docprogram konferencji - Uniwersytet w Białymstoku
download 
Reklamacja Transkrypt
program konferencji - Uniwersytet w Białymstoku
PROGRAM KONFERENCJI NA STYKACH KULTUR I MEDIÓW. MIĘDZY PROWINCJONALIZMEM A KOSMOPOLITYZMEM 12-14 kwietnia 2012 Centrum im. Ludwika Zamenhofa, Białystok Organizatorzy: Instytut Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellooskiego Zakład Wiedzy o Kulturze Uniwersytetu w Białymstoku PROGRAM CZWARTEK 12 kwietnia 14.00-15.20 Prowincjonalizm a kosmopolityzm prof. dr hab. Jerzy Nikitorowicz Kosmopolityzm i wielowymiarowośd tożsamości człowieka Uniwersytet w Białymstoku pogranicza kultur dr hab. Anna Kieżuo Życie na styku kultur. Wokół twórczości Marii Kuncewiczowej Uniwersytet w Białymstoku 15.20-16.00 Przerwa kawowa oraz zwiedzanie wystawy w Centrum Zamenhoffa 16.00-17.20 Obrazy „zapadłej dziury” mgr Karolina Wierel Uniwersytet w Białymstoku dr Małgorzata Kamecka Uniwersytet w Białymstoku mgr Małgorzata Major Uniwersytet Gdaoski Prowincja i centrum w topografii przestrzeni (kultury). Mapa i terytorium Michela Houellebeq’a. Jak się żyje Anglikowi w „zapadłej dziurze we Francji” 17.20-17.35 Przerwa kawowa 17.35-19.20 Filmowe portrety „swoich” i „obcych” dr hab. Jadwiga Hučková Uniwersytet Jagiellooski dr hab. Katarzyna Citko, prof. UwB Uniwersytet w Białymstoku dr Tomáš Hučko Univerzita sv. Cyrila a Metoda v Trnave dr hab. Alicja Kisielewska, prof. UwB, Uniwersytet w Białymstoku Ida i Verka - dwa modele zaistnienia w kulturze 19.30 –20.00 Od 20.15 Kolacja Pokaz filmów dokumentalnych I'm the only gay in the village? Jedyny gej we wsi, czyli mniejszości seksualne w polskich serialach telewizyjnych Obraz Podlasia – Polski – świata w filmach krótkometrażowych V edycji przeglądu Filmowe Podlasie atakuje Regionalny versus globalny: odmiennośd jako wartośd w wybranych słowackich filmach dokumentalnych U Pana Boga za piecem… - z punktu widzenia „tubylca” PIĄTEK 13 kwietnia 9.00-10.40 Kino wielokulturowe mgr Tomasz Adamski Uniwersytet w Białymstoku mgr Tomasz Bułat Uniwersytet Jagiellooski Postad obcego w najnowszym filmie szwedzkim mgr Martyna Olszowska Uniwersytet Jagiellooski dr hab. Krzysztof Loska, prof. UJ Uniwersytet Jagiellooski Ranna tożsamośd. Na stykach kultur i mediów - poprzez wybrane przykłady filmowe – czyli kilka słów o tworzeniu się nowych tożsamości afrykaoskich postkolonialnych. Oswajanie inności. Kinowe oblicza współczesnej australijskiej wielokulturowości. Filmowe oblicza japooskiej wielokulturowości 10.40-10.55 Przerwa kawowa 10.55-12.35 Praktyki kulturowe pogranicza dr Ewa Kępa Uniwersytet w Białymstoku dr Iryna Szumskaya Białoruski Uniwersytet Paostwowy w Miosku mgr Anna Korzioska Uniwersytet w Białymstoku mgr Natalia Zawiejska Uniwersytet Jagiellooski Twórcze praktyki codzienności a tożsamośd kulturowa 13.00-15.00 Obiad oraz spacer po Białymstoku z przewodnikiem 15.00-16.00 Medialne spojrzenie na wielokulturowośd dr Małgorzata Bieokowska/ mgr Andrzej Ryczkowski Uniwersytet w Białymstoku dr Nicole Dołowy-Rybioska Instytut Slawistyki PAN Obraz mniejszości narodowych w audycjach Polskiego Radia Białystok 16.00-16.15 Przerwa kawowa Specyfika kształtowania tożsamości regionalnej na terenach pogranicza polsko-białoruskiego Refleksje o przestrzeni cmentarza na przykładzie katolickoprawosławnych nekropolii. Diaspora, religia, media – zarys problematyki Masowe media w językach mniejszościowych – charakter, problemy, cele 16.15-18.00 Kinowe i medialne transgresje prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź Uniwersytet Śląski dr hab. Piot Sitarski, prof. UŁ Uniwersytet Łódzki dr Barbara Kita Uniwersytet Śląski dr hab. Małgorzata Radkiewicz Uniwersytet Jagiellooski Design kina 18.00 Wernisaż wystawy w Centrum im. Ludwika Zamenhofa 19.30 Uroczysta kolacja Pożyczone spojrzenie. O obrazach niefilmowych w kinie współczesnym Miasto i prędkośd. Niebezpieczne związki: Godard i Virilio Narracyjne tożsamości na styku mediów SOBOTA 14 kwietnia 9.00-11.40 Pogranicza w Internecie dr Piotr Aptacy Uniwersytet Śląski dr Monika Górska-Olesioska Uniwersytet Opolski „Informacyjne Verdun” – konflikt i wojna w sieci. dr Tomasz Misiak Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu dr Renata Szczepaniak Akademia Ignatianum Krakowie mgr Adam Pisarek Uniwersytet Śląski Textmovie oraz text film – strategie transmedialne w sztuce elektronicznego słowa Sound Studies. Badania na stykach Plemiona sieci? Polska i niemiecka komunikacja interkulturowa w w Internecie W stronę netnografii. Wprowadzenie do metodologii badao jakościowych na styku kultur i społeczności sieciowych. 12.00-12.15 Przerwa kawowa 12.15-13.00 Wokół srebrnego ekranu dr Krzysztof Arcimowicz Uniwersytet w Białymstoku mgr Kamil Łuczaj Akademia Górniczo-Hutnicza Obraz rodziny w polskich tele-sagach na początku XXI wieku. Między tradycją a (po)nowoczesnością. Świat z drugiej strony ekranu. Kobiety wykluczone wobec popkultury 13.00-13.10 Przerwa kawowa 13.10-14.40 Sztuka (z) prowincji dr Marta Raczek Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego mgr Ewa Opałka Uniwersytet Jagiellooski Nieznośna trwałośd wyobraźni – o mentalnych mapach i wspólnotach wyobrażonych w aktualnych działaniach artystów z Europy Środkowej. Praktyki „wytwarzania” prowincji – cykliczne wydarzenia kulturalne w przestrzeniach „poza centrum” na przykładzie wybranych wystaw sztuki współczesnej oraz festiwali filmowych Każda strona świata. Bezgraniczna piśmiennośd Xu Binga mgr Karolina Pawlik Uniwersytet Śląski 14.40 Zakooczenie konferencji oraz obiad CZWARTEK 12 KWIETNIA 2012 14.00-15.20 PROWINCJONALIZM A KOSMOPOLITYZM Ksiądz Benedykt Chmielowski. Między prowincjonalizmem a kosmopolityzmem. prof. dr. hab. Ewa Kosowska (Uniwersytet Śląski ) W połowie XVIII wieku ks. Benedykt Chmielowski, proboszcz rohatyoski i firlejowski opublikował we Lwowie encyklopedię znaną jako „Nowe Ateny”. Podjął się tam realizacji zadania, które przerasta niejednego współczesnego intelektualistę: postanowił w trybie artykułów encyklopedycznych uporządkowad wiedzę o świecie, zaczerpniętą przede wszystkim ze źródeł pisanych. Romantyczni krytycy oraz ich spadkobiercy skazali na zapomnienie dzieło wiejskiego proboszcza, podczas gdy – paradoksalnie – oświeceniowi erudyci dostrzegali jego walory. Dzisiaj, z perspektywy