Ignacy Domeyko

fot. S. Rzadkosz
Prawnuczki Domeyki i prof. J. Dañko porównuj¹ profile Ignacego i Andrzeja
Domeyków – fot. A. Paulo
sk¹ pani¹ Teresê Brzóstkiewicz-Stefanowicz, wypo¿yczony przez
Uniwersytet Warszawski. Z uwagi
na koniecznoϾ wiernego odwzorowania modelu oraz zachowania
jego trwa³oœci wykorzystano najnowsz¹ technologiê replikowania
i kopiowania dzie³ rzeŸbiarskich.
Za pomoc¹ tworzyw silikonowych skopiowano kszta³t i fakturê
rzeŸby, a uzyskan¹ warstwê powierzchniow¹ utrwalono w wieloczêœciowej
formie
gipsowej
(Rd00664). Forma ta pos³u¿y³a do
wykonania modelu z woskowego
tworzywa modelowego. Model po
zaformowaniu w masie ceramicznej
zosta³ z niej usuniêty przez wytopienie, tworz¹c wnêkê o kszta³cie odlewu. W celu uzyskania odpowiedniej
gruboœci œcianki odlewu rzeŸby wykonano rdzeñ wewnêtrzny z wykorzystaniem dostêpnych materia³ów
i technologii odlewniczych.
Jako tworzywo na kopiê rzeŸby
u¿yto br¹zu krzemowego o bardzo
dobrych w³aœciwoœciach odlewniczych. Materia³ ten posiada szczególne zdolnoœci do odtwarzania
szczegó³ów rzeŸby.
Uzyskany odlew po oczyszczeniu zosta³ poddany procesowi pa-
tynowania i konserwacji pow³oki
zewnêtrznej dla nadania jej trwa³oœci.
Mimo bardzo napiêtego harmonogramu prac efekt koñcowy
zosta³ oceniony bardzo wysoko,
zarówno we w³asnym gronie specjalistów – odlewników, jak równie¿ przez znawców walorów odlewów artystycznych. Trzeba przyznaæ, ¿e uzyskane powodzenie
przedsiêwziêcia sprawi³o wiele satysfakcji gronu wielu osób, szczególnie w nie zaanga¿owanych.
Dotyczy to przede wszystkim Prodziekana Wydzia³u Odlewnictwa
prof. Stanis³awa Rzadkosza, który
z zespo³em studentów ze specjalnoœci Odlewnictwo Artystyczne
i Precyzyjne wykona³ ca³oœæ prac
zwi¹zanych z powstaniem kopii
rzeŸby popiersia Ignacego Domeyki.
W celu upamiêtnienia nak³adu
Akademii Górniczo-Hutniczej do
wykonania kopii odlewu, w tylnej
jego czêœci umieszczono odlewan¹ plakietkê – o nastêpuj¹cej treœci
w jêzyku francuskim: „Odlew kopii
rzeŸby wykonano w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie AD.
2002”.
Andrzej Paulo, Zdzis³aw Jan Ryn
Ignacy Domeyko – od Santiago do Wilna, Miñska i Brzeœcia
W Santiago de Chile
Obchody 200-lecia urodzin
Ignacego Domeyki (patrz BIP nr
101 s. 6-7) nabieraj¹ coraz wiêkszego rozmachu. W Santiago de Chile
29 maja uroczyœcie otwarto wielk¹
wystawê „Ignacio Domeyko. Vida y
Obra” (Ignacy Domeyko – ¿ycie
i dzie³o). Jej organizatorem jest Korporacja Kulturalna Vitacura, a na
miejsce wystawy wybrano zabytkowy obiekt architektury kolonialnej
Casas de Lo Matta. Komisarzem
wystawy jest Alejandra Valdes Raczyñski, córka Christiane Raczyñskiej polskiego pochodzenia. Wystawa jest kontynuacj¹ cyklu „Wielkie osobowoœci naszej kultury”.
