System montazowy CATS - AZ

Dokument pomocniczy do normy PTN3003. Dokument ten nie zastêpuje PTN3003.
Maj 2010
SYSTEM MONTAŻOWY CATS
DYSTRYBUCJA MEDIÓW
ELASTYCZNE, FALISTE RURY
ZE STALI NIERDZEWNEJ
1
Spis treści
1.
Zakres ............................................................................................................................................. 5
2.
Terminologia ................................................................................................................................... 5
3.
Informacje ogólne ........................................................................................................................... 8
4.
Ogólne wymagania techniczne dotyczące systemów Cats (dla wszystkich mediów)................... 8
4.1
Wprowadzenie ...................................................................................................................................8
4.1.1 Uniwersalne narzędzie do budowy rurociągu dystrybucyjnego .................................................8
4.1.2 Funkcje ...............................................................................................................................................8
4.1.3 Rury i przewody z falistej stali nierdzewnej ...................................................................................9
4.2 Dane techniczne i parametry...................................................................................................................9
4.2.1 Rury – Wymiary DN, odchyłki, powierzchnie, powłoka................................................................9
4.2.2 Ciśnienie robocze, ciśnienie projektowe, ciśnienie rozrywające ..............................................11
4.2.3 Straty ciśnienia ................................................................................................................................11
4.2.4 Temperatury robocze......................................................................................................................15
4.2.5 Ognioodporność i reakcja na ogień ..............................................................................................15
4.2.6 Media.................................................................................................................................................15
4.2.7 Specyfikacja materiałowa komponentów.....................................................................................15
4.2.8 Identyfikacja i oznaczenie komponentów systemu ....................................................................16
4.2.9 Okres użytkowania i gwarancja.....................................................................................................16
4.3 Cats jako system montażowy ................................................................................................................16
4.3.1 Końcówki i uszczelki .......................................................................................................................17
4.3.2 Narzędzia i ich wykorzystanie .......................................................................................................17
4.3.3 Elementy łączące systemu – złącza, przejściówki i trójniki ......................................................21
4.3.4 Tuleje G-sleeve, M-sleeve oraz izolacje ......................................................................................23
4.3.5 Zaciski montażowe..........................................................................................................................23
4.3.6 Części pasujące - wymagania.......................................................................................................24
4.3.7 Możliwość użycia komponentów innych producentów ..............................................................24
4.4 Rury Cats z końcówkami wykonanymi przez producenta oraz rozwiązanie indywidualne ..........24
4.5
Warunki wykonania .........................................................................................................................26
4.5.1
Gięcie .......................................................................................................................................26
4.5.2
Zabezpieczenie rurociągu ochronnego, lokalizacja rurociągu na i pomiędzy ...............27
konstrukcjami oraz na zewnątrz budynków...........................................................................................27
4.5.3 Mocowanie rurociągów na ścianach ............................................................................................28
4.5.4 Magazynowanie i dostawa.............................................................................................................28
4.6
Procedury zabronione i nie zalecane ...........................................................................................28
4.7
Kwalifikacje montażowe..................................................................................................................29
4.8
Porównanie do innych systemów - kompatybilność, funkcje charakterystyczne, różnice ....30
5.
Zastosowania szczególne............................................................................................................. 30
5.1
Instalacje gazowe ............................................................................................................................30
5.1.1 System Cats zgodny z EN 15266 (Cats-CE) ..............................................................................30
5.1.2 Instalacje gazowe – wymagania podstawowe ............................................................................33
5.1.3
Zakopany rurociąg gazowy (rurociąg gazowy zewnętrzny) .............................................35
5.1.4
Naziemny rurociąg gazowy (rurociąg gazowy zewnętrzny).............................................37
5.1.5
Wewnętrzny rurociąg gazowy ..............................................................................................38
5.1.6
Wymagania szczególne dotyczące rurociągów gazowych .............................................41
5.1.7
Podłączenie urządzeń do rurociągu gazowego.................................................................43
5.1.8
Test instalacji ..........................................................................................................................44
5.1.9
Uruchomienie, praca, konserwacja i naprawy ...................................................................44
5.2
Woda pitna (woda przeznaczona do spożycia przez ludzi) ......................................................44
5.3
Systemy solarowe, grzewcze i chłodnicze...................................................................................44
5.4
Systemy tryskaczowe......................................................................................................................45
5.4.1
Rodzaje mocowania ..............................................................................................................46
2
5.5
Inne warunki zastosowania ............................................................................................................47
6.
Cats z punktu widzenia prawodawstwa........................................................................................ 47
7.
Postanowienia końcowe ............................................................................................................... 48
8. Przepisy przywołane ......................................................................................................................... 48
8.1
Przepisy prawne ..............................................................................................................................48
8.2
Normy techniczne ............................................................................................................................48
9.
10.
Wnioski ......................................................................................................................................... 49
Załączniki.................................................................................................................................. 49
Załącznik A (normatywny) Ryzyko, ochrona, redukcja ryzyka.............................................................. 49
Załącznik B (informacyjny) Lista części zapasowych prasy i nożyc Cats ............................................. 50
3
Słowo wstępne
Przedsiębiorstwo AZ – Pokorny, s.r.o. z Czech jest producentem rur i przewodów rurowych falistych
ze stali nierdzewnej, elementów zabezpieczających oraz innych produktów przeznaczonych do
dystrybucji płynów i gazów.
Jednym z produktów jest system elastycznych rur ze stali nierdzewnej – Cats.
Gama wytwarzanych produktów obejmuje zarówno standardowe produkty seryjne jak i różnorodne
rozwiązania indywidualne.
Kontakt:
AZ – Pokorny, s.r.o.
Èermákovice 20
671 73 Tulešice
Czechy
tel.: +420 515 300 111
e-mail: [email protected]
strona www: www.az-pokorny.cz
4
1.
Zakres
1.1 Niniejsza norma obejmuje wymagania dotyczące projektów, szkoleń, budowy, montażu, instalacji,
testów, uruchomienia, pracy, napraw i konserwacji rurociągów dystrybucyjnych:
• gazu
• wody pitnej (warunki montażu zależą on przepisów krajowych, patrz 5.2)
• wody (za wyjątkiem wody pitnej)
• płynów do układów chłodzenia i grzania
• sprężonego powietrza
• pary
• innych środków po przeprowadzeniu konsultacji z producentem
1.2 Odnośnie systemów dystrybucji gazu, niniejsza norma dotyczy rurociągów procesowych, tj.
rurociągów odchodzących od miejsca dostawy, kończących się na złączu dolotowym do urządzenia.
1.3 Niniejsza norma bazuje na EN 1775:2008 i EN 15266. Aby uzyskać informacje na temat wartości
ciśnienia roboczego, patrz tabela 2.
Ważne:
2.
Niniejszy dokument podlega ciągłej aktualizacji i zmianom. Bieżąca (ostatnia) wersja jest
zawsze dostępna na stronie Internetowej producenta: www.az-pokorny.cz.
Terminologia
2.1 System Cats (wersje WR04, WR16, WR316Ti)
system z falistych rur ze stali nierdzewnej do dystrybucji gazu, wody oraz innych mediów.
WR04: materiał rury 1.4301 (AISI 304) – podstawowy materiał systemu
WR16: materiał rury 1.4404 (AISI 316L) – podstawowy materiał systemu
WR316Ti: materiał rury 1.4571 (AISI 316Ti) – wyłącznie na zamówienie
UWAGA Wersje WR04 i WR16 czasami mogą być nazywane WRO304 i WRO316.
2.2
System Cats-CE (wersja WR16-CE)
część systemu Cats, którego rury, złącza i akcesoria spełniają postanowienia normy EN 15266;
materiał rury: 1.4404 (AISI 316L).
2.3
falista rura / przewód
rura lub przewód równolegle falisty o cienkiej ścianie, zawsze wykonany ze stali nierdzewnej jest
przedmiotem niniejszej normy.
2.4
gaz
paliwa gazowe z grupy 1, 2 i 3 podlegające wymaganiom normy EN 437 (na przykład gaz ziemny,
LPG, gaz sztuczny).
2.5
producent:
5
AZ - Pokorny, s.r.o.
2.6
użytkownik
strona, która łączy system Cats i / lub montuje rury Cats w obwód dystrybucyjny
(hydraulik, monter).
2.7
uprawniony szkoleniowiec
osoba desygnowana przez producenta w celu przeszkolenia użytkowników systemu Cats – wynikiem
takiego szkolenia jest certyfikat zarejestrowany (weryfikowalny) przez producenta.
2.8
System montażowy Cats
niezakończone rury Cats wraz z narzędziami do zakańczania, końcówkami, uszczelkami oraz innymi
akcesoriami dostarczonymi przez producenta. System zaprojektowany jest do przygotowania rur
przez osobę przeszkoloną według indywidualnych zapotrzebowań.
2.9
zakończone rury Cats
rura Cats zakończona przez producenta zgodnie z życzeniem klienta. Rura może zostać wyposażona
w końcówki zaciskane, lutowane lub spawane. Mogą posiadać kształty i być wyposażone w różnego
rodzaju powłoki, izolacje oraz akcesoria.
2.10
podstawowe wymiary rury
wewnętrzna średnica rury w mm – ID [internal diameter] oraz średnica zewnętrzna rury w mm – OD
[outer diameter].
2.11
powłoka rury
powłoka z tworzywa sztucznego ściśle przytwierdzona do rury (dostarczona przez producenta).
2.12
element końcowy
element wykorzystany do zakończenia rury przez zaciśnięcie (nakrętka łącząca oraz złączka wkrętna).
2.13
element łączący
element umieszczony za elementem końcowym (za płaską uszczelką przymocowaną do końcówki
zaciskanej rury). Wykorzystywany jako gwintowany element przejściowy innego systemu, złącze
redukcyjne, trójnik (złącze redukcyjne, sprzęg, trójnik itp.).
2.14
element niesystemowy
element łączący, który nie jest dostarczony przez producenta jako część systemu montażowego Cats.
2.15
konsultacje z producentem
6
kontakt strony konsultującej z producentem w celu wyjaśnienia metody korzystania z systemu Cats
podczas montażu. Jeżeli konsultowana kwestia nie leży w zakresie dopuszczonym przez niniejszą
normę, wszelkie pozwolenia wydane przez producenta należy uzyskać w formie pisemnej (e-mail, list,
itp.).
2.16
złącze gwintowane
złącze demontażowe, którego szczelność uzyskuje się przez styk metalu o metal na gwincie w
obecności szczeliwa lub dzięki powierzchni styku.
2.17
rura falista
rura z podwójną powłoką z tworzywa sztucznego o falistej ścianie zewnętrznej, która zwiększa
wytrzymałość mechaniczną rury.
2.18
tuleja chroniąca przed wyciekiem gazu (G-sleeve)
rura, przewód lub rurociąg z materiału gazoszczelnego, przez którą przechodzi rurociąg; przede
wszystkim chroni otoczenie rurociągu przed wyciekami gazu lub w zależności od przypadku może
również chronić sam rurociąg przed warunkami otoczenia – w takim przypadku pełni funkcję tulei M
[M-sleeve].
2.19
tuleja chroniąca przed obciążeniami mechanicznymi (M-sleeve)
rura lub przewód rurowy zaprojektowany do ochrony rurociągu przed wpływem warunków otoczenia
(uderzenia mechaniczne lub nadmierne naprężenia). Jeżeli konstrukcja M-sleeve spełnia wymagania
gazoszczelności, pełni również funkcję tulei G.
2.20
rurociąg gazowy
rurociąg odchodzący od miejsca dostawy, kończący się na złączu dolotowym urządzenia.
UWAGA 1 Miejsce dostawy może być przy (głównym) odcięciu mediów lub na podłączeniu do
miernika.
UWAGA 2 Miejsce dostawy określone jest zazwyczaj przez operatora systemu dystrybucyjnego i
może zostać sprecyzowane przez Krajowe Przepisy lub Przepisy Techniczne.
2.21
zewnętrzny rurociąg gazowy
część rurociągu gazowego poprowadzone po zewnętrznej części budynku odchodząca od miejsca
dostawy od głównego odcięcia mediów do pustki rurociągu w ścianie zewnętrznej.
2.22
wewnętrzny rurociąg gazowy
część rurociągu gazowego rozpoczynająca się od pustki rurociągu w ścianie zewnętrznej budynku i
kończąca się na wejściu do urządzenia.
2.23
przewód pionowy
część pionowa rurociągu, wyższa niż jedno piętro budynku.
7
2.24
terminologia przyjęta w przywołanych poniżej przepisach stosowana jest w niniejszym
dokumencie:
EN 1775 Podłączenie gazu – Gazociągi w budynkach – Maksymalne ciśnienie robocze poniżej lub
równe 5 bar – Zalecenia funkcjonalne
2.25
woda pitna
woda przeznaczona do spożycia przez ludzi (zgodnie z Dyrektywą Rady 98/83/EC dotycząca jakości
wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi)
3.
Informacje ogólne
3.1 Zgodnie z EN 45020 punkt 3.1, niniejsza norma zawiera specyfikacje techniczne podlegające
wymogom punktu 2.4 normy EN 45020 w oparciu o przepisy najlepszej dostępnej technologii zgodnie
z postanowieniami punktu 3.5 normy EN 45020. Została przygotowana przez doświadczoną jednostkę
we współpracy z producentem – dostawcą systemu. Niniejsza norma stanowi dokument powszechnie
dostępny. Norma ta jest dokumentem spełniającym wymagania dotyczące „Instrukcji montażu i
instalacji”.
3.2 Do wykonywania podłączeń rur i montażu systemu CATS stosować można wyłącznie elementy
1
dopuszczone przez dostawcę systemu .
4.
Ogólne wymagania techniczne dotyczące systemów Cats (dla wszystkich
mediów)
Niniejszy punkt opisuje system CATS stosowany do wszystkich mediów. Warunki szczególnej pracy
zapisano w punkcie 5.
4.1 Wprowadzenie
4.1.1 Uniwersalne narzędzie do budowy rurociągu dystrybucyjnego
Rury faliste ze stali nierdzewnej systemu Cats są uniwersalnym narzędziem do budowy rurociągów
dystrybucyjnych różnych mediów płynnych i gazowych. Można je montować w rurociągach
dystrybucyjnych gazów, wody (łącznie z wodą pitną), mediów grzewczych i chłodzących, sprężonego
powietrza i innych. Rury można wyposażyć w niezdejmowane powłoki z tworzywa sztucznego, Gsleeve oraz izolację. Wykorzystuje się je do budowy nowych rurociągów mediów płynnych i gazowych,
podczas napraw istniejących rurociągów, do podłączania urządzeń gazowych, ujęć wody, elementów
grzewczych, chłodnic, konwektorów wentylatorowych, głowic systemów tryskaczowych, systemów
solarowych i chłodzenia, wymienników ciepła oraz jako części innych systemów takich jak urządzenia
opalane gazem, komory wymienników, podgrzewaczy wody, itp.