historii kultury polskiej, można inaczej spojrzed na intencje i efekty działania ks. Chmielowskiego oraz zinterpretowad je między innymi w kategoriach relacji między prowincjonalizmem a kosmopolityzmem. Życie na styku kultur. Wokół twórczości Marii Kuncewiczowej dr hab. Anna Kieżuo (Uniwersytet w Białymstoku) W licznej i różnorodnej twórczości Marii Kuncewiczowej (proza fikcyjna, autobiograficzna, podróżnicza; eseje kulturowe, wywiady), która układa się w spoistą, cykliczną całośd, widoczna jest zasada antynomiczności: swój-obcy, rodzimośd – cudzoziemskośd, alienacjaintegracja, polskośd -światowośd, „tutaj”- „gdzie indziej”, rzeczywistośd –mit, dojrzałośdniedojrzałośd. Biografia i dzieła autorki Leśnika, ale i Miasta Heroda, Don Kichota, Gaju oliwnego, poddawały się rytmowi ustawicznej wędrówki („włóczęgostwa” na wzór mitycznego Don Kichota, Kolumba). Jej (jako działaczki Pen Clubu) utopia obywatelstwa światowego: znoszenia granic międzypaostwowych, kulturowych, z czasem zmieniła się w pasję podróży „do” i „od”, twórczego rozszczepienia: „latający Holender” i „zakorzeniona kazimierzanka”, opisywania odkryd na styku :swojskośd – cudzoziemskośd (i odwrotnie), czy w tyglu wielu kultur (np. Białoruś czy Andaluzja). Przedmiotem refleksji antropologicznoaksjologicznej są jej teksty, dokumentujące esencję odwiedzanej przez „cudzoziemkę” kultury, wędrówkę poprzez sztukę, zapachy, barwy, smaki, pejzaż, do najważniejszego spotkania z Innym. Tekst byłby rozszerzającą i pogłębiającą kontynuacją mego pierwszego, bardzo skrótowego rozpoznania tematu: Byd u siebie. Maria Kuncewiczowa -literackie poszukiwanie tożsamości ( Wilno, Tożsamośd na styku kultur II, 2010). 15.20-16.00 PRZERWA KAWOWA ORAZ ZWIEDZANIE WYSTAWY W CENTRUM IM. LUDWIKA ZAMENHOFFA 16.00- 17.20 OBRAZY “ZAPADŁEJ DZIURY” Prowincja i centrum w topografii przestrzeni (kultury). „Mapa i terytorium” Michela Houellebeq’a. mgr Karolina Wierel (Uniwersytet w Białymstoku) W ostatniej książce Michella Houellebeqa tytułowe Mapa i terytorium są rozpatrywane na wielu poziomach. Mapa zakupiona na stacji benzynowej dla głównego bohatera staje się inspiracją do tworzenia cyklu fotografii map Michelin, które przynoszą mu sławę, prestiż, fortunę i pogłębiają poczucie osamotnienia. W powieści tej terytorium zaś nie jest tylko obszarem wyodrębnionym z przestrzeni; nie tylko określa co jest centrum a co peryferiami, lecz definiują co jest obszarem zakazanym, wyodrębnionym w przestrzeni materii i duchowości oraz wyobraźni. Czasem terytorium potrzebuje muru, aby wyznaczyd granice tego co zewnętrzne i wewnętrzne, co można określid jako przestrzeo, także tę duchową. Powieśd została nagrodzona prestiżową Nagrodą Goncourtów w 2011 r. Otrzymała także wyróżnienie Lista Goncourtów: polski wybór. Zdaniem autora: MAPA JEST BARDZIEJ INTERESUJACA OD TERYTORIUM. Dlaczego ? Jest to pytanie inspirujące do rozważao na temat tego czym jest doświadczenie graniczne w kulturze; jak szeroko rozumiane środki masowego przekazu kształtują kulturę? Radio, prasa, Internet, telewizja tworzą tło fabuły, w powieści Houellebeqa są bohaterami drugiego planu i kreują atmosferę kultury współczesnej, początku XXI wieku. Społeczeostwo i samotnośd, centrum i peryferia, miasto i wieś, natura i kultura. To kategorie obecne w tej powieści, dla autora zaś ciągle nieokreślone i inspirujące. Topografia Paryża i prowincji Francji jest opisem, który również można odnieśd do innych miejsc w świecie, także do Polski. Fabuła pokazuje różnicę w odbiorze przestrzeni przez autochtonów i turystów. To powracające pytanie o to jak przestrzeo postrzegają przybysze, Inni, to pytanie o granice własnej tożsamości kulturowej? Co decyduje o peryferialności terytorium? Mała gęstośd zaludnienia, produkty regionalne na stacji benzynowej, język mieszkaoców? Fabuła książki jest imaginarium współczesnego postrzegania czasu i przestrzeni, od centrum, przez peryferia do prowincji, gdzie wcale nie jest mitologicznie sielsko, bo właśnie tam w Mapie i terytorium dokonuje się odrażajaca zbrodnia. Jak się żyje Anglikowi w „zapadłej dziurze we Francji” dr Małgorzata Kamecka (Uniwersytet w Białymstoku) Michael Sandler, Anglik z urodzenia, od lat związany zawodowo i rodzinnie z Francją, jest autorem cyklu powieści obrazujących źródła jego fascynacji życiem w kraju nad Sekwaną. Tak jak Peter Mayle czy Theodore Zeldin należy on do grona autorów niezwykle aktywnych w procesie zrozumienia i poznawania się Francuzów i Anglików. W proponowanym referacie pragnę odnieśd się do książki Pt. „Anglik na wsi. Życie w zapadłej dziurze we Francji” i na jej podstawie sformułowad kilka refleksji dotyczących wzajemnego postrzegania się obu nacji. Sandlerowski opis życia na francuskiej prowincji obfituje nowiem w wiele interesujących i barwnych obserwacji. Tym samym, wykraczając poza ramy stereotypów i uprzedzeo, autor stwarza czytelnikowi okazję do wysuwania bardziej ogólnych i uniwersalnych wniosków o istocie odmienności i wartości dialogu kulturowego. I'm the only gay in the village? Jedyny gej we wsi, czyli mniejszości seksualne w polskich serialach telewizyjnych mgr Małgorzata Major (Uniwersytet Gdaoski) Chciałabym prześledzid, jak w ciągu ostatnich kilku lat zmieniał się obraz mniejszości seksualnych w polskich serialach (od geja, który rozbija podstawową komórkę społeczną i równocześnie pracuje w branży pornograficznej poprzez eunucha, który spełnia się jako dodatek do kobiety, głównej bohaterki, koocząc na „wykastrowanych” emocjonalnie jednopłciowych parach zajmujących się dziedmi) i czy możemy mówid o jakichkolwiek różnicach w tym, jak homoseksualnych bohaterów prezentują stacje publiczne a komercyjne. Kontekstem chciałabym uczynid szeroki wachlarz wątków homoseksualnych w amerykaoskiej produkcji telewizyjnej, ale ze względu na dyscyplinę czasową, pozwolę sobie jedynie na dygresję mającą na celu zastanowienie się nad kierunkami emancypacyjnymi polskiego społeczeostwa. Chciałabym także zastanowid się nad tym, czy „oswajanie” społeczeostwa poprzez ewolucję w prezentowaniu geja w serialu jest jedynym słusznym sposobem na jego edukację. Czy polski widz nie zniósłby „czegoś więcej” (jako punkt odniesienia chciałabym potraktowad badania Johna Fiske). Czy mamy już za sobą etap geja jako „dodatku” równorzędnego torebce, czy szpilkom głównej bohaterki (o pozornej emancypacji w serialach stacji komercyjnych, które równie „skutecznie” wyważają drzwi, co stacje z nadania publicznego). Ważne jest dla mnie także zasygnalizowanie, dlaczego gej w polskim serialu zaczął się już nieśmiało pojawiad, a lesbijka ciągle „siedzi w szafie”. 