G³ówne akcenty wystawy ukazuj¹ I. Domeykê jako uczonego,
mineraloga, geologa, meteorologa, rektora Universidad de Chile,
odkrywcê, nauczyciela, alpinistê,
patriotê, cz³owieka wiary, ekologa,
obroñcê praw Indian, itp. Po raz
pierwszy udostêpniono szerokiej
publicznoœci gabinet Ignacego Domeyki w Domu Domeyki w Santia-
8
go ze s³ynnym obrazem Matki
Boskiej Ostrobramskiej, biurkiem
i czêœci¹ biblioteki. Honorowym
goœciem uroczystoœci by³a wnuczka Ignacego – Anita Domeyko Alamos, która obchodzi³a stulecie
swych urodzin. Wœród ¿yczeñ
i upominków dla Jubilatki znalaz³
siê adres i prezent od wiceprezydenta miasta Krakowa dr. Jerzego
Jedliñskiego.
Wa¿n¹ czêœæ wystawy stanowi³y eksponaty z Polski przywiezione
przez prof. Zdzis³awa J. Ryna: fotogramy ilustruj¹ce planszê z eponimami „Ignacy Domeyko”, mapa
Polski i Litwy z po³owy XIX wieku
oraz kopia sztychu Uniwersytetu
Wileñskiego (dar Biblioteki Jagielloñskiej), katalogi i afisze wystaw
Domeykowskich w Bibliotece Narodowej w Warszawie, Bibliotece
Jagielloñskiej oraz folder wystawy
w pa³acu UNESCO w Pary¿u; ponadto zestaw miesiêczników Uniwersytetu Jagielloñskiego „Alma
Mater”, z barwnymi ok³adkami
przybli¿aj¹cymi krakowski uniwersytet, który obdarzy³ I. Domeykê
doktoratem honoris causa medycyny (dar redakcji „Alma Mater”).
Otwarcie wystawy by³o znakomit¹ okazj¹ do promocji ksi¹¿ki pt.
„Ignacy Domeyko. Obywatel œwiata” wydanej w wersji polsko-hiszpañskiej przez Wydawnictwo UJ
(2002 r.). 6 czerwca prof. Ryn wyg³osi³ w lokalu wystawy wyk³ad pt.
„Ignacy Domeyko – portret psychologiczny i duchowy”. 7 czerwca zarejestrowano w Santiago Korporacjê Kulturaln¹ im. Ignacego
Domeyki. Jej celem jest rozwijanie
i promocja badañ nad ¿yciemi
dzie³em Ignacego Domeyki oraz
utworzenie muzeum, archiwum
i oœrodka dokumentacji. Przewodnicz¹cym tymczasowego zarz¹du
korporacji zosta³ prof. Z. J. Ryn.
Korporacja Kulturalna im. Ignacego Domeyki przejê³a inicjatywê
grupy postulatorów z 1996 roku
o uznanie Ignacego Domeyki
z S³ugê Bo¿ego i przedstawi³a j¹
oficjalnie chilijskim w³adzom koœcielnym.
W Chile og³oszono krajowy
konkurs na prace zwi¹zane z po-
staci¹ Ignacego Domeyki. Jego
organizatorem
jest
Program
EXPLORA i Krajowa Komisja Badañ Naukowych i Technologicznych, podlegaj¹ca Ministerstwu
Edukacji (CONICYT – Comisión
Nacional de Investigación Científica y Tecnológica). Konkurs jest
skierowany przede wszystkim do
m³odzie¿y akademickiej i licealnej
(informacja: www.explora.cl).
We Wroc³awiu
10 czerwca w siedzibie Oddzia³u PAN we Wroc³awiu odby³a siê sesja naukowa z okazji 200-lecia urodzin Ignacego Domeyki. Zorganizowa³y j¹ PAN, Instytut Geotechniki
i Hydrotechniki Politechniki Wroc³awskiej oraz Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wroc³awskiego. Przyby³o 40–50 ¿ywo reaguj¹cych s³uchaczy, czêœæ zadawa³a
pytania i podejmowa³a dyskusjê.
