Aktywizacja zawodowa klientów Ośrodka Aktywizacji Zawodowej w

Aktywizacja zawodowa klientów Ośrodka Aktywizacji Zawodowej w

Mgr Zbigniew Popielski
Ośrodek Aktywizacji Zawodowej
Olsztyn
Aktywizacja zawodowa klientów Ośrodka Aktywizacji Zawodowej w Olsztynie
na przykładzie byłych Ŝołnierzy zawodowych z garnizonu Ostróda
Pedagog pracy mówiąc o aktywizacji zawodowej stwierdza, Ŝe jest to proces wzmoŜenia działalności
zawodowej jednostki podjęty przez nią samodzielnie (efekt zainteresowań dąŜeń itp.) lub pod naciskiem
czynników zewnętrznych jak: poradnictwo zawodowe, współzawodnictwo itp.1
Dla potrzeb tego artykułu będę uŜywał sformułowania doradztwo zawodowe z następujących powodów:
1. W wybranych aktach prawnych w oparciu, o które udzielana jest pomoc rekonwersyjna proces
poradniczy nazwany jest doradztwem zawodowym.
2. Doradztwo zawodowe jest formą specjalistycznej pomocy Ŝołnierzom zawodowym w
podejmowaniu decyzji związanych z wyborem zawodu i miejsca zatrudnienia.
W ramach doradztwa zawodowego Ŝołnierz zawodowy moŜe uczestniczyć w szkoleniach oraz
korzystać z usług Wojskowego Centrum Aktywizacji Zawodowej i ośrodków aktywizacji
zawodowej.2
W rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 kwietnia 2009r. w sprawie szczegółowych
warunków i trybu korzystania przez Ŝołnierzy zawodowych i byłych Ŝołnierzy zawodowych, a takŜe
małŜonków oraz dzieci pozostających na utrzymaniu Ŝołnierzy zawodowych, którzy zaginęli lub ponieśli
śmierć w związku z wykonywaniem zadań słuŜbowych, z pomocy w zakresie przekwalifikowania,
doradztwa zawodowego i pośrednictwa pracy, główny nacisk kładzie się na procedury składania wniosku o
pomoc rekonwersyjną, a o doradztwie wspomina się tylko jako jednej z form pomocy rekonwersyjnej.
Doradcy zawodowi w strukturach rekonwersji prowadzą doradztwo indywidualne i grupowe.3
Doradztwo indywidualne „polega na udzielaniu indywidualnej pomocy klientowi, który znalazł się w
trudnej sytuacji na rynku pracy, traci orientację i nie potrafi sobie sam poradzić z jej rozwiązaniem”.4
Celem doradztwa indywidualnego jest:
1. Pomoc osobie mającej podjąć decyzje w sprawie wyboru zawodu, pracy, rodzaju szkolenia
(wybór powinien być świadomy);
2. Przekazanie informacji m.in. o: zawodach interesujących osoby zgłaszające się po poradę,
zawodach typowych dla danego regionu, czy zawodach deficytowych, potrzebach
gospodarczych środowiska, o moŜliwościach dokształcania, doskonalenia w drodze szkolenia
kursowego, o skutkach rozwiązań problemu, z którym zgłasza się klient.5
Doradztwo indywidualne powinno, jako podstawowa forma pomocy rekonwersyjnej, umoŜliwić
zwalnianemu Ŝołnierzowi zawodowemu:
• otrzymanie wsparcia psychologicznego,
• ocenę predyspozycji psychoosobowych i zawodowych z punktu widzenia moŜliwości znalezienia
zatrudnienia na cywilnym rynku pracy,
• podjęcie optymalnej decyzji dotyczącej wyboru zawodu odpowiadającego jego zdolnościom, cechom
psychofizycznym i kwalifikacjom, albo szkolenia pozwalającego doskonalić lub zdobyć nowy zawód,
zwiększającego szanse na znalezienie zatrudnienia,
1
T.W. Nowacki, K. Korabiowska-Nowacka. B. Baranicka. Nowy słownik pedagogiczny pracy. Warszawa 2000. s. 12
2
Informacja o wynikach kontroli procesu rekonwersji zawodowej Ŝołnierzy zawodowych odchodzących z Sił
Zbrojnych RP. NIK.Warszawa.2006.s.15.
3
K.Barg, Metody i formy przeciwdziałania bezrobociu wśród zwalnianych i zwolnionych Ŝołnierzy zawodowych w
ramach rekonwersji [w:] Wybrane problemy poradnictwa zawodowego.Warszawa.2004.s.94-106.
