BEZPIECZEŃSTWO SANITARNO

BEZPIECZEŃSTWO SANITARNO‐HIGIENICZNE PODRÓŻY Należy pamiętać, że przebywając w zgromadzeniach ludzi, istnieje zwielokrotnione ryzyko nabycia zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną. W takich okolicznościach często notowane są następujące rodzaje zachorowań: 1. Choroby zakaźne przenoszone drogą pokarmową za pośrednictwem żywności i wody. 2. Choroby przenoszone drogą powietrzno‐kropelkową. 3. Choroby przenoszone drogą płciową. 4. Zakażenia powstałe w wyniku narażenia środowiskowego np. tężec Aby uniknąć zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną w trakcie podróży za granicę oraz w trakcie pobytu w danym kraju, należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach, których przestrzeganie z pewnością pozwoli na uniknięcie zachorowania i sprawi, że wyjazd będzie bezpieczny. PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA SANITARNO‐HIGIENICZNEGO A. Higiena osobista: ƒ
myj ręce zawsze po: wyjściu z toalety, zmianie pieluchy dziecku, powrocie na kwaterę, przed przyrządzaniem i spożywaniem posiłków, każdorazowym kontakcie ze zwierzętami, po zakryciu ust dłonią jeśli kichałeś, kaszlałeś! ƒ
ponieważ warunki podróży rzadko zapewniają możliwości częstego mycia rąk zaopatrz się wcześniej w żel do rąk lub zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu! (są to materiały powszechnie dostępne w każdym sklepie z artykułami kosmetycznymi) ƒ
przestrzegaj zasad higieny oddychania – w czasie kaszlu i kichania zakrywaj nos i usta chusteczką jednorazową, a jeśli chusteczki jednorazowe lub żel właśnie ci się skończyły, kichaj lub kaszl w zgięcie łokciowe – twoje dłonie nie zostaną wówczas skażone chorobotwórczymi drobnoustrojami! ƒ
w miarę możliwości unikaj dłuższego przebywania w zamkniętych, niewietrzonych pomieszczeniach wraz z dużą liczbą osób! ƒ
unikaj ryzykownych zachowań ‐ wspólnego picia z jednej butelki, palenia tego samego papierosa, jedzenia tej samej kanapki i używania tych samych sztućców! ƒ
jeśli masz rany lub otarcia skóry, dokładnie zabezpiecz je opatrunkiem! Unikaj zmoczenia opatrunku, zmień go jeśli zabrudzony lub zmoczony. ƒ
nie pożyczaj i nie korzystaj z cudzych przedmiotów osobistego użytku np. szczotki do włosów, grzebienia, szczoteczki do zębów, ciążek do paznokci, butów, bielizny, ręczników! ƒ
korzystając z publicznych natrysków czy basenów zawsze pamiętaj, aby zabezpieczyć swoje stopy przed bezpośrednim kontaktem skóry stóp z podłożem (noś klapki), pozwoli to uniknąć nabycia zakażenia grzybiczego! 2
B. Higiena żywności i żywienia: ƒ
myj ręce zawsze przed przystąpieniem do przygotowywania posiłku i przed jego spożyciem! ƒ
pamiętaj o dokładnym umyciu spożywanej żywności (np. owoce, warzywa) ƒ
spożywaj żywność zawsze po uprzednim poddaniu jej obróbce termicznej (np. gotowanie, smażenie, duszenie, pieczenie)! ƒ
unikaj spożywania surowych owoców i warzyw, jeżeli nie masz możliwości ich dokładnego umycia! ƒ
zwracaj uwagę na datę przydatności kupowanych w sklepie produktów żywnościowych! ƒ
w przypadku zauważenia wybrzuszenia wieczka w konserwie lub domowym weku (np. mięsnym, warzywnym, rybnym) tzw. bombaża (świadczy to o zepsuciu produktu) nie spożywaj ich zawartości, oraz natychmiast zniszcz konserwę! ƒ
unikaj spożywania pokarmów w miejscach, co do których nie ma pewności, że żywność tam została przygotowana z zachowaniem bezpieczeństwa zdrowotnego! np. z ulicznych straganów; ƒ
pij wodę jedynie butelkowaną, oryginalnie zapakowaną lub wodę po uprzednim jej przegotowaniu! Zapoznaj się także z dołączoną ulotką opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia pn. „5 KROKÓW DO BEZPIECZNIEJSZEJ ŻYWNOŚCI”. 3
C. Unikanie zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową: ƒ
w trakcie kontaktów seksualnych używaj prezerwatywy, która zmniejsza ryzyko zachorowania! ƒ
unikaj podejmowania przygodnych kontaktów seksualnych ƒ
nie podejmuj kontaktów seksualnych pod wpływem alkoholu! ƒ
wykorzystuj wiedzę o chorobach przenoszonych drogą płciową w praktyce. Negocjuj techniki bezpieczniejszego seksu, używaj prezerwatywy. Nie bój się rozmawiać o przeszłości seksualnej partnera, choćby przypadkowego. ƒ