17.20-17.35 PRZERWA KAWOWA 17.35-19.20 FILMOWE PORTRETY „SWOICH” I „OBCYCH” Ida i Verka - dwa modele zaistnienia w kulturze dr hab. Jadwiga Hučková (Uniwersytet Jagiellooski) Ida i Vierka to dwie kobiety-artystki romskiego pochodzenia, które stały się bohaterkami filmów dokumentalnych Echa kobiecej duszy (reż. Vladimír Merta, 1997) oraz Vierka albo tajemnica zniknięcia rodziny B. (reż. Miroslav Janek). Obie z nich przekraczają granice kulturowe, aby jako śpiewaczki odnieśd sukces w świecie „gadżio”. Ida, starsza z nich, bardziej zasymilowana, występuje w obu filmach. W dokumencie Miroslava Janka pełni funkcję mentorki nie tylko dla młodszej od siebie Vierki, ale i całej jej rodziny. Próbuje przekazad tej rodzinie zasady i formy funkcjonowania poza osadą romską, w warunkach cywilizowanych. Obserwacja tego procesu prowadzi do interesujących wniosków na temat konsekwencji styku odmiennych kultur i miejsca Romów we współczesnym pejzażu kulturowym Czech i Słowacji. Ważne rolę w refleksji pełni kontekst medialny, również jako punkt odniesienia, wzorzec zachowao i miernik sukcesu artystycznego. Obraz Podlasia – Polski – świata w filmach krótkometrażowych V edycji przeglądu Filmowe Podlasie atakuje dr hab. Katarzyna Citko, prof. UwB (Uniwersytet w Białymstoku) Referat dotyczyd będzie dzieł zaprezentowanych przez podlaskich profesjonalnych i nieprofesjonalnych twórców filmów krótkometrażowych w ramach V edycji przeglądu „Filmowe Podlasie atakuje”. Tematyka wybranych do analizy utworów oscyluje wokół przestrzeni związanych z regionem i krajem, miastem i wsią, wielkim światem i prowincją, przetworzonych przez młodych reżyserów w ich autorskie wizje za pomocą różnorodnych zdjęciowych i animowanych, tradycyjnych i cyfrowych środków języka filmowego. Regionalny versus globalny: odmiennosc jako wartosc w wybranych slowackich filmach dokumentalnych dr Tomáš Hučko (Univerzita sv. Cyrila a Metoda v Trnave) Mieszkaocy Słowacji spotykają się z problemem tożsamości dośd często w ciągu ostatniego dwierdwiecza. Po upadku „żelaznej kurtyny” najpierw miała miejsce radykalna zmiana w postrzeganiu tożsamości. Wyhodowany przez lata izolacjonizm zastąpiło nowe spojrzenie na świat, ale wraz ze zdecydowanym otwarciem na Zachód procesy emancypacji zagęszczały się aż do rozłamu z Czechami i utworzenia niepodległego paostwa (1993). Następna dekadę charakteryzują perypetie, z którymi spotyka się społeczeostwo wstępujące do Unii Europejskiej. Od 2004 aż do dzisiaj, kwestie tożsamości są nie tylko wciąż obecnym elementem życia społeczno-politycznego, ale i również wdzięcznym tematem dla wielu słowackich dokumentalistów. Różne koncepcje tożsamości narodowej, poszanowanie dla mniejszości (zwłaszcza romskiej i węgierskiej), społeczne koncepcje wielokulturowości i transkulturowości są trafnie ujmowane w filmach dokumentalnych, głównie pierwszej dekady nowego stulecia. Dokumentaliści omijają centra i duże miasta. Ich zainteresowanie ukierunkowane jest na prowincję, do odległych zakątków kraju w jego wschodniej części. Filmowcy wprowadzają w obrazie zwykłego życia ludzkiego bezpośrednie, autentyczne, przekonujące wypowiedzi w kwestii tożsamości; można tutaj wymienid filmy Petra Kerekesa (66 sezonów, Przez granicę), Jaroslava Vojteka (Granica), czy Marko Škopa (Inne światy, Osadné). U Pana Boga za piecem… - z punktu widzenia „tubylca” dr hab. Alicja Kisielewska, prof. UwB (Uniwersytet w Białymstoku) Referat stanowi próbę przyjrzenia się, z punktu widzenia „tubylca”, obrazowi świata prowincji pokazanemu w filmowym cyklu Jacka Bromskiego: U Pana Boga za piecem, U Pana Boga w ogródku, U Pana Boga za miedzą. Przedstawiony w nim medialny „obrazoświat” będzie punktem wyjścia do refleksji nad mitologią prowincjonalnego raju i jej kulturowymi uwarunkowaniami: granicami symbolicznymi i różnego rodzaju transgresjami: między polskością a swojskością; między miejskością a wiejskością; między prowincjonalizmem a kosmopolityzmem. Jednym z kontekstów branych pod uwagę w referacie będzie moda na prowincjonalizm w polskich mediach. 19.30 –20.00 KOLACJA OD 20.15 POKAZ FILMÓW DOKUMENTALNYCH PIĄTEK 13 KWIETNIA 2012 9.00-10.40 KINO WIELOKULTUROWE Postad obcego w najnowszym filmie szwedzkim mgr Tomasz Adamski (Uniwersytet w Białymstoku) W swoim wystąpieniu chciałbym przeanalizowad najnowsze kino szwedzkie pod kątem pojawiającej się tam figury obcego. Szwecja od kilkudziesięciu lat przyjmowała imigrantów z różnych „zapalnych stron świata”, co spowodowało, że osiedliła się tam ich znaczna ilośd. Warto przyjrzed się temu jak ten fakt jest przedstawiany w najnowszych szwedzkich produkcjach filmowych i prześledzid jaka nowa jakośd pojawia się w miejscu stykania się kultury szwedzkiej z kulturą obcą całkowicie odmienną (często są to paostwa dalekiego wschodu czy Afryki). Analizując najnowsze produkcje zauważam, że figura obcego nie jest już tylko postacią negatywną ale często wnosi zupełnie nową jakośd, szczególnie w filmach wyreżyserowanych przez zasymilowanych ze szwedzkim społeczeostwem imigrantów (jak chodby Jalla Jalla czy Ciao Bella). Obok filmów chciałbym również przyjrzed się temu aspektowi w cieszących się ostatnio ogromną popularnością szwedzkich serialach kryminalnych takich jak: Wallander, Inspektor Irene Huss, Komisarz Winter czy (zrobiony w koprodukcji krajów skandynawskich) The Killing. Ranna tożsamośd. Na stykach kultur i mediów - poprzez wybrane przykłady filmowe – czyli kilka słów o tworzeniu się nowych tożsamości afrykaoskich postkolonialnych. mgr Tomasz Bułat (Uniwersytet Jagiellooski) Tematem wystąpienia będzie reprezentacja nowych tożsamości afrykaoskich we współczesnych kinematografiach afrykaoskich. Jak twórczośd filmowa łączy różne kultury, a także formy wyrazu artystycznego w celu stworzenia własnego języka filmowego, za pomocą, którego może komunikowad się w obrębie macierzystego środowiska jak i przenikad swoją oryginalną formą w rejony innych społeczeostw. Np filmy: Atleta w reżyserii Davey