Sprawozdanie z działalności 2013
Transkrypt
Sprawozdanie z działalności 2013
Sprawozdanie z działalności ELEKTROBUDOWY SA za 2013 rok Indeks do sprawozdania z działalności ELEKTROBUDOWY SA 1. INFORMACJE OGÓLNE.................................................................................................................................4 2. AKTUALNA I PRZEWIDYWANA SYTUACJA FINANSOWA, PODSTAWOWE WIELKOŚCI EKONOMICZNO - FINANSOWE....................................................................................................................5 2.1 Przychody ze sprzedaży - podstawowe produkty i usługi ................................................................5 2.2 Wynik finansowy oraz podstawowe czynniki i nietypowe zdarzenia mające wpływ na jego wielkość .......................................................................................................................................7 2.3 Analiza finansowa ................................................................................................................................. 12 2.4 Zarządzanie zasobami finansowymi .................................................................................................. 16 2.5 Zarządzanie kapitałem ludzkim........................................................................................................... 18 2.6 Zarządzanie BHP.................................................................................................................................... 20 2.7 Zarządzanie Systemem Jakości.......................................................................................................... 21 2.8 Perspektywy rozwoju działalności i istotne czynniki ryzyka i zagrożeń ..................................... 22 3. SYTUACJA RYNKOWA - SPRZEDAŻ I ZAOPATRZENIE ...................................................................... 28 3.1 Kierunki sprzedaży................................................................................................................................ 28 3.2 Uzależnienie od jednego lub kilku odbiorców.................................................................................. 32 3.3 Źródła zaopatrzenia............................................................................................................................... 33 4. ZNACZĄCE UMOWY ................................................................................................................................... 33 4.1 Umowy na roboty budowlano - montażowe oraz dostawy wyrobów ........................................... 33 4.2 Umowy ubezpieczenia .......................................................................................................................... 34 5. INWESTYCJE ............................................................................................................................................... 35 5.1 Inwestycje zrealizowane w 2013 roku................................................................................................ 35 5.2 Plan inwestycyjny na I półrocze 2014 roku....................................................................................... 36 6. TRANSAKCJE Z PODMIOTAMI POWIĄZANYMI..................................................................................... 37 1 7. INFORMACJA O ZACIĄGNIĘTYCH KREDYTACH, POŻYCZKACH, PORĘCZENIACH I GWARANCJACH ....................................................................................................................................... 39 7.1 Zestawienie umów kredytowych na dzień 31.12.2013 roku ........................................................... 39 7.2 Umowy pożyczek................................................................................................................................... 39 7.3 Gwarancje ............................................................................................................................................... 39 7.4 Poręczenia .............................................................................................................................................. 40 8. WYNIKI ZA 2013 ROK A PUBLIKOWANA PROGNOZA NA ROK 2013 ............................................... 40 9. PODSTAWA SPORZĄDZENIA ................................................................................................................... 40 10. WAŻNIEJSZE PRACE PROWADZONE W DZIEDZINIE ROZWOJU TECHNICZNEGO.................... 41 11. OŚWIADCZENIE O WYBORZE AUDYTORA.......................................................................................... 41 12. OŚWIADCZENIE O STOSOWANIU ZASAD ŁADU KORPORACYJNEGO......................................... 42 12.1 Wskazanie zbioru zasad ładu korporacyjnego, któremu podlega emitent oraz miejsce, gdzie tekst zbioru zasad jest publicznie dostępny ....................................................................... 42 12.2 Opis głównych cech systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem stosowanych w spółce w odniesieniu do procesu sporządzania sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych................................................................................................................... 43 12.3 Wskazanie akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio znaczne pakiety akcji ........................................................................................................................................................ 45 12.4 Opis zasad dotyczących powoływania i odwoływania osób zarządzających oraz ich uprawnień, w szczególności prawo do podjęcia decyzji o emisji lub wykupie akcji ................................... 46 12.4.1 Zarząd spółki................................................................................................................................. 46 12.4.2 Opis zasad zmiany Statutu ELEKTROBUDOWY SA .............................................................. 46 12.4.3 Opis sposobu działania Walnego Zgromadzenia i jego zasadnicze uprawnienia ............ 47 12.5 Skład osobowy i zmiany w 2013 roku, opis działania organów zarządzających i nadzorujących .................................................................................................................................... 49 12.5.1 Zarząd spółki................................................................................................................................. 49 12.5.2 Rada Nadzorcza............................................................................................................................ 50 12.6 Komitet Audytu oraz Komitet Nominacji i Wynagrodzeń............................................................. 52 12.6.1 Komitet Audytu............................................................................................................................. 53 12.6.2 Komitet Nominacji i Wynagrodzeń............................................................................................ 53 2 13. POSTĘPOWANIA TOCZĄCE SIĘ PRZED SĄDEM, ORGANEM WŁAŚCIWYM DLA POSTĘPOWANIA ARBITRAŻOWEGO LUB ORGANEM ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ .............................................. 53 14. ZNACZĄCE ZDARZENIA DOTYCZĄCE LAT UBIEGŁYCH UJĘTE W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM ZA BIEŻĄCY OKRES .................................................................................................................................. 54 15. ZNACZĄCE ZDARZENIA PO DACIE BILANSU ..................................................................................... 54 16. OŚWIADCZENIE O ZGODNOŚĆI Z PRZEPISAMI ................................................................................. 55 3 1. INFORMACJE OGÓLNE ELEKTROBUDOWA SA z siedzibą w Katowicach, ul. Porcelanowa 12 jest spółką akcyjną utworzoną i działającą na podstawie prawa polskiego. Spółka jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w Sądzie Rejonowym Katowice - Wschód w Katowicach, Wydział VIII Gospodarczy pod numerem KRS 0000074725. Podstawowym przedmiotem działalności spółki według Polskiej Kwalifikacji Działalności (PKD4321Z), jest wykonywanie instalacji elektrycznych. Sektor według klasyfikacji Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie - budownictwo. Działalność gospodarcza ELEKTROBUDOWY SA obejmuje: wykonywanie pełnego zakresu robót elektromontażowych w nowo wznoszonych, rozbudowywanych i modernizowanych obiektach energetyki zawodowej, a także w obiektach przemysłowych; dostawę sprzętu elektroenergetycznego, przede wszystkim urządzeń przeznaczonych do przesyłu i rozdziału energii; wykonywanie usług w zakresie projektowania, pomiarów pomontażowych i rozruchu. ELEKTROBUDOWA SA jest przedsiębiorstwem wielooddziałowym, w którego skład wchodzi Biuro Spółki i trzy oddziały produkcyjne nie ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym: Oddział Rynek Wytwarzania Energii (RWE) Komórki administracyjne mieszczą się częściowo w Katowicach, przy ul. Porcelanowej 12 oraz w Jaworznie, ul. Promienna 51. Rynek Wytwarzania Energii prowadzi działalność na terenie całego kraju oraz za granicą. W kraju Oddział wykonuje działalność przez zorganizowane stałe lokalizacje głównie w Tychach, Opolu, Kozienicach, Bełchatowie, Rybniku i Częstochowie. Rynek Wytwarzania Energii dokonał również rejestracji zakładów (filii) poza granicami kraju, przez które prowadzi działalność w Finlandii, Luksemburgu, Estonii, Niemczech i Holandii. Zakład spółki w Finlandii został zarejestrowany w dniu 19.03.2008 roku w Rejestrze Handlowym pod numerem 2176143-1, prowadzonym przez Zarząd Patentów i Rejestrów w Helsinkach, pod adresem: c/o TVO Olkiluoto 3, Construction Site f, 27160 EURAJOKI. NIP: FI2176143-1. Działalność Zakładu jest nadal aktywna. Zakład luksemburski ELEKTROBUDOWY SA zarejestrowano w Rejestrze Handlowym i Spółek w Luksemburgu w dniu 21.12.2010 roku pod numerem B157469, pod adresem: 1, Boulevard de la Foire, L-1528 Luksemburg. Czas trwania wpisu jest nieokreślony. NIP: LU24442127. Działalność ELEKTROBUDOWY SA w Estonii została zarejestrowana przez Północne Centrum Podatkowo - Celne, kod rejestrowy 60149969. Zakład w Estonii z dniem 16.08.2011 roku posiada status płatnika podatku VAT, numer rejestrowy EE101471004. Adres zakładu w Estonii: Roosikrantsi 2, 10119 Tallinn. W 2013 roku realizacja kontraktu o usługi budowlano - montażowe w zakresie prac elektrycznych i AKPiA na budowie Zakładów Odolejenia Łupków Bitumicznych III dla OUTOTEC GmbH została zakończona. ELEKTROBUDOWA SA podjęła czynności mające na celu wyrejestrowanie Zakładu w Estonii jako podatnika podatku VAT i podatku dochodowego od osób prawnych. 4 W kwietniu 2012 roku ELEKTROBUDOWA SA dokonała rejestracji Zakładu w Niemczech, w Urzędzie Skarbowym Oranienburg otrzymując nr podatkowy 053/657/21353. Od dnia 15.05.2012 roku Zakład w Niemczech ma przydzielony NIP: DE282474251. Adres zakładu w Niemczech: Strae des 17 Juni 106, 10623 Berlin. Zakład w Holandii zarejestrowano w Rejestrze Handlowym Izby Handlu w Holandii, w dniu 01.10.2012 roku pod numerem 56499272, pod adresem: Synergieweg 1, 9979XD Eemshaven. Adres pocztowy: Postbus 1170, 2260BD Leidschendam. Numer identyfikacji podatkowej Zakładu w Holandii: NL823363375. Oddział Rynek Przemysłu (RP) Komórki administracyjne Oddziału mieszczą się w Katowicach, przy ul. Porcelanowej 12 oraz w Płocku, ul. Zglenickiego 42. Rynek Przemysłu prowadzi działalność na terenie całego kraju, poprzez zorganizowane stałe lokalizacje w Płocku, Katowicach, Warszawie, Koninie i Gdańsku. Oddział Rynek Dystrybucji Energii (RDE) Zakład produkcyjny oraz komórki administracyjne Oddziału mieszczą się w Koninie przy ul. Przemysłowej 156. Rynek Dystrybucji Energii prowadzi działalność w kraju również przez zorganizowane stałe lokalizacje w Koninie, Wrocławiu, Poznaniu i Katowicach. 2. AKTUALNA I PRZEWIDYWANA SYTUACJA FINANSOWA, PODSTAWOWE WIELKOŚCI EKONOMICZNO - FINANSOWE 2.1 Przychody ze sprzedaży - podstawowe produkty i usługi W 2013 roku przychody ze sprzedaży usług, wyrobów gotowych i materiałów ELEKTROBUDOWY SA wyniosły 853 547 tys. złotych i były niższe od zrealizowanych w 2012 roku o 120 514 tys. złotych (12,4%). Największy udział w sprzedaży (68,9%) stanowiły przychody z podstawowej działalności spółki, jaką jest świadczenie usług budowlano - montażowych w zakresie prac elektromontażowych. Sprzedaż z tego tytułu wyniosła 588 106 tys. złotych. Rok 2013 był natomiast kolejnym, w którym ELEKTROBUDOWA SA odnotowała wzrost sprzedaży eksportowej, w tym wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i usług. Sprzedaż na rynkach zagranicznych wyniosła 223 182 tys. złotych i była wyższa o 5,2% od sprzedaży eksportowej osiągniętej przez spółkę w 2012 roku. Dynamiczny wzrost eksportu wystąpił przede wszystkim w zakresie sprzedaży wyrobów gotowych i pozostałych usług do Turcji i Arabii Saudyjskiej oraz usług budowlano - montażowych i pozostałych do Holandii, a także usług budowlano - montażowych i wyrobów gotowych do Finlandii. Spółka priorytetowo traktuje wszelkie działania zmierzające do podniesienia swojej konkurencyjności na rynkach zagranicznych oraz wzrostu eksportu. W 2013 roku pozyskano nowych klientów na rynkach: RPA (sprzedaż wyrobów gotowych), Grecja (sprzedaż wyrobów gotowych i pozostałych usług) i Kazachstan (sprzedaż wyrobów, usług budowlano - montażowych i materiałów). Trwają działania handlowe skierowane do potencjalnych klientów z Brazylii i Filipin. 5 Poniższa tabela przedstawia strukturę przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów za 2013 i 2012 rok. 2013 rok tys. złotych Zmiana 2012 rok % tys. złotych % tys. złotych Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 853 547 100,0 974 061 100,0 (120 514) usługi budowlano - montażowe 588 106 68,9 752 925 77,3 (164 819) wyroby elektrotechniczne 245 729 28,8 200 763 20,6 44 966 13 615 1,6 13 775 1,4 (160) 6 097 0,7 6 598 0,7 (501) pozostałe usługi materiały ELEKTROBUDOWA SA specjalizuje się w wykonywaniu robót elektromontażowych oraz w produkcji urządzeń służących do przesyłu i rozdziału energii. Sprzedaż tych urządzeń w 2013 roku wzrosła o 22,4% w porównaniu do 2012 roku. Udział sprzedaży urządzeń do przesyłu i rozdziału energii w przychodach ze sprzedaży za 2013 rok wynosił 28,8%. Znaczna część tych wyrobów, poprzez sprzedaż wewnętrzną, transformowana jest na sprzedaż zewnętrzną w ramach realizowanych usług elektroinstalacyjnych. Utrzymanie pozycji głównego dostawcy na rynku polskim w zakresie dostaw rozdzielnic średniego napięcia jest jednym z głównych celów strategicznych spółki. W 2013 roku dokonano sprzedaży wyrobów przemysłowych na kwotę 279 365 tys. złotych. Z wymienionej kwoty sprzedaż zrealizowana przez jednostki montażowe na własne potrzeby wynosiła 33 636 tys. złotych, a sprzedaż bezpośrednia (zewnętrzna) wynosiła 245 729 tys. złotych. Produkcja najważniejszych wyrobów w ujęciu ilościowym i wartościowym w latach 2012 - 2013 kształtowała się następująco: ujęcie ilościowe Typ wyrobu Jedn. miary Ilość 2013 rok 2012 rok Rozdzielnice niskiego napięcia pola 858 1 290 Rozdzielnice średniego napięcia pola 3 015 3 321 Rozdzielnice wysokiego napięcia pola 5 0 Stacje kontenerowe SKP kpl 99 135 Mosty szynowe niskiego napięcia m 2 444 3 431 Mosty szynowe średniego napięcia m 300 261 tony 19 65 kpl 73 30 Konstrukcje kablowe Szynoprzewody ELPO, ELPE, PELPO 6 ujęcie wartościowe 2013 rok Typ wyrobu Wartość (tys. złotych) Rozdzielnice niskiego napięcia 2012 rok Struktura (%) Wartość (tys. złotych) Struktura (%) 29 585 6,8 42 751 14,7 Rozdzielnice średniego napięcia 169 539 38,9 164 477 56,5 Rozdzielnice wysokiego napięcia 2 000 0,5 0 0,0 11 789 2,7 19 136 6,6 Mosty szynowe niskiego napięcia 3 509 0,8 6 966 2,4 Mosty szynowe średniego napięcia 1 477 0,3 2 647 0,9 128 0,0 438 0,1 48 573 11,2 16 012 5,5 Pozostałe wyroby 168 769 38,8 38 867 13,3 Razem 435 369 100,0 291 294 100,0 Stacje kontenerowe SKP Konstrukcje kablowe Szynoprzewody ELPO, ELPE, PELPO 2.2 Wynik finansowy oraz podstawowe czynniki i nietypowe zdarzenia mające wpływ na jego wielkość Jak wspomniano w 2013 roku przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów wynosiły 853,5 mln złotych. Zafakturowana w 2013 roku sprzedaż związana była z realizacją dużych kontraktów dotyczących świadczenia usług elektro - instalacyjnych, w zakresie prac elektromontażowych oraz dostaw urządzeń elektroenergetycznych, takich jak: - dostawa, montaż i badania pomontażowe komponentów i układów części elektrycznych i AKPiA w Elektrowni Atomowej OLKILUOTO 3 w Finlandii dla AREVA NP GmbH 90,4 mln złotych, - budowa instalacji SCR/EF wraz z infrastrukturą Etap1 dla PKN ORLEN SA 32,6 mln złotych, - udział w projekcie budowy „pod klucz” w systemie Generalnego Wykonawcy nowego Bloku Gazowo - Parowego o mocy elektrycznej w warunkach ISO ok. 45 MWe i mocy cieplnej ok. 40 MWt opalanego gazem w KGHM Polska Miedź S.A. w Głogowie dla KGHM Polska Miedź S.A. - 32,3 mln