Bezpieczne zajęcia sportowe

metodyka – bezpieczeństwo
Bezpieczne
zajęcia
sportowe
– w naturalnym środowisku
Końcowym i oczekiwanym efektem
procesu wychowania fizycznego
w skali kraju (zaplanowanym
i trwałym) powinien być aktywny
i zdrowy styl życia społeczeństwa.
■ DOROTA KAMIEŃ
Jednym z głównych celów edukacji w zakresie wychowania fizycznego jest przygotowanie uczniów do aktywnego trybu życia w dorosłej przyszłości oraz nabycie
przez nich umiejętności do korzystania z istniejących
i dostępnych ofert w zakresie kultury fizycznej. Potrzeby
rozwojowe i zdrowotne dzieci i młodzieży obejmują obok
prawidłowego odżywiania i potrzeby odpoczynku (regulującego procesy psychiczne, łagodzącego codzienny
stres oraz stanowiącego naturalną odnowę biologiczną),
również działania i czynności, które powinny być realizowane w środowisku naturalnym. Należą do nich:
– systematyczna i dostosowana do możliwości ucznia
aktywność fizyczna;
– przebywanie w naturalnym (zdrowym, czystym) środowisku o każdej porze roku;
– wspomaganie naturalnych mechanizmów obronnych
organizmu doprowadzających do hartowania i adaptacji w warunkach utrudnionych;
– wytworzenie potrzeby odczuwania przyjemności i satysfakcji z wysiłku fizycznego, szczególnie realizowanego w bezpośrednim kontakcie z naturą.
W ostatnich latach można zauważyć tendencję ucieczki wielu dziedzin sportu i rekreacji ruchowej z terenów
naturalnych do pomieszczeń. Współczesny człowiek oddalił się od aktywności i działalności w środowisku naturalnym, co stanowi przeciwieństwo jego biologicznej
i genetycznej potrzeby ruchu. Tymczasem uprawianie
18
sportu czy rekreacji w terenie otwartym jest dla każdego ucznia szczególnie ważne, gdyż pozwala na kontakt
z przyrodą w wielu ciekawych miejscach, takich jak:
park, las, łąka, plaża oraz na wykorzystanie naturalnego
ukształtowania terenu czy form terenowych, jak pagórki,
pochyłości i nierówności terenowe, rowy, skarpy, przeszkody naturalne, przewrócone drzewa, ławki parkowe,
krawężniki, schody, itp. Najpopularniejszą grupą ćwiczeń terenowych są marsze, marszobiegi i biegi, które
można realizować podczas wycieczki, biegu na orientację, rajdu, ścieżki zdrowia, lekcji terenowej czy treningu
sportowego. W zależności od charakteru terenu można
zastosować bieg lub marsz w zróżnicowanym tempie,
wysiłek przerywany, zmienny, ciągły, crossy z wykorzystaniem naturalnych przeszkód i zmian terenowych.
Naturalna potrzeba ruchu człowieka jest bezpośrednio związana z potrzebą doskonalenia się, współzawodnictwa i możliwością porównywania się z innymi. Przyczynia się ona do powstawania sytuacji występujących
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne
– przy doborze metod, form i środków stanowiących
główną treść lekcji lub zajęć ruchowych.
Za zdrowie i bezpieczeństwo uczniów podczas lekcji wychowania fizycznego lub innych zorganizowanych
szkolnych zajęć sportowo-rekreacyjnych w pełni odpowiedzialny jest nauczyciel wychowania fizycznego!
Wpływ środowiska naturalnego
i klimatu na zdrowie uczniów
Aktywność fizyczna w naturalnych warunkach terenowych przy współudziale czynników klimatycznych (temperatura, opady, nasłonecznienie, wiatr, itp.) dodatkowo
stymuluje młody organizm w procesie rozwoju biologicznego i fizycznego. Najcenniejsze dla zdrowia i sprawności uczniów są te miejsca ćwiczeń, które umożliwiają połączenie ruchu z warunkami terenowymi (zróżnicowane
ukształtowanie i podłoże) oraz czynnikami klimatycznymi
w szerokim zakresie.