Frankel, Rasselas Lakew oraz Nha Fala w reżyserii Flory Gomes. Parafrazując tytuł tomiku Pawlikowskiej w temacie wystąpienia chciałem zaznaczyd trudną i wyboistą drogę do celu jakim jest wolne, niepodległe i spokojne paostwo. Długotrwałe wojny domowe trawiące młode paostwa tuż po uzyskaniu niepodległości odcisnęły się mocno w świadomości społecznej. W tej części wystąpienia przedstawię jak kinematografie ukazują ten etap kształtowania się tożsamości. Ilustracją będą filmy: Lunatyczna kraina w reżyserii Teresy Prata, Bohater w reżyserii Zézé Gamboy oraz Mortu Nega w reżyserii Flory Gomes. Na koniec przedstawię efekt procesów tożsamościowych na przestrzeni kina komercyjnego. Swoje badania dokładniej opisze na przykładzie kinematografia nigeryjskiej i okolicznych paostw zwanej Nollywoodem. Do przeprowadzenia badao wykorzystam min. Hall, Stuard,Tożsamośd kulturowa a diaspora, przeł. Krzysztof Majer, „Literatura na świecie” nr 01-02/2008 (438-439), s. 165-183 ; Loomba, Ania, Kolonializm/Postkolonializm, Wydawnictwo Poznaoskie, Poznao 2011; Comaroff, John L., Comaroff, Jean, Etnicznośd sp. Z o.o., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellooskiego, Kraków 2011; Celem niniejszego wystąpienia będzie prezentacja na wybranych przykładach filmowych kinematografii afrykaoskich specyficznego języka filmowego, który wytworzył się za sprawą tworzenia się nowych tożsamości narodowych oraz przenikania się kultur i mediów. Oswajanie inności. Kinowe oblicza współczesnej australijskiej wielokulturowości. mgr Martyna Olszowska (Uniwersytet Jagiellooski) Australia kojarzona dziś z ideą wieloetniczności dochodziła do polityki wielokulturowości dośd długo. Od czasów kolonialnych kształtowała ją z jednej strony rasowa polityka przymusowej asymilacji ludności tubylczej. Z drugiej strony z kolei, lęk przed zalewem emigracji, przede wszystkim, z Azji, co wyrażało hasło yellow peril – żółtego zagrożenia. Wbrew pozorom obawy te wciąż istnieją we współczesnym społeczeostwie australijskim, co ujawniły kolejne kadencje konserwatywnej Partii Liberalnej z Johnem Howardem jako premierem w latach 1996-2007. Niespodziewana populanośd kontrowersyjnej partii Pauline Hanson One Nation pod koniec lat 90., dyskusje wokół ośrodków dla uchodźców i nowych tymczasowych wiz, w koocu głośna afera statku Tampa i tzw. boat people (nielegalnych emigrantów) ukazały, jak skomplikowana jest nadal kwestia „australijskiej wielokulturowości na nowy wiek”, ogłoszonej w jednym z rządowych dokumentów. W swoim wystąpieniu chciałabym pokazad, jak współczesne kino australijskie ukazuje problem emigracji, wielokulturowości, Nowych Australijczyków i kolejnych ich generacji. Filmy australijskie z przełomu wieków w interesujący oraz szeroki sposób podjęły tę tematykę zarówno w komediach, filmach obyczajowych, jak i dramatach. Chciałabym zaprezentowad swoją kategoryzację produkcji australijskich dotykających kwestii wielokulturowości oraz na przykładzie Lucky Miles (2007) Michaela Jamesa Rowlanda, jak dotąd jedynego fabularnego pełnometrażowego filmu o tzw. boat people, pokazad jedną z dróg oswajania etnicznej i kulturowej inności we współczesnym społeczeostwie Australijskim. Filmowe oblicza japooskiej wielokulturowości dr hab. Krzysztof Loska, prof. UJ (Uniwersytet Jagiellooski) W popularnych wyobrażeniach dominuje przekonanie, że Japonia jest krajem jednorodnym rasowo, w którym nie ma miejsca na zróżnicowanie kulturowe, wszelako mit homogeniczności wydaje się coraz trudniejszy do utrzymania. Od pewnego czasu w świadomości społecznej ważną rolę odgrywa problem mniejszości narodowych i etnicznych. Dyskurs wielokulturowości stał się poniekąd koniecznością za sprawą zmian demograficznych, popularności małżeostw mieszanych, zawieranych zwłaszcza w dużych miastach, co zmusza do nowego spojrzenia na tożsamośd, która nabiera cech hybrydycznych. Czy jednak w istocie Japonia wkroczyła na nową drogę, otwarła się na świat i inne kultury, czy może raczej zmiana jest jedynie powierzchowna, wynikająca z wpływu środków masowego przekazu, proponujących nowe style życia i wzorce zachowania? Odpowiedzi na ta pytanie można szukad we współczesnym kinie japooskim, podejmującym problematykę mniejszości etnicznych, w filmach Shōhei Imamury, Yōichi Higashiego, Gō Takamine i Yūjiego Nakae. 10.40-10.55 PRZERWA KAWOWA 10.55-12.35 PRAKTYKI KULTUROWE POGRANICZA Twórcze praktyki codzienności a tożsamośd kulturowa dr Ewa Kępa (Uniwersytet w Białymstoku) W obliczu otaczającej nas rzeczywistości odpowiedź na pytanie o naszą tożsamośd kulturową wymaga coraz więcej trudu a udzielane odpowiedzi nie są ani oczywiste, ani trwałe. Na tym tle szczególnie interesująco rysuje się zagadnienie dotyczące kształtowania się tożsamości kulturowej. Ów proces dzieje się za sprawą wyborów, wobec których stajemy każdego dnia. Są to wybory dokonywane na stykach mediów, pokoleo i kultur. Stanowią one element twórczej pracy na symbolach, którą wykonujemy w trakcie praktyk codziennych. W moim wystąpieniu skoncentruję się na tym jak sposób naszego krzątania się, konsumowania czy komunikowania w zmediatyzowanym społeczeostwie decyduje o kształcie naszego ja. Specyfika kształtowania tożsamości regionalnej na terenach pogranicza polskobiałoruskiego dr Iryna Szumskaya (Białoruski Uniwersytet Paostwowy w Miosku) Tożsamośd regionalna na pograniczu zwykle nie jest do kooca ukształtowana, wysępuję raczej w fazie kształtowania się. W związku z tym wydaje się, że renesans zainteresowao problematyką regionalną nie jest kwestią mody, a realną potrzebą społeczną. W tym zakresie badanie specyfiki kultury polsko-białoruskiego pogranicza jest bardzo aktualną dziedziną współczesnego kulturoznawstwa. Wolne od wszelkich uprzedzeo pogranicze, staje się niekiedy strefą współpracy i wzajemnych inspiracji dla zamieszkujących go ludzi. Sytuacja wzajemnej bliskości i jednoczesnej przynależności do innych "światów" wnosi do wspólnej egzystencji nowe treści, tworzy nową jakośd, nową perspektywę we wzajemnym postrzeganiu się. Pogranicze jest atrakcyjnym miejscem wymiany wartości materialnych i duchowych, ponieważ wymiana ta dokonuje się na wyodrębnionym obszarze, co niweluje poczucie zagrożenia oraz jednostronnej dominacji. Kultura obszaru polsko-białoruskiego pogranicza została zróżnicowana