Dylematy moralne w literaturze: o Encyklice Evangelium Vitae Jana

INNOWACJE PSYCHOLOGICZNE,
2012, TOM 1, NUMER 1
INNE MATERIAŁY,
s. 155-158
Ewelina Szostek
Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji
w Lublinie
Dylematy moralne w literaturze:
o Encyklice Evangelium Vitae
Jana Pawła II
W dzisiejszych czasach człowiek zadaje sobie pytania: jaki sens i wartość ma ludzkie życie? Czy mamy
prawo je niszczyć? Czym jest tak naprawdę życie? I co
tak naprawdę jest według człowieka wartością? W tej
pracy postaram się przedstawić moje osobiste refleksje
i wnioski po przeczytaniu encykliki Evangelium vitae
Jana Pawła II:
„…śmierci się nie lękał, ani żyć się nie wzbraniał…”
„Cóż powiedzieć? Zdaje się bajką czasem z bajki…
Pewnego razu był sobie Człowiek... nie był On światłością, lecz posłanym, aby zaświadczyć o światłości…”
W tym miejscu chciałabym w miarę możliwości napisać o Tobie najpiękniejsze rzeczy. Chciałabym opowiedzieć o Twojej harmonii, o Twoim nieustannym
zachowywaniu pokoju z samym sobą. Umiar i równowaga były Twoją naturą. Równowaga między wiernością a wolnością, między wolnością a posłuszeństwem.
Równowaga między duszą a ciałem, między ciałem
a duchem, między proroctwem a tradycją – byłeś zarówno wierny przeszłości, jak i otwarty na przyszłość.
Dziś można lepiej zrozumieć, dlaczego Bóg pociągnął Cię już od dziecka z uliczek Twojego miasta, aby
poprowadzić Cię drogami świata i abyś się uchował bez
156
E. Szostek, Dylematy moralne w literaturze: o encyklice Evangelium Vitae Jana Pawła II
INNOWACJE PSYCHOLOGICZNE, 2012, NUMER 1 – INNE MATERIAŁY
skazy wśród pałacowych intryg, w czasach okrutnej wojny, a potem w okresie rozejmu, któremu ciągle groziło niebezpieczeństwo ze strony ludzkich potęg.
Ty jedyny w swoim rodzaju, wyjątkowy przykład pokoju, żywego pokoju pośrodku burzy, zostałeś wybrany i drogi Twe z polskiej ziemi poprowadziły Cię do
Watykanu…
Sam napisałeś:
Do sosny polskiej
Gdzie winnice, gdzie wonne pomarańcze rosną,
Ty domowy mój prostaku, zakopiańska sosno
od matki i sióstr oderwana rodu stoisz sieroto pośród cudzego ogrodu.
Jakże tu miłym jesteś gościem memu oku,
Bowiem oboje doświadczamy jednego wyroku,
I mnie także pielgrzymka wyniosła daleka,
I mnie w cudzej ziemi czas życia ucieka.
Czemuś, choć cię starania cudze otoczyły,
Nie rozwinęła wzrostu, utraciła siły?
Masz tu wcześniej i słońce, i rosy wiośniane,
a przecież twe gałązki bledną pochylone.
Więdniesz.
Usychasz smutna wśród kwitnącej płaszczyzny
I nie ma dla ciebie życia, bo nie ma ojczyzny.
Drzewo wierne!
Nie zniesiesz wygnania, tęsknoty
Jeszcze trochę jesiennej i zimowej słoty,
a padniesz martwa! Obca ziemia cię pogrzebie.
Drzewo moje.
Czy będę szczęśliwszy od ciebie?
(październik 1995 )
Ojcze, Ciebie też z tej ziemi ojczystej drogi powiodły w obce, lecz znane
Ci ogrody ludzkich serc. Rozpocząłeś swą wędrówkę, ucząc życia, miłości i przebaczenia. Byłeś niczym ta sosna, o której piszesz. Tracąc największe poczucie bezpieczeństwa, jakim jest rodzina, nie odwracając głowy
w przeszłość, wszystko skryłeś w sercu. W obcej ojczyźnie czasu nie marnowałeś. Pracą chciałeś nadrobić te chwile stracone w ojczystej ziemi. Nie
utraciłeś sił, mimo że gdzie indziej wzrastały twe korzenie. Twoją drogę,
tę pielgrzymkę, śmiem porównać do kalwarii. W trudzie swoich obowiązków jednoczyłeś świat. Uczyłeś kochać i rozdawałeś miłość. Schylałeś się nad ubogimi, cierpiącymi i chorymi. Pokazałeś, jak przebaczać, jak
E. Szostek, Dylematy moralne w literaturze: o encyklice Evangelium Vitae Jana Pawła II
INNOWACJE PSYCHOLOGICZNE, 2012, NUMER 1 – INNE MATERIAŁY
157
nie chować żalu… Upadałeś, by powstać, nawet od kul i ran Tobie zadanych. Milcząc, z okna Watykanu przemawiałeś najgorętszymi słowami. W cza-
sach przemocy i strachu zachowałeś pogodę i nadzieję, że lepsze jutro nadejdzie,
że „noc pozwoli, aby wstał dzień”. „Ty nigdy nie myliłeś błądzącego z błędem, ideologii z ludzkimi niepokojami. Ty nigdy nikogo nie potępiłeś, nigdy nie uznałeś
za definitywnie straconego. Byłeś Papieżem, na którego czekał cały świat. Świat,
który czekał na Ciebie, był jak pustynia. Ty przemierzałeś tę pustynię, w przekonaniu, że dzięki modlitwie i wierze ujrzysz, jak rozkwita owa pustynia i zaludnia
się miejsce odosobnione. Po raz ostatni zjednoczyłeś świat swoją śmiercią”.