jeśli w twoim życiu były ryzykowne zachorowania – rozważ wykonanie testu na HIV! ƒ
bądź wierny partnerowi i oczekuj wierności od swojego partnera! 4
WYBRANE CHOROBY ZAKAŹNE ORAZ SPOSOBY IM ZAPOBIEGANIA
Choroby przenoszone drogą pokarmową poprzez żywność Choroba Bakteryjne i wirusowe choroby przenoszone droga pokarmową (Salmonella, Shigella, E. coli, Rotawirus, norowirus, toksyna Staphylococus aureus ) Okres wylęgania Od 0,5‐2 godz. do kilku‐kilkunastu dni Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wirus HAV) 15 ‐50 dni Botulizm (zatrucie jadem kiełbasianym) (laseczka Clostridium botulinum) zwykle 18 ‐36 godzin Objawy Sposób zakażenia Objawy z górnego odcinka pokarmowego (nudności i wymioty) lub dolnego odcinak przewodu pokarmowego (bóle, brzucha, biegunka). W przypadku zakażeń bakteryjnych może także występować gorączka. Ponadto dodatkowe objawy są zależne od rodzaju czynnika zakaźnego (bóle głowy i mięsni, dreszcze, biegunka z domieszka śluzu lub krwi) Spożycie żywności zanieczyszczonej drobnoustrojami lub ich toksynami (zarówno pokarmy pochodzenia zwierzęcego i roślinnego) lub bezpośredni kontakt z osoba chorą (przez brudne ręce lub przedmioty zanieczyszczone kałem osoby chorej) Możliwe sposoby zapobiegania Przestrzeganie zasad higieny ‐ higiena rąk, ‐ właściwe przygotowywanie potraw (odpowiednia temperatura i czas przyrządzania) ‐ właściwe przechowywanie potraw przed i po przygotowaniu (w warunkach chłodniczych) ‐ dokładne mycie spożywanych na surowo owoców i warzyw Przestrzeganie zasad higieny Spożycie żywności oraz rąk oraz zasad higieny żywności żółtaczka (zażółcenie skóry i/lub wody zanieczyszczonej i żywienia. błon śluzowych), przez osobę chorą. szczepienie ochronne bóle brzucha, Niezachowanie higieny rąk przeciwko WZW typu A brak apetytu, osłabienie w kontakcie z w tym również po narażeniu przedmiotami. (szczepienie odpłatne) W przypadku stwierdzenia tzw. Bombaża (wybrzuszenie Objawy ze strony układu Spożycie wieczka) – nie spożywanie nerwowego: zanieczyszczonych toksyną zawartości konserwy. Zaburzenia widzenia (np. botulinową pokarmów Właściwa obróbka termiczna podwójne widzenie, zamazane (pasteryzacja) żywności w widzenie), zaburzenia połykania, niewłaściwie konserwowanych przypadku jej konserwowania trudności w mówieniu, (pasteryzowanych) w w warunkach domowych oraz symetryczne porażenie wiotkie jej przechowywanie w wszystkich mięśni szkieletowych warunkach domowych odpowiednio niskich postępujące od górnych partii ku (np. przetwory mięsne, ryby, warzywa). temperaturze) dołowi, suchość w ustach, wymioty, biegunka lub zaparcia Chory nie jest zakaźny dla innych osób. 5
WYBRANE CHOROBY ZAKAŹNE ORAZ SPOSOBY IM ZAPOBIEGANIA
Choroby przenoszone drogą oddechową Choroba Okres wylęgania Objawy Sposób zakażenia Chorobą przebiegającą z grudkowo‐plamistą wysypka oraz wysoka gorączką Odra (wirus‐ Morrbilli virus)
Inwazyjna choroba meningokokowa (bakterie Neisseria meningitidis) 8‐13 dni (przeciętnie 10 dni) 2 ‐ 10 dni, najczęściej 3 ‐ 4 dni Źródłem zakażenia jest chory na odrę od 5 dni przed wystąpieniem Na 2‐4 dni przed wystąpieniem objawów do 5 dni po ich wysypki pojawiają się: gorączka, wystąpieniu. Choroba najczęściej powyżej 39°C, złe przenosi się drogą samopoczucie, zapalenie kropelkową (podczas spojówek, światłowstręt, kaszlu lub kichania, przez łzawienie, obrzęk powiek, katar ‐ styczność z wydzieliną z „cieknący nos”, kaszel. nosa, gardła lub moczem Wysypka pojawia się najpierw na chorej osoby). twarzy i za uszami, a następnie rozprzestrzenia się na tułów i kończyny. Zakażenie poprzez bezpośredni kontakt ze gorączka, złe samopoczucie, bóle śliną zakażonego (przede mięśniowe oraz stawowe, wszystkim pocałunki zwłaszcza głębokie). wymioty, sztywność karku, Ponadto drogą drgawki, wysypka kropelkową w wyniku wybroczynowa, długotrwałego narażenia choroba może przebiegać poprzez długotrwały gwałtownie kontakt (wspólne mieszkanie) 6