Tabela 1. Zalety i wady wpływu naturalnych bodźców środowiskowych i klimatycznych
Bodźce środowiskowe
i klimatyczne
Zalety występowania
Wady występowania
Słońce
W optymalnym czasie nasłonecznienia działa korzystnie na skórę, narządy wewnętrzne, układ nerwowy
(działanie długofalowe bez konieczności ciągłego
przebywania na słońcu).
Szkodliwie działa nawet przy jednorazowym ale
długotrwałym nasłonecznieniu (powoduje poparzenia,
szybsze starzenie się skóry, zmiany nowotworowe).
Promieniowanie
nadfioletowe
(UV)
Bezpieczne korzystanie z promieniowania nadfioletowego wpływa na stabilizację ciśnienia tętniczego,
poprawia wentylację płuc, pobudza przemianę materii,
gospodarkę wapniowo-fosforową i witaminową,
wpływa na prawidłowy rozwój psychofizyczny i zdrowie
dziecka.
Stosowane w nadmiarze jest szkodliwe.
Niedobór powoduje bladość skóry, skłonność do
krwotoku, pogarsza pamięć, zaburza sen, powoduje
pobudliwość lub apatię, utrudnia wchłanianie wapnia
przez organizm, co wpływa ogólnie na obniżenie
sprawności fizycznej i umysłowej oraz odporności.
Powietrze w środowisku
naturalnym
Powietrze w naturalnym środowisku jest bardziej wysycone tlenem, czasem dodatkowo zawiera specyficzne
substancje zapachowe (aromatyczne), pobudzające
głębokie oddychanie.
Zimne i wilgotne powietrze może powodować przeziębienia.
Środowisko naturalne,
miękkie podłoże
Wpływa na wzmacnianie mięśni nóg, szczególnie stóp,
stawy, kości, amortyzując nadmierne wstrząsy podczas
poruszania się chroni kręgosłup.
Może przyczyniać się do powstawania kontuzji
szczególnie aparatu ruchu podczas nieuważnego
i nieostrożnego poruszania się w terenie nieznanym,
o nierównym podłożu.
nr 7 lipiec/sierpień 2013
19
metodyka – bezpieczeństwo
w codziennym życiu dorosłym, do których przygotowuje
uczniów szkolna aktywność ruchowa i rywalizacja w terenie.
Realizacja lekcji wychowania fizycznego i innych zajęć sportowych w terenie pozwoli:
a) stworzyć miły, radosny nastrój podczas ćwiczeń;
b) wzbogacić doświadczenia życiowe;
c) poznać reakcje organizmu w różnych sytuacjach
i zróżnicowanym terenie;
d) kształtować dodatkowe umiejętności i zdolności motoryczne;
e) hartować organizm w różnych warunkach pogodowych;
f) przygotować do współdziałania w grupie;
g) kształtować cechy charakteru niezbędne do rywalizacji
sportowej i treningu lub systematycznej aktywności.
Dodatkowo ćwiczenia ruchowe prowadzone w terenie
otwartym pozwalają uczniom:
h) zdobywać umiejętności zachowania się i orientacji
w terenie naturalnym;
i) mieć bezpieczny kontakt ze środowiskiem naturalnym
– przyrodą (roślinnością, zwierzętami, powietrzem,
ukształtowaniem terenu).