Za tę chwilę...
Za tę chwilę pełną śmierci dziwnej,
która w wieczność niezmierną opływa,
za dotknięcie dalekiego żaru,
w którym ogród głęboki omdlewa.
Zmieszały się chwila i wieczność,
kropla morze objęła –
opada cisza słoneczna
w głębinę tego zalewu.
Czyż życie jest falą podziwu, falą wyższą niż śmierć?
Dno ciszy, zatoka zalewu – samotna ludzka pierś.
Stamtąd żeglując w niebo
kiedy wychylisz się z lodu,
miesza się szczebiot
dziecięcy – i podziw.
„Tymczasem wszystko dokonywało się z ogromną pogodą, w sposób najbardziej naturalny, z prostotą tajemnicy. Była to śmierć celebrowana przed całym
światem. Życie dopełniało się na oczach świata, jak Wielkanocny Paschał wśród
nocy świata. Śmierć, która była jak objęcie w uścisku całej ziemi”. To była błogosławiona śmierć w dawnym, zapomnianym stylu… można by rzec: „dzieci walizki
są spakowane. Do zobaczenia, dzieci. Zawsze szukajcie tego, co łączy, a nie tego,
co dzieli…”.
Jan Paweł II od pierwszych dni swojego pontyfikatu obejmuje ochroną ludzkie życie. Głosi nieustannie wartość osoby ludzkiej i domaga się poszanowania
wszystkich jej praw. Ze szczególną mocą i wiarą woła o poszanowanie prawa do
życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci. Wypełnia tę misję nieustannie, wciąż
poszukując nowych rozwiązań, doświadczając tego każdego dnia. Wykorzystuje
podróże, spotkania z młodzieżą, audiencje, orędzia kierowane do ludzi, instytucji
i stowarzyszeń. Należy zwrócić uwagę na encyklikę Evangelium vitae, poświęconą
wartości i nienaruszalności życia ludzkiego. Jest ona żarliwym, gorącym i pełnym
nadziei apelem skierowanym w imię Boże do każdego z nas: „szanuj, broń, miłuj
158
E. Szostek, Dylematy moralne w literaturze: o encyklice Evangelium Vitae Jana Pawła II
INNOWACJE PSYCHOLOGICZNE, 2012, NUMER 1 – INNE MATERIAŁY
życie i służ życiu – każdemu życiu ludzkiemu”. Uważam, że znacząco pogłębia
i rozwija doktrynę Soboru Watykańskiego II oraz stanowi kompendium nauki
Kościoła o życiu ludzkim. Mocno podkreśla, że na drodze poszanowania życia
człowiek znajdzie sprawiedliwość, rozwój, wolność, pokój i szczęście.
Encyklika Evangelium vitae jest najważniejszym dziełem Jana Pawła II, najbardziej charakterystycznym dokumentem dla Jego pontyfikatu, gdyż stała się odpowiedzią na kulturę śmierci i wartość ludzkiego życia. Złe rozumienie wolności
przez człowieka, absolutyzujące znaczenie jednostki, prowadzi do przekreślenia
jej odniesienia do solidarności z innymi, do pełnej akceptacji drugiego człowieka
i rozsądnego służenia mu. W tym przypadku wolność staje się jedynie wolnością silniejszych, wymierzoną w słabszych. Wolność ta traci konstruktywną więź
z prawdą. Pragnie wyswobodzić się z wszelkiej tradycji i autorytetu, zamyka się
przed prawdą obiektywną, stanowiącą podstawę życia osobistego i społecznego.
W ten sposób zanika odniesienie do wspólnych wartości i do prawdy absolutnej.
Jan Paweł II stwierdza, że u podstaw tego dramatu współczesnego świata znajduje się osłabienie wrażliwości na Boga, a także na człowieka. Tracąc wrażliwość
na Boga, traci się wrażliwość na człowieka. Człowiek zaczyna żyć i postępować
tak, „jakby Bóg nie istniał”. Prowadzi to do materializmu, którego celem jest dobrobyt materialny. Jakość życia jest wówczas oceniana w kategoriach wydajności
ekonomicznej, nieuporządkowanego konsumpcjonizmu. Zapomina się o relacjach duchowych i religijnych. W epoce, w której proklamuje się prawa osoby
i publicznie deklaruje się wartość życia, samo prawo do życia jest łamane w momentach najbardziej znaczących dla człowieka. Łamiemy prawo przy narodzinach
i śmierci. Życie człowieka jest darem Boga, Jego obrazem i odbiciem, udziałem
w Jego ożywczym tchnieniu. „Bóg jest zatem jedynym Panem tego życia. Jest ono
święte, znaczy to, że jest wyjęte spod wszelkiej władzy, która arbitralnie mogłaby
je zniszczyć, że jest nienaruszalne, godne najwyższego szacunku, najwyższej opieki, wszelkiej ofiary”. Broniąc człowieka i jego fundamentalnego prawa do życia,
Jan Paweł II budzi i porusza sumienie ludzkości w dziedzinie wartości moralnych,
które są najważniejszymi wartościami człowieka i które bardziej niż inne określają
poziom współczesnej cywilizacji.
Bibliografia
Encyklika Evangelium Vitae, Jan Paweł II [w:] www.opoka.org.pl– czytelnia Opoka.
Dawid Maria Turoldo (2000), Rozmowy z Papieżem Janem, Refleksje na marginesie dziennika duszy, Kraków: Wydawnictwo SCJ.