Noli timere, tempus est novum cursum vitae inire (Nie

Noli timere, tempus est novum cursum vitae inire (Nie

Noli timere, tempus est novum cursum vitae inire
(Nie lękaj się, nadszedł czas, by rozpocząć nowe życie)
Apollo we śnie do Kwintusa
1. NA KOZETCE U HISTORYKA
Nieznajomość historii jest nieznajomością siebie...- wprowadzenie do historii, jako dziedziny
nauki
•
•
•
•
•
•
przegląd epok, periodyzacja dziejów (w tym kontekście również umowne podziały w
dziejach państwa polskiego), podstawowa terminologia
Źródło stanowią ślady myśli i czynów pozostawione przez dawne pokolenia
(Ch. V. Langlois)- rodzaje źródeł (podział, charakterystyka, próby odczytania na podstawie
konkretnych przykładów), jak analizować prawidłowo źródła
krytyka źródła- zewnętrzna i wewnętrzna, krytyka a analiza i ocena,
subiektywizm i obiektywizm w pracy historyka, fakt a hipoteza, prawda a fałszerstwo
NPH i ich rola (paleografia, neografia, archeologia, sfragistyka, heraldyka, itp.)
Noli timere..., czyli historia- wczoraj i dziś. Jaki jest sens badania przeszłości? Największe
zagadki historii, przeszłość, jako element tożsamości
2. JA W GĄSZCZU FAKTÓW
Jak się uczyć historii, by się jej nauczyć? Warsztat ucznia w świetle wymagań współczesnej
matury
•
•
•
•
Co usłyszę, zapomnę. Co zobaczę, zapamiętam. Co zrobię, zrozumiem. – Konfucjusz-
techniki uczenia, metody, sposób pracy
jak zapanować nad wiadomościami, selekcjonowanie informacji, robienie notatek
jak pracować z mapą
jak pisać wypracowanie z historii
BLOK PIERWSZY: STAROŻYTNOŚĆ
WSCHÓD, GRECJA, RZYM
3. Cywilizacje: Wschodu, Grecja, Rzym
•
•
•
•
•
•
Mezopotamia- w państwie Sumeru (miasto i pismo + inne rodzaje pisma), Hammurabi,
główne ośrodki państwowe, pierwsze imperia, Persowie, osiągnięcia cywilizacyjne
pierwszych ludów, religia
Egipt- system władzy, hierarchia społeczna, osiągnięcia cywilizacji, system wierzeń
Izrael- dzieje żydów do podboju rzymskiego, Biblia, diaspora
Chiny/Indie- kasty, religie, pismo, wynalazki praktyczne
wspólne cechy cywilizacji Wschodu
dzieje polityczne- od Ciemnych Wieków, po czasy Aleksandra Wielkiego, geografia
historyczna, kolonizacja
1
•
•
•
•
fenomen Sparty i Persji- kampanie wojenne
demokracja ateńska- reformy
wierzenia, święta, literatura, architektura, rzeźba, malarstwo, filozofia, sport, teatr,
hellenizm
od legendarnych początków do republiki, ekspansja, ustrój społeczny, przemiany polityczne,
kryzys republiki i próby reform
• dyktatura Cezara, II triumwirat, formy cesarstwa
• kultura i chrześcijaństwo
• upadek cesarstwa
BLOK DRUGI: ŚREDNIOWIECZE
KSZTAŁTOWANIE SIĘ ŚREDNIOWIECZA
4. Początki, czyli budując na gruzach imperium...
•
•
•
•
•
•
Bizancjum, jako kontynuacja cesarstwa rzymskiego na Wschodzie, chrześcijaństwo
wschodnie, problemy
budowa państw na gruzach Cesarstwa Zachodniego- państwo Franków- Merowingowie,
Karol Wielki- monarchia karolińska od początków do upadku
nowe zagrożenia- Arabowie i świat islamu
Słowianie
początki społeczeństwa feudalnego, lennego
idea uniwersalizmu papieskiego i cesarskiego, cesarstwo Ottonów, reforma kluniacka i
