Jak kupować odpowiedzialnie?

Kompetencje konsumentów
w zakresie odpowiedzialnej
konsumpcji zabawek, ubrań i
elektroniki.
Bieniek Katarzyna,
Krupa Agata,
Mrowiec Patrycja,
Logistyka rok 2, sem. 3, Edukacja Konsumencka, 26.05.2014
Spis treści
I.
Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować odzież?
1.
Odpowiedzialna moda
2.
Praca ponad siły
3.
Uprawa bawełny, materiały syntetyczne i konsekwencje
dla środowiska
II. Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować kosmetyki?
1.
Testy na zwierzętach
2.
Chemia domowa
III. Dlaczego i jak odpowiedzialnie kupować zabawki?
IV. Znakowanie produktów
V. Odpowiedzialne zakupy sprzętu RTV i AGD
Dlaczego i jak odpowiedzialnie
kupować odzież?
3
Odpowiedzialna moda
• Według definicji PZS dotyczy zarówno aspektów
ekologicznych, jak i społecznych. Standardy te muszą
zostać spełnione na przestrzeni całego łańcucha
produkcji, który rozpoczyna na produkcji włókien,
poprzez wyrób tkaniny i na produkcji ubrań
skończywszy.
4
Kupuj odpowiedzialnie odzież
• Większość ubrań jest szyta w krajach Azji, Ameryki
Łacińskiej i Europy Wschodniej, głównie przez młode
dziewczęta w wieku 16-25 lat, które za swoją ciężką
pracę otrzymują głodowe płace (16 -58% kwoty
wystarczającej na przeżycie). Czas ich pracy przekracza
ludzką wytrzymałość (ok. 80 godzin tygodniowo), a
warunki są nieodpowiednie, często wręcz niebezpiecznie,
przez co wiele z nich traci zdrowie, a nawet życie.
5
“Kupuj odpowiedzialnie ubrania”
• Spot kampanii Polskiej Zielonej Sieci
“Kupuj odpowiedzialnie ubrania”
http://vimeo.com/33651946
6
Głodowe wynagrodzenia
• Według najnowszych wyliczeń organizacji i związków
zawodowych zrzeszonych w inicjatywie Asia Floor Wage
Alliance, zysk jaki generuje sprzedaż markowych ubrań
nawet czterokrotnie przewyższa całkowite koszty ich
produkcji w krajach azjatyckich (wraz z transportem do
Europy).
• Przykład: (Sri Lanka) Pracownice i pracownicy szyjący
mundurki szkolne zarabiają zaledwie 10 pensów za
sztukę, podczas gdy cena detaliczna mundurka w Anglii
wynosi 6 £.
[źródło: Zróbmy porządek w świecie mody, Labour Behind The Label, 2007]
7
Praca ponad siły (1/2)
• Przykład: W fabrykach odzieżowych Tesco i Asdy pracuje
się ok. 80 h w tygodniu, często praca trwa do godz.
23.00. Nadgodziny nie są dobrowolne. Kiedy menadżer
żąda nadgodzin a pracownik się nie zgodzi, zostaje
wyrzucony z pracy. Nadgodziny nie są też opłacane
wcale lub według standardowej stawki za regularny czas
pracy. Do oficjalnych rejestrów wpisuje się zaniżone
wartości nadgodzin i zgodnie z nimi wypłaca pensje.
[źródło: Zróbmy porządek w świecie mody, Clean Up Fashion, 2007]
8
Praca ponad siły (2/2)
• Przykład: (Chiny) Badania Oxfam pokazały, że
w fabrykach w Chinach standardowy dzień pracy to ok.
10-12 godzin dziennie. W szczytowych okresach
produkcji wydłuża się nawet do 15-16 godzin.
Nadgodziny wynoszą ok. 150 godzin miesięcznie.
Średnio w miesiącu pracownicy mają zaledwie 2 dni
wolnego.
[źródło: “Trading Away our Rights”, Oxfam]
9
Brak bezpieczeństwa zatrudnienia
• Brak umów o pracę, stosowanie krótkoterminowych
umów lub praca dorywcza to zjawiska nagminne
w branży odzieżowej.
• Przykład: (Sri Lanka) Ponad połowa pracowników
zatrudnianych przez dostawcę Tesco pracuje na
podstawie umów czasowych. Dostają niższe pensje,
pracują w gorszych warunkach i ciągle obawiają się
utraty pracy.