złotych, wykonanie robót budowlanych, prac i innych czynności niezbędnych i koniecznych do pełnego wykonania zadania inwestycyjnego polegającego na budowie zajezdni tramwajowej Franowo w Poznaniu dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu Sp. z o.o. - 21,9 mln złotych, udział w projekcie budowy „pod klucz” w systemie Generalnego Wykonawcy nowego Bloku Gazowo - Parowego o mocy elektrycznej w warunkach ISO ok. 45 MWe i mocy cieplnej ok. 40 MWt opalanego gazem w KGHM Polska Miedź S.A. w Polkowicach dla KGHM Polska Miedź S.A. 20,3 mln złotych, 7 - wykonanie dokumentacji projektowej oraz budowy stacji elektroenergetycznej 110/15kV - RPZ 11 oraz zasilającej stację linii kablowej 110 kV w Białymstoku dla PGE Dystrybucja Spółka Akcyjna; - 19,5 mln złotych, wykonanie robót związanych z przygotowaniem terenu pod budowę Instalacji Odsiarczania Spalin - IOS - w ramach zadania inwestycyjnego nr 17539 p.n. „Dostosowanie Zakładowej Elektrociepłowni w Płocku do standardów emisyjnych obowiązujących od 1 stycznia 2016 - Przygotowanie terenu pod budowę IOS” dla Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna - 17,7 mln złotych, kompleksowe zaprojektowanie i wykonanie na Placu Budowy Inwestycji dotyczącej Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego na stacji Poznań Główny dla Poznań City Center Sp. z o.o. - dostawa urządzenia i montaż przemysłowych i budowlanych instalacji elektrycznych dla STORA ENSO Narew Sp. z o.o. - 13,3 mln złotych, 13,2 mln złotych, modernizacja i remont systemów sterowania i nadzoru wraz z układami elektrycznymi bloków 7-12 w PGE Elektrowni Bełchatów dla Emmerson Process Management Power and Water Solutions Sp. z o.o. 12,6 mln złotych. ELEKTROBUDOWA SA działając na rynku budownictwa w znacznym stopniu jest uzależniona od koniunktury na tym rynku. Ryzyko wynikające z wahań koniunkturalnych na rynku krajowym, spółka stara się ograniczać konsekwentnie rozwijając kompetencje do świadczenia usług na rynkach zagranicznych. W roku 2013 ogólny klimat koniunktury w budownictwie uległ nieznacznej poprawie, nie przełożyło się to jednak na istotne zwiększenie popytu ze strony inwestorów. Przedsiębiorstwa z branży nadal sygnalizują istnienie dużych barier w prowadzeniu bieżącej działalności, w tym zatory płatnicze oraz bankructwa generalnych wykonawców i podwykonawców. Fala upadłości przedsiębiorstw oraz upadłości układowe oznacza konieczność dokonania odpisów aktualizujących wartość należności. Ogólny klimat koniunktury w budownictwie występujący w 2013 roku znajduje odzwierciedlenie w poziomie wielkości finansowych spółki. Wyniki ekonomiczno - finansowe okresu sprawozdawczego zamknęły się zyskiem netto w kwocie 13 306 tys. złotych, na przełomie ostatnich lat ulegał on spadkowi. W odniesieniu do 2012 roku zysk netto obniżył się o 6 019 tys. złotych, a w porównaniu z 2011 rokiem o 19 330 tys. złotych. 8 Główne pozycje sprawozdania z całkowitych dochodów za 2013 oraz 2012 rok są następujące: 2013 rok tys. złotych Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 2012 rok % tys. złotych Zmiana % tys. złotych 853 547 100,0 974 061 100,0 (120 514) (801 437) 93,9 (934 613) 96,0 133 176 Zysk brutto ze sprzedaży 52 110 6,1 39 448 4,0 12 662 Koszty sprzedaży (4 347) 0,5 (5 953) 0,6 1 606 (11 461) 1,3 (10 029) 1,0 (1 432) Pozostałe koszty operacyjne (9 191) 1,1 (3 941) 0,4 (5 250) Pozostałe zyski / straty netto (7 421) 0,9 (2 169) 0,2 (5 252) Zysk operacyjny 19 690 2,3 17 356 1,8 2 334 1 221 0,1 4 667 0,5 (3 446) Zysk brutto przed opodatkowaniem 20 911 2,4 22 023 2,3 (1 112) Zysk netto okresu obrotowego 13 306 1,6 19 325 2,0 (6 019) Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów Koszty ogólnego zarządu Przychody / koszty finansowe netto Decydujący wpływ na obniżenie wyniku netto miały nierentowne kontrakty zawarte przez Oddział Rynek Przemysłu oraz zawiązanie rezerw na należności, co zostanie opisane szczegółowo poniżej. Strata netto wykazana w segmencie Rynek Przemysłu w 2013 roku wynosiła 21 051 tys. złotych. Wynik netto Oddziału w 2013 roku uwzględnia rezerwy na przewidywane straty związane z wykonaniem usług objętych umowami o wartości 7 757 tys. złotych. Ujemny wynik finansowy tego segmentu istotnie wpłynął na obniżenie poziomu rentowności całej spółki. Pogorszeniu uległy też zasoby portfela zamówień, a prognozy na najbliższe miesiące są oceniane niekorzystnie. Na dzień 31.12.2013 roku portfel zamówień Rynku Przemysłu wynosił 228 705 tys. złotych, natomiast przed rokiem segment posiadał portfel zamówień o wartości 230 296 tys. złotych (spadek o 0,7%). Działalność usługowa segmentu Rynek Przemysłu koncentruje się głównie w branży budowlanej, na którą silnie oddziałuje stan koniunktury. W wyniku inwentaryzacji kontraktów realizowanych w Rynku Przemysłu oraz przeprowadzonych przez podmiot zewnętrzny działań audytowych, Zarząd spółki rozpoczął prace nad aktualizacją strategii dla tego Oddziału, w tym określeniu docelowej grupy usług i klientów dla tego rynku, sposobu organizacji, szczególnie pod kątem efektywności i skuteczności działania oraz wewnętrznych procedur dotyczących zarządzania projektem oraz systemu informacji zarządczej. Docelowo mają one umożliwić przywrócenie rentowności i zwiększenie konkurencyjności spółki na rynku budowlanym. Drugim z negatywnych zjawisk, które szczególnie dotyczy Rynku Przemysłu są zatory płatnicze. W 2013 roku w segmencie Rynek Przemysłu utworzono odpisy aktualizujące należności w wysokości 10 308 tys. złotych. Na dzień 31.12.2013 roku stan odpisów aktualizujących należności segmentu Rynek Przemysłu wynosił 16 828 tys. złotych, ich udział w ogólnej wartości odpisów stanowił 70,5%. 9 W skali całej spółki odpisy aktualizujące wartość należności utworzone w 2013 roku wyniosły 12 790 tys. złotych. Na dzień 31.12.2013 roku stan odpisów aktualizujących należności spółki wynosił 23 865 tys. złotych, co stanowi 9,3% całkowitej wartości krótkoterminowych należności handlowych oraz pozostałych. Relacje pomiędzy sprzedażą a kosztami oraz ich wpływ na wielkość zysku obrazują wskaźniki rentowności sprzedaży. Wskaźnik rentowności brutto wzrósł o 0,1 punktu procentowego, natomiast wskaźnik rentowności netto spadł o 0,4 punktu procentowego. Korzystne zmiany wykazał osiągnięty w 2013 roku zysk brutto ze sprzedaży, wzrost o 12 662 tys. złotych, tj. o 32,1%. Szybsze tempo spadku kosztów sprzedanych produktów, towarów i materiałów od tempa spadku przychodów ze sprzedaży o 1,9 punktu procentowego spowodowało wzrost rentowności brutto ze sprzedaży z poziomu 4,0% do 6,1% w porównywalnych okresach. Koszty sprzedaży za 2013 rok wynosiły 4 347 tys. złotych i były niższe niż w 2012 roku o 1 606 tys. złotych. Poziom kosztów sprzedaży w kolejnych latach jest skorelowany z poziomem przychodów ze sprzedaży. Udział kosztów sprzedaży w przychodach ze sprzedaży wynosił 0,5% w 2013 roku i 0,6% w 2012 roku. Główną pozycją kosztów sprzedaży były usługi transportowe, które w porównywalnych okresach obniżyły się o 1 437 tys. złotych. Koszty ogólnego zarządu w roku 2013 wynosiły 11 461 tys. złotych i w porównaniu do 2012 roku wzrosły o 1 432 tys. złotych, tj. o 14,3%. Udział kosztów ogólnego zarządu w przychodach ze sprzedaży wynosił 1,3% w 2013 roku i 1,0% w 2012 roku. W ramach kosztów ogólnego zarządu największy wzrost w stosunku do ubiegłego roku wystąpił w kosztach wynagrodzeń o 610 tys. złotych, usług audytu o 380 tys. złotych oraz w kosztach obsługi prawnej o 225 tys. złotych. Pozostałe koszty operacyjne w 2013 roku osiągnęły poziom 9 191 tys. złotych i obejmowały: - prowizje i opłaty od udzielonych gwarancji bankowych w kwocie 3 188 tys. złotych; - prowizje od udzielonych kredytów w wysokości 1 137 tys. złotych; - opłaty sądowe i kary o wartości 4 866 tys. złotych. W 2013 roku w porównaniu do 2012 roku nastąpił wzrost wartości prowizji i opłat od udzielonych gwarancji bankowych o 1 177 tys. złotych (wzrost o 58,5%). Wiąże się to ze zwiększoną wartością udzielonych przez spółkę w 2013 roku gwarancji tytułem zabezpieczenia otrzymanych zaliczek, dobrego wykonania umów oraz usunięcia wad i usterek w okresie gwarancji i rękojmi, a także w celu zagwarantowania zapłaty wierzytelności. Na dzień 31.12.2013 roku kwota udzielonych gwarancji bankowych wynosiła 420 627 tys. złotych, gdy na dzień 31.12.2012 roku spółce udzielono gwarancji bankowych o wartości 171 727 tys. złotych. Poniesiono również wyższe koszty związane z uruchomieniem kredytów o 739 tys. złotych (wzrost o 185,7%). ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku korzystała z kredytu w rachunku bieżącym i kredytu obrotowego w finansowaniu bieżącej działalności operacyjnej, co wpłynęło na wzrost płaconych prowizji bankowych. Wartość wykorzystanego kredytu na dzień 31.12.2013 roku wynosiła 5 941 tys. złotych. 10 Na dzień 31.12.2012 roku spółka korzystała z kredytów w wysokości 11 201 tys. złotych w celu finansowania działalności. W analizowanych okresach wysokość wykorzystywanych kredytów spadła o 5 260 tys. złotych. W 2013 roku spółka poniosła wyższe obciążenia tytułem opłat sądowych i kar o 3 334 tys. złotych, tj. o 217,6 %. Ogółem pozostałe koszty operacyjne wzrosły o 5 250 tys. złotych, tj. o 133,2%. W 2013 roku pozostałe koszty operacyjne przewyższały wartość pozostałych przychodów operacyjnych o 7 421 tys. złotych, podobnie jak w roku ubiegłym, gdzie nadwyżka pozostałych kosztów operacyjnych osiągnęła wartość 2 169 tys. złotych. Na ujemny wynik pozostałej działalności operacyjnej w 2013 roku główny wpływ miały odpisy aktualizujące należności. Główne pozycje pozostałych przychodów: - odsetki 5 305 tys. złotych, - odwrócenie odpisów aktualizujących należności 4 809 tys. złotych, - kary naliczone zapłacone 3 167 tys. złotych, - zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych 1 690 tys. złotych, - otrzymane odszkodowania 882 tys. złotych, - zwrócone koszty sądowe 389 tys. złotych, - dyskonto należności długoterminowych 116 tys. złotych, - odwrócenie odpisów aktualizujących zapasy 68 tys. złotych. 12 790 tys. złotych, Główne pozycje pozostałych kosztów: - odpis aktualizujący należności - ujemne różnice kursowe 4 773 tys. złotych, - odsetki 2 854 tys. złotych, - koszty likwidacji szkód 717 tys. złotych, - darowizny 210 tys. złotych, - odsetki od wyceny aktuarialnej 157 tys. złotych, - amortyzacja 39 tys. złotych, - odpis aktualizujący wartość zapasów 32 tys. złotych. Główną pozycję kosztów pozostałej działalności operacyjnej były wspomniane już odpisy aktualizujące wartość należności. Pogorszenie się kondycji finansowej kontrahentów, ich problemy z płynnością oraz ogłoszone upadłości kilku firm współpracujących spowodowały konieczność dokonania w 2013 roku odpisów aktualizujących należności w wysokości 12 790 tys. złotych. W porównywalnym okresie roku ubiegłego utworzone odpisy aktualizujące wynosiły 12 883 tys. złotych. Stan odpisów aktualizujących należności na dzień 31.12.2013 roku wynosiły 23 865 tys. złotych i w stosunku do stanu na dzień 31.12.2012 roku nastąpił jego wzrost o 7 884 tys. złotych, tj. o 49,3%. Za rok 2013 spółka osiągnęła zysk operacyjny w wysokości 19 690 tys. złotych i rentowność na poziomie zysku operacyjnego w wysokości 2,3%. W stosunku do 2012 roku nastąpił wzrost rentowności na działalności operacyjnej o 0,5 punktu procentowego. 11 Na działalności finansowej ELEKTROBUDOWA SA odnotowała zysk w kwocie 1 221 tys. złotych, który w stosunku do 2012 roku spadł o 3 446 tys. złotych, tj. o 73,8%. Przychody finansowe w kwocie 2 646 tys. złotych stanowią dywidendy otrzymane tytułem posiadanych udziałów: - w spółce Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Spółka z o.o. w wysokości 2 608 tys. złotych, - w spółce KONIP Sp. z o.o. w wysokości 38 tys. złotych, Przychody finansowe pomniejszone zostały o koszty finansowe w kwocie 1 425 tys. złotych, na którą składają się: - odsetki od kredytu w wysokości 1 200 tys. złotych, - odsetki od leasingu w wysokości 12 tys. złotych, - strata z likwidacji udziału w spółce KRUELTA Sp. z o.o. w wysokości 213 tys. złotych. Zysk brutto przed opodatkowaniem za 2013 rok wynosił 20 911 tys. złotych i był niższy od osiągniętego w 2012 roku o 1 112 tys. złotych, tj. o 5,0%. Zysk netto za 2013 rok osiągnął wartość 13 306 tys. złotych i był niższy od zysku netto osiągniętego za 2012 rok o 6 019 tys. złotych, tj. o 31,1%. Priorytetem dla ELEKTROBUDOWY SA w 2014 roku będzie poprawa efektywności biznesowej i skuteczności operacyjnej, usprawnienie procesu zarządzania projektami, poprawa procesów zakupu oraz optymalizacja finansowania dla zagwarantowania poprawy marż i zapewnienia stabilnego wzrostu wartości w długim okresie. Działania te będą w szczególności zintensyfikowane w Oddziale Rynek Przemysłu, w którym zostanie wdrożony program restrukturyzacji, mający na celu przywrócenie rentowności. Poziom niepewności rynku, na którym działa ELEKTROBUDOWA SA, jest relatywnie wysoki i w związku z tym trudno zaprezentować wiarygodne prognozy sprzedaży w dłuższej perspektywie niż 1 rok. Pomimo niekorzystnego klimatu koniunktury w budownictwie, prognozy portfela zamówień na 2013 rok oraz wartości pozyskanych zamówień w 2013 roku zapewniają pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych w kolejnych kwartałach roku obrotowego. Wartość zawartych umów, zleceń i zamówień w 2013 roku przez spółkę wynosiła 1 784,3 mln złotych, co w odniesieniu do analogicznego okresu roku poprzedniego oznacza wzrost o 95,8%. Portfel zamówień ELEKTROBUDOWY SA na dzień 31.12.2013 roku osiągnął poziom 1 754,2 mln złotych. W porównaniu ze stanem na dzień 31.12.2012 roku portfel zamówień wzrósł o 118,3%. Prognozy dotyczące wielkości zamówień w nadchodzącym okresie są optymistyczne, zarówno w odniesieniu do zamówień krajowych, jaki i zagranicznych. 2.3 Analiza finansowa Na koniec 2013 roku suma bilansowa spółki zwiększyła się o 79,5 mln złotych w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego. Wzrost odnotowano zarówno po stronie aktywów trwałych (4,1 mln złotych), jaki i obrotowych (75,4 mln złotych). 12 Wzrost wystąpił w pozycjach aktywów takich jak: wartościach niematerialnych o 3,1 mln złotych, należnościach długoterminowych o 1,9 mln złotych, aktywach z tytułu odroczonego podatku dochodowego o 1,9 mln złotych i długoterminowych rozliczeniach międzyokresowych o 1,1 mln złotych. Natomiast w aktywach obrotowych wzrost wykazały kwoty należne z tytułu umów budowlanych o 35,6 mln złotych, środki pieniężne i ich ekwiwalenty o 31,6 mln złotych, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe o 24,5 mln złotych oraz zapasy o 8,2 mln złotych. Po stronie pasywów nastąpiło zwiększenie relacji zobowiązań do kapitałów własnych. W 2013 roku w odniesieniu do ubiegłego roku wzrostowi kapitałów własnych o 5,8 mln złotych towarzyszył wzrost zobowiązań o 73,7 mln złotych. Wzrost kapitałów własnych to skutek przede wszystkim podwyższenia kapitału zapasowego o 26,5 mln złotych w związku z podziałem zysku za 2012 rok. Z kolei wzrost zobowiązań wiąże się głównie ze wzrostem krótkoterminowych zobowiązań handlowych oraz pozostałych o 56,5 mln złotych, kwoty zobowiązań wobec odbiorców z tytułu umów budowlanych o 15,2 mln złotych, zobowiązań z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych o 7,0 mln złotych oraz pozostałych zobowiązań długoterminowych o 2,3 mln złotych. Spółka prowadziła politykę finansowania działalności w ramach posiadanych środków własnych zasilanych będącymi przejściowo w dyspozycji spółki kapitałami obcymi w formie zobowiązań oraz uruchomionymi kredytami w rachunkach bieżących i kredytem obrotowym w kwocie 5 941 tys. złotych. Wybrane wskaźniki charakteryzujące sytuację majątkową i finansową spółki: 2013 rok 2012 rok 2011 rok I. Wskaźniki rentowności 1. Wskaźnik rentowności netto zysk netto / przychody ze sprzedaży 1,6% 2,0% 3,7% 2. Wskaźnik rentowności zysku brutto przed opodatkowaniem 2,4% 2,3% 4,6% zysk brutto przed opodatkowaniem / przychody ze sprzedaży 3. Wskaźnik rentowności operacyjnej zysk operacyjny / przychody ze sprzedaży 2,3% 1,8% 4,0% 4. Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) zysk netto / średni stan kapitału własnego 4,1% 6,0% 10,1% 5. Wskaźnik rentowności majątku (ROA) zysk netto / średni stan majątku 1,8% 2,9% 5,3% II. Wskaźniki płynności 1. Wskaźnik płynności bieżący średni stan majątku obrotowego / średni stan (zobowiązań krótkoterminowych + rozliczenia międzyokresowe) 1,3 1,4 1,5 13 2013 rok 2. Wskaźnik płynności szybki średni stan (majątek obrotowy - zapasy - rozliczenia międzyokresowe) / średni stan (zobowiązań krótkoterminowych + rozliczenia międzyokresowe) III. Wskaźniki rotacji 1. 