wyrażenie

Technologia informacyjna PWSW
Wykład 5
MS EXCEL
MS Access
Inżynieria programowania
Arkusz kalkulacyjny - jego cel i zastosowania
Tworzenie tabel danych i rozwiązywanie problemów przy
pomocy analizy wielu danych:
Możliwość obliczeń i analiz:
- matematycznych
- finansowo-księgowych
- inżynierskich, projektowych
- statystycznych
Tworzenie list danych, odszukiwanie (selekcja),
porządkowanie (sortowanie) i analiza danych w listach
Cechy
•
•
•
•
•
•
•
wzrokowy dostęp do wielu danych,
dynamiczne śledzenie obliczeń przy wariantach
zestawów danych,
wspomaganie tworzenia formuł i wykresów – kreatory,
wykorzystanie możliwości graficznych
interfejsu
WINDOWS,
wymiana danych z innymi aplikacjami,
tworzenie tabel przestawnych (łatwe śledzenie danych)
oraz skoroszytów utworzonych z list (baz danych),
praca łatwa i intuicyjna.
Struktura dokumentu (skoroszytu - zeszytu):
Grupa arkuszy (standardowo 3)
W każdym arkuszu sieć komórek adresowanych
kolumny A, B, C, D,.....Z, AA, AB, AC....IV - 256 kolumn
wiersze 1 do 65 536
razem 16 777 216= 8*224 razy N-arkuszy w skoroszycie
W pliku może być wiele arkuszy
w EXCEL-u 2007(2010)
214 kolumn – ponad 16 000 od A do XFD
220 wierszy – ponad milion
Czyli 234 komórek w jednym arkuszu –ponad 17 miliardów!
Stany komórek
•
•
•
stan pasywny
stan aktywności – jedna wskazana komórka (grubsza ramka)
- wybór dla wpisania treści komórki
stan edycji (z kursorem tekstowym)
Wprowadzenie w stan edycji:
• podwójne kliknięcie w komórkę
• klawisz F2
• klawisz Backspace
Elementy ekranu
MENU – podobne jak MS WORD,
Ważny element: Formatuj komórki...
Najlepiej z menu kontekstowego
NARZĘDZIA: znane z programu MS Word narzędzia,
wiele innych, np. sortowanie, pozycje dziesiętne itp.
inne paski narzędziowe aktywizowane operacją: Widok - Paski narzędzi
- np. rysowanie, zarządzanie bazą danych
PASEK FORMUŁY
•
pole adresowe – zawiera adres komórki aktywnej lub
nazwę naturalną komórki bądź zakresu
•
pole wartości (formuły)
•
inicjacja formuły
fx
ARKUSZ ROBOCZY + operacje
Wstawianie nowych arkuszy:
• Wstaw.. z menu Komórki na Narzędziach głównych
• Element zakładek na dole ekranu
• Menu kontekstowe zakładki
Zmiana nazwy arkuszy:
• podwójne kliknięcie w zakładkę,
• menu kontekstowe zakładki arkusza
• przyciski przewijania zakładek
Nawigacja
techniki podobne jak w Wordzie
Myszka:
obsługa pasków przewijania + kliknięcie myszką w komórkę
Klawiatura:
strzałki nawigacji
TAB
ENTER
PgDn, PgUp
CTRL+⇒
⇒
CTRL+⇓
⇓
CTRL+Home
CTRL+End
prostokątnego
o 1 komórkę
1 komórka w prawo
1 komórka w dół
o stronę
ostatnia kolumna
ostatni wiersz
do pierwszej komórki A1
ostatnia komórka użytego obszaru
Zaznaczanie:
Cele zaznaczania:
•
•
•
•
•
wspólne formatowanie zakresu – obramowania,
wyrównania, sposobu wyświetlania danych,
w celu usunięcia, skopiowania, przesunięcia,
w celu wypełnienia danymi seryjnymi,
wskazanie danych do obliczeń, wykresu itp.,
automatyczne wpisanie zakresu do treści formuły.
deseni,
czcionki,
Zaznaczanie myszką:
•
przeciągnięcie zakresu (prostokątnego – zawsze jedna komórka
aktywna)
•
•
•
•
CTRL+ALT+przeciaganie - obszary niespójne
wiersze – nagłówek wiersza
kolumny – nagłówek kolumn
CAŁY ARKUSZ – POLE PRZECIĘCIA NAGŁÓWKÓW KOLUMN I WIERSZY
lub CTRL+A
Zaznaczanie klawiaturą ….SHIFT + klawisze nawigacyjne
Zaznaczanie myszką+klawiatura:
kliknięcie w komórkę a następnie kliknięcie w inną komórkę z
trzymanym klawiszem SHIFT (obydwie komórki stanowią
przeciwległe – po przekątnej) narożniki prostokątnego
obszaru.
Możliwe jest również zaznaczenie fragmentu tekstu komórki w celu zmiany
czcionki – wcześniej należy wypełnioną komórkę wprowadzić w stan edycji a
następnie zaznaczyć myszką (przeciągnięcie) lub klawiaturą (SHIFT+→
→, SHIFT+←
←)
Kopiowanie i przenoszenie:
•
•
•
•
•
•
myszka
przeciąganie za krawędź komórki aktywnej lub zaznaczonego zakresu
– przeniesienie
to samo z klawiszem CTRL – kopiowanie
to samo z klawiszem SHIFT – przeniesienie z wstawieniem między
komórki
z użyciem schowka
wklejanie także specjalne (menu podręczne) – Wklej specjalnie... określamy precyzyjnie co? (np. transpozycja)
Modyfikacja struktury arkusza
Narzędzia główne – Komórki/Edycja
Wstawianie nowych:
• komórek
• wierszy
• kolumn
Usuwanie:
• komórek
- z przesunięciem w lewo lub w górę
• wierszy
zaznaczenie wiersza (wierszy)
• kolumn
zaznaczenie kolumny (kolumn)
• zawartości – zaznaczenie i Delete (lub Backspace – pozostawienie w stanie
edycji)
• zawartości i formatowania – Wyczyść
Scalanie:
•narzędzie Scal i wyśrodkuj (dla zaznaczonego
prostokątnego obszaru) – jedyna możliwość „zakłócenia”
równomiernej struktury arkusza,
•usunięcie scalenia – ponowne kliknięcie
Narzędzia główne – Style/Wyrównanie/Format
Szerokość i wysokość wierszy i kolumn:
•
przeciąganie granic nagłówków (także zaznaczonej grupy wierszy
lub kolumn)
•
z menu kontekstowego Format wiersz (kolumna) – po zaznaczeniu
- Wysokość (Szerokość); uwaga: wysokość w punktach czcionki,
szerokość w liczbie cyfr standardowej czcionki
•
podwójne kliknięcie w granice nagłówków (Autodopasowanie)
Kontur i wypełnienie:
•
menu Formatowanie
•
narzędzie czcionka/obramowanie (rozwijane)
•
narzędzie „Kolor wypełnienia” (rozwijane)
•
gotowe style – rozszerza formatowanie prostokątnego obszaru o
niepuste sąsiadujące komórki.
Format tekstu w komórce:
•
•
•
•
•
•
•
czcionka – krój, rozmiar, kolor (narzędzie rozwijane)
wyrównanie pionowe i poziome menu Wyrównanie)
orientacja (obrót tekstu) - menu Wyrównanie
grafika (rysunki zewnętrzne, Clipart, WordArt, prymitywy z grafiki
Office – pasek „Rysowanie”, autokształty – jak w MS WORD)
wykresy,
pola tekstowe,
inne obiekty
-równania w zapisie matematycznym – dawniej Microsoft
Equation 3.0,
- klipy,
- dźwięki,
- grafika
Adresowanie komórek
Adres:
składa się z litery (lub dwóch liter) kolumny i
liczby wiersza, bez spacji
Przykładowo: A1, B17, AA45
•
•
•
Odwołania do adresów:
adres względny: A1, B5, F23 itd.
adres bezwzględny:
- względem wiersza i kolumny: $H$6,
adres mieszany:
- względem kolumny: $D5, $G34 itd.