[źródło: Nabijanie kasy, Clean Clothes Campaign, 2009]
10
Niebezpieczne warunki pracy
• Przykład: (Bangladesz) 24 kwietnia 2013 r. w wyniku
zawalenia się budynku Rana Plaza nieopodal Dhaki,
stolicy Bangladeszu doszło do największej tragedii
w historii przemysłu odzieżowego. W tym relatywnie
nowym – wybudowanym w 2007 r. –budynku
zlokalizowanych było 5 fabryk odzieżowych. W
katastrofie zginęło 1127 pracowników i pracownic
szyjących ubrania znanych marek, w tym również
polskiej marki Cropp należącej do firmy LPP.
11
Uprawa bawełny (1/2)
• Produkcja bawełny konwencjonalnej stanowi ok. 40 –
50% produkcji wszystkich tekstyliów w skali globalnej.
• By wyprodukować 1 kg bawełny (2 pary jeansów)
potrzebne jest nawet 20 tys. litrów wody.
• W niektórych krajach, np. w Uzbekistanie wiąże się z
przymusową pracą dzieci przy zbiorach bawełny. Szkoły
na terenach wiejskich są tymczasowo zamykane, a
dzieci pozbawione możliwości wyboru, muszą pracować
do 10 godzin dziennie, zazwyczaj za darmo lub za
symboliczne grosze.
12
Uprawa bawełny (2/2)
• W krajach rozwijających się ok. 50% wszystkich
pestycydów stosuje się przy uprawach bawełny. Ma to
szkodliwy wpływ zarówno na środowisko naturalne, jak i
na narażonych na kontakt z tymi środkami ludzi.
• Według WHO co roku na całym świecie dochodzi do ok.
20 tys. zgonów w wyniku przypadkowego zatrucia
pestycydami, w krajach rozwijających się, co roku
odnotowuje się 25 milionów przypadków ostrego
zatrucia pestycydami w związku z wykonywaniem
obowiązków zawodowych, a także skutki uboczne
zatrucia pestycydami, takie jak nowotwory, wady
okołoporodowe, problemy z układem oddechowych i
bezpłodność.
13
Materiały syntetyczne
• Powstają z substancji ropopochodnych, ich produkcja
konsumuje duże ilości energii, a w konsekwencji wiąże
się ze znaczną emisją CO2 do atmosfery i ogromną
ilością odpadów poprodukcyjnych, które podlegają
wolnemu rozkładowi zanieczyszczając środowisko na
wiele lat.
• Poliester powstaje z tworzywa PET. Do jego produkcji
potrzebne są także substancje toksyczne, np. antymon.
Prowadzi on do przewlekłych chorób, takich jak rak czy
schorzenia układu oddechowego. 10 000 fabryk na
świecie produkuje poliester.
14
Szybka moda, tania moda
• Z badania Uniwersytetu Cambridge wynika, że w 2006 r.
kupiono o jedną trzecią więcej ubrań niż w 2002 r.
• Marki zaczęły konkurować ze sobą o udział w rynku
wprowadzając więcej kolekcji w ciągu roku po niższych
kosztach, czego kulminacją stała się sytuacja, w której
domy mody oferują nawet 18 kolekcji rocznie, a
segment wyrobów w tzw. przystępnych cenach przeżywa
boom i w ciągu zaledwie 5 lat podwoił swoje rozmiary.
15
Konsekwencje dla środowiska
• Wzrost liczby zużywanych przez konsumentów ubrań ma
także konsekwencje dla środowiska.
• Szacunki dla Niemiec: od 600 000 do 1 000 000 ton
rocznie. W Monachium policzono, że każdy mieszkaniec
miasta wyrzuca 15 kg używanych ubrań rocznie.
• W Wielkiej Brytanii szacunki te sięgają prawie 2 000 000
ton rocznie co przekłada się na ok. 30 kg rocznie w
przeliczeniu na jednego mieszkańca.
16
Toksyczne ubrania
• Wyniki najnowszego śledztwa Greenpeace wskazują na
występowanie szerokiej gamy niebezpiecznych związków
chemicznych w ubrankach i obuwiu dla dzieci 12 marek
odzieżowych - American Apparel, C&A, Disney, GAP,
H&M, Primark, Uniqlo, adidas, LiNing, Nike, Puma
i Burberry.
• Wszystkie produkty zbadano pod kątem zawartości
etoksylatów nonylofenolu (NPE).
• Marki, w których produktach wykryto największy poziom
NPE (powyżej 1 000 mg/kg) to C&A, Disney i American
Apparel.
17
Detox
• Kampania Detox prowadzona przez Greenpeace od lipca
2011 wzywa duże marki odzieżowe (w tym m.in. adidas,
Primark, Disney i Burberry) do całkowitego zaprzestania
uwalniania do środowiska niebezpiecznych związków
chemicznych do 2020 roku. Dzięki naciskom opinii
publicznej 18 znanych marek odzieżowych podjęło już
wyzwania kampanii i poczyniło znaczne postępy
w dążeniu do likwidacji szkodliwych substancji
w produkcji.