2012 rok 2011 rok 1,1 1,3 1,3 Rotacja należności handlowych w dniach średni stan należności handlowych krótkoterminowych x 360 dni / przychody ze sprzedaży 92 90 96 2. Rotacja zobowiązań handlowych w dniach średni stan zobowiązań handlowych x 360 dni / przychody ze sprzedaży 90 83 77 3. Rotacja zapasów w dniach średni stan zapasów x 360 dni / przychody ze sprzedaży 22 19 16 4. Obrotowość aktywów przychody ze sprzedaży / średni stan aktywów ogółem 1,2 1,5 1,5 57,4% 53,4% 50,6% IV. Wskaźniki zadłużenia 1. Wskaźnik ogólnego zadłużenia stan kapitału obcego / stan majątku ogółem Przedstawione wskaźniki odzwierciedlają w syntetycznej formie pomiar efektywności gospodarowania w spółce, który należy ocenić jako dobry. Wskaźniki rentowności określają zdolność generowania zysku przez sprzedaż. Na przestrzeni ostatnich kilku lat wskaźniki rentowności sprzedaży wahały się. Zmiany ich poziomu odzwierciedlają przede wszystkim zmiany zysku netto osiąganego przez spółkę w ostatnich latach. W 2013 roku rentowność netto sprzedaży wynosiła 1,6%. W stosunku do 2012 roku wskaźnik rentowności netto spadł o 0,4 punktu procentowego, a w stosunku do 2011 roku o 2,1 punktu. Wskaźnik rentowności zysku brutto przed opodatkowaniem wynosił 2,4%. W porównaniu do 2012 roku wzrósł o 0,1 punktu procentowego, a w stosunku do 2011 roku spadł o 2,2 punktu. Pogorszenie wskaźnika oznacza, że firma musi zrealizować większe rozmiary sprzedaży do osiągnięcia określonej kwoty zysku. Poziom wskaźnika rentowności majątku (ROA), czyli zdolności do generowania zysku netto przez wszystkie wykorzystywane w firmie aktywa, w roku obrotowym wynosił 1,8% i uległ zmniejszeniu w porównaniu z 2012 rokiem o 1,1 punktu procentowego, a w odniesieniu do 2011 roku spadł o 3,5 punktu. Pomimo, iż wskaźnik rentowności (ROA) wykazywał tendencję spadkową na przestrzeni analizowanych okresów, to osiągane poziomy świadczą o efektywnym wykorzystaniu zaangażowanego majątku. 14 Wskaźnik rentowności kapitału własnego (ROE) za 2013 rok wynosił 4,1% i obniżył się o 1,9 punktu procentowego w stosunku do 2012 roku i o 6,0 punktu w odniesieniu do 2011 roku. Spadek rentowności kapitałów własnych był skorelowany z obniżeniem się zysku netto na przestrzeni analizowanych okresów sprawozdawczych. W 2013 roku wskaźnik płynności bieżący uzyskał wielkość 1,3 a wskaźnik płynności szybki ukształtował się na poziomie 1,1. Wskaźnik płynności bieżący uległ obniżeniu w stosunku do 2012 roku o 0,1 punktu i o 0,2 punktu w stosunku do 2011 roku. Na przełomie analizowanych okresów wskaźnik płynności bieżący wykazywał spadek o 0,1 punktu z okresu na okres. W przypadku wskaźnika bieżącej płynności przyjmuje się, że jego optymalna wartość powinna kształtować się w granicach 1,5 do 2,5 natomiast wskaźnik szybkiej płynności powinien oscylować wokół jedności lub poniżej. Osiągnięty poziom wskaźników płynności wskazuje na dużą wiarygodność płatniczą spółki. Wskaźniki płynności informują o poziomie krótkookresowego bezpieczeństwa finansowego spółki, zaś ich wielkość powinna być skorelowana z poziomem wskaźnika obrotowości. W 2013 roku cykl inkasa należności handlowych wynosił 92 dni. Uległ on wydłużeniu o 2 dni w stosunku do 2012 roku i skróceniu o 4 dni w stosunku do 2011 roku. Na niekorzystne zmiany rotacji należności handlowych miały wpływ: wzrost udziału w portfelu zamówień dużych kontraktów rozliczanych w oparciu o odbiory zakończonych etapów takich jak na przykład kontrakty na budowę stacji z PSE S.A.; kontrakty te będą istotnie wpływać w najbliższym okresie na sytuację spółki w zakresie płynności; pogarszająca się kondycja finansowa firm; występujące zatory płatnicze. Pojawiające się trudności finansowe zleceniodawców powodują narzucanie niezbyt korzystnych warunków płatności oraz wydłużenie terminów spłaty zobowiązań. Problemy z regulowaniem płatności przez kontrahentów skutkują powstaniem należności przeterminowanych. Przeterminowane na dzień 31.12.2013 roku należności z tytułu dostaw i usług o wartości 52 546 tys. złotych (na dzień 31.12.2012 roku o wartości 46 728 tys. złotych) objęto odpisem aktualizującym w wysokości 17 314 tys. złotych (w 2012 roku w wysokości 12 285 tys. złotych). Dotyczyły one należności zasądzonych, poddanych egzekucji komorniczej, czy zgłoszonych do postępowania upadłościowego oraz niezapłaconych należności w terminie ponad 180 dni. W 2013 roku w porównaniu do 2012 roku odpisy aktualizujące należności handlowe wzrosły o 40,9%. Według danych bilansowych, spłata zobowiązań następuje po 90 dniach. Terminy płatności dla zobowiązań są bardzo zróżnicowane, od 14 do 60 dni. W analizowanym okresie cykl rotacji zobowiązań wydłużył się o 7 dni w porównaniu do 2012 roku i o 13 dni w odniesieniu do 2011 roku. Pomimo, iż okres w jakim spółka realizowała swoje zobowiązania wydłużył się, to nadal cykl rotacji zobowiązań był krótszy niż cykl inkasa należności, co świadczy o tym, że ELEKTROBUDOWA SA w większym stopniu kredytuje odbiorców niż korzysta z kredytu kupieckiego u dostawców. 15 Okres obrotu zapasami wynoszący 22 dni informuje, jak długo trwa proces transformacji zapasów w gotowe sprzedane produkty. W 2013 roku cykl obrotu zapasami uległ wydłużeniu w stosunku do ubiegłego roku o 3 dni, a w stosunku do 2011 roku o 6 dni. Biorąc pod uwagę, że w kolejnych porównywalnych okresach sprawozdawczych spółka odnotowała również wzrost sprzedaży wyrobów elektrotechnicznych (o 22,4%), wskazuje to na odpowiednie dostosowanie się wielkości zapasów do popytu na produkty spółki. Ponadto, okres czasu na jaki środki zaangażowane są w finansowanie zapasów odpowiada miesięcznym cyklom rozliczeniowym większości usług realizowanych przez ELEKTROBUDOWĘ SA. Długość cyklu obrotu zapasami świadczy o efektywnym wykorzystaniu materialnych zasobów majątku obrotowego. Informację o aktywności ELEKTROBUDOWY SA przedstawia wskaźnik obrotowości aktywów. Wskaźnik ten mierzy zdolność aktywów, którymi dysponuje spółka, do generowania sprzedaży. Obrotowość aktywów wynosiła 1,2 i spadła o 0,3 punktu procentowego zarówno w stosunku do 2012 roku, jak i do 2011 roku. Poziom tego wskaźnika w analizowanych okresach świadczy o zrównoważonym wzroście przychodów ze sprzedaży i aktywów, a tym samym o efektywnym wykorzystaniu majątku, którym dysponuje spółka. Wskaźnik ogólnego zadłużenia informuje o obciążeniu majątku zobowiązaniami. W 2013 roku, w stosunku do 2012 roku, wskaźnik ogólnego zadłużenia wzrósł o 4,0 punkty procentowe, a w stosunku do 2011 roku o 6,8 punktu procentowego. Wzrost wskaźnika świadczy o zwiększeniu się udziału kapitałów obcych w finansowaniu majątku spółki. W 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA korzystała z posiadanych w bankach linii kredytowych oraz dodatkowo dysponowała kredytami obrotowymi z łącznym limitem 144 200 tys. złotych. Na dzień 31.12.2013 roku wartość wykorzystanych kredytów w rachunku bieżącym i kredytu obrotowego wynosiła 5 941 tys. złotych. Poziom wskaźników płynności oraz rotacji zapasów i obrotowości aktywów, pozwalają na pozytywną ocenę kondycji finansowej, jak również strategii finansowej realizowanej przez spółkę. ELEKTROBUDOWA SA posiada zabezpieczenie dla płatności swoich zobowiązań zarówno w posiadanym majątku jak i w zgromadzonych kapitałach własnych. Na podstawie przeprowadzonej analizy należy stwierdzić, że spółka utrzymała swoją stabilną sytuację finansową wypracowaną w ciągu ostatnich lat. Przedstawione podstawowe wielkości i węzłowe wskaźniki charakteryzujące sytuację majątkową, finansową i kapitałową ELEKTROBUDOWY SA wynikają ze sprawozdania finansowego, sporządzonego przy założeniu kontynuowania działalności. 2.4 Zarządzanie zasobami finansowymi ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku prowadziła politykę finansowania działalności w ramach posiadanych środków własnych zasilanych, będącymi przejściowo, w dyspozycji spółki kapitałami obcymi w formie zobowiązań oraz uruchomionymi kredytami w rachunku bieżącym i kredytem obrotowym. 16 W 2013 roku spółka posiadała do dyspozycji limit kredytów w rachunku bieżącym oraz limit kredytu obrotowego do łącznej wysokości 144,2 mln złotych. Stan zadłużenia na dzień 31.12.2013 roku tytułem wykorzystania linii kredytowej wynosił 5,9 mln złotych. Współpraca z kilkoma bankami daje możliwość równomiernego zaangażowania środków finansowych oraz utrzymania odpowiedniego poziomu środków pieniężnych, przeznaczonych do obrotu. Spółka korzysta z wielu oferowanych produktów bankowych, które racjonalnie wykorzystuje w swojej działalności: codzienne bilansowanie rachunków, automatyczne depozyty overnight tworzone z nadwyżek środków pieniężnych, negocjowane oprocentowanie lokat terminowych, negocjowane kursy walut, pozostałe transakcje na rynku finansowym. Działania te pozwalają w znacznym zakresie minimalizować koszty finansowe oraz optymalizować zarządzanie ryzykiem płynności finansowej. W obszarze obrotu dewizowego czynnikiem determinującym działania spółki jest poziom kursów podstawowych walut - EUR i USD. W 2013 roku spółka nie zawierała z instytucjami finansowymi transakcji forward zabezpieczających poziom kursów. W głównej mierze w spółce występuje naturalne zabezpieczenie ryzyka kursowego wynikające z faktu dokonywania zakupów importowych w walutach. ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku prowadziła szeroko rozwiniętą współpracę z bankami i towarzystwami ubezpieczeniowymi w zakresie gwarancji, co przejawia się w postaci udzielonych spółce linii gwarancyjnych na zabezpieczanie: wniesienia wadium, zwrotu otrzymanej zaliczki, dobrego wykonania przedmiotu umowy handlowej, usunięcia wad i usterek w okresie gwarancyjnym oraz roszczeń dochodzonych na drodze postępowania sądowego, jak również w celu zagwarantowania terminowej zapłaty wierzytelności. Dominującą rolę w zawartych umowach bankowych odgrywają linie gwarancyjne w ramach udzielonych limitów wielocelowych w łącznej wysokości 630,2 mln złotych (144,2 mln złotych na kredyty i 486,0 mln złotych na gwarancje). Na dzień 31.12.2013 roku ich wykorzystanie wynosiło: 420,6 mln złotych na udzielone gwarancje bankowe oraz 5,9 mln złotych na zadłużenie z tytułu kredytu w rachunku bieżącym i kredytu obrotowego. W 2012 roku limit podpisanych umów z bankami wynosił 299,5 mln złotych, z tego linia kredytowa stanowiła wartość 50,0 mln złotych, a gwarancyjna 249,5 mln złotych. Na dzień 31.12.2012 roku z limitów wielocelowych wykorzystano 171,7 mln złotych na udzielone gwarancje bankowe oraz 11,2 mln złotych na kredyt w rachunku bieżącym i kredyt obrotowy. ELEKTROBUDOWA SA, w ramach współpracy z towarzystwami ubezpieczeniowymi w zakresie udzielania gwarancji ubezpieczeniowych, posiadała łączny limit w wysokości 99,3 mln złotych, z czego na dzień 31.12.2013 roku spółka wykorzystała 40,4 mln złotych. W 2012 roku łączny limit przyznany na gwarancje ubezpieczeniowe wynosił 115,0 mln złotych, z czego na dzień 31.12.2012 roku spółka wykorzystywała 41,2 mln złotych. 17 Oceniając stan posiadanych środków pieniężnych oraz wielkość przewidywanych wpływów i wydatków należy stwierdzić, że środki te pozwolą spółce na sfinansowanie planowanych w I półroczu 2014 roku zamierzeń inwestycyjnych oraz obsługę bieżącej działalności operacyjnej bez narażenia spółki na zachwianie płynności finansowej. 2.5 Zarządzanie kapitałem ludzkim W 2013 roku przeciętne miesięczne zatrudnienie ukształtowało się na poziomie 1 924 etatów i było o około 4,5% niższe niż w 2012 roku. W przeciętnej liczbie zatrudnionych, 1 097 etatów to pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, natomiast 827 etatów to pracownicy na stanowiskach nierobotniczych. W grupie pracowników na stanowiskach robotniczych stan zatrudnienia zmniejszył się w stosunku do 2012 roku o 8,3%. Niewielki wzrost zatrudnienia wystąpił na stanowiskach nierobotniczych, w grupie tej w 2013 roku zanotowano wzrost zatrudnienia o 1,1% w stosunku do roku 2012. Ma to bezpośredni związek ze stałym zwiększaniem zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry inżynieryjno - technicznej. Stan zatrudnienia ogółem na koniec grudnia 2013 roku wyniósł 1 906 pracowników. W odniesieniu do końca 2012 roku nastąpił spadek zatrudnienia o 111 osób (o 5,5%). Ma to związek z ograniczeniem zatrudniania na kontraktach zagranicznych, głównie w Finlandii. W zakresie struktury zatrudnienia, ze względu na poziom wykształcenia, spółka odnotowuje wzrost liczby pracowników z wyższym wykształceniem, głównie inżynierskim. Na koniec grudnia 2013 roku udział pracowników z wyższym wykształceniem wynosił 34% w ogólnej liczbie zatrudnionych, na koniec grudnia 2012 roku udział ten wynosił 32%. W 2013 roku produktywność zatrudnienia liczona jako relacja przychodów ze sprzedaży i przeciętnego miesięcznego zatrudnienia ukształtowała się na poziomie 443,6 tys. złotych. Wskaźnik zyskowności zatrudnienia liczony jako relacja zysku brutto oraz przeciętnego miesięcznego zatrudnienia wyniósł w 2013 roku 10,9 tys. złotych. W porównaniu do 2012 roku, powyższe wskaźniki uległy zmniejszeniu: produktywności o 45,7 tys. złotych, a wskaźnik zyskowności o 10,2 tys. złotych. Ogółem w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku zatrudniono 212 nowych pracowników w różnych grupach zawodowych, począwszy od pracowników wykonawczych, poprzez różnego rodzaju specjalistów, a skończywszy na stanowiskach menadżerskich. Jest to znaczące spowolnienie do tego samego okresu roku poprzedniego, kiedy liczba nowo zatrudnionych pracowników wynosiła 335. W 2013 roku w spółce nie było zwolnień grupowych. Jedynie w sporadycznych przypadkach stosowano przepisy ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych do zwolnień indywidualnych z przyczyn nie dotyczących pracowników. 18 W 2013 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 5 499 złotych. Na ukształtowanie się przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w spółce na poziomie znacznie wyższym od krajowego wywarły wpływ kontrakty zagraniczne, w realizacji których spółka zachowuje poziom gwarantowanych wynagrodzeń, wynikających z przepisów lokalnych układów zbiorowych pracy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 2013 roku obniżyło się w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego o około 2,5%. Zmniejszenie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia dotyczyło pracowników na stanowiskach robotniczych i miało związek z ograniczeniem zatrudnienia na kontraktach zagranicznych. Spółka konsekwentnie poszerza programy motywacji pozapłacowej dla pracowników, które mają na celu wspomaganie procesu zatrzymywania i pozyskiwania pracowników oraz zwiększenia poziomu motywacji i efektywności działania. W 2013 roku zorganizowano szereg finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych imprez z okazji 60-lecia jednostki ELEKTROBUDOWY SA. Rozwój kwalifikacji i kompetencji pracowników jest kluczem dla rozwoju spółki. Zatem podobnie jak w latach ubiegłych, w 2013 roku, w oparciu o procedurę „Szkolenia i rozwoju zawodowego pracowników”, stanowiącą część obowiązującego w spółce systemu ISO 9001, w sposób planowy realizowano politykę szkoleniową. Inwestycje w szkolenia dotyczyły w szczególności polityki systematycznego budowania kultury organizacyjnej zorientowanej na zarządzanie projektami, zagadnień zwiększających profesjonalizm działania poszczególnych zespołów pracowniczych, w szczególności umiejętności menedżerskich, jak również doskonalenia znajomości języków obcych. W 2013 roku spółka zainwestowała w szkolenia pracownicze 1 170 tys. złotych, co stanowi przeciętnie 608 złotych na jednego pracownika. Udział kosztów szkoleń w funduszu wynagrodzeń w 2013 roku wynosił 0,9%. Realizowane programy rozwoju nie tylko przyczyniają się do wzrostu profesjonalizmu działania i rozwoju zawodowego pracowników, ale także uzupełniają stosowane systemy i programy motywacyjne. W 2013 roku wzorowo układała się współpraca z działającymi w spółce zakładowymi organizacjami związkowymi. W tym okresie nie odnotowano żadnych protestów pracowniczych. Spółka nie pozostawała również w sporze zbiorowym z działającymi w spółce zakładowymi organizacjami związkowymi. ELEKTROBUDOWA SA podobnie jak w latach ubiegłych wspierała oraz respektowała powszechnie przyjęte prawa człowieka, jak też przestrzegała standardów pracowniczych w zakresie prawa do zrzeszania się i rokowań zbiorowych oraz przeciwdziałania praktykom dyskryminacyjnym. Od dnia 1 grudnia 2010 roku ELEKTROBUDOWA SA jest członkiem Global Compact. ONZ Global Compact stanowi unikalną i potężną platformę wymiany doświadczeń i zaangażowania w problematykę zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu. Uczestniczy w niej ponad 10 000 uczestników instytucji i firm z ponad 145 krajów świata. 19 Mając świadomość wpływu działalności spółki na otoczenie, ELEKTROBUDOWA SA aktywnie uczestniczy w kształtowaniu pozytywnego wpływu jej działalności na otoczenie lokalne w szeroko pojętej dziedzinie Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR). Wszelkie działania w zakresie szeroko pojętego CSR wiążą się dla ELEKTROBUDOWY SA z licznymi korzyściami, takimi jak: zwiększona legitymizacja w prowadzonej działalności, zademonstrowanie pozycji lidera w kwestii odpowiedzialności wobec społeczeństwa, zwiększenie poziomu satysfakcji pracowników, lepsza reputacja i zwiększenie wartości marki dla klientów, inwestorów i pracowników - szczególnie w kontekście zmieniających się oczekiwań społecznych, zapewnienie odpowiedzialności spółki i przejrzystości w komunikacji publicznej. ELEKTROBUDOWA SA po raz siódmy z rzędu znalazła się w gronie kilkudziesięciu spółek notowanych na GPW w Warszawie w RESPECT Indeksie, pierwszym w Europie Centralnej i Wschodniej indeksie giełdowym na którym notowane są spółki będące liderami w zakresie uwzględniania kwestii społecznych w strategii rozwoju. 