4
Leksykon Rynku Pracy. KUP. Warszawa 1998. s.66.
5
TamŜe, s.67.
1
•
uzyskanie informacji o zawodach, rynku pracy i kierunkach przekwalifikowania. 6
Z kolei doradztwo grupowe polega na grupowej pomocy zwalnianym Ŝołnierzom zawodowym. Ma na celu
świadczenie pomocy osobom radzącym się w osiągnięciu adekwatnej oceny siebie, swojej sytuacji na rynku
pracy oraz podejmowaniu decyzji ukierunkowujących działania na skuteczne znalezienie zatrudnienia.
Realizowane jest w trakcie grupowych zajęć informacyjnych, doradczych, szkoleń, seminariów, ćwiczeń i
warsztatów. W warunkach wojska podstawową formą doradztwa grupowego są warsztaty aktywizacji
zawodowej, zajęcia grupowe realizowane w Warszawie, Wrocławiu, Olsztynie, Krakowie, Bydgoszczy i
wyjazdowe – organizowane w rozwiązywanych jednostkach wojskowych na terenie kraju, a takŜe zajęcia
realizowane w ramach funkcjonowania klubów pracy. 7
Wspomniane zapisy ustawowe dotyczące poradnictwa zawodowego jak i zadania dla organów
rekonwersyjnych zawarte w dokumentach, pozwoliły na przygotowanie pakietu usług doradczych dla
klientów ośrodka z garnizonu ostródzkiego. Klienci wywodzący się z tego garnizonu w ramach świadczeń
w zakresie doradztwa zawodowego mogą skorzystać z następujących usług:
1) Z informacji o zawodach, rynku pracy oraz moŜliwościach szkolenia. Pomocną jest tutaj sala
informacji zawodowej wyposaŜona w komplet teczek zawodów najbardziej popularnych wśród byłych
Ŝołnierzy, poradniki. Klienci ośrodka mają dostęp do Internetu, prasy codziennej takiej jak: Gazeta
Olsztyńska z dodatkiem Praca i Edukacja, Gazeta Wyborcza z dodatkiem Praca, dwutygodnika Praca i
Ŝycie za granicą. DuŜym zainteresowaniem wśród klientów mających w perspektywie spotkanie z
potencjalnym pracodawcą cieszą się filmy szkoleniowe takie jak: „Autoprezentacja”, „Rozmowa
kwalifikacyjna”, „Jak pokonać stres”, „Mowa ciała, czyli komunikacja niewerbalna”.
2) Z porad ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie lub zmianę zatrudnienia;
3) Z moŜliwości sporządzania z klientami bilansu umiejętności zawodowych. Pracownicy ośrodka są
przygotowani do tego zadania polegającego na analizie dotychczasowych osiągnięć zawodowych, stanu
wiedzy, doświadczeń i umiejętności. Osoby, które decydują się na sporządzanie bilansu, są zachęcane do
tworzenia Indywidualnych Planów Działania (IPD);
4) Określenia predyspozycji zawodowych z wykorzystaniem narzędzi firmy Performanse S.A.,
narzędzi do pomiaru zainteresowań zawodowych Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji (WKP);
5) Wyboru kierunku przekwalifikowania lub przyuczenia do zawodu;
6) W ośrodku w ramach działań doradczych istnieje moŜliwość nauki praktycznych metod
poszukiwania zatrudnienia, a w szczególności umiejętności pozyskiwania i wykorzystywania róŜnych
źródeł wolnych miejsc pracy;
7) W ośrodku pod kierunkiem doradcy klienci mogą przygotowywać dokumenty aplikacyjne
niezbędne do poszukiwania zatrudnienia.
śołnierze są objęci równieŜ doradztwem grupowym. Zgodnie z przepisami wojskowymi Ŝołnierza
zawodowego w terminie z nim uzgodnionym przed dniem zwolnienia z zawodowej słuŜby wojskowej,
dowódca jednostki wojskowej kieruje na zajęcia grupowe. Realizatorem tych zajęć jest Ośrodek
Aktywizacji Zawodowej.