w toku procesów historyczno-społecznych, lecz wzory ludzkich zachowao, postaw, predyspozycji pozostają zbliżone. Atrakcyjnośd estetyczna regionalnych tradycji kulturowych nadal utrzymuje się. Ich praktykowanie, nie powodowane względami natury komercyjnej, przyczynia się do zachowania odrębności kulturalnej we współczesnym świecie. Refleksje o przestrzeni cmentarza na przykładzie katolicko-prawosławnych nekropolii. mgr Anna Korzioska (Uniwersytet w Białymstoku) Katolicyzm i prawosławie to wyznania, które na terenach północno – wschodniej Polski przenikają się na różnych poziomach: kulturowym, społecznym, historycznym. Przenikanie to w równym stopniu dotyczy świata żyjących, jak i umarłych, o czym świadczą prawosławnokatolickie cmentarze. Są to miejsca gdzie na jednej przestrzeni grzebani są wyznawcy obu wyznao. Referat ma byd refleksją nad przestrzenią takich cmentarzy, analizą wzajemnego przenikania, stawiania granic, akcentowania i/lub niwelowania własnej inności i odrębności. Diaspora, religia, media – zarys problematyki mgr Natalia Zawiejska (Uniwersytet Jagiellooski) Religia oraz media są jednym z wielu czynników kształtujących pojęcie diaspory. Religia w kontekście diaspory posiada potencjał transformacyjny, ulega przemianom zarówno rytualnym, organizacyjnym i symbolicznym, ale również bierze udział w cementowaniu lub przekształcaniu tożsamości danej diaspory. Media mogą występowad w kontekście diaspory w podwójnej perspektywie. Z jednej strony mogą uczestniczyd w procesie kulturowej produkcji, konsumpcji i kreacji podporządkowane procesom globalizacji i transnacjonalizacji. Z drugiej można je rozpatrywad w charakterze wizualnej konstrukcji pola społecznego. Referat będzie stanowił refleksję nad wzajemną relacją mediów i religii w kontekście pojęcia diaspory. 13.00-15.00 OBIAD ORAZ SPACER PO BIAŁYMSTOKU Z PRZEWODNIKIEM 15.00-16.00 MEDIALNA SPOJRZENIE NA WIELOKULTUROWOŚD Obraz mniejszości narodowych w audycjach Polskiego Radia Białystok dr Małgorzata Bieokowska/ mgr Andrzej Ryczkowski (Uniwersytet w Białymstoku) Jednym z ustawowych obowiązków nadawcy publicznego, jakim jest Polskie Rado Białystok, jest produkcja i emitowanie audycji skierowanych do odbiorców wywodzących się z mniejszości narodowych, zamieszkujących na terenie województwa podlaskiego. Ze względu na specyfikę narodowościową tego obszaru stacja nadaje audycje adresowane do mniejszości białoruskiej, litewskiej i ukraioskiej w językach narodowych tych mniejszości. Celem wystąpienia jest próba oceny merytorycznej zawartości tych audycji w kontekście kreowania, podtrzymywania i wzmacniania świadomości narodowej w/w mniejszości. Chcemy również zastanowid się na tym, jaką koncepcję narodowości prezentują i popularyzują twórcy audycji, na ile opierają się one na konwencjonalnej/tradycyjnej wizji tożsamości narodowej. Wystąpienie będzie opierało się na analizie treści wybranych audycji, treści forum dyskusyjnego Polskiego Radia Białystok dotyczącego tej tematyki oraz analizie badao przeprowadzonych z dziennikarzami redakcji mniejszości narodowych Polskiego Radia Białystok. Masowe media w językach mniejszościowych – charakter, problemy, cele dr Nicole Dołowy-Rybioska (Instytut Slawistyki PAN) Obecnośd języków mniejszościowych w mediach masowych (radio, telewizja, internet) uważana jest za niezbędną dla możliwości ich przetrwania. Ze względu na wysoki stopieo zmediatyzowania współczesnego świata brak dostępu do własnych mediów, w których można wyrażad własną kulturę we własnym języku, sprawia, że języki mniejszościowe są coraz szybciej spychane na margines życia i następuje ich upadek. Jednak z antropologicznego punktu widzenia rola mediów w językach mniejszościowych nie jest oczywista: media te należą do porządku kultury dominującej, wpływają więc nieintencjonalnie na uniformizację kulturową. Otwarta pozostaje więc kwestia, jaką kulturę media te powinny wyrażad: czy tradycyjną kulturę mniejszościową, z którą jednak prawie nikt się już nie utożsamia, czy też powinny ukazywad mniejszośd jako nowoczesną, a jej przedstawicieli jako ludzi posiadających takie same problemy jak inni, zacierając jednak w ten sposób granice między grupą mniejszościową a dominującą. W referacie poruszę problem, czy media w językach mniejszościowych powinny byd komercyjne i przyciągad widzów oferując im atrakcyjne programy, czy powinny byd dotowane przez paostwo i istnied niezależnie od tego, czy znajdują swoją publicznośd czy nie? W oparciu o przykłady pochodzące z kultury kaszubskiej, łużyckiej, bretooskiej i walijskiej przedstawię zasadnicze kwestie związane z zadaniami mediów w językach mniejszościowych, ich różnymi typami oraz dylematami stojącymi przed ich twórcami i użytkownikami. 16.00-16.15 PRZERWA KAWOWA 16.15-18.00 KINOWE I MEDIALNE TRANSGRESJE Design kina prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź (Uniwersytet Śląski) Kto chce się dzisiaj posługiwad terminem designu, skazany jest na koniecznośd nieustannej weryfikacji tego pojęcia. Szczególnie w ostatnich latach „design” stał się słowem tak powszechnie (nad)używanym przez najrozmaitsze grupy użytkowników, że mamy do czynienia z sytuacją, w której znaczy już nieomal wszystko, co związane jest z jakimś rodzajem ingerencji w obszar komunikacji symbolicznej i wizualnej (projektowanie graficzne), w przedmiotowośd (kształtowanie przedmiotów codziennego użytku), usługi, procesy społeczne oraz środowisko. Wszystko bowiem, łącznie z naturą, podlega kształtowaniu – od drogowskazu, poprzez ubiór, gesty, dźwięki i zapachy1. Nawałnica różnych słowników, leksykonów, albumów designu niczego w tym względzie nie ułatwia, chod przynajmniej kanalizuje problem w obrębie jednego rdzenia pojęciowego: najszerzej pojętego kształtowania formy w różnych środowiskach ze względu na określony cel estetyczno-pragmatyczny. Wystąpienie niniejsze nie proponuje przeglądu stanowisk w dziedzinie designu – zamierzenie takie byłoby jałowe i oddalałoby jedynie jej właściwy cel – by następnie przyjąd określony ich zestaw z własny. Przeciwnie, bierze niejako w nawias (co nie oznacza, że ignoruje) rozbuchaną sied dyskursów na temat designu, orientując się ku kulturze wizualnej jako siedlisku praktyk zwanych z grubsza designerskimi. Pożyczone spojrzenie. O obrazach niefilmowych w kinie