4.1.2 Funkcje
Charakterystyczną funkcją niniejszych rur jest ich elastyczność. Tym samym, podczas budowy
rurociągu nie jest konieczne stosowanie kształtek. Rury można w łatwy sposób zginać ręcznie. Po
zagięciu rury utrzymują swój kształt. Ogranicza to czas montażu oraz ilość złączy rurociągu. Inną
właściwością jest ich uniwersalność. Pojedynczy system, do budowy którego niezbędne jest wyłącznie
jedno narzędzie, aby stanowił przygotowany do indywidualnych potrzeb układ transportu różnych
mediów, pracujący w różnych warunkach, przy zastosowaniu zmieniających się średnic wewnętrznych.
1
Zatwierdzenie dostawcy systemu będzie wykonane w formie pisemnej i możliwej do
udokumentowania
8
4.1.3 Rury i przewody z falistej stali nierdzewnej
Sposób wykorzystania rur systemu Cats jest podobny do innych rurociągów podobnego typu
(stalowych, miedzianych, z tworzywa sztucznego, wielowarstwowych, itp.). Jednakże, konstruktor
uwzględni szczególne właściwości, zgodnie z niniejszym opisem.
Rur falistych ze stali nierdzewnej nie można mylić z przewodami elastycznymi z falistej stali
nierdzewnej. Na pierwszy rzut oka mogą wydawać się podobne, ale zakres zastosowania jest
zdecydowanie inny. Rury zaprojektowano do budowy części nieruchomych rurociągu dytrybucyjnego.
Ilość powtarzających się zgięć w jednym miejscu jest ograniczona i tym samym rury można giąć
podczas montażu, a nie podczas pracy. Po oddaniu systemu do eksploatacji, rury należy wyginać
tylko w wyjątkowych sytuacjach, na przykład w momencie nieumyślnego przesuwu rurociągu
dystrybucyjnego (osiadanie budynku), który może zostać w bezpieczny sposób skompensowany na
rurze bez zmniejszania szczelności rurociągu.
W odróżnieniu od rur, przewody elastyczne z falistej stali nierdzewnej wykorzystywane są do
skompensowania powtarzających się ruchów (do kilku tysięcy cykli). AZ – Pokorny, s.r.o. produkuje
faliste przewody elastyczne określone symbolami „WS“ i „VA/VA“.
4.2 Dane techniczne i parametry
4.2.1 Rury – Wymiary DN, odchyłki, powierzchnie, powłoka
Rury Cats produkowane są w rozmiarach od DN8 do DN50. Wymiary DN8 do DN25 można poddać
obróbce na prasie Cats. Wymiary DN 32 do DN50 można zakończyć wyłącznie przez spawanie bądź
w zależności od przypadku przez przylutowanie elementu końcowego. Aby uzyskać informacje na
temat wymiarów rur, patrz tabela 1.
Ważne:
Parametry techniczne rur Cats zakończonych przez producenta podano w instrukcji obsługi
dołączonej do każdego produktu.
Producent może wykończyć rury powłoką z tworzywa sztucznego o grubości 0,5 - 1,0 mm i w
dowolnym kolorze. Rury spełniające wymagana normy EN15266 posiadają kolor żółty (patrz 5.1.1).
Standardowo, rury bez końcówek dostarczane są w zwojach 5 lub 60 metrów każdy. Producent
dostarcza również inne ilości będące wielokrotnością 5 metrów.
Odchyłki długości rur bez końcówek są ogólnie określone przez producenta w następujący sposób:
•
•
•
•
Do 2000 mm długości znamionowej: -2 / +10 mm
Powyżej 2000 mm długości znamionowej: ±0,5 %
Rury dostarczone w innych długościach podlegają temu samemu ograniczeniu tolerancji
dolnej, lecz nie ma dla nich ograniczenia górnego.
Poszczególne rury z końcówkami zapewnionymi przez producenta mogą posiadać inne
odchyłki określone w dokumentacji produktu.
Ważne:
Jeżeli kształt rury ulegnie zmianie w dowolny sposób (na przykład dostarczona jest w zwoju a
następnie ponownie rozwinięta), zmienia się jej długość.
W przypadku pracy pod ciśnieniem, rury wydłużają się (do 5% w skrajnych przypadkach). W
takim przypadku może dość do trwałego wydłużenia wynoszącego maksymalnie 2%. Ogólnie,
im większa średnica wewnętrzna i ciśnienie, tym większe wydłużenie. Aby uzyskać dalsze
informacje dotyczące wydłużenia, prosimy o kontakt z producentem
Rury mogą również ulec trwałemu wydłużeniu w przypadku działania naprężeń (rzędu setek
Newtonów)
9
Tabela 1 – Wymiary rur
Oznaczenie
Wymiar
Wymiar
zgodnie z
EN 15266
Średnica
zewn.
Średnica
wew.
Skok
pofałdowa
nia
Gr. Ściany
Waga
Powierz
chnia
Obj.
Uwaga
Śr.
Gwintu
Nr art.
No.**
* Gwint nakrętki łączącej systemu montażowego. Jeżeli rura zakończona jest przez producenta, wymiar nakrętki
dla danego rozmiaru może się różnić.
** Numer produktu nadany przez producenta różni się w zależności od materiału rury: 1.4301 (AISI 304) i 1.4404
(AISI 316L)
A. Wymiar standardowy systemu montażowego (może zostać odciśnięty prasą Cats)
B. Opcjonalne wymiary systemu montażowego - w zależności od życzenia klienta (jeżeli
zakupione zostały odpowiednie szczęki, można wykorzystać prasę Cats)
C. Brak dostawy wraz z systemem montażowym (dostarczana jako rura końcowa z wymaganymi
końcówkami)
10
4.2.2 Ciśnienie robocze, ciśnienie projektowe, ciśnienie rozrywające
Aby uzyskać informacje na temat ciśnienia poszczególnych mediów i rodzajów końcówek, patrz tabela
2.
Tabela 2 – Ciśnienie robocze dla różnych mediów i rodzajów końcówek
Media
Gaz
Woda
pitna*
Pozostałe
media **
Zaciskana
0.5 bar
10 bar
16 bar
DN 8 do DN 25
Rodzaj końcówki
Spawana
Lutowana
Zgodna z
Obejma
EN 15266
5 bar
5 bar
0.5 bar
0.5 bar
10 bar
10 bar
Nie
dotyczy
16 bar
16 bar
10 bar
Nie
dotyczy
DN 32 do DN 50
Spawana
Lutowana
5 bar
5 bar
5 bar
-
5 bar
5 bar
* Wartość dotyczy maksymalnego ciśnienia roboczego w rurociągu dystrybucyjnym wody pitnej. Ciśnienie innych
mediów wodnych (za wyjątkiem wody pitnej) podano w wierszu „pozostałe media”.
** „Pozostałe media” obejmuje media opisane w punkcie 4.2.6. Maksymalne ciśnienie robocze mediów
nieokreślonych w niniejszym punkcie podane zostało przez producenta dla każdych warunków oddzielnie.
Tabela 3 – Dodatkowe dane dotyczące ciśnienia
Ciśnienie projektowe:
Ciśnienie rozrywające:
DN 8 do DN 25
DN 32 do DN 50
PN 16
PN 5
140– 220 bar
4.2.3 Straty ciśnienia
Straty ciśnienia w rurach Cats wynikają z ich pofałdowania. Aby uzyskać podstawowe informacje na
ten temat, patrz tabela 4, 5 i 6. Bardziej praktyczne jest otwarcie arkusza Excel zawierającego
wyliczenia i schematy, dostępnego na stronie producenta: www.az-pokorny.cz => część „Download“.
Po wprowadzeniu poniższych danych, niniejszy plik można wykorzystać dla dokładnego
zwymiarowania przewodów: średnica wewnętrzna, długość, ciśnienie, temperatura, ilość zagięć oraz
ich kąt i promień, transportowany środek, wymagane natężenie przepływu, itp. W wyniku otrzymujemy
schemat i tabelę strat ciśnienia wraz z określeniem ich wpływu oraz wyliczeniem mocy (dolna i górna
wartość opałowa). Można również porównać wyniki przy innej ilości zgięć. Wszystkie wartości
wynikowe uzyskuje się w drodze wyliczenia.
11
Tabela 4 – Natężenie przepływu wody przy stracie ciśnienia 0,5 bar
3
Natężenie przepływu [w m /h] przy stracie ciśnienia ∆p 5000 Pa (0,5 bar) – środek: woda (H2O)
12
Tabela 5 – Natężenie przepływu gazu ziemnego przy stracie ciśnienia 1 bar
3
Natężenie przepływu [w m /h] przy stracie ciśnienia ∆p 100 Pa (1 mbar) – środek: metan (CH4)
13
Tabela 6 – Natężenie przepływu gazu ziemnego przy stracie ciśnienia 2 mbar
3
Natężenie przepływu [w m /h] przy stracie ciśnienia ∆p 200 Pa (2 mbar) – środek: metan (CH4)
14
4.2.4 Temperatury robocze
Temperatura robocza:
Końcówki zaciskane: -40 do +200 °C
Końcówki lutowane: -20 do +250 °C
Końcówki spawane: -40 do +350 °C
Jeżeli wykorzystywana jest rura z powłoką lub ochronnym przewodem polipropylenowym,
maksymalna temperatura robocza zredukowana jest do +100°C.
Temperatury dotyczące rur z końcówkami nałożonymi przez producenta podane zostały w instrukcji
obsługi dostarczonej wraz z produktem.
Temperatura robocza zależy również od właściwości uszczelki wykorzystanej dla danego środka oraz
warunków charakterystycznych pracy. Uszczelnienie Klingersil C4400 zapewnione jako standardowa
uszczelka producenta jest odpowiednia do wszystkich mediów opisanych w punkcie 4.2.6 dla
temperatur do +200°C.
4.2.5 Ognioodporność i reakcja na ogień
Rury systemu Cats spełniają wymagania normy EN1775:2008 - odporność na wysokie temperatury
(650°C przez 30 minuty).
Reakcja na pożar danej klasy:
Rury bez powłoki: A1
Rury z powłoką: B – s2, d0
4.2.6 Media
•
•
•
•
•
•
•
gaz
woda pitna (patrz punkt 5.2)
woda (inna)
płyny układów chłodzenia i grzania (płyny odpowiednie do rurociągów ze stali nierdzewnej i
zastosowanych uszczelnień, oraz w zależności od przypadku innych elementów systemu)
sprężone powietrze
para
inne media dopuszczone przez producenta
4.2.7 Specyfikacja materiałowa komponentów
Aby uzyskać informacje odnośnie materiałów wykorzystanych na poszczególne komponenty, patrz
tabela 7.
Tabela 7 – Komponenty oraz ich materiały
Komponent systemu
Rury
Końcówki (nakrętki łączące oraz wkrętki)
Reduktory i złącza
Trójniki
Uszczelnienie
Materiał
Rury standardowe:
. Stal nierdzewna gatunku 1.4301 (AISI 304),
1.4404 (AISI 316L)
Materiały dostarczane na życzenie:
. Stal nierdzewna gatunku 1.4571 (AISI 316Ti)
Mosiądz (CuZn39Pb3, CuZn40Pb2)
Mosiądz (CuZn39Pb3, CuZn40Pb2), brąz
(CuSn7Zn2Pb3, CuSn5Zn5Pb)
Stal nierdzewna 1.4408
Klingersil C4400
15
4.2.8 Identyfikacja i oznaczenie komponentów systemu
Aby uzyskać informacje na temat oznaczeń komponentów i rur Cats wyposażonych w końcówki przez
producenta, patrz tabela 8.
Tabela 8 – Komponenty oraz ich oznaczenie
Komponent systemu
Rura Cats
Rura Cats CE (zgodna z wymaganiami normy
EN15266 z żółtą powłoką)
Końcówki (nakrętki łączące oraz wkrętki)
Łączniki i reduktory
Oznaczenie
Dwa systemy znakowania:
„AZ WRO xxx yy PN15 DVGW Lzzzzzzz“ lub
„AZ - WRO xxx - yy - PN15 - DVGW“
„AZ WR16-CE DN yy gas – MOP 0.5 – EN 15266
– Lzzzzzzz“
Oznaczenie minimalne:
znak producenta „AZ”
wymiar gwintu (np.: „G¾”)
Oznaczenie minimalne:
znak producenta „AZ”
symbol odpowiedniości materiału do gazu i wody
pitnej („G” = odpowiednie do paliw gazowych,
„GW” = odpowiednie do paliw gazowych i wody
pitnej, patrz punkt 5.2)
gdzie:
AZ = znak producenta
WRO = symbol typu
PN15 DVGW = klasa ciśnieniowa zgodnie z certyfikatem wydanym przez niemieckie laboratorium
przeprowadzania prób DVGW
xxx = sybol materiału rury AISI (np.: „304“, „316L“)
yy = średnica wewnętrzna DN (np.: „20“)
zzzzzzz = numer identyfikacyjny partii lub dowolne inne dane producenta
Rury z końcówkami zaciskanymi, lutowanymi lub spawanymi wykonanymi przez producenta, poza
standardowym oznaczeniem, zidentyfikowane są dodatkowo datą produkcji w formacie „ww.yy”
(„kalendarzowy tydzień.rok” – zazwyczaj na jednej z końcówek). Rury ze spawanymi lub lutowanymi
końcówkami zapewnionymi przez producenta posiadają znaj kontroli jakości.
4.2.9 Okres użytkowania i gwarancja
Okres użytkowania rur jest nieograniczony pod warunkiem, że przestrzega się warunków podanych w
niniejszym dokumencie. Producent zapewnia 3-letni okres gwarancyjny, chyba że producent i klient
zawarli odrębną, pisemną umowę.
4.3 Cats jako system montażowy
Główną ideą systemu Cats jest łatwość i szybkość montażu rurociągu dystrybucyjnego.
System Cats składa się z:
•
•
•
rur dostarczonych w odpowiedniej ilości
pras i narzędzi tnących do cięcia i zakańczania rur
końcówek (nakrętki łączące oraz wkrętki)
16
•
•
•
•
uszczelek
łączników (reduktorów, złączy, przejściówek i trójników)
G-sleeve, M-sleeve oraz izolacji termicznej, folii kurczliwej
innych akcesoriów do specjalnego zastosowania (tryskacze, panele solarowe, system
grzewcze i chłodnicze)
Na życzenie klienta, rury mogą być powleczone tworzywem sztucznym o grubości 0,5 - 1,0 mm w
różnych kolorach, podobnie jak rury spełniające wymagania normy EN15266, które dostarczane są z
powłoką.
