3.1.3. Obiekty parkowe i ogrodowe

3. Dobra kultury
3.1. Budowle sakralne, architektoniczne osobliwości
3.1.3. Obiekty parkowe i ogrodowe
Obiekty parkowe i ogrodowe / Położenie
Ulica
Kod
poczt
owy
Gmina Miejscowośd
Telefon / Faks
Internet / E-mail
Wielkośd obiektu / Okres powstania
Charakterystyka / Dostępnośd
Specyfika obiektu parkowego i ogrodowego
KRAINA NYSY
ponadgraniczny park krajobrazowy (niemiecko-polski);
ok. 830 ha; założony przez Hermanna Księcia von Pückler- miejsce zaliczane do Światowego Dziedzictwa UNESCO;
Muskau w latach 1815 – 1845; inspiracją były dla niego
sercem parku jest Neues Schloss (Nowy Zamek) wraz z
obiekty parków angielskich
wystawą „Pückler! Pückler!“; park jest zawsze dostępny;
Nowy Zamek dostępny w godzinach otwarcia
Fürst-Pückler-Park Bad Muskau
(Park Księcia Pücklera Mużaków /
Park Mużakowski)
Neues Schloss
02953 Bad Muskau
Lausitzer Findlingspark Nochten
(Łużycki Park Głazów Narzutowych
Nochten)
Parkstraße 7
02943
Boxberg OT
Nochten
głównym elementem kształtującym ten park jest ok. 3000
www.lausitzer-findlingsparkok. 20 ha; powstał w latach 2000 – 2003; udana
035774 74711/
głazów narzutowych wkomponowanych w stworzony z
nochten.com
rekultywacja szczelinowatego krajobrazu pozostałego po
035774 74711
artyzmem ogrodowy świat; jego centrum stanowi ogród
[email protected] eksploatacji węgla brunatnego
skalny; otwarty od 15 marca do 15 listopada; wstęp płatny
Rhododendronpark Kromlau
(Park Rododendronów Kromlau)
Halbendorfer Straße 6
02953
Gablenz OT
Kromlau
03576 222828/ www.kromlau-online.de
03576 212744 [email protected]
Schlosskomplex Königshain
(Kompleks Pałacowy Königshain)
Schloss und Landschaftspark Krobnitz
(Pałac i Park Krajobrazowy Krobnitz)
Stadtpark Rothenburg
Rothenburg)
zarządzie miejskim w Rothenburg)
Dorfstraße 82
Am Friedenstal 5
02829 Königshain
Reichenbach O.L.
02894
OT Krobnitz
(Park Miejski
(informacje w
adres: Marktplatz 1
02929 Rothenburg O.L.
035771 63100/ www.muskauer-park.de
035771 63109 [email protected]
ok. 200 ha; powstał w połowie XIX wieku na zlecenie
kromlau- właściciela majątku ziemskiego w Kromlau Friedricha
Hermanna Rötschke; największy w Niemczech obiekt pod
gołym niebem poświęcony rododendronom
największy park rododendronów w Niemczech; daje
się bardzo dobrze poznad podczas oprowadzania z
przewodnikiem; w parku w Kromlau znajduje się
dworzec kolejki Waldeisenbahn (Kolejka Leśna)
kompleks pałacowy składa się z: budynku o nazwie
Steinstock (Kamienne Piętro) jako części zamku wodnego i
najstarszej budowli świeckiej na Górnych Łużycach,
barokowego pałacu z 1764 – 1766 r. i renesansowej
budowli; obiekt parkowy powstał w trakcie budowy
barokowego pałacu; francuska sztuka ogrodowa; podcieo;
ogród ziołowy; obiekt ogrodowy stale dostępny; muzeum
czynne wg godzin otwarcia
kompleks pałacowy składający się z budynku
Steinstock, renesansowego oraz barokowego pałacu;
niedaleko gór Königshainer Berge (Góry Königshain)
035826 60289/ www.koenigshain.com
035826 60201 [email protected]
035828 88700/
www.oberlausitz-museum.de
035828 88701
Roon zlecił przekształcenie wybudowanego w stylu
barokowym dworku w budynek neoklasycystyczny, poprzez
nadbudowanie płaskiego dachu i balustrady nad
ok. 4,5 ha; pierwsza wzmianka jako majątek ziemski z
mansardowym piętrem; w związku z tym park stworzono na
1314 r.; w XVIII wieku powstała kuźnia i stajnia; w 1873 r.