Planując zajęcia w terenie należy mieć na uwadze na
pierwszym miejscu bezpieczeństwo ćwiczących (dzieci,
młodzieży), które powinno być priorytetem na każdym
etapie przygotowywania lekcji:
– na etapie wstępnym (planowanie zwracając uwagę na
właściwy dobór osób do grup pod względem wieku,
poziomu sprawności fizycznej i wydolności, odpowiedni dobór miejsca ćwiczeń oraz rodzaju ćwiczeń);
– przy przygotowywaniu terenu do realizacji zajęć sportowych lub rekreacyjnych;
– przy przygotowywaniu urządzeń, przyrządów i sprzętu
pomocniczego;
metodyka – bezpieczeństwo
Należy pamiętać, że warunki terenowe będą się zmieniać pod wpływem zmian klimatycznych (różne pory
roku) i atmosferycznych:
a) po opadach deszczu naturalne podłoże, trawa, ściółka, liście są śliskie, mogą doprowadzać do utraty
równowagi, poślizgu i upadku (należy poinformować
i ostrzec ćwiczących); zwrócić uwagę, aby nie doprowadzać do gwałtownych zwrotów i zmian kierunku
poruszania się;
b) na podłożu piaszczystym podczas upalnych dni w biegu może dojść do dużego zapylenia (zakurzenia), co
działa szkodliwie na układ oddechowy i wzrok;
c) zimą na podłożu przykrytym śniegiem nie jest widoczne ukształtowanie terenu; należy ostrożnie pokonywać
naturalną przestrzeń, trasę czy określony dystans.
Nauczyciel wychowania fizycznego w świetle
bezpieczeństwa na zajęciach sportowych:
● Ma obowiązek stosować wszelkie środki, metody
i zasady zapewniające bezpieczeństwo lub maksymalnie minimalizujące występowanie sytuacji
niebezpiecznych.
● Powinien mieć pełną świadomość zagrożeń i niebezpieczeństwa, na które narażony jest uczeń podczas lekcji wychowania fizycznego.
● Ma obowiązek przekazać uczniom niezbędną
wiedzę z zakresu bezpieczeństwa oraz wyegzekwować jej znajomość podczas praktycznych zajęć ruchowych.
Cechy nauczyciela wychowania fizycznego sprzyjające zachowaniu bezpieczeństwa na lekcji wychowania
fizycznego i zajęciach sportowych: odpowiedzialny,
kompetentny, przewidujący, rozważny, zapobiegawczy.
Podstawowe obowiązki nauczyciela
wychowania fizycznego
Aby właściwie zabezpieczyć uczniów przed sytuacjami zagrażającymi zdrowiu i życiu nauczyciel musi spełnić wiele warunków:
● opracowanie (przygotowanie) i omówienie z uczniami
zasad bezpiecznego korzystania z obiektów, urządzeń
sportowych oraz zachowania się np. w terenie naturalnym;
● uświadomienie uczniom niebezpieczeństwa wynikającego z nieprzestrzegania poleceń, przepisów gier,
zabaw, zawodów oraz regulaminów szkolnych;
● zaplanowanie ćwiczeń i metod prowadzenia zajęć dostosowanych do poziomu sprawności fizycznej i umiejętności uczniów;
●
●
●
●
odpowiedni dobór sprzętu sportowego (m.in. wagi
i parametrów) dostosowany do wieku, płci i możliwości fizycznych uczniów,
zabezpieczanie uczniów podczas wykonywania ćwiczeń (asekuracja nauczyciela);
przygotowanie uczniów do odpowiedzialnego ćwiczenia indywidualnie oraz ze współćwiczącym (opanowanie umiejętności i przyswojenie wiedzy z zakresu
asekuracji i ochrony własnej) i w grupie,
zabezpieczenie miejsca ćwiczeń: sprawdzenie sprzętu i obiektu.
Przygotowanie nauczyciela do zajęć w terenie
zapoznać się z terenem
przed realizacją lekcji
właściwej
poznać ukształtowanie
terenu
poznać przeszkody
terenowe najbliższej
okolicy
poinformować uczniów
o odpowiednim stroju
uzależnionym od warunków pogodowych
zapoznanie uczniów
z podstawowymi
zasadami bezpieczeństwa podczas zajęć
w terenie
poinformować uczniów
o odpowiednim obuwiu
(w zależności od warunków pogodowych
i terenowych)
zapoznanie uczniów
z regulaminem,
przepisami gier lub
zawodów
przeprowadzenie
wycieczki
lub spaceru
zapoznawczego przed
rywalizacją
podział klasy
lub grupy na
zespoły (podziału dokonuje
nauczyciel)
o jednolitej
sprawności
fizycznej (osoby
sprawne należy
przydzielić do
osób o niższym poziomie
sprawności
i wydolności)