4.3.1 Końcówki i uszczelki
Końcówka wykonana jest przez zaciśnięcie trzech ostatnich pofałdowań prasą Cats. Przed
zaciśnięciem, na rurę nakładana jest nakrętka łącząca lub wkrętka spełniające funkcje elementu
końcowego. Połączenie takie uszczelnione jest odpowiednią uszczelką. W standardzie, producent
dostarcza system z uszczelkami Klingersil C4400, które można wykorzystać podczas pracy z paliwem
gazowym, wodą pitną (patrz 5.2) oraz większością standardowych mediów. W przypadku tego
uszczelnienia, nie stosuje się żadnych dodatkowych środków (na przykład smary).
Uszczelka
a) nakrętka łącząca
Uszczelka
b) wkrętka męska
Rysunek 1 – Rura z końcówkami (nakrętki łączące oraz wkrętki)
Jako zakończenie specjalne, można wykorzystać obejmę. Opis w punkcie 5.1.1.2.
4.3.2 Narzędzia i ich wykorzystanie
Do zakończenia rur Cats należy konieczne używać nożyc i prasy Cats.
Prasy:
•
•
prasy dźwigniowe, mechaniczne, seria 100 (100, 110, 120)
prasy bezprzewodowe, seria 300
Nożyce:
•
•
Cats 250
Cats 260 (wyłącznie do pracy bezprzewodowej, do DN 16)
17
Legenda:
a) Nożyce Cats 250
b) Prasa Cats 120 ze szczękami
c) Praca bezprzewodowa Cats 300
Rysunek 2 – Narzędzia do zakańczania rur firmy Cats
Zazwyczaj, producent dostarcza narzędzia w następujących zestawach:
•
•
•
2
Zestaw Profi (prasa Cats 120 ze szczękami ) DN 8, DN 12, DN 16, DN 20 i DN 25, nożyce
Cats 250, skrzynka metalowa, nakrętki i uszczelki: 3/8"-10 szt., 1/2"-20 szt., 3/4"-20 szt., 1"-10
szt., 5/4"-6 szt., instrukcja obsługi
Zestaw Standard (prasa Cats 120 ze szczękami 3) DN 8, DN 12, DN 16, DN 20 i DN 25,
nożyce Cats 250, skrzynka plastikowa, instrukcja obsługi)
Zestaw Accu (zasilana z baterii (bezprzewodowa) prasa Cats 300, ładowarka, narzędzia do
rur DN 8, DN 12 i DN 16, nożyce Cats 260, skrzynka plastikowa, instrukcja obsługi)
Legenda:
a) Zestaw Standard
b) Zestaw Profi
c) Zestaw Accu
Rysunek 3 – Zestawy narzędzi
2
Inne wymiary szczęk (DN 12(16,8), DN 18 i DN 23) dostępne jako akcesoria
18
4.3.2.1 Procedura zakańczania rury przy użyciu mechanicznej dźwigniowej prasy Cats 120
1. Przy pomocy nożyc Cats 250 uciąć rurę u dołu pofałdowania (w miejscu o najmniejszej
średnicy) tak, aby uzyskać niezbędną długość rury, zgodnie z rysunkiem 4. Należy pamiętać,
że po zaciśnięciu rura ulegnie skróceniu (w zależności od wymiaru rury o około 9 do 16 mm z
dwóch stron). Ustawić nożyce na rurze i stopniowo (małymi etapami) dokręcać kołowy nóż
tnący. Krawędź rury musi pozostać gładka. Nie wolno stosować żadnych innych nożyc ani
piły! Przed przystąpieniem do cięcia, można usunąć powłokę z tworzywa sztucznego. Nie
wolno zniszczyć powierzchni rury.
Koło tnące
Rysunek 4 – Cięcie rury
2. Sprawdzić przecięcie z obydwu stron rury pod kątem gładkości i obecności postrzępień i w
razie konieczności spiłować je. Należy uważać, aby nie zniszczyć rury.
3. Jeżeli rura powleczona jest powłoką z tworzywa sztucznego, należy ją odciąć i nałożyć na
rurę nakrętkę łączącą / wkrętkę. Aby uzyskać informacje na temat długości cięcia, patrz tabela
9.
Tabela 9 – Cięcie powłoki
Średnica rury
DN 8, DN 12, DN 16, DN 18
DN 20, DN 23, DN 25
Ilość ciętych zwojów
8
9
4. W zależności od średnicy rury, założyć odpowiednie, dzielone szczęki do prasy Cats 120.
5. Odchylić dźwignię prasy, włożyć rurę w dolne szczęki pozostawiając trzy ostatnie zwoje do
zaciśnięcia.
Płyta
Szczęka górna
Górna część blokady
Szczęka dolna
Dolna część blokady
Dźwignia
Dźwignia zabezpieczająca blokadę
Legenda:
a) przed zaciśnięciem
b) po zaciśnięciu
Rysunek 5 – Procedura zaciskania rury
6. Przy pomocy dźwigni zamknąć i zabezpieczyć górną część blokady.
7. Ustawić dźwignię prasy w pozycji poziomej.
8. Przechylić dźwignię w górę, otworzyć górną część blokady i wyjąć rurę. Sprawdzić jakość
powierzchni uszczelnienia. Musi być płaskie i bez żadnych zagnieceń, odcisków, itp. Jego
wymiary muszą odpowiadać tym, podanym w tabeli 10:
19
Tabela 10 – Wymiary zaciskania
Wymiar rury
DN 8
DN 12
DN 16
DN 18
DN 20
DN 23
DN 25
Wymiar
końcówki
G 3/8
G 1/2
G 3/4
G 3/4
G1
G1
G 5/4
Poprawnie
d + 0.3 mm
b - 0.5 mm
13.0
17.1
21.7
23.1
26.7
29.8
35.1
2.1
2.8
2.8
2.8
3.1
3.2
3.2
Niepoprawnie
Niepoprawnie
uszczelka
Niepoprawnie
Rysunek 6 – Właściwe i niewłaściwe zaciskanie rury
9. Nałożyć na rurę obydwie nakrętki łączące / wkrętki gwintowane oraz przewód
zabezpieczający (G-sleeve lub M-sleeve) lub izolację. Powtórzyć kroki od 2 do 8 w przypadku
zaciskania drugiego końca rury.
10. Jeżeli zdjęto żółta powłokę, po montażu można ją nałożyć za pomocą przewodu
termokurczliwego lub owinąć rurę zabezpieczającą taśmą samoprzylepną. Złącze z
elementem łączącym można zabezpieczyć w ten sam sposób. Taśma nie powinna w
niekorzystny sposób wpływać na rurę i elementy łącznikowe.
11. Rurę należy zginać zgodnie z tym, co podano w punkcie 4.5.1.
UWAGA Prasa jest nastawiona przez producenta. Podczas wymiany szczęk do innego rozmiaru, nie
zmieniać nastaw.
Po około 100 cyklach zaciskania, należy zmierzyć zaciśnięte złącze i porównać uzyskane wartości z
wartościami podanymi w tabeli 10. W przypadku odchyłek, prasę należy ustawić przy pomocy śruby
nastawczej oraz przeciwnakrętki.
Jeżeli dowolna część prasy ulegnie nadmiernemu zużyciu, należy ją wymienić na nową lub odesłać
prasę do producenta w celu przeprowadzenia naprawy.
Dokręcanie złączy z uszczelkami należy przeprowadzić zgodnie z zaleconymi momentami. Przed
przystąpieniem do dokręcania, należy skorzystać z klucza dynamometrycznego, aby sprawdzić siłę
niezbędną do uzyskania wymaganego momentu. Jeżeli złącze nie jest wystarczająco mocno
dokręcone, może przeciekać. W przypadku przyłożenia zbyt dużego momentu, uszczelka może ulec
uszkodzeniu (zgnieceniu).
Momenty dokręcania podane w tabeli 11 dotyczą uszczelek Klingersil C4400 dostarczonych przez
producenta. Złącze można dokręcić ponownie po przeprowadzeniu pierwszego obciążenia rurociągu.
Tabela 11 – Momenty dokręcania uszczelek Klingersil C4400
Średnica rury
DN 8
DN 12
DN 16
DN 18
Nakrętka łącząca
G3/8
G1/2
G3/4
G3/4
Moment dokręcenia (Nm)
16 - 19
19 - 23
20 - 40
35 - 40
20
DN 20
DN 23
DN 25
G1
G1
G11
35 - 45
65 - 80
50 - 80
Ważne:
Złącza z uszczelkami płaskimi można ochronić przed obluzowaniem przez nałożenie
niewielkiej ilości odpowiedniego spoiwa podczas montażu. Spoiwo nie może przedostać się
do uszczelki i powierzchni styku rury. Spoiwa nie należy nakładać na gwint elementu
końcowego rury, lecz na gwint nakrętki adaptacyjnej.
Procedura postępowania w przypadku starszych modeli pras Cats 100 i Cats 110 jest nieco
odmienna (patrz odpowiednie instrukcje dostarczone wraz z prasami). Nie należy wymieniać
szczęk pomiędzy różnymi typami pras!
Główne różnice pomiędzy prasami:
Cats 120: obydwie części szczęki mocowane są śrubami. Obydwie części szczęki i prasy (na kostce
tłoczyska) oznaczone są symbolem (120); dostępne na rynku od czerwca 2009 roku.
Cats 110: dolna część szczęki nie posiada gwintu do mocowania w prasie, jest tylko nakładana na
sworzeń. Obydwie części szczęki i prasy (na kostce tłoczyska) oznaczone są symbolem (100);
dostępne na rynku od 2005 roku.
Cats 100: podczas zmiany rozmiaru zaciskanej rury, szczęki oraz płytkę dociskową należy zmienić.
Dolna część szczęki nie posiada gwintu do mocowania w prasie, jest tylko nakładana na sworzeń.
Szczęki oraz prasa nie posiadają oznaczenia modelu. Części zamienne są już praktycznie
niedostępne. Zalecamy odesłanie prasy do producenta w celu przeprowadzenia naprawy.
Ważne:
Rur nie należy zakańczać przy użyciu narzędzi innych producentów
4.3.2.2 Procedura zakańczania rury przy pomocy prasy bezprzewodowej serii 300
W zasadzie procedura ta jest podobna do procedury stosowanej w pasie mechanicznej. Aby uzyskać
informacje na temat szczegółowych funkcji, patrz instrukcja obsługi dostarczona z każdą prasą
bezprzewodową.
4.3.3 Elementy łączące systemu – złącza, przejściówki i trójniki
Producent dostarcza szeroką gamę oryginalnych elementów łączących – patrz tabela 12.
21
Tabela 12 – Oryginalne elementy łączące
Opis elementu
Rysunek
Wymiar
Nr artykułu
Złącza G-G
Obydwie strony z takim
samym gwintem
walcowym,
zaprojektowane do
uszczelek płaskich
Złącza R-G
Z jednej strony gwint
walcowy do uszczelek
płaskich, z drugiej gwint
zewnętrzny stożkowy
Złącza G-Rp
Z jednej strony gwint
walcowy do uszczelek
płaskich, z drugiej gwint
wewnętrzny
Złącze redukcyjne G-G
Obydwie strony z
gwintami zewnętrznymi
walcowymi do uszczelek
płaskich, każda strona
reduktora posiada inny
wymiar gwintu
Przejściówki Cu/WR
Gniazdo miedziane z
nakrętką łączącą do
uszczelek płaskich
Trójniki
Wszystkie końcówki z
gwintami walcowymi
zewnętrznymi do
uszczelek płaskich
UWAGA Na życzenie dostępne są również inne akcesoria.
22
4.3.4 Tuleje G-sleeve, M-sleeve oraz izolacje
Przed zaciśnięciem, rury można zabezpieczyć polipropylenową tuleją G-sleeve pełniącą wiele różnych
funkcji:
•
podstawowe zabezpieczenie rury falistej (na przykład przed zanieczyszczeniem substancjami
korozyjnymi, wpływem naprężeń mechanicznych)
•
kolorowe oznaczenie (na przykład żółte dla gazu – nie zaleca się stosowania powłok
malarskich na rurach)
Przewody ochronne w kolorze żółtym, niebieskim i czerwonym, które dostępne są w standardzie. Na
życzenie dostarczana są również inne kolory.
Rury można wyposażyć w izolację termiczną - patrz rysunek 7. Na życzenie dostarczane są rury
wyposażone w dwa podstawowe rodzaje izolacji:
•
•
Izolacja z pianki EPDM w kolorze czarnym (kauczuk syntetyczny)
Izolacja poliestrowa PES z folią polietylenową na powierzchni
Legenda:
a) EPDM – kauczuk syntentyczny
b) PES – polyester z folią polietylenową
Rysunek 7 – Rodzaje izolacji termicznej rur Cats
4.3.5 Zaciski montażowe
Producent zaleca montaż rur Cats przy użyciu zacisków ze stali niklowanej z wyłożeniem
kauczukowym, jak podano na rysunku 8. Inny rodzaj montażu może doprowadzić do uszkodzenia rur
(zanieczyszczenie, ogniwa elektryczne, uszkodzenie powierzchni, itp.).
Legenda:
a) Zacisk montażowy rur Cats bez powłoki
b) Zacisk montażowy rur Cats z powłoką z tworzywa sztucznego
Rysunek 8 – Zaciski montażowe rur Cats
23
4.3.6 Części pasujące - wymagania
Kompatybilność części pasujących jest krytyczna podczas podłączania rur Cats do elementów nie
należących do systemu rurociągu dystrybucyjnego (oprawa, inny rodzaj rurociągu dystrybucyjnego,
itp.). Podczas oceny kompatybilności, należy uwzględnić następujące wymagania:
1. Część dopasowana rur Cats zakończonych nakrętką łączącą lub wkrętką musi posiadać
kompatybilny gwint zewnętrzny (EN ISO 228-1) o odpowiedniej długości.
2. Złącze uszczelnione jest uszczelka płaską, powierzchnia uszczelnienia części dopasowanej
będzie płaska i będzie odpowiadała dociskanej końcówce rur Cats zarówno pod względem
kształtu jak i rozmiaru (minimalna nakładka powierzchni uszczelniającej wyniesie 80%).
3. Część dopasowana nie spowoduje odkształcenia oraz nie wpłynie w inny niekorzystny sposób
na końcówkę rury Cats podczas montażu i pracy systemu.
4.3.7 Możliwość użycia komponentów innych producentów
Jeżeli montaż będzie wymagał użycia elementów łączących innych niż te dostarczone przez
producenta (reduktor, złącze, przejściówka, trójnik), złącze innego producenta zostanie wykorzystane
na warunkach podanych w punkcie 4.3.6.
W przypadku użycia uszczelki dostarczonej przez innego producenta, należy przestrzegać poniższych
zasad:
1. Uszczelkę inną można wykorzystać wyłącznie wtedy, gdy właściwości uszczelki oryginalnej
nie są odpowiednie do danego celu.
2. Uszczelka zaprojektowana jest do uszczelnienia mediów, które będą dystrybuowane
rurociągiem.