nowo i uzupełniono o rodzinny grobowiec (uroczyste
kupiony przez pruskiego ministra wojny i marynarki
otwarcie w 1876 r.); rodzina Roon zamieszkiwała tam aż do
Albrechta Theodora Emila Grafa von Roon
wywłaszczenia w roku 1945; park jest stale dostępny; pałac
wraz z wystawami dostępny w czasie godzin otwarcia;
zwiedzanie wystaw - wstęp płatny
www.rothenburg-ol.de
[email protected]
ok. 11 ha; początki parku sięgają XV wieku; służył jako
ogród pałacowy do urządzania w nim uroczystości,
festynów itp. oraz był do dyspozycji pałacowego
gospodarstwa domowego
istniej możliwośd posilenia się; z pomieszczeo
konferencyjnych można korzystad także poza
sezonem; niezwykły, bardzo młody park
krajobrazowy w Europie
wkomponowany w struktury Geoparku Łuk Mużakowa z
jego różnorodną rzeźbą terenu i naturalnymi, bagnistymi
zapadlinami; w 1860 r. rozpoczęto budowę niezwykłego
mostu Rakotzbrücke (Most Rakotz) z bazaltu
obszar pałacu wraz z niezabudowanym terenem i
parkingiem ok. 1,2 ha; obiekty parkowe i ogrodowe ok. 3
ha; najpierw siedziba rycerzy w średniowieczu i długo
siedziba rodziny Gersdorf; ród von Gersdor zamieszkiwał
tutaj co najmniej od 1383 r.
035891 7720/
035891 77277
Światowe Dziedzictwo UNESCO; ponadgraniczny park
krajobrazowy z mnóstwem ofert; rocznie ok. 230 000
odwiedzających
w pałacu zmieniające się wystawy stacjonarne;
regularne koncerty i imprezy; Alte Schmiede (Stara
Kuźnia) zawiera kilka pomieszczeo do różnego
rodzaju imprez; raz w roku na terenie obiektu w
Krobnitz odbywają się targi ślubne
około roku 1750 powstał dzisiejszy obiekt kulturowy:
barokowy Lustgarten (Park-Ogród Przyjemności) z
kwiatowymi i różanymi rabatkami, przyciętym z artyzmem
labiryntem z żywopłotu i małymi taoczącymi fontannami; w obok parków w Bad Muskau (Mużaków) i w Gaußig
1840 r. zmiana właściciela i zmiana wyglądu wzorowana na jedno z największych założeo krajobrazowych XIX
Pücklerze – powstaje park krajobrazowy; m. in. stworzenie wieku w regionie Górne Łużyce – Dolny Śląsk
groty, wybudowanie pawilonu ogrodowego, założenie stawu
i ogrodnictwa parkowego; pałac i budynki majątku zburzone
w 1949 r.; stale dostępny
Obiekty parkowe i ogrodowe / Położenie
Tierpark Weißwasser
(Park Zwierząt Weißwasser)
Ulica
Teichstraße 56
Kod
poczt
owy
Gmina Miejscowośd
02953 Weißwasser
Telefon / Faks
Internet / E-mail
03576 208366/ www.tierpark-weisswasser.de
03576 222506 [email protected]
Wielkośd obiektu / Okres powstania
ok. 6,5 ha; założony w 1966 r. jako inicjatywa
mieszkaoców, zakładów pracy i instytucji miasta
Charakterystyka / Dostępnośd
Specyfika obiektu parkowego i ogrodowego
park zwierząt z 350 zwierzętami reprezentującymi ponad 80
różne imprezy; możliwe patronaty nad zwierzętami
gatunków i ras
Obiekty parkowe i ogrodowe / Położenie
Ulica
Kod
poczt
owy
Gmina Miejscowośd
Telefon / Faks
Internet / E-mail
Wielkośd obiektu / Okres powstania
Charakterystyka / Dostępnośd
Specyfika obiektu parkowego i ogrodowego
Görlitz
Stadtpark Görlitz
Görlitz)
ok. 8,5 ha; od początku XVIII wieku przed bramami
miasta obsadzano aleje; przed rokiem 1830 rozpoczęto
zakładanie parku miejskiego;
pierwszy znany plan pewnego görlitzkiego „ogrodnikaartysty“ datowany na rok 1834; planowano stworzenie
parku wg pomysłów Lenné – brakowało jednak na to
pieniędzy; w zależności od panującej mody zmieniał się
wygląd parku; w 1961 r. na pamiątkę pierwszego człowieka
w kosmosie postawiony został kamieo południkowy
znakujący przebieg 15 stopnia długości geograficznej, wg
którego oblicza się środkowoeuropejską strefę czasową;
stale dostępny
ok. 0,2 ha; historyczny obiekt ogrodowy z 1962/63 r.