2.6 Zarządzanie BHP Na dzień 31.12.2013 roku ELEKTROBUDOWA SA posiadała: certyfikat Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy według wymagań SHE Checklist Contractors, SCC**2008/5.1 obowiązujący w całej Europie z wyłączeniem Finlandii; certyfikaty wydane przez DNV na zgodność Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy z normami PN-N-18001:2004 oraz OHSAS - 18001:2007 w zakresie projektowania produkcji, montażu i serwisu instalacji elektroenergetycznych oraz systemów automatyki, zarządzania przedsięwzięciami inwestycyjnymi w budownictwie. W marcu i kwietniu 2013 roku DET NORSKE VERITAS przeprowadziła recertyfikację wyżej wymienionych systemów na zgodność z normami ELEKTROBUDOWA SA spełnia wymagania w zakresie przeprowadzonej certyfikacji. W 2013 roku nie odnotowano żadnej choroby zawodowej, natomiast w 2012 roku odnotowano jedną chorobę zawodową - uszkodzenie słuchu. Głównym zadaniem na 2014 rok w dziedzinie Zarządzania Systemami BHP dla ELEKTROBUDOWY SA jest doskonalenie Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy. W 2013 roku toczyły się dwa postępowania w Sądzie Rejonowym w Katowicach Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zmiany zapisów w protokołach powypadkowych. W 2012 roku ELEKTROBUDOWA SA nie uczestniczyła w żadnych postępowaniach sądowych o odszkodowania z tytułu warunków BHP, ani wypadków przy pracy. 20 2.7 Zarządzanie Systemem Jakości Działania ELEKTROBUDOWY SA skierowane są na stałe podnoszenie jakości produktów, osiąganej w sposób nie zagrażający środowisku. Spółka jest trwale zaangażowana w zagadnienia jakości poprzez stosowane systemy potwierdzone certyfikatami. ELEKTROBUDOWA SA stosuje System Zarządzania Jakością zgodny z normą PN - EN ISO 9001, System Zarządzania Środowiskowego oparty na modelu przedstawionym w normie PN - EN ISO 14001. System Zarządzania Jakością został dodatkowo uzupełniony o: wymagania NATO dotyczące jakości, określone w dokumencie zatytułowanym AQAP - 2110, wymagania zapewniania jakości przy budowie elektrowni jądrowych określone w dokumencie NSQ 100, wymagania jakości w procesie spawania według wymagań normy PN - EN ISO 3834-2, wymagania jakościowe przy projektowaniu i produkcji konstrukcji stalowych określonych w normie PN - EN 1090-1. Zakład produkcji rozdzielnic w Koninie spełnia również dodatkowo wymagania jakościowe w produkcji rozdzielnic dla górnictwa w obudowach ognioszczelnych. Zakład Produkcji Szynoprzewodów dodatkowo spełnia wymagania jakościowe potrzebne do produkcji urządzeń ciśnieniowych na zgodność z Dyrektywą Ciśnieniową 97/23/WE. Wszystkie wyżej wymienione systemy wraz z uzupełnieniami podlegają regularnym audytom recertyfikującym na zgodność ze stosowaną normą. System zarządzania jakością jest zintegrowany z systemami zarządzania środowiskiem oraz zarządzania BHP. Integracja głównie polega na posiadaniu wspólnej dokumentacji systemowej, wspólnym audytowaniu systemów zarządzania, określaniu celów i zadań do wykonania. Kluczowym elementem działań w ramach wyżej wymienionych systemów jest stałe podnoszenie jakości produktów, przy jednoczesnym zapobieganiu i minimalizowaniu niekorzystnego wpływu na środowisko, przy przestrzeganiu wymagań BHP. Istotne wydarzenia w ELEKTROBUDOWIE SA w 2013 roku mające wpływ na ocenę i funkcjonowanie zintegrowanych systemów zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego: cykl szkoleń dla kierowników robót i pracowników dozoru na temat przypadków nie przestrzegania prawa środowiskowego oraz wymagań jakościowych produkowanych wyrobów i realizowanych usług, rozszerzony o rachunek kosztów jakości (jako istotne narzędzie doskonalące systemy zarządzania) oraz o nowe wymagania w Ustawie o odpadach i w Prawie Środowiskowym; szkolenie dla audytorów wewnętrznych w ramach Akademii Audytorów 2013 uzupełnione tematyką związaną z bezpieczeństwem pracy przy urządzeniach energetycznych; audyty wewnętrzne zintegrowanego systemu zarządzania jakością i środowiskowego w celu podjęcia działań zapobiegających powstawaniu niezgodności, a dla stwierdzonych niezgodności działania korekcyjne i / lub korygujące, zapobiegawcze; audyt na kwalifikowanego dostawcę firmy AREVA realizującego kontrakty, między innymi związane z budową elektrowni jądrowych, zakończony wynikiem pozytywnym; 21 audyt nadzoru systemów zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego zakończony wynikiem pozytywnym; audyt systemu jakości w procesie spawania stosowanym w Biurze Realizacji Projektów w Płocku, zakończony pozytywnym wynikiem; audyt Zakładowej Kontroli Produkcji do spraw projektowania i wytwarzania konstrukcji stalowych, zakończony wynikiem pozytywnym; audyt certyfikujący proces spawania w Zakładzie Przewodów Wielkoprądowych w Tychach - wynik audytu pozytywny. Zamierzenia na I półrocze 2014 roku: kontynuacja szkoleń, spotkań z kierownictwem kontraktów i pracownikami dozoru w celu wyeliminowania przypadków nie przestrzegania prawa środowiskowego i wymagań jakościowych produkowanych wyrobów i realizowanych usług, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zarządzanie ryzykiem i obowiązki ELEKTROBUDOWY SA wobec środowiska; wydanie nowej wersji Księgi Zintegrowanego Systemu Zarządzania (ZSZ), w tym nowego wydania Polityki ZSZ; przygotowanie systemów jakości i systemu środowiskowego do ponownej certyfikacji w roku 2014; kontynuowanie procesu przeglądu dokumentacji systemowej oraz wprowadzenie niezbędnych korekt i zmian uwzględniających wprowadzone zmiany do aktów prawnych, a także zmiany strukturalne w oddziałach spółki w ostatnim okresie tj. w II półroczu 2013 roku; przygotowanie i przeprowadzenie przeglądów systemów zarządzania oraz opracowanie planów i programów działań na 2014 rok. Pozytywne wyniki przeprowadzonych audytów wewnętrznych i audytu nadzoru, zapisy w raportach z przeglądów są dowodem, że systemy zarządzania w spółce funkcjonują poprawnie, a ELEKTROBUDOWA SA dostarcza wyroby i świadczy usługi zgodnie z ustaleniami zawartymi w umowach na dostawę wyrobów i usług oraz spełniające wymagania prawne. 2.8 Perspektywy rozwoju działalności i istotne czynniki ryzyka i zagrożeń W 2013 roku produkcja budowlano - montażowa zrealizowana na terenie kraju była o 12% niższa niż w analogicznym okresie roku ubiegłego. Przewiduje się dalszy spadek produkcji sektora budowlanego w Polsce, głównie ze względu na ograniczenia popytu ze strony sektora publicznego. Poziom niepewności jest relatywnie wysoki, w związku z tym przedsiębiorstwa nie są w stanie zapewnić wiarygodnych prognoz sprzedaży w dłuższej perspektywie niż 1 rok. Najdłuższy średni okres, na który firmy mają zapewnioną pracę dzięki podpisanym umowom wynosi obecnie 8 miesięcy. Najskuteczniejszym sposobem pozyskiwania nowych zamówień są przetargi publiczne oraz długotrwała współpraca z inwestorem. 22 Na dzień 31.12.2013 roku portfel zamówień ELEKTROBUDOWY SA wynosił 1 754,2 mln złotych, w porównaniu do 2012 roku zwiększył się o 118,3%. W 2013 roku spółka uzyskała zamówienia o wartości 1 784,3 mln złotych, porównując ubiegły rok poziom pozyskanych zamówień wzrósł o 873,1 mln złotych, tj. o 95,8%. Przychody ze sprzedaży spółki w 2013 roku wynosiły 853,5 mln złotych i spadły w porównaniu do 2012 roku o 120,5 mln złotych, tj. o 12,4%. W kolejnym roku obrotowym działania spółki dążyły do podnoszenia konkurencyjności poprzez: dywersyfikację portfela zamówień; konsekwentną budowę terytorialnej sieci obsługi klientów; stałe zwiększanie udziału eksportu. Szczególne znaczenie kierownictwo ELEKTROBUDOWY SA przywiązuje do podniesienia konkurencyjności spółki na rynkach zagranicznych oraz wzrostu eksportu. ELEKTROBUDOWA SA intensywnie poszukuje nowych rynków zbytu oraz zwiększa swoje obroty zagraniczne na obszarach, na których sprzedaje swoje wyroby i usługi od lat. W 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA posiadała zarejestrowaną działalność pięciu Zakładów za granicą, poprzez które wykonuje swoje usługi w Finlandii, Luksemburgu, Estonii, Niemczech i Holandii. Poprzez działalność spółek powiązanych eksponuje swoje wyroby na rynku rosyjskim, ukraińskim i Arabii Saudyjskiej. Oferta sprzedaży ELEKTROBUDOWY SA w 2013 roku, podobnie jak w latach ubiegłych, nie zmieniała się w sposób znaczący i w dalszym ciągu opierała się na produktach i usługach takich jak: 1. Kompleksowe instalacje elektroenergetyczne w zakresie średniego i niskiego napięcia w nowych, modernizowanych i remontowanych obiektach energetyki zawodowej. 2. Generalne wykonawstwo inwestycji, w tym obiekty użyteczności publicznej, centra handlowe, obiekty przemysłowe. 3. Kompleksowa realizacja układów automatyki i elektryki pod klucz. 4. Produkcja urządzeń automatyki elektroenergetycznej. 5. Produkcja i montaż szynoprzewodów (ELPO, ELPE i PELPO). 6. Produkcja rozdzielnic wnętrzowych średniego i niskiego napięcia. 7. Stacje energetyczne NN, SN, WN. 8. Realizacja w systemie „pod klucz” stacji elektroenergetycznych oraz linii wysokich i najwyższych napięć dla operatorów dystrybucyjnych i przemysłowych. 9. Pomiary i rozruchy. 10. Projektowanie urządzeń. 11. Usługi serwisowe. 12. Prace koncepcyjne i doradztwo. 13. Usługi zarządzania majątkiem. 23 Klientowi oferowano kompleksową realizację projektów począwszy od projektowania i prefabrykacji urządzeń, przez dostawę, montaż, rozruch wraz z eksploatacją w okresie próbnym, aż do serwisu gwarancyjnego i pogwarancyjnego. Potencjał, który spółka posiada pozwala na samodzielną realizację większości skomplikowanych projektów. Rozwój ELEKTROBUDOWY SA w istotnym stopniu zależy od aktywności klientów reprezentujących następujące branże: energetyczną, budowlaną, petrochemiczną, górnictwo, hutnictwo, handel oraz wojsko. Każda z wyżej wymienionych branż ma inną specyfikę potrzeb w zakresie usług i produktów związanych z wytwarzaniem, przesyłem i wykorzystaniem energii elektrycznej oraz różni się sposobem funkcjonowania i sytuacją ekonomiczną. Na realizację przyszłych dochodów spółki niewątpliwy wpływ będą miały takie czynniki jak: koniunktura w branży energetycznej, chemicznej, metalurgicznej, górniczej i budowlanej, poziom cen materiałów elektrycznych i urządzeń energetycznych oraz wyrobów hutniczych, przebieg procesów przekształceń strukturalnych, szczególnie w energetyce, systematyczne obniżanie kosztów funkcjonowania spółki, wzrastające wymagania finansowego zabezpieczenia realizacji w segmencie budownictwa elektroenergetycznego, sytuacja finansowa Inwestorów i wynikające z niej komplikacje dotyczące spływu należności; część zleceniodawców już stosuje wydłużone terminy płatności jak również propozycje coraz to bardziej skomplikowanych sposobów płacenia, co powoduje trudności w zaakceptowaniu takich warunków już na etapie analizy zapytania ofertowego a niejednokrotnie rezygnację ze złożenia oferty. Jak wspomniano ELEKTROBUDOWA SA nieustannie podejmuje intensywne działania zmierzające do zwiększenia wartości sprzedaży eksportowej. Spółka rozpoznaje potrzeby rynków zagranicznych poprzez udział w sympozjach, konferencjach oraz promuje swoje wyroby i usługi poprzez udział w targach i wystawach. Wspólny udział ELEKTROBUDOWY SA, Zakładu Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o i ENERGOTEST sp. z o.o. w targach Energetika & Elektrotechnika Sankt Petersburg 2013, pozwolił zapoznać naszych klientów z najnowszymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi wszystkich trzech firm. Na targach zaprezentowano między innymi GIS WN (OPTIMA 145), mosty szynowe PONTIS, zautomatyzowaną rozdzielnicę SN (D-12PL, zbudowana w 100% na podzespołach dostępnych w Federacji Rosyjskiej) oraz rozdzielnicę górniczą PREM-GO. Oczekujemy, że działania te przyniosą w 2014 roku znaczący wzrost zarówno sprzedaży gotowej produkcji, jak i znacząco umocni markę na rynku Federacji Rosyjskiej. ELEKTROBUDOWA SA, od kilku lat, z powodzeniem sprzedaje swoje wyroby do Arabii Saudyjskiej. Sprzedaży w Arabii Saudyjskiej dokonuje spółka eksportując wyroby Zakładu Przewodów Wielkoprądowych w Tychach i Oddziału Rynek Dystrybucji Energii w Koninie. Zakład w Tychach na rynku saudyjskim realizuje dostawy szynoprzewodów i mostów szynowych ELPO i ELPE wraz z nadzorem nad montażem. 24 Oddział w Koninie dokonuje sprzedaży przez spółkę stowarzyszoną SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. W 2013 roku SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. kontynuowała obsługę projektów z lat ubiegłych (instalacje w Najrah Hospital usługi serwisowe). W 2013 roku pozyskane zostały kolejne dwa zamówienia na rozdzielnice dla Szpitala Hammadi w Rijadzie (Klient - Nour Industries) oraz na pola rozdzielcze do łączenia systemów kompensacji mocy biernej dla FOA SEC East (Klient - TIEPCO) w miastach Arar i Qurayath na północy kraju. W Arabii Saudyjskiej trwa nieprzerwany boom inwestycyjny w energetyce, przemyśle i budownictwie mieszkaniowym finansowanym przez państwo. Ze względu na stałe, ogromne wpływy ze sprzedaży ropy gospodarka saudyjska jest praktycznie niepodatna na skutki kryzysu nękającego w dalszym ciągu gospodarkę światową. Trwa intensywna rozbudowa całej infrastruktury energetycznej kraju na wszystkich poziomach napięć. Potężne inwestycje są dokonywane także w generacji, gdzie spodziewany jest intensywny rozwój elektrowni słonecznych (fotowoltaicznych) oraz nuklearnych. Podstawowymi produktami oferowanymi i sprzedawanymi na rynku saudyjskim są rozdzielnice D-17P dla systemu 13,8 kV i D-40P dla systemu 33 kV. ELEKTROBUDOWA SA planuje pozyskanie kolejnych zleceń dla SEC (Saudi Electricity Company) oraz większej ilości projektów dostarczanych dla Saudyjskiego Ministerstwa Zdrowia, jak i szpitali prywatnych. Możliwość wzbogacenia gamy produktów dostarczanych przez SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. na rynek saudyjski upatruje się w planowanym na bieżący rok opracowaniu nowej wersji rozdzielnicy D-40P (spełniającej wymagane na tym rynku parametry). W I kwartale 2014 roku SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. spodziewa się uzyskania odnowienia licencji Saudyjskiej Generalnej Agencji Inwestycji Zagranicznych (SAGIA), która pozwoli spółce na działania zmierzające do zmiany struktury własnościowej spółki. Kolejnym etapem rozwoju spółki SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. ma być inicjacja procedur prowadzących do ustanowienia licencji przemysłowej dla spółki. W Rosji od pięciu lat prowadzi działalność spółka stowarzyszona Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o., zaś na Ukrainie spółka zależna ELEKTROBUDOWA UKRAINA Sp. z o.o., które są dostawcami wyrobów ELEKTROBUDOWY SA na miejscowy rynek. Podstawowymi produktami eksportowanymi do Rosji i na Ukrainę pozostaną stacje kontenerowe SKP z rozdzielnicami średniego napięcia oraz rozdzielnice średniego napięcia przeznaczone do eksploatacji w warunkach wnętrzowych. Wzrost samodzielnych kompetencji produkcyjnych spółki stowarzyszonej Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o. o. wpłynął na zmianę pozycji ELEKTROBUDOWY SA w 2013 roku, z dostawcy gotowych produktów w kierunku dostaw niektórych materiałów do wytworzenia gotowych produktów na bazie konstrukcji zaprojektowanych przez spółkę „VECTOR”. Zmiany te spowodowały zmniejszenie wartości dostaw wyrobów gotowych na rynek rosyjski w 2013 roku. Zarówno w ELEKTROBUDOWIE UKRAINA Sp. z o. o. jak i Zakładzie Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o., trwają energiczne prace projektowe i konsultacyjne służące przygotowaniu rozpoczęcia dystrybucji GIS WN (OPTIMA 145) natychmiast po zakończeniu prób atestacyjnych dla tych rynków. 