docjesie ń w O grOdz ie – kOl Ory przy rOdy
download 
Reklamacja Transkrypt
jesie ń w O grOdz ie – kOl Ory przy rOdy
J esi eń w ogrodzi e – kolory pr zy rody … I to jest pejzaż nietuzinkowy. Malować piękno? Jakimi słowy? Jakich farb użyć? Rozjaśnień tęczy? Jesienią Tatry znaczą coś więcej! … Marian Władysław Weron, „Na szczytach górskich myśli wierszem” Cele ogólne: 1.Zdobycie i ugruntowanie wiedzy o podstawowych gatunkach drzew. 2.Rozwijanie wrażliwości estetycznej i umiejętności dostrzegania piękna przyrody. 3.Kształtowanie zdolności organizatorskich w czasie pracy w grupie tematycznej. Cele szczegółowe: Uczestnik zajęć: – rozpozna podane gatunki drzew; – zaobserwuje jesienne zmiany w ogrodzie; – uzasadni frazę wiersza: „Jesienią Tatry znaczą coś więcej”. —14— Środki dydaktyczne: Kartoniki, taśma samoprzylepna podwójna, papier kolorowy, karty pracy, tablica interaktywna „Jakie to drzewo?”, plansze edukacyjne „Drzewa naszych lasów”, atlasy roślin, mikroskop. Metody: Podające, problemowe, waloryzacyjne, praktyczne. Forma pracy: Grupowa i indywidualna. Przebieg zajęć: 1. Wprowadzenie poprzez wierszyk do tematu zajęć: W górach łąki, krzaki, lasy układają się tu w pasy– są to piętra roślinności, zachwycają wszystkich gości. Wyżej pól i roślin polnych piętro lasu – regiel dolny. Buk i jodła, jawor wielki, zwierz w tej puszczy mieszka wszelki. Wyżej w borze świerki rosną, w reglu górnym kwitną wiosną szczaw zajęczy i borówka, ponad nimi orzechówka nasion limby szuka wszędzie, jak je zgubi – drzewko będzie… Marek Kot, „Wędrówka przez świat przyrody tatrzańskiej” 2.Korzystając z tablic i plansz, prowadzący zajęcia przypomina gatunki drzew występujące w tatrzańskich lasach i zwraca uwagę na różnicew wyglądzie kory, liści oraz pokroju korony. 3.W parach zabawa wykorzystująca zmysł dotyku – „Szukam mojego przyjaciela”. —15— Dzieci przy pomocy dotyku poznają kilka gatunków drzew rosnących w Ogrodzie. Dotykają korę drzewa, zapamiętując jej chropowatość bądź gładkość, gałązki, liście lub szpilki. Następnie każde dziecko wybiera „swoje” drzewo – drzewo, które jest jego przyjacielem. W dalszym ciągu zabawy jedno dziecko zakrywa oczy, a drugie z pary prowadzi go do drzew. Dziecko dotykiem rozpoznaje wybrane przez siebie drzewo. 4.Praca w grupach utrwalająca umiejętność rozpoznawania charakterystycznych cech gatunków: a)uczestnicy zajęć otrzymują karty pracy z opisem różnych drzew. Korzystając ze wskazówek w formie zagadki, rozpoznają gatunki drzew. Zadaniem jest odszukanie drzewa w Ogrodzie i odbicie ołówkiem kory drzew w odpowiednim miejscu na karcie pracy; b)każdy uczestnik otrzymuje kawałek kartki z papieru kolorowego i stara się odszukać taki sam lub podobny kolor w Ogrodzie. 5. Uczestnicy zajęć wykonują prace plastyczne: paletę malarską oraz bukiet „róż”. a)na kartoniki z fragmentem taśmy dwustronnej uczestnicy zajęć naklejają kawałki uschniętych liści. Starając się zebrać jak największą ilość kolorów, tworzą własną kompozycję, której nadają tytuł (np. „Cisza jesiennego lasu”, „Tęczowy las” itp.). b)uczestnicy wykonują bukiet z liści, (np. jawora) zwijając i łącząc po kilka liści różnych kolorów na kształt płatków róży lub goździka. Wariant dla starszych dzieci i młodzieży: 1. Uczestnicy zajęć obserwują pod mikroskopem struktury liści (żywego, uschniętego) poszczególnych gatunków drzew i odpowiadają na pytanie, czym różnią się obserwowane liście. 2. Na zakończenie zajęć na podstawie obserwowanych obrazów oraz inspi- racji utworem Karola Wojtyły „Wybrzeża pełne ciszy” tworzona jest praca plastyczna. …Więc w tej ciszy ukryty ja – liść, oswobodzony od wiatru, —16— już się nie troskam o żaden z upadających dni, gdy wiem, że wszystkie upadną. Karol Wojtyła, „Wybrzeża pełne ciszy” Informacje dla nauczycieli: W Tatrzańskim Parku Narodowym rośnie kilkadziesiąt gatunków drzew. Różne gatunki mogą występować do pewnej wysokości nad poziomem morza, dzięki czemu obserwujemy w górach charakterystyczne piętra leśne: regiel dolny i regiel górny. Pojedyncze drzewa występują jeszcze powyżej górnej granicy lasu w piętrze kosodrzewiny, a niekiedy