współczesnym dr hab. Piot Sitarski, prof. UŁ (Uniwersytet Łódzki) W drugiej połowie XX wieku kino traci stopniowo swoją dominującą pozycję, co wiąże się z proliferacją w kulturze obrazów niefilmowych, pochodzących z ekranów innych niż kinowy: ekrany telewizyjne, komputerowe, wyświetlacze ciekłokrystaliczne, enhanced reality, obrazy z urządzeo szpiegowskich itd. Te niefilmowe obrazy wykorzystywane są także w kinie, coraz częściej stanowiąc składnik tekstu filmowego, w różnym stopniu zintergrowany z obrazem filmowym. Sytuują się one jednak na pograniczu filmu i innych mediów, z jednej strony oswajając widza z nowymi typami wizualności, z drugiej zaś – wykorzystując w kinie pozafilmowe doświadczenia wizualne. Artykuł analizuje funkcje tych obrazów, odnosząc je do przemian stylu klasycznego i sięgając do analogii z kinem wczesnym, które symulowało spojrzenie zapośredniczone przez takie urządzenia jak lornetki czy lunety. Zwraca też uwagę na zmianę reprezentacji przestrzeni w filmie, która dokonuje się wskutek wykorzystania takich obrazów. Miasto i prędkośd. Niebezpieczne związki: Godard i Virilio dr Barbara Kita (Uniwersytet Śląski) Wystąpienie będzie próbą oswojenia zasygnalizowanych w temacie: miasta i prędkości w dwóch na pierwszy rzut oka nie do połączenia stanowiskach w refleksji filmowoteoretycznej. W konsekwencji będę poszukiwad szeregu spięd, które mogą świadczyd o pewnym, chod niebezpośrednim powinowactwie w myśleniu i obrazowaniu miasta i prędkości oraz łączących się z nimi innych kategorii (pejzażu, obrazu). Bezwzględnie zarówno u Godarda, jak i u Virilia można dostrzec zainteresowanie tymi dwoma tematami-zjawiskami kulturowospołecznymi, jednak każdy z nich realizuje własną wizję ich kondycji oraz zasięgu oddziaływania. Postaram się zatem wygenerowad taką ścieżkę myślenia w filmach Godarda , która w pewnym stopniu (bez powoływania bezpośrednio na propozycję Virilia) niejako realizuje niektóre intuicje zawarte w Viriliowskiej filozofii prędkości oraz socjologii miasta. Jest to również na razie moja intuicja tylko, intencją jest zatem sprawdzenie jej trafności. Całośd wypowiedzi jak najbardziej będzie wpisywad się w pożądany trop zaproponowany 1 Por. U. Brandes, M. Erlhoff, N. Schemmann, Designtheorie und Designforschung, Paderborn 2009, s. 12. przez organizatorów konferencji: styku kultur, uprawianych refleksji oraz interfejsów medialnych. Narracyjne tożsamości na styku mediów dr hab. Małgorzata Radkiewicz (Uniwersytet Jagiellooski) Pojęcie narracyjnej tożsamości wiąże się ze snuciem opowieści, w które „opowiadają się poprzez nas” albo też, parafrazując, „poprzez nasze spojrzenie”. Zastosowanie mediów – filmu, wideo – do zapisu autonarracji sprawia, że zaczyna ona funkcjonowad za pośrednictwem szeregu rejestracji i projekcji „ja”. Wykorzystanie różnego rodzaju medialnych reprezentacji nadaje narracji płynny, kalejdoskopowy charakter, odpowiadający konstrukcji tożsamości jako procesu ciągłego „stawania się”. Zapisy tego rodzaju narracji tożsamości pojawiają się zarówno w filmach fabularnych – na przykład sekwencje wideo, nakręcone przez obserwatorkę/ turystkę w „Zakochanym Nowym Jorku” – jak i w pracach współczesnych artystów, chociażby Izabeli Gustowskiej. Zestawienie wybranych przykładów wizualnych pozwoli mi pokazad mechanizm budowania narracyjnej tożsamości w mediach – czy też właśnie „na styku mediów” – i zinterpretowad go w kontekście transwersalnej kultury audiowizualnej. 18.00 WERNISAŻ WYSTAWY W CENTRUM IM. LUDWIKA ZAMENHOFA 19.30 UROCZYSTA KOLACJA SOBOTA 14 KWIETNIA 2012 9.00-11.40 POGRANICZA W INTERNECIE „Informacyjne Verdun” – konflikt i wojna w sieci. dr Piotr Aptacy (Uniwersytet Śląski) Wydarzenia ostatnich lat (jak blokada Internetu podczas protestów w Egipcie czy cenzurowanie Sieci w Chinach) a nawet ostatnich dni (kontrowersje wokół ACTA) wskazują na fakt, iż ogólnoświatowy system sieci komputerowych staje się w coraz większym stopniu polem walki, na którym ścierają się światopoglądy grup społecznych, paostw i koncernów medialnych. Granice między poszczególnymi frakcjami czasem łatwo wskazad, przebiegają bowiem zgodnie z przynależnością etniczną, paostwową itp. Zdarza się też, że linia podziału przebiega w poprzek tradycyjnych „pozasieciowych” zależności. Przytoczone przykłady wskazują na fakt, iż istnieje wyraźa rozbieżnośd miedzy tym, czym Sied jest, a tym, czym w rozumieniu poszczególnych środowisk powinna byd. Internet – wskazywany jako idealne narzędzie uniwersalizacji kultury i globalizacji – stał się zarówno polem wojny jak i bronią w tej walce wykorzystywaną. Tematem referatu będzie próba ukazania jakiego typu konflikty toczą się wokół i w Sieci, oraz wyodrębnienia stron biorących udział w procesie, który zapewne zadecyduje o kształcie cyberkomunikacji na najbliższe lata. Textmovie oraz text film – strategie transmedialne w sztuce elektronicznego słowa dr Monika Górska-Olesioska (Uniwersytet Opolski) Tematem refleksji podjętej w referacie będzie styk literatury elektronicznej oraz animacji filmowej. Oglądowi poddane zostaną strategie transmedialne obecne w wybranych realizacjach artystycznych, określanych terminami text movie oraz text film. W charakterze case studies wykorzystane zostaną: utwór The Child Alexa Gophera, wybrane realizacje Young Hae-Chang Heavy Industries (między innymi film tekstowy Dakota) i poemat windsound Johna Cayleya. Sound Studies. Badania na stykach dr Tomasz Misiak (Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu) Punktem wyjścia będą najważniejsze idee leżące u podstaw „muzyki konkretnej” Pierre’a Schaeffera. Eksperymenty prowadzone w ramach muzyki konkretnej od początku uwikłane były w świadome przekraczanie możliwości nośników dźwięku, które traktowano jako nieusuwalny kontekst muzycznej twórczości. W postawie konkretnej widad jednak pewną specyficzną niezgodę na traktowanie nośnika jako niezmiennego, skooczonego świadectwa procesu rejestracyjnego. Muzyka konkretna skazana jest na nośnik ale zarazem próbuje przekraczad jego „naturalne” ograniczenia. Najważniejszą i zarazem najprostszą konsekwencją tych działao było traktowanie nośników nie tylko jako nośników dźwięku ale także nośników określonych postaw artystycznych i estetycznych. Nośniki dźwięku sprzężone z odtwarzającymi dźwięk urządzeniami