25 W roku 2014 roku ELEKTROBUDOWA SA planuje wzrost obecności na rynkach wschodnich, który będzie związany z ekspansją produktową i geograficzną. Ekspansja produktowa oparta jest na wprowadzeniu do oferty nowych produktów takich jak rozdzielnice średniego i wysokiego napięcia w izolacji SF6 (6-24KV oraz 110kV) przeznaczone dla rozdziału pierwotnego energii elektrycznej, mosty szynowe niskiego napięcia (do 1kV) pełniące role rozdzielnicy modułowej pozwalające na jej elastyczne modyfikowanie dostosowane do bieżącego zapotrzebowania w ilości odpływów jak i ich mocy znamionowej, dołowe rozdzielnice górnicze średniego napięcia (6-12kV) przeznaczone do eksploatacji zarówno w strefach niezagrożonych jak i zagrożonych wybuchem, rozdzielnice trakcyjne zasilające miejskie trakcje tramwajowe oraz trolejbusowe. Ekspansja geograficzna oparta jest na tworzeniu nowych ośrodków dystrybucyjnych umiejscowionych w bezpośrednim sąsiedztwie kluczowych klientów. Ośrodki te będą filiami bądź agencjami istniejących struktur produkcyjno - dystrybucyjnych. Zarówno w przypadku Zakładu Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o. o. jak i ELEKTROBUDOWY UKRAINA Sp. z o.o. klientom oferowane będą gotowe produkty jak i wsparcie projektowo - techniczne na każdym etapie inwestycji. Kluczowe znaczenie dla podjęcia tych wszystkich przedsięwzięć 2014 roku będzie miała przede wszystkim stabilność polityczna regionu w zakresie struktur zarządczych i własnościowych, możliwe gwałtowne zmiany sposobu realizacji prowadzonej polityki podatkowej i celnej, nie planowe modyfikacje strategii długo i krótko planowych rozwoju energetyki oraz ogólnej polityki gospodarczej każdego z tych krajów. Pozostałymi czynnikami ryzyka będą: ogólna sytuacja ekonomiczna tego regionu, możliwość zmiany zasad opodatkowania, ryzyko gwałtownej zmiany kursów walut lokalnych w powiązaniu ze wzrostem inflacji, redukcja kosztów wytwarzania podobnej produkcji i ogólnych kosztów pracy, zmiana stawek ceł i podatków stosowanych dla towarów importowanych. Zarząd ELEKTROBUDOWY SA monitoruje rozwój sytuacji politycznej i gospodarczej w Rosji i na Ukrainie oraz ryzyko związane z możliwością ograniczenia sprzedaży wyrobów do spółek powiązanych. ELEKTROBUDOWA SA szczegółowo analizuje rynek, na którym działa i identyfikuje segmenty rozwojowe, które w perspektywie pozwalają na angażowanie zasobów spółki w ich realizację. W najbliższych latach główną siłą napędową budownictwa przemysłowego w Polsce będzie, w ocenie Zarządu spółki, branża energetyczna, która stoi przed koniecznością zainwestowania w ciągu nadchodzących lat znaczących środków w nowe moce wytwórcze i sieci. Perspektywicznie przedstawiają się również inwestycje w odnawialne źródła energii. Ożywienia na rynku budowlanym oczekuje się od 2014 roku, wraz z uruchomieniem projektów z nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. Wyraźna poprawa koniunktury w tym sektorze powinna nastąpić w 2015 roku. Obowiązujące normy unijne, w dziedzinie ochrony środowiska stwarzają dobre perspektywy dla rozwoju projektów związanych z utylizacją śmieci oraz oczyszczania ścieków. 26 ELEKTROBUDOWA SA posiada odpowiedni potencjał w zasobach ludzkich i finansowych, który pozwoli na zaangażowanie się w nadchodzące inwestycje w sektorze energetycznym oraz w odnawialne źródła energii. Istnieją obawy, że obserwowane pogorszenie się koniunktury w budownictwie oraz warunków finansowych polskich firm, będzie miało istotny wpływ na opóźnienie nowych inwestycji. Trudności z którymi muszą zmierzyć się firmy, związane będą z niedostatecznym popytem zarówno ze strony sektora publicznego, jak i prywatnego. W najbliższych kwartałach trudno będzie o znaczącą poprawę rentowności, gdyż część realizowanych kontraktów była i będzie pozyskiwana w okresie dużej konkurencji. Przedstawiona sytuacja w branży budowlanej nie pozostanie bez wpływu na działalność spółki również w kolejnym roku obrotowym. ELEKTROBUDOWA SA w swych prognozach uwzględnia warunki rynku, na którym działa spółka. Jednym z największych wyzwań, nad którymi spółka musi zapanować, to zachowanie płynności finansowej. Jest to szczególnie ważne w kontekście ograniczenia zamówień oraz narastającego problemu zatorów płatniczych. Pogarszająca się sytuacja finansowa inwestorów wpływa na ciągłe zmiany planów inwestycyjnych oraz dużą niepewność realizowanych projektów. Istotną barierą ograniczającą aktywność jest silna konkurencja wewnątrz gałęzi oraz niedostateczny popyt, które bezpośrednio przekładają się na zaniżanie marż na projektach. Pozyskiwanie zamówień w wyniku przetargów, gdzie ograniczeniem jest stosowanie najniższej ceny jako jedynego kryterium wyboru, wymusza utrzymanie marży na niskim poziomie. Ponadto realizacja zleceń wygranych w przetargach, wiąże się z ryzykiem zmian cen materiałów budowlanych, które w konsekwencji mogą niekorzystnie wpłynąć na zyskowność kontraktu. Zamiast wprowadzenia zapisów porządkujących rynek zamówień, pojawia się coraz większa restrykcyjność regulacji, która powiększa już istniejącą nierównowagę na korzyść zamawiającego. Powszechnym staje się przerzucanie ryzyka finansowania kontraktów w okresie ich realizacji na wykonawcę poprzez między innymi małą częstotliwość fakturowania, wydłużenie terminów płatności, czy rosnące wymagania w zakresie finansowego zabezpieczenia realizacji projektów. Działalność prowadzona przez ELEKTROBUDOWĘ SA narażona jest na kilka rodzajów ryzyk: ryzyko rynkowe (w tym ryzyko zmiany kursu walut, ryzyko zmiany wartości godziwej lub przepływów pieniężnych w wyniku zmian stóp procentowych oraz ryzyko cenowe), ryzyko kredytowe, ryzyko utraty płynności. Szczegółowy opis ryzyk zamieszczono w nocie 4 informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za 2013 rok. Zarządzanie ryzykiem to proces identyfikacji, oceny, zarządzania i kontroli potencjalnych zdarzeń lub sytuacji zmierzających do dostarczenia racjonalnego zapewnienia, że cele organizacji zostaną zrealizowane. Celem zarządzania jest ograniczenie ryzyka oraz zabezpieczenie się przed jego skutkami. Zarząd spółki ustala ogólne zasady zarządzania ryzykiem oraz politykę dotyczącą konkretnych jego obszarów. 27 3. SYTUACJA RYNKOWA - SPRZEDAŻ I ZAOPATRZENIE 3.1 Kierunki sprzedaży Działalność ELEKTROBUDOWY SA koncentruje się na pozyskiwaniu nowych klientów na rynku polskim i rynkach zagranicznych. Z uwagi na odczuwalne w ostatnich latach trudności w branży budowlanej i pogarszającą się koniunkturę na rynku krajowym spółka dążyła do podniesienia swojej konkurencyjności na rynkach zagranicznych i ciągłego wzrostu eksportu. Sprzedaż eksportowa w 2013 roku obejmująca dostawy wewnątrzwspólnotowe jak i poza unijne, wynosiła 223 182 tys. złotych i stanowiła 26,1% przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, w roku 2012 udział ten wynosił 21,8%. Niżej przedstawiono zestawienie przychodów ze sprzedaży produktów i materiałów ELEKTROBUDOWY SA według sektorów gospodarki, dla których dokonywana była sprzedaż w 2013 i w 2012 roku: 2013 rok Obszary działania Wartość (tys. złotych) 2012 rok Struktura % Wartość (tys. złotych) Struktura % Energetyka wytwarzanie 294 074 34,5 295 879 30,4 Przemysł wydobywczy 113 359 13,3 119 101 12,2 Przemysł chemiczny 56 501 6,7 64 219 6,6 Budownictwo mieszkaniowe i użyteczności publicznej 44 717 5,2 36 062 3,7 Transport 34 251 4,0 64 969 6,7 Przemysł metalurgiczny 17 034 2,0 9 768 1,0 Obiekty handlowe 14 445 1,7 62 673 6,4 Przemysł papierniczy 10 235 1,2 33 950 3,5 Energetyka dystrybucja 8 036 0,9 2 278 0,2 Obiekty sportowe 2 069 0,2 11 360 1,2 Automatyka przemysłowa 756 0,1 344 0,0 Obiekty ochrony środowiska 366 0,1 4 934 0,5 79 0,0 18 037 1,9 160 0,0 1 382 0,1 0 0,0 2 199 0,2 34 283 4,0 34 845 3,6 Eksport produktów i materiałów 223 182 26,1 212 061 21,8 Razem 853 547 100,0 974 061 100,0 Przemysł motoryzacyjny Przemysł spożywczy Przemysł materiałów budowlanych Pozostałe obszary 28 Największym źródłem przychodów spółki w 2013 roku był tradycyjnie sektor energetyki wytwarzania (34,5% w branżowej strukturze sprzedaży), gdzie ELEKTROBUDOWA SA obecna jest ze swoimi wyrobami oraz pełnym zakresem robót elektromontażowych na nowo wznoszonych, rozbudowywanych i modernizowanych obiektach energetyki zawodowej. Wiodące prace w tym sektorze to wykonanie metodą „zaprojektuj i zbuduj” zadania inwestycyjnego: „Rozbudowa stacji 400/110 kV Słupsk” - Etap I i II w celu przyłączenia farmy wiatrowej Słupsk o mocy 240MW, farmy wiatrowej Potęgowo o mocy 320MW, w tym instalacji autotransformatora 400/110 kV do przyłączenia sieci ENERGA - OPERATOR S.A. dla Polskich Sieci Elektroenergetycznych Operator S.A., których udział w przychodach ze sprzedaży wynosił 5,4%. W 2013 roku znaczący udział w przychodach ze sprzedaży uzyskał przemysł wydobywczy, wynosił on 13,3%. W stosunku do 2012 roku, udział ten wzrósł o 1,1 punktu procentowego. ELEKTROBUDOWA SA realizowała swoje dostawy i usługi głównie w obszarach węgla brunatnego, kamiennego oraz miedzi. Największą sprzedaż w tej branży uzyskały budowy „pod klucz” w systemie Generalnego Wykonawcy nowego Bloku Gazowo - Parowego o mocy elektrycznej w warunkach ISO ok. 45 MWe i mocy cieplnej ok. 40 MWt opalanego gazem w KGHM Polska Miedź S.A. dla KGHM Polska Miedź S.A. w Głogowie, (2,7% w strukturze przychodów ze sprzedaży spółki) i w Polkowicach (1,9% w strukturze przychodów ze sprzedaży spółki). Kolejne miejsce w strukturze branżowej sprzedaży uzyskał przemysł chemiczny (6,7% w strukturze branżowej sprzedaży i uległ wzrostowi o 0,1 punktu procentowego w stosunku do 2012 roku). Przychody zrealizowane w tym sektorze dotyczyły głównie dwóch zadań inwestycyjnych: budowa instalacji SCR/EF wraz z infrastrukturą Etap1 dla PKN ORLEN SA (udział w przychodach ze sprzedaży wynosił 2,2%). wykonanie robót związanych z przygotowaniem terenu pod budowę Instalacji Odsiarczania Spalin - IOS - w ramach zadania inwestycyjnego nr 17539 p.n. „Dostosowanie Zakładowej Elektrociepłowni w Płocku do standardów emisyjnych obowiązujących od 1 stycznia 2016 roku - Przygotowanie terenu pod budowę IOS” dla Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna (udział w przychodach ze sprzedaży wynosił 1,6%); Udział w przychodach ogółem na rzecz budownictwa mieszkaniowego i użyteczności publicznej w 2013 roku wynosił 5,2% i wzrósł w stosunku do 2012 roku o 1,5 punktu procentowego. Przychody ze sprzedaży w tej grupie branżowej uzyskano przede wszystkim na kontraktach: kompleksowe zaprojektowanie i wykonanie na Placu Budowy Inwestycji dotyczącej Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego na stacji Poznań Główny dla Poznań City Center Sp. z o.o. (udział w przychodach ze sprzedaży 2,4%). 29 Kolejne miejsce w strukturze sprzedaży branżowej zajęły usługi realizowane na rzecz transportu. Udział tego sektora w przychodach spółki wynosił 4,0% i spadł w porównaniu do 2012 roku o 2,7 punku procentowego. Głównym kontraktem w tym segmencie branżowym była budowa Zajezdni Tramwajowej Franowo w Poznaniu dla MPK w Poznaniu Sp. z o.o., na którym spółka zrealizowała 3,4% ogólnej wartości przychodów ze sprzedaży. W 2013 roku wartość sprzedaży w ramach branży przemysłu metalurgicznego wynosiła 17,0 mln złotych, co stanowi 2,0% całkowitej sprzedaży spółki. W porównaniu z 2012 rokiem udział ten wzrósł o 1,0 punkt procentowy. Sprzedaż ta dotyczyła głównie kompleksowego wykonania instalacji elektrycznej dla zadania: „Budowa Bloku Energetycznego na zasadzie Budowy Kompleksowego Obiektu pod klucz dla Koksowni Przyjaźń” dla ENERGOINSTAL S.A. (1,7% przychodów ze sprzedaży). Kolejnym, co do wielkości obszarem działalności ELEKTROBUDOWY SA były obiekty handlowe, których udział w przychodach ogółem wynosił 1,7% i w stosunku do 2012 roku uległ obniżeniu o 4,7 punktu procentowego. Na przychody w tym obszarze działania złożyła się budowa samoobsługowego domu handlowego Kaufland na nieruchomości położonej w Gryficach dla Kaufland Polska Markety Sp. z o.o. Sp. K. (udział w przychodach ze sprzedaży 1,2%). W 2013 roku wartość sprzedaży w ramach branży przemysłu papierniczego wynosiła 10,2 mln złotych, co stanowi 1,2% całkowitej sprzedaży spółki, w porównaniu z 2012 rokiem udział ten spadł o 2,3 punktu procentowego. Sprzedaż ta dotyczyła głównie dostawy urządzeń i montażu przemysłowych i budowlanych instalacji elektrycznych dla STORA ENSO Narew Sp. z o.o. i stanowiła 0,6% całkowitej sprzedaży spółki. Pozostałe segmenty rynku, których łączny udział w przychodach ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów wynosił 5,3% oraz eksport produktów i materiałów 26,1%, pozwoliły w znacznym stopniu na uzupełnienie sprzedaży poza wyżej wymienionymi podstawowymi branżami gospodarki. 30 Kierunki oraz struktura sprzedaży eksportowej: 2013 rok Wartość (tys. złotych) 2012 rok Wartość (tys. złotych) % % Finlandia 90 607 40,6 82 350 38,8 Rosja 31 297 14,0 54 188 25,6 Turcja 25 513 11,4 2 579 1,2 Arabia Saudyjska 15 204 6,8 6 684 3,2 Ukraina 15 038 6,7 22 697 10,7 Holandia 12 051 5,4 2 433 1,1 Luksemburg 7 101 3,2 4 672 2,2 Kazachstan 6 812 3,1 0 0,0 Niemcy 5 932 2,7 5 433 2,6 RPA 4 755 2,1 0 0,0 Białoruś 4 272 1,9 2 849 1,3 Grecja 1 486 0,7 0 0,0 Estonia 997 0,5 23 837 11,2 Francja 972 0,4 273 0,1 Szwajcaria 788 0,4 335 0,2 USA 222 0,1 244 0,1 Szwecja 80 0,0 1 389 0,7 Litwa 11 0,0 1 225 0,6 Irak 0 0,0 504 0,2 Trynidad & Tobago 0 0,0 159 0,1 Uzbekistan 0 0,0 130 0,1 44 0,0 80 0,0 223 182 100,00 212 061 100,0 Pozostałe kraje Razem przychody z eksportu W sprzedaży eksportowej dominowały roboty montażowe realizowane na rynku państw nordyckich. Przychody ze sprzedaży związane były głównie z realizacją kontraktu, w zakresie montażu części elektrycznej i aparatury kontrolno pomiarowej oraz automatyki dla Elektrowni Atomowej OLKILUOTO 3 w Finlandii. Zafakturowana w 2013 roku wartość robót wykonanych w ramach tego kontraktu wynosiła 90,4 mln złotych, co stanowi 40,6% całkowitej sprzedaży eksportowej. Ponadto znaczący udział w strukturze sprzedaży eksportowej w 2013 roku przypadał na: Rosję, gdzie wartość sprzedaży wyrobów, materiałów i usług wyniosła 31,3 mln złotych, co stanowiło 14,0% całkowitej sprzedaży eksportowej spółki. Eksport na rynek rosyjski odbywał się za pośrednictwem spółki stowarzyszonej Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o.; Turcję, gdzie wartość sprzedaży osiągnęła poziom 25,5 mln złotych, co stanowi 11,4% sprzedaży eksportowej spółki. W 2013 roku sprzedaż do Turcji obejmowała wyroby gotowe (głównie mosty szynowe) o wartości 25,0 mln złotych (11,2% w strukturze sprzedaży eksportowej) i pozostałe usługi w kwocie 0,5 mln złotych (0,2% w strukturze sprzedaży eksportowej); 31 Arabię Saudyjską, gdzie wartość sprzedaży osiągnęła wysokość 15,2 mln złotych, udział w strukturze sprzedaży eksportowej spółki 6,8%. W 2013 roku sprzedaż obejmowała głównie mosty szynowe produkowane przez Zakład Przewodów Wielkoprądowych w Tychach, których wartość wynosiła 13,8 mln złotych, tj. 6,2% w strukturze sprzedaży eksportowej; Ukrainę, gdzie wartość sprzedaży wyniosła 15,0 mln złotych, osiągając 6,7 % udział w strukturze sprzedaży eksportowej spółki. Na rynku ukraińskim sprzedaż wyrobów gotowych dokonywana była głównie poprzez spółkę zależną ELEKTROBUDOWA UKRAINA Sp. z o.o., która promuje wyroby jednostki dominującej ELEKTROBUDOWY SA na rynku lokalnym (w 2013 roku uzyskano sprzedaż w wysokości 14,9 mln złotych, co stanowi 6,6% struktury sprzedaży eksportowej); Holandię, gdzie wartość sprzedaży w 2013 roku osiągnęła wartość 12,1 mln złotych, co stanowiło 5,4% całkowitej sprzedaży eksportowej spółki. Sprzedaż ta dotyczyła montażu elektrycznego instalacji elektrofiltrów za Blokami Energetycznymi A i B w Elektrowni Eemshaven dla RAFAKO S.A.; Luksemburg, gdzie zanotowano wzrost sprzedaży o 1,0 punkt procentowy w stosunku do 2012 roku. W 2013 roku przychody ze sprzedaży w tym kraju wynosiły 7,1 mln złotych (3,2% w strukturze eksportu) i dotyczyły rozbudowy istniejącej Elektrowni Wodnej Vianden blok 11 w nowej kawernie; Kazachstan, gdzie wysokość udziału w strukturze sprzedaży eksportowej wyniósł 3,1%. Sprzedaż ta dotyczyła głównie dostawy i montażu instalacji elektrycznych w systemie LSTK (pod klucz, za cenę ryczałtową) w nowym zakładzie ampułek (formowania i napełniania form sterylnego dozowania) dla CHIMPHARM JSC w kwocie 6,6 mln złotych (2,9% w strukturze sprzedaży eksportowej); Niemcy, gdzie sprzedaż kształtowała się na poziomie 2,7% w strukturze eksportu. Dotyczyła ona głównie montażu elektrycznego instalacji elektrofiltrów za Blokiem Energetycznym D i E w Elektrowni Hamm (Westfalia Niemcy) i wynosiła 5,8 mln złotych (2,6% w strukturze sprzedaży eksportowej); RPA, sprzedaż osiągnęła wartość 4,8 mln złotych, a jej udział w całkowitej wartości eksportu stanowił 2,1%. Eksport do RPA dotyczył mostów szynowych ELPE i elementów szynoprzewodów wyprodukowanych przez Zakład w Tychach. ELEKTROBUDOWA SA stale poszukuje nowych rynków zbytu. Podejmowane są intensywne działania mające na celu promowanie wyrobów i usług, zarówno w krajach wysoko rozwiniętych, jak i wśród rynków wschodzących, które są na etapie budowy infrastruktury. Wykorzystując unikalną pozycję geograficzną Polski oraz rozwój szlaków handlowych z rynkami rozwiniętymi, spółka dąży do zmiany perspektywy lokalnej na globalną. ELEKTROBUDOWA SA zaznacza swoją obecność za granicą, celem poznania swoich przyszłych partnerów oraz specyfikę miejscowego handlu. 3.2 Uzależnienie od jednego lub kilku odbiorców W okresie sprawozdawczym sprzedaż zafakturowana przez segment działalności Rynek Wytwarzania Energii w stosunku do jednego odbiorcy usług przekroczyła 10% wartości przychodów ze sprzedaży produktów towarów i materiałów ELEKTROBUDOWY SA. W stosunku do dwóch kontrahentów spółka uzyskała w 2013 roku przychody stanowiące 18,2% całkowitych przychodów spółki. Kontrahenci byli odbiorcami usług dwóch segmentów działalności spółki: Rynku Wytwarzania Energii (10,6% przychodów spółki) i Rynku Przemysłu (7,6%) przychodów spółki. 