Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Starożytność - w świecie mitów greckich
mit to podanie baśniowe o powstaniu świata, bogach, legendarnych bohaterach, herosach; jest to jednocześnie opowieść sakralna
uzasadniająca i kodyfikująca wierzenia religijne związane z magią, kultem i rytuałem; istotne są tu wierzenia religijne Greków, gdyż byli
oni społeczeństwem politeistycznym, czyli wierzącym w istnienie wielu bogów, z których każdy odpowiedzialny był za określony obszar
funkcjonowania świata
starożytni za pomocą mitów tłumaczyli sobie świat, np. zjawiska przyrody, których genezy nie pojmowali, lub pojęcia abstrakcyjne,
których nie rozumieli; mity w czasach starożytnych nie były spisywane, funkcjonowały w formie ustnych przekazów; tradycja ustnego
przekazu, tradycja oratorska była w ich świecie bardzo ważna; brak wersji pisemnej sprawił też, że ten sam mit istniał często w różnych
wersjach; różne wersje różnią się szczegółami, często dotyczącymi przestrzeni lub okoliczności wydarzeń
mity spisywane były w czasach nowożytnych; najpopularniejsze w Polsce są wybory mitów opracowane przez Jana Parandowskiego i
Zygmunta Kubiaka; mity miały za zadanie przede wszystkim tłumaczyć starożytnym świat; ich podstawowe zadanie, to kształtowanie
świadomości religijnej, przekonanie o wyjątkowości i wszechmocy bogów, przekonanie o ich ludzkim sposobie przeżywania emocji i
konfliktów przez bogów; bogowie mieli stawać się ludziom bliżsi, bardziej zrozumiali; starożytni nie rozumieli wielu zjawisk świata
przyrody, nie mieli wiedzy geograficznej, biologiczne, dlatego tłumaczyli sobie te zjawiska działaniem bogów; np. to Persefona wpływała
na zmiany pór roku; mity niosły kanon postępowania, którym mieli się kierować ludzie; podstawowa zasada głosiła, że człowiek nie ma
wstępu do boskiego świta, zarówno w sensie dosłownym, jak i metaforycznym
Syzyf był ulubieńcem bogów, jednocześnie człowiekiem wielkiej inteligencji i przebiegłości; mimo iż był ziemskim królem Koryntu,
dostępował zaszczytu bywania wśród bogów na szczycie Olimpu; nie potrafił dochować dyskrecji o tym, co usłyszał i bogowie ukarali
go; Syzyf wtaczał na górę kamień, który przed samym szczytem spadał w dół i musiał pokornie schodzić po niego i nieustannie
próbować od nowa; stąd wzięło się powiedzenie syzyfowa praca, czyli praca, która nigdy się nie kończy; do tej postaci nawiązał m. in.
Albert Camus, filozof – egzystencjalista i pisarz; w swym eseju pt. Mit Syzyfa porównuje on los Syzyfa z życiem każdego
człowieka: Bogowie skazali człowieka na nieustanne poszukiwanie Ziemi Obiecanej i oddalają go od niej ilekroć widać ja wreszcie na
horyzoncie, ale samo wdzieranie się na szczyt starczy by wypełnić serce człowieka; Camus pokazuje, że liczy się nasza gotowość do
ciągłego, twórczego działania
Orfeusz i Eurydyka byli szczęśliwym, kochającym się małżeństwem; aż do dnia, w którym Eurydyka uciekając przed nachalnym
zalotnikiem, została ukąszona przez węża i wskutek tego zmarła; Orfeusz był zrozpaczony, jako zdolny lirnik, poeta śpiewał o
swym bólu tak pięknie, że wzruszył władców krainy śmierci, którzy pozwolili mu zejść do Hadesu i wyprowadzić Eurydykę na
ziemię, do żywych; Orfeusz w czasie tej wędrówki nie mógł odwrócić się, aby spojrzeć na ukochaną; niestety, odwrócił się i wtedy
utracił Eurydykę po raz drugi; ta historia nawiązuje do odwiecznego pytania o to, co jest silniejsze: miłość, czy śmierć?; ten motyw