brama wejściowa do Ochsenzwinger (Międzymurze
Wołowe) naznaczona jest resztkami potężnej niegdyś
Ochsenbastei (Baszta Wołowa); w 1834 r. baszta została
zburzona z powodów związanych z ruchem drogowym; za
Taras Fontann Międzymurza Wołowego jedynym
schodami wraz z Brunnenterrasse (Taras Fontann) otwiera zieleocem w Görlitz wzorowanym na stylu
się ogród – ta częśd powstała jako uformowany barokowo
barokowym
obiekt ogrodowy; 6 basenów fontann tworzy punkt
centralny obiektu pod względem konstrukcyjnym; dostępne
w czasie godzin otwarcia
3,25 ha; początek budowy rok 1480; w roku 1504
uroczyste otwarcie: w poźnośredniowiecznym obiekcie
wybudowano w formie zespołu krajobrazowoarchitektonicznego podwójną Kaplicę św. Krzyża (niem.
Doppelkapelle des Heiligen Kreuzes), wierną kopię
mauretaosko-romaoskiego Świętego Grobu (niem.
Heiliges Grab) i Kaplicę Namaszczenia (niem.
Salbungskapelle)
Georg Emmerich (1422 – 1507), syn bogatego kupca z
Görlitz, udał się w 1465 r. na pielgrzymkę do Jerozolimy,
która zakooczyła się dla niego rozgrzeszeniem: zostaje
mianowany rycerzem Świętego Grobu; Kaplica św. Krzyża w
Görlitz jest pomniejszoną kopią Kaplicy Świętego Grobu z
okresu pełnego średniowiecza, której w Jerozolimie już nie
ma; cały zespół składa się z Kaplicy Świętego Grobu, Kaplicy
św. Krzyża z Kaplicą Adama i Kaplicą Golgoty (niem.
Adamskapelle i Golgathakapelle) i Domu Namaszczenia
(niem. Salbhaus) z rzeźbą „Opłakiwanie Jezusa“ (niem. „Die
Beweinung Jesu“); krajobraz ze wzniesieniami na północ od
kaplicy grobowej przedstawia Górę Oliwną z Ogrójcem, z
miejscem modlitwy i z „łąką uczniów“ (niem. Jüngerwiese);
ciek wodny symbolizuje dolinę potoku Kidron; ulice miasta
od krypty Kościoła św. Piotra (niem. Peterskirche) aż do
zespołu kaplic tworzą drogę krzyżową z różnymi stacjami do
odpoczynku; ponad to w czasie ciepłej pory roku można
spacerowad po sąsiednim Ogrodzie Oliwnym; Święty Grób
dostępny w czasie godzin otwarcia
(Park Miejski
(informacje w
zarządzie miejskim w Görlitz, w urzędzie Tiefbau- und
Grünflächenamt, Sachgebiet Stadtgrün (ds. budownictwa
poniżej powierzchni ziemi i terenów zielonych, referat ds.
zieleni miejskiej)
Nikolaizwinger i Ochsenzwinger
(Międzymurze św. Mikołaja i
Międzymurze Wołowe)
w Görlitz
(informacje w zarządzie miejskim w Görlitz, w urzędzie
Tiefbau- und Grünflächenamt, Sachgebiet Stadtgrün (ds.
