Dieta zbilansowana dla przedszkolaków

Dieta zbilansowana dla dzieci w wieku przedszkolnym
Prawidłowe żywienie to spożywanie takiej ilości składników pokarmowych o właściwej kaloryczności
i wartości odżywczej, które to warunkują utrzymanie prawidłowej masy ciała i prawidłowe
funkcjonowanie organizmu.
Prawidłowo zbilansowana dieta ma na celu pokrycie zapotrzebowania organizmu dziecka w wieku
przedszkolnym na niezbędne składniki odżywcze, energię i witaminy. Zapotrzebowanie to określają
normy żywienia, które biorą pod uwagę wiek, płeć, stan fizjologiczny jak i poziom aktywności
fizycznej oraz potrzeby związane z rozwojem i tempem wzrostu. Wiek przedszkolny charakteryzuje
się aktywnym rozwojem zarówno fizycznym jak i umysłowym, dlatego też należy zapewnić dowóz
dostatecznej zalecanej ilości energii i składników odżywczych.
Należy zwrócić szczególna uwagę na produkty spożywcze zawierające w swym składzie białko
o wysokiej aktywności biologicznej, wapń, żelazo i witaminy. Białko to najlepiej jest podawać
w postaci mleka oraz różnych jego przetworów, chudego twarogu, ryb. W celu utrzymania
prawidłowych procesów przemiany materii należy dostarczać organizmowi określoną ilość wody,
która to ułatwia transport składników pokarmowych jak również pomaga wydalać z moczem
zbyteczne produkty przemiany materii.
Energia którą powinnyśmy uzyskać po spożyciu produktów dostarczonych w ciągu doby wynosi dla
tej grupy wiekowej ok 1500 kcal.
Rozkład posiłków w ciągu dnia :
I Śniadanie- 25% ok 375 kcal
Obiad -30% ok 450 kcal
Podwieczorek-10 % ok 150 kcal
II podwieczorek- 10% ok 150 kcal
Kolacja 25 % ok 375 kcal
Pierwsze śniadanie powinno zawierać mleko i jego przetwory. Wskazane jest spożywanie musli
z mlekiem, jogurtem lub kefirem, zup mlecznych z dodatkami węglowodanowymi -kasze, makarony,
ryż lub napoje na bazie mleka –kawa zbożowa, kakao. Do napojów winno serwować się kanapki
z masłem oraz produktami wysokobiałkowymi- dobra gatunkowo wędlina, sery, jaja, różnego rodzaju
pasty oraz dodatki warzywne bądź owocowe -pomidor, ogórek, jabłko, kiełki, szczypiorek itp.
Obiad powinien składać się z:
•
zupy przygotowanej na wywarze jarskim lub mięsnym, podprawionej śmietanką, mlekiem,
kefirem lub jogurtem. Zaleca się podprawianie produktami mlecznymi o niższej zawartości
tłuszczu. Najbardziej polecane są zupy o dużej zawartości warzyw- barszcz ukraiński, jarzynowa,
kalafiorowa itp. Nie wskazane jest doprawianie zup przyprawami zawierającymi w swoim składzie
polepszacze smaku- różnego rodzaju buliony, zupy w proszku lub kostkach. Godnym polecenia są
buliony wegetariańskie zawierające w swoim składzie tylko warzywa suszone i przyprawy
ziołowe.
•
II dania składającego się z produktu białkowego najlepiej pochodzenia zwierzęcego- mięso, ryby,
jaja,, drób, produktu węglowodanowego- ziemniaki, kasza, kluski oraz dodatków warzywnych warzywa gotowane, surówki
•
napoju lub deseru- napój to zazwyczaj kompot, herbatka owocowa lub sok niskosłodzony, deser
zaś to porcja owoców bądź budyń, koktajl mleczny, kisiel, galaretka z owocami.
•
podwieczorku czyli lekkiego posiłku węglowodanowego składającego się z owoców bądź ich
przetworów, ciasta najlepiej domowej roboty na bazie dobrego gatunkowo tłuszczu, musów,
kisieli i galaretek z owocami, budyni z owocowymi sosami.
Po powrocie do domu dziecko powinno otrzymywać pełnowartościowy lekki posiłek, najlepiej 2
godziny przed snem, składający się z pieczywa o grubym przemiale, dodatku białkowego oraz
owocowo-warzywnego. Dodatkiem do kolacji powinien być gorący napój. Na lekki posiłek składać się
mogą kanapki z pastami, wędliną, jajem lub serami. gęsta kaszka manna na mleku z owocowy sosem,
ryż na sypko z serem białym i owocami, omlety na słodko lub z warzywami.
Według zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia dziecko powinno codziennie jeść produkty
z poszczególnych grup przedstawionych w piramidzie zdrowego żywienia. Piramida ta w sposób
poglądowy obrazuje proporcje pomiędzy poszczególnymi grupami produktów w diecie.
Poszczególne poziomy piramidy interpretuje się w następujący sposób:
Produkty na dole piramidy-produkty zbożowe, warzywa, owoce powinny znaleźć się w przeważającej
części w codziennym jadłospisie.
