Historia - klasa 1

Normy wymagań z historii w klasie 1 na poziomie podstawowym / na stopień dopuszczający i dostateczny/
Uczeń:
- poprawnie posługuje się terminami: historia, źródło historyczne, archeologia, epoki historyczne, chronologia, nasza
era, przed naszą erą, wiek, prahistoria
- dokonuje prostej klasyfikacji źródeł historycznych
- podaje przykłady źródeł pisanych i niepisanych
- wymienia nazwy epok historycznych w kolejności chronologicznej: staroŜytność, średniowiecze, nowoŜytność,
współczesność
- określa wiek danego wydarzenia i umiejscawia je w odpowiedniej epoce historycznej
- poprawnie posługuje się terminami: ewolucja, australopitek, homo habilis, homo erectus, homo neandertalensis, homo
sapiens, paleolit, koczowniczy tryb Ŝycia
- wymienia w kolejności etapy ewolucji człowieka
- wskazuje na mapie kolebkę ludzkości
- opisuje warunki Ŝycia ludzi w czasach prahistorycznych
- podaje nazwy najwaŜniejszych wynalazków człowieka z czasów prahistorycznych
- wymienia sposoby krzesania ognia stosowane przez człowieka pierwotnego
- poprawnie posługuje się terminami: neolit, rewolucja neolityczna, osiadły tryb Ŝycia, osada, megalit, dolmen, epoka
brązu, epoka Ŝelaza
- określa ramy chronologiczne rewolucji neolitycznej
- opisuje Ŝycie codzienne ludzi przed rewolucją neolityczną
- przedstawia zmiany, które zaszły w Ŝyciu człowieka w okresie neolitu
- podaje nazwy metali wykorzystywanych przez praludzi do wytopu broni, narzędzi, ozdób
- omawia sposób wytopu brązu i Ŝelaza
- wymienia rodzaje narzędzi i ozdób wytwarzanych w epoce brązu
- podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji sumeryjskiej
- poprawnie posługuje się terminami: cywilizacja, śyzny PółksięŜyc, Mezopotamia, system irygacyjny, Sumerowie,
miasto-państwo, król-kapłan, zikkurat
- lokalizuje na mapie Mezopotamię
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Mezopotamii
- określa rolę rzek w staroŜytnej Mezopotamii
- opisuje wygląd miast sumeryjskich
- wymienia osiągnięcia Sumerów
- zna wydarzenia związane z datami: ok. 2 tys. lat p.n.e., XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e., 612 r. p.n.e., VI w. p.n.e.
- poprawnie posługuje się terminami: Babilon, Kodeks Hammurabiego, politeizm, Aszur, Niniwa, wiszące ogrody,
rydwan
- prezentuje najwaŜniejsze fakty z historii Asyrii i Babilonii
- przedstawia dokonania postaci: Hammurabiego, Nabuchodonozora II, Sargona II Wielkiego, Asurbanipala
- lokalizuje na mapie państwo babilońskie i asyryjskie
- omawia najwaŜniejsze zasady prawne zapisane w Kodeksie Hammurabiego
- wymienia rodzaje wojsk wschodzących w skład armii asyryjskiej
- zna wydarzenia związane z datami: ok. 3 tys. lat p.n.e., XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e.
- podaje ramy chronologiczne istnienia cywilizacji egipskiej
- poprawnie posługuje się terminami: Egipt Górny, Egipt Dolny, faraon
- przedstawia najwaŜniejsze dokonania Ramzesa II
- lokalizuje na mapie Egipt
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Egipcie
- charakteryzuje strukturę społeczeństwa egipskiego
- określa zakres władzy faraona
- zna wydarzenia związane z datami: ok. 2500 r. p.n.e., 1313 r. p.n.e.
- poprawnie posługuje się terminami: politeizm, mumia, mumifikacja, sarkofag, piramida, sfinks, hieroglify, Dolina
Królów
- wymienia imiona najwaŜniejszych bogów egipskich
- podaje nazwy najsłynniejszych piramid egipskich
- przedstawia największe osiągnięcia cywilizacji egipskiej
- określa ramy chronologiczne istnienia państwa Ŝydowskiego
- poprawnie posługuje się terminami: Hebrajczycy, Kanaan, Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael, niewola babilońska, prorok,
Mesjasz, monoteizm, judaizm, dekalog, menora, Biblia, Tora, Arka Przymierza
- przedstawia dokonania postaci: Abrahama, MojŜesza, Dawida, Salomona, Cyrusa II Wielkiego
- lokalizuje na mapie Izrael
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne Palestyny
1
- określa róŜnice między religią śydów a wierzeniami pozostałych cywilizacji staroŜytnych
- określa czas powstania cywilizacji Indii i Chin
- poprawnie posługuje się terminami: Harappa, MohendŜo Daro, cytadela, Ariowie, kasta, system kastowy, buddyzm,
hinduizm, nirwana, Wielki Mur Chiński, terakotowa armia, humanitaryzm
- przedstawia dokonania postaci: Buddy, Konfucjusza
- lokalizuje na mapie Indie i Chiny
- omawia połoŜenie geograficzne oraz warunki naturalne cywilizacji indyjskiej i chińskiej
- wymienia osiągnięcia cywilizacji indyjskiej i chińskiej
- podaje daty powstania poszczególnych rodzajów pisma
- poprawnie posługuje się terminami: piktogram, pismo klinowe, hieroglif, pismo demotyczne, papirus, alfabet,
Fenicjanie
- wymienia rodzaje pisma, którymi posługiwały się ludy staroŜytne
- podaje nazwy materiałów piśmienniczych stosowanych w staroŜytności
- określa rolę pisma w staroŜytności
- opisuje znaczenie alfabetu stworzonego przez Fenicjan
- lokalizuje na mapie Grecję
