m i d ob ie ranym i są: proce sor, pam ięć
R A M , d ysk tw ard y, k arty w ifi na m inipci. W z e staw ie niu nie m ogło z ab rak nąć
m ark i Tosh ib a (ul
ub iona m ark a autora ;)
). Cóż tu d użo m ów ić – jak ość, m ate riały,
stab il
ność – w sz ystk o na w ysok im poz iom ie . Te raz łyżk a d z ie gciu – tanie
m od e l
e z se rii Sate l
ite są b ard z o głośne i
nie nad ają się d o rol
i d om ow e go k om pute ra „d o w sz ystk ie go”. Prz e ciw ie ństw o ich
to m od e l
e z se rii Q osm io. Pięk na styl
istyk a, ogrom na m oc, głośnik i H arm an
K ard on, w yd z ie l
ona k l
aw iatura num e rycz na (w w yb ranych m od e l
ach ) – słow e m
k om pute r na ład ny stol
ik w ce ntral
nym
m ie jscu sal
onu ;). Le novo – m ocny gracz
na rynk u ofe rujący nie z łe jak ościow o w łasne k onstruk cje oraz m ark ę prz e jętą od
IBM – Th ink Pad . Pod ob nie jak w spom niana poprz e d nio Tosh ib a – tanie se rie
są b ard z o d ob re jak ościow o i stab il
ne – natom iast b ud ow ane w oparciu o m ało w yd ajne
pod z e społy
(ce l
e ron
M,
z inte grow any uk ład graficz ny, d ość m ało
pam ięci R A M ). M od e l
e topow e ch arak te ryz ują się b ard z o w ysok ą w yd ajnością,
RO Z RYW K A
b ie rz e sz cz e góły k onfiguracji i w arto na
nim pol
e gać. Je d nak ogól
ny pogl
ąd na
spraw ę rów nie ż trz e b a m ie ć i to m iał na
ce l
u te n artyk uł. W prz ysz łym rok u
pojaw i się k il
k a b ard z ie j sz cz e gółow ych
te stów sprz ętu. M ając d ostęp na co d z ie ń
z now ości sprz ętow ych postaram się opisyw ać w raże nia z d łuższ e go ob cow ania z
note b ook am i i nie tyl
k o. O by now y rok
prz yniósł z nacz ący prz e łom w b ranży IT
–
z arów no oprogram ow ania jak
i
prz y z ach ow aniu b ard z o stab il
ne j pracy
całości. Cz ytnik l
inii papil
arnych z ab e z pie cz ający prz e d nie autoryz ow anym d ostępe m w b ud ow any tuż ob ok touch pad a
to z nak roz poz naw cz y te j m ark i. Tonacja
k ol
orystycz na – sz aro-b ura (tu pod ob ie ństw o d o A susa). Cz ęsto nie d oce niany, m ający m ałą w pad k ę z b iałą
kl
aw iaturą, Fujitsu Sie m e ns Com pute rs
(FSC) – pod b ija półk ę śre d nią w yższ ą.Najtańsz e m od e l
e m ają najm nie jw yd ajne k ontrol
e ry grafik i na rynk u. Cz as pracy na
b ate rii – śre d nia rynk ow a.Natom iast k om pute ry w ce nie 3500-4500 to to co tygrysy FSC l
ub ią najb ard z ie j. D ob rz e d ob rane
k onfiguracje ,
najnow sz e
roz w iąz ania
proce sorow e i z nak om ity stosune k w yd ajności d o ce ny. Św ie tnie spraw ujące się
pod l
inuk se m - m ożl
iw ość k upie nia prak tycz nie k ażd e go m od e l
u b e z syste m u z
rod z iny W ind ow s d aje nam spore osz cz ęd ności. Prak tycz nie k ażd y l
icz ący się na
rynk u d ystryb utor m a w sw oje jofe rcie Fujitsu Sie m e ns – pow od uje to w al
k ę ce now ą k orz ystną d l
akl
ie nta.
Po te j k rótk ie j w ycie cz ce w ok ół ofe rty