- względem wiersza: H$54, N$33 itd.
litery w adresie mogą być duże lub małe
Zakres komórek:
A1:A5
B5:F5
C4:G10
od.. do (ciągły fragment kolumny A)
od.. do (ciągły fragment wiersza 5)
prostokątny wycinek arkusza
nazwane komórki lub zakresy w polu adresu
• możliwe jest też nazywanie komórek lub zakresów nazwami naturalnymi,
wykonywane przez:
• wpisanie nazwy aktywnej komórki lub zaznaczonego zakresu komórek w
polu nazwy,
• Menedżer nazw we wstążce Dane.
• nazwy naturalne mają charakter adresów bezwzględnych.
Użycie różnych typów adresowania w formułach obliczeniowych ma
wpływ na sposób modyfikacji formuł przy ich kopiowaniu do innych
komórek
Typy danych, czyli co wpisywać do komórki
Stałe tekstowe
Tekstem jest wszystko, co nie stanowi prawidłowego
zapisu liczby bądź formuły obliczeniowej, stałą
logiczną
Tekst standardowo wyrównywany do lewej krawędzi komórki.
Wymuszenie aby liczba była traktowana jako tekst – poprzedzenie
apostrofem, np. ’12,
UWAGA: Dłuższy tekst nie dopasowuje szerokości kolumny lecz
przykrywa sąsiednią kolumnę (o ile komórka po prawej jest pusta) lub
jest częściowo niewidoczny (jeśli komórka po prawej nie jest pusta).
Zmiana wysokości czcionki automatycznie zwiększa wysokość całego
wiersza.
Możliwe zawijanie wierszy: w menu Wyrównanie.
Stałe liczbowe
• całkowite: 56 -456
• dziesiętne: 0,567
-23,6
przecinek czy kropka dziesiętna – zależy od ustawień regionalnych w
Panelu sterowania Windows,
• naukowe (wykładnicze):
2,3e5
to
2,3 *105
-4,5E-34
to
-4,5 *10-34
E
[-]m[,n]   [-]k
e 
• procentowe : 34%
• walutowe: 34,00 zł
Prawidłowo wpisana liczba wyrównywana jest standardowo do prawej
krawędzi komórki
PRZYKŁADY:
5
-4,5
20%
2,34E-5 -4e7
Daty i czas (specjalne liczby)
Notacja amerykańska
Notacja polska
99-04-15
15-04-99
1999-04-15
15-04-1999
99-kwi-15
15-kwi-1999
1999-kwiecień-15
15-kwiecień-1999
Format według uznania ustawiany w Format – Komórki- zakładka
Liczby
Standardowy format daty– (skrócony lub pełny):
w układzie określonym w Panelu Sterowania - Ustawienia
Regionalne
Niestandardowy format daty:
symbole:
d
dd
ddd
dddd
m
mm mmm mmmm
rr
rrrr
oraz separatory
: - / i inne
Np.
dd-mm-rrrr-ddd
04-12-1999-Cz
d:mmm:rr:dddd
4:gru:99:Czwartek
UWAGA: Zmiany formatu (także liczby miejsc dziesiętnych)
wyświetlanych liczb dokonujemy przez operację: FORMAT
KOMÓRKI… – LICZBY wybierając kategorię i dokładność
Zmianę liczby miejsc dziesiętnych (bez wpływu na pamiętaną
liczbę miejsc dziesiętnych przez program) i niektóre formaty
udostępniają narzędzia:
• Dodaj (usuń) pozycję dziesiętną,
• Zapis walutowy
Inne narzędzia dla formatu liczb:
• Zapis z odstępami: 1 000 000 000 000,00
• Zapis procentowy 0,57 ⇒ 57%
STAŁE LOGICZNE
PRAWDA
FAŁSZ
UWAGA NA PRAWIDŁOWY ZAPIS LICZBY
• standardowe wyrównanie liczby do prawej krawędzi
komórki
• standardowe wyrównanie tekstu do lewej krawędzi
komórki
• standardowe wyrównanie wartości logicznej DO
ŚRODKA komórki
Wypełnianie serią danych
Liczby
•Narzędzia główne grupa Edycja - Wypełnienie... – Serie danych a następnie
ustalenie parametrów (kierunek, krok, typ, zakres)
•Wypełnienie dwóch kroków i przeciąganie narożnika zaznaczonego zakresu
•Przeciąganie dolnego narożnika + CTRL
Daty
•myszka – ciągnięcie narożnika komórki z datą (krok – 1 dzień)
•menu Edycja – Wypełnij... – Serie danych (wcześniej zaznaczenie zakresu)
Domyślne:
numer
liczba∇ tekst
tekstLiczba
czas
data
nazwa dnia
nazwa miesiąca
o1
o 1 (∇ to spacja)
o1
o godzinę
o dzień
o dzień
o miesiąc
FORMUŁY
• formuła: przepis ustalenia wartości (liczbowej,
tekstowej, logicznej) w komórce na podstawie wartości
innych (!) komórek
• prawidłowa formuła wyświetla w komórce obliczoną
wartość
formuły:
zaczynamy zawsze od znaku równości =
Operacje proste z zastosowaniem operatorów matematycznych:
Kolejność wykonania:
zmiana znaku −
potęgowanie ^
multiplikatywne
mnożenie
* i dzielenie /
dodawanie
+ i odejmowanie
–
Nawiasy ( ) okrągłe zmieniają hierarchię działań, która jest
następująca:
• operator jednoargumentowy (+ −)
• operator potęgowania (^)
• operatory multiplikatywne ( *, / )
• addytywne (+ − )
Definicja formuły:
= wyrażenie
Wyrażenie jest to powiązanie stałych, zmiennych (adresów, nazw)
i funkcji przy pomocy operatorów arytmetycznych (rekurencja definicji)
Definicja rekurencyjna wyrażenia
wyrażenie = stała
wyrażenie = zmienna (adres lub nazwa)
wyrażenie = funkcja(wyrażenie)
wyrażenie = wyrażenie operator wyrażenie
oraz nawiasy okrągłe ( )
Przykłady:
= 2,5*E1
= B15/3
= A1+C2
= B7-D5
= - C5^4 (UWAGA! =-2^2
jaki wynik?
= C5^(F3*3,23)
= (C4-V56)/6
= (B7-D5)/(H10+D3) mnożenie wielomianów!!!
= 2,8E7*H6
zapis wykładniczy liczby!
= (x+G6+H7^3)/(F5-6,5E7) ułamek!
Uwaga:
6,5E7 to 6,5*107
6,5*E7 to mnożenie 6,5 razy wartość z komórki E7
Funkcje wbudowane
•
•
jednoargumentowe
wieloargumentowe
nazwa(argument1;argument2;...)
np. suma(a1:a5;c8:d18)
UWAGA: argumenty funkcji wieloargumentowych
oddzielane średnikami ;
Podstawowe funkcje
funkcje matematyczne:
trygonom.(argument w
radianach)
SIN(wyrażenie) sin(x)
COS(wyrażenie)
TAN(wyrażenie)
trygonom. odwrotne
ASIN(wyrażenie)
ACOS(wyrażenie)
zamiana stopni na radiany RADIANY(wyrażenie)
zamiana radianów na
stopnie
logarytm o podstawie p
logarytm dziesiętny
logarytm naturalny
Pierwiastek arytm.