poznać ścieżki, trasy,
szlaki w okolicznym
terenie
20
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne
nr 7 lipiec/sierpień 2013
B. Poinformować uczniów o tematyce lekcji i trudnościach związanych z realizacją ćwiczeń.
C. Uświadomić uczniom niebezpieczeństwa wynikające
z nieprzestrzegania obowiązujących regulaminów lub
przepisów.
D. Zapewnić wzorową dyscyplinę na zajęciach.
E. Przygotować i zorganizować właściwe warunki do
przeprowadzenia zajęć (odpowiedni i sprawny sprzęt,
zapoznanie z miejscem ćwiczeń we wcześniejszym
terminie oraz w miarę możliwości bieżące sprawdzanie terenu podczas lekcji, itp.),
F. Ustawiać sprzęt sportowy i osoby ćwiczące w bezpiecznych odległościach od siebie (pozwalających
swobodnie wykonać zadnia ruchowe) oraz zaplanować bezpieczny sposób przenoszenia sprzętu.
G. Interweniować bezpośrednio po zaistnieniu niebezpiecznej sytuacji informując ćwiczących o powstałym
zagrożeniu, ostrzec o niebezpiecznych, zagrażających
życiu i nieodpowiedzialnych zachowaniach.
H. Zapewnić opiekę w drodze do miejsca ćwiczeń oraz
w drodze powrotnej,
I. Nie lekceważyć żadnej okoliczności czy sytuacji, która
stwarza zagrożenie (sygnalizować w razie potrzeby),
J. Organizować i przeprowadzać każdą lekcję oraz zajęcia
terenowe zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i obowiązującymi przepisami Ministerstwa Edukacji Narodowej.
21
metodyka – bezpieczeństwo
Regulamin opracowany przez nauczyciela wychowania fizycznego (wraz z uczniami oraz przy pomocy
inspektora BHP) powinien uwzględniać specyfikę miejsca ćwiczeń i rywalizacji (np. naturalne środowisko)
oraz zawierać opis zasad udzielania pierwszej pomocy
w razie wypadku. Uczestników należy poinformować
o zagrożeniach związanych z zaplanowaną aktywnością
(możliwość powstania urazów, kontuzji) i jak zachować
ostrożność. Należy też pouczyć ćwiczących o sposobie
zachowania się i postępowania w chwili zaistnienia nieszczęśliwego wypadku czy zdarzenia na zajęciach.
Znajomość przepisów i ich przestrzeganie może zabezpieczyć uczestników zajęć i nauczyciela przed wypadkami i ich ewentualnymi przyczynami oraz konsekwencjami.
Należy pamiętać, że – obok respektowania przepisów –
nauczyciel powinien zachować własny zdrowy rozsądek,
posiadać cenną umiejętność przewidywania i unikania
sytuacji niebezpiecznych, które pozwolą mu bezpiecznie
przeprowadzić ciekawe zajęcia sportowe.
W celu wyeliminowania ryzyka zaistnienia sytuacji niebezpiecznych podczas ćwiczeń nauczyciel powinien:
A. Przeprowadzić zbiórkę, podczas której ma obowiązek
sprawdzić przygotowanie uczniów do lekcji (odpowiedni strój sportowy i obuwie dostosowane do warunków pogodowych, miejsca ćwiczeń, stan ogólny
zdrowia oraz związaną z nim dyspozycję fizyczną).
metodyka – bezpieczeństwo
Czynności organizacyjne
i zabezpieczające
W celu właściwego zorganizowania i zabezpieczenia
miejsca ćwiczeń i przygotowania do zajęć sportoworekreacyjnych w środowisku naturalnym (np. w parku, lesie, na łące itp.), należy podjąć następujące działania:
1. Teoretyczne zapoznanie się z miejscem ćwiczeń
przez nauczyciela (analiza mapy terenu).