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne Grecji
- określa ramy chronologiczne istnienia kultury minojskiej i mykeńskiej
- poprawnie posługuje się terminami: Hellada, Hellenowie, kultura minojska, kultura mykeńska, polis, agora,
kolonizacja, kolonia, metropolia
- opisuje Ŝycie i zajęcia mieszkańców Grecji
- wskazuje na mapie zasięg kolonizacji greckiej
- wymienia czynniki jednoczące Greków
- zna wydarzenia związane z datą 508 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania Peryklesa
- poprawnie posługuje się terminami: Ateny, Attyka, demokracja, zgromadzenie ludowe (eklezja), demagog, strateg,
ostracyzm, Akropol, agora, stoa
- lokalizuje na mapie Ateny
- charakteryzuje społeczeństwo Aten
- wymienia nazwy organów władzy ateńskiej polis
- opisuje Ŝycie codzienne i zajęcia Ateńczyków
- przedstawia dokonania Likurga
- poprawnie posługuje się terminami: Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja (rada starszych), eforzy,
zgromadzenie ludowe
- lokalizuje na mapie Spartę
- charakteryzuje społeczeństwo spartańskie
- opisuje Ŝycie i zajęcia Spartan
- omawia ustrój Sparty i zadania organów władzy w polis
- przedstawia okoliczności upadku państwa spartańskiego
- wyjaśnia znaczenie powiedzeń: „z tarczą lub na tarczy”, „mówić lakonicznie”
- tłumaczy, na czym polegało wychowanie spartańskie
- wyjaśnia, kto i dlaczego podlegał wychowaniu spartańskiemu
- omawia współczesne znaczenie
- zna wydarzenia związane z datami: VI w. p.n.e., 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Dariusza, Kserksesa, Miltiadesa, Leonidasa i Temistoklesa
- poprawnie posługuje się terminami: hoplita, hoplon, falanga, Persja, Nieśmiertelni, Maraton, Termopile, Salamina,
Plateje, triera
- lokalizuje na mapie Persję i Grecję
- wymienia przyczyny wojen grecko-perskich
- wskazuje na mapie trasy wypraw Persów przeciwko Grekom oraz miejsca najwaŜniejszych bitew
- opisuje taktykę walki stosowaną przez Greków
- podaje podstawowe informacje dotyczące państwa perskiego
- poprawnie posługuje się terminami: tytani, Olimp, wyrocznia, Pytia, Akropol, mit, heros
- lokalizuje na mapie Olimp i Delfy
- podaje imiona głównych bogów i bogiń greckich oraz dziedziny Ŝycia, którym patronowali
- wskazuje atrybuty poszczególnych bóstw
- wymienia imiona najsłynniejszych herosów greckich i ich czyny
- wyjaśnia rolę mitów w Ŝyciu Greków
- charakteryzuje system wierzeń staroŜytnych Greków
- omawia rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków
- zna wydarzenia związane z datami: 776 r. p.n.e., 393 r. n.e., 1896 r.
- poprawnie posługuje się terminami: gimnazjon, agon, hipodrom, igrzyska, olimpiada, Olimpia, pięciobój olimpijski
- lokalizuje na mapie Olimpię
2
- wyjaśnia rolę sportu w Ŝyciu Greków
- wymienia dyscypliny sportowe znane staroŜytnym Grekom
- opisuje przebieg staroŜytnych igrzysk olimpijskich
- zna wydarzenia związane z datami: ok. 750 r. p.n.e., ok. 534 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Sofoklesa, Arystofanesa, Homera, Fidiasza i Myrona
- poprawnie posługuje się terminami: Wielkie Dionizje, koturny, dramat, tragedia, komedia, skene, proskenion,
orchestra, theatron, „Iliada”, „Odyseja”, meandry, malarstwo czarnofigurowe i czerwonofigurowe, porządek dorycki,
joński, koryncki
- opisuje przebieg Wielkich Dionizji
- przedstawia okoliczności narodzin teatru greckiego
- omawia rolę teatru w Ŝyciu staroŜytnych Greków
- prezentuje najwaŜniejsze osiągnięcia kultury greckiej
- podaje nazwy stylów malarskich stosowanych przez staroŜytnych Greków
- wymienia nazwy greckich porządków architektonicznych
- zna wydarzenia związane z datami: VII–VI w. p.n.e., V w. p.n.e., IV w. p.n.e., III w. p.n.e., II w. n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Sokratesa, Platona, Arystotelesa, Heraklita z Efezu, Demokryta z Abdery, Talesa z
Miletu, Pitagorasa, Euklidesa, Herodota, Tukidydesa, Klaudiusza Ptolemeusza, Archimedesa
- poprawnie posługuje się terminami: filozofia, logika, Akademia Platońska, Liceum, klepsydra
- wymienia zagadnienia będące przedmiotem zainteresowania filozofów
- opisuje dokonania przedstawicieli nauki greckiej
- zna wydarzenia związane z datami: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e., 333 r. p.n.e., 331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Filipa II, Aleksandra Wielkiego, Dariusza III
- poprawnie posługuje się terminami: Związek Morski, wojna peloponeska, Cheronea, Issos, Gaugamela, kultura
hellenistyczna, węzeł gordyjski
- omawia przyczyny i skutki wojny peloponeskiej
- lokalizuje na mapie Macedonię
- wskazuje na mapie trasę wyprawy Aleksandra Wielkiego, miejsca najwaŜniejszych bitew i zajęte terytoria
- wyjaśnia sytuację w Grecji po zakończeniu wojen z Persją
- podaje przyczyny podboju Persji przez Aleksandra Wielkiego
- omawia skutki powstania imperium Aleksandra Macedońskiego
- zna wydarzenia związane z datami: 753 r. p.n.e., 509 r. p.n.e., 389 r. p.n.e.