STOPNIE(wyrażenie)
LOG(wyrażenie;p)
LOG10(wyrażenie)
LN (wyrażenie)
PIERWIASTEK(wyrażenie)
funkcja wykładnicza
pierwiastek rzędu n
zaokrąglenia
zaokrągl. do najbl.
wielokr. n
zaokrąglenie (w dół)
średnia
ex
liczba π
wartość bezwzględna
reszta z dzielenia x/d
losowa z przedziału 0, 1
silnia
POTĘGA(wyrażenie;wykładnik)
POTĘGA(wyrażenie; 1/n)
ZAOKR(wyrażenie; l_cyfr)
ZAOKR.GÓRA(wyrażenie; l_cyfr)
ZAOKR.DÓŁ(wyrażenie; l_cyfr)
ZAOKR.W.GÓRĘ(wyrażenie; n)
ZAOKR.W.DÓŁ(wyrażenie; n)
ZAOKR.DO.CAŁK(wyrażenie; l_cyfr)
ŚREDNIA(zakres)
EXP(wyrażenie)
PI()
MODUŁ.LICZBY(wyrażenie)
MOD(x;d)
LOS ()
SILNIA(wyrażenie)
Przykłady
Adres
B3
C3
D3
E3
F3
Nazwa
x
y
z
v
Wartość
4,0
-2,7
8,1
3
Alfa
Opis
Stałe
Adresy
nazwy
1
⇒ 1/a/b
ab
Formuła
=5,6+2,13
=2*13/5,1
=B3+C3
=D3*E3
=5*B3
=C3-17
= -x
= 3*x+1
Wynik formuły
7,73
5,0980392
1,3
4,54E-06
20
-19,7
-4
13
=B3*(C3-D3)
=1/(C3+D3)
=B3^3
=F3&E3
=x +y +z
=SUMA(B3;D3;E3)
=SUMA(B3:D3;g56:g100)
=ILOCZYN(B3:D3)
=ŚREDNIA(B3:D3)
=MODUŁ.LICZBY(C3)
=2* RADIANY(90)
=PI()/2
=COS(B22)
-43,2
0,1851852
64
Alfabet
9,4
9,4
9,4
-87,5
3,1
2,7
3,1415927
1,5707963
0,00
=SIN(B22)
=RADIANY(90)
Liczba Eulera e =EXP(1)
=LOG10(X)
=LN(a4)
=LOG(X;4)
=PIERWIASTEK(9)
=ZAOKR(3,1459;3)
=ZAOKR.GÓRA(3,14159;3)
=ZAOKR.DÓŁ(3,14159;3)
=ZAOKR.W.DÓŁ(3,14159;1,1)
=ZAOKR.W.GÓRĘ(3,14159;1,1)
=MIN(C3:E3)
=POTĘGA(-3;3)
=POTĘGA(8;1/3)
=2/3,5*PIERWIASTEK(9)
=3,5*SIN(B21/3)
=SIN(RADIANY(30))
=LOG10(POTĘGA(X;1/3))
=2*3/3/2
1,00
1,5707963
2,7182818
0,60206
0
0,60206
3
3,14200
3,142
3,141
2,200
3,300
-2,7
-27
2
1,7142857
1,75
0,5
0,2006867
1
UWAGA
UWAGA
Pierwiastek
rzędu n=3
= -v^2
= -(v^2)
=(3+2)/(3+2)
=(3+2)*(3+2)
=B3*1,1E48
=POTĘGA(8;1/3)
lub=8^(1/3)
Wyrażenia
=2*PIERWIASTEK(9)/3,5
=3,5*SIN(B21/3)
Zagnieżdżanie =SIN(RADIANY(30))
=LOG10(POTĘGA(X;1/3))
9
-9
1
25
4,4E+48
2
2
1,7142857
1,75
0,5
0,2006867
Przykłady wyrażeń:
abc
b
a+
c
a +b
c
sin 30o
a +b
ex+2 + y
1+ lnc
sin2 x + cos2 x
log10 y
a
bc
=A1*A2*A3
=A1+A2/A3
=(A1+A2)/A3
=sin(30*pi()/180)/(A1+A2)
lub …radiany(30)….
=(exp(A1+2)+A2)/(1+ln(A3))
=pierwiastek(sin(A1)^2+cos(A1)^2)/log10(A2)
=A1/A2/A3
lub =A1/(A2*A3)
UWAŻAĆ NA:
-znak *
- nawiasy – kolejność działań, pary nawiasów
- funkcje zagnieżdżane
= sin(log10(A1))
w razie trudności najpierw w jednej komórce
obliczyć logarytm a potem sinus z tego wyniku
- argument funkcji zawsze w nawiasie! –
czyli po nazwie funkcji otwieramy nawias
Funkcje czasu
= DZIŚ()
= TERAZ()
= CZAS (gg;mm;ss)
= DATA(rr; mm ;dd)
Przykład:
= DZIŚ() - DATA(1981;12;13)
Jeśli komórce z tą formułą ustawimy format liczbowy
ogólny, to rezultatem jest liczba dni dzieląca te daty
Funkcje statystyczne
= SUMA(zakres)
= ŚREDNIA(zakres)
= ODCH.STANDARDOWE(zakres)
= MIN(zakres1;zakres2)
= MAX (zakres)
Inne grupy funkcji
•
•
•
•
•
finansowe
logiczne
tekstowe
informacyjne
inne
•
•
•
bezpośrednie wpisywanie do formuł (wyrażeń)
kreator (lub menu fX)
funkcje
zagnieżdżane
(pole
nazwy
przekształcone w rozwijane okno dostępu do
ostatnio używanych funkcji oraz kreatora –
Więcej funkcji…)
KOPIOWANIE I PRZENOSZENIE DANYCH I FORMUŁ
Jeśli przenosimy komórki z danymi do których odnoszą się
formuły w innych komórkach to zmiana adresu jest w
formułach automatycznie śledzona.
Jeśli przenosimy komórkę z formułą to odwołania do
adresów innych komórek nie zmieniają się.
Przy kopiowaniu komórki z formułą:
• jeżeli adresy odwołań są względne to następuje ich
zmiana w proporcji do drogi przemieszczenia kopii
względem oryginału,
• jeżeli adresy odwołań są bezwzględne ich zmiana nie
następuje
• jeżeli adresy odwołań są mieszane to następuje ich
zmiana w proporcji do drogi przemieszczenia kopii
względem oryginału ale tylko względem współrzędnej
względnej (tylko wiersza albo tylko kolumny)
Odwołanie do komórki (zakresu komórek)
innego arkusza:
=’Arkusz’!adres
Dokładność obliczeń i wizualizacja miejsc
dziesiętnych
dokładność obliczeń 1E-15
czyli 10-15
BŁĘDY W ARKUSZU
składniowe (niepoprawne wyrażenie, brak nawiasów, zły
zapis liczby, nieznana nazwa #NAZWA), zgłasza się
„Pomoc”.
#ADR!
matematyczne (np. dzielenie przez zero, argument poza
obszarem określoności funkcji), #LICZBA, #DZIEL/0
inne – np. za wąska kolumna ############
odwołanie cykliczne, formuła odnosi się do
adresu samej siebie - nie wolno!
Wykresy - kreator
Typy
•kolumnowe
•liniowe
•słupkowe
•powierzchniowe (3-wymiarowe)
•inne
Wykresy funkcji 1 zmiennej
x
Tworzenie wykresów
•utworzenie tabeli danych
•zakres i krok dla zmiennej niezależnej (seria)
•zapis serii dla zmiennej niezależnej,
•funkcja dla pierwszej wartości zmiennej y
•kopiowanie funkcji do pozostałych komórek
•wybór typu wykresu
•dane do wykresu
y
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
1,1
1,2
1,3
0
0,09531
0,182322
0,262364
0,336472
0,405465
0,470004
0,530628
0,587787
0,641854
0,693147
0,741937
0,788457
0,832909
Pozostałe opcje wykresu (tytuły, osie, siatka, legenda)
Korekta wykresu:
• wielkość – zaczepy rozmiaru
• parametry – z menu kontekstowego elementów wykresu
(tło, obszar danych, wykres, osie itp.)