budownictwa poniżej powierzchni ziemi i terenów
zielonych, referat ds. zieleni miejskiej)
Heiliges Grab i Ölberggarten
(Święty Grób i Ogród Oliwny)
w Görlitz
[Evangelische
Kulturstiftung Görlitz (Ewangelicka
Fundacja Kultury Görlitz)]
adres: Hugo-Keller-Straße 14
adres: Hugo-Keller-Straße 14
Heilige Grab-Straße 79
02826 Görlitz
02826 Görlitz
02826 Görlitz
03581 672621
03581 672621
www.goerlitz.de
[email protected]
www.goerlitz.de
[email protected]
03581 315864/ http://kulturstiftung.kkvsol.net
03581 315865 [email protected]
szczególnie ładnym otoczeniem wejścia są różane
tarasy we wschodniej części parku, które w 1995 r.
zostały odnowione; "Kugeldenkmal" („Pomnik z kul“)
jest miejscem pamięci poświęconym zmarłym na
tyfus żołnierzom w görlitzkich lazaretach w 1813 r.;
szczególnie ładny plac zabaw
mające duże znaczenie miejsce święte i cel
pielgrzymek; jedyne miejsce w Europie, które jest tak
zintegrowane z krajobrazem, jak oryginał w
Jerozolimie; regularne czytania, nabożeostwa, etc.
Obiekty parkowe i ogrodowe / Położenie
Ulica
Naturschutz-Tierpark Görlitz
Zittauer Straße 43
(Park Ochrony Przyrody i Zwierząt Görlitz)
Kod
poczt
owy
Gmina Miejscowośd
02826 Görlitz
Telefon / Faks
Internet / E-mail
03581 407400/ www.tierpark-goerlitz.de
03581 407401 [email protected]
Wielkośd obiektu / Okres powstania
Charakterystyka / Dostępnośd
Specyfika obiektu parkowego i ogrodowego
fabrykant budowy maszyn Walter Raupach zlecił na
początu XX wieku założenie parku na obrzeżach swojego
miejsca zamieszkania; po drugiej wojnie światowej
powstał z niego najpierw „Park der Werktätigen“ („Park
osób pracujących“); inicjatywie nadburmistrza Bruna
Gleißberga i dyrektora do spraw ogrodnictwa Henry´ego
Krafta zawdzięcza się, iż w 1957 r. założony został park
zwierząt
na terenach wodnych, leśnych i łąkowych oraz na
powierzchniach przeznaczonych dla zwierząt domowych ten
kuszący krajobrazem park daje schronienie około 500
zwierzętom (140 gatunków); biotopy dla zwierząt Europy i
Azji Centralnej zostały troskliwie zaprojektowane oraz
uzupełnione pełnymi fantazji grami i zabawami
przyrodniczymi
jest wiele ofert dla dzieci – można zobaczyd
interesujące dzikie zwierzęta, pogłaskad kozy, owce i
krowy, dosiąśd wielbłąda, powspinad się i
podokazywad na placach zabaw, przetestowad swoją
odwagę na „moście z przygodami“, połączyd naukę z
przyjemnością podczas gier i zabaw przyrodniczych;
dorośli mogą odpocząd w wypielęgnowanym zespole
parkowym, napid się kawy w restauracji, zwiedzid
wystawę dotyczącą bocianów
Obiekty parkowe i ogrodowe / Położenie
Ulica
Kod
poczt
owy
Gmina Miejscowośd
Telefon / Faks
Internet / E-mail
Wielkośd obiektu / Okres powstania
Charakterystyka / Dostępnośd
Specyfika obiektu parkowego i ogrodowego
Park Przyrody Góry Żytawskie
Schloss und Park Althörnitz
(Pałac i Park Althörnitz)
Schloss und Park Hainewalde
(Pałac i Park Hainewalde)
Herrnhuter Gottesacker
(Cmentarz
Herrnhucki / Herrnhucka Boża Rola)
(informacje w Informacji Turystycznej w Herrnhut)
Zittauer Straße 9
Hauptstraße 39
adres: Comeniusstraße 6
02763 Bertsdorf-Hörnitz
02799
Großschönau OT
Waltersdorf
02747 Herrnhut
03583 5500/
www.schlosshotel-althoernitz.de
03583 5500200 [email protected]
035841 38777
035873 2288/
035873 30734
www.schloss-hainewalde.de
[email protected]
www.herrnhut.de
[email protected]