stawały się kolejnymi instrumentami wnoszącymi nowe możliwości do, wydawad by się mogło, już ukooczonych kompozycji. Zadaniem wystąpienia będzie analiza tych artystycznych realizacji, które w aspekcie eksperymentowania z samymi nośnikami zradykalizowały postawę Schaeffera. We wszystkich przywoływanych przykładach obecna będzie niezgoda na istnienie ostatniego/pierwszego nośnika dźwięku będącego gwarantem spójności utworu muzycznego. Uwidoczni się w nich także potrzeba bacznego zwrócenia uwagi na nośnik i jego materialną podstawę. Nośnik, który nie będzie traktowany jako estetycznie neutralne medium dla sztuki. Jeśli tradycyjna postawa konkretna ma swój kres w kontekście nośnika, to aktualnośd muzyki konkretnej przejawiad się będzie w uczynieniu z nośnika nowego punktu wyjścia do wielowątkowych prób i eksperymentów. W tym kontekście nośnik traktowany będzie jako swoisty styk wewnątrz technologii poddawanej artystycznym eksperymentom. Plemiona sieci? Polska i niemiecka komunikacja interkulturowa w Internecie dr Renata Szczepaniak (Akademia Ignatianum w Krakowie) Francuski socjolog Michel Maffesoli w swojej szeroko dyskutowanej książce Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeostwach ponowoczesnych wprowadza termin „nowe plemiona” na określenie wspólnot tworzących się wokół wspólnych zainteresowao, które przekraczają - zwłaszcza za pośrednictwem Internetu - granice (społeczne, geograficzne czy wiekowe). Te wspólnoty pozostają według Maffesolego wspólnotami o charakterze lokalnym (in-kulturowym). Wiemy już, że rozwój „globalnej wioski” nie doprowadzi do powstania cywilizacji uniwersalnej, ale czy powstaną inter-kultury? Czy przekraczanie (zacieranie i łączenie) granic kulturowych w komunikacji sieciowej jest bardziej efektywne? (a może niesie za sobą skutek wprost odwrotny?) Czy Internet jest, może stad się miejscem skutecznej komunikacji interkulturowej? Na wybranych przykładach. W stronę netnografii. Wprowadzenie do metodologii badao jakościowych na styku kultur i społeczności sieciowych. mgr Adam Pisarek (Uniwersytet Śląski) „My, netnografowie sieci jesteśmy myśliwymi i zbieraczami urlów. Obserwujemy i przechwytujemy dane. (…) Nasze dzieło jest interaktywne, nasze DNA plemienne. Jak cyborgi, wchodzimy do sieci by szukad nowych połączeo” – tak brzmiący manifest kooczy podręcznik Roberta Kozinetsa porządkujący metodologię badao jakościowych prowadzonych w sieci. Biorąc pod uwagę krótką i chaotyczną historię etnografii Internetu, słowa te sugerują, iż Doing Ethnographic Research Online jest kolejną pozycją, która zamiast proponowad przydatne procedury, tworzy zestaw pojęd utrudniających analizę i interpretację procesów zachodzących na styku kultur i wirtualnych społeczności. Proponowany temat, za punkt wyjścia przyjmujący pionierskie prace takie, jak Life on the Screen Harolda Rheingolda i Virtual Ethnography Christine Hine oraz teorie z zakresu antropologii mediów, ma jednakże na celu dowieśd, że propozycja Kozinetsa jest pierwszą kompletną wykładnią metod badao kultur Internetu, kultur w Internecie i kultur przez Internet. Dlatego tym bardziej potrzebna wydaje się próba zrekonstruowania proponowanego w przywołanej pozycji postępowania badawczego oraz ukrytych w nim założeo na temat tego, w jaki sposób, na przecięciu interfejsów medialnych i poszczególnych lokalności, tworzą się nowe formacje kulturowe. 12.00-12.15 PRZERWA KAWOWA 12.15-13.00 WOKÓŁ SREBRNEGO EKRANU Obraz rodziny w polskich tele-sagach na początku XXI wieku. Między tradycją a (po)nowoczesnością. dr Krzysztof Arcimowicz (Uniwersytet w Białymstoku) W moim referacie podejmę próbę zrekonstruowania obrazu rodziny w wieloodcinko-wych polskich serialach obyczajowych, określanych mianem tele-sag (także oper mydlanych, lub telenowel). Przy wykorzystaniu metody ilościowej analizy zawartości oraz procedury krytycznej analizy dyskursu przeanalizowałem premierowe odcinki pięciu najpopularniejszych seriali nadawanych w 2010 roku przez telewizję publiczną (M jak miłośd, Barwy szczęścia, Klan, Plebania, Na dobre i na złe) oraz dwie tele-sagi stacji komercyjnych (Na wspólnej oraz Samo życie). Niezależnie od oceny wartości tego typu produkcji, nie można ignorowad faktu, że są one w Polsce najpopularniejszymi programami, mającymi olbrzymią widownię. Co więcej – w kontekście tematu moich badao – ważny jest nie tylko duży zasięg społeczny seriali, ale również ich siła oddziaływania. Tele-sagom przypisuje się rolę kulturotwórczą i wzorcotwórczą, mogą też dzięki swojej sile oddziaływania pełnid pożyteczną funkcję edukacyjną. Z drugiej strony tele-sagi można traktowad jako zapis obyczajów, a zatem źródło wiedzy o kul-turze. W wyżej wymienionych produkcjach możemy odnaleźd zmitologizowany obraz tradycyjnej rodziny nuklearnej, ale również nowe modele nienormatywnych rodzin, na przykład pary bezdzietne, samotnych rodziców, związki jednopłciowe, czy wreszcie typ określany mianem kółka przyjaciół. W referacie zwrócę uwagę na nowe wizerunki mężczyzn i kobiet, które pojawiły się w polskich tele-sagach (wrażliwy partner, opiekun dziecka, nianiek, kobieta sukcesu, kobieta dominująca). Przeprowadzę analizę zidentyfikowanych modeli rodziny i wizerunków płci w odniesieniu do polskiego kontekstu społeczno-kulturowego oraz przemian jakie dokonały się w relacjach między płciami w ponowoczesnym świecie. Świat z drugiej strony ekranu. Kobiety wykluczone wobec popkultury mgr Kamil Łuczaj (Akademia Górniczo-Hutnicza) Referat prezentuje wyniki badao empirycznych dotyczących recepcji seriali telewizyjnych przez kobiety wykluczone społecznie. Metodologia badania opierała się na zogniskowanych wywiadach grupowych z wykorzystaniem materiałów filmowych. Respondentki, mieszkanki dwóch popegeerowskich wsi, uczestniczyły w moderowanych dyskusjach na temat treści wyświetlanego odcinka serialu telewizyjnego. Przeprowadzono dwa badania w każdej z miejscowości. W przypadku pierwszego, jako materiał bodźcowy posłużył tradycyjny serial produkcji polskiej, który respondentki wskazały jako swój ulubiony. Drugie badanie opierało się na projekcji amerykaoskiego serialu post-soap (Współczesna rodzina), którego treśd była przypuszczalnie niezgodna z zasobem ich „wiedzy podręcznej”. Celem wystąpienia jest przedstawienie wniosków z przeprowadzonego projektu. Referat koncentruje się na sposobach interpretacji tekstu kultury według schematu kodowania/dekodowania zaproponowanego przez Stuarta Halla. Szczegółowe pytania dotyczyły treści przekazu, które wydały się respondentkom najistotniejsze oraz ideologicznych elementów, na jakie zwróciły uwagę w wywiadzie prowadzonym po projekcji. Teoretyczne tło rozważao wyznaczają prace badaczy publiczności (David Morley, John Tulloch, Lila Abu-Lughod), teoretyków kultury popularnej (John Fiske, Jerzy Kmita), a także ewolucjonistycznej teorii mediów (Satoshi Kanazawa, Gad Saad). 