3. Wymiary uszczelki będą takie same jak uszczelki oryginalnej; grubość może się różnić o
±33 %.
4. Zakres wytrzymałości temperaturowej uszczelki będzie odpowiadał przewidywanym
warunkom roboczym.
5. Spełnione zostaną warunki producenta dotyczące wykorzystania uszczelki.
6. Do użytku dopuszczone są uszczelki metalowe (miedziane, aluminiowe, itp.).
Ważne:
Osobą odpowiedzialną za dopasowanie innego złącza / uszczelki oraz za właściwości i jakość
wykonania takiego złącza jest osoba, która dokonuje wyboru takich komponentów zgodnie z
powyższymi kryteriami. W takim przypadku, producent nie ponosi odpowiedzialności za
właściwości oraz jakość takie złącza.
W rurociągach gazowych nie można używać uszczelek innych niż te, które dostarczył
producent.
Korzystając z izolacji innej niż ta, dostarczona przez producenta, należy uwzględnić, czy izolacja taka
może się stykać ze stalą nierdzewną jak również wszelkie inne warunki jej wytwórcy.
Na miejscu nie można wykonywać końcówek lutowanych lub spawanych. Końcówki takie może
wykonać wyłącznie producent AZ - Pokorny, s.r.o. (patrz 4.4).
4.4 Rury Cats z końcówkami wykonanymi przez producenta oraz rozwiązanie indywidualne
Rury systemu Cats (jako część systemu montażowego) nie zawsze muszą spełniać wszystkie
wymagania dotyczące ich montażu. Powodem może być:
•
Klient potrzebuje specjalnego zakończenia rury (system montażowy nie obejmuje
odpowiedniego zakończenia, reduktora, złączki, przejściówki lub trójnika).
24
•
•
Rura wykorzystywana będzie pod większym ciśnieniem roboczym.
Klient nie może wykonać samodzielnie czynności związanych z zaciskaniem (na przykład, nie
posiada właściwych narzędzi lub wykwalifikowanego personelu).
W takich przypadkach, producent oferuje zakończenie rur zgodnie z wymogami klienta oraz zapewnia
dostawę w pełni skompletowanego produktu.
Zakończenie nie musi być koniecznie zaciskane (tak jak jest to w przypadku systemu montażowego),
ale można je wykonać w drodze lutowania bądź spawania.
Typowe końcówki lutowane lub spawane obejmują:
•
•
•
•
gwinty zewnętrzne i wewnętrzne lub różne wymiary
gniazda z miedzi lub stali nierdzewnej
kołnierze standardowe i specjalne
końcówki podlegające specjalnym normom lub innym wymogom
Ważne:
Jeżeli instrukcja obsługi dostarczona wraz z rurą nie stanowi inaczej, należy przestrzegać
zasad opisanych w niniejszej normie dotyczących magazynowania, montażu i obsługi
systemu.
AZ – Pokorny oferuje swoim klientom rozwiązania według indywidualnych potrzeb. Rury nie tylko
mogą zostać zakończone dowolnego rodzaju końcówką, przykłady podane na rysunku 10, ale na
życzenie również mogą zostać ukształtowane, zaizolowane i powleczone. Produkty specjalne można
dostarczyć zarówno w niewielkich i dużych partiach jak również pojedynczo.
Rysunek 9 – Przykład produktu dostosowanego do indywidualnych potrzeb klienta
Legenda:
a) mosiężne kolanko lutowane, gwintowane
b) stalowa, spawana złączka wkrętka ze stali nierdzewnej do uszczelnienia typu O-ring
c) lutowana złączka wkrętna do uszczelnienia typu O-ring
Rysunek 10 – Przykłady końcówek niestandardowych
25
4.5 Warunki wykonania
4.5.1 Gięcie
Jedną z głównych funkcji rur jest ich elastyczność. Rur z łatwością można ręcznie wyginać do
wymaganego kształtu. Podczas kształtowania rur, należy spełnić poniższe warunki:
1. Rury wyginać do minimalnego promienia wyłącznie na podstawie danych podanych w tabeli
13. Promień związany jest z osią wzdłużną rury.
Tabela 13 – Minimalne promienie gięcia
Średnica rury
DN 8
DN 12
DN 16
DN 18
DN 20
DN 23
DN 25
DN 32
DN 40
DN 50
Minimalny promień zgięcia
16 mm
25 mm
25 mm
30 mm
30 mm
45 mm
45 mm
60 mm
80 mm
100 mm
2. W jednym miejscu dopuszcza się przeprowadzenie maksymalnie pięciokrotnego gięcia. Jeżeli
wyniknie konieczność przeprowadzenia większej ilości gięć, należy skorzystać z innego
przewodu, na przykład z falistego przewodu ze stali nierdzewnej typu WS.
3. Po przeprowadzeniu gięcia, rura nie może pęknąć ani w żaden inny sposób ulec zniszczeniu,
a ponadto czynność zginania nie może spowodować jej odkształcenia lub zmniejszenia
przekroju.
4. Rurę należy giąć ręcznie, optymalnym rozwiązaniem jest zaginanie jej wokół kciuka. Nie
należy stosować narzędzi metalowych, aby uniknąć uszkodzenia i / lub zanieczyszczenia
powierzchni rury.
Rysunek 11 – Procedura gięcia rur Cats (a, b) oraz przykład rury wybrakowanej (c)
5. Jeżeli jest to możliwe, rury należy wygiąć przed ich zamontowaniem w rurociągu
dystrybucyjnym. Jeżeli rurę należy wygiąć po wykonaniu końcówki, miejsce łączenia należy
odpowiedni chronić przez naprężeniami mechanicznymi (na przykład, przy pomocy
odpowiedniego narzędzia przytrzymać rurę bezpośrednio za końcówką). Szczególną uwagę
należy zwrócić na złącza uszczelnione uszczelką płaską.
6. Rurę należy ukształtować w taki sposób, aby przed montażem powierzchnia uszczelniająca
rury oraz elementu pasowanego były względem siebie równoległe, by nie zachodziła
konieczność ustawiania w drodze dokręcania łączenia (patrz rysunek 12).
26
Odpowiednio
Nieodpowiednio
Rysunek 12 - Przykład właściwego i niewłaściwego montażu rury oraz elementu pasowanego
7. Rury nie wolno formować przez skręcanie.
4.5.2 Zabezpieczenie rurociągu ochronnego, lokalizacja rurociągu na i pomiędzy
konstrukcjami oraz na zewnątrz budynków.
Zazwyczaj rury Cats mocuje się na ścianach. Rury zlokalizowane pomiędzy konstrukcjami, na
przykład w posadzce, ścianie lub przechodzące przez nie należy umieścić w tulei G-sleeve. W tym
celu, producent dostarcza polipropylenowy przewód zabezpieczający. Przewód ten chroni rurę przed
bezpośrednim kontaktem z murem oraz zapobiega zanieczyszczeniu powierzchni rury. Złączy
gwintowych nie należy umieszczać w ścianach. Gdy rurociąg przechodzi do kolejnej części pożarowej,
w ścianie należy zapewnić odpowiednią przestrzeń wyposażoną w ognioodporną uszczelkę, która w
przypadku pożaru rozszerzy się i wypełni przestrzeń rurociągu, wartości wytrzymałości ogniowej
takiego materiału powinny być zgodne z EI30. Aby uzyskać informacje na temat pustych przestrzeni i
prowadzenia rurociągów, patrz punkt 5.1.5 i 5.1.6.
Wartości wytrzymałości ogniowej rurociągu wykonanego z rura Cats można zwiększyć przez
zamontowanie powłoki, tulei G-sleeve, rur ochronnych oraz przez zastosowanie innych odpowiednich
metod. Tabela 14 podanie minimalny poziom zabezpieczenia rurociągu dotyczący jego lokalizacji.
Tabela 14 – Minimalne wymagania dotyczące zabezpieczenia rurociągu wykonanego z rur Cats
(za wyjątkiem rurociągów gazowych)
Lokalizacja
Podziemny
Powłoka – patrz Tuleja G-sleeve
punkt 2.11
– patrz punkt
2.18
(zabezpieczenie
gazoszczelne /
wodoszczelne)
TAK
TAK
Rurociąg
dystrybucyjny
wewnątrz
budynków
Rurociąg
dystrybucyjny na
zewnątrz
budynków
Na powierzchniach konstrukcji
W konstrukcjach (np.: pod tynkiem)
Na powierzchniach konstrukcji
W konstrukcjach (np.: w
posadzkach, sufitach, ścianach)
TAK
TAK
NIE
TAK – lub tuleja
G-sleeve
W kanałach, szybach, przewodach
serwisowych, podwieszanych
sufitach, pod wyłożeniem ścian, itp.
NIE
NIE
TAK
NIE
NIE – w
przypadku
rurociągów
malowanych
NIE
TAK – w
przypadku
przedłużania rur
Rura ochronna
– patrz punkt
2.19
(zabezpieczenie
mechaniczne)
TAK – w
przypadku
rurociągów
układanych na
głębokości nie
większej niż 600
mm
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE
27
Ważne:
Podczas projektowania i montażu rurociągu dystrybucyjnego należy uwzględnić ryzyko
wynikające z korozji oraz uszkodzeń mechanicznych rur Cats i w razie konieczności,
zabezpieczenie rur należy odpowiednio zwiększyć. W przypadku rurociągu montowanych na
zewnątrz, należy uwzględnić warunki atmosferyczne oraz promieniowanie ultrafioletowe;
rurociągi należy chronić przed ich wpływem przez dobranie właściwej lokalizacji rurociągu lub
przedsięwzięcie odpowiednich środków zaradczych.
4.5.3 Mocowanie rurociągów na ścianach
Rury nie stanowią systemu samonośnego. Rury mocować w większych odległościach. Nigdy nie
należy stosować elementów mocujących, których części metalowe dotykałyby bezpośrednio stali
nierdzewnej rury falistej. Powierzchnia rury może ulec uszkodzeniu i zanieczyszczeniu innymi
metalami oraz ich tlenkami, a ponadto może powstać ogniwo elektryczne. Aby uzyskać więcej
informacji, patrz punkt 4.3.5.
Właściwa lokalizacja elementów mocujących:
•
•
•
W okolicach końców ciągów lub złączy
W pobliżu zgięć
Na prostych odcinkach, co mniej więcej 1,2 m do 1,8 m (im większy rozmiar, tym krótsza
odległość)
Rysunek 13 – Przykład lokalizacji miejsc montażowych
4.5.4 Magazynowanie i dostawa
Przed wykonaniem dostawy, producent pakuje gotowe rury i komponenty systemu (w folię, kartony,
itp.). Podczas dostawy i magazynowania, opakowania należy chronić przed uszkodzeniem, a produkty
i komponenty przed zagrożeniami określonymi w załączniku A.
4.6
Procedury zabronione i nie zalecane
•
•
Rur Cats nie można instalować w betonie.
Zakopywać można wyłącznie rury wyposażone przez producenta w powłokę z tworzywa
sztucznego i umieszczone w rurze ochronnej (tuleja M-sleeve) spełniające wymagania
wytrzymałości mechanicznej co najmniej 450 N/20 cm. Aby uzyskać informacje na temat
wymogów dotyczących umieszczania rurociągów gazowych w tulejach G- lub M-sleeve, patrz
punkt 5.1.2.
UWAGA Jako tulei M-sleeve zaleca się wykorzystanie rur falistych podwójnie powleczonych,
na przykład KOPOFLEX; zamontowanie pierścieni uszczelniających zapobiega
przedostawaniu się wilgoci i zalaniu złączy.
28
•
•
•
•
•
4.7
Malowanie rur oraz innych komponentów systemu jest zabronione (chyba że producent wydał
na to pozwolenie).
Rury nie będą kształtowane i / lub wystawiane na działanie sił skręcania lub rozciągania.
Rur nie wolno wykorzystywać do eliminacji „dodatkowych obciążeń”. Na przykład, nie można
ich wykorzystać jako wsporników komponentów rurociągu gazowego (zawory, środki
izolacyjne, regulatory lub mierniki) lub komponentów innych instalacji, systemów, itp.
Przed i w trakcie montażu, rury należy chronić przed uszkodzeniem mechanicznym.
Uszkodzone elementy rurociągu dystrybucyjnego należy wymienić w następujących
przypadkach:
o rura została odkształcona, powierzchnia uległa zniszczeniu, itp.
o promień zgięcia jest mniejszy od dozwolonego
Kwalifikacje montażowe
Montażem systemu Cats może się zająć wyłącznie personel, który zapoznał się z bieżącą wersją
niniejszej normy. Ponadto zaleca się odbycie szkolenia przeprowadzonego przez odpowiednio
wykwalifikowanego szkoleniowca lub producenta.
29
4.8
Porównanie do innych systemów - kompatybilność, funkcje charakterystyczne,
różnice
Na rynku dostępne są różne rodzaje rur / przewodów falistych o różnej jakości i przeznaczonych do
różnych zadań. Ogólnie, nie są ze sobą kompatybilne.
Nigdy nie należy wykorzystywać narzędzi systemu Cats do zaciskania rur lub przewodów innych
producentów i odwrotnie, nigdy nie należy zakańczać rur Cats narzędziami innych producentów.
Nigdy nie należy stosować końcówek pochodzących z innych systemów. Wykorzystać można
wyłącznie złącza i uszczelnienia spełniające wymagania podane w punkcie 4.3.6 i 4.3.7.
Należy zwrócić uwagę na funkcje charakterystyczne poszczególnych systemów. W szczególności,
poniższe właściwości są typowymi dla systemu Cats i różnią się od innych:
•
•
•
•
Końcówka wykonywana jest przy pomocy prasy dźwigniowej (lub w zależności od przypadku,
przez dokręcenie jednego rodzaju złącza zgodnie z EN 15266)
Wystarczy, że zaciśnięte zostaną tylko trzy zwoje (nigdy mniej i nigdy więcej)
Wszystkie rury, nakrętki łączące oraz wkrętki są uniwersalne dla wszystkich rodzajów mediów
podanych w niniejszej normie (niektóre systemy wykorzystują rury z innych materiałów oraz
różne końcówki do gazu i wody)
Rurociągów gazowych nie trzeba powlekać na żółto, jednak, napowierzchniowe instalacje
gazowe należy w odpowiednich miejscach opatrzyć żółtymi taśmami. Aby uzyskać dalsze
informacje na temat systemów dystrybucji gazu, patrz punkt 5.1
Powyższe właściwości nie dotyczą Cats opatrzonych znakiem CE zgodnie z EN 15266 (patrz
odpowiednie punkty niniejszej normy, w szczególności 5.1.1).
5.
Zastosowania szczególne
5.1
Instalacje gazowe
Standardowy system Cats można wykorzystać budując instalacje gazowe jak i inne. Część system
Cats spełniająca wymagania normy EN 15266 może zostać wykorzystana jako gazociąg.