Zaprezentowano trzy referaty, zamówione przez organizatorów:
– dr Alfredo Lastra Norambuena
(Instytut Historii PAN, Ambasa-
BIP 104/105 – Czerwiec/Lipiec 2002 r.
da Chile) – „Chile w czasach
Domeyki”;
– prof. dr hab. Zbigniew Wójcik
(Muzeum Ziemi PAN, Warszawa) – „Z Litwy przez Francjê do
Chile”;
– prof. dr hab. in¿. Andrzej Paulo
(AGH) – „Ignacy Domeyko –
geolog, mineralog i ojciec nauk
górniczych w Chile” (obficie ilustrowany).
Przygotowania
w Wilnie i Miñsku
Trwaj¹ przygotowania do konferencji miêdzynarodowych w Wilnie
i Miñsku oraz towarzysz¹cych im
wizyt w miejscach rodzinnych Domeyki. W zwi¹zku z tym organizator
litewski i edytor materia³ów konferencyjnych, prof. Algimantas Grigelis odwiedzi³ Kraków w kilkudniowej
wizycie roboczej. Krakowskie œrodowisko naukowe bêdzie reprezentowane przez co najmniej 8 osób.
Do komitetu honorowego konferencji w Wilnie zaproszono Paz Domeyko Leal z Australii oraz Zdzis³awa J. Ryna. Udzia³ w obu konferencjach zapowiedzia³o 15 przedstawicieli rodu Domeyków, g³ównie
z Chile i USA. Materia³y obu konferencji zostan¹ opublikowane.
Konferencja
w Brzeœciu i Lidzie
Na pocz¹tku paŸdziernika odbêdzie siê miêdzynarodowa konferencja poœwiêcona sylwetce Ignacego Domeyki w Brzeœciu i Lidzie
na Bia³orusi. Do Rady Naukowej
konferencji zaproszono m.in. prof.
Zbigniewa Wójcika z Warszawy
oraz autorów tego artyku³u. Spotkanie na Bia³orusi odbêdzie siê
w dniach 4–7 paŸdziernika, a jego
organizacj¹ zajmuje siê Fundacja
Pomocy Szko³om Polskim na
Wschodzie im. T. Goniewicza, Klub
Polski w Brzeœciu i Towarzystwo
Kultury Polskiej Ziemi Lidzkiej
w Lidzie. Prezes Fundacji, Józef
Adamski odwiedzi³ Kraków i spotka³ siê roboczo z polskimi wspó³organizatorami konferencji. Wsparcie dla inicjatywy obieca³y komisje
Sejmu i Senatu RP, Ministerstwo
Kultury oraz naukowcy z ró¿nych
oœrodków uniwersyteckich w Polsce, na Bia³orusi i Litwie. Patronat
medialny sprawuje Telewizja Polska. Warto wykorzystaæ tê okazjê,
aby wzbogaciæ biblioteki, izby pamiêci i miejscowe muzea w publikacje polskie zwi¹zane z postaci¹
Ignacego Domeyki.