gregoriańska, spór o inwestyturę, romanizm
5. Początki państwa polskiego i monarchia piastowska do 1138 roku.
•
•
•
•
•
•
Plemiona na ziemiach polskich
Mieszko I- chrzest, stosunki z sąsiadami
polityka zagraniczna i wewnętrzna Bolesława Chrobrego
kryzys i odbudowa monarchii piastowskiej
Bolesław II Śmiały
konflikty dynastyczne i Bolesław Krzywousty- początek rozbicia dzielnicowego
ROZKWIT ŚREDNIOWIECZA
6. Krucjaty, zakony, mentalność człowieka średniowiecza
•
•
•
początki monarchii stanowych XI- XIII: Niemcy, Anglia, Francja
Apogeum papiestwa/ gotyk
powody/przebieg/skutki
2
KRYZYS I ROZWÓJ
7. Kryzys społeczno- gospodarczy oraz ideologiczno- polityczny w Europie XIV- XV
wiek
•
•
•
•
•
czarna śmierć, straty demograficzne, dualizm gospodarczy
konflikty polityczne w Europie- husytyzm, schizma zachodnia
ekspansja Turków Osmańskich
Europa Środkowa i Wschodnia w XIV- XV wieku
uniwersalizm kultury średniowiecza- próba podsumowania
8. Zjednoczenie ziem polskich i budowa Królestwa Polskiego
•
•
•
•
•
•
•
tendencje zjednoczeniowe, walka o zjednoczenie ziem polskich, Władysław
Łokietek, reformy Kazimierza Wielkiego
społeczeństwo stanowe w Polsce
przemiany gospodarcze na ziemiach polskich
Andegawenowie na tronie polskim
Unia Polski z Litwą- panowanie Władysława Jagiełły w Polsce i Rzeczpospolita
Obojga Narodów
stosunki polsko- krzyżackie
polityka dynastyczna Jagiellonów
BLOK TRZECI: NOWOŻYTNOŚĆ
Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce.
Terencjusz
OKRES XV/XVI do pocz. XVII WIEKU
9. Europa i świat w dobie odkryć geograficznych i wielkich przemian
•
•
•
•
•
•
•
•
•
przyczyny wypraw, odkrycia geograficzne i ich znaczenie
kultury innych kontynentów
dualizm w rozwoju społeczno- gospodarczym Europy w XV i XVI wieku
przyczyny rozłamu
reformatorzy i ich nauka (M. Luter, J. Kalwin)
podział wyznaniowy Europy
wojny religijne w Niemczech, Francji, Niderlandach, itp.
Sobór Trydencki
Reformacja w Polsce na tle europejskiej
3
10. Demokracja szlachecka w Rzeczypospolitej Obojga Narodów
•
•
•
•
•
•
•
gospodarka folwarczno- pańszczyźniana
rozwój przywilejów
rodzaje sejmów
organizacja sejmu walnego
ruch egzekucyjny praw i dóbr
polityka zagraniczna Polski za panowania ostatnich Jagiellonów
pierwsi królowie elekcyjni w Polsce
OKRES XVII WIEKU- WIEK WIARY I ROZUMU
11. Zmiana układu sił w Europie
•
•
•
Walka o hegemonię mocarstw w wieku XVI- mperium Habsburgów, wojny włoskie,
dynastia Jagiellonów i jej znaczenie w Europie, Anglia Tudorów, Wielkie Księstwo
Moskiewskie, rywalizacja o dominium Maris Baltic
Wojna trzydziestoletnia- przyczyny, przebieg, pokój westfalski, znaczenie wojny
bezpośrednie i długofalowe
rewolucja burżuazyjna w Anglii, Francja
12. Ustrój Rzeczypospolitej w XVI i pocz. XVII wieku
•
•
oligarchia magnacka,