ok. 3 ha; wybudowany w latach 1651 – 1654 przez
żytawskiego budowniczego Valentina dla żytawskiego
burmistrza dr Christiana von Hartiga
pałac ma prostokątny rzut poziomy; prawa, mniejsza wieża
dobudowana została dopiero w 1853 r. jako wieża
schodowa; także westybul został zbudowany dopiero w
1892 r.; dolne piętro starej wieży przykryte jest sklepieniem
krzyżowym; dr Hartig prowadził szklarnię, cieplarnię i
oranżerię; ostatni właściciel – rodzina von Sandersleben –
urządzanie uroczystości/konferencji w historycznej
została w 1945 r. wywłaszczona; do roku 1991 pałac był
atmosferze; oferty dla grup i oferty wellness; hotel 3domem wczasowym zrzeszenia związków zawodowych NRD;
gwiazdkowy
w 1993 r. Rudolf von Sandersleben i hotelarz Karl-Dieter
Gaydoul nabyli tę posiadłośd; w 1994 r. początek prac
renowacyjnych i związanych z przebudową; w 1996 r.
rozpoczęcie działalności hotelowej; park dostępny
bezpłatnie; w hotelu znajduje się restauracja – Schlossstube
(Izba Pałacowa)
historia tego pałacu sięga aż ostatnich 30-35 lat XIV
wieku, kiedy to rodziny von Warnsdorf i von Kyaw
występowały jako wspólni właściciele; w roku 1546 dr
Ulrich von Nostitz otrzymał te dobra rycerskie w formie
lenna; zainicjował on budowę renesansowego pałacu i
ogrodu; można wykazad artystyczne projektowanie
ogrodu od roku 1740
August Rudolf von Kyaw zainicjował poszerzenie parku w
kierunku zachodnim o częśd angielską w stylu
krajobrazowym; w XIX wieku z powodów ekonomicznych
hodowano na plantacjach cytrusy i ananasy; w 1927 r.
Moritz Joachim Ernst von Kyaw sprzedał ten pałac gminie
Großschönau; od marca do sierpnia 1933 r. pałac służył za
więźniarską częśd obozu koncentracyjnego Heinewalde; w
unikatowa budowla renesansowa na Górnych
latach 1933 – 1945 był obozem przysposobienia obronnego i Łużycach; schody i mury w kształcie tarasów; w parku
indoktrynacji (niem. Wehrertüchtigungslager) organizacji
można urządzad wesela i inne imprezy
„Młodzież Hitlera“ (niem. Hitlerjugend); do roku 1972
używany częściowo jako budynek mieszkalny; od 1972 do
2004 r. pustostan; w 2000 r. założenie stowarzyszenia w
celu zachowania pałacu Kanitzko-Kyawskiego; w 2007 r.
odnowienie wschodniego skrzydła; pałac można zwiedzad
tylko w godzinach otwarcia
ok. 3,5 ha; pierwszy pogrzeb na herrnhuckiej górze
Hutberg miał miejsce 24 listopada 1730 r.
od 1731 r. wokół miejsca pochówku utworzono wał ziemny
wraz z tzw. ławkami z trawą; pierwsze poszerzenia w 1738 i
1741 r.; w 1742 r. założono lipową aleję, która prowadzi z
miasta Herrnhut na górę Hutberg; dopiero od roku 1797 po
stronie braci i po stronie sióstr nie rozróżnia się
przynależności do chóru; charakterystyczne są monotonne,
płaskie kamienie z prostymi napisami, podział wg płci, brak
grobów małżeoskich i rodzinnych, obsadzenie terenu
żywopłotami; cmentarz zawsze dostępny; klucz do wieży
Altan w informacji turystycznej
jeden z najważniejszych zabytków kultury w regionie;
po 270 latach ciągle jeszcze używany; cmentarz w
Herrnhut jest nieodzowną częścią Wspólnoty
Brackiej; cmentarz w Herrnhut jest wzorem dla
cmentarzy wielu bractw na całym świecie; ponad
6200 grobów tych, którzy żyli we Wspólnocie i jej
służyli; Altan jako wieża widokowa jest dzisiaj
symbolem miasta
Obiekty parkowe i ogrodowe / Położenie
Garten der Bibelpflanzen Kloster St.