W trakcie zajęć grupowych realizowanych przez Ośrodek Aktywizacji Zawodowej w Olsztynie Ŝołnierzy
zawodowych zapoznaje się szczególnie z:
1. resortowym systemem pomocy rekonwersyjnej;
2. prawnymi i finansowymi aspektami zwolnienia z zawodowej słuŜby wojskowej;
3. moŜliwościami i kierunkami przekwalifikowania zawodowego;
4. kryteriami kwalifikowania, zasadami finansowania i trybem odbywania przyuczenia do zawodu lub
przekwalifikowania odbywanego w trybie indywidualnym;
5. podejmowaniem i prowadzeniem własnej działalności gospodarczej;
6. wybranymi zagadniemy psychologii sukcesu;
7. kryteriami kwalifikowania, zasadami finansowania i trybem odbywania praktyk zawodowych;
8. sytuacją społeczno-zawodową byłych Ŝołnierzy zawodowych oraz głównymi problemami ich
adaptacji zawodowej;
9. metodami poszukiwania pracy.
6
7
Wybrane problemy poradnictwa zawodowego. WCAZ. Warszaw 2004. s.102.
TamŜe, s.104.
2
Istotnym elementem usług świadczonych przez OAZ dla potrzeb garnizonu Ostróda są dyŜury pełnione
przez pracownika Ośrodka jeden dzień w kaŜdym tygodniu. Było to moŜliwe dzięki porozumieniu
podpisanemu z dowódcą garnizonu w Ostródzie.
W I półroczu 2009r. zrealizowano 24 dyŜury w garnizonie ostródzkim, które pełnione w Klubie
Garnizonowym w Ostródzie.
DyŜury są takŜe doskonałą okazją do spotkania i wymiany informacji z doradcą zawodowym z PUP
Ostróda na temat realizowanych projektów i szkoleń dla doradców zawodowych z publicznych słuŜb
zatrudnienia.
Tabela 1
Zestawienie statystyczne porad świadczonych dla klientów
Uczestnicy procesu poradniczego
Okres
Liczba
dyŜurów
I półrocze 2009
24
Źródło: Opracowanie własne
Liczba
porad
Liczba
klientów
143
107
śołnierze
zawodowi
13
Emerytowani
Ŝołnierze
123
Rodzina
wojskowa
7
Z usług przedstawiciela Ośrodka Aktywizacji Zawodowej w trakcie dyŜurów w Ostródzie skorzystało
107 klientów. Wśród klientów dominowali emerytowani Ŝołnierze – 123, Ŝołnierzy zawodowych
reprezentowało 13 Ŝołnierzy w słuŜbie, zaś 7 osób pochodziło ze środowiska wojskowego.
Rozmowy z klientami miały charakter informacyjny i doradczy. Dotyczyły one takich spraw jak:
1.
Informacja o pomocy rekonwersyjnej w zakresie przekwalifikowania zawodowego.
2.
MoŜliwość skorzystania z kursu pracownika ochrony mienia i osób.
3.
Pozyskiwanie pracowników do firm z regionalnego rynku pracy.
4.
Pozyskiwanie pracowników na stanowiska związane z obronnością kraju.
5.
Orzecznictwo dla celów pozarentowych, dla potrzeb zatrudnienia; tym zagadnieniem
zainteresowani są byli Ŝołnierze pracujący w firmach zajmujących się ochroną mienia i osób.
6.
Pomoc w przygotowaniu wniosków do PFRON w ramach projektów, np.: „Komputer dla
Homera”.
7.
Zachęcanie klientów do ubiegania się o stanowiska nauczyciela przedmiotów zawodowych
w zespołach szkól zawodowych.
8.
Zachęcanie byłych Ŝołnierzy do korzystania ze szkoleń organizowanych przez instytucje
szkolące w zakresie przekwalifikowania. Ukazywanie moŜliwości przekwalifikowania zawodowego za
unijne pieniędze w ramach EFS, moŜliwość pozyskiwania funduszy dla przedsiębiorców, osób
prowadzących własną działalność gospodarczą.
9.
Pozyskanie i dystrybucja ofert pracy z PUP Ostróda.
Podstawową metodą pracy doradców zawodowych w ośrodku z indywidualnymi klientami jest rozmowa
doradcza, przebiegającą zgodnie ze ściśle określonymi fazami i etapami, z wykorzystaniem specyficznych
technik. Ogólnie moŜna stwierdzić, Ŝe w wyniku rozmowy doradca otrzymuje niezbędne informacje o
sytuacji klienta, przebiegu jego kariery zawodowej, warunkach zdrowia, zainteresowaniach, oczekiwaniach
związanych z dalszą aktywnością zawodową.