ob e cne j na rynk u z aprasz am na z ak upy –
profe sjonal
ny sprz e d aw ca d orad z i i d o-
num e r 6 | 2006
sprz ętu. A tym cz ase m cie płych i pe łnych
ucz ucia Św iąt Boże go Narod z e nia.
40
SYSTEM
PRO GRAM OW ANIE
SO FTW ARE
H ARDW ARE
RO Z RYW K A
Littl
e Sh e e p cz yliz abaw y z ow ie cz k am i
Dz is iajz abaw im y s ię z
ow ie cz k am i :-) M ałym i
ow ie cz k am i. Litttl
e Sh e e p,
bo tak naz yw a s ię gie rk a
k tórą ch ciałbym prz e ds taw ić,
to pros ta arcadów k a, w k tóre j
głów nym i nadrz ędnym ce l
e m je s tprz e prow adz e nie
ow ie cz e k prz e z nie bie z pie cz ny i pok om pl
ik ow any
topograficz nie te re n.
K ARO L"AXIO " KO Z IO Ł
Gie rk ę sw e go cz asu z auw ażyłe m na w w w .k d e -apps.org po cz ym z ach ęcony
poz ytyw nym i
k om e ntarz am i
sciągnąłe m
ją sob ie i z ainstal
ow ałe m .
Gra m a prosty ok ie nk ow y inte rfe js.W z asad z ie ob sługuje się ją m ysz k ą, ch ociaż
w arto z nać nie k tóre sk róty k l
aw iaturow e ,
np.na pauz ę.
Z asad y gry są proste - nal
e ży
tak prow ad z ić ow ie cz k i aby d oprow ad z ić
je w sz ystk ie (a je że l
i nie w sz ystk ie to jak
najw ięce j) d o m e ty b ęd ące j m ałym d om k ie m . Było by to prostsz e , gd yby ow ie cz k i nie rusz ały pęd e m prz e d sie b ie , a
cz asam i te ż w z upe łnie l
osow ym k ie runk u (gd y ow ie cz k a osiągnie prz e sz k od ę to
al
b o z aw róci, al
b o sk ręci w praw o, al
bo
w l
e w o). R z e cz onym i ow ie cz k am i ste ruje m y z a pom ocą m ysz k i. K l
ik ając LPM na
d ow ol
ny punk t pl
ansz y pod z ie l
one j na
m ałe k w ad racik i, staw iam y tam strz ałe cz k ę - d rogow sk az k tóry w sk aże prz e ch od z ące j prz e z te n punk t ow ie cz ce w k tórą
stronę m a sk ręcić. Uk ład ajac tak ie d rogow sk az y w różnych m ie jscach pl
ansz y nal
e ży z m usić k rnąb rne ow ce aby sz ły tam
gd z ie m y im k aże m y, cz yl
i d o m e ty.
Trz e b a sie tyl
k o śpie sz yć, gd yz nasz e pod opie cz ne w cal
e nie cz e k ają aż ustaw im y
im najl
e psz ą trasę, tyl
k o rad ośnie rusz aja
d o prz od u. Je że l
i nie z d ążym y nim i pok ie row ać to ucie k ną z a pl
ansz ę l
ub się
utopią l
ub coś je pożre ...
A te raz troch ę o uroz m aice niu
pl
ansz w e w sz e l
ak ie prz e sz k ad z ajk i.
O tóż m am y k rz ak i nie jad al
ne i jad al
ne
(z a z je d z e nie tych jad al
nych ch yb a są d od atk ow e punk ty al
e pe w ności nie m am ),
płoty, row y z e sm ołą, roz l
e w isk a w od ne ,
prz e strz e nie piasz cz yste . Ich rol
a je st
różna. Na k rz ak ach i piask u nie m ożna
ustaw iać strz ałe k (tyl
k o na traw ie ). Płoty
ocz yw iście
nie
prz e pusz cz ają
nam
ow ie cz e k . Natom iast je że l
i ow ie cz k a
w pad nie d o sm oły to staje się m artw ą
ow ie cz k ą. Nie co b ard z ie j sk om pl
ik ow ana
sytuacja je st z w od ą. O w ie cz k a m oże
prz e jść prz e z z b iornik w od ny, al