5.1.1 System Cats zgodny z EN 15266 (Cats-CE)
System Cats CE to specjalny podzestaw systemu. Podzestaw spełnia wymagania normy EN 15266.
Zaprojektowany został przede wszystkim do dystrybucji paliw gazowych w budynkach pod ciśnieniem
roboczym do 0,5 bar.
Warunki i przepisy specjalne dotyczące niniejszego podzestawu określono w normie EN 15266.
Niniejszy punkt opisuje wyłącznie funkcje, które są odmienne od systemu standardowego. Pozostałe
przepisy i warunki opisano w innych punktach niniejszego dokumentu.
UWAGA Końcówki i złączki systemu Cats-CE można wykorzystywać do innych mediów wymienionych
w tej normie. Jednakże, instalacja nie spełnia wymogów normy EN15266.
Aby uzyskać informacje na temat wymiarów zgodnych z EN 15266, patrz tabela 15.
Tabela 15 – Wymiary rur Cats zgodnie z EN 15266
Średnica znamionowa
DN 12
DN 12
DN 16
DN 18
Wymiar / średnica zewnętrzna
bez powłoki
DN 12 / 15,8 mm
DN 12 / 16,8 mm
DN 16 / 20 mm
DN 18 / 21,6 mm
Wymiar zgodny z EN15266
DN 12
DN 12
DN 15
DN 15
30
DN 20
DN 23
DN 25
DN 20 / 25 mm
DN 23 / 28,1 mm
DN 25 / 33 mm
DN 20
DN 20
DN 25
Ważne:
Na podstawie wymogów nałożonych przez normę EN 15266, wymiary rur oznaczone jako
DN16 i DN18 określono jako DN15. Wymiary DN20 i DN23 jako DN20. Rozróżnienie
wymiarów, średnicy zewnętrznej rury (bez powłoki) podano pomimo określenia DN.
System Cats-CE składa się z rury falistej, która w każdym przypadku wyposażona jest w żółtą
powłokę (w odróżnieniu od wersji Standard) oraz odniesienie do EN15266 oraz z końcówek i złączy.
W pierwszej kolejności rurę należy dociąć do odpowiedniej długości. W miejscu cięcia można zdjąć
powłokę. Podczas tej czynności należy chronić rurę przed uszkodzeniem.
Końcówkę i złącze można wykonać przy użyciu dwóch rodzajów połączeń:
5.1.1.1 Złącze typu A – zaciskane wraz z nakrętką łączącą i uszczelką
Niezbędne narzędzia:
•
•
•
Prasa Cats serii 100
Nożyce Cats serii 200
Klucze płaskie (rozmiar w zależności od nakrętek i złączy)
Gwint wyjściowy
Zaciskanie rury
Złącze G-R
Uszczelka
Nakrętka łącząca
Rysunek 14 – Złącze typu A (z uszczelką płaską)
W tym przypadku, szczelność złącza uzyskuje się przez standardowe zaciśniecie trzech zwojów rury
wraz z nakrętką łączącą i uszczelką płaską. Rura naciągana jest i mocowana na złączu gwintowym.
Ważne:
Zgodnie z EN15266, złącze gwintowe stanowi obowiązkowy element łącznika
Metoda zaciskania złącza typu A jest taka sama jak w przypadku montażu standardowego (patrz
4.3.2.1).
Gwint wyjściowy złącza wykorzystany do podłączenia systemu Cats do innego rodzaju instalacji
gazowej spełnia wymagania normy EN15266 (R – gwint zewnętrzny stożkowy, Rp – gwint równoległy
wewnętrzny, Rc – gwint stożkowy wewnętrzny). Niniejsza strona złączki zawsze będzie uszczelniona
na gwincie (na przykład przez zastosowanie taśmy teflonowej lub sznurka, spoiwa uszczelniającego
przeznaczonego do systemów dystrybucji gazu, itp.).
31
W pierwszej kolejności, złączkę należy przymocować do istniejącego rurociągu gazowego, a
następnie podłączyć elastyczną rurę ze stali nierdzewnej. Gwint złączki rury elastycznej spełniać musi
wymagania EN ISO 228-1.
Miejsce, w którym przed zaciśnięciem usunięto żółtą powłokę należy po montażu pokryć powłoką
termokurczliwą lub owinąć samoprzylepną taśmą ochronną. Złącze wraz ze złączką można osłonić w
ten sam sposób.
5.1.1.2 Złącze typu B – wraz z obejmą
Niezbędne narzędzia:
Nożyce Cats serii 200
Klucze płaskie (rozmiar w zależności od nakrętek i złączy)
Gwint wyjściowy
•
•
Złącze
Obejma
Nakrętka łącząca
Rysunek 15 – Złącze typu B (z obejmą)
Szczelność połączenia uzyskuje się przez wykorzystanie nakrętki, obejmy i dociągnięcie ich do
komponentu pasowanego (złączki). Szczelność zabezpieczona jest uszczelnieniem (styk metal-metal).
Gwint wyjściowy złącza wykorzystany do podłączenia systemu Cats do innego rodzaju instalacji
gazowej spełnia wymagania normy EN15266 (R – gwint zewnętrzny stożkowy, Rp – gwint równoległy
wewnętrzny, Rc – gwint stożkowy wewnętrzny). Niniejsza strona złączki zawsze będzie uszczelniona
na gwincie (na przykład przez zastosowanie taśmy teflonowej lub sznurka, spoiwa uszczelniającego
przeznaczonego do systemów dystrybucji gazu, itp.).
W pierwszej kolejności, złączkę należy przymocować do istniejącego rurociągu gazowego, a
następnie podłączyć elastyczną rurę ze stali nierdzewnej. Odpowiednie momenty dokręcania
niezbędne do podłączenia rur elastycznych z obejmą, podano w tabeli 16.
Procedura:
1. Uciąć rurę do wymaganej długości u dołu zwoju (tj. w miejscu o najmniejszej średnicy).
Ustawić nożyce na rurze i stopniowo (małymi etapami) dokręcać obrotowy nóż tnący.
obrotowy nóż tnący
Rysunek 16 – Cięcie rury
32
2. Sprawdzić rurę z obydwu końców pod kątem postrzępień. W razie konieczności, usunąć je na
przykład pilnikiem. Należy uważać, aby nie zniszczyć rury.
3. Odciąć żółtą powłokę (jeżeli nie została zdjęta przed cięciem). Aby uzyskać informację na
temat długości niezbędnej do ściągnięcia, patrz tabela 8.
4. Nałożyć na rurę nakrętkę i obejmę zgodnie z rysunkiem 17.
Rysunek 17 – Montaż złącza typu B
5. Włożyć rurę do złączki tak daleko, jak to możliwe i dokręcić nakrętkę. Nawet podczas
dokręcania, upewnić się, że rura została maksymalnie daleko włożona do złączki.
Tabela 16 – Momenty dokręcania złączy wyposażonych w obejmy
Wymiar rury
DN 12
DN 15
DN 20
DN 25
Moment dokręcenia (Nm)
50
75
130
150
6. Powtórzyć kroki od 2 do 5 w przypadku zaciskania drugiego końca rury.
7. Wymagania dotyczące wykonywania zgięć rur podano w punkcie 4.5.1.
8. Miejsce, w którym usunięto żółtą powłokę należy po montażu pokryć powłoką termokurczliwą
lub owinąć samoprzylepną taśmą ochronną. Złącze wraz ze złączką można osłonić w ten sam
sposób. Taśma nie powinna w niekorzystny sposób wpływać na rurę i elementy łącznikowe.
5.1.2 Instalacje gazowe – wymagania podstawowe
5.1.2.1 W instalacjach dystrybucji gazu można stosować standardowe systemy Cats lub systemy rur
powlekanych tworzywem sztucznym. Rury bez powłoki można stosować w przypadku instalacji
powierzchniowych tylko wtedy, gdy zagrożenie wynikające z korozji zostało w odpowiedni sposób
potraktowane – na przykład przez zamontowanie tulei G-sleeve. Aby uzyskać informacje na temat rur
bez powłoki zakopywanych, patrz punkt 5.1.3, a na temat montażu w konstrukcjach punkt 5.1.5.2.
5.1.2.2 Kontrole, badania i testy przeprowadzane są zgodnie z krajowymi przepisami.
5.1.2.3 Montaż rurociągu gazowego mogą przeprowadzić wyłącznie osoby, które odbyły odpowiednie
szkolenie.
5.1.2.4 Każda osoba odpowiedzialna za projekt i montaż rurociągu gazowego będzie posiadała
3
odpowiednie kompetencje.
5.1.2.5 Projekt instalacji uwzględniać będzie rodzaj gazu, ciśnienie robocze oraz warunki otoczenia
instalacji, na przykład temperaturę otoczenia, jego korozyjność, itp.
3
3 3.7.4 EN 1775
33
5.1.2.6 Ilość złączy ograniczy się do minimum (np.: trójniki, oprawy i podłączenia do innych systemów
dystrybucji gazu).
5.1.2.7 Trasa i lokalizacja rurociągu gazowego zgodna będzie z zasadami określonymi w normie EN
1775.
5.1.2.8 W miejscach, w których mogą wystąpić obciążenia mechaniczne, takie jak magazyny,
pomieszczenia mechanizmów transportowych, itp. rury należy chronić przed uszkodzeniami przy
pomocy osłon lub umieszczając je na wysokości, która wyklucza tego typu uszkodzenia, itp.
5.1.2.9 Wymagania dotyczące montażu izolacji:
a) Instalacje powierzchniowe – brak szczególnych wymagań
b) Instalacje zakopywane – lokalizacja w dostępnym kanale, itp.
c) Instalacje zabudowywane – w dostępnej skrzynce, wnęce, itp.
5.1.2.10 Należy przechowywać aktualną dokumentację, aby można było prześledzić trasę rurociągu
gazowego.
5.1.2.11 Rury gazociągu, mijając konstrukcje, nie mogą ulec odkształceniu, na przykład przez
zginanie, zgodnie z rysunkiem 18 a).
Legenda:
a) Niewłaściwy
b) Właściwy
a) Rysunek 18 – Przykład właściwego i niewłaściwego montażu systemu dystrybucji gazu Cats
5.1.2.12 System dystrybucji gazu można zaprojektować w następujący sposób:
A. Zewnętrzny rurociąg gazowy
a) Rurociąg gazowy pod poziomem gruntu
b) Rurociąg na powierzchni konstrukcji (ściany, ogrodzenie, itp.), umocowany do konstrukcji
odpornych na wysokie temperatury zgodnie z EN 1775.
B. Wewnętrzny rurociąg gazowy
a) Rurociągi gazowe zamontowane na powierzchni konstrukcji
b) Rurociąg gazowy ukryty w konstrukcji, na przykład w ścianie pod tynkiem, w posadzce, itp.
c) Rurociąg w kanałach serwisowych, w skrzynkach montażowych, w podwieszanych
sufitach, pod wyłożeniem ściany, w szybach, itp.
34
5.1.2.13 Minimalne wymagania dotyczące zabezpieczenia systemów rurociągów Cats określono dla
każdego rurociągu gazowego osobno (5.1.3, 5.1.4, 5.1.5 a 5.1.6). Aby uzyskać informacje na temat
badań możliwości użycia tulei G-sleeve, patrz tabela 16.
Tabela 16 – Minimalne wymagania dotyczące zabezpieczenia rur Cats w rurociągach gazowych
Lokalizacja
Rurociąg gazowy
zewnętrzny
Tuleja G-sleeve –
patrz punkt 2.18
(zabezpieczenie
gazoszczelne /
inne)
Tuleja M-sleeve –
patrz punkt 2.19
(zabezpieczenie
mechaniczne)
Pod poziomem
gruntu
TAK
TAK
TAK – w przypadku
rurociągów
układanych na
głębokości nie
większej niż 600 mm
Na powierzchniach
konstrukcji
TAK
(zabezpieczenie
przed
promieniowaniem
ultrafioletowym)
NIE
TAK
TAK
TAK
NIE
NIE
NIE
NIE
NIE – w przypadku
rur powlekanych
NIE
Pod powierzchnią
konstrukcji (np.:
tynk)
Na powierzchniach
konstrukcji
W konstrukcjach
(np.: w posadzkach,
sufitach, ścianach)
Rurociąg gazowy
wewnętrzny
Powłoka – patrz
punkt 2.11
W kanałach,
szybach,
przewodach
serwisowych,
podwieszanych
sufitach, pod
wyłożeniem ścian,
itp.
TAK – lub tuleja Gsleeve
TAK – w przypadku
konstrukcji z
wnękami
NIE
NIE
TAK – w przypadku
montażu w pustych,
niewentylowanych
przestrzeniach
TAK – w przypadku
montażu w kanałach
wypełnionych
piaskiem
NIE
TAK – w przypadku
przeciągania w
rurach
Ważne:
Podczas projektowania i montażu rurociągu dystrybucyjnego należy uwzględnić ryzyko
wynikające z korozji oraz uszkodzeń mechanicznych rur Cats i w razie konieczności,
zabezpieczenie rur należy odpowiednio zwiększyć. W przypadku rurociągu montowanych na
zewnątrz, należy uwzględnić warunki atmosferyczne oraz promieniowanie ultrafioletowe;
rurociągi należy chronić przed ich wpływem przez dobranie właściwej lokalizacji rurociągu lub
przedsięwzięcie odpowiednich środków zaradczych
5.1.3 Zakopany rurociąg gazowy (rurociąg gazowy zewnętrzny)
5.1.3.1 Zewnętrzny system dystrybucji gazu można zaprojektować w następujący sposób:
c) w kanale, przewodzie podziemnym, itp.
d) w rowie z podłożem i zasypką spełniającym wymagania systemów dystrybucji gazu
podane w EN 12007-1, EN 12007-2, EN 12007-3 i EN 12007-4
35
5.1.3.2 W przypadku instalacji pod powierzchnią gruntu zgodnie z punktem 5.1.3.1 a) i b), rury należy
wprowadzić do tulei G-sleeve, której jeden z końców doprowadzony jest do odpowiedniego miejsca
(skrzynka, wnęka, itp.), aby umożliwić kontrolę wycieków gazu. Właściwym rozwiązaniem jest
odkrycie jednej końcówki tulei G-sleeve i uszczelnienie drugiej. Część nieuszczelniona tulei G-sleeve
zostanie zabezpieczona przed penetracją wilgoci, np.: opady.
5.1.3.3 Jeżeli zakopana instalacja gazociągu obejmuję złącza lub podłączenia do innego systemu
dystrybucji, miejsce takie należy zlokalizować w podziemnej skrzynce, kanale, itp. Miejsce takie
należy wyposażyć w rurę detekcji przecieków.
5.1.3.4 Cała zakopana instalacja gazociągu zostanie wyposażona w folię ostrzegawczą spełniającą
wymagania EN 12613.