- prezentuje postacie legendarnych załoŜycieli Rzymu: Romulusa i Remusa
- poprawnie posługuje się terminami: Etruskowie, Italikowie, Latynowie, Lacjum, wilczyca kapitolińska, patrycjusz,
plebejusz, Galowie
- lokalizuje na mapie Italię i Rzym
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne panujące w Italii
- określa ramy chronologiczne istnienia monarchii w Rzymie
- wskazuje na mapie terytoria w Italii podbite przez Rzymian
- wymienia nazwy warstw społecznych w staroŜytnym Rzymie
- wyjaśnia znaczenie wyraŜenia „pyrrusowe zwycięstwo”
- przedstawia dokonania postaci: Herodota, Dionizjusza z Halikarnasu
- lokalizuje na mapie siedziby Etrusków w Italii
- wskazuje na mapie prawdopodobne miejsca pochodzenia Etrusków
- wymienia osiągnięcia cywilizacji etruskiej
- poprawnie posługuje się terminami: republika, zgromadzenie ludowe, senat, kolegialność, konsul, dyktator, pretor,
cenzor, edyl, kwestor, liktor, trybun ludowy, veto
- wymienia nazwy najwaŜniejszych instytucji władzy w staroŜytnym Rzymie
- omawia zadania zgromadzenia ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich
- przedstawia dokonania Cyncynata
- zna wydarzenia związane z datami: 264–241 r. p.n.e., 218–201 r. p.n.e., 216 r. p.n.e., 202 r. p.n.e., 149–146 r. p.n.e.,
52 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Hannibala, Scypiona, Juliusza Cezara, Wercyngetoryksa
- poprawnie posługuje się terminami: legion, oddział inŜynieryjny, wojny punickie, Kartagina, Kanny, Zama, Alezja,
Imperium Rzymskie
- wymienia typy oddziałów wchodzących w skład armii rzymskiej
- określa przyczyny i skutki wojen punickich
- wskazuje na mapie terytoria zajęte przez Rzymian podczas wojen punickich oraz w II i I w. p.n.e.
- zna wydarzenia związane z datami: 71 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza Krassusa, Marka Antoniusza,
Oktawiana, Kleopatry
- poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita,
arystokracja, Farsalos, Akcjum
- lokalizuje na mapie miejsca bitew z okresu wojen domowych
3
- wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji
- omawia rolę triumfu w staroŜytnym Rzymie
- wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy
- przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania gladiatorów
- podaje przyczyny i przejawy
- zna wydarzenia związane z datami: 71 r. p.n.e., 60 r. p.n.e., 48 r. p.n.e., 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Spartakusa, Gajusza Juliusza Cezara, Pompejusza Krassusa, Marka Antoniusza,
Oktawiana, Kleopatry
- poprawnie posługuje się terminami: prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, sieciarz, samnita,
arystokracja, Farsalos, Akcjum
- lokalizuje na mapie miejsca bitew z okresu wojen domowych
- wymienia korzyści, jakie Rzym czerpał z posiadania prowincji
- omawia rolę triumfu w staroŜytnym Rzymie
- wyjaśnia, skąd pochodzili niewolnicy rzymscy
- przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania gladiatorów
- podaje przyczyny i przejawy kryzysu republiki rzymskiej
- omawia skutki podbojów rzymskich dla mieszkańców Italii
- przedstawia dokonania postaci: Oktawiana Augusta, Trajana
- poprawnie posługuje się terminami: pax romana, pryncypat, cesarz, cesarstwo, romanizacja, bursztynowy szlak,
barbarzyńcy, limes, Wał Hadriana, Dakowie
- określa znaczenie dróg dla funkcjonowania Imperium Rzymskiego
- wymienia nazwy towarów sprowadzanych do Rzymu
- wskazuje na mapie prowincje podbite przez Rzymian w okresie cesarstwa
- lokalizuje na mapie bursztynowy szlak
- wyjaśnia zasady pryncypatu
- przedstawia organizację państwa rzymskiego za czasów cesarstwa
- charakteryzuje politykę cesarstwa w okresie pax romana
- omawia relacje cesarstwa z barbarzyńskimi sąsiadami
- poprawnie posługuje się terminami: Forum Romanum, łaźnia (termy), amfiteatr, atrium, perystyl, Ołtarz Pokoju,
westalki
- omawia funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich
- wymienia rozrywki staroŜytnych Rzymian
- podaje imiona najwaŜniejszych bogów rzymskich
- określa podobieństwa między religią rzymską a grecką
- opisuje wygląd staroŜytnego Rzymu
- przedstawia system wierzeń rzymskich
- zna wydarzenia związane z datami: 449 r. p.n.e., 125 r. n.e., 70–82 r. n.e.
- przedstawia dokonania postaci: Galena, Wespazjana, Tytusa, Justyniana, Wergiliusza, Horacego, Owidiusza,
Liwiusza, Tacyta, Swetoniusza, Mecenasa
- poprawnie posługuje się terminami: mozaika, Koloseum, akwedukt, Prawo XII tablic, Kodeks Justyniana, mecenas
- wymienia osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej
- wyjaśnia, do czego słuŜyły Koloseum i akwedukty
- podaje nazwy rzymskich zbiorów praw
- omawia najwaŜniejsze zasady prawne obowiązujące w staroŜytnym Rzymie
- wymienia przedstawicieli rzymskiej literatury i historii
- tłumaczy, na czym polegał wpływ kultury greckiej na rzymską
- zna wydarzenia związane z datami: 7–4 r. p.n.e., 303–304 r., 313 r., 392 r.
- przedstawia dokonania postaci: Jezusa z Galilei, Heroda Wielkiego, Poncjusza Piłata, Pawła z Tarsu, Trajana,
Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego
- poprawnie posługuje się terminami: Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, chrystogram, Pismo Święte, Ewangelia,
teologia, katolicy, sobór, papieŜ, heretyk, zabobon
- charakteryzuje działalność Jezusa
- wymienia imiona autorów Ewangelii
- omawia najwaŜniejsze zasady wiary chrześcijańskiej
- określa symbole chrześcijaństwa
- lokalizuje na mapie zasięg chrześcijaństwa do V w. n.e.
- podaje nazwy ksiąg wchodzących w skład Nowego Testamentu
- przedstawia okoliczności, w których chrześcijaństwo stało się religią panującą w Rzymie
- zna wydarzenia związane z datami: 395 r., 451 r., 476 r.
- przedstawia dokonania postaci: Dioklecjana, Konstantyna Wielkiego, Teodozjusza Wielkiego, Attyli, Odoakra,
Romulusa Augustulusa
- poprawnie posługuje się terminami: wielka wędrówka ludów, barbarzyńcy, Wandal, Hun
- wskazuje na mapie linię podziału cesarstwa rzymskiego na część wschodnią i zachodnią
4
- wymienia nazwy plemion barbarzyńskich atakujących cesarstwo
- lokalizuje na mapie tereny cesarstwa objęte wędrówką ludów
- określa wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
- zna wydarzenia związane z datami: 330 r., 395 r., 527 r.