Pok³osie
Pragniemy poinformowaæ nie
tylko o planach, realizacji, ale te¿
o pok³osiu organizowanych imprez. O¿ywienie badawcze i popularyzacja wyników sprzyjaj¹ wyjaœnieniu niejasnoœci i zape³nianiu
„bia³ych plam”. Wernisa¿ wystawy
UNESCO w Pary¿u pozwoli³ prze³amaæ opory i dotrzeæ do dokumentacji ogromnych zbiorów mineralogicznych Ignacego Domeyki
w Muzeum Mineralogicznym École
des Mines. Okaza³o siê na przyk³ad, ¿e posiada ono 136 (a nie jak
to wynika³o z korespondencji tylko
48) okazów ofiarowanych przez
Rankingi, rankingi
Jak co roku tak i w tym, pojawia³y siê w powa¿nych ogólnopolskich periodykach, klasyfikacje uczelni wy¿szych. W tym roku oprócz rankingów jakie ukaza³y siê we „Wprost”, „Rzeczpospolitej” – „Perspektywach” i „Polityce” równie¿ i polska edycja „Newsweeka” opublikowa³a swoj¹ klasyfikacjê. Je¿eli wszystkie rankingi
ukazuj¹ce siê do tego czasu nie ró¿ni³y siê dla
nas, miêdzy sob¹ w znacz¹cy sposób, to doœæ
istotne ró¿nice od pozosta³ych zanotowane zosta³y w publikacji „Newsweeka”. Jednak przy
bli¿szym spojrzeniu na metodykê badañ jak¹
zastosowa³a redakcja, najpoczytniejszego w tej
chwili tygodnika, okaza³o siê, ¿e by³a ona doœæ
specyficzna. Przyjrzyjmy siê poszczególnym
rankingom i pozycji AGH jakie w nich zajê³a.
Ranking „Wprost”
Zacznijmy od najstarszego dziewi¹tego rankingu wy¿szych uczelni. Jak czytamy w tekœcie
poprzedzaj¹cym wyniki – pierwszy ranking we
„Wprost” zosta³ sporz¹dzony piêæ lat przed
„Perspektywami” i „Rzeczpospolit¹” o raz szeœæ
lat przed „Polityk¹”.
Domeykê, a ponadto znaczn¹
iloœæ okazów zanotowanych jako
dar Komisji Chilijskiej, która organizowa³a wystawy bogactw mineralnych tego kraju na miêdzynarodowych wystawach w Pary¿u w latach 1867, 1878 i 1889. Inicjatorem
tego kierunku wystawiennictwa,
weryfikatorem zbiorów i autorem
katalogów wystaw by³ Ignacy Domeyko, jednak¿e formalnym ofiarodawc¹ by³ za jego spraw¹ rz¹d
Chile. Za jakoϾ wystawy w 1867
roku otrzyma³ Domeyko medal,
a za inne wystawy – nagrody.
Wystawy w 1889 roku Domeyko
ju¿ nie doczeka³, zmar³ bowiem
23 stycznia 1889 roku. Powa¿nie
chory, po powrocie w Europy jesieni¹ 1888 roku, zd¹¿y³ przed œmierci¹ przejrzeæ oko³o 1300 okazów
dostarczonych przez przedsiêbiorców górniczych Chile, rozpozna³,
opisa³ i wprowadzi³ do katalogu
wystawy paryskiej a¿ 946 okazów.
Losy powystawowe tych i innych
zbiorów nie s¹ dot¹d wyjaœnione.
Katalogi paryskich muzeów, np.
Museum Nationale d’Histoire Naturelle, które tak¿e posiada liczne
zbiory podarowane przez Domeykê, nie s¹ niestety zbyt staranne.
Sprostowania imion w³asnych i badania rozpoczête przez Andrzeja
Paulo w trakcie niedawnej wizyty
nale¿y traktowaæ jako pierwszy
krok na tej drodze.
Innym pok³osiem wyjazdu do
Francji by³o nawi¹zanie wspó³pracy roboczej z oœrodkiem wulkanologicznym Uniwersytetu im. B. Pascala w Clermont Ferrand. Mamy
W kategorii uczelni technicznych znaleŸliœmy
siê w tym roku na drugim miejscu, ust¹piliœmy
miejsca Politechnice Warszawskiej o jedyne
0,25 punkta (pragnê przypomnieæ, ¿e rok temu
zajêliœmy pierwsze miejsce nagrodzone „Z³otym
Indeksem”, który mo¿na podziwiaæ w holu paw.
A-0). Natomiast na pytanie – gdzie studiowaæ
nowoczesne technologie (informatykê, elektronikê, in¿ynieriê materia³ow¹) – „Wprost” odpowiada jednoznacznie – na AGH.