5.1.3.5 Zakopany rurociąg umieszczony zostanie na głębokości minimum 0,6 m.
5.1.3.6 Rurociąg gazowy zlokalizowany na głębokości mniejszej niż 0,6 m zostanie zabezpieczony
przed nadmiernym obciążeniem, na przykład przy pomocy tulei M-sleeve.
5.1.3.7 W jednym rowie może znaleźć się kilka rurociągów gazowych Jednakże pomiędzy nimi należy
zapewnić odpowiednią przestrzeń, aby umożliwić przeprowadzenie napraw, wymiany i konserwacji.
5.1.3.8 Pomiędzy zakopanymi rurociągami gazowymi a innymi instalacjami podziemnymi należy
zachować minimalne wymagane odległości. Aby uzyskać informacje szczegółowe, należy przeczytać
krajowe przepisy.
5.1.3.9 W przypadku rurociągów gazowych zewnętrznych zakopywanych, należy przestrzegać
poniższych wymogów:
a) rurociąg gazowy posiada minimalną ilość demontowanych złączy;
b) rurociąg ułożony jest na podsypce, która po ubiciu posiada grubość co najmniej 0,1 m
(patrz rysunek 19). Dno rowu będzie odpowiednio utwardzone i wyrównane tak, aby
rurociąg po montażu spoczywał na całej długości.
c) rów zostanie zasypany. Minimalna wysokość zasypki po ubiciu wyniesie co najmniej 0,2
m nad powierzchnię rurociągu. Minimalna szerokość zasypki mierzona od zewnętrznej
powierzchni rury wyniesie 0,1 m (patrz rysunek 19);
d) na podsypkę i zasypkę należy wykorzystać wykopany piasek lub inny materiał drobny,
nieagresywny i wolny od ostrych ziaren, o maksymalnej wielkości ziarna 16 mm;
e) na wysokości 0,3 m nad powierzchnią rurociągu należy umieścić plastikową folię
ostrzegawczą; Folia będzie zachodziła na rurociąg gazowy z obydwu stron na co najmniej
5 cm;
f) rurociąg gazowy doprowadzony zostanie do budynku poprzez podziemną (rysunek 25)
lub naziemną pustkę w konstrukcji zewnętrznej, zgodnie z punktem 5.1.6.2 – patrz
rysunku 24 do 26;
g) rurociąg gazowy można przedłużyć do naziemnej szafki wyposażonej w środki izolacji
stosowane wewnątrz budynku; część pionowa rurociągu gazowego zlokalizowana jest w
tulei M-sleeve – patrz rysunek 26 (nie zaleca się użycia rur polietylenowych
dostarczonych w zwojach).
h) w przypadku rurociągów gazowych zakopywanych należy wykorzystać rury i elementy
powlekane tworzywem sztucznym, które są odporne na rdzę lub wyposażone w system
antykorozyjny. Wymagania dotyczące stosowania tulei M-sleeve podano w punkcie
5.1.3.6.
36
Wypełnienie miękkie
Min 0,05 m
Poziom gruntu
Min. 0,05 m
Folia ostrzegawcza
0,3 do 0,4 m
Zasypka
Podłoże
Rysunek 19 – Lokalizacja zewnętrznych rurociągów gazowych podziemnych
5.1.4 Naziemny rurociąg gazowy (rurociąg gazowy zewnętrzny)
5.1.4.1 Zewnętrzny rurociąg gazowy można zlokalizować w konstrukcjach murowanych, szybach,
kanałach, itp. Zabezpieczony zostanie przed promieniowaniem ultrafioletowym (w przypadku rur
wyposażonych powłokę zabezpieczającą z tworzywa sztucznego), warunkami atmosferycznymi,
uszkodzeniami mechanicznymi, itp.
5.1.4.2. Jeżeli rurociąg instalowany będzie pod tynkiem ściany zewnętrznej, należy go umieścić w
tulei G-sleeve, np.: rura falista. Jedna końcówka tulei G-sleeve nie zostanie uszczelniona i będzie
doprowadzona do miejsca, w którym kontrolowana będzie szczelność. Zostanie zabezpieczona przed
penetracją wody, np.: opady, itp.
5.1.4.3 W przypadku rurociągów zewnętrznych można wykorzystać szyby i kanały zlokalizowane w
konstrukcjach; w jednym szybie lub kanale nie można montować innych systemów dystrybucyjnych i
instalacji. Szyby i kanały mogą być ukryte lub zamocowane na powierzchni konstrukcji zewnętrznych.
5.1.4.4 Rury zlokalizowane w szybach, kanałach, itp. będą proste; minimalna odległość pomiędzy
sąsiadującymi równoległymi systemami dystrybucji to 2 cm; powierzchnie nie będą się ze sobą stykały
w żadnym miejscu.
5.1.4.5 System kotwienia rurociągu składa się w panewek zaprojektowanych dla systemu Cats – aby
uzyskać więcej informacji, patrz punk 4.3.5.
5.1.4.6 Szyby i kanały zaprojektowane zostaną w taki sposób, aby umożliwić łatwą kontrolę
szczelności rurociągu w określonych miejscach, wyposażone zostaną na przykład w drzwiczki, wieka
lub kratki.
5.1.4.7 Wszystkie pustki w konstrukcjach szybów, kanałów, itp. przez które przechodzą rurociągi,
uszczelnione zostaną materiałem gazoszczelnym, aby zapobiec wyciekowi gazu z szybu/ kanału do
budynku.
5.1.4.8 Szyby, kanały, itp. zostaną w pewny sposób przymocowane do konstrukcji.
5.1.4.9 Szyby, kanały, itp. zaprojektowane zostaną w taki sposób, aby zapobiec wyciekowi gazu do
budynku poprzez otwory, wnęki w konstrukcjach, itp. Z tego względu, zalecamy stosowanie ciągłej
warstwy zaprawy, oddzielnych konstrukcji płytowych, itp.
5.1.4.10 Szyby i kanały wykonane zostaną z materiału niepalnego o wytrzymałości na ogień klasy A1
zgodnie z postanowieniami normy EN 13501-1, odpornego na długotrwałe oddziaływanie warunków
atmosferycznych. Projekt uniemożliwi narażenie na działanie promieniowania ultrafioletowego i
spełniać będzie wymagania dotyczące wytrzymałości mechanicznej.
5.1.4.11 Szyby, kanały, itp. wyposażone zostaną w otwory wentylacyjne, które mogą służyć również
do detekcji przecieków. Najniższe otwarcie należy zaprojektować w takim miejscu, aby zapobiec
gromadzeniu się wody.
37
5.1.4.12 Szyby zaprojektowane dla gazów o gęstości względnej wyższej niż 0,8 (LPG) nie będą
zlokalizowane pod poziomem otaczającego terenu. Otwarcie szybu, kanału, itp. odpowiadać będzie
następującym wymogom:
a) znajdować się będzie w najniższej części konstrukcji budowlanej
b) zachowana zostanie odległość co najmniej 1 m od materiałów palnych, układów
elektrycznych, otwarć budynków, otworów doprowadzających powietrze, okien, drzwi, itp.
c) zachowana zostanie odległość co najmniej 2 m od otwarć i wejść do pomieszczeń
podziemnych, klap w podłodze do pomieszczeń podziemnych, itp.
5.1.4.13 Jeżeli szybu, kanały, itp. wykonane zostaną z metalu, należy je uziemić.
5.1.4.14 W przypadku zewnętrznych rurociągów gazowych przymocowanych do konstrukcji
obwodowej budynku, należy spełnić następujące wymagania:
a) rurociąg znajdować się będzie w żółtej tulei M-sleeve lub opatrzony zostanie żółtymi
taśmami (na przykład metalowa rura falista);
b) tuleja M-sleeve wyposażona zostanie w otwarcia wentylacyjne na początku oraz przed
pustką w zewnętrznej konstrukcji obwodowej; minimalna średnica takiego otworu
wentylacyjnego to 10 mm; otwory zaprojektowano, aby zapobiec gromadzeniu się wody –
patrz rysunek 24, szczegół B;
c) na rurociągu brak jest złączy demontowanych;
d) rurociąg gazowy nie będzie wykorzystywany jako konstrukcja wsporcza;
e) rurociąg gazowy spełniać będzie odpowiednie krajowe wymagania pożarowe;
f) rurociąg gazowe wchodzi do budynku poprzez naziemną pustkę w konstrukcji obwodowej
- patrz punkt 5.1.6.2.3 i rysunki 24 do 26
5.1.4.15 Rurociąg gazowy zlokalizowany w konstrukcji obwodowej budynku od strony zewnętrznej
spełniać będzie następujące wymagania:
a) rurociąg gazowy nie będzie posadowiony w betonie, zaprawa murarska lub tynk nie będą
posiadały składników agresywnych (żużel, popioły, itp.);
b) na rurociągu brak jest złączy demontowanych;
c) w przypadku dowolnych złączy demontowanych zamocowanych na rurociągu, zostaną
one zlokalizowane w dostępnym i wentylowanych obszarze;
d) po zakończeniu prac montażowych przygotowany zostanie dokładny rysunek
powykonawczy i wprowadzony zostanie do dokumentacji powykonawczej projektu;
e) rurociąg gazowe wchodzi do budynku poprzez naziemną pustkę w konstrukcji obwodowej
- patrz punkt 5.1.6.2.3 i rysunki 24 do 26
5.1.5 Wewnętrzny rurociąg gazowy
5.1.5.1 Rurociągi gazowe umocowane do powierzchni konstrukcji
5.1.5.1.1 Trasa rurociągu gazowego zgodna będzie z zasadami podanymi w normie EN 1775.
Instalacja gazowa w obszarach obiegowych budynków mieszkalnych, handlowych oraz innych
powinna zostać umieszczona poza zasięgiem ludzi i środków transportu (na przykład na wysokości
powyżej 1,8 m) bądź zamontowana w obudowach.
5.1.5.1.2 Rurociągi gazowe zainstalowane na powierzchni konstrukcji będą proste i poprowadzone w
kierunku pionowym lub poziomym. Zostaną wsparte, aby uniknąć wygięcia w wyniku ciężaru rur.
5.1.5.1.3 Elementy mocujące wykonane zostanę z materiału niepalnego za wyjątkiem wyłożenia
panewek.
5.1.5.1.4 Rurociągi gazowe nie będą przymocowane do żadnych instalacji ani konstrukcji
niestabilnych bądź dowolnych części narażonych na drgania, naprężenia termiczne, itp.; nie będą
służyły jako konstrukcje wsporcze.
38
5.1.5.1.5 Dowolna część rurociągu gazowego wyposażona w złącza demontowane, ze względu na
kwestie kontrole i konserwacyjne, zlokalizowana zostanie w przestrzeniach wentylowanych.
5.1.5.1.6 Trasa rurociągu będzie posiadała minimalną możliwą ilość złączy demontowanych (na
przykład do przymocowania opraw). Zapewniony zostanie dostęp do złączy demontowanych.
5.1.5.1.7 Rurociąg gazowy zostanie zlokalizowany w takim miejscu, które zabezpiecza przed
wpływem substancji pochodzących z innych przewodów (skondensowana wilgoć, para, itp.).
5.1.5.2 Rurociągi gazowe zlokalizowane w konstrukcjach (ściany, sufity, posadzki)
5.1.5.2.1 Rurociąg gazowy może zostać zainstalowany w ścianach, sufitach, posadzkach w kierunku
poziomym lub pionowym (w ścianach nigdy na skos). W tego typu instalacjach wykorzystane zostaną
rury powlekane tworzywem sztucznym; rury bez takiej powłoki umieszczone zostaną w tulejach G- lub
M-sleeve.
5.1.5.2.2 Należy przechowywać aktualną dokumentację.
5.1.5.2.3 Jeżeli gazociąg zlokalizowany zostanie w posadzce, na posadzce i w narożach ścian, należy
zachować następujące odległości:
a) 20 mm od sufitu
b) 20 mm od posadzki
c) 20 mm od naroży ścian
d) 200 mm od ościeżnicy
e) 20 mm od ściany jeżeli zlokalizowane zostaną w posadzce
5.1.5.2.4 Rurociągi gazowe pod tynkiem kładzione są na zaprawie cementowej. Rury pokryte zostaną
zaprawą o grubości co najmniej 10 mm – patrz rysunek 20.
5.1.5.2.5 Jeżeli w budynkach znajdować się będą dowolnego rodzaju wnęki (na przykład mur
szczelinowy), rurociąg gazowy można umieścić w tulei G-sleeve zgodnie z rysunkiem 21 (np. rury
faliste), której co najmniej jeden koniec będzie doprowadzony do obszary wentylowanego. Drugi
koniec tulei G-sleeve zostanie uszczelniony lub również zakończony w obszarze wentylowanym.
Tuleja G-sleeve przykryta zostanie warstwą tynku o grubości co najmniej 10 mm.
Pustak
Zaprawa
Zaprawa
Rura Cats
Rura Cats
Rysunek 20 – Rura umieszczona pod tynkiem
Zabezpieczenie
Rysunek 21 – Rura w tulei G-sleeve
5.1.5.2.6 Jeżeli rurociąg gazowy musi być przeprowadzony pod tynkiem, należy spełnić poniższe
wymagania:
a) rurociąg gazowy nie będzie posadowiony w betonie, zaprawa murarska lub tynk nie będą
posiadały składników agresywnie działających na powierzchnię rury;
b) na rurociągu nie znajdują się żadne demontowane złącza lub oprawy; jeżeli takowe
zostaną na rurociągu zastosowane, należy je umieścić w miejscach dostępnych dla celów
przeprowadzania kontroli;
c) po zakończeniu prac montażowych przygotowany zostanie dokładny rysunek
powykonawczy i wprowadzony zostanie do dokumentacji powykonawczej projektu.
39
5.1.5.2.7 rurociąg gazowy wyposażony w kształtkę łączącą nie zostanie zlokalizowany we wnękach; w
innym przypadku, rurociąg należy wprowadzić do tulei G-sleeve z końcem nieuszczelnionym
doprowadzonym do obszaru, w którym można kontrolować wycieki gazu.