- przedstawia dokonania Justyniana I Wielkiego
- poprawnie posługuje się terminami: Bizancjum, Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie, bazylika
- lokalizuje na mapie Konstantynopol i cesarstwo bizantyjskie
- wymienia nazwy terytoriów podbitych przez Justyniana
- wyjaśnia znaczenie określenia Nowy Rzym
- prezentuje osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury i nauki
- poprawnie stosuje nazwy katolicyzm i prawosławie dla poszczególnych odłamów Kościoła chrześcijańskiego
- określa wpływ warunków geograficznych na znaczenie Konstantynopola
- zna wydarzenia związane z datami: 622 r., 630 r., 632 r., 711 r.
- przedstawia dokonania Mahometa
- poprawnie posługuje się terminami: islam, Allach, muzułmanie, hidŜra, Koran, szariat, dŜihad, meczet, świątynia
Kaaba, minaret, kalif, arabeska
- lokalizuje na mapie Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim
- opisuje warunki Ŝycia i zajęcia Arabów
- wymienia filary wiary arabskiej
- wskazuje na mapie kierunki i zasięg podbojów Arabów
- prezentuje osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki
- zna wydarzenia związane z datami: 622 r., 630 r., 632 r., 711 r.
- przedstawia dokonania Mahometa
- poprawnie posługuje się terminami: islam, Allach, muzułmanie, hidŜra, Koran, szariat, dŜihad, meczet, świątynia
Kaaba, minaret, kalif, arabeska
- lokalizuje na mapie Półwysep Arabski oraz miasta: Mekkę i Medynę
- omawia połoŜenie geograficzne i warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim
- opisuje warunki Ŝycia i zajęcia Arabów
- wymienia filary wiary arabskiej
- wskazuje na mapie kierunki i zasięg
- zna wydarzenia związane z datami: 496 r., 732 r., 800 r., 814 r.
- przedstawia dokonania postaci: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego i Einharda
- poprawnie posługuje się terminami: arianizm, majordom, marchia, margrabia, hrabia, hrabstwo, siedem sztuk
wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński, retoryka, dialektyka, kaligrafia, manuskrypt, miniatura
- lokalizuje na mapie pierwotne siedziby Franków
- opisuje Ŝycie codzienne i zajęcia Franków
- określa zasięg terytorialny państwa Franków
- wyjaśnia znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga
- wskazuje na mapie terytoria podbite przez Karola Wielkiego
- przedstawia rozwój kultury i nauki za panowania Karola Wielkiego
- określa znaczenie koronacji cesarskiej Karola
- prezentuje dokonania Karola Wielkiego
- zna wydarzenia związane z datami: 843 r., 962 r.
- przedstawia dokonania postaci: Ludwika PoboŜnego, Ludwika Niemieckiego, Karola Łysego, Lotariusza (Lotara),
Ottona I, Ottona III, Henryka II
- poprawnie posługuje się terminami: traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm
- wymienia postanowienia traktatu w Verdun
- lokalizuje na mapie państwa powstałe w wyniku podziału monarchii Karola Wielkiego
- wyjaśnia, w jaki sposób powstała Rzesza Niemiecka
- omawia znaczenie koronacji cesarskiej Ottona I
- tłumaczy, na czym polega idea uniwersalizmu
- zna wydarzenia związane z datą 1066 r.
- przedstawia dokonania postaci: Leifa Erikssona, Roberta Giuscarda i Wilhelma Zdobywcy
- poprawnie posługuje się terminami: Normanowie (wikingowie), runy, drakkary, snekkary, kościół klepkowy
- lokalizuje na mapie siedziby Normanów
- omawia warunki naturalne i połoŜenie geograficzne Półwyspu Skandynawskiego
- opisuje warunki Ŝycia i zajęcia ludności normańskiej
- podaje przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów
- wskazuje na mapie kierunki ekspansji wikingów
- wymienia państwa powstałe na terenie Skandynawii
- omawia osiągnięcia Normanów w dziedzinie sztuki i rzemiosła
- zna wydarzenia związane z datami: IV–V w., VII w., IX w., 863 r., 955 r., 988 r., 1001 r.
5
- przedstawia dokonania postaci: Samona, Rościsława, Cyryla, Metodego, Świętopełka, Włodzimierza Wielkiego,
Stefana Wielkiego
- poprawnie posługuje się terminami: Słowianie, głagolica, cyrylica, latopis, Lechowe Pole
- dokonuje podziału Słowian na grupy (zachodnią, wschodnią, południową)
- wskazuje na mapie połoŜenie pierwszych państw słowiańskich i Węgier
- omawia warunki Ŝycia i zajęcia Słowian
- wyjaśnia, jakie znaczenie dla utrzymania i rozwoju państwowości słowiańskiej miała decyzja władców
o przyjęciu chrztu
- zna wydarzenia związane z datami: X w., 1054 r., 1075 r., 1077 r., 1122 r.
- przedstawia dokonania postaci: Sylwestra II, Grzegorza VII i Henryka IV
- poprawnie posługuje się terminami: Cluny, prawo kanoniczne, schizma wschodnia, ekskomunika, prawosławie, dyktat
papieski, inwestytura, Canossa, konkordat wormacki, synod
- wymienia przejawy kryzysu w Kościele w X w.
- lokalizuje na mapie Cluny
- wskazuje na mapie zasięg wpływów Kościoła katolickiego i prawosławnego
- określa przyczyny i konsekwencje schizmy wschodniej dla Kościoła i jego wyznawców
- zna wydarzenia związane z datami: IX w., 966 r., 972 r., 991 r.
- przedstawia dokonania postaci: Mieszka I, Dobrawy, Ibrahima ibn Jakuba, Jordana
- poprawnie posługuje się terminami: „Geograf Bawarski”, druŜyna ksiąŜęca, woj, szyszak, kolczuga, danina, Dagome
iudex, kmieć, ludność słuŜebna
- wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie i wskazuje na mapie ich siedziby
- lokalizuje na mapie główne grody w państwie Mieszka I
- opisuje okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka I
- wymienia korzyści wynikające z przyjęcia chrztu
- określa, jakie informacje znalazły się w dokumencie Dagome iudex
- prezentuje rozwój terytorialny państwa Mieszka I
- charakteryzuje strukturę społeczną w państwie Mieszka I
- zna wydarzenia związane z datami: 997 r., 1000 r., 1002–1018 r., 1025 r.