Ranking „Rzeczpospolitej”
i „Perspektyw”
Ten ranking jest jak zwykle rozbudowany
i zawiera szereg ró¿nych kategorii, a wiêc w kategorii klasyczne technologie in¿ynierskie – zajêliœmy drugie miejsce, nowoczesne technologie – trzecie miejsce, nauki matematyczno-przyrodniczo – dziesi¹te miejsce, a wœród 75 najlepszych uczelni w Polsce plasujemy siê na
miejscu siódmym.
Ranking „Polityki”
Pierwsze notowania tego tygodnika dotyczy³y wy³¹cznie ekonomii i zarz¹dzania, dopiero
BIP 104/105 – Czerwiec/Lipiec 2002 r.
nadziejê, ¿e przyniesie to owoce
w trakcie przysz³ych badañ z Wydzia³em Geologii, Geofizyki i Ochrony Œrodowiska AGH w okolicy kanionu Colca w Peru. Projekt tych
badañ omawia w czerwcu br.
z prezydentem Peru Jerzy Majcherczyk – legendarny odkrywca
i zdobywca Canionu Colca (Wyprawa klubu AGH Bystrze „CanoAndes”).
Zainteresowanych Domeyk¹
i jego epok¹ zapraszamy na strony
internetowe AGH (http://galaxy.
uci.agh.edu.pl/~domeyko) oraz inne adresy. Wœród nich warto zwróciæ uwagê na École des Mines
(http://www.paris.ensmp.fr/Fr/Services/Musee/MUSEE-rap.html)
i Uniwersytet Wileñski – Wydzia³
Geologii i Mineralogii http://www.
gf.vu.lt/depts/geology/musteiki
.html.
Zapraszamy te¿ do lektury Przegl¹du Geologicznego nr 6/2002,
gdzie ukaza³y siê 3 artyku³y ilustrowane: Paulo & Ryn – „200-lecie
urodzin Ignacego Domeyki”, Paulo, Koszowska, Ryn & Wójcik –
„Zbiory mineralogiczne Ignacego
Domeyki (Chile, Francja, Polska)”
i Paulo – „Chanarcillo (Puna de
Atacama, Chile) jako geologiczne
stanowisko dokumentacyjne i zabytek górnictwa zwi¹zany z Domeyk¹”. Czerwcowy numer bia³oruskiego biuletynu kulturalnego
„Kontakty i Dialogi” (nr 5–6/77–78)
publikuje kilka tekstów dedykowanych 200. rocznicy urodzin I. Domeyki, w tym wykaz eponimów
Ignacego Domeyki.
póŸniej rozszerzono klasyfikacjê. Do dzisiaj w³aœnie ekonomia i zarz¹dzanie s¹ przedstawiane
w „Polityce” najobszerniej. W trzecim z kolei
rankingu „Polityki” zanotowaliœmy nastêpuj¹ce
rezultaty: ekonomia i zarz¹dzanie (akademie
ekonomiczne oraz uczelnie maj¹ce wyodrêbnione wydzia³y zarz¹dzania) – czternaste miejsce, ekonomia i zarz¹dzanie (studia na wydzia³ach innych ni¿ ekonomiczne) – pi¹te miejsce,
informatyka – trzecie miejsce.
Ranking
„Newsweeka”
W tym najnowszym rankingu sklasyfikowani
zostaliœmy w dwóch kategoriach. Wœród uczelni technicznych zajêliœmy dopiero pi¹te miejsce, co prawda w kategorii wydzia³ów technicznych (automatyka, robotyka, elektronika, telekomunikacja, informatyka) jesteœmy na drugim,
ale jak siê okaza³o ju¿ po opublikowaniu rankingu przy klasyfikowaniu naszej Uczelni w tej
pierwszej kategorii pope³niono istotny b³¹d.
Tak wiêc trzymamy siê mocno i samej czo³ówce, a w rankingu „Newsweeka” pewnie odnajdziemy wysok¹ lokatê kiedy metodologia zostanie poprawiona.
(red.)
9