2. Sprawdzenie przez nauczyciela terenu, na którym
zostaną przeprowadzone zajęcia ruchowe ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa (gęstość i rodzaj zadrzewienia, występowanie korzeni,
leżących drzew, pni, kamieni, umiejscowienia zagłębień, dołów, pagórków itp.).
3. Sprawdzenie przez nauczyciela możliwości przeprowadzenia zajęć po wytyczonych ścieżkach czy trasach.
4. Odnalezienie i umiejscowienie (na mapie i w terenie) charakterystycznych punktów terenowych.
5. Opracowanie planu lub scenariusza zajęć, zawodów
(w wersji teoretycznej).
6. Rekonesans terenowy nauczyciela (dostosowanie
planu teoretycznego zawodów lub zajęć do ukształtowania terenu) – może być dokonany wspólnie
z uczniami.
7. Obliczenie (taśmą lub liczbą par kroków) określonych odległości terenowych np. od punktu A do
punktu B, długości ścieżek – ich prostych odcinków,
w którym momencie znajduje się zakręt, itp.
8. Oznaczenie na planie oraz w terenie (jeśli jest taka
możliwość) miejsc niebezpiecznych, usunięcie elementów niebezpiecznych, m.in. wystających niebez-
22
9.
10.
11.
12.
13.
piecznie gałęzi czy leżących na ścieżkach konarów,
kamieni itp.
Sprawdzenie praktyczne zaprojektowanej trasy
przez nauczyciela (pokonanie jej marszem lub biegiem) oraz czasu niezbędnego na jej pokonanie (minimum i maksimum czasu).
Zapoznanie teoretyczne uczniów z tematyką zajęć terenowych oraz z planem trasy.
Zaprezentowanie uczniom symboli i oznaczeń terenu, charakterystycznych punktów terenowych na
przygotowanej mapie.
Przedstawienie uczestnikom zajęć podstawowych zasad bezpieczeństwa obowiązujących podczas trwania
ćwiczeń terenowych, lekcji czy zawodów. Poinformowanie o zagrożeniach i niebezpiecznych sytuacjach,
które mogą się pojawić podczas zajęć terenowych (dzikie zwierzęta, ptaki, owady, itp.) oraz jak postępować
w chwili zaistnienia niebezpiecznej sytuacji, m.in.:
– nie dotykać zwierząt, owadów;
– nie zbliżać się do dzikich zwierząt, omijać je
w bezpiecznej odległości;
– nie niszczyć, nie zrywać roślin, grzybów;
– w sytuacji ugryzienia, użądlenia, zranienia ucznia
natychmiast informować o tym nauczyciela (głosem lub telefonem komórkowym) i postępować
zgodnie z jego zaleceniami.
Możliwość skorzystania z telefonu w terenie nieograniczonym (każda drużyna lub zawodnik podczas
trwania rywalizacji powinni posiadać sprawny telefon komórkowy z zapisanym numerem telefonu nauczyciela); należy zaznaczyć, że można kontaktować
się telefonicznie wyłącznie z nauczycielem w sytuWychowanie Fizyczne i Zdrowotne
15.
16.
17.
18.
19.
nr 7 lipiec/sierpień 2013
20. Przeprowadzenie grupowej rozgrzewki przez nauczyciela (obserwacja wszystkich ćwiczących
uczniów podczas ćwiczeń).
21. Omówienie organizacji zawodów, ustalenie (np. losowanie) kolejności wyruszania na trasę oraz zakończenia rywalizacji (m.in. zebranie sprzętu, wspólny
powrót do szkoły).