- przedstawia dokonania postaci: Bolesława Chrobrego, Ody, biskupa Wojciecha, Ottona III, Radzima Gaudentego,
Galla Anonima, Thietmara, Henryka II, Świętopełka
- poprawnie posługuje się terminami: kasztelan, relikwie, czynszownik, metropolia, kanonizacja, włócznia św.
Maurycego, gród, Grody Czerwieńskie
- opisuje przebieg misji św. Wojciecha
- wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego
- wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Chrobrego
- omawia postanowienia pokoju w Budziszynie
- wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego
- zna wydarzenia związane z datami: 1025 r., 1034 r., 1039 r., 1076 r., 1079 r.
- przedstawia dokonania postaci: Mieszka II, Bezpryma, Konrada II, Jarosława Mądrego, Kazimierza Odnowiciela,
Miecława, Brzetysława, Bolesława Śmiałego, biskupa Stanisława ze Szczepanowa
- poprawnie posługuje się terminami: trybut, denar
- wymienia przyczyny kryzysu i upadku państwa polskiego w XI w.
- opisuje przebieg konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem
- wyjaśnia przyczyny i skutki sporu między królem a biskupem
- zna wydarzenia związane z datami: 1102 r., 1108 r., 1109 r., 1116 r., 1124 r., 1138 r.
- przedstawia dokonania postaci: Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Zbigniewa, Sieciecha, Henryka V,
Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego, Mieszka Starego, Henryka Sandomierskiego, Kazimierza
Sprawiedliwego
- poprawnie posługuje się terminami: wojewoda, statut, seniorat, senior, dzielnica senioralna
- wyjaśnia przyczyny sporu między Bolesławem Krzywoustym a Zbigniewem
- wskazuje na mapie terytoria podbite przez Bolesława Krzywoustego
- lokalizuje na mapie grody oblegane przez Niemców
- wymienia postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego
- wskazuje na mapie dzielnicę senioralną i ziemie przyznane poszczególnym synom i wdowie po Bolesławie
Krzywoustym
- omawia dokonania Bolesława Krzywoustego
- podaje przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego
Normy wymagań w klasie 1 na poziom ponadpodstawowy na ocenę dobry, bardzo dobry i celujący. Uczeń:
- wyjaśnia, na czym polega praca historyka i archeologa
6
- omawia rolę źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów
- wymienia stosowane w przeszłości sposoby mierzenia czasu
- rozumie potrzebę tworzenia systemu datacji i posługiwania się nim
- określa ramy chronologiczne epok historycznych
- określa ramy chronologiczne kolejnych etapów ewolucji człowieka
- podaje najistotniejsze cechy wyglądu róŜnych gatunków człowiekowatych i ich umiejętności
- wskazuje na mapie kierunki i trasy ekspansji gatunku ludzkiego
- omawia znaczenie tworzenia i praktycznego zastosowania narzędzi oraz opanowania umiejętności krzesania ognia dla
rozwoju człowieka
- wyjaśnia, na czym polegała zaleŜność człowieka od przyrody
- wymienia przyczyny powstania pierwszych dzieł sztuki praludzi
- omawia teorię ewolucji Karola Darwina
- wyjaśnia róŜnice między teorią kreacjonizmu a ewolucjonizmu
- przedstawia znaczenie badań naukowych oraz wykorzystania róŜnych technologii dla poznania historii człowieka
- prezentuje argumenty zwolenników i przeciwników ewolucjonizmu
- przedstawia wpływ zmian klimatycznych na tryb Ŝycia człowieka pierwotnego
- uzasadnia słuszność określenia rewolucja dla zmian, które zaszły w Ŝyciu człowieka w okresie neolitu
- omawia tryb Ŝycia i zajęcia ludzi epoki neolitu
- nazywa i lokalizuje na mapie pozostałości najstarszej znanej osady ludzkiej
- charakteryzuje wygląd osad neolitycznych
- wskazuje na mapie miejsce połoŜenia najbardziej znanej budowli megalitycznej
- opisuje wygląd i funkcje budowli megalitycznych
- wyjaśnia, jakie zmiany nastąpiły w Ŝyciu człowieka dzięki opanowaniu umiejętności wytopu metali
- charakteryzuje oddziaływanie warunków naturalnych na Ŝycie mieszkańców Mezopotamii
- wyjaśnia, jaki wpływ na organizację pierwszych państw miało ich połoŜenie geograficzne oraz warunki naturalne
- przedstawia związek między budową i utrzymaniem sieci irygacyjnej a powstaniem pierwszych państw
- omawia organizację państwa Sumerów
- omawia organizację państwa babilońskiego
- wyjaśnia znaczenie kodyfikacji prawa dla sprawnego funkcjonowania państwa
- interpretuje zasadę „oko za oko, ząb za ząb”
- ocenia staroŜytny system prawny
- opisuje wygląd Babilonu za panowania Nabuchodonozora II
- omawia system religijny staroŜytnej Babilonii
- przedstawia osiągnięcia cywilizacji asyryjskiej
- wymienia czynniki, które umoŜliwiły Asyryjczykom prowadzenie skutecznej polityki podbojów
- wymienia rodzaje wojsk wchodzących w skład armii asyryjskiej
- opisuje organizację armii asyryjskiej
- wyjaśnia rolę Nilu w rozwoju cywilizacji egipskiej
- uzasadnia słuszność określenia „Egipt – darem Nilu”
- omawia organizację państwa egipskiego
- tłumaczy, jaką rolę odgrywały poszczególne warstwy społeczeństwa egipskiego
- opisuje państwo egipskie za panowania Ramzesa II
- prezentuje dzieje Egiptu w I tysiącleciu p.n.e.