najbardziej odporne osobniki (w formie krzewiastej) w piętrze halnym. W naszym Tajemniczym Ogrodzie podczas spaceru mijamy grupy drzew rosnące w sekwencji pięter roślinnych: najpierw las mieszany regla dolnego, potem bór świerkowy z domieszką modrzewia, następnie granicę lasu i zarośli kosodrzewiny z limbami, modrzewiem i brzozą, na koniec zarośla kosodrzewiny i roślinność trawiastą. Wszystkie odpowiedniki pięter roślinnych Tatr w Ogrodzie znajdują się w rzeczywistym piętrze regla dolnego. —17— W kartach pracy uczniowie znajdą rysunki drzew z pokrojem korony, wyglądem liścia i owocu, a także pomocnicze pytania w formie wierszowanych zagadek, które dotyczą takich gatunków jak: świerk, jodła, cis, limba, sosna, kosodrzewina, jawor, klon, buk, jarząb pospolity, jesion, olsza. Jest też miejsce na odbicie kory (uczniowie przykładają kartkę do kory i pocierają ją ołówkiem lub kredką). Cechy charakterystyczne opisanych gatunków. Świerk – szpilki kłujące, w przekroju owalne. Kiedy gałązka usycha, szpilki od razu opadają. Kora chropowata, szyszki podłużne zwisające w dół drzewa i pozostające na drzewie nawet po wysypaniu się nasion. Nasiona świerka są przysmakiem wiewiórek i krzyżodziobów świerkowych. Gatunek charakterystyczny dla regla górnego. Jodła – szpilki spłaszczone, ciemnozielone, z dwoma jasnymi paskami po spodniej stronie. Kiedy gałązka usycha, szpilki nie odpadają. Kora gładsza i jaśniejsza od świerkowej, szyszki podłużne sterczące do góry, rozsypujące się w momencie dojrzewania nasion, które są przysmakiem ptaków i wiewiórek. Gatunek charakterystyczny dla regla dolnego. Cis – szpilki spłaszczone, ciemnozielone. Drzewo przybiera często formę krzewu o wielu wierzchołkach. Zamiast szyszek – czerwone jagody – zjadane przez ptaki. Dla człowieka roślina trująca! Drzewo jako pierwsze na ziemiach polskich objęte ochroną. —18— Limba – igły wyrastające po pięć w pęczku, kora lekko chropowata, szyszki owalne o dużych nasionach schowanych w środku, będących przysmakiem m.in. orzechówki krótkodziobej i wiewiórek. Kiedyś z drewna limby wyrabiano skrzynie na ubrania, bo zapach jej drewna straszy mole. Sosna zwyczajna – igły wyrastające po dwie w pęczku. Na młodych gałązkach kora gładka, na starych, grubych pniach kora bardzo gruba i mocno chropowata. Szyszki owalne o niewielkich, skrzydlatych nasionach. Gatunek w Polsce pospolity, a w Tatrach rzadki. Kosodrzewina – igły wyrastające po dwie w pęczku, kora gładka lub słabo chropowata, szyszki owalne o niewielkich skrzydlatych nasionach. Krzew o bardzo elastycznych i giętkich gałęziach. Jawor – liście trójdzielne, jesienią barwiące się na żółto. Kora chropowata ze specyficznymi odpadającymi kawałkami, nasiona – latające „noski -helikopterki”. Gatunek charakterystyczny dla regla dolnego. Klon – liście trójdzielne z ostrymi wypustkami, barwiące się jesienią na czerwonawo. Kora chropowata z charakterystycznymi odpadającymi kawałkami, nasiona – latające „noski-helikopterki”. —19— Buk – liście owalne, ostro zakończone, gładkie i błyszczące, wiosną jasnozielone, latem ciemnozielone, jesienią intensywnie rude. Na młodych drzewach suche rude liście pozostają do wiosny. Nasiona – orzeszki bukowe, trójgraniaste, wysypujące się z kolczastych koszyczków, ciężkie, więc leżą pod drzewem, chętnie zjadane przez dziki, wiewiórki, myszy, ptaki, a nawet niedźwiedzie. Twarde drewno stosowane m.in. do produkcji węgla drzewnego i do wędzenia. Gatunek charakterystyczny dla regla dolnego. Jarząb pospolity – liście pierzaste, wiosną i latem zielone, jesienią rudawoczerwone. Kora gładka, charakterystyczne czerwone owoce – jarzębina – przysmak ptaków, zwłaszcza gili i jemiołuszek. Jesion – wysokie drzewo o pierzastych liściach wyrastających dopiero późną wiosną, jesienią opadają po przymrozkach bez zmiany koloru; nasiona z pojedynczymi noskami rosną w gronach. Drzewo chętnie sadzone przez ludzi ze względu na to, że osusza teren i dostarcza cennego drewna. Kiedyś jego liści używano jako lekarstwa przeciw ukąszeniu żmiji. Olsza szara – drzewo rosnące nad potokami i w miejscach podmokłych, o cienkich gałązkach, liściach owalnych, o krawędziach lekko piłowanych, matowych, jesienią opadających bez przebarwienia. Szyszki o małych nasionach. Gatunek dwupienny – występują osobniki męskie i żeńskie. Nasiona w małych szyszeczkach. Drewno wysychając czerwienieje; bywa stosowane przez człowieka do wędzenia wędlin. —20— Literatura: Barbara Czołnik, Lekcje w lesie, czyli praktyczne formy edukacji leśnej. Materiały dla prowadzącego zajęcia. Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie, Poznań 1998. Marek Kot, Wędrówka przez świat przyrody tatrzańskiej,Tatrzański Park Narodowy, Zakopane 1999. Praktyczne formy edukacji środowiskowe. Warsztaty dla nauczycieli, Ojcowski Park Narodowy 1996. Marian Weron, Na szczytach górskich myśli wierszem, „Secesja”, Kraków 1998. Karol Wojtyła. Wybrzeża pełne ciszy, Poema.pl (online), 2011-0511 (dostęp 11 maja 2011). www:[http://www.poema.art.pl/site/ itm_142377_wybrzeza_pelne_ciszy.html —21— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Kora Jak choinka rośnie w lesie, Kto go złapie – ukłuje się. Szyszki wiszą w dół z gałęzi, Do nich już wiewiórka pędzi, Krzyżodziobów słychać ćwierki. W reglu górnym same Świerki ........................................... —22— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Kora Szumi drzewo na gór szczycie, Igły płaskie zobaczycie, Igły te nie kłują dzieci, Z igieł, kory – zapach leci… W górę dźwiga swe konary, W górę szyszki – nie do wiary! Korę jasną ma i gładką. Jakie drzewo? To zagadką… Jodła —23— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Król Jagiełło w mieście Warce Kazał chronić już te drzewa. Wśród trujących igieł harce – Cisie Ptak na ...................... pięknie śpiewa. Kora —24— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? W każdym miejscu, w każdym borze Latem, zimą, w każdej porze, Spotkasz te szpilkowe drzewa. W nich sikorka ładnie śpiewa, Z drewna domy, deski, łodzie, Z młodych pędów syrop co dzień, Do apteki, kiedy wiosna. Co to jest za drzewo? Sosna ........................................................ Kora —25— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? W Tatrach w lesie jest królową. Na granicy górnej lasu Limbę Ptak zasadzi ............................ nową. By wyrosła – trzeba czasu. Kora —26— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Ma szpilki jak sosna, Lecz krzaka posturę, odporna na zimno, Ma twardą naturę. I co to po głazie tak pięknie się wspina? Już wiemy na pewno, to Kosodrzewina ......................................................... Kora —27— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? W Jaworzynce rósł masowo Ten tatrzański kuzyn klonu, Znów wyrasta nam, na nowo, Wiatr go niesie nam do domu. Gdy jesienna przyjdzie pora Jawora Jasnożółty liść ........................ Kora —28— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Mały helikopter leci Z tego drzewa, proszę dzieci! a na drzewie liście rosną Jak dłoń, palce. Kiedy wiosną Zazielenią się, jesienią W złoto się lub w czerwień zmienią. Syrop z soku, z drewna cuda, Klon Bardzo się nam ten ......................... udał! Kora —29— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Wiosną blada liści zieleń, Gdy czerwone – wtedy jeleń Pod tym drzewem bukwi szuka Buka I ty też rozpoznasz ............................. Kora —30— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Wiedzą jemiołuszki, gile, Gdy nadejdą trudne chwile, To nakarmią doskonale Chmary ptactwa jej korale. Kiedy jesień się zaczyna Jarzębina Już czerwona ............................... Kora —31— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? Z jego drewna, to nie żarty, robił kiedyś człowiek narty, robi meble, i drabiny, Trzonki młotków, okleiny… Sadzi je przy domu swoim. By mieć sucho – wodą poi Drzewo grube swe gałęzie, Tych na drzewie wiele będzie. Bo zielony każdej wiosny, Jesion jest wyniosły. Bardzo ..................... Kora —32— Jesień w ogrodzie – kolory przyrody Karta pracy Co to za drzewo? W mokrym miejscu, nad potokiem Bystrym jej poszukaj wzrokiem. Czerwonego drewna dymem Pachnie szynka nad kominem… Olsza Kora —33—