wojny polsko- szwedzkie, powstanie Chmielnickiego, polsko- rosyjskie, polskotureckie
13. Kultura renesansu, baroku i oświecenia
•
•
•
humanizm, prekursorzy włoskiego odrodzenia, najwybitniejsi twórcy/ analogicznie
barok= porównanie
renesans, barok i sarmatyzm w Polsce
oświecenie w Polsce- reformy oświatowe i kulturalne
OKRES OŚWIECENIA OD POCZ. XVIII W DO 1815
14. Polska w czasach saskich
•
•
•
•
rządy Wettinów- unia personalna z Saksonią,
Wojna Północna
Sejm Niemy
wzrost znaczenia sąsiadów Polski w XVII/XVIII wieku i ich wpływ na polskie losy
4
15. Polska w dobie reform Sejmu Wielkiego i rozbiorów
•
•
•
•
•
Polska w latach 1764- 1773- ostatnie bezkrólewie, reformy sejmu konwokacyjnego,
wybór Stanisława Augusta Poniatowskiego, konfederacja barska, I rozbiór, sejm
rozbiorowy i jego postanowienia
reformy Sejmu Wielkiego i ich znaczenia. Konstytucja majowa
Targowica i II rozbiór Polski
Powstanie Kościuszkowskie 1794
III rozbiór i upadek państwa polskiego
16. Świat schyłku XVIII wieku/pocz. XIX
•
•
•
•
powstanie Stanów Zjednoczonych
absolutyzm we Francji
wielka rewolucja francuska 1789-1794
rewolucja przemysłowa
17. Okres napoleoński
•
•
kampanie
sprawa polska za Napoleona I
BLOK CZWARTY: WIEK XIX
EUROPA, ŚWIAT 1815- I POŁ. XIX WIEKU
18. Europa po kongresie wiedeńskim, do 1849 roku
•
•
•
•
•
•
kongres, postanowienia, nowy ład w Europie- restauracja, legitymizm, równowaga sił
nowa mapa polityczna Europy, a teorie polityczne
Święte Przymierze
sprawa polska na kongresie
rewolucje
Wiosna Ludów
ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1815- 1849
19. Ziemie polskie w I poł. XIX wieku
•
Królestwo Polskie
5
•
•
•
Wielkie Księstwo Poznańskie
Rzeczpospolita Krakowska
Królestwo Galicji i Lodomerii
20. Powstania polskie i ich bilans
•
•
•
•
•
listopadowe
styczniowe
kościuszkowskie
krakowskie
wielkopolskie
21. Wielka Emigracja
•
•
obozy polityczne
życie
EUROPA, ŚWIAT II POŁ. XIX WIEKU- 1914
22. Zmiany polityczne w Europie Zachodniej i na świecie
•
•
•
•
•
zjednoczenie Włoch i Niemiec
Francja II cesarstwo i III Republika
wojna secesyjna w USA
ideologie- nacjonalizm, ruch robotniczy i idee chrześcijańskiej demokracji- nauka
społeczna Kościoła, sufrażystki
ekspansja kolonialna mocarstw europejskich
23. Sytuacja polityczna polskich zaborców
•
•
•
•
powstanie Austro- Węgier
II Rzesza
Rosja po wojnie krymskiej
rewolucja 1905- 1907 w Rosji
ZIEMIE POLSKIE W II POŁ. XIX WIEKU- 1914
24. Początki masowych partii politycznych na ziemiach polskich
•
postawy Polaków- trójlojalizm, pozytywizm warszawski
6
•
nowe ruchy polityczne
25. Ziemie poszczególnych zaborów i sytuacja w ich ramach
•
•
•
zabór austriacki
zabór pruski
zabór rosyjski
26. W kręgu kultury XIX wieku
•
•
komercjalizacja kultury, narodziny kina, itp.