18
Odpowiedzialna moda w Polsce (1/3)
• W 2012 r. na polskim rynku obecnych jest około 20
sprzedawców detalicznych oraz kilkunastu producentów
certyfikowanej odzieży.
• Re-Act w Łodzi, to konkurs dla młodych twórców, który
promuje sztukę recyklingu. Re-Act przedstawia ubrania
stworzone z surowców wtórnych i materiałów
nadających się do recyklingu – nie tylko z tradycyjnych
włókien i tkanin, ale także z papieru, plastiku i wielu
innych materiałów. Impreza przyciąga przedstawicieli
mediów, ale także inspiruje licznych projektantów.
19
Odpowiedzialna moda w Polsce (2/3)
• W ramach wiosennej edycji Fashion Week Poland w
2011 r. odbyła się kilkugodzinna konferencja Fashion
Green Day poświęcona zagadnieniom związanym z
odpowiedzialną modą oraz etyką w biznesie. Na
konferencję zostali zaproszeni projektanci mody,
przedstawiciele mediów oraz przedstawiciele Związku
Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć.
• Na odzież, obuwie i dodatki, internauci wydają
najczęściej od 100 do 200 PLN miesięcznie. Ponad 50%
z nich byłoby skłonne płacić więcej za te produkty,
mając pewność, że powstały z zachowaniem wysokich
standardów ekologicznych i społecznych.
20
Odpowiedzialna moda w Polsce (3/3)
• W 2012 r. odbyły się pierwsze w Polsce Targi
odpowiedzialnej mody WearFair. Na targach można było
kupić odzież dla dzieci i dorosłych wykonaną w sposób
ekologiczny i z poszanowaniem praw człowieka.
Zaprezentowane marki nie tylko dbają o estetykę i
jakość oferowanych produktów, ale także tworzą ubrania
z bawełny ekologicznej i wspierają Sprawiedliwy Handel.
Wiele z nich bardzo kreatywnie wykorzystuje odpady
wpisując się w modny nurt up-cyklingu.
21
Jak kupować odpowiedzialnie
ubrania?
• Czytać metki na ubraniach! :
 Sprawdzać, gdzie zostały wyprodukowane ubrania;
 Z jakich materiałów zostały wyprodukowane;
• Zastanowić się, czy na pewno jest nam potrzebne nowe,
kolejne ubranie;
• Szukać alternatywnych rozwiązań np. wymiana ubrań
22
Dlaczego i jak odpowiedzialnie
kupować kosmetyki?
23
24
Koncerny które testują swoje
kosmetyki na zwierzętach:
•Colgate-Palmolive Co. (środki czystości Ajax, pasty i płyny
Colgate, dezodoranty Speed Stick, płyny, mydła Palmolive),
•Coty (Adidas, Davidoff, JOOP!, Rimmel),
•Gillette Co. (Duracell, Oral-B -środki do higieny jamy ustnej),
•Johnson & Johnson
(Clean & Clear,
Johnson's Baby, Nizoral,
Neutrogena,
Bausch & Lomb ),
25
Koncerny które testują swoje
kosmetyki na zwierzętach C.D.
•Procter & Gamble
Co.(Always, Ariel, Blenda-Med, Pampers, Herbal
Essences, Head &
Shoulders, Hugo Boss,
Lacoste, Lenor, Max
Factor, Mr.Proper,
Naturella, OLAY, Old
Spice, Pantene, Pampers,
Secret, Shamtu, Tampax,
Vizir, Whitestrips),
26
•Unilever(Signal,
Timotei, Sunsilk, Rexona,
Axe, Cif, Domestos)
Jak kupować odpowiedzialnie?
•Należy wybierać produkty nie
testowane na zwierzętach
•Kupować produkty pochodzące z
naturalnych surowców
27
Koniec testów na zwierzętach
w Unii Europejskiej
28
Firmy, które nie testują na
zwierzętach:
•
•
•
•
•
•
29
FLOS-LEK,
The Body Shop,
L’Occitane,
Marks&Spencer,
Polin,
Yves Rocher;
Dlaczego kupować odpowiedzialnie
chemię domową?
30
Jak kupować odpowiedzialnie?
• Kupuj proszki bezdetergentowe lub z
detergentami rozpuszczającymi się w
środowisku;
• Nie nadużywaj stosowania preparatów do
mycia naczyń i szorowania;
• Kupuj zagęszczone koncentraty, które
rozcieńcza się wodą lub stosuje w małych
ilościach.
31
Dlaczego i jak odpowiedzialnie
kupować zabawki?
32
Dlaczego?