literacki nazwano motywem Erosa i Thanatosa; wielu współczesnych twórców reinterpretowało ten mit, m. in. Rainer Maria Rilke,
Zbigniew Herbert, który swą prozę poetycką pt. H.E.O. dedykował swej żonie, Katarzynie; szczególny jest wiersz Czesława
Miłosza Orfeusz i Eurydyka; jego wyjątkowość wynika nie tylko z tego, że uchodzi on za wybitny tekst poetycki, ale również dlatego, że
poeta napisał go tuż po śmierci swej żony – Carol
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/3
Ściąga eksperta
Jacek Malczewski, Orfeusz i Eurydyka, 1914 Prometeusz powodowany empatią obdarował ludzi ogniem; zniósł go na ziemię, aby łatwiej im się żyło; przez bogów został za to
strasznie ukarany: przykuty do skał, prawdopodobnie Kaukazu, cierpi gdy sępy wyjadają mu wciąż odrastającą wątrobę;
polskim, romantycznym Prometeuszem nazywano często Konrada, bohatera III części Dziadów Adama Mickiewicza; w
literaturze XX wieku pojawia się reinterpretacja mitu o Prometeuszu m. in. w wierszu Kazimierza Przerwy – Tetmajera pt. Prometeusz
Gustave Moreau, Prometeusz, 1868
syzyfowa praca - jest to stały związek frazeologiczny, którego używamy również obecnie, chcąc zobrazować bezowocność jakiegoś
wysiłku; inne związki frazeologiczne, wskazujące na obecność dziedzictwa mitologicznego w naszej rzeczywistości, to np. określenie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/3
Ściąga eksperta
węzeł gordyjski - oznaczające trudną do rozwikłania zagadkę; pięta Achillesa - oznaczająca czuły, słaby punkt
topos, czyli w dosłownym tłumaczeniu miejsce wspólne; niemiecki filolog Ernest Robert Curtius zdefiniował współczesny topos jako
dawne, czyli pochodzące m. in. z antyku tematy, które przechodzą z tekstu do tekstu; będą to nawiązania i kontynuacje budowane wokół
jakiegoś dawnego motywu – nazwanego toposem; współczesne reinterpretacje mitów o Syzyfie, Orfeuszu i Eurydyce, Prometeuszu
bazują właśnie na toposie; Curtius twierdził też, że trwałość toposów wynika z ich związków z archetypami; pojęcie to wprowadził Carl
Gustav Jung; oznacza przechowywanie w zbiorowej nieświadomości prawzorów, które są dziedziczone, również nieświadomie z
pokolenia na pokolenie i dzięki temu skrycie oddziałują na ludzkie wyobrażenia oraz kierują ludzkimi zachowaniami
symbol - rozumiemy go jako znak, który ma jakieś ukryte i wieloznaczne znaczenie; ta niejednoznaczność symbolu daje nam większe
możliwości interpretacyjne; symbolem może być osoba [np. Ikar jako symbol beztroski, młodości, nieposłuszeństwa wobec
doświadczonego ojca, ale także odważnego dążenia ku odkrywaniu nowości; symbolem może być przedmiot, zdarzenie, jakieś pojęcie;
alegoria w przeciwieństwie do symbolu, ma jednoznaczne znaczenie, np. otwarcie puszki Pandory zawsze oznaczać będzie
wypuszczenie na świat, początek nieszczęść, kłopotów
mitologia to jedno z podstawowych źródeł kultury europejskiej; mity starożytnych Greków są tak uniwersalnymi historiami, że dotyczą
rzeczy ważnych dla każdego człowieka, niezależnie od czasów, w których żyje; dotyczą bowiem m. in. abstrakcyjnych pojęć, których nie
rozumieli starożytni i z którymi my też często mamy problem: czym jest miłość, przyjaźń, mądrość? dlaczego cierpimy, umieramy?; mity
są archetypem, z którego artyści mogą nieustannie czerpać, reinterpretować poszczególne; koncepcja - nie ma stałej treści żadnego
mitu, tworzymy ją przy każdej próbie interpretacyjnej
Słownik mitów i tradycji kultury Władysława Kopalińskiego
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 3/3