5.1.5.2.8 Jeżeli rurociąg należy zlokalizować w posadzce, należy spełnić poniższe wymagania:
a) rurociąg gazowy należy zaprojektować w taki sposób, aby był tak krótki, jak to tylko
możliwe i spełniał wymagania określone w punkcie 5.1.5.2.1;
b) rurociąg gazowy należy ułożyć pod warstwą powierzchniową posadzki oraz izolacją
udarową lub termiczną, które chronić go będą przed naprężeniami mechanicznymi
wygenerowanymi w wyniku obciążenia posadzki, a wszelkie możliwe pustki wokół
rurociągu należy wypełnić piaskiem lub osłonić listwą o grubości 20 mm na całym
obwodzie. Jeżeli na zasypkę wykorzystywany jest piasek, gaz nie będzie przedostawał się
w niekontrolowany sposób do sąsiadujących pomieszczeń, a kanał należy doprowadzić
do miejsca, w którym możliwa będzie kontrola szczelności lub cały rurociąg umieścić w
tulei G-sleeve;
c) część rurociągu w posadzce nie będzie wyposażona w oprawy, demontowane złącza i
zainstalować można tylko minimalna ilość złączy niedemontowanych;
d) rurociągu nie należy układać w materiale powodującym korozję;
e) odległość rurociągu od innych przewodów zbieżnych (rurociągi) zamontowanych w
posadzce wyniesie co najmniej 20 mm oraz 10 mm miejscach przecięcia; rurociąg
gazowy nie może stykać się z innymi systemami w posadzce;
f) w kanale, w którym znajduje się rurociąg gazowy nie może znajdować się żadna inna
instalacja;
g) po zakończeniu prac montażowych, lokalizacja gazociągu zostanie skontrolowana i
wyrysowany zostanie jego schemat. Zaleca się przygotowanie dokumentacji fotograficznej
lokalizacji gazociągu.
5.1.5.2.9 Rurociąg gazowy należy ułożyć w posadzce pod warstwą powierzchniową, na warstwie
wyrównującej lub na betonowym fundamencie – patrz rysunek 22 b).
Legenda:
a)
b)
1.
2.
3.
Niewłaściwy sposób
Właściwy sposób
warstwa powierzchni posadzki
warstwa wyrównująca
warstwa fundamentu betonowego
Rysunek 22 – Rysunek schematyczny ułożenia rurociągu gazowego Cats w posadzce
5.1.5.3 Rurociąg w posadzkach serwisowych, kanałach, w skrzynkach montażowych, w
podwieszanych sufitach, pod wyłożeniem ściany, w szybach, itp.
5.1.5.3.1 Jeżeli rurociąg gazowy zlokalizowany zostanie w kanałach, szybach oraz konstrukcjach
podobnych, należy postępować zgodnie z zasadami montażowymi przewidzianymi dla rurociągów
zewnętrznych.
40
5.1.5.3.2 Złącza demontowane z oprawami i trójnikami można zlokalizować w skrzynkach
montażowych.
5.1.5.3.3 Jeżeli rurociąg gazowy musi zostać zlokalizowany w kanałach, sufitach podwieszanych, za
wyłożeniem ścian lub w szybach (za wyjątkiem szybów, w których przepisy tego zabraniają), należy
spełnić poniższe wymagania:
a) Rurociąg będzie dostępny do kontroli szczelności;
b) Część rurociągu przechodząca przez ten obszar nie będzie wyposażona w żadne oprawy
oraz złącza demontowane;
c) W pobliżu miejsc, w których rurociąg dochodzi i wychodzi z niniejszego obszaru, należy
2
zainstalować otwory wentylacyjne o wielkości 10 cm - patrz rysunek 23a). Jeżeli otworu
wentylacyjnego nie można wykonać, część rurociągu przechodząca przez obszary
niewentylowane zostanie umieszczona w tulejach G-sleeve, które wychodzić będą w
obszarach wentylowanych na 10 mm – patrz rysunek 23b);
d) podczas przeciągania rur przez pomieszczenia, w których mogłyby ulec uszkodzeniu,
należy zastosować tuleje M-sleeve;
e) po zakończeniu prac montażowych przygotowany zostanie dokładny rysunek
powykonawczy i wprowadzony zostanie do dokumentacji powykonawczej projektu;
f) pustka przy rurociągu prowadząca do kolejnej sekcji przedziału pożarowego zostanie
wyposażone w uszczelnienie o odpowiedniej wytrzymałości ogniowej.
a) Rurociąg gazowy wyposażony w
tuleję G-sleeve w obszarze z
otworami wentylacyjnymi
2
1. otwór wentylacyjny min. 10 cm
2. otwór wentylacyjny min. 10 cm2
b) Rurociąg gazowy w obszarze
niewentylowanym wyposażony w tuleję
G-sleeve
1. obszar niewentylowany
2. obszar wentylowany
Rysunek 23 – Pustka wokół rurociągu gazowego w posadzce, suficie podwieszanym wyłożeniu
ścian
5.1.6 Wymagania szczególne dotyczące rurociągów gazowych
5.1.6.1 Rurociągi przechodzące przez puste przestrzenie
5.1.6.1.1 Gdy rurociąg gazowy przechodzi przez szyby, kanały oraz konstrukcje puste takie jak
podwieszane sufity lub obszar pod wyłożeniem ściany, każde miejsce, w którym znajduje się złącze
2
musi posiadać otwór wentylacyjny o wymiarze min. 10 cm każdy, a rurociąg taki należy
przeprowadzić w tulei G-sleeve. Układ wentylacji może być wyposażony w szczeliny obwodowe lub
przekątnie ustawione otwory wentylacyjne.
41
5.1.6.1.2 Nie należy instalować żadnego układu wentylacji jeżeli szyby lub kanały wypełnione są
materiałem, który w bezpieczny sposób wypełni wnęki, aby gaz nie miał możliwości gromadzenia się
w nich.
5.1.6.1.3 Jeżeli rurociąg gazowy Cats z zamontowanym złączem nie jest układany w obszarze
wentylacyjnym, zostanie poprowadzony przez tuleję G-sleeve.
5.1.6.1.4 Tuleja G-sleeve zostanie z jednej uszczelniona, a druga doprowadzona zostanie do obszaru
wentylowanego. Tuleję G-sleeve należy wykonać z pojedynczego elementu.
5.1.6.1.5 Tam, gdzie rurociąg przechodzi do kolejnej sekcji pożarowej, pomieszczenie takie należy
wyposażyć w uszczelkę o odpowiedniej odporności ogniowej z materiału, który na wypadek pożaru
ulegnie rozszerzeniu i wypełni pustkę.
5.1.6.2 Pustki w konstrukcjach wsporczych i murach obwodowych.
5.1.6.2.1 Rurociąg gazowy przechodzący przez wsporczy mur obwodowy lub innego rodzaju
konstrukcję wsporczą (wolną od wnęk, pustaków oraz prefabrykowanych konstrukcji pustych) nie
będzie posiadał wygiętych rur, opraw oraz złączy i zostanie poprowadzony przez pustkę w tulei Msleeve.
5.1.6.2.2 Pustkę rurociągu gazowego należy wykonać w następujący sposób:
a) pustka napowierzchniowa – patrz rysunek 24 do 26
b) pustka zakopana - patrz rysunek 25
5.1.6.2.3 Rurociąg gazowy przechodzący przez ścianę obwodową należy poprowadzić przez tuleję Gsleeve, która pełni również rolę tulei M-sleeve. Rurociąg spełniać będzie poniższe wymogi:
a) gaz i wilgoć nie może przedostać się do budynków wokół rurociągu – należy zapewnić
odpowiednią uszczelkę - patrz rysunki 24, 25 i 26. Należy wykorzystać uszczelkę
kauczukową lub na bazie żywicy. Nie należy stosować zaprawy lub pianki uszczelniającej,
zaleca się użycie uszczelki z polibutenu;
b) funkcja wsporcza konstrukcji nie zostanie naruszona;
c) tuleja G-sleeve wykonana zostanie z materiału odpornego na korozję lub zostanie
odpowiednio zabezpieczona przez korozją od zewnątrz i od wewnątrz;
d) tuleję G-sleeve należy pewnie przymocować do konstrukcji budynku i wyprowadzić na co
najmniej 10 mm do wnętrzna budynku (odległości pomiędzy powierzchnią rurociągu a
tuleją M-sleeve wyniesie min. 10 mm, uwzględniając możliwe przesuwy promieniowe
rurociągu);
e) rurociąg gazowy zostanie umieszczony pośrodku tulei G-sleeve i nie będzie wyposażony
w złącza;
f) końcówki tulei G-sleeve nie będą posiadały ostrych krawędzi.
42
Legenda:
1 – zgięcie rurociągu gazowego, 2 – tuleja G-sleeve, 3 – otwór wentylacyjny, średnica 10 mm, 4 –
uszczelka, 5 – osłona, 6 – przewód doprowadzający gaz lub zewnętrzny rurociąg gazowy, 7 – poziom
gruntu, 8 – kolanko
Rysunek 24 – Zakończenie zewnętrznego rurociągu gazowego oraz pustka na rurociąg ponad
poziomem gruntu
Rura gazowa
Zabezpieczenie
Uszczelnienie
Rysunek 25 – Zakończenie zewnętrznego rurociągu gazowego oraz pustka na rurociąg pod
poziomem gruntu
Legenda:
1 – zgięcie rurociągu gazowego, 2 – tuleja G-sleeve, 3 – ściana obwodowa, 4 – uszczelka, 5 – osłona,
6 – przewód doprowadzający gaz lub zewnętrzny rurociąg gazowy, 7 – tuleja M-sleeve, 8 – poziom
gruntu, 9 – kolanko, 10 – szafka
Rysunek 26 – Zakończenie rurociągu gazowego w szafce głównego zaworu odcinającego lub
przy głównym zaworze odcinającym budynek oraz pustka nad poziomem gruntu
5.1.7 Podłączenie urządzeń do rurociągu gazowego
5.1.7.1 Podłączenie urządzeń opalanych gazem przy pomocy rur Cats podlega takim samym
zasadom jakie obowiązują w przypadku rur metalowych.
43
5.1.7.2 Do podłączania urządzeń opalanych gazem zaleca się stosowanie przewodów łączących
przeznaczonych do gazu.
5.1.7.3 Rury Cats można wykorzystać do bezpośredniego podłączenia urządzeń tylko wtedy, gdy
urządzenia zakotwione zostały do konstrukcji budynku.
5.1.7.4 Dowolne urządzenia nie umocowane do konstrukcji należy przymocować przy złączu
wejściowym urządzenia.
5.1.7.5 Urządzenia przesuwane podczas pracy lub niezakotwione do konstrukcji budynku podłączone
zostaną przy pomocy elementów elastycznych (przewody) (patrz 4.1.3).
5.1.8 Test instalacji
Dowolny test instalacji należy przeprowadzić zgodnie z wymaganiami normy EN1775.
5.1.9 Uruchomienie, praca, konserwacja i naprawy
Uruchomienie, pracę, konserwację i naprawy należy przeprowadzić zgodnie z postanowieniami normy
EN 1775.
5.2
Woda pitna (woda przeznaczona do spożycia przez ludzi)
Wymagania dotyczące materiałów mających kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi
określone są wyłącznie w przepisach krajowych. Nie wydano jeszcze Europejskiego Harmonogramu
Zatwierdzającego, EAS (European Acceptance Scheme - Europejski Harmonogram Zatwierdzający
dotyczący materiałów budowlanych mających kontakt z wodą pitną). Po sporządzeniu niniejszego
dokumentu, producent zapewni dalsze informacje.
Ważne:
Do momentu wdrożenia Harmonogramu, wszystkie produkty należy rozpatrywać zgodnie z
krajowymi przepisami charakterystycznymi dla każdego rynku z osobna.
UWAGA Rury systemu Cats wykonane z materiału AISI 304, AISI 316L i AISI 316Ti zostały ocenione
z punktu widzenia wymogów czeskiej krajowej ustawy nr 409/2005 Coll. dotyczącej wymogów
związanych ze zdrowiem publicznym odnośnie produktów mających kontrakt z wodą przeznaczoną do
spożycia przez ludzi. Wszystkie materiały spełniają niniejsze wymagania. Do wody pitnej można
potencjalnie wykorzystać uszczelkę Klingersil C4400. Odnośnie złączy i reduktorów dostarczanych
przez producenta, w przypadku wody pitnej można wykorzystać wyłącznie te, które oznaczone zostały
symbolem „WG” (patrz 4.2.8). Rury wyposażone przez producenta w końcówki lutowane nie są
przeznaczone do pracy z wodą pitną.
Wykorzystanie komponentów systemu Cats do pracy w rurociągach wody pitnej, zawsze należy
konsultować z producentem ze względu na różne krajowe wymagania i przepisy.
5.3
Systemy solarowe, grzewcze i chłodnicze
Producent oferuje izolowane rury wraz z akcesoriami do dystrybucji mediów grzewczych lub
chłodniczych. Oczywiście, rury można również wyposażyć w izolację termiczną podczas końcowego
montażu. Aby tego dokonać, należy postępować zgodnie z instrukcjami podanymi w punkcie 4.3.4.
Rury zaizolowane dostarczane są wraz z tak zwanym „zestawem montażowym do paneli solarowych”
bądź w zależności od przypadku wraz z poszczególnymi komponentami. Ułatwia on mocowanie par
przewodników rur zaizolowanych wraz z kablami zasilania i sterowania do ścian i innych powierzchni.
44
Rysunek 27 – Rura zaizolowana termicznie z elementami mocującymi i kablem
Parametry techniczne izolacji dostarczonej przez producenta systemu:
a) Izolacja PES
• zakres temperatury mediów: -60 do +200°C (krótkotr wała do +220°C)
• zakres temperatur otoczenia: -60 do +80 °C (krótko trwała do +100 °C)
• współczynnik przewodności cieplnej: .40°C = 0,037 Wm-1K-1
• zwiększona odporność na promieniowanie ultrafioletowe i warunki atmosferyczne
b) Izolacja z pianki EPDM
• zakres temperatur: do 116 °C
• współczynnik przewodności cieplnej: .40°C = 0,040 Wm-1K-1
c) Izolacja z pianki EPDM (do systemów solarowych)
• zakres temperatur: do 150 °C (krótkotrwała do +175 °C)
• współczynnik przewodności cieplnej: .40°C = 0,042 Wm-1K-1
Na życzenie dostarczana są również inne rodzaje izolacji.
5.4
Systemy tryskaczowe
System Cats posiada certyfikat do stosowania w systemach tryskaczowych. Rury dopasowane są do
końcowego podłączenia systemów przyłączowych – głowice tryskaczy – i przymocowane do głównej
linii dystrybucyjnej. W standardzie stosowane są rury DN23. Rury zaciskane są na miarę w miejscu
montażowym (system montażowy), ale producent oferuje również rury zakończone z końcówkami
spawanymi. W standardzie, dla tryskaczy 1” zapewniona jest końcówka lub złącze redukcyjne.
45
Legenda:
a) nakrętka i złącze Rp1/2,
b) końcówka spawana Rp1/2
Rysunek 28 – Końcówka rury po stronie przyłącza tryskacza 1"
5.4.1 Rodzaje mocowania
Do mocowania rur i tryskaczy do sufitu podwieszanego lub okładziny tynkowej można użyć dwóch
rodzajów elementów mocujących dostarczanych przez producenta.
a) Mocowanie na płycie nośnej - rura mocowana jest bezpośrednio do listwy sufitu
podwieszanego lub tynku przy pomocy zacisku, płyty i osłony dolnej tryskacza.