Wykresy 2 zmiennych:
x
y
y
1
2
3
4
x 1
1,2322
3,445
5,667
7,544
2
...
...
....
...
3
4
f(x,y)
Przed wywołaniem kreatora zaznaczamy cały obszar danych
Sortowanie i filtrowanie (na wstędze Dane)
całość
Autofiltr
część
kolumn
część wierszy
fragment
EXCEL - WSPOMAGANIE DECYZJI
funkcje i narzędzia - użyteczne są:
• relacje oraz funkcje logiczne - do wspomagania
decyzji strukturyzowanych, szczególnie
przydatne w sytuacjach, gdy trzeba sprawdzać,
czy zawartości danych komórek arkusza
spełniają określony warunek logiczny.
• funkcje informacyjne, do testowania typu
zawartości komórek,
• narzędzia: Szukaj wyniku i Solver - do
wspomagania decyzji strukturyzowanych oraz
semi-strukturyzowanych
Relacja jest połączeniem dwóch wyrażeń (numerycznych lub
tekstowych) jednym z operatorów relacji (porównań):
=
równy
>
większy niż
<
mniejszy niż
>=
większy niż lub równy
<=
mniejszy niż lub równy
<>
różny (nierówny)
Wyrażenie logiczne przyjmuje wartość logiczną PRAWDA
lub FAŁSZ, zależną od tego, czy jest spełniona czy nie.
Przykłady formuł z wyrażeniami logicznymi:
=A1>0
=B5>=2*C8
=SUMA(A1:A5)<1E-8
=C8<>-5
Funkcje logiczne
FAŁSZ
- oznacza wartość logiczną fałszu (0 logiczne),
PRAWDA - oznacza wartość logiczną prawdy (1 logiczna),
NIE
- odwraca wartość logiczną argumentu (negacja),
LUB
- suma logiczna (alternatywa) argumentów,
ORAZ
- iloczyn logiczny (koniunkcja) argumentów,
JEŻELI - określa wybór, na podstawie testu logicznego,
jednej z dwóch wartości.
Funkcje FAŁSZ( ) oraz PRAWDA( ) są funkcjami
bezargumentowymi, które oznaczają stałe logiczne, stosowane
w wyrażeniach logicznych lub jako wartości wpisywane do
komórek.
Funkcja negacji NIE(wyr_logiczne) jest funkcją
jednoargumentową, która neguje (odwraca) wartość swojego
argumentu. Należy stosować funkcję NIE wtedy, gdy trzeba
być pewnym, że dana wartość nie jest równa jakiejś
szczególnej wartości.
Przykład:
NIE(FAŁSZ) jest równe PRAWDA,
NIE(2+2=4) jest równe FAŁSZ
Funkcja sumy logicznej LUB o postaci:
LUB(wyrażenie_logiczne1; wyrażenie_logiczne2; ...)
przyjmuje wartość logiczną PRAWDA, jeśli choć jeden
argument ma wartość logiczną PRAWDA. Jeśli wszystkie
argumenty mają wartość logiczną FAŁSZ, funkcja przyjmuje
wartość logiczną FAŁSZ.
Przykłady:
LUB(1+1=2; 2+2=5) jest równe PRAWDA,
LUB(A1:A3) jest równe PRAWDA, jeśli zakres A1:A3 zawiera
wartości logiczne i przynajmniej jedna wartość wynosi PRAWDA.
Funkcja iloczynu logicznego ORAZ o postaci:
ORAZ(wyrażenie_logiczne1; wyrażenie_logiczne2; ...)
przyjmuje wartość PRAWDA, jeśli wszystkie jej
argumenty mają wartość PRAWDA. Wartością funkcji
jest FAŁSZ, jeśli co najmniej jeden z argumentów ma
wartość FAŁSZ.
Przykłady:
ORAZ(PRAWDA; FAŁSZ) jest równe FAŁSZ,
ORAZ(2+2=4; 2+3=5) jest równe PRAWDA.
Uwagi dotyczące funkcji LUB i ORAZ:
• argumenty powinny być wyrażeniami logicznymi
bądź adresami komórek, zawierających wyrażenia
lub wartości logiczne.
• jeśli którakolwiek z wartości składowych tabel lub
komórek zawiera tekst, liczby lub jest pusta,
wartości te są pomijane.
• jeśli określony argument nie jest wartością
logiczną, funkcja LUB przyjmuje wartość
komunikatu o błędzie "#ARG!".
Funkcja wyboru
JEŻELI, o postaci:
JEŻELI(wyrażenie_logiczne; wyrażenie_1; wyrażenie_2)
pozwala na podjęcie decyzji wyboru jednej z dwóch
alternatywnych wartości wyrażeń, na podstawie testu wartości
wyrażenia logicznego.
Argument wyrażenie_1 oznacza wartość jaką przyjmuje funkcja
dla przypadku, gdy wartość wyrażenia logicznego jest równa
PRAWDA.
W przypadku, gdy wyrażenie logiczne przyjmuje wartość FAŁSZ
wartością funkcji staje się wartość wyrażenie_2.
Przykłady:
=JEŻELI(A1>0;"dodatnia"; "ujemna lub zero")
=JEŻELI(A1>0;A6; A7)
teksty w cudzysłowie
Funkcja JEŻELI jest szczególnie przydatna w zapisywaniu
określonych reguł decyzyjnych.
Można zagnieździć do siedmiu funkcji JEŻELI stosując je
jako argumenty wyrażeń wyrażenie_1 i wyrazenie_2, w
celu zapisania bardziej złożonych warunków.
=jeżeli (A1<20;"młody";jeżeli(A1>70;"stary";"średni"))
B
A
1
2
3
4
5
23
12
3
49
89
średni
młody
młody
średni
stary
Funkcje informacyjne
Są przeznaczone do ustalania typu danych
przechowywanych w komórce
Grupa funkcji CZY - funkcje te przyjmują wartość PRAWDA,
jeśli komórka-argument spełnia warunek.
LICZ.PUSTE(zakres)
CZY.PUSTA(adres)
CZY.BŁĄD(adres)
CZY.LICZBA(adres)
CZY.LOGICZNA(adres)
ile w zakresie komórek jest komórek
pustych
czy pusta komórka
czy argument przyjmuje wartość błędu
czy argument jest liczbą
czy argument przyjmuje wartość logiczną
SUMA.JEŻELI(zakres;kryterium) sumowanie
komórek
warunek: np.:
=suma.jeżeli (A1:A10;”>5”)
LICZ.JEŻELI(zakres;kryterium)
spełniających
ile komórek spełnia warunek: np.:
=licz.jeżeli (A1:A10;”>5”)
Wspomaganie decyzji ustrukturyzowanych
Przykład:
Sytuacja decyzyjna:
Przekroczenie – gdy 14 dni od daty sprzedaży.
=JEŻELI(data_b – data_sp <= 14; 0 ; (data_b – data_sp - 14) * stopa_dz*Wartość)
to są nazwy innych komórek
Narzędzie "Szukaj wyniku"
Wyrażenie, które zawiera zmienną - adres lub nazwę innej komórki traktowaną jako zmienną decyzyjną.