32 W 2013 roku największe przychody ze sprzedaży ELEKTROBUDOWA SA odnotowała realizując kontrakt w zakresie dostawy, montażu i badań pomontażowych komponentów i układów części elektrycznych i AKPiA w Elektrowni Atomowej OLKILUOTO 3 w Finlandii dla AREVA NP GmbH. Wartość wykonanych robót na tym kontrakcie w roku sprawozdawczym wynosiła 90,4 mln złotych, co stanowiło 10,6% przychodów spółki w analizowanym okresie. 3.3 Źródła zaopatrzenia Źródła zaopatrzenia w 2013 roku nie zmieniły się znacząco w porównaniu do lat ubiegłych. Spółka nie jest uzależniona od jednego lub kilku dostawców, których udział w stosunku do sprzedaży przekroczyłby 10%. Mając jednak na uwadze konieczność obniżenia kosztów, systematycznie prowadzone są intensywne poszukiwania nowych dostawców materiałów oferujących korzystniejsze warunki zakupów. 4. ZNACZĄCE UMOWY 4.1 Umowy na roboty budowlano - montażowe oraz dostawy wyrobów Wartość podpisanych zamówień w 2013 roku przez spółkę wynosiła 1 784,3 mln złotych. Podpisane zostały między innymi takie umowy jak: - budowa nowego bloku ciepłowniczego z kotłem fluidalnym, turbiną ciepłowniczo - kondensacyjną wraz z gospodarkami towarzyszącymi w TAURON Ciepło S.A. Zakład Wytwarzania Tychy dla TAURON Ciepło Spółka Akcyjna 592,5 mln złotych, 218,3 mln złotych, 215,0 mln złotych, 74,4 mln złotych, 3 dla AREVA NP GMBH 54,4 mln złotych, - dostawa kompletnych rozdzielnic prądu stałego 3 kV dla PKP Energetyka S.A. 31,4 mln złotych, - wykonanie zadania pn.: „Jelenia Góra ul. Spółdzielcza modernizacja stacji 24,6 mln złotych, - rozbudowa i modernizacja stacji 220/110 KV Skawina wraz z wprowadzeniem linii 2x2x400 kV dla Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. - rozbudowa i modernizacja stacji Byczyna wraz z wprowadzeniem linii 400 kV dla Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. - wykonanie w systemie „pod klucz” obiektów infrastruktury przeznaczonej dla potrzeb budowanej Instalacji Odsiarczania Spalin (IOS) z Elektrociepłowni zlokalizowanej w Zakładzie Produkcyjnym PKN Orlen S.A. w Płocku dla Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN Spółka Akcyjna - rozszerzenie zakresu prac związanych z Elektrownią Atomową OLKILUOTO transformatorowej 110/20/6kV R-343 Wiskoza w Jeleniej Górze” dla TAURON Dystrybucja S.A. 33 - modernizacja zasilania elektrolizerów - cześć energetyczna związanych z zaprojektowaniem, dostawą, montażem i uruchomieniem zasilania elektrycznego nowego układu elektrolizerów w zakładzie produkcyjnym ANWIL S.A. we Włocławku dla ANWIL S.A. - 19,7 mln złotych, 17,8 mln złotych, 17,3 mln złotych. kompleksowe prace polegające na wykonaniu „pod klucz” estakady przyłączeniowej do BGP PKN ORLEN S.A. wraz z rurociągami wody zdekarbonizowanej, zdemineralizowanej i pary wodnej dla ANWIL S.A. - wymiana Zespołów Transformatorowo - Prostownikowych (ZTP) Hali Wanien Wydziału P-27 w oddziale Huta Miedzi „Głogów” dla KGHM Polska Miedź S.A. 4.2 Umowy ubezpieczenia ELEKTROBUDOWA SA w zakresie ubezpieczeń majątkowych i osobowych współpracuje z następującymi instytucjami: a) Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna w Warszawie: ubezpieczenia środków transportowych OC, AC i NNW, b) Towarzystwo Ubezpieczeń i Reasekuracji „WARTA” S.A. w Warszawie: ubezpieczenie generalne budowy / montażu od wszystkich ryzyk, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzonej działalności i posiadania mienia oraz wprowadzenia produktu do obrotu, ubezpieczenie budowy / montażu od wszystkich ryzyk w związku z realizacją kontraktu, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej architektów, projektantów i inspektorów nadzoru w budownictwie, c) Towarzystwo Ubezpieczeniowe Allianz Polska S.A. w Warszawie: ubezpieczenie majątkowe przedsiębiorstw, ubezpieczenie mienia w transporcie, ubezpieczenie sprzętu elektronicznego, d) Sopockie Towarzystwo Ubezpieczeń Ergo Hestia SA ubezpieczenie budowy / montażu od wszystkich ryzyk w związku z realizacją kontraktu, grupowe ubezpieczenie NNW osób podczas czynności związanych z realizacją kontraktu, e) AIG Europe Limited Sp. z o.o. Oddział w Warszawie: grupowe ubezpieczenie NNW w zagranicznych podróżach służbowych, grupowe ubezpieczenie NNW osób podczas czynności związanych z realizacją kontraktu, ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu zarządzania spółką. 34 5. INWESTYCJE 5.1 Inwestycje zrealizowane w 2013 roku Łączna kwota nakładów inwestycyjnych poniesionych w 2013 roku wynosiła 16 115 tys. złotych, z tego: nakłady na środki trwałe 8 172 tys. złotych, nakłady na wartości niematerialne 7 943 tys. złotych, w tym: - nakłady na prace rozwojowe 6 840 tys. złotych. W 2013 roku poniesione nakłady na prace rozwojowe związane były głównie, z prowadzonym projektem wdrożenia do produkcji nowego wyrobu ELKTROBUDOWY SA, rozdzielnicy wysokiego napięcia typu OPTIMA 145. Koszty realizacji projektu w 2013 roku wynosiły 6 280 tys. złotych, łączny nakład poniesiony od początku realizacji projektu do dnia sprawozdawczego wynosił 12 862 tys. złotych. Zasadnicza część wydatków na niefinansowe aktywa trwałe, przeznaczona została na dalsze unowocześnianie, bieżące odtwarzanie rzeczowego majątku trwałego oraz wznoszenie nowych obiektów budowlanych. Nakłady inwestycyjne w grupie budynków i budowli wynosiły 3 430 tys. złotych i dotyczyły głównie następujących obiektów: adaptacja hali produkcyjnej dla potrzeb GIS w Koninie: 1 872 tys. złotych, modernizacja hali nr 2 w Koninie: 591 tys. złotych, modernizacja skrzydła północnego biurowca w Katowicach: 300 tys. złotych, modernizacja „Hali Płock” w Mikołowie: 260 tys. złotych, modernizacja zaplecza w Kozienicach: 112 tys. złotych, adaptacja pomieszczeń biura w Warszawie: 70 tys. złotych, instalacja sieci komputerowej w Katowicach: 55 tys. złotych. W 2013 roku zrealizowano zakupy urządzeń i sprzętu usprawniającego proces produkcji oraz technologię montażu na kwotę 1 429 tys. złotych. Do głównych pozycji zakupionych maszyn i urządzeń oraz sprzętu należy zaliczyć: prasę krawędziową CNC TRUBEND: 333 tys. złotych, tester instalacji Artes 440 II: 143 tys. złotych, walcarkę do rur COMAC HV303: 91 tys. złotych, dwa zestawy spawalnicze TETRIX 451: 73 tys. złotych, podnośnik do bębnów kablowych: 40 tys. złotych. Ponadto kontynuowano wymianę zużytego fizycznie i ekonomicznie sprzętu komputerowego, na który wydatkowano kwotę 1 036 tys. złotych. Poniesiono również nakłady na zakup nowoczesnego oprogramowania oraz licencji o wartości 1 103 tys. złotych. 35 Nakłady na środki transportu wynosiły 2 277 tys. złotych i zostały głównie przeznaczone na powiększenie zasobów samochodów osobowych, osobowo - dostawczych, ciężarowych oraz na zakup wózków widłowych i akumulatorowych. Inwestycje w 2013 roku finansowane były ze środków własnych spółki, w tym w niewielkim stopniu z wpływów uzyskanych ze sprzedaży składników majątku trwałego. 5.2 Plan inwestycyjny na I półrocze 2014 roku Planowane nakłady inwestycyjne na niefinansowe aktywa trwałe na I półrocze 2014 roku wynoszą 14 mln złotych i obejmują między innymi wykonanie następujących inwestycji: modernizacja budynku usług technicznych w Koninie, posadzka antyelektryczna malarni w Koninie, układ wentylacji i rekuperacji ciepła na malarni w Koninie, modernizacja budynku i pomieszczeń socjalno - biurowych w Koninie, modernizacja magazynu w Dąbrowie Górniczej, linia kablowa 0,4kV zasilająca budynek Biura Spółki w Katowicach. W dalszym ciągu kontynuowany będzie proces unowocześnienia parku maszynowego. Planuje się miedzy innymi zakup następującego sprzętu: wykrawarka TruPunch 3000, wycinarka laserowa, prasa krawędziowa 1,2m, urządzenia do obróbki szyn miedzianych z napędem elektrycznym, trójfazowy układ do nagrzewania rozdzielnic, transformator probierczy SF6 dla prób pomontażowych GIS (HEAFELY) 420 kV, wielofunkcyjny podnośnik "Manitou", wózek widłowy, urządzenia do diagnostyki kabli SN, endoskop z głowicą, sprzęt do montażu linii napowietrznych, sprzęt do obróbki kabli (praski, nożyce). Część planowanych na I połowę 2014 roku nakładów przeznaczona zostanie na dalszą poprawę organizacji nowoczesnych stanowisk pracy, w tym zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania. 36 Realizacja zamierzeń inwestycyjnych Mając na uwadze sytuację finansową ELEKTROBUDOWY SA, opisaną w pkt 2.2 niniejszego sprawozdania, stabilne wskaźniki płynności oraz portfel zamówień, z jakim spółka wchodzi w I półrocze 2014 roku, należy stwierdzić, że nie występują zagrożenia w zakresie realizacji zamierzeń inwestycyjnych. Podobnie jak w roku ubiegłym, spółka planuje finansowanie wydatków inwestycyjnych środkami własnymi, co znajduje potwierdzenie w zgromadzonych zasobach pieniężnych. 6. TRANSAKCJE Z PODMIOTAMI POWIĄZANYMI W 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA zawierała z podmiotami powiązanymi transakcje, które były transakcjami typowymi, dokonywanymi na warunkach rynkowych, realizowanymi w ramach prowadzonej przez spółkę bieżącej działalności operacyjnej. W okresie sprawozdawczym ELEKTROBUDOWA SA dokonała następujących transakcji z podmiotami powiązanymi: Okres zakończony 31.12.2013 Okres zakończony 31.12.2012 30 157 52 057 0 92 1 139 2 039 266 0 86 88 0 2 - sprzedaż wyrobów - ENERGOTEST sp. z o.o. 291 0 - sprzedaż usług - ENERGOTEST sp. z o.o. 516 1 302 0 4 14 908 22 618 0 1 - zakup usług - KONIP Sp. z o.o. 1 041 943 - zakup usług - ENERGOTEST sp. z o.o. 3 446 7 245 - zakup materiałów - ENERGOTEST sp. z o.o. 3 036 2 814 45 7 336 397 a) sprzedaż: - sprzedaż wyrobów - Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o. - sprzedaż usług - Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o. - sprzedaż materiałów - Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o. - sprzedaż usług - SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. - sprzedaż usług - KONIP Sp. z o.o. - sprzedaż pozostała - KONIP Sp. z o.o. - sprzedaż pozostała - ENERGOTEST sp. z o.o. - sprzedaż wyrobów - ELEKTROBUDOWA UKRAINA Sp. z o.o. - sprzedaż pozostała - ELEKTROBUDOWA UKRAINA Sp. z o.o. b) zakup: - zakup usług - Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o. - zakup usług - SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. 37 Wzajemne salda wynosiły: Stan na 31.12.2013 Stan na 31.12.2012 Stan na 01.01.2012 113 84 85 2 309 5 895 4 195 9 2 0 0 0 68 310 86 34 2 010 3 267 705 4 242 3 420 5 300 241 0 45 0 261 0 - zobowiązania ELEKTROBUDOWY SA wobec KONIP Sp. z o.o. - zobowiązania ELEKTROBUDOWY SA wobec ENERGOTEST sp. z o.o. - zobowiązania ELEKTROBUDOWY SA wobec Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o. - zobowiązania ELEKTROBUDOWY SA wobec SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. - zobowiązania ENERGOTEST sp. z o.o. wobec ELEKTROBUDOWY SA - zobowiązania ELEKTROBUDOWY UKRAINA Sp. z o.o. wobec ELEKTROBUDOWY SA - zobowiązania Zakład Produkcji Urządzeń Elektroenergetycznych „VECTOR” Sp. z o.o. wobec ELEKTROBUDOWY SA - zobowiązania SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. wobec ELEKTROBUDOWY SA - zaliczka ELEKTROBUDOWY SA do SAUDI ELEKTROBUDOWA Sp. z o.o. Nierozliczone salda należności i zobowiązań z jednostkami powiązanymi, nie są zabezpieczone i zostaną rozliczone w środkach pieniężnych w ustalonych terminach płatności. ELEKTROBUDOWA SA nie udzieliła podmiotom powiązanym gwarancji na zabezpieczenie kontraktowych zobowiązań gwarancyjnych. W okresie obrachunkowym nie ujęto kosztów, z tytułu należności wątpliwych i zagrożonych wynikających z transakcji ze stronami powiązanymi. ELEKTROBUDOWA SA nie tworzyła rezerw na nierozliczone salda należności na dzień bilansowy z jednostkami powiązanymi. 38 7. INFORMACJA O ZACIĄGNIĘTYCH KREDYTACH, POŻYCZKACH, PORĘCZENIACH I GWARANCJACH 7.1 Zestawienie umów kredytowych na dzień 31.12.2013 roku Lp. Nazwa Banku Rodzaj kredytu Okres obowiązywania umowy Kwota limitu 1. ING Bank Śląski S.A. w Katowicach w rachunku bieżącym i kredyt obrotowy 18.12.2015 30.06.2014 5,0 mln złotych 47,0 mln złotych 2. Bank Handlowy S.A. w Warszawie w rachunku bieżącym i kredyt obrotowy limit kart kredytowych 14.10.2014 31.12.2017 15,0 mln złotych 52,0 mln złotych 0,2 mln złotych 3. Bank PEKAO S.A. w Krakowie w rachunku bieżącym 30.04.2014 10,0 4. PKO BP S.A. w Warszawie w rachunku bieżącym 20.02.2015 5,0 mln złotych 5. mBank S.A. w Warszawie (dawniej BRE BANK S.A.) w rachunku bieżącym 30.09.2014 10,0 mln złotych mln złotych W 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA posiadała do dyspozycji limit kredytów w rachunkach bieżących i obrotowych do wysokości 144,2 mln złotych. Na dzień 31.12.2013 roku wykorzystanie linii kredytowej w rachunku bieżącym wynosiło 0,5 mln złotych, a kredytu obrotowego w kwocie 5,4 mln złotych, z tego: - w Banku Handlowym S.A. kwota 5,4 mln złotych, - w Banku PEKAO S.A. kwota 0,5 mln złotych. 7.2 Umowy pożyczek W 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA nie korzystała z żadnych pożyczek, jak również nie udzielała pożyczek. 7.3 Gwarancje Na dzień 31.12.2013 roku ELEKTROBUDOWA SA udzieliła gwarancji za pośrednictwem banków i instytucji ubezpieczeniowych o łącznej wartości 461,0 mln złotych. Gwarancje zostały udzielone tytułem zabezpieczenia zwrotu zaliczek, kaucji wadialnych, należytego wykonania kontraktów, właściwego usunięcia wad i usterek oraz na zabezpieczenie roszczeń dochodzonych wobec spółki na drodze postępowania sądowego, jak również w celu zagwarantowania terminowej zapłaty wierzytelności. W okresie od stycznia do grudnia 2013 roku udzielono zabezpieczeń w formie gwarancji na łączną wartość 335,7 mln złotych. ELEKTROBUDOWA SA w 2013 roku udzieliła gwarancji, których łączna wartość w stosunku do jednego kontrahenta przekroczyła 10% wartości kapitału własnego. 39 Beneficjentami tych gwarancji byli: a) TAURON Ciepło S.A. - łączna kwota gwarancji stanowiła wartość 182, 2 mln złotych, w tym: na zwrot zaliczki 109,3 mln złotych; na dobre wykonanie umowy 72,9 mln złotych; b) PSE S.A. - łączna kwota gwarancji stanowiła wartość 52,8 mln złotych, w tym: na dobre wykonanie umowy 32,3 mln złotych; na wadium 20,5 mln złotych. Funkcję gwarancyjną pełnią również wystawione przez spółkę weksle, na zabezpieczenie dobrego wykonania oraz płatności wynikających z zawartych umów. Ponadto wystawione przez spółkę weksle zabezpieczają linie kredytowe, gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe. Na dzień 31.12.2013 roku wartość wystawionych weksli przez ELEKTROBUDOWĘ SA wynosiła 20,7 mln złotych. 7.4 Poręczenia W 2013 roku spółka nie otrzymała i nie udzielała żadnych poręczeń. 8. WYNIKI ZA 2013 ROK A PUBLIKOWANA PROGNOZA NA ROK 2013 Opublikowana 02.09.2013 roku jednostkowa Prognoza spółki ELEKTROBUDOWA SA na rok 2013 oraz wyjaśnienia z dnia 02.12.2013 roku zakładała zrealizowanie rocznych przychodów ze sprzedaży na poziomie 830 379 tys. złotych i osiągnięcie zysku netto w wysokości 13 817 tys. złotych. Po 12 miesiącach 2013 roku spółka osiągnęła wynik netto w wysokości 13 306 tys. złotych przy przychodach ze sprzedaży 853 547 tys. złotych. W 2014 rok spółka wkracza z pokaźnym portfelem zamówień w wysokości 1 754 238 tys. złotych, natomiast wartość pozyskanych w ciągu 2013 roku zamówień to 1 784 311 tys. złotych. Z powyższych danych wynika, że prognozowane roczne przychody ze sprzedaży zostały zrealizowane w 103%, a zysk netto w 96%. 9. PODSTAWA SPORZĄDZENIA Sprawozdanie finansowe zostało sporządzone przy założeniu kontynuacji działalności, w dającej się przewidzieć przyszłości. Na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego nie istnieją żadne okoliczności wskazujące na zagrożenie kontynuacji działalności przez spółkę. Sprawozdanie finansowe zostało sporządzone zgodnie z koncepcją kosztu historycznego, z wyjątkiem aktualizacji wyceny niektórych aktywów trwałych i instrumentów finansowych, które wykazuje się w wartości godziwej. 40 10. WAŻNIEJSZE PRACE PROWADZONE W DZIEDZINIE ROZWOJU TECHNICZNEGO W roku 2013 spółka realizowała prace rozwojowe dotyczące oferowanego portfela produktów poprzez wprowadzenie nowych produktów oraz udoskonalenie już oferowanych. W szczególności prace te dotyczyły: opracowania dokumentacji konstrukcyjnej i wykonania prototypu wariantu rozdzielnicy PREM-GO z 4 przedziałami funkcjonalnymi - wersja w pełni przedziałowa; opracowania i wdrożenia technologii produkcji kompensatorów ekranów szynoprzewodów; nowego wariantu rozdzielnicy D-12-2P przystosowanej do instalowania styczników ROLLARC oraz napędów silnikowych uziemnika i członu wysuwnego; opracowania dokumentacji i wdrożenia do produkcji stacji 6-kontenerowej oraz zmodernizowanej rozdzielnicy dwusystemowej przeznaczonej do instalowania w ww. stacji; wykonania dokumentacji, przeprowadzania badań i wdrożenia do produkcji innych rozwiązań w zakresie rozdzielnic i urządzeń elektrycznych wprowadzonych lub planowanych do wprowadzenia do oferty spółki. Ważniejsze plany w pracach prowadzonych w dziedzinie rozwoju technicznego na I półrocze 2014 roku: rozbudowa typoszeregu pól rozdzielnicy OPTIMA-24; certyfikacja i dopuszczenie WUG dla wybranych typów rozdzielnic; prace w zakresie technologii produkcji szynoprzewodów, w tym uruchomienie produkcji wyrobów silikonowych i opracowanie projektu nowego włazu (celem wprowadzenia oszczędności przy zachowaniu wysokiego poziomu jakości). 