Powierzchnia płyty zapewnia odpowiednią dystrybucję ciężaru oraz przymocowanie do
większej powierzchni sufitu podwieszanego.
Rura Cats DN23
Obejma montażowa SP1
Płyta nośna SP10
Końcówka tryskacza
Rysunek 29 – Mocowanie rury przy użyciu płyty nośnej
b) Mocowanie przy użyciu ramy dystrybucji obciążenia – rura przymocowana jest do
ramy konstrukcji sufitu podwieszanego przy pomocy konstrukcji pomocniczej (zestawy
kraty mocującej).
46
Rura Cats DN23
Tuleja SP 20
Element mocujący rury Cats
Obejma mocująca rurę wsporczą
Aluminiowa kwadratowa rura wsporcza
Gwint żeński 12
Końcówka tryskacza
Rysunek 30 – Mocowanie rury przy użyciu ramy dystrybucji obciążenia
Wszystkie elementy z tworzywa sztucznego wykorzystane w systemach montażowych zachowują
swój kształt do temperatury 150°C.
UWAGA AZ – Pokorny nie dostarcza tryskaczy oraz ich akcesoriów (na przykład osłon sufitów
podwieszanych)
5.5
Inne warunki zastosowania
Jeżeli system wykorzystywany będzie do innych mediów lub w sposób odbiegający od opisu
zawartego w niniejszym dokumencie, fakt taki należy skonsultować z producentem, który oceni
sposób zastosowania w danych warunkach.
Producent poinformuje klienta w formie pisemnej o potencjalnych odchyłkach w sposobie i warunkach
wykorzystania w stosunku do tych, opisanych w tej normie (na przykład przez wydanie odpowiedniej
instrukcji).
W szczególności ocenie należy poddać wpływ mediów i środowiska na wykorzystane materiały,
odpowiedniość ciśnienia i obciążenia termicznego, przydatność poszczególnych rodzajów złączy i
komponentów.
W przypadku produktów gotowych, producent również może określić warunki inne niż te, przywołane
w niniejszym dokumencie. Warunki te stanowią część instrukcji specjalnej dostarczonej wraz z
produktem.
Jeżeli użytkownik przeprowadza tego typu montaż bez konsultacji z producentem lub bez pisemnego
potwierdzenia z jego strony, producent nie będzie odpowiedzialny za odpowiedniość zastosowania
oraz jakość i zdatność do użytku instalacji.
6.
Cats z punktu widzenia prawodawstwa
System Cats to produkt ujęty w ramach Dyrektywy Rady 89/106/EEC dotyczącej przybliżenia praw,
przepisów i postanowień administracyjnych państw członkowskich związanych z produktami
budowlanymi. Przydatność do pracy została certyfikowana zgodnie z wyżej wymienioną Dyrektywą.
Niniejszy dokument przygotowano na podstawie certyfikatu SZU Brno nr B-30-00309-06-wer. 2.
Użytkownicy niniejszego dokumenty muszą mieć świadomość, że w krajach członkowskich CEN
mogą istnieć bardziej szczegółowe krajowe normy i / lub przepisy techniczne. Niniejszy dokument
należy stosować wraz z niniejszymi krajowymi normami i / lub przepisami technicznymi określającymi
ww. podstawowe zasady.
Jeżeli system CATS stosowany jest w ramach dowolnego innego certyfikatu niż ten przywołany
powyżej, dystrybutor / importer zapewni użytkownikowi informacje dotyczące odchyłek odnośnie
zastosowania, wynikających z zakresu innego certyfikatu.
47
7.
Postanowienia końcowe
Dowolne czynności przeprowadzone lub systemy wykonane w oparciu o niniejszą normę odpowiadać
będą najlepszej wiedzy technicznej i doświadczeniu producenta systemu. W przypadku odchyłki od
niniejszych procedur oraz wykorzystania innych komponentów bez pisemnej zgody (dostawcy),
producent i dostawca systemu nie będą ponosili odpowiedzialności zgodnie z odpowiednimi
przepisami.
8. Przepisy przywołane
8.1
Przepisy prawne
Dyrektywa Rady 89/106/EC na temat zbliżenia praw, przepisów i postanowień administracyjnych
Państwa Członkowskich dotyczących produktów budowlanych.
8.2
Normy techniczne
EN 45020 Czynności normalizacyjne i inne – Ogólna terminologia
EN 10226-1 Gwinty rur, których szczelność zapewniona jest przez gwinty – Część 1: Gwinty
zewnętrzne stożkowe i równoległe gwinty wewnętrzne – Wymiary, tolerancje o oznaczenie
EN 10226-2 Gwinty rur, których szczelność zapewniona jest przez gwinty – Część 2: Gwinty
zewnętrzne stożkowe i stożkowe gwinty wewnętrzne – Wymiary, tolerancje o oznaczenie
EN ISO 228-1 Gwinty rur, których szczelność nie jest zapewniona przez gwinty – Część 1: Wymiary,
tolerancje i oznaczenie
ISO 7-1 Gwinty rur, których szczelność zapewniona jest przez gwinty. Część 1: Wymiary, tolerancje i
oznaczenie
EN 549 Materiały kauczukowe na uszczelki i membrany do urządzeń gazowych i sprzętu gazowego
EN 751-1 Materiały uszczelek gwintowanych złączy metalowych mających kontakt z 1, 2 i 3 rodziną
gazów oraz gorącą wodą 1: Kleje beztlenowe
EN 751-2 Materiały uszczelek gwintowanych złączy metalowych mających kontakt z 2, 2 i 3 rodziną
gazów oraz gorącą wodą 1: Związki spajające nie utwardzające
EN 751-3 Materiały uszczelek gwintowanych złączy metalowych mających kontakt z 3, 2 i 3 rodziną
gazów oraz gorącą wodą 1: Taśmy PTFE niespiekane
EN 437 Gazy testowe – Ciśnienia testowe – Kategorie urządzeń
EN 15242 Wentylacja budynków – Metody wyliczania natężenia przepływu powietrza w budynkach
wraz z filtracją
EN 15266 Zestawy rur falistych do gazu ze stali nierdzewnej w budynkach o ciśnieniu roboczym do
0,5 bar
EN 14800 Zespoły bezpieczeństwa przewodów metalowych falistych do podłączania domowych
urządzeń wykorzystujących paliwo gazowe
EN 1775 Podłączenie gazu – Gazociągi w budynkach – Maksymalne ciśnienie robocze poniżej lub
równe 5 bar – Zalecenia funkcjonalne
EN 14291 Roztwory pieniące się do detekcji przecieków gazu na instalacjach
48
EN 12613 Urządzenia ostrzegawcze z tworzywa sztucznego mocowane do przewodów i rurociągów
podziemnych o określonym wyglądzie
EN 13501-1 Klasyfikacja pożarowa produktów budowlanych oraz elementów budynków – Część 1:
Klasyfikacja przy pomocy danych testowych dotyczących reakcji na pożar
EN 13501-2 Klasyfikacja pożarowa produktów budowlanych oraz elementów budynków – Część 2:
Klasyfikacja przy pomocy danych testowych pochodzących z przeprowadzonych prób pożarowych, z
wyłączeniem czynności serwisowych
EN 13501-3 Klasyfikacja pożarowa produktów budowlanych oraz elementów budynków – Część 3:
Klasyfikacja na podstawie danych uzyskanych w drodze testów wytrzymałości ogniowej produktów i
elementów wykorzystanych w instalacjach roboczych budynków: kanały ognioodporne i przepustnice
ogniowe
9.
Wnioski
Szanowni użytkownicy,
AZ – Pokorny, s.r.o. stale udoskonala i zmienia systemy Cats. Częstym źródłem inspiracji są Państwa
komentarze i doświadczenie. W razie konieczności prosimy się z nami skontaktować w celu uzyskania
porad lub aby przekazać swoje sugestie. Wyłącznie dwustronny kontakt pomiędzy nami, producentem,
a Państwem umożliwi dalsze opracowanie systemu tak, aby w największym stopniu odpowiadał
Państwa oczekiwaniom o obejmował nowe komponenty, zapewniał lepsze wsparcie, itp.
Życzymy przyjemnego, szybkiego i bezproblemowego montażu systemu Cats.
AZ – Pokorny, s.r.o.
[email protected]
10. Załączniki
Niniejsze załączniki posiadają charakter albo informacyjny albo normatywny. Charakter każdego z
nich jest w nim podany.
Załącznik A (normatywny) Ryzyko, ochrona, redukcja ryzyka
Procedury i ryzyko
Uszkodzona powierzchnia (uszkodzenie podczas
magazynowania i dostawy, wyrządzone narzędziami
lub innymi przedmiotami) => może przyczynić się do
powstania korozji
Zabrudzenie powierzchni (stal węglowa i tlenki
metalu, cząstki innych metali, odpryski spawalnicze,
…) => może przyczynić się do powstania korozji
Narażenie na działanie fluorowców (detergenty, sól
morska, sole, chlor w wodzie w stężeniu
przekraczającym 1 mg/l,…), narażenie na wpływ
kwasów i wodorotlenków lub innych substancji, w
zależności od przypadku => może przyczynić się do
powstania korozji
Ogniwo
elektryczne
w
kontakcie
z
niektórymi
Ochrona i prewencja
Podczas prac z rurami nie należy korzystać z
metalowych narzędzi (na przykład kleszcze z
metalowymi szczękami do przytrzymania rur), należy
zapobiegać zużyciu rur podczas magazynowania i
pracy, nie czyścić rur przy pomocy elementów
metalowych szczotki druciane, skrobaki metalowe,
itp.).
Nie pozwolić, aby rury zetknęły się ze stalą węglową
(na przykład mocowanie do panewek stalowych);
jeżeli w pobliżu rury realizowane są prace
spawalnicze lub szlifierskie, rurę należy chronić
przez cząsteczkami unoszącymi się w powietrzu
Unikać kontaktu z substancjami, które mogą
uszkodzić rurę lub elementy łączące, zabezpieczyć
rurę powłoką z tworzywa sztucznego lub tuleją Gsleeve bądź wykorzystać rurę powleczoną przez
producenta; do czyszczenia rur nigdy nie należy
wykorzystywać substancji chemicznych (głównie
unikać detergentów zawierających chlor), unikać
zabrudzenia rur pastami lutowniczymi, klejami, itp.
Unikać długotrwałego kontaktu z innymi metalami (na
49
metalami narażonymi na działanie elektrolitu (na
przykład miedź => elektroliza może spowodować
chemiczne uszkodzenie materiału i doprowadzić do
jego ubytku w szczególności na części miedzianej o
niższym stopniu rafinacji), ponieważ stal nierdzewna
jest bardziej odporna w porównaniu do innych metali
powszechnie stosowanych
Powłoki i farby (zawierające substancje żrące) =>
mogą powodować korozję lub uszkodzić strukturę
powierzchni rury
Drgania – mogą doprowadzić do obluzowania złączy
i spowodować pęknięcia rur
przykład łączenie miedzianych listew uziemiających),
jeżeli kontakt taki jest nieunikniony, rury nie należy
łączyć bezpośrednio, ale wykorzystać końcówkę lub
element łączący; nie dopuścić, aby elektrolit zetknął
się z dowolnymi metalami (nawilżanie, itp.).
Producent nie zaleca malowania rur i innych
komponentów. Stosując farby i powłoki w pobliżu rur,
należy je chronić przed zanieczyszczeniem.
Rur
nie
mocować
do
części
systemu
dystrybucyjnego, które narażone są na drgania. W
tego typu przypadkach, należy stosować przewody
faliste, na przykład typu WS.
Najbardziej ryzykowna jest kombinacja powyższych czynników, na przykład pojawienie się elektrolitu i jonów
chloru lub uszkodzenie powierzchni i jej zanieczyszczenie substancją niebezpieczną.
Załącznik B (informacyjny) Lista części zapasowych prasy i nożyc Cats
Prasa Cats 120
Nr
1
Nr produktu
15-023-011
2
3
4
5
14-095-025
15-014-107
14-095-017
14-095-012
6
14-095-005
7
8
14-095-016
15-014-404
9
15-014-403
Nazwa
Uchwyt PaB-I580/80 N12
Tuleja 30*34*20
Sprężyna
Oś elementu toczonego
Hartowany element
toczony + chrom
hartowany
Tłok hartowany + chrom
hartowany
Oś D8
Pierścień mocujący 7 DIN
6799
Pierścień mocowany 5
DIN 6799
Ilość / zespół prasy
1
1
1
1
1
1
1
2
4
50
10
11
14-095-015
15-013-003
12
15-014-309
13
15-013-002
14
15
15-013-013
15-014-405
16
33-501-010
17
15-014-402
18
15-013-004
19
20
21
22
23
33-501-009
14-095-026
14-095-004
14-095-097
14-095-019
24
15-014-304
14-095-101
14-095-102
14-095-103
14-095-105
14-095-107
Oś D6
Śruba M6*10 10.9 DIN
912
Sworzeń żłobkowany,
stożkowy 6*16 DIN 1472
Śruba M6*10 8.8 DIN
7984
Śruba M5*8 DIN 7984
Pierścień mocowany 4
DIN 6799
Podstawowy zespół
blokady
Pierścień mocowany 3
DIN 6799
Śruba żłobkowana M4*8
DIN 464
Zestaw śruby nastawczej
Tuleja 25*28*12
Kostka (tłoczysko)
Dźwignia
Zapadka
zabezpieczająca
Sworzeń elastyczny
2,5*12
Szczęki DN 8
Szczęki DN 12
Szczęki DN 16
Szczęki DN 20
Szczęki DN 25
2
4
4
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Nożyce Cats 250
12 – Zestaw dolny
13 – Zestaw górny
Nr
13*
1
Nr produktu
03-004-032
15-014-407
7
15-014-203
8
14-080-052
Nazwa
Zestaw górny Cats 250
Pierścień mocowany 5
DIN 471 1.4122
Podkładka 10*5,3*0,5
mm SS
Koło czynne NBR
Ilość / zespół nożyc
1
4
4
4
51
9
10
11
12*
1
14-095-217
14-095-214
14-095-216
03-004-033
15-014-407
2
15-014-202
3
14-080-053
4
5
6
14-095-218
14-095-215
14-095-203
13,9*8,8
Tuleja 8,7mm Zn
Oś D5*49,5 Cr
Wałek Cr
Zestaw dolny Cats 250
Pierścień mocowany 5
DIN 471 1.4122
Podkładka 10*5,3*1 mm
stal Zn
Koło czynne NBR
15,8*13
Tuleja 13mm Zn
Oś D5*47 Cr
Kółko tnące 1
4
2
2
1
2
4
2
2
1
* Niniejsze zestawy obejmują dodatkowe elementy, zgodnie z opisem w tabeli. Pozostałe komponenty dostępne
są na rynku.
52