pozytywizm i Młoda Polska
BLOK PIĄTY: I WOJNA ŚWIATOWA
27. I wojna Światowa
•
•
•
•
•
konflikty międzynarodowe schyłku XIX/ pocz. XX wieku, przymierza, kocioł
bałkański
przebieg
Wersal
sprawa polska podczas wojny
kształtowanie się polskich granic
BLOK SZÓSTY: DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
28. Ewolucja sceny politycznej
•
•
•
•
•
•
demokratyzacja państw, geneza kryzysu parlamentaryzmu, kryzys w USA
przemiany społeczne po I wojnie światowej
rozwój tendencji autorytarnych i totalitarnych
Związek Sowiecki
Włochy Mussoliniego
budowa III Rzeszy
29. Przemiany polityczne w Polsce w latach 1918- 1939
•
•
•
•
•
spory o kształt odrodzonego kraju
konstytucja marcowa, kwietniowa
zamach majowy
nowela sierpniowa
sytuacja społeczno- ekonomiczna
7
30. Kultura XX- lecia międzywojennego
•
•
świat
Polska
BLOK SIÓDMY: II WOJNA ŚWIATOWA
31. Przyczyny i przebieg II wojny światowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
kryzys systemy wersalskiego
oś Berlin- Rzym- Tokio
sojusz niemiecko- sowiecki
agresja niemiecka na ZSRR
przystąpienie USA do wojny
główne fronty
kształtowanie się Wielkiej koalicji
konferencje Wielkiej Trójki
klęska Niemiec i kapitulacja Japonii
32. Ziemie polskie pod okupacjami
•
•
•
•
•
•
•
strefy okupacyjne na ziemiach polskich
okupacja niemiecka i sowiecka
konspiracja
stosunki z ZSRR
komunistyczny ruch oporu w Polsce
Powstanie Warszawskie
skutki II wojny światowej
BLOK ÓSMY: W DOBIE RYWALIZACJI MOCARSTW
33. Świat zimnej wojny
•
•
•
•
•
•
rozpad Wielkiej Koalicji
żelazna kurtyna
Doktryna Trumana i plan Marshalla
stalinizacja krajów pod wodzą ZSRR- demoludy
Układ Warszawski
stopniowe tendencje integracyjne krajów Europy Zachodniej
8
34. Rywalizacja bloków
•
•
•
•
•
•
•
kryzys berliński
kryzys kubański
wojna wietnamska
kraje Trzeciego świata
polityka USA
Daleki wschód, dekolonizacja
ZSRR
35. Początki władzy komunistycznej w Polsce
•
•
•
•
•
•
odbudowa ze zniszczeń wojennych
Polska w nowych granicach, problem Ziem Odzyskanych
budowa władzy komunistycznej w Polsce: referendum ludowe, wybory do Sejmu
Ustawodawczego
Mała Konstytucja 1947 roku
PZPR i początki stalinizmu w Polsce
proklamowanie PRL
36. Polska Republika Ludowa w latach 1956- 1980
•
•
•
•
•
•
•
przyczyny i przejawy kryzysu władzy po 1956 roku, wydarzenia czerwcowe, polski
październik, założenia: polskiej drogi do socjalizmu, kryzys 1968 roku
1970 i protesty robotnicze na Wybrzeżu
upadek Władysława Gomułki
Dekada Edwarda Gierka- otwarcie na Zachód
nielegalna opozycja polityczna
przemiany polityki wyznaniowej w PRL
Karol Wojtyła papieżem
37. Społeczeństwo, gospodarka i kultura w PRL
•
•
•
•
gospodarka centralnie planowana- założenia, dokonania, skutki
nauka, kultura a władza
kultura polska i polskie życie umysłowe na emigracji
rozwój kultury niezależnej
38. Upadek komunizmu
•
•
•
•
Polska Solidarności, stan wojenny, schyłek PRL
Okrągły stół
Wybory czerwcowe
narodziny III RP
9
•
•
•
rząd Tadeusza Mazowieckiego
wybory prezydenckie 1990
Jesień Narodów- zmiany polityczno- społeczno w krajach bloku wschodniego, Michaił
Gorbaczow, pieriejstrojka, rozpad systemu
10