BADANIE TESTEM APARATUROWYM „SKRZYNKA POLECEŃ" 1
Transkrypt
BADANIE TESTEM APARATUROWYM „SKRZYNKA POLECEŃ" 1
BADANIE TESTEM APARATUROWYM „SKRZYNKA POLECEŃ" 1. Cel badania Test służy do oceny zachowania się badanego w prostej sytuacji zadaniowej. W związku z tym może być stosowany wobec osób, które podejrzewamy o zaburzenia procesów poznawczych (spostrzegania i rozumienia). Zasadne jest również stosowanie zadania do badania kierowców młodych oraz instruktorów i egzaminatorów, czyli osób, u których szczególnie istotną rolę odgrywają prawidłowe uwarunkowania osobowościowe, takie jak: • dojrzałość emocjonalna, • rodzaj przystosowania do otoczenia (np. prawidłowe, neurotyczne, psychopatyczne), • dominujący styl radzenia sobie w sytuacji zadaniowej (skoncentrowanie na zadaniu, na emocjach, czy na unikaniu). Sposób zachowania się w czasie rozwiązywania zadania pozwala zebrać informacje o przyjmowanej przez badanego (świadomie, bądź nieświadomie) strategii działania w sytuacji zadaniowej, podatności na aprobatę społeczną, agresywności, nastawieniu lękowym, stopniu napięcia emocjonalnego lub rodzaju ewentualnej odpowiedzi na sytuacje stresowe. Wykonanie kolejnych czynności wymaga od badanego między innymi: • spostrzegawczości, • odporności na dystraktory, • koncentracji i przerzutności uwagi, • umiejętności myślenia logicznego, • sprawnego przechodzenia od myślenia do działania, • umiejętności skoncentrowania się na zadaniu, • zapamiętywania kolejności wykonywanych działań, • szybkości i dokładności orientacji przestrzennej. 2. Warunki techniczno-psychologiczne Urządzenie składa się z metalowej skrzynki o wymiarach 40 x 60 x 6 cm, w którą wmontowane są proste mechanizmy (np. zamek z kluczem, zasuwa, dźwignia). Skrzynka musi być zawieszona na ścianie, w zasięgu wzroku i rąk badanego. Oświetlenie skrzynki powinno zapewniać sprawne odczytanie pojawiających się kolejno poleceń. Skrzynka skonstruowana jest w taki sposób, że możliwy do prawidłowej realizacji jest tylko jeden ściśle określony schemat wykonywania działań. Każda zmiana w kolejności wykonywanych poleceń powoduję zablokowanie urządzenia. Wtedy próbę należy zacząć wykonywać od początku. Polecenia są wydrukowane czytelnie i umieszczone w odpowiednich miejscach urządzenia. 3. Instrukcja dla badającego Badający musi mieć stoper do mierzenia czasu, w jakim badany rozwiązuje poszczególne polecenia i cale zadanie. Sposób wykonywania poleceń, pojawiające się błędy, zachowanie się badanego w trakcie wykonywania zadania i inne istotne informacje dotyczące obserwowalnych świadomych i nieświadomych czynności badanego, towarzyszących wykonywaniu zadania zapisywane są, bądź zaznaczane (jeśli posiadamy listę możliwych zachowań i czynności) przez badającego w Karcie Badania psychologicznego, bądź w arkuszu zapisu do „Skrzynki Poleceń". Przed rozpoczęciem badania psycholog sprawdza czy otwory na klucze są zakryte osłonami, klucze znajdują się we właściwym miejscu, a kartki z poleceniami są czytelne i prawidłowo umieszczone. W trakcie badania psycholog nie udziela żadnych informacji badanemu. Jeżeli badany nie umie czytać, psycholog zaznacza to w protokóle badania i przerywa badanie. Może wtedy zastosować do badania inne zadanie, w którym poleceń nie trzeba czytać, np. urządzenie zwane „Suwakiem Heidera". W przypadku zablokowania się aparatu z winy badanego należy badanie przerwać. Psycholog włącza stoper w chwili rozpoczęcia czytania pierwszego polecenia „ naciśnij guzik ", a wyłącza, gdy badany wykona ostatnią czynność. 