- wymienia cechy charakterystyczne wyglądu wybranych bogów egipskich
- omawia rolę religii w Ŝyciu staroŜytnych Egipcjan
- podaje przyczyny mumifikacji zwłok
- opisuje etapy procesu mumifikacji
- tłumaczy, czym były i jak budowano egipskie piramidy
- określa system wartości staroŜytnych Egipcjan
- ocenia wkład mieszkańców Egiptu w rozwój cywilizacji
- wyjaśnia przeznaczenie Doliny Królów
- określa okoliczności, w których doszło do rozpoczęcia badań archeologicznych w Egipcie
- omawia okoliczności odkrycia grobowca Tutenchamona
- opisuje wygląd grobowca Tutenchamona
- wyjaśnia róŜnice między dawną a współczesną archeologią
- opowiada, czego dotyczy tzw. klątwa Tutenchamona
- ocenia postawę pierwszych badaczy dziejów Egiptu
- wskazuje na mapie szlak wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaan i omawia jej przebieg
- opisuje okoliczności powstania państwa Izrael
- omawia sytuację narodu Ŝydowskiego po śmierci Salomona
- przedstawia okoliczności upadku państwa Ŝydowskiego
- określa rolę proroków i Mesjasza w Ŝyciu Hebrajczyków
- charakteryzuje system wierzeń Izraelitów
7
- opisuje wygląd świątyni jerozolimskiej
- ocenia rolę Biblii jako źródła historycznego
- omawia pierwsze cywilizacje powstałe w dolinie Indusu
- przedstawia zasady funkcjonowania społeczeństwa indyjskiego za rządów Ariów
- określa system wartości wyznawców buddyzmu i hinduizmu
- prezentuje zasięg terytorialny buddyzmu w przeszłości i współcześnie
- opisuje organizację państwa chińskiego
- wyjaśnia przyczyny budowy Wielkiego Muru Chińskiego
- charakteryzuje system filozoficzny stworzony przez Konfucjusza
- tłumaczy, dlaczego konfucjanizm stał się religią państwową
- wymienia przyczyny powstania pisma
- przedstawia historię pisma
- omawia znaczenie powstania pisma dla rozwoju cywilizacji ludzkiej
- opisuje sposób produkcji papirusu
- tłumaczy, na czym polega wyŜszość pisma alfabetycznego nad pismem obrazkowym
- wyjaśnia znaczenie pisma dla cywilizacji współczesnej
- podaje okoliczności odnalezienia Kamienia z Rosetty
- opisuje, w jaki sposób odszyfrowano hieroglify egipskie
- wyjaśnia zasady posługiwania się hieroglifami
- wymienia cechy charakteryzujące rzetelnego badacza
- wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na Ŝycie i zajęcia Greków, a takŜe na organizację państwowości greckiej
- charakteryzuje kulturę minojską i mykeńską
- opisuje wygląd greckiej polis
- omawia sposób powstawania państw greckich
- tłumaczy, jaką funkcję pełniła agora
- wymienia przyczyny i skutki kolonizacji greckiej
- przedstawia przebieg kolonizacji greckiej
- prezentuje proces kształtowania się demokracji ateńskiej
- wskazuje podobieństwa i róŜnice między demokrację ateńską a współczesną
- ocenia dokonania Peryklesa i jego zasługi w rozwoju demokracji ateńskiej
- wyjaśnia, jaką rolę w demokracji ateńskiej odgrywał ostracyzm
- opisuje wygląd staroŜytnych Aten
- określa, które warstwy społeczne w ateńskiej polis posiadały prawa polityczne, a które były ich pozbawione
- omawia cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej
- określa rolę i zadania królów spartańskich
- dokonuje oceny ustroju Sparty
- tłumaczy, jaką pozycję w społeczeństwie spartańskim zajmowały kobiety
- przedstawia związek między małą liczbą Spartan a ich sposobem wychowania i Ŝycia
- ocenia reguły, którym podlegało Ŝycie Spartan
- opisuje ustrój spartański i zasady jego funkcjonowania
- wskazuje róŜnice między ustrojem Sparty i Aten
- wymienia etapy wychowania spartańskiego
- omawia wygląd i uzbrojenie greckiego hoplity
- opisuje wygląd triery
- przedstawia przebieg konfliktu grecko-perskiego
- omawia dokonania greckich dowódców
- wyjaśnia pochodzenie tradycji biegu maratońskiego
- ocenia postawę wojowników spartańskich walczących pod Termopilami
- tłumaczy, jakie czynniki zadecydowały o ostatecznym sukcesie Greków
- wyjaśnia symboliczne znaczenie słów: „Termopile”, „Przechodniu, powiedz Sparcie, Ŝe tu leŜymy, wierni jej
prawom”
- określa okoliczności wybuchu wojen grecko-perskich
- określa rolę wyroczni w Ŝyciu Greków
- opisuje wygląd ateńskiego Akropolu
- wyjaśnia znaczenie mitu o Prometeuszu
- tłumaczy, na czym polega postawa prometejska
- odszukuje w mitach wartości uniwersalne
- opisuje, w jaki sposób staroŜytni Grecy wyobraŜali sobie bogów
- wyjaśnia wpływ mitologii greckiej na cywilizację współczesną
- charakteryzuje sposób traktowania zwycięzców igrzysk przez Greków
- omawia ideę staroŜytnych i współczesnych igrzysk olimpijskich
- przedstawia podobieństwa i róŜnice między staroŜytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi
- wyjaśnia zasady obowiązujące w teatrze greckim
8
- przedstawia róŜnice między grecką tragedią a komedią
- opisuje wygląd teatru greckiego
- przytacza najwaŜniejsze informacje dotyczące treści „Iliady” i „Odysei”
- wskazuje cechy charakterystyczne rzeźby i malarstwa greckiego
- określa róŜnice pomiędzy porządkami architektonicznymi występującymi w staroŜytnej Grecji
- opisuje okoliczności narodzin filozofii
- przedstawia poglądy najsłynniejszych filozofów greckich
- wyjaśnia rolę filozofii w Ŝyciu staroŜytnych Greków
- ocenia wkład greckich filozofów i wynalazców w rozwój róŜnych dziedzin nauki
- wyjaśnia domniemaną zasadę działania „ognistych zwierciadeł”
- przedstawia okoliczności śmierci Archimedesa
- tłumaczy konieczność wykorzystania róŜnych metod badawczych dla potwierdzenia autentyczności zjawisk
i wydarzeń historycznych
- opisuje, w jaki sposób naukowcy próbują dociec prawdy na temat wynalazków Archimedesa
- przedstawia dokonania Filipa II i Aleksandra Macedońskiego
- wyjaśnia znaczenie klęski Greków w bitwie pod Cheroneą
- opisuje przebieg wyprawy Aleksandra przeciwko Persom
- omawia organizację imperium macedońskiego
- prezentuje okoliczności zakończenia wyprawy Aleksandra Wielkiego
- wymienia okoliczności powstania państw hellenistycznych
- podaje cechy charakterystyczne kultury hellenistycznej
- ocenia wpływ jednostki na proces kształtowania dziejów
- omawia okoliczności budowy latarni morskiej na Faros
- opisuje prawdopodobny wygląd latarni
- wyjaśnia znaczenie prowadzenia badań archeologicznych dla lepszego poznania historii i dokonań człowieka
- porównuje wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej i greckiej
- opowiada legendę o załoŜeniu Rzymu
- wymienia imiona królów panujących w Rzymie
- charakteryzuje panowanie kolejnych władców rzymskich
- omawia okoliczności obalenia monarchii w Rzymie
- określa rolę i zadania poszczególnych warstw społecznych staroŜytnego Rzymu
- przedstawia etapy podboju Italii przez Rzymian
- podaje nazwy ludów italskich podbitych przez wojska rzymskie
- omawia organizację państwa etruskiego
- opisuje tryb Ŝycia i zajęcia Etrusków
- dostrzega rolę współczesnych technologii w procesie poznawania dziejów
- przedstawia zasady funkcjonowania republiki rzymskiej
- wskazuje podobieństwa i róŜnice między demokracją ateńską a republiką rzymską
- określa istotę sporu o prawa polityczne plebejuszy i sposób jego rozwiązania
- podaje cechy, które powinien posiadać wzorowy obywatel Rzymu
- opisuje przebieg wojen punickich
- prezentuje dokonania Hannibala
- omawia zasady organizacji armii rzymskiej
- opisuje wygląd i elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty
- charakteryzuje taktykę walki stosowaną przez Rzymian
- przedstawia podboje Rzymian na przełomie II i I w. p.n.e.