Marienthal
(Ogród
Roślin Biblijnych Klasztor St. Marienthal)
Grüner Ring Zittau
(Zielona
Obwodnica Żytawa) (informacje w Informacji
Ulica
St. Marienthal 10
adres: Markt 1
Kod
poczt
owy
Gmina Miejscowośd
02899 Ostritz
(Park
Weinaupark 2a
035823 770/
035823 77250
Internet / E-mail
www.ibz-marienthal.de
marienthal.de
02763 Zittau
03583 752200/ www.zittau.eu
03583 752149 [email protected]
02763 Zittau
03583 701122/ www.tierpark-zittau.de
03583 795311 [email protected]
Turystycznej w Żytawie)
Tierpark Zittau
Zwierząt Żytawa)
Telefon / Faks
Wielkośd obiektu / Okres powstania
info@ibz-
powierzchnia 1030 m2; założenie klasztoru w 1234 r.
ok. 7,4 ha; Zielona Obwodnica znakuje lokalizację obu
tourist- dawnych murów miejskich Żytawy, powstałych w XIII i
XVI stuleciu; w XVIII wieku rozpoczęto ogrodnicze
zagospodarowywanie terenu obiegającego miasto
Charakterystyka / Dostępnośd
Specyfika obiektu parkowego i ogrodowego
najstarszy klasztor żeoski zakonu cysterskiego w Niemczech,
który istnieje nieprzerwanie od założenia; do dzisiaj siostry
żyją tu według reguł świętego Benedykta; w 1427 r.
zniszczenie wielu budynków; dopiero pożar w roku 1683
umożliwił powstanie nowego, barokowego obiektu, którego
budowa zakooczona została w 1774 r.; w latach 1942 – 1945
utworzono lazaret; konwent sprzeciwił się wykonaniu
rozkazu ewakuacji wydanemu przez SS i zapobiegł tym
planowanemu wysadzeniu w powietrze; w 1945 r. klasztor
utracił jedną trzecią całej swojej własności, gdyż Nysa stała
się granicą
położony bezpośrednio przy Szlaku Rowerowym OdraNysa; zwiedzad można różne ogrody, lecz istotniejszy
jest tu obiekt klasztorny niż one same; w klasztorze
mieszczą się recepcja dla gości, piekarnia klasztorna,
możliwości noclegowe, etc.; najbardziej znaną
imprezą są coroczni Jeźdźcy Wielkanocni (niem.
Osterreiten)
w 1714 r. rozpoczęto sadzenie lip, jarzębin i wierzb; w 1796
r. zbudowano podwyższone drogi dla pieszych; w 1810 r.
posadzenie setek prawoślazów; w 1820 r. ukooczenie
obwodnicy jako szosy; po roku 1820 po północnej i
południowej stronie Baszty Rzeźniczej (niem. Fleischerbastei)
stworzono pierwszy publicznie dostępny zieleniec;
zintegrowane zostały pomniki znaczących Żytawian; w 1907
r. powtał Zegar Kwiatowy (niem. Blumenuhr); dostępna bez
ograniczeo
dwa razy do roku Zegar Kwiatowy zakwita pięcioma
tysiącami kwiatów; miejski obiekt parkowy ściśle
powiązany z dawnymi murami miejskimi i tym samym
z historią miasta Zittau
pośrodku założonego w XIX wieku i wzorowanego na
początki chowu zwierząt w parku Weinau sięgają kooca
angielskim parku Weinau znajduje się mały park zwierząt;
XIX wieku i ograniczają się do wybiegu dla saren i woliery
liczne oferty, takie jak szkoła zoologiczna, rekreacyjne
dla ptaków leśnych; oficjalne założenie parku zwierząt w
obozowisko przyrodnicze, wędrówki z lamami, etc.; park
1965 r.
zwierząt dostępny w czasie godzin otwarcia