11. OŚWIADCZENIE O WYBORZE AUDYTORA Zarząd ELEKTROBUDOWY SA oświadcza, że firma Deloitte Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w Warszawie ul. Jana Pawła II 19, 00-854 Warszawa, została wybrana do przeprowadzenia badania sprawozdania finansowego ELEKTROBUDOWY SA za 2013 rok i przeprowadzenia przeglądu śródrocznego sprawozdania finansowego zgodnie z przepisami prawa. Wymieniona spółka oraz biegli rewidenci dokonujący badania wyżej wymienionego sprawozdania spełnili warunki do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii o badaniu, zgodnie z właściwymi przepisami. Informacja o umowie zawartej z audytorem Umowa o przeprowadzenie przeglądu śródrocznych sprawozdań finansowych ELEKTROBUDOWY SA i grupy kapitałowej ELEKTROBUDOWA SA za okres 01.01.2013 roku - 30.06.2013 roku oraz badanie sprawozdania finansowego ELEKTROBUDOWY SA i skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej ELEKTROBUDOWA SA za 2013 rok zawarta została z Deloitte Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w Warszawie w dniu 26.04.2013 roku. 41 Firma Deloitte Polska Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. po raz piąty z rzędu dokonywała przeglądu śródrocznych sprawozdań finansowych oraz przeprowadziła badanie sprawozdania finansowego ELEKTROBUDOWY SA i skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej ELEKTROBUDOWA SA. Wynagrodzenie za przeprowadzenie przeglądu i badanie wyżej wymienionych sprawozdań ustalono w wysokości (w tys. złotych): - 2013 rok 2012 rok 40 40 85 90 125 130 przegląd półrocznego skróconego sprawozdania finansowego ELEKTROBUDOWY SA i skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej ELEKTROBUDOWA SA - badanie rocznego sprawozdania finansowego ELEKTROBUDOWY SA i skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy kapitałowej ELEKTROBUDOWA SA Razem przegląd i badanie sprawozdań Wynagrodzenie nie obejmuje podatku od towarów i usług. W sierpniu 2013 roku ELEKTROBUDOWA SA zawarła z Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie umowę świadczenia usług doradztwa podatkowego w zakresie sporządzania dokumentacji cen transferowych dla transakcji zawartych przez ELEKTROBUDOWĘ SA z podmiotami powiązanymi. Wynagrodzenie z tytułu całości wykonanych prac zostało ustalone w wysokości 15 tys. złotych netto, plus podatek od towarów i usług. W grudniu 2013 roku Deloitte Advisory Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie rozliczyła wykonanie usługi doradczej na kwotę 5 tys. zł netto, plus podatek od towarów i usług. Usługi dotyczyły weryfikacji poprawności informacji przedstawionych przez ELEKTROBUDOWĘ SA, w związku z ubieganiem się o wejście w skład RESPECT Index, kolejnej edycji. 12. OŚWIADCZENIE O STOSOWANIU ZASAD ŁADU KORPORACYJNEGO 12.1 Wskazanie zbioru zasad ładu korporacyjnego, któremu podlega emitent oraz miejsce, gdzie tekst zbioru zasad jest publicznie dostępny Zarząd ELEKTROBUDOWY SA oświadcza, że ELEKTROBUDOWA SA i jej organy w 2013 roku przestrzegały zbioru zasad ładu korporacyjnego określonych w dokumencie „Dobre Praktyki Spółek Notowanych na GPW”. Informacje dotyczące zasad ładu korporacyjnego dostępne są na stronie internetowej ELEKTROBUDOWY SA www.elbudowa.com.pl. Spółka nie stosuje praktyk w zakresie ładu korporacyjnego, wykraczających poza wymogi przewidziane prawem krajowym. 42 W minionym roku ELEKTROBUDOWA SA stosowała postanowienia zbioru zasad ładu korporacyjnego za wyjątkiem zasady nr 12 z Rozdziału I oraz pkt 2) zasady nr 10 z Rozdziału IV Dobrych Praktyk Spółek Notowanych na GPW. ELEKTROBUDOWA SA informuje, że realizuje punkt 1 z zasady nr 10 Rozdziału IV, to jest zapewnia transmisję obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym, a po zakończeniu zgromadzenia zamieszcza zapis z walnego zgromadzenia na swojej stronie internetowej. Zgodnie z treścią zasady nr 12 Rozdziału I „Spółka powinna zapewnić akcjonariuszom możliwość wykonywania osobiście lub przez pełnomocnika prawa głosu w toku walnego zgromadzenia, poza miejscem odbywania walnego zgromadzenia, przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej”, a zgodnie z treścią zasady nr 10 Rozdziału IV „Spółka powinna zapewnić akcjonariuszom możliwość udziału w walnym zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, polegającego na: transmisji obrad walnego zgromadzenia w czasie rzeczywistym, dwustronnej komunikacji w czasie rzeczywistym, w ramach której akcjonariusze mogą wypowiadać się w toku obrad walnego zgromadzenia przebywając w miejscu innym niż miejsce obrad.” W ocenie spółki realizacja wymienionych zasad (nr 12 Rozdziału I oraz pkt 2) zasady 10 Rozdziału IV) związana jest z zagrożeniami natury technicznej i prawnej, które to czynniki mogą wpłynąć na prawidłowy oraz niezakłócony przebieg walnych zgromadzeń. Jednocześnie spółka nie wyklucza możliwości przyjęcia do stosowania wyżej wymienionych zasad w przyszłości. 12.2 Opis głównych cech systemów kontroli wewnętrznej i zarządzania ryzykiem stosowanych w spółce w odniesieniu do procesu sporządzania sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych Kontrola wewnętrzna to każde działanie podejmowane przez Zarząd, Radę Nadzorczą, kierownictwo i pozostałych pracowników w celu poprawy zarządzania ryzykiem i zwiększenia prawdopodobieństwa zrealizowania ustalonych celów i zadań. Kontrola wewnętrzna jest instrumentem wspomagającym kierownictwo w procesie zarządzania i podejmowania decyzji oraz w zapobieganiu i wykrywaniu błędów, nadużyć oraz wszelkich przejawów nieprawidłowości. W ELEKTROBUDOWIE SA funkcjonują wielostopniowe mechanizmy kontrolne, które są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie się uzupełniają: samokontrola lub kontrola funkcjonalna, czyli działania kontrolne inicjowane przez pracownika, mające na celu ujawnienie i natychmiastową likwidację niepożądanych zdarzeń, wynikającą z rodzaju wykonywanej pracy, instrukcji stanowiskowych, są elementem procedur systemowych zapewniania jakości; kontrola wstępna, która ma charakter prewencyjny, zapobiega wykonywaniu czynności niezgodnych z prawem, planem lub zasadami gospodarności; kontrola bieżąca, która wykonywana jest w trakcie trwania procesów, projektów i polega na bieżącym kontrolowaniu prawidłowości ich przebiegu; 43 kontrola instytucjonalna sprawowana przez wydzielony ze struktury organizacyjnej pion Zarządzanie Systemami, w sposób zapewniający odrębność i niezależność działania oraz łatwość przepływu informacji; kontrola finansowa sprawowana przez pion finansowy (Dyrektor Finansowy z podległymi komórkami) stanowi podstawowe ogniwo w systemie kontroli wewnętrznej w spółce. Główny Księgowy jako osoba nadzorująca pracę rachunkowości, sprawuje kontrolę nad innymi komórkami organizacyjnymi przedsiębiorstwa w zakresie prawidłowości i rzetelności dokumentacji niezbędnej do prowadzenia rachunkowości firmy. Pracownicy służby finansowo - księgowej oraz controllingu poprzez wykonywanie kontroli wstępnej i bieżącej, a także raportowanie bieżących informacji finansowych, oddziałują na całokształt problematyki kontroli wewnętrznej w spółce. W procesie sporządzania sprawozdań finansowych jednym z podstawowych elementów kontroli jest weryfikacja tych sprawozdań finansowych przez niezależnego audytora. Do zadań audytora należy w szczególności: przegląd półrocznego sprawozdania finansowego oraz badanie wstępne i badanie zasadnicze sprawozdania rocznego. Wyboru biegłego rewidenta dokonuje Rada Nadzorcza w drodze akcji ofertowej z grona renomowanych firm audytorskich, gwarantujących wysokie standardy usług i wymaganą niezależność. Za przygotowanie sprawozdań finansowych, okresowej sprawozdawczości finansowej i bieżącej sprawozdawczości zarządczej spółki odpowiedzialny jest pion Dyrektora Finansowego. Sprawozdania finansowe są przygotowywane przez kierownictwo średniego szczebla i przed przekazaniem ich niezależnemu audytorowi sprawdzane są przez Dyrektora Finansowego. Na tym etapie następuje kontrola funkcjonalna oraz identyfikacja ewentualnych ryzyk i ich eliminacja. Spółka posiada stosowne procedury sporządzania sprawozdań finansowych mające na celu zapewnienie kompletności i prawidłowości ujęcia wszystkich transakcji gospodarczych w danym okresie sprawozdawczym. Dane finansowe będące podstawą sprawozdań finansowych i raportów okresowych pochodzą z miesięcznej, bądź kwartalnej sprawozdawczości finansowej. Kierownictwo średniego i wyższego szczebla, po zamknięciu ksiąg okresu rozliczeniowego, wspólnie analizuje wyniki finansowe, porównując z założeniami biznesowymi. Zidentyfikowane błędy korygowane są na bieżąco w księgach zgodnie z przyjętą polityką rachunkowości. Funkcjonująca w spółce polityka rachunkowości w zakresie sprawozdawczości finansowej stosowana jest zarówno w procesie budżetowania, prognozowania jak i okresowej sprawozdawczości zarządczej, a więc spółka wykorzystuje spójne zasady księgowe prezentując dane finansowe w sprawozdaniach finansowych, okresowych raportach finansowych i innych raportach przekazywanych akcjonariuszom. Organizacja procesu zarządzania ryzykiem finansowym rozdziela funkcje komórek odpowiedzialnych za zawieranie transakcji na rynku, od funkcji komórek odpowiedzialnych za ich autoryzowanie, rozliczanie i sporządzanie informacji o wycenie tych transakcji. Taka struktura organizacyjna, zgodna z najlepszymi praktykami światowymi zarządzania ryzykiem, pozwala na kontrolę procesu zawierania transakcji oraz na wyeliminowanie tych nieautoryzowanych przez organy zarządzające. Obszary ryzyk, na które narażona jest spółka zostały szczegółowo opisane w punkcie 4 informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego za 2013 rok. 44 W 2013 roku, w spółce zostały ujawnione zdarzenia gospodarcze opisane w dalszej części niniejszego sprawozdania (pkt 14) oraz w nocie 43 i 49 do sprawozdania finansowego, polegające na nieprawidłowym rozliczeniu i wycenie długoterminowych kontraktów poprzez niewłaściwe przyporządkowywanie do nich kosztów bezpośrednich. Zdarzenia te miały miejsce w latach 2011 - 2012, a ich ujawnienie miało wpływ na wynik finansowy spółki wypracowany w tych latach. W oparciu o rekomendacje z przeprowadzonych działań audytowych, Zarząd spółki oprócz podjętych już działań opisanych w notach 43 i 49 opracuje, uzyska akceptację Rady Nadzorczej i wdroży zmiany w systemie kontroli wewnętrznej ograniczające możliwość wystąpienia podobnych nieprawidłowości w przyszłości. 12.3 Wskazanie akcjonariuszy posiadających bezpośrednio lub pośrednio znaczne pakiety akcji ELEKTROBUDOWA SA, zgodnie z posiadaną wiedzą, przedstawia wykaz akcjonariuszy posiadających znaczne pakiety akcji wraz ze wskazaniem liczby posiadanych przez te podmioty akcji, ich procentowego udziału w kapitale zakładowym, liczby głosów z nich wynikających i ich procentowego udziału w ogólnej liczbie głosów na Walnym Zgromadzeniu: 31.12.2013 roku Stan na: liczba akcji równa liczbie głosów udział procentowy w liczbie głosów i kapitale zakładowym Aviva OFE AVIVA BZ WBK SA 625 454 13,17% ING Otwarty Fundusz Emerytalny 472 405 9,95% OFE PZU "Złota Jesień" 454 446 9,57% AXA Otwarty Fundusz Emerytalny 446 553 9,41% PKO BP Bankowy OFE 362 730 7,64% Amplico Otwarty Fundusz Emerytalny 289 369 6,10% Generali Otwarty Fundusz Emerytalny 241 640 5,09% Pozostali akcjonariusze 1 855 011 39,07% Razem 4 747 608 100,00 ELEKTROBUDOWA SA nie wyemitowała papierów wartościowych dających ich posiadaczom specjalne uprawnienia kontrolne. Nie występują żadne ograniczenia odnośnie wykonywania prawa głosu z papierów wartościowych spółki. Nie występują ograniczenia dotyczące przenoszenia prawa własności papierów wartościowych ELEKTROBUDOWY SA. 45 Liczba akcji ELEKTROBUDOWY SA będących w posiadaniu osób zarządzających Stan na: 31.12.2013 roku akcje ELEKTROBUDOWY SA Jacek Faltynowicz Prezes Zarządu Ariusz Bober Członek Zarządu Janusz Juszczyk Członek Zarządu Arkadiusz Klimowicz Członek Zarządu Adam Świgulski Członek Zarządu Sławomir Wołek Członek Zarządu 35 Na dzień 31.12.2013 roku osoby zarządzające nie posiadały akcji i udziałów w jednostkach powiązanych z ELEKTROBUDOWĄ SA. Na dzień 31.12.2013 roku osoby nadzorujące nie posiadały akcji i udziałów w ELEKTROBUDOWIE SA oraz w jednostkach powiązanych ze spółką. 12.4 Opis zasad dotyczących powoływania i odwoływania osób zarządzających oraz ich uprawnień, w szczególności prawo do podjęcia decyzji o emisji lub wykupie akcji 12.4.1 Zarząd spółki Zarząd spółki składa się z 3 do 7 osób powoływanych na wspólną trzyletnią kadencję przez Radę Nadzorczą. Aktualnie Zarząd jest 6 osobowy. Zasady powoływania i odwoływania osób zarządzających nie uległy zmianie. Prezes jest powoływany przez Radę Nadzorczą. Członkowie Zarządu powoływani są przez Radę Nadzorczą na wniosek Prezesa. Członek Zarządu lub cały Zarząd spółki mogą być odwołani przez Radę Nadzorczą przed upływem kadencji. Członek Zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez Walne Zgromadzenie. Osoby zarządzające nie posiadają uprawnień do podejmowania decyzji o emisji lub wykupie akcji, jedynie uprawnienia inicjujące podjecie działań o emisji lub wykupie akcji. 12.4.2 Opis zasad zmiany Statutu ELEKTROBUDOWY SA Zmiana Statutu spółki wymaga podjęcia uchwały przez Walne Zgromadzenie ELEKTROBUDOWY SA, która jest wykonywana na wniosek Zarządu spółki przedstawiony łącznie z pisemną opinią Rady Nadzorczej lub na wniosek akcjonariuszy, reprezentujących, co najmniej 5% kapitału zakładowego, zaopiniowany przez Zarząd spółki i Radę Nadzorczą, a następnie zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym. 46 Uchwały Walnego Zgromadzenia w sprawie zmiany Statutu zapadają większością głosów zgodnie z zasadami określonymi w Kodeksie spółek handlowych i Statucie spółki. 12.4.3 Opis sposobu działania Walnego Zgromadzenia i jego zasadnicze uprawnienia Opis działania Walnego Zgromadzenia i jego zasadnicze uprawnienia oraz opis praw akcjonariuszy i sposób ich wykonywania zawarte są w Statucie oraz Regulaminie Walnego Zgromadzenia. Walne Zgromadzenie ELEKTROBUDOWY SA odbywa się jako zwyczajne lub nadzwyczajne zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych i Statutu na zasadach określonych w Regulaminie Walnego Zgromadzenia. Walne Zgromadzenia odbywają się w Katowicach lub w Warszawie. Zwyczajne Walne Zgromadzenie zwołuje Zarząd spółki. Zwyczajne Walne Zgromadzenie winno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie zwołuje Zarząd spółki z własnej inicjatywy, na pisemny wniosek Rady Nadzorczej, jej Przewodniczącego, każdych trzech Członków Rady Nadzorczej lub na pisemny wniosek akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 5% (pięć procent) kapitału zakładowego. Zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia powinno nastąpić w ciągu 14 (czternastu) dni od daty złożenia stosownego wniosku. Prawo zwołania Walnego Zgromadzenia służy Radzie Nadzorczej, jej Przewodniczącemu, każdym trzem jej Członkom, o ile Zarząd nie zwoła Walnego Zgromadzenia w terminie 14 dni od daty złożenia stosownego wniosku. Prawo zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia przysługuje także akcjonariuszom reprezentującym co najmniej połowę kapitału zakładowego lub co najmniej połowę ogółu głosów w spółce. Walne Zgromadzenie może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad, chyba, że cały kapitał zakładowy jest reprezentowany na Zgromadzeniu, a nikt z obecnych nie wniósł sprzeciwu co do odbycia Zgromadzenia lub wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad. Porządek obrad ustala podmiot zwołujący Walne Zgromadzenie. Rada Nadzorcza, jej Przewodniczący, trzech Członków Rady Nadzorczej, a także akcjonariusze reprezentujący co najmniej 5% (pięć procent) kapitału zakładowego mogą żądać umieszczenia poszczególnych spraw na porządku obrad najbliższego Walnego Zgromadzenia. Jeżeli żądanie takie zostanie złożone po ogłoszeniu zwołania Walnego Zgromadzenia, wówczas zostanie ono potraktowane jako wniosek o zwołanie Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia. Walne Zgromadzenie jest ważne i może podejmować uchwały bez względu na liczbę obecnych akcjonariuszy i reprezentowanych akcji, o ile przepisy ustawy lub Statut nie stanowią inaczej. Każda akcja daje na Walnym Zgromadzeniu prawo do jednego głosu. Uchwały Walnego Zgromadzenia zapadają bezwzględną większością głosów, o ile przepisy ustawy lub Statut nie stanowią inaczej. 