Możliwe sposoby zapobiegania Szczepienie przeciwko odrze Według kalendarza szczepień każde dziecko powinno zostać zaszczepione w 2 r.ż. i 10 r.ż. w celu uzyskania trwałej odporności. Dla osób dorosłych szczepienie jest odpłatne. U osób nieodpornych (nieszczepionych lub które nie chorowały wcześniej na odrę) skuteczne może być również szczepienie wykonane do 72 godz. po kontakcie z zakażonym Przestrzeganie zasad higieny osobistej: unikanie picia z jednej butelki, palenia tego samego papierosa, korzystania z tych samych sztućców itp.) W przypadku bliskiego kontaktu z zakażonym szybkie podanie przez lekarza chemioprofilaktyki. Dostępna jest szczepionka przeciwko meningokokom grupy C (szczepionka jest odpłatna) WYBRANE CHOROBY ZAKAŹNE ORAZ SPOSOBY IM ZAPOBIEGANIA
Choroby przenoszone drogą płciową
Choroba HIV/AIDS zespół nabytego upośledzenia odporności. Kiła Rzeżączka Okres wylęgania średnio ok. 10 lat 2‐4 tyg. objawy kiły późnej do kilku lat 3‐6 dni (mężczyźni) 7‐14 (kobiety) Objawy Zespół objawów chorobowych jest niejednorodny – zależny od towarzyszących zakażeń po upływie 2‐4 tyg. od zakażenia w miejscu wniknięcia krętków, najczęściej na narządach płciowych , pojawia się niewielki niebolesny guzek, ulegający szybko owrzodzeniu, w późniejszym czasie występuje wysypka. Obydwa objawy przemijają bez leczenia i choroba przechodzi w wieloletni okres utajony, powracając po latach w postaci ciężkich uszkodzeń narządowych. umiejscawia się najczęściej w miejscu wniknięcia bakterii (cewka moczowa, szyjka macicy, odbytnica, gardło). U mężczyzn powoduje bolesność przy oddawaniu moczu ze skąpą wydzieliną śluzowo‐ropną. U kobiet dolegliwości początkową są niewielkie, lecz z czasem doprowadzają do upławów i bolesnego oddawania moczu. Sposób zakażenia Możliwe sposoby zapobiegania Ryzykowne kontakty seksualne, dożylne przyjmowanie narkotyków Używanie prezerwatyw w przypadku kontaktów seksualnych. Unikanie przygodnych kontaktów seksualnych. Do czasu wyleczenia pacjent powinien powstrzymać się od kontaktów seksualnych. Kontakty seksualne. Ryzyko zakażenia podczas jednorazowego kontaktu płciowego z osobą chorą wynosi 30‐50% Używanie prezerwatyw w przypadku kontaktów seksualnych. Unikanie przygodnych kontaktów seksualnych. Do czasu wyleczenia pacjent powinien powstrzymać się od kontaktów seksualnych. Ryzykowne kontakty seksualne Używanie prezerwatyw. Unikanie przygodnych kontaktów seksualnych. Do czasu wyleczenia pacjent powinien powstrzymać się od kontaktów seksualnych. 7
WYBRANE CHOROBY ZAKAŹNE ORAZ SPOSOBY IM ZAPOBIEGANIA
Choroby wywołane narażeniem środowiskowym Choroba Tężec (bakteria Clostridium tetani) Sposób narażenia Do zakażenie dochodzi poprzez zanieczyszczenie skaleczenia lub rany ziemią skażona tężcem Przebieg choroby Sposób zapobiegania Czynniki ryzyka Chorobie zapobiega się drogą szczepienia lub w przypadku, gdy już doszło do narażenia również podania farmakoprofilatyki W przypadku narażenia rana powinna być bezzwłocznie oczyszczona W przypadku wystąpienia objawów choroba przebiega niezwykle ciężko i wymaga hospitalizacji: choroba zazwyczaj rozwija się od 3 do 21 dni (średnio ok. 10 dni) początkowo mrowienia/drętwienia w miejscu zranienia, szczękościsk może prowadzi do uogólnionego skurczu mięśni w tym mięśni oddechowych Dzieci i młodzież są objęte programem bezpłatnych szczepień obowiązkowych ‐ ostatnie szczepienie w 19 rż Odporność poszczepienna spada z upływem czasu, dlatego też utrzymanie odporności wymaga odszczepianie się co 10 lat (szczepionka jest odpłatna) Prace związane z kontaktem z glebą należy wykonywać w rękawiczkach, w szczególności w przypadku otarć i ran skóry Postępowanie w przypadku narażenia zależy od: ‐ czasu jaki upłynął od ostatniego szczepienia/ wieku osoby ‐ charakteru rany (głębokie i poważne niosą większe ryzyko) ‐ charakteru i masywności narażenia (np. laseczka tężca występuje dość powszechnie w glebie, zwłaszcza zanieczyszczonej nawozem) Pamiętaj!
W sytuacji wystąpienia niepokojących Cię objawów chorobowych lub narażenia na kontakt z osobą chorą,
należy natychmiast zgłosić się do lekarza!
8