Chińskie fabryki
• 1993 rok w Chinach w dwóch pożarach fabryk zginęło
200 osób, a ponad 600 zostało rannych.
•2007- firma Mattel wycofuje z rynku ponad 18 mln
zabawek pokrytych toksycznymi farbami z niedostatecznie
mocno przymocowanymi małymi magnesami.
33
Nadużycia i łamanie praw
pracowników:
• za długi czas pracy
• płace poniżej określonego minimum
• wstrzymywanie wypłaty
• złe warunki higieniczne
• brak umowy o pracę
• brak świadczeń socjalnych
• nielegalne kary
34
Absurdalne kary finansowe
•1 313,00 yuanów (ok. 537 złotych) zarobku
miesięcznie, razem z płacą za nadgodziny
•3,17 yuanów (ok. 1,38 złotych) za godzinę
•1 yuan (ok. 45 groszy) kosztuje każda minuta
spóźnienia
•30 yuanów (ok. 13 złotych) kary za śpiewanie przy
pracy
•12 yuanów (ok. 5,25 złotych) premii w miesiącu,
jeśli pracownik nigdy się nie spóźnił
Przykład z fabryki Yongsheng
35
Więksi dają dobry przykład?
Mattel:
W przedświątecznym okresie w chińskich fabrykach
zabawek robotnicy muszą spędzać nawet 200 nadgodzin
w miesiącu.
W 2009 roku firma zrezygnowała ze współpracy z
niezależnymi audytorami,
w 2011 pracownica jednej z fabryk podwykonawców Mattel
popełniła samobójstwo,
w 2012 spółka nie przystąpiła do Okrągłego Stołu
Zabawkarskiego,
36
China Labor Watch- 29.11.2013
Raport wykazuje, że w ciągu ostatnich 15 lat warunki
pracy jak i sposób ich monitorowania uległy
pogorszeniu.
Duża część zabawek, które są prezentami świątecznymi
dla dzieci – m.in. lalki Barbie, zabawki Fisher Price,
Matchboxy czy samochody z filmu „Auta” –okupiona
jest wyczerpaniem i niesprawiedliwym traktowaniem
ludzi w Chinach.
37
38
Jak kupować odpowiedzialnie? (1)
39
Jak kupować odpowiedzialnie? (2)
40
Jak kupować odpowiedzialnie? (3)
41
Kupuj odpowiedzialnie sprzęt
RTV i AGD
• W Demokratycznej Republice Konga znajduje się
większość światowych zasobów kobaltu i koltanu
stosowanych praktycznie we wszystkich urządzeniach
elektronicznych.
• Minerały te nazywane są "krwawymi minerałami" (z ang.
conflict minerals).
• W Kongo nie ma przemysłowych kopalni, minerały są
wydobywane ręcznie przy pomocy prostych narzędzi.
42
43
44
"Blood in the mobile"
• W 2011 roku powstał film "Blood in the mobile"
ukazujący warunki pracy w Kongo przy pozyskiwaniu
minerałów niezbędnych do produkcji telefonów
komórkowych.
• Trailer:
https://www.youtube.com/watch?v=wQhlLuBwOtE
45
Efektywność energetyczna
46
Dzikie wysypiska
• Wielkie ilości elektrośmieci wysyłane są do ubogich
krajów, gdzie prawo nie reguluje kwestii ich utylizacji.
Nie tylko powoduje to degradację tamtejszego
środowiska, ale też duża liczba ludzi (w większości
dzieci) spędza życie segregując niebezpieczne odpady.
• Afryka stała się wysypiskiem toksycznych chemikaliów, z
którego powierzchni korzystają państwa europejskie.
Greenpeace szacuje, że z samej Wielkiej Brytanii
każdego roku do Afryki eksportuje się nielegalnie ponad
30 milionów ton toksycznych odpadów.
47
Bibliografia
http://ekonsument.pl/a105_odpowiedzialna_konsumpcja.html
http://www.ekonsument.pl/ubrania
http://www.ekonsument.pl/targi/
http://www.re-act.pl/?page_id=98
http://www.ekonsument.pl/materialy/publ_302_podrecznik_dobrych_praktyk_w_kierunku
_odpowiedzialnej_mody_2012.pdf
http://dobrezakupy.ekonsument.pl/
http://www.ekonsument.pl/p130_poradniki.html
http://www.fairtrade.org.pl/materialy.php
http://www.kampaniespoleczne.pl/artykuly.php?kategoria_id=5&problemy_spoleczne=23
http://ekonsument.pl/a_c26_zabawki.html
http://ekonsument.pl/p41_zabawki.html
http://www.ekonsument.pl/p149_elektronika.html
Dziękujemy za
uwagę!