47 W przypadku, o którym mowa w art. 397 Kodeksu spółek handlowych, do powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki, wymagana jest większość ¾ głosów. Uchwała o zaniechaniu rozpatrywania sprawy umieszczonej w porządku obrad, może zapaść jedynie w przypadku, gdy przemawiają za nią istotne powody. Wniosek w tej sprawie powinien zostać szczegółowo umotywowany. Głosowanie jest jawne. Tajne głosowanie zarządza się przy wyborach oraz nad wnioskami o odwołanie członków władz lub likwidatorów spółki, bądź o pociągnięcie ich do odpowiedzialności, jak również w innych sprawach osobowych. Poza tym tajne głosowanie zarządza się na wniosek choćby jednego z akcjonariuszy obecnych lub reprezentowanych na Walnym Zgromadzeniu. Uchwały w sprawie istotnej zmiany przedmiotu działalności spółki zapadają zawsze w jawnym głosowaniu imiennym. Walne Zgromadzenie otwiera Przewodniczący Rady Nadzorczej lub osoba przez niego wskazana, po czym spośród uprawnionych do głosowania wybiera się Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia. W razie nieobecności tych osób Walne Zgromadzenie otwiera Prezes Zarządu albo osoba wyznaczona przez Zarząd. Uchwały Walnego Zgromadzenia, poza innymi sprawami wymienionymi w Statucie lub w Kodeksie spółek handlowych, wymaga: 1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania Zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, 2) udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków, 3) postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru, 4) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, 5) emisja obligacji zamiennych lub z prawem pierwszeństwa, 6) nabycie własnych akcji, które mają być zaoferowane do nabycia pracownikom lub osobom, które były zatrudnione w spółce lub spółce z nią powiązanej przez okres co najmniej trzech lat, 7) powzięcie uchwały o podziale zysków lub o pokryciu strat, 8) zmiana przedmiotu działalności spółki, 9) zmiana Statutu spółki, 10) podwyższenie lub obniżenie kapitału zakładowego, 11) umorzenie akcji (z wyłączeniem niezwłocznego umorzenia: akcji nabytych z naruszeniem przepisów art. 362 § 1 i § 2 KSH, które nie zostały zbyte w terminie roku od dnia ich nabycia przez spółkę oraz pozostałej części akcji własnych spółki, która przekracza 10% kapitału zakładowego spółki, nie zbytych w terminie dwóch lat od dnia nabycia akcji), 12) łączenie, podział i przekształcenie spółki, 13) rozwiązanie i likwidacja spółki, 14) ustalenie dnia nabycia praw do dywidendy oraz daty wypłaty dywidendy, 15) zawarcie przez spółkę umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z Członkiem Zarządu, Rady Nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób, 16) ustalanie wynagrodzenia Członków Rady Nadzorczej, 17) zawarcie ze spółką zależną umowy, przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę. 48 Nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości nie wymaga uchwały Walnego Zgromadzenia. Kompetencje wymienione powyżej w pkt 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, Walne Zgromadzenie wykonuje: a/ na wniosek Zarządu spółki, przedstawiony łącznie z pisemną opinią Rady Nadzorczej, b/ na wniosek akcjonariuszy, reprezentujących co najmniej 5% (pięć procent) kapitału zakładowego, zaopiniowany przez Zarząd spółki i Radę Nadzorczą. Brak opinii, mimo zwrócenia się o nią na co najmniej 14 (czternaście) dni przed odbyciem Walnego Zgromadzenia, uważa się za brak zastrzeżeń. 12.5 Skład osobowy i zmiany w 2013 roku, opis działania organów zarządzających i nadzorujących 12.5.1 Zarząd spółki Skład Zarządu ELEKTROBUDOWY SA na dzień 01.01.2013 roku przedstawiał się następująco: Jacek Faltynowicz - Prezes Zarządu Ariusz Bober - Członek Zarządu Tomasz Jaźwiński - Członek Zarządu Janusz Juszczyk - Członek Zarządu Arkadiusz Klimowicz - Członek Zarządu Jarosław Tomaszewski - Członek Zarządu W roku 2013 miały miejsce następujące zmiany w składzie Zarządu ELEKTROBUDOWY SA. W dniu 01 lipca 2013 roku Tomasz Jaźwiński złożył rezygnację z funkcji Członka Zarządu spółki. W jego miejsce Rada Nadzorcza ELEKTROBUDOWY SA w dniu 01 lipca 2013 roku powołała Sławomira Wołka na Członka Zarządu ELEKTROBUDOWY SA. W dniu 16 października 2013 roku Jarosław Tomaszewski złożył rezygnację ze sprawowania funkcji Członka Zarządu ELEKTROBUDOWY SA. Rada Nadzorcza Spółki w dniu 16 października 2013 roku podjęła uchwałę o powołaniu z dniem 01 stycznia 2014 roku Pana Adama Świgulskiego na Członka Zarządu ELEKTROBUDOWY SA. W dniu 28 listopada 2013 roku Rada Nadzorcza Spółki zmieniła uchwałę w zakresie terminu powołania Członka Zarządu Adama Świgulskiego. Adam Świgulski objął funkcję Członka Zarządu z dniem 01 grudnia 2013 roku. 49 Skład Zarządu ELEKTROBUDOWY SA na dzień 31.12.2013 roku przedstawiał się następująco: Jacek Faltynowicz - Prezes Zarządu Ariusz Bober - Członek Zarządu Janusz Juszczyk - Członek Zarządu Arkadiusz Klimowicz - Członek Zarządu Adam Świgulski - Członek Zarządu Sławomir Wołek - Członek Zarządu Tryb działania Zarządu określa Statut oraz Regulamin Zarządu zatwierdzony przez Radę Nadzorczą. Zarząd spółki prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd obraduje pod przewodnictwem Prezesa Zarządu. Prezes Zarządu jest równocześnie Dyrektorem spółki. Uchwały Zarządu zapadają bezwzględną większością głosów. W przypadku równości głosów decyduje głos Prezesa Zarządu. Wszelkie sprawy niezastrzeżone dla Walnego Zgromadzenia lub Rady Nadzorczej spółki należą do kompetencji Zarządu. Do reprezentacji spółki upoważnionych jest dwóch Członków Zarządu działających łącznie lub jeden Członek Zarządu działający łącznie z prokurentem. Zarząd może udzielić prokury za uprzednim zezwoleniem Rady Nadzorczej. Do wykonywania czynności określonego rodzaju lub czynności szczególnych mogą być ustanowieni pełnomocnicy działający samodzielnie w granicach umocowania. Zasady wynagradzania, jak również wartość wynagrodzeń, nagród lub korzyści (w pieniądzu, naturze lub jakiejkolwiek innej formie) Członków Zarządu zostały zaprezentowane w sprawozdaniu finansowym za 2013 rok w nocie 45. 12.5.2 Rada Nadzorcza Rada Nadzorcza składa się z 5 do 7 Członków powoływanych na wspólną trzyletnią kadencję przez Walne Zgromadzenie. Aktualnie Rada Nadzorcza składa się z 7 Członków. Skład Rady Nadzorczej ELEKTROBUDOWY SA na dzień 01.01.2013 roku przedstawiał się następująco: Dariusz Mańko - Przewodniczący Rady Nadzorczej Karol Żbikowski - Zastępca Przewodniczącego Agnieszka Godlewska - Członek Rady Eryk Karski - Członek Rady Tomasz Mosiek - Członek Rady Ryszard Rafalski - Członek Rady Paweł Tarnowski - Członek Rady W składzie osobowym Rady Nadzorczej w 2013 roku nie nastąpiły żadne zmiany. Na dzień 31.12.2013 roku w skład Rady Nadzorczej wchodziły wyżej wymienione osoby. 50 Wszyscy Członkowie Rady Nadzorczej złożyli w spółce oświadczenia, że są członkami niezależnymi. Rada Nadzorcza działa na podstawie Statutu oraz Regulaminu Rady uchwalonego przez Radę Nadzorczą. Uchwały Rady Nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów. W przypadku równości głosów rozstrzyga głos Przewodniczącego Rady Nadzorczej. Oprócz spraw przekazanych do kompetencji Rady Nadzorczej przepisami Kodeksu spółek handlowych oraz innymi postanowieniami Statutu, do szczególnych uprawnień i obowiązków Rady należy: 1) dokonywanie oceny sprawozdań Zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym, 2) dokonywanie oceny wniosków Zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, 3) składanie Walnemu Zgromadzeniu corocznego pisemnego sprawozdania z wyników oceny sprawozdań Zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy, w zakresie ich zgodności z księgami i dokumentami, jak i ze stanem faktycznym oraz wniosków Zarządu dotyczących podziału zysku albo pokrycia straty, 4) powoływanie i odwoływanie Członków Zarządu, 5) zawieszanie w czynnościach, z ważnych powodów, Członka Zarządu lub całego Zarządu, 6) delegowanie Członka lub Członków Rady Nadzorczej, na okres nie dłuższy niż trzy miesiące, do czasowego wykonywania czynności Członków Zarządu, którzy zostali odwołani, złożyli rezygnację albo z innych przyczyn nie mogą sprawować swoich czynności, 7) zatwierdzenie regulaminu Zarządu spółki, 8) zatwierdzanie budżetów rocznych oraz planów strategicznych spółki, 9) wybór biegłego rewidenta przeprowadzającego badanie sprawozdania finansowego, 10) reprezentowanie spółki w umowach zawieranych pomiędzy spółką a Członkami Zarządu, jak również w sporach z nimi, 11) ustalenie wynagrodzenia Członków Zarządu oraz wyrażanie zgody na: a) zaciąganie przez spółkę zobowiązań lub dokonywanie wydatków dotyczących pojedynczej transakcji lub serii powiązanych transakcji w wysokości przewyższającej równowartość - 100.000 (sto tysięcy) USD, ustalonej według średniego kursu wymiany USD ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień wystąpienia przez Zarząd do Rady Nadzorczej o wyrażenie zgody, nie przewidzianych w zatwierdzonym budżecie i wykraczających poza zwykły zarząd, b) nabycie udziałów/akcji lub objęcie udziałów/akcji w innych spółkach, c) przystąpienie do innych osób prawnych oraz sprzedaż aktywów spółki, których wartość przekracza 10% (dziesięć procent) wartości netto środków trwałych, z wyłączeniem tych, które stanowią zapasy zbywalne w ramach normalnej działalności, d) zaciąganie kredytów i pożyczek o okresie spłaty ponad jeden rok nie przewidzianych w zatwierdzonym budżecie, innych niż kredyty kupieckie zaciągane przez spółkę w ramach zwykłego zarządu, e) udzielanie przez spółkę nieprzewidzianych w zatwierdzonym budżecie poręczeń, gwarancji i dokonywanie nieprzewidzianych w budżecie obciążeń majątku spółki, 51 f) zawieranie umów pomiędzy spółką a osobą bliską Członka Zarządu, w przypadku zawarcia pojedynczej umowy lub serii powiązanych umów na wartość przekraczającą równowartość 10.000 (dziesięciu tysięcy) USD ustaloną według średniego kursu wymiany USD ogłoszonego przez NBP w dniu zawarcia umowy. Przez osobę bliską Członka Zarządu rozumie się małżonka, rodziców, rodzeństwo lub dzieci (w tym dzieci adoptowane) a także osoby pozostające we wspólnocie domowej (konkubinat), g) zatrudnianie (na podstawie umów o pracę i umów cywilnoprawnych) doradców i innych osób zewnętrznych w stosunku do spółki, w szczególności w charakterze konsultantów, prawników, agentów, jeżeli roczne, łączne nieprzewidziane w budżecie koszty zaangażowania osoby wymienionej wyżej, miałyby przekroczyć równowartość 100.000 (sto tysięcy) USD, ustaloną według średniego kursu USD, ogłoszonego przez NBP w dniu poprzedzającym dzień wystąpienia przez Zarząd do Rady Nadzorczej o wyrażenie zgody, h) wypłatę zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy, i) nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, j) tak długo jak spółka pozostawać będzie spółką giełdową oraz z zastrzeżeniem reprezentowania spółki w umowach zawieranych pomiędzy spółką a Członkami Zarządu, jak również w sporach z nimi - wyrażanie zgody na zawarcie przez spółkę umowy z podmiotami powiązanymi ze spółką w rozumieniu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim albo innego aktu prawnego, który zastąpi w porządku prawnym to rozporządzenie. Wyrażenie zgody nie jest wymagane w odniesieniu do transakcji typowych, zawieranych na warunkach rynkowych w ramach prowadzonej działalności operacyjnej przez spółkę z podmiotem zależnym, w którym spółka posiada większościowy udział kapitałowy. Zasady wynagradzania, jak również wartość wynagrodzeń, nagród lub korzyści (w pieniądzu, naturze lub jakiejkolwiek innej formie) Rady Nadzorczej zostały zaprezentowane w sprawozdaniu finansowym za 2013 rok w nocie 45. 12.6 Komitet Audytu oraz Komitet Nominacji i Wynagrodzeń Rada Nadzorcza powołuje komitety stałe, działające jako organy doradcze i opiniotwórcze dla Rady. Komitety powoływane są przez Radę Nadzorczą spośród jej członków. W 2013 roku w Radzie Nadzorczej ELEKTROBUDOWY SA działały dwa komitety: Komitet Audytu oraz Komitet Nominacji i Wynagrodzeń. Komitety działają w oparciu o Regulaminy, stanowiące załączniki do Regulaminu Rady Nadzorczej. Pracami Komitetu kieruje Przewodniczący Komitetu. Sprawuje on również nadzór nad przygotowaniem porządku obrad, dystrybucją dokumentów i sporządzaniem protokołów z posiedzeń Komitetu, korzystając w powyższym zakresie z zasobów spółki. Do trybu zwoływania posiedzeń Komitetów oraz podejmowania uchwał stosuje się odpowiednio przepisy o trybie zwoływania posiedzeń i podejmowania uchwał przez Radę Nadzorczą spółki. 52 12.6.1 Komitet Audytu Rada Nadzorcza powołuje spośród swoich członków Komitet Audytu, w skład którego wchodzi co najmniej trzech członków, z czego przynajmniej jeden powinien być niezależny od spółki i podmiotów pozostających w istotnym powiązaniu ze spółką, posiadający kompetencje w dziedzinie rachunkowości i finansów. Skład osobowy Komitetu Audytu na dzień 01.01.2013 roku przedstawiał się następująco: Tomasz Mosiek - Przewodniczący Komitetu, Eryk Karski - Członek Komitetu, Paweł Tarnowski - Członek Komitetu. W składzie osobowym Komitetu Audytu w 2013 roku nie nastąpiły żadne zmiany. Na dzień 31.12.2013 roku w skład osobowy Komitetu Audytu wchodziły wyżej wymienione osoby. 12.6.2 Komitet Nominacji i Wynagrodzeń W skład Komitetu Nominacji i Wynagrodzeń wchodzi co najmniej dwóch członków z czego przynajmniej jeden powinien być niezależny od spółki i podmiotów pozostających w istotnym powiązaniu ze spółką. Komitet ze swojego składu wybiera Przewodniczącego. Skład osobowy Komitetu Nominacji i Wynagrodzeń na dzień 01.01.2013 roku przedstawiał się następująco: Ryszard Rafalski - Przewodniczący Komitetu, Agnieszka Godlewska - Członek Komitetu, Karol Żbikowski - Członek Komitetu. W składzie osobowym Komitetu Nominacji i Wynagrodzeń w 2013 roku nie nastąpiły żadne zmiany. Na dzień 31.12.2013 roku w skład osobowy Komitetu Nominacji i Wynagrodzeń wchodziły wyżej wymienione osoby. 13. POSTĘPOWANIA TOCZĄCE SIĘ PRZED SĄDEM, ORGANEM WŁAŚCIWYM DLA POSTĘPOWANIA ARBITRAŻOWEGO LUB ORGANEM ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ ELEKTROBUDOWA SA na dzień 31.12.2013 roku, poza niżej opisanym, nie była stroną w postępowaniach dotyczących zobowiązań albo wierzytelności, których wartość stanowi co najmniej 10% kapitałów własnych. 53 ELEKTROBUDOWA SA na dzień 31.12.2013 roku była stroną pozwaną przez Związek Zawodowy Pracowników Branży Elektrycznej. Przedmiotem pozwów jest żądanie zasądzenia od ELEKTROBUDOWY SA dopłat do wypłaconych pracownikom wynagrodzeń za świadczoną pracę w okresie zatrudnienia przy budowie Elektrowni Atomowej w Finlandii. Według strony związkowej roszczenie dotyczy 186 pracowników spółki zatrudnionych przy budowie Elektrowni Atomowej OLKILUOTO wynosi obecnie 6 648 383,15 EUR wraz z należnymi odsetkami. Spółka kwestionuje wysokość tych roszczeń. Szczegółowy opis postępowania w sprawie zamieszczono w nocie 26 informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego. 14. ZNACZĄCE ZDARZENIA DOTYCZĄCE LAT UBIEGŁYCH UJĘTE W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM ZA BIEŻĄCY OKRES W 2013 roku, na skutek audytu wewnętrznego przeprowadzonego w spółce zostały ujawnione zdarzenia gospodarcze, polegające na nieprawidłowym rozliczeniu i wycenie długoterminowych kontraktów poprzez niewłaściwe przyporządkowywanie do nich kosztów bezpośrednich. Zdarzenia te miały miejsce w latach 2011 - 2012, a ich ujawnienie miało wpływ na wynik finansowy spółki wypracowany w tych latach. Na skutek wystąpienia wyżej wymienionych zdarzeń, konieczne było dokonanie korekty wyniku finansowego spółki za lata 2011 i 2012 poprzez wykazanie straty netto w następującej wysokości: za rok 2011 w kwocie 8 613 283,00 złotych, a za rok 2012 w kwocie 17 162 824,00 złotych. W związku z czym, w sprawozdaniu finansowym spółki za rok 2013 rok wykazano stratę netto z lat ubiegłych w łącznej wysokości 25 776 107,00 złotych. Korekty błędów zostały ujęte w sprawozdaniu z sytuacji finansowej na dzień 31.12.2013 roku w kapitałach własnych w pozycji zyski zatrzymane jako straty z lat ubiegłych. Jednocześnie skorygowano bilans otwarcia 2012 roku i bilans otwarcia 2013 roku. W wyniku dokonanych korekt zmianie uległy: sprawozdanie z sytuacji finansowej, sprawozdanie z całkowitych dochodów, sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym oraz sprawozdanie z przepływów pieniężnych. Wpływ korekt na poszczególne pozycje sprawozdań porównywalnych okresów sprawozdawczych został szczegółowo zaprezentowany w nocie 49 informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego. 15. ZNACZĄCE ZDARZENIA PO DACIE BILANSU Zdarzenia po dacie bilansu, które miałyby istotny wpływ na sytuację majątkową oraz wynik finansowy spółki, nie wystąpiły. 54 16. OŚWIADCZENIE O ZGODNOŚĆI Z PRZEPISAMI Sprawozdanie finansowe spółki zostało sporządzone w oparciu o Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej w kształcie zatwierdzonym przez Unię Europejską. Zarząd ELEKTROBUDOWY SA oświadcza, że wszystkie informacje wymagane przez rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 lutego 2009 roku w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim, zostały w sprawozdaniu finansowym spółki zamieszczone z wyjątkiem tych, które w spółce nie występują. 55