Prowadząc lekcje w miejscu oddalonym od budynku
szkolnego nauczyciel powinien zabrać ze sobą apteczkę (lub przynajmniej niezbędne środki opatrunkowe)
i jednocześnie być przeszkolony w zakresie udzielania
pierwszej pomocy szczególnie przy niegroźnych obrażeniach ciała, np. obtarciach, skaleczeniach, stłuczeniach, skręceniach, zwichnięciach, złamaniach, omdleniach itp.
Podczas trwania zajęć sportowych lub wycieczki terenowej należy zwracać szczególną uwagę (obserwować)
na dzieci i młodzież o obniżonym poziomie sprawności
fizycznej oraz z problemami zdrowotnymi, aby w odpowiednim momencie (gdy tego będą potrzebować) udzielić im pomocy. Uczniowie, którym słabsza dyspozycja nie
pozwala na wzięcie udziału w zajęciach praktycznych
oraz niećwiczący w danym momencie powinni być wykorzystani przez nauczyciela do innych zadań o charakterze pomocniczym lub przygotowawczym, np. przyniesienie, rozstawianie sprzętu, pomoc przy sędziowaniu,
obserwacja ćwiczących, zebranie sprzętu, itp.
23
metodyka – bezpieczeństwo
14.
acji niebezpiecznej, zagrażającej zdrowiu lub życiu.
W innym przypadku nieuzasadniony kontakt grozi
dyskwalifikacją drużyny lub zawodnika – ucznia.
Przeprowadzenie lekcji na temat udzielania pierwszej pomocy – przypomnienie.
Dokonanie niezbędnych zmian, korekt czy modyfikacji przygotowanej mapy, trasy (dostosowanie jej do
możliwości uczniów).
Przygotowanie szczegółowej mapy (trasy) w kilku
wersjach nieznacznie się różniących, o tym samym
lub zbliżonym stopniu trudności – dla każdego
uczestnika lub dla każdego zespołu (rywalizacja indywidualna lub zespołowa).
Zapoznanie uczniów z terenem, na którym zostaną
przeprowadzone zajęcia grupowe w formie zabawowej, ścisłej. Spacer – marszobieg ze zwróceniem
uwagi na charakterystyczne i niebezpieczne miejsca
w terenie naturalnym.
Zapoznanie się (np. w dniu poprzedzającym zajęcia)
z warunkami pogodowymi na najbliższe godziny.
W sytuacji, gdy prognozy będą niekorzystne, należy
przełożyć termin zajęć terenowych.
Przygotowanie miejsca ćwiczeń – oznaczenie linii
startu i mety np. pachołkami, oznaczenie punktów
kontrolnych, przygotowanie stoperów i protokołu
zawodów (w przygotowaniach pomagają osoby niećwiczące).
metodyka – bezpieczeństwo
Nauczyciel wychowania fizycznego przebywając
z grupą w terenie powinien kontrolować liczebność
uczniów w kilku momentach: na początku i na koniec
zajęć, a dodatkowo obserwować uczniów podczas ćwiczeń. Dokonując podziału ćwiczących na zespoły należy
uczniów dobrać tak, aby każdy zespół miał wyrównane
możliwości w rywalizacji bądź tempie ćwiczeń. Równe
szanse wpływają na większe zaangażowanie, motywację
i aktywność wychowanków.
Wybierając miejsce ćwiczeń w terenie nauczyciel
powinien też pomyśleć o miejscu ustawienia dla siebie,
z którego będzie miał dobrą widoczność na wszystkich
uczniów i wyznaczony do ćwiczeń teren, a dodatkowo
sam będzie dobrze widoczny. Z tego dogodnego dla
wszystkich miejsca będzie mógł również udzielać wskazówek (nawet na pewną odległość), kontrolować czy nawet kierować poszczególnymi ćwiczeniami. Uczniowie
powinni również wykonywać zadania ruchowe na polecenie lub sygnał nauczyciela.