e tyl
ko
prz e z je go 2 pol
a.Je że l
i z ajd z ie d al
e jto ginie (co je st sym b ol
iz ow ane prz e z m ały
sz k ie l
e cik ). Tak w ięc nal
e ży uw ażać
jak im i ście żk am i prow ad z i się sw oje stad o. Innym z agroże niu utrud niającym
w iad om o, że je że l
i ow ie cz k a w e jd z ie d o
je d ne go te l
e portu d ołe m to w yjd z ie innym górą. Z az w ycz aj pie rw sz e pod e jście
na d ane j pl
ansz y pol
e ga na spraw d z e niu
roz k ład u te l
e portów i d opie ro z a d rugim
uk ończ e nie e tapu są osy.A l
e nie z w ycz aj- raz e m m oz e m y z ak ończ yć m isję ratow ane osy tyl
k o osy-gigantu, z ab ijające je d - nia ow ie cz e k . Są je sz cz e inne ogranicz ansz y i
nym sw ym d osk nięcie m b ie d ne ow ie cz k i. nik i gry: cz as na prz e jście d ane j pl
l
icz
b
a
d
ost
ępnych
st
rz
ał
e
k
,
al
e
nim
i m nie j
Trz e b a je j unik ać z a w sz e l
k ą ce ne , b o l
atanal
e
ży
się
prz
e
j
m
ow
ać.
O
cz
yw
iście
d ojąc z je d ne go k ońca pl
ansz y na d rugi potrafi w yk osić nam połow e stad a. Le cz b rz e by było w yk onać z ad anie z a pone j l
icz by strz ałe k (a tych
naw e t prz e d strasz ną osą-gigante m je st m ocą m inim al
j
e
st
z
az
w
ycz
aj
z
a
d
użo).
ob rona (oprócz intuicyjne go prow ad z e nia
nym , al
e je st
ow ie c z d al
a od nie j). O tóż gd y ow ie cz k a Gra nie je st nicz ym spe cjal
na aby się roz l
uźnić po całym d niu
w ysz ła z w od y (b o prz ypad k ie m się nie id e al
iw ość
utopiła) to prz e z pe w ie n cz as je st m ok ra ciężk ie j pracy. M iłą opcją je st m ożl
i w te d y osa je j nie
atak uje . O cz yw iście nie z aw sz e
m am y
d o d yspoz ycji
z b iornik i
w od ne ,
dl
ate go
nal
e ży
stosow ać
inne strate gie . Na
prz yk ład na je d ne j pl
ansz y z apętl
iłe m
ow ie cz k i
w prostok ącie 2x3
(śm ie sz nie
tak
ch od z iły w k ółk o
:-) i w ypusz cz ałe m je tyl
k o w te d y gd y osa była
od pow ie d nio
d al
e k o. A h a, i Je d e n z bard z ie j z aaw an sow anych topologicz n ie e tapów :-)
bym z apom niał są te l
e porty. K ażd y ch yb a w ie d o cz e go z apisu/ w cz ytania stanu gry, co nie z asłużą :-) D od atk ow ym utrud nie nie m je st w sz e w tak ich prostych gie rk ach .
a ob ow iąz k u pod am je sz cz e stronę
to, że z pocz ątk u nie w ie m y k tóry D l
prod
uce nta: h ttp://w w w .gam e craft.d e /sch afe /
te l
e port je st połącz ony z k tórym , i w
jak im
k ie runk u te l
e portuje . Je d nak że Życz ę m iłe jgry :-)
num e r 6 | 2006
41

M andriva Pow e r Pack 2007 Gold, Pro Podpis cyfrow y, cze m u w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Paricalcitol ChPL

FORMUŁA 1 W RZESZOWIE

NUMER zielono mi… time to make some noise…

Oferta na realizacje zadania publicznego

Gazetka nr 31

„Tej nocy Niebo pochyliło się, aby objąć ziemię” WESOŁYCH ŚWIĄT

OFERTA BADAWCZA POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