13.00-13.10 PRZERWA KAWOWA 13-14.30 SZTUKA (Z) PROWINCJI Nieznośna trwałośd wyobraźni – o mentalnych mapach i wspólnotach wyobrażonych w aktualnych działaniach artystów z Europy Środkowej. dr Marta Raczek (Krakowska Akademia im Andrzeja Frycza Modrzewskiego) Przedmiotem wystąpienia będą działania artystów wywodzących się z Europy Środkowej, którzy po 1989 roku podjęli w swojej sztuce temat nieostrości obowiązujących aktualnie granic, spornych terenów pogranicza, wreszcie przechowywanych w wyobraźni jednostek obrazów ukazujących zarówno potencjalną geografię poszczególnych terytoriów, jak i wyobrażeniowy zespół tradycji narodowej. Podjęcie proponowanej refleksji wydaje się uzasadnione w obliczu faktu, że częśd artystów pochodzących z Europy ŚrodkowoWschodniej, znacznie częściej podejmuje aktualnie tematy związane z niepewnym statusem granic tej części Europy, wynikającym z uwarunkowao historycznych i politycznych, niż artyści z Europy Zachodniej. Do czołowych przykładów można zaliczyd dzieła Alexandry Croitoru, Judit Fischer, Pétera Forgácsa, Pravdoliuba Ivanova, Grupy IRWIN, Szabolcsa KissPála, Grzegorza Klamana, Danieli Kostovej, Ilony Németh, Sašo Sedlačka. W paostwach Europy Środkowo-Wschodniej, które przyjęły Układ z Schengen, ratyfikacja dokumentu nie położyła kresu dyskusjom toczonym w różnych środowiskach intelektualnych i politycznych, na temat tzw. terenów spornych, leżących na pograniczu dwóch lub więcej paostw. W myśl założeo wystąpienia, artyści wywodzący się z tego regionu stają się czułym sejsmografem podskórnych sporów i przechowywanych w wyobraźni pragnieo, podsycanych nie tylko przez skrajnie nastawione frakcje partyjne. Zbadanie sposobów, w jaki opowiadają o resentymentach mieszkaoców regionu, jak i metody puentowania przez nich problemu spornego pogranicza, czy wymarzonej przez mieszkaoców geografii poszczególnych krajów, może stanowid interesujący przyczynek do pogłębionych analiz kulturoznawczych. Praktyki „wytwarzania” prowincji – cykliczne wydarzenia kulturalne w przestrzeniach „poza centrum” na przykładzie wybranych wystaw sztuki współczesnej oraz festiwali filmowych mgr Ewa Opałka (Uniwersytet Jagiellooski) Wystąpienie skoncentruje się na prześledzeniu sposobów konstruowania i rekonstruowania pojęcia prowincji w obrębie instytucjonalnych, kuratorskich i festiwalowych narracji. Poprzez zanalizowanie wybranych wystaw sztuki współczesnej, jak również programów filmowych festiwali, wskażę na strategie kontekstualizowania pojęcia pogranicza w artystycznych wypowiedziach, jak również na sposoby rozumienia go przez osoby odpowiedzialne za poszczególne poziomy organizacji wydarzeo kulturalnych (od urzędników miejskich do osób zarządzających instytucjami kultury). W centrum wystąpienia znajdą się przykłady działao kładących nacisk na potrzebę procesualnego przepracowywania wymienionych pojęd, perspektyw, które za najmniej korzystne dla przestrzeni kultury zlokalizowanych poza ścisłym centrum, uznają właśnie zastyganie w przyjętych/narzuconych (auto)definicjach. Omówienie działao Adama Budaka – dyrektora Kunsthaus Graz, jak również gościnnego kuratora wystawy „Pasja ornitologa” otwierającej w 2011 roku cykl wystaw „Galicja – topografia mitu” w BWA Sokół w Nowym Sączu, stanowid będzie przykład działania w polu opisanej powyżej perspektywie. Jednocześnie odniosę się do wybranych wystaw odbywających się w Galerii Arsenał w Białymstoku oraz Domu Pracy Twórczej w Wigrach, jak również cieszyoskiego festiwalu filmowego „Kino na granicy”. Szczególną uwagę chciałabym poświęcid postaciom i instytucjom polskiego świata sztuki, które w centrum swoich działao umieszczają właśnie refleksję krytyczną, działając pod prąd obiegowemu rozumieniu przywołanych pojęd, zwracając uwagę na koniecznośd nieustannego przepracowywania, redefiniowania, kontekstualizowania tych kategorii. W tym kontekście chciałabym zaprezentowad praktykę kuratorską Adama Budaka – dyrektora Kunsthaus Graz, jak również gościnnego kuratora wystawy „Pasja Ornitologa” w BWA Sokół w Nowym Sączu, rozpoczynającej cykl wystaw „Galicja – topografia mitu”. Każda strona świata. Bezgraniczna piśmiennośd Xu Binga mgr Karolina Pawlik (Uniwersytet Śląski) Łącząc zainteresowania badawcze kulturoznawczyni, historyczki sztuki i lektorki języka chioskiego, od dłuższego czasu zajmuję się twórczością wybitnego przedstawiciela współczesnej chioskiej awangardy – Xu Binga. W związku z osobistym doświadczeniem życia na styku języków i kultur w Chinach (m. in. reformy pisma przeprowadzane przez komunistów) i zagranicą (m. in. emigracja do Stanów Zjednoczonych i koniecznośd zmiany języka i kraju w dojrzałym wieku) artysta od lat podejmuje w swej twórczości temat pogranicza języków oraz iluzji i ideologii wpisanych w różne, coraz bardziej przenikające się systemy pisma. Prowokuje, eksperymentuje i zwodzi, wykorzystując istniejące i wymyślając własne systemy pisma. Poszukuje ukrytych podobieostw i zatajonych różnic między językami. Próbuje wytrącid odbiorcę z zadomowienia w jednym, rzekomo własnym/wyłącznym języku czy piśmie. W tworzonych projektach artystycznych wykorzystuje tradycyjne chioskie techniki drukarskie, ale także zwierzęta i nowe technologie. W przygotowywanym na niniejszą konferencję referacie pragnę skupid się na problemie wielo/mono – językowości – kulturowości i spróbowad przez pryzmat prac i esejów Xu Binga odpowiedzied na pytanie o to, na ile możliwa jest monojęzykowośd w transkulturowym społeczeostwie, a zwłaszcza, na ile możliwe jest przekroczenie hermetyzmu pisma chioskiego i uczynienia go punktem wyjścia do doświadczenia kosmopolityzmu i wspólnoty z przedstawicielami innych kultur. 14.40 ZAKOOCZENIE KONFERENCJI ORAZ OBIAD