- przedstawia dzieje podboju Galii
- wyjaśnia, jakie były przyczyny sukcesów podbojów prowadzonych przez Rzymian
- charakteryzuje sposób organizacji prowincji rzymskich
- opisuje przebieg uroczystości triumfu
- wyjaśnia, na czym polegały walki gladiatorów
- omawia przyczyny wojen domowych w Rzymie
- prezentuje przebieg wojen domowych w Rzymie
- wymienia dokonania Juliusza Cezara
- przedstawia okoliczności śmierci Kleopatry
- omawia sytuację w państwie rzymskim po zakończeniu wojen domowych
- uzasadnia słuszność twierdzenia, Ŝe cesarstwo było „komedią republiki”
- określa zakres władzy cesarza
- omawia sposób funkcjonowania gospodarki
- opowiada, w jaki sposób budowano drogi w państwie rzymskim
- wyjaśnia znaczenie powiedzenia: „Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”
- określa warunki Ŝycia w mieście
- porównuje Forum Romanum z ateńską agorą
9
- wskazuje róŜnice w sposobie Ŝycia zamoŜnych i ubogich Rzymian
- opisuje wygląd domu bogatego Rzymianina
- omawia zmiany w wyglądzie Rzymu wprowadzone za panowania Oktawiana Augusta
- opisuje wygląd rzymskiej świątyni
- wyjaśnia przyczyny popularności kultu bogów przejętego od ludności z terenów podbitych
- zna wydarzenia związane z datami: 79 r. n.e., 1748 r., 1861 r.
- przedstawia dokonania Giuseppe Fiorellego
- lokalizuje na mapie Pompeje
- określa okoliczności zniszczenia miasta
- opisuje wygląd rzymskiego domu na podstawie wykopalisk w Pompejach
- omawia wygląd Pompejów
- wyjaśnia, na czym polega praca archeologa
- wskazuje przejawy oddziaływania kultury greckiej na rzymską
- opisuje wygląd i funkcje Koloseum
- przedstawia sposób budowy akweduktów
- omawia osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa
- wyjaśnia rolę prawa rzymskiego jako podstawy współcześnie funkcjonujących systemów prawnych
- wymienia dokonania przedstawicieli rzymskiej literatury i historii
- ocenia wkład Rzymian w rozwój kultury i jej wpływ na współczesną cywilizację
- określa sytuację narodu Ŝydowskiego pod panowaniem Rzymian
- omawia działalność apostołów
- wyjaśnia przyczyny popularności chrześcijaństwa w staroŜytnym Rzymie
- opisuje organizację Kościoła chrześcijańskiego w pierwszych wiekach jego istnienia
- podaje przyczyny prześladowań chrześcijan
- wskazuje przyczyny i konsekwencje sporów wewnątrz Kościoła chrześcijańskiego
- wymienia nazwy odłamów religii chrześcijańskiej
- omawia sytuację w państwie rzymskim w III i IV w.
- wskazuje przejawy kryzysu w państwie rzymskim
- charakteryzuje próby reform podejmowane przez cesarzy rzymskich: Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza
- określa sytuację Rzymu w czasie wędrówki ludów
- opisuje tryb Ŝycia Hunów
- wyjaśnia, w jaki sposób barbarzyńcy przyczynili się do zniszczenia Rzymu
- omawia symboliczne znaczenie daty 476 r.
- opisuje okoliczności powstania Konstantynopola
- charakteryzuje sytuację w Bizancjum po upadku Rzymu
- wymienia reformy wprowadzone przez Justyniana I Wielkiego
- omawia ustrój Bizancjum
- opisuje wygląd świątyni Hagia Sophia
- określa czynniki decydujące o sile militarnej Bizancjum
- przedstawia sytuację Kościoła chrześcijańskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
- wskazuje róŜnice między Kościołem wschodnim a zachodnim
- przedstawia okoliczności, w których doszło do powstania islamu
- charakteryzuje związki między islamem, chrześcijaństwem i judaizmem
- dostrzega znaczenie idei świętej wojny dla rozprzestrzeniania się religii arabskiej
- opisuje wygląd meczetu
- omawia organizację państwa arabskiego
- charakteryzuje stosunek Arabów do podbitych narodów
- określa rolę Arabów w rozpowszechnianiu osiągnięć ludów podbitych oraz rozwoju spuścizny staroŜytnych
cywilizacji
- przedstawia sytuację polityczną w Europie zachodniej po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
- omawia organizację państwa Franków
- wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Franków w bitwie pod Poitiers
- opisuje sposób przejęcia władzy w państwie Franków przez dynastię Karolingów
- uzasadnia słuszność określenia renesans karoliński dla zmian w kulturze i nauce, które nastąpiły w VIII i IX w.