4. Instrukcja dla badanego Zadanie, które będzie do rozwiązania pozwala ocenić szybkość i sprawność rozumienia i wykonania prostych czynności W różnych miejscach tego urządzenia będą się ukazywały napisane na kartkach polecenia. Proszę je wykonywać dokładnie tak, jak jest to napisane. Każda niedokładność w wykonaniu poleceń łub zmiana ich kolejności powoduje zablokowanie urządzenia i trzeba będzie wykonywać wszystko od początku. Proszę bardzo uważać i pracować jak najszybciej. Polecenia należy czytać głośno. Proszę najpierw przeczytać pierwsze (pokazujemy). Gdy naciśnie sie przycisk ukażą się następne polecenia, które trzeba kolejno wykonać. Czy wszystko jest zrozumiałe? Po upewnieniu się, że badany zrozumiał co ma robić, mówimy: Uwaga! Proszę przeczytać głośno pierwsze polecenie i je wykonać. 5. Ocena i interpretacja wyników Wykonanie zadania podlega przede wszystkim analizie jakościowej. Ocenia się nie tylko rozumienie sytuacji zadaniowej, trafność podejmowanych decyzji i sprawność ich wykonania, ale i dąży się do określenia czynników, które są konieczne do poprawnego wykonania zadania, bądź przyczyniły się do powstania zaburzeń w sprawnym jego wykonaniu. ZACHOWANIE PODCZAS BADANIA Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. Zachowanie Tak Nie Od razu rozumie instrukcję Przed przystąpieniem do działania przygląda się urządzeniu Prosi o dodatkowe informacje Nie przejawia podczas pracy reakcji emocjonalnych Przejawia agresję wobec urządzenia Przejawia agresją wobec zadania Przejawia agresję wobec psychologa Jest zaciekawiony zadaniem Jest znudzony, Niecierpliwi się Robi przerwy w pracy Prosi o pomoc Zwraca się o akceptację wykonywanych czynności Stwierdza swoją nieudolność Zależy mu na poprawnym wykonaniu zadania Odnosi się do zadania lekceważąco Rezygnuje z wykonania zadania Po popełnieniu błędu, chce siłą pokonać opór urządzenia • Poprawne, sprawne wykonanie zadania pozwala wnioskować o dobrej kontroli emocjonalnej, odporności na stres zadaniowy, nastawieniu w przyjmowanej strategii działania na problem, a nie na emocje. • Na znaczne trudności funkcjonowania w sytuacjach stresowych wskazuje długi czas wykonania poleceń, liczne błędy, czytanie bez zrozumienia (przy poprawnym rozumieniu innych tekstów czytanych, np. kwestionariusza kierowcy). • Umiejętności kontroli emocji informuje napięcie emocjonalne w poszczególnych fazach wykonania zadania; jego narastanie i wygaszanie (Presja czasu i dążenie do poprawnego wykonania zadania tworzą sytuację stresującą, z którą w rożny sposób radzą sobie badani). • W trakcie wykonywania zadania ujawniają się rożne strategie rozwiązywania problemów; np. osoby o nasilonych reakcjach lękowych wycofują się, osoby agresywne przy pierwszych niepowodzeniach wyraźnie ujawniają swoją agresję koncentrując ją na aparacie, na zadaniu lub na zlecającym wykonanie zadania psychologu. • Odporność na dystraktory (U osób o słabej odporności na dystraktory wzrasta chaos działania). Uwaga! Zadanie ze względu na duże możliwości wzajemnego instruowania się przez badanych nie nadaje się do stałego stosowania. Stąd też normy czasowe wykonania mogą być traktowane tylko jako orientacyjne. Czas wykonania poniżej 2 minut należy uznać za bardzo dobry, poniżej 2 i 1/2 minuty za dobry, poniżej 3 i 1/2 minuty za średni, a poniżej 4 minut za dostateczny. 6. Arkusz zapisu do „Skrzynki Poleceń" Nazwisko i imię....................Nr w ewidencji............................ Data badania........................ I. SPOSÓB DZIAŁANIA 1. Pracuje metodą prób i błędów Tak Nie - przez pierwsze.........(sekund/minut) - do końca wykonywania zadania a.wykonuje czynności chaotyczne, bezsensowneTak Nie - w trakcie całego zadania Tak Nie - chaos narasta w trakcie pracy Tak Nie - chaos ustępuje w trakcie pracy Tak Nie b. powtarza wielokrotnie te same czynności Tak Nie c.przypadkowo wykonuje prawidłowe działania, ale wycofuje się z nich Tak Nie 2. Pracuje ze zrozumieniem zadania, to jest wykonuje poszczególne czynności tak, że ich celowość jest uchwytna i prowadzi bezpośrednio do kolejnych etapów zadania Tak Nie II. SPRAWNOŚĆ RUCHOWA 1. Dobra: ruchy zręczne, celowe, sprawna praca rąk. 2. Słaba: ruchy niezręczne, nerwowe, drżenie rąk, upuszcza klucze, upuszcza śrubę od listwy, mocuje się z elementami.