Najbardziej skuteczną, ale nie powszechną usługą doradczą świadczoną w ramach poradnictwa
indywidualnego w Ośrodku Aktywizacji Zawodowej jest Indywidualny Plan Działania.
Z analizy własnej wynika, Ŝe Ŝołnierze korzystają z poradnictwa zawodowego dopiero po zakończeniu
słuŜby wojskowej i jest to poradnictwo indywidualne. Małe zainteresowanie poradnictwem przejawiają
Ŝołnierze aktualnie pełniący słuŜbę zawodową.
Tabela 2
Klienci ośrodka wg korpusów osobowych z garnizonu Ostróda
L.p.
Korpus osobowy Ŝołnierzy
Liczba
%
1. Oficerowie starsi w rezerwie
29
32,6
2. Oficerowie młodsi w rezerwie
11
12,4
3. Podoficerowie w rezerwie
42
47,2
4. Oficerowie
2
2,2
5. Podoficerowie
5
5,6
3
RAZEM
89
100
Źródło: Opracowanie własne
Klienci ośrodka po zakończeniu słuŜby wojskowej w zdecydowanej większości podjęli pracę zawodową
(zarobkową), a tylko ok. 9 % klientów z garnizonu Ostróda OAZ nie przejawia aktywności zawodowej.
Tabela 3
Wykaz zawodów wykonywanych przez klientów OAZ po zakończeniu słuŜby wojskowej
Lp.
Nazwa zawodu
Liczba
%
1. Pracownik ochrony
20
22,5
2. Pracownik wojska
10
11,2
3. Własna działalność gospodarcza
10
11,2
4. Nauczyciel
4
4,5
5. Instruktor nauki jazdy
4
4,5
6. Urzędnik /pracownik samorządowy
2
2,3
7. Taksówkarz
2
2,3
8. Sprzedawca
2
2,3
9. Praca za granicą
2
2,3
10. Diagnosta
1
1,1
11. Dyspozytor
1
1,1
12. Inne zawody
23
25,8
13. Niepracujący
8
8,9
RAZEM
89
100
Źródło: Opracowanie własne
Spośród klientów OAZ 15 byłych Ŝołnierzy z garnizonu ostródzkiego posiada orzeczenie o
niepełnosprawności wydane przez powiatowy zespól ds. orzekania o niepełnosprawności. Większość z
nich, 13 byłych Ŝołnierzy jest czynna zawodowo, pracując w ZPCh.
Tabela 4
Wykaz firm zatrudniających byłych Ŝołnierzy posiadających orzeczony stopień niepełnosprawności
Liczba zatrudnionych byłych
BranŜa
Status firmy
Ŝołnierzy
Ochrona osób i mienia
11
Zakład Pracy Chronionej
Usługi porządkowe
Zakład Pracy Chronionej
1
Szkoła Nauki Jazdy
1
Źródło: Opracowanie własne
Dotychczasowe doświadczenia wynikające z doradztwa indywidualnego jak i grupowego realizowanego w
garnizonie Ostróda pozwalają na sformułowanie wniosków do przyszłej działalności. Aby doradztwo było
skuteczniejsze naleŜy:
1. Główny wysiłek w indywidualnym doradztwie skupić na zachęcaniu klientów ośrodka do
budowania projektów zawodowych w ramach Indywidualnych Planów Działania;
2. Zachęcać klientów zainteresowanych wsparciem ze strony Ośrodka do korzystania z doradztwa
zawodowego poprzez Internet;
3. Rozszerzyć usługi z zakresu doradztwa zawodowego na inne grupy środowiska wojskowego,
rodziny wojskowe i pracowników wojska;
4. Coraz częściej klienci wymagają wsparcia psychologicznego szczególności polegającego na:
budowie pozytywnego myślenia, samoakceptacji, pomocy w wytyczaniu i realizacji celów
Ŝyciowych w tym zawodowych, nabywaniu umiejętności komunikowania się, zarządzania czasem
oraz sposobów eliminacji stresów;
5. Zachęcanie klientów do zarejestrowania się w powiatowych urzędach pracy jako osoby
poszukujące pracy;
6. Zachęcać klientów do korzystania ze szkoleń podwyŜszających kwalifikacje zawodowe, kursów
zawodowych organizowanych przez róŜnego rodzaju instytucje szkoleniowe w ramach EFS.
Propozycja ta dotyczy tych byłych Ŝołnierzy, którzy aktualnie pozostają w stosunku pracy.
4