Celem jest znalezienie wartości zmiennej decyzyjnej, która spełnia
wartość docelową wyrażenia
(czyli rozwiązanie równania z
jedną niewiadomą)
Czynności:
• identyfikacja problemu,
• określenie zależności pomiędzy zmiennymi występującymi w
problemie,
• wprowadzenie do arkusza zależności w postaci wyrażeń (wzór
może również zawierać funkcje standardowe),
• uruchomienie narzędzia "Szukaj wyniku"
• wskazanie komórki, zawierającej wzór określający poszukiwaną
wartość oraz komórki stanowiącej zmienną decyzyjną problemu.
• interpretacja wyniku.
Przykład
Komórka, której
wartości poszukujemy
Komórka, która powinna
przyjąć wartość 400 000 zł
Wielkość sprzedaży wpisujemy 1 oraz sporządzamy formułę
przychodów
=B1 *B2
Uruchamiamy narzędzie Szukaj wyniku - menu Narzędzia
Office2007 na karcie Dane w grupie Narzędzia danych
przycisk Analiza symulacji/Szukaj wyniku.
WPROWADZENIE DO OBSŁUGI BAZ
DANYCH
MS ACCESS
Pliki z rozszerzeniem *.mdb *accdb
Możliwości:
• tworzenie tabel,
• projektowanie kwerend,
• projektowanie formularzy,
• projektowanie raportów itd.
Tabele bazy danych
Zbiór atrybutów, które są odpowiednikiem szczególnych,
elementarnych cech opisywanego obiektu i które zwane
są nazwami pól tabeli.
Każdy atrybut (pole tabeli) ma określone właściwości,
przede wszystkim typ danych. MS Access umożliwia
ustalenie następujących typów:
Typ
tekst
Przeznaczenie
Uwagi
dla pól zawierających ciągi standardowa długość 50 znaków,
znaków alfanumerycznych maksymalnie 255 znaków
(perso-nalia, nazwy, adresy,
kody itp.)
liczba
dla danych numerycznych
data/godzina
dla daty i czasu
walutowy
autonumerowanie
kwoty
licznik – liczby całkowite,
zwykle wykorzystywany
jako klucz tabeli
TAK/NIE
np. zapłacił/nie zapłacił
dla pól typu logicznego:
Prawda/Fałsz, Wł./Wył.
do przechowywania plików:
dokumentów, obrazów,
dźwięków
odnośnik do innego pliku,
adresu strony www albo
adresu e-mail
dłuższe ciągi znaków, np.
długość pola do ok. 65000 znaków
życiorys
obiekt OLE
hiperłącze
nota (memo)
liczba całkowita,
liczba całkowita długa,
liczby dziesiętne
możliwy wybór formatu wyświetlania
standardowo w złotych
dla kolejnych rekordów automatycznie
powiększany o 1
Jeśli jest to pole tekstowe określamy długość (maksymalną
liczbę znaków)
Dla pola liczbowego ustalamy typ liczby (liczba całkowita,
liczba całkowita długa, dziesiętna itp.).
Odpowiedni typ danych wymusza:
- kontrolę poprawności wpisywanych danych,
- pozwala wykorzystywać mechanizmy sortowania, filtracji i wyszukiwania
danych.
Po zaprojektowaniu tabeli wprowadzamy dane do tabeli.
dane - rekord to pojedynczy wiersz danych w tabeli
Przykład
Podstawowe operacje na tabelach
Klucz podstawowy i obcy - związki między
tabelami
Jeden z atrybutów, najczęściej sztucznie wprowadzony identyfikator (z reguły
o typie danych Autonumerowanie), jest tzw. kluczem głównym
(podstawowym), jednoznacznie identyfikującym rekord
(pojedynczy
wiersz danych) w tabeli. Kluczem podstawowym może być też pole
informacyjne tabeli (np. numer telefonu w tabeli Książka telefoniczna).
Wartości w polu klucza nie mogą się powtarzać, muszą być
unikalne dla każdego rekordu danych.
Dostawcy
Towary
Klucz podstawowy
Klucz podstawowy
nazwa
nazwa
adres
cena
telefon
ilość
NIP
ID dostawcy – klucz obcy
Tworzymy drugą tabelę Towary, której atrybutami są
następujące dane:
Nazwa Pola
ID Towaru
Nazwa Towaru
Ilość
Data zakupu
Cena zakupu
IDDostawcy
Typ
Rozmiar
pola
Autonumerowanie
Text
20
Liczba
Liczba
całkowita
Data/Godzina
Walutowy
Liczba
Liczba
klucz obcy
całkowita długa
Tabele Dostawcy i Towary połączone są związkiem
jeden-do-wielu.
Związek jeden-do-wielu oznacza, że:
każdy towar ma jednego i tylko jednego dostawcę.
każdy dostawca może dostarczać wiele towarów.
Wymaga to umieszczenia w tabeli Towary pola IDdostawcy (klucza
obcego), zawierającego wartości z pola klucza głównego tabeli
Dostawcy.
Jeśli klucz główny tabeli Dostawcy był typu Autonumerowanie, to klucz
obcy powinien posiadać typ liczbowy o typie liczby całkowitej długiej.
IDdostawcy jest kluczem głównym w tabeli Dostawcy i kluczem obcym w
tabeli Towary.
Mogą występować też związki jeden-do-jeden (1:1) i wiele-do-wielu (N:M)
Jakie to związki?
WYKŁADOWCY – PRZEDMIOTY
WYKŁADY – SALE
OSOBY – TELEFONY
PRACOWNICY – STANOWISKA
KIEROWNICY – BRYGADY
PRACOWNICY – BIURKA
TOWARY – KATEGORIE
KSIĄŻKI - CZYTELNICY
Jeśli związki są 1:1 to wszystkie dane w jednej
tabeli
Jeśli związek wiele do wielu to tworzymy nową
tabelę:
Książki – wypożyczenie – Czytelnicy
Wówczas są dwa związki jeden do wielu –
jakie?
Książki
Wypożyczenia
?
Czytelnicy
?
Relacje – związki
między tabelami
Relacje i więzy integralności pilnują poprawności – np. aby
nie wolno było dla towaru wpisać numeru dostawcy, który
nie istnieje, lub usunąć dostawcy, którego towary istnieją w
tabeli towarów.
Kwerendy – QBE – Query by Example
Chcąc utworzyć kwerendę - zapytanie do
bazy – należy wybrać obiekt Kwerendy i
utworzyć nową kwerendę w widoku projektu.
kryteria
Chcąc wyświetlić dane z dwóch tabel należy dodać do
kwerendy obie tabele – Dostawcy i Towary.
Jeśli tabele zawierają identyczne nazwy pól – tu służą
one do związania obu tabel – klucz główny i klucz obcy –
to zostanie automatycznie wykonane sprzężenie.
Następnie przeciągamy z tabel do kwerendy te pola,
które nas interesują – tutaj Nazwa_Towaru i Cena z tabeli
Towary i NazwaFirmy z tabeli Dostawcy. Teraz należy
uruchomić kwerendę
Tworzenie kryterium:
like [Podaj literę:] &*
Precyzyjniej kwerendy buduje się przy pomocy SQL –
specjalny język zapytań – ale to już bardziej
zaawansowany problem.
ALGORYTMY
Algorytm jest to sformalizowany ciąg logicznie powiązanych
instrukcji (poleceń, rozkazów), których wykonanie pozwoli na
przetworzenie informacji wejściowych (danych) w informacje
wyjściowe (wyniki).
Algorytm - rozwiązywanie "krok po kroku" dowolnego
problemu.
Algorytm ma przeprowadzić system z pewnego
stanu początkowego do pożądanego stanu
końcowego.
Badaniem algorytmów zajmuje się algorytmika.
Każdy algorytm komputerowy musi być wprowadzony do
komputera w bardzo rygorystycznie zdefiniowanym języku
- jednoznaczne instrukcje.
Jeżeli dany algorytm da się wykonać na maszynie o
dostępnej mocy obliczeniowej i pamięci oraz
akceptowalnym czasie, to mówi się że jest to algorytm
obliczalny.
Algorytm – przepis niezależny od implementacji (NARZĘDZIA)
Program – zastosowanie algorytmu w języku zrozumiałym przez
komputer
Czynności służące do rozwiązania zadania:
• analiza treści zadania
• wykaz danych wejściowych; wiadomych i
niewiadomych oraz relacji między nimi
• sprawdzenie czy zadanie posiada jednoznaczne
rozwiązanie
• wybór metody rozwiązania zadania
• opis czynności dla wybranej metody rozwiązania
• sporządzenie i przedstawienie wyników
rozwiązania zadania
Sposoby zapisu algorytmów
• Opis słowny - przedstawienie kolejnych
czynności (akcji) na elementach (danych).
Przykład:przepis kulinarny
• Schemat blokowy – operacje na danych
przedstawione graficznie w postaci
elementarnych bloków.
ZASADY BUDOWY SCHEMATU BLOKOWEGO
1) Każda operacja jest umieszczona w bloku
2) Schemat ma tylko jeden blok "START" i przynajmniej
jeden blok "STOP"
3) Bloki mają połączenia ukierunkowane
4) Z bloku wychodzi jedno połączenie;
wyjątki
- "STOP" (nie wychodzą żadne połączenia)
- blok "warunkowy" ( wychodzą dwa połączenia
opisane TAK i NIE)
5) W bloku "operacyjnym" odbywa się nadanie wartości
(przypisanie) znak :=
Reguły graficzne tworzenia schematów blokowych
Start
Stop
START
Operacje wejścia
wczytaj a,b,x
Instrukcja wykonawcza (proces)
blok operacyjny
oblicz
suma:=a+b
Łącznik stronicowy
1
STOP
i wyjścia
pisz suma, wynik
Blok decyzyjny
TAK
suma>0 ?
NIE
Klasy problemów
• algorytmy obliczeniowe ( - np. całkowanie
numeryczne, obliczanie funkcji z sumy wyrazów
ciągu, wyznaczanie liczb pierwszych, zamiana
systemów liczbowych itp.)
• algorytmy sortujące
• algorytmy wyszukujące
• algorytmy kompresji
Metodyka
• algorytm "krok po kroku"
• algorytmy rekurencyjne
• algorytmy genetyczne
• algorytmy sztucznej inteligencji
Dla utworzenia algorytmu konieczne są:
• opis obiektów do przechowywania danych wejściowych,
danych pośrednich i wyników
• opis czynności jakie należy wykonać z obiektami, co
realizujemy przy pomocy instrukcji, które opisują:
sposób działania
kolejność ich wykonywania
ewentualne warunki jakie muszą być spełnione
• opis wyników - zawiera sposób udostępnienia wyników
rozwiązanego zadania
Aby zatem tworzyć działające programy wymagane są:
- jakaś metoda wprowadzania i przechowania
danych (liczb, tekstów itp.)
- jakieś instrukcje, które umożliwią obliczenia
wyników
- jakieś metody pokazania wyniku
Rodzaje sieci działań:
Proste (sekwencyjne) - kolejność realizacji poszczególnych operacji
jest ściśle określona i żadna z nich nie może być pominięta ani
powtórzona - nie używa się bloków warunkowych.
Z rozwidleniem - zawiera w sobie wybór jednej z kilku możliwych
dróg realizacji danego zadania, istnieje przynajmniej jeden blok
warunkowy.
Z pętlą, często w trakcie realizacji zadania konieczne jest powtórzenie
niektórych operacji różniących się zestawem danych. Pętla obejmuje
tę część bloków, która ma być powtarzana.
Złożone - będące kombinacją powyższych sieci.
Przykład
W algorytmach sortujących potrzebny jest mechanizm
zamiany wartości umieszczonych w dwóch zmiennych, jeśli są
w niewłaściwej kolejności
Algorytm wymaga zmiennej pomocniczej (jak do zamiany
zawartości dwóch szklanek potrzebna jest trzecia szklanka)
Opis słowny:
1. Wczytaj dane do obiektów 1 i 2
2. Przepisz zawartość obiektu 1 do obiektu pomocniczego
3. Przepisz zawartość obiektu 2 do obiektu 1
4. Przepisz zawartość obiektu pomocniczego do obiektu 1
5. Wyprowadź wartości obiektów 1 i 2
wczytaj a,b
pom:=a
a:=b
b:=pom
drukuj a, b
schemat blokowy
zamiany wartości w
dwóch zmiennych
obiekt
pomocniczy
3
1
A
B
2
Przykład 2 – z blokiem decyzyjnym i pętlą
Ile razy trzeba podzielić na pół daną liczbę, aby uzyskać
wartość mniejszą od ε
Opis słowny:
1. Wczytaj liczbę i ε
2. Ustal wartość licznika równą 0
3. Sprawdź czy wynik jest mniejszy od ε, jeśli tak, to przejdź do
punktu 6, jeśli nie to kontynuuj
4. Podziel liczbę przez 2
5. Zwiększ licznik o 1
6. Wróć do punktu 3
6. Wyprowadź wartość licznika
wczytaj liczba, ε
licznik:=0
licznik:=licznik+1
liczba:=liczba/2
liczba< ε
TAK
drukuj licznik
NIE
A więc, aby tworzyć efektywne algorytmy i móc je
aplikować programowo, potrzebne są następujące
elementy:
Spektrum obiektów programowych, możliwość ich
odróżniania, klasyfikacja do typu, umieszczanie ich
identyfikatorów (nazw) i wartości w pamięci
Spektrum operacji (operatorów nadawania
wartości, arytmetycznych, porównania) – operacje
na obiektach!
Mechanizm sterowania – co wykonać następnie po
aktualnej operacji
Optymalny algorytm wyszukiwania ekstremum
na przykład wyznaczanie
minimum dla zbioru
elementów
1. Umieszczamy elementy w obiektach od x[1] do x[n]
2. Zmiennej pomocniczej min przypisujemy wartość 1-go
elementu
3. Badamy kolejny element czy nie jest mniejszy od minimum, jeśli
tak to ustalamy nowe minimum
4 Przechodzimy do badania kolejnego elementu i wracamy do
punktu 3 az do wyczerpania liczby elementów
Podstawy programowania
Lata 1945 – 1954 – język maszynowy (Eniac, Mark I- USA) – niskiego
poziomu
Kodowanie instrukcji procesora w postaci ciągu liczb
dwójkowych (elementarny rozkaz i dane)
- pracochłonność (same liczby, długie algorytmy
działań takich jak dodawanie i mnożenie) – np.
rzymskie
- trudność śledzenia błędów
lata 50-te - zastąpienie kodów liczbowych operacji
nazwami mnemotechnicznymi
np. mnożenie MPY (multiply)
język symboliczny - assembler
ASSEMBLER – także program tłumaczący na kod maszynowy
(wewnętrzny)
DISSASSEMBLER – tłumaczenie odwrotne
Cechy Assemblera
- wąski zbiór rozkazów, prymitywna architektura ówczesnych
komputerów,
- brak rejestrów (pamięci pomocniczych),
- brak operacji zmiennoprzecinkowych
1954 –języki tzw. wysokiego
poziomu
(kod maszynowy i assembler to niski poziom – bliższy procesorowi)
Zapis operacji w sposób łatwiejszy, zrozumiały i dobrze kontrolowany
przez programistę
Po stworzeniu kodu programu w języku następuje proces translacji
(tłumaczenia, kompilacji) na język wewnętrzny komputera.
Problemy:
- zrozumiałość
- jednoznaczność
- skuteczność tłumaczenia
Języki wysokiego poziomu po etapie początkowym stały się maszynowo niezależne z
powodu wielu wersji translatorów (programów kompilujących)
Kompilator (ang. compiler) to program służący do tłumaczenia kodu napisanego
w jednym języku (języku źródłowym) na równoważny kod w innym języku (języku
wynikowym). Najczęściej jest to tłumaczenie z języka wysokiego poziomu
(łatwiejszego dla programisty) ma język wewnętrzny procesora.
Proces ten nazywany jest kompilacją.
Języki wysokiego poziomu
COBOL – dla przedsiębiorstw, język prawie naturalny (ang) MULTIPLY –
mnożenie, ADD – dodawanie, czy dobrze??
Do dziś specjaliści potrzebni (w USA 500 $/godz za zmiany daty w 2000)
W kolejnych latach - obfitość języków programowania
BASIC, LOGO – prostota, interpretacja w odróżnieniu od kompilacji,
tłumaczenie „na bieżąco” każdej instrukcji a nie programu w całości
PASCAL, C, C+, C++ - języki strukturalne z elementami tzw.
programowania obiektowego
OOP (Object Oriented Programming) – języki zorientowane obiektowo
(PROLOG, Visual Basic, Delphi, Java, C#)
OBIEKTY - dane
dana ⇒(nazwa danej, wartość danej)
deklaracje, definicje - opisy obiektów
instrukcje - czynności na obiektach
Program - algorytm zapisany w
języku programowania
Podprogram - wyodrębniona część programu (ze
względu na czytelność lub wielokrotne użycie) posiadająca
wyodrębnioną nazwę i sposób wymiany informacji z
pozostałymi jego częściami
Deklaracja podprogramu - opis podprogramu
Instrukcja wywołania podprogramu – wykonanie,
zastosowanie podprogramu wewnątrz programu głównego
lub innego podprogramu
Kod źródłowy - tekst programu w języku programowania (plik
tekstowy pas)
Kompilacja - tłumaczenie (w całości)
kodu źródłowego na wykonywaną postać binarną, ładowalną
(plik exe) – odrębny proces
Interpretacja – tłumaczenie kolejnych instrukcji w trakcie
procesu wykonywania
Przetwarzanie programu użytkowego
Komunikaty
o błędach
wyniki
EDYCJA
postać
źródłowa
programu
Kompilacja
postać
ładowalna
parametry
dane
PROGRAMISTA
Wykonanie
Przykładowy język
Javascript
JavaScript jest to interpretowany, zorientowany
obiektowo, skryptowy język programowania.
JavaScript jest oddzielnym językiem (nie jest uproszczoną
wersją Javy).
Może być osadzany w innych programach, na przykład w
przeglądarce internetowej, aby, mając dostęp do obiektów
otoczenia (np. modelu obiektowego przeglądarki internetowej DOM), można sprawować nad tym otoczeniem kontrolę.
Javascript jest łatwy w nauce i pozwala na pewne
„zdynamizowanie” stron internetowych.
Przeglądarki mogą pytać o zezwolenie na wykonanie skryptu.
Wstawienie skryptu do dokumentu HTML
Skrypty JavaScript są zagnieżdżane w
dokumentach HTML. Skrypt JavaScript
umieszczane są między znacznikami <SCRIPT> i
</SCRIPT>.
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
treść skryptu
</SCRIPT>
<HTML><HEAD></HEAD>
<BODY>
<P> To jest tekst 1</P>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
treść skryptu 1
</SCRIPT>
<P> To jest tekst 2</P>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
treść skryptu 2
</SCRIPT>
</BODY></HTML>
Może istnieć wiele skryptów naprzemiennie z
pozostałym kodem HTML
Aby tworzyć działające skrypty JavaScript
wymagane są:
- jakaś metoda wprowadzania i przechowania
danych (liczb, tekstów)
- jakieś instrukcje, które umożliwią obliczenia
wyników
- jakieś metody pokazania wyniku
Wykorzystanie skryptu Javascript w dokumencie HTML
<HTML><HEAD></HEAD>
<BODY>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
// obiekt document i jego metoda write - wypisanie tekstu
document.write ("To jest zwykły tekst");
// wysyłamy też znacznik HTML
document.write ("<BR />");
//nadajemy wartość zmiennej
x=5;
// ... i wyświetlamy jej wartość
document.write("Wartość zmiennej <I>x</I> : "+x);
document.write ("<BR>To jest liczba PI:"+Math.PI);
</SCRIPT>
<P> a to już akapit poza skryptem</P>
</BODY></HTML>
właściwość
obiektu
Kilka zasad pisania skryptów
Komentarze
Komentarz o kilku wierszach,
/*
treść komentarza
*/
Jednowierszowy komentarz
// tekst
Wykorzystywane są w celu:
- opisy wyjaśniające
- dezaktywowanie instrukcji (testy,
błędy)
Identyfikatory
Są to nazwy elementów (zmiennych, obiektów, funkcji)
Zmienne służą do przechowania wartości określonego typu
Jednym z podstawowych sposobów nadania wartości zmiennej
jest instrukcja przypisania (nadania wartości)
Ciąg liter, cyfr, znaków podkreślenia (nie wolno spacji!)
Musi się zaczynać od litery
Ważne duże i małe litery ! (w odróżnieniu od innych języków)
Przykłady identyfikatorów dla zmiennych:
x
alfa
Alfa
to dwie różne
zmienne
mojaZmienna B11
styl
"wielbłądzi"
c_33
Operatory
Arytmetyczne: +
-
*
/ %(reszta z dzielenia)
Przypisania:
=
+=
–=
*=
/=
++
-%=
x+=5 odpowiada x=x+5,
x–=5 odpowiada x=x–5,
x*=5 odpowiada x=x*5,
x/=5 odpowiada x=x/5,
inkrementacja – zwiększenie o 1 x++ odpowiada x=x+1
dekrementacja – zmniejszenie o 1 x-- odpowiada x=x-1
x%=5
odpowiada
x=x%5 (reszta z dzielenia)
+ konkatenacja (łączenie tekstów)
"Mateusz " + 'Kowalski'
para " lub para '
Przykładowo:
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
x = 7; //początkowo x ma wartość 7
x++; //zwiększamy o 1
x += 4; //dodajemy 4
x %= 10; //reszta z dzielenia z przez 10, a więc ….. 2
//tu trzeba by wypisać wartość x na ekranie, zaraz się nauczymy
</SCRIPT>
Operatory porównania
==
!=(nierówne)
<=
<
>
Przykładowo:
x==5
x>=3
a+b> 3*y
jest to pytanie: czy jest spełnione?
odpowiedź: tak lub nie (TRUE/FALSE)
>=
Operatory logiczne
• koniunkcja (i)
• alternatywa (lub)
• negacja
&&
||
!
true && false daje false
!false daje true
Instrukcje – wykonanie akcji!
Instrukcje języka oddzielamy średnikami (jeśli
zapisujemy w tym samym wierszu).
Czasem blok kilku instrukcji otaczamy klamrami { } zazwyczaj we
wnętrzu instrukcji warunkowych i iteracyjnych (np. if, for, while)
– o nich za chwilę
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
instrukcja1;
{
instrukcja2;
traktowany w całości
instrukcja3;
jako blok instrukcji
instrukcja4;
}
</SCRIPT>
Typy instrukcji
- przypisania (nadania wartości);
- warunkowe
- pętle
- wykonania funkcji (metody obiektu)
Instrukcja przypisania
zmienna = wyrażenie;
Po lewej stronie znaku = tylko nazwa zmiennej!!!
Po prawej stronie znaku = piszemy wyrażenie (bardzo podobne
jak w Excelu), zawierające liczby, operatory, nawiasy okrągłe,
funkcje – metody obiektów, oraz zmienne o ZNANYCH
WARTOŚCIACH
Wyrażenie jest obliczane i jego wartość przechowana w
zmiennej
Przykłady:
x=5;
alfa= 3*x;
b15=(3-x)+2/alfa;
Instrukcja wypisania na ekranie
document.write (element);
document to wbudowany obiekt w Javascript, a write (pisz) to jedna z jego
funkcji (tzw. metoda)
identyfikator obiektu i identyfikator jego metody oddzielamy kropką
Przykład
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
document.write ("To jest zwykły tekst<BR />");
x=5; //przypisujemy wartość zmiennej
// wyświetlamy jej wartość
document.write("Wartość zmiennej <I>x</I> : "+x+"<BR />");
napis="Mateusz " + 'Kowalski';
document.write(napis);
</SCRIPT>
Jak widzimy można wysyłać znaczniki (do pozycjonowania, formatowania itp.)
Obiekt Math (uwaga! – z dużą literą M)
Wbudowany obiekt Math zawiera wartości
matematyczne, jako właściwości (ang. property) i
metody (ang. method).
Są tutaj przechowywane pewne stałe matematyczne:
Math.property
lub gotowe funkcje
Math.method
gdzie property lub method jest jednym z podanych
niżej elementów.
property (właściwości)
E
e - stała Eulera, która wynosi ok. 2.718
PI
wartość liczby π, czyli ok. 3.14159
method (metody)
abs(wyrażenie)
wartość bezwzględna liczby
cos(wyrażenie)
sin(wyrażenie)
tan(liczba)
funkcje trygonometryczne (argument w
radianach!!!)
ceil(liczba)
zaokrąglenie do całkowitej w górę
floor(liczba)
zaokrąglenie do całkowitej w dół
round(liczba)
zaokrąglenie do najbliższej całkowitej
exp(liczba)
ex UWAGA!!!
log(liczba)
logarytm naturalny liczby !
pow(liczba1,liczba2)
wartość liczby1 podniesionej do potęgi
liczby2
random()
wartość pseudolosowa z przedziału
(0,1) – bez argumentu
sqrt(liczba)
pierwiastek kwadratowy liczby
Przykłady:
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
document.write(Math.sin(4*Math.PI/180)+"<BR />");
</SCRIPT>
lub wykorzystując zmienną:
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
wynik=Math.sin(3*Math.PI/180);
document.write(wynik);
</SCRIPT>
Sekwencja obliczeń:
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
//Pierwiastki równania kwadratowego
a=5;
b=5;
c=1;
delta=b*b-4*a*c;
pdelta=Math.sqrt(delta);
x1:-0.7236067977499789
x1=(-b-pdelta)/2/a; //albo …/(2*a)
x2:-0.276393202250021
x2=(-b+pdelta)/2/a;
document.write('x1:'+x1+"<BR />");
document.write('x2:'+x2+"<BR />");
</SCRIPT>
Oczywiście gdy delta będzie ujemne, to błąd!
NaN – nieokreślone
Jak przeciwdziałać? Instrukcja badania warunku if (test,
sprawdzenie!)
Przykład pisania wyrażeń
y=
sin x − 3 ( x − 3 )x
zapis w skrypcie JavaScript
2
x
−3
+4
x=Math.PI; //musimy określić wartość x
y= (Math.pow(Math.sin(x),2) - Math.pow((x-3)*x,1/3)) /
(Math.abs(Math.pow(x,-3))+4);
document.write(y);
łatwo o błędy (dużo nawiasów!)
Uwaga: wolno spacje, ale nie wewnątrz nazw
wolno przenieść do następnego wiersza
jak sobie ułatwić?
wprowadzać zmienne pomocnicze
liczymy etapami….
y=
sin x − 3 ( x − 3 )x
<SCRIPT language="JavaScript">
x=Math.PI; //jak poprzednio
L1= Math.pow(Math.sin(x),2);
L2=Math.pow((x-3)*x,1/3);
L= L1- L2;//licznik
M= Math.abs(Math.pow(x,-3))+4; //mianownik
y= L/M; //wynik
document.write(y);
</SCRIPT>
2
x
−3
+4
Inna metoda wyprowadzenia danych wyświetlanie w dodatkowym okienku
alert
Metoda dla obiektu window, tworząca okienko
dialogowe z napisem informacyjnym lub wartością
numeryczną.
<SCRIPT language="JavaScript">
raz=2;
alert("Witaj!");
alert("Witaj "+raz+"-gi raz");
</SCRIPT>
dokładniej window.alert , ale domyślny obiekt to window
Instrukcja warunkowa if...else
Instrukcja if powoduje wykonanie kodu źródłowego instrukcja1 tylko wtedy, gdy warunek
logiczny jest spełniony. Jeżeli zostanie użyty poszerzony wariant instrukcji if, to po spełnieniu
warunku zostanie wykonany kod instrukcja1 lecz w przeciwnym wypadku zostanie wykonany
kod instrukcja2.
if (warunek) {
kod wykonywany jeżeli warunek spełniony
}
else {
kod wykonywany jeżeli warunek nie
spełniony
}
opcjonalnie czyli można
opuścić-wówczas przy
niespełnionym warunku nic
nie jest wykonywane
Prosty przykład dla instrukcji warunkowej
<HTML><HEAD></HEAD><BODY>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
x=5; //przypisujemy wartość zmiennej
if (x>0)
document.write("tak"); // warunkowo
else document.write("nie");
</SCRIPT>
</BODY></HTML>
tak
Zagnieżdżanie instrukcji warunkowej – jeśli mamy kilka warunków
if (warunek1) {
kod wykonywany jeżeli warunek spełniony
}
else
if (warunek2){
instrukcje wykonywane jeżeli warunek2 spełniony
}
else
if (warunek3){
instrukcje wykonywane jeżeli warunek2 spełniony
}
else {
instrukcje wykonywane jeżeli warunki powyższe niespełnione
}
Przykład badania kilku warunków:
<HTML><HEAD></HEAD><BODY>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
x=Math.round(Math.random()*10);//losowanie – l. całk. od 0 do 10
if (x<5) {
document.write("Mniejsze od 5");
}
else if ((x>=5)&&(x<=8) ){// koniunkcja
document.write("W przedziale [5, 8]");
}
else if ((x>8) &&(x<10)){// inny przedział
document.write("W przedziale (8,10) więc tylko 9");
}
else{//pozostałe
document.write("pozostało tylko 10");
}
document.write("<BR />Sprawdzam :",x);
</SCRIPT>
</BODY></HTML>
Instrukcja iteracyjna - "pętla" for (dla)
Instrukcja wykorzystywana do wielokrotnego
wykonania pewnego zestawu instrukcji.
Pętla for powtarza instrukcje wnętrza pętli aż do
momentu, kiedy testowany warunek staje się fałszywy.
W JavaScript pętla for jest podobna do pętli w Java i C.
Pętla for posiada następującą składnię:
for ( inicjalizacja licznika; test_logiczny; inkrementacja )
instrukcja;
lub
for ( inicjalizacja licznika; test_logiczny; inkrementacja )
{
instrukcja1;
instrukcja2;
w klamrach { } instrukcje wewnętrzne
jeśli jest ich więcej niż jedna
...
}
Przykład dla iteracji for
<HTML>
<HEAD></HEAD>
<BODY>
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
for (i=0; i<11; i++)
{
document.write(i+"<BR />");
}
</SCRIPT>
</BODY></HTML>
można wykorzystywać
licznik
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Przykład
<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">
for (i=0; i<91; i++)
{
document.write(i+" "+Math.sin(i*Math.PI/180)+"<BR />");
}
</SCRIPT>
metoda write może też być wieloargumentowa (argumenty oddzielane
plusami lub przecinkami)
document.write(i," ",Math.sin(i*Math.PI/180),"<BR />");
Koniec