- omawia związek między rozwojem kultury i nauki a utrzymaniem silnego państwa
- ocenia wpływ Karola Wielkiego na proces kształtowania się średniowiecznej Europy
- przedstawia okoliczności, w których doszło do podziału państwa Karola Wielkiego
- ocenia znaczenie traktatu w Verdun dla dalszych losów politycznych Europy
- charakteryzuje sytuację polityczną państwa niemieckiego po wygaśnięciu dynastii Karolingów
- omawia dokonania Ottona I i Ottona III
- ocenia rolę Ottona I i Ottona III w kształtowaniu się średniowiecznej Europy
- opisuje politykę następców Ottona III
- przedstawia system wierzeń Normanów
10
- wskazuje czynniki, które zadecydowały o sukcesie podbojów normańskich
- opisuje wygląd łodzi wikingów i uzbrojenia wojowników normańskich
- prezentuje okoliczności, w których doszło do powstania państw skandynawskich
- dostrzega związek między przyjęciem chrześcijaństwa a zaprzestaniem wypraw rabunkowych Normanów
- opisuje okoliczności, w których Normanowie pojawili się w Ameryce
- zna wydarzenia związane z datami 1066 r., 1070 r.
- przedstawia dokonania postaci: Wilhelma Zdobywcy, Edwarda Wyznawcy, Harolda, Matyldy, biskupa Oda
- poprawnie posługuje się terminem tkanina z Bayeux
- opisuje, co zostało przedstawione na tkaninie z Bayeux
- wyjaśnia, w jaki sposób określa się wiek i pochodzenie źródeł historycznych
- tłumaczy, na czym polega trudność w ustaleniu autorów dzieł średniowiecznych
- opisuje przebieg podboju Anglii przez Wilhelma Zdobywcę
- opowiada o dziejach tkaniny z Bayeux
- dostrzega znaczenie źródeł historycznych w procesie poznawania dziejów
- omawia organizację plemion słowiańskich
- wymienia okoliczności powstania pierwszych państw słowiańskich i państwa węgierskiego
- opisuje działalność misyjną Cyryla i Metodego
- przedstawia dokonania Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego
- charakteryzuje powstanie państwa ruskiego
- charakteryzuje sytuację w Kościele chrześcijańskim w X w.
- omawia dokonania papieŜa Sylwestra II
- przedstawia okoliczności, w których doszło do schizmy wschodniej
- wyjaśnia, na czym polegał spór o inwestyturę
- opisuje przebieg sporu i sposób, w jaki został rozwiązany
- tłumaczy znaczenie powiedzenia: „pójść do Cannosy”
- podaje najistotniejsze treści zawarte w Dyktacie papieskim Grzegorza VII
- określa ramy chronologiczne istnienia kultur archeologicznych na ziemiach polskich
- poprawnie posługuje się terminami: kurhan, kamienne kręgi, kultura archeologiczna, dymarka
- przedstawia najwaŜniejsze odkrycia archeologiczne na ziemiach polskich
- wyjaśnia, na czym polega trudność w badaniu historii kultur archeologicznych na ziemiach polskich
- opisuje wygląd osady w Biskupinie
- omawia warunki naturalne panujące na ziemiach polskich
- wymienia nazwy kultur archeologicznych obecnych na ziemiach polskich
- lokalizuje na mapie Biskupin
- wskazuje na mapie siedziby plemion słowiańskich
- charakteryzuje kontakty gospodarcze mieszkańców ziem polskich z przedstawicielami cywilizacji
śródziemnomorskich
- omawia system wierzeń słowiańskich
- wymienia nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie
- zna wydarzenia związane z datami: VIII w. p.n.e., 1933 r.
- przedstawia dokonania postaci: Walentego Szwajcera, Józefa Kostrzewskiego
- poprawnie posługuje się terminem dendrochronologia
- przedstawia okoliczności odkrycia osady w Biskupinie
- określa, jakie informacje moŜe zdobyć historyk dzięki zastosowaniu metody dendrochronologicznej
- wskazuje problemy wynikające z zastosowania metody dendrochronologii
- omawia organizację plemion słowiańskich na ziemiach polskich
- przedstawia okoliczności powstania państwa polskiego
- wyjaśnia znaczenie decyzji Mieszka I o przyjęciu chrztu
- opisuje wygląd i uzbrojenie woja z druŜyny ksiąŜęcej
- tłumaczy, dlaczego ksiąŜę przyjął chrzest z rąk czeskich
- określa przyczyny powstania dokumentu Dagome iudex
- przedstawia okoliczności przejęcia władzy przez Bolesława Chrobrego
- omawia dokonania Bolesława Chrobrego
- charakteryzuje organizację państwa polskiego za panowania Bolesława
- opisuje Ŝywot św. Wojciecha na podstawie płaskorzeźb na drzwiach katedry gnieźnieńskiej
- wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej
- porównuje relacje źródłowe na temat zjazdu władców w 1000 r.
- opisuje wygląd Gniezna w czasach Bolesława Chrobrego
- ocenia skutki polityki zagranicznej Bolesława dla państwa polskiego
- opisuje sytuację w państwie polskim po śmierci Bolesława Chrobrego
- omawia działalność Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego
- porównuje relacje źródłowe na temat sporu między królem Bolesławem a biskupem Stanisławem
- wyjaśnia, dlaczego w sporze o inwestyturę Bolesław Śmiały opowiedział się po stronie papieŜa
11
- dokonuje oceny skutków polityki zagranicznej prowadzonej przez Bolesława Śmiałego
- ocenia obiektywizm źródeł historycznych dotyczących wydarzeń z 1079 r.
- charakteryzuje sytuację polityczną państwa polskiego za panowania Władysława Hermana
- przedstawia okoliczności najazdu niemieckiego na Polskę
- opisuje podbój i chrystianizację Pomorza
- wyjaśnia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski
- wymienia przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego
- ocenia konsekwencje decyzji Bolesława o podziale państwa polskiego
12