Produkty na wyższych poziomach także powinny być spożywane codziennie, jednak w mniejszych
ilościach.
Bezwzględnie należy ograniczyć cukier, słodycze, tłuszcze zwierzęce, produkty zawierające dużo
cholesterolu izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Picie odpowiedniej ilości wody oraz ograniczenie spożycia soli.
Grupy produktów przestawionych w piramidzie to:
- Produkty zbożowe- co najmniej 5 porcji dziennie. Z pośród tej grupy należy wybierać te z grubego
przemiału. Oprócz pieczywa pełnoziarnistego poleca się także ryż nie łuskany pełnoziarnisty, kaszę
gryczaną, jęczmienną i razowy makaron. Produkty zbożowe są głównym źródłem energii dla
organizmu, są bogatym źródłem błonnika regulującego pracę jelit, zawierają wiele składników
mineralnych i witamin. Bogatsze w składniki odżywcze są produkty z grubszego przemiału, ponieważ
zawierają więcej witamin, szczególnie z grupy B, składników mineralnych i błonnika pokarmowego,
którego spożywanie jest istotne w zapobieganiu chorobom na tle wadliwego żywienia.
-Warzywa i owoce-serwowanie ich do każdego posiłku. W codziennym jadłospisie powinno
stosować się zarówno warzywa zielone- sałata, szpinak, brokuły jak również pomarańczowemarchew, pomidory, dynia oraz owoce w zależności od pory roku mogą być świeże lub mrożone czy
też suszone. Soki owocowe polecane są głównie niesłodzone bądź jeżeli są z dużą zawartością cukru
to rozcieńczone wodą. Ta grupa produktów dostarcza składników mineralnych, witamin
i flawonoidów oraz witamin antyoksydacyjnych( C ,E , karotenów) mających działanie
przeciwmiażdżycowe i przeciwnowotworowe. Błonnik zawarty w warzywach i owocach korzystnie
wpływa na czynności przewodu pokarmowego. Należy jednak zaznaczyć, że owoce i soki owocowe
zawierają duże ilości cukrów prostych, których spożycie należy ograniczyć, zatem skłaniać się należy
do spożywania większej ilości warzyw niż owoców a z soków wybierać warzywne lub owocowowarzywne, herbatek owocowych nie słodzonych.
- Mleko i produkty mleczne- są to produkty zawierające duże ilości wapnia, składnika niezbędnego
do budowy zdrowych kości i zębów. Żaden produkt spożywczy nie zawiera tak dużo jak mleko i jego
przetwory dobrze przyswajalnego wapnia. Mleko zawiera także witaminy A,D,B2, oraz najwyższej
jakości białko. Celem zrealizowania zapotrzebowania na wapń dzieci powinny wypijać mleko w ilości
ok 700 ml na dzień lub jego część zastępować produktami mlecznymi np.: jogurt, kefir, maślanka
a także serami twarogowymi lub podpuszczkowymi żółtymi.
-Mięso, drób, ryby, jaja i nasiona roślin strączkowych oraz orzechy- produkty mięsne, ryby
oraz jaja dostarczają pełnowartościowego białka, żelaza, cynku i witamin z grupy B. Nasiona roślin
strączkowych i orzechy to źródło pełnowartościowego białka i wielu cennych składników mineralnych
i witamin włączone są do grupy produktów mięsnych. Dzieci powinny spożywać dziennie 2 porcje
tych produktów. Należy z produktów mięsnych wybierać chude gatunki zaś z ryb ze względu na
zawartość w nich wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega- 3 i witaminy D gatunki
zawierające więcej tłuszczu-makrela, sardynki itp. Przy obróbce mięsa i ryb poleca się gotowanie,
pieczenie i duszenie w parze.
-Tłuszcze- większość tłuszczu w diecie powinna pochodzić z ryb, orzechów i tłuszczów roślinnych.
Zalecane są oleje roślinne – olej rzepakowy, sojowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek. Powinny one
stanowić dodatek do potraw. Do smażenia należy korzystać z oleju rzepakowego i oliwy z oliwek.
Należy dodać, że ze wszystkich grup produktów powinniśmy wybierać zawsze te które są „chude”
a ograniczyć produkty zawierające duże ilości cholesterolu np. podroby i izomery trans
nienasyconych kwasów tłuszczowych- wyroby cukiernicze, ciastkarskie, twarde margaryny, chipsy,
żywność typu Fast-food.
Małgorzata Krawczuk – dietetyk Przedszkoli Pomarańczowa Ciuchcia
Bibliografia:
„Praktyczny Podręcznik Dietetyki” pod redakcją prof. dr hab. n. med Mirosława Jarosza Instytut
Żywności i Żywienia , 2010
„Organizacja i Zasady Żywienia Zbiorowego” Akademia Wiedzy Użytecznej LeoPard, dr Halina
Turlejska, mgr Urszula Pelzner, Warszawa 2005