Przy intensywnych ćwiczeniach nauczyciel ma
obowiązek obserwować poziom zmęczenia uczniów,
a szczególnie zwrócić uwagę na:
– zmianę barwy skóry (stopień zaczerwienienia, zasinienia, bladość) ćwiczących;
– nadmierną potliwość (nietypową);
– wygląd ogólny uczniów (niedbała postawa, drżenie
kończyn);
– trudności z regularnym oddychaniem (oddechy silne,
nierytmiczne, powierzchowne lub bardzo płytkie);
– problemy z poruszaniem się (nieprecyzyjne, nierytmiczne, chaotyczne, niepewne, chwiejne);
– pogorszenie samopoczucia (skargi na zmęczenie,
niechęć do ćwiczeń, nudności).
Najczęstsze przyczyny powstawania niebezpiecznych zdarzeń, urazów oraz kontuzji:
– brak dyscypliny podczas poszczególnych ćwiczeń,
– brak rozgrzewki lub brak aktywnego udziału w rozgrzewce,
– strach przed ćwiczeniem (zejście z góry, przeskok
nad przeszkodą, dołem, zagłębieniem, itp.) lub napotkanymi zwierzętami, owadami itp.;
– znużenie ćwiczeniami (niedokładność wykonywania
ćwiczeń);
– nieodpowiedni strój do ćwiczeń (krępujący ruchy, nieprzystosowane do nawierzchni obuwie);
– ćwiczenia niedostosowane stopniem trudności do
możliwości uczniów;
– trema: apatia lub „gorączka” przedstartowa (gdy zajęcia są prowadzone w formie rywalizacji).
Obowiązki uczniów względem bezpieczeństwa
własnego i współćwiczących:
● zapoznanie z obowiązującymi regulaminami
i przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa;
● przestrzeganie poznanych i obowiązujących regulaminów, zasad i przepisów podczas lekcji, zajęć
sportowych;
● zabezpieczenie miejsca ćwiczeń i właściwej organizacji zajęć, m.in. przynoszenie i odkładanie
sprzętu na wyznaczone miejsce w każdej chwili,
w której sygnalizuje nauczyciel;
● utrzymanie porządku w sali gimnastycznej, szatni,
na boisku czy nawet w terenie naturalnym;
● zgłaszanie zaobserwowanego uszkodzenia sprzętu nauczycielowi (odłożenie i wymiana na sprawny
i bezpieczny).
Informacje związane z bezpiecznym zachowaniem się
podczas lekcji wychowania fizycznego lub zajęć sportowych (regulamin) powinny być przekazane wychowankom przez nauczyciela na początku roku szkolnego oraz przypominane przed wybranymi lekcjami.
3. Określenie miejsca zdarzenia – powstania kontuzji (w razie potrzeby zabezpieczenie – oznaczenie tego miejsca).
4. Odprowadzenie ucznia na teren szkoły (np. do pielęgniarki) lub wezwanie pomocy na miejsce zdarzenia.
5. Powiadomienie rodziców lub opiekunów prawnych
o zdarzeniu, w razie potrzeby ich wezwanie.
6. Poinformowanie dyrektora szkoły o zdarzeniu lub wypadku.
7. Sporządzenie protokołu powypadkowego.
Najważniejsze akty prawne dotyczące bezpieczeństwa na lekcji wychowania fizycznego i zajęciach sportowych:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.
2. Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o Kulturze Fizycznej
(Dz. U. nr 25, poz. 113 z póź. zm.).
3. Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 19 listopada 1996 r. w sprawie zasad organizowania przez
szkoły i placówki publiczne gimnastyki korekcyjnej
oraz nadobowiązkowych zajęć z wychowania fizycznego (MP nr 83, poz. 724).
Piśmiennictwo zalecane jest dostępne na naszej stronie internetowej: www.wychowaniefiz.pl/suplement.
Procedury postępowania po zaistnieniu wypadku, zdarzenia:
1. Określenie – sprawdzenie rodzaju urazu, kontuzji.
2. Udzielenie pierwszej pomocy medycznej poszkodowanemu.
dr Dorota Kamień
Akademia Wychowania Fizycznego
w Warszawie
Zdjęcia autorki oraz Fotolia
24
Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne