strategia rozwoju turystyki

Transkrypt

STRATEGIA ROZWOJU
TURYSTYKI
W GMINIE OCHOTNICA DOLNA
DO 2020 ROKU
Opracowano przez zespół pod kierownictwem Wojciecha Knapika
Nowy Sącz – Ochotnica Dolna
III - V 2008
SPIS TREŚCI
I. WSTĘP ............................................................................................................................................................ 3
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY OCHOTNICA DOLNA ............................................................... 4
2.1. UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE ................................................................................................................ 5
2.2. WARUNKI NATURALNE ................................................................................................................................. 7
2.2.1. Ukształtowanie powierzchni ............................................................................................................ 7
2.2.2. Klimat .............................................................................................................................................. 7
2.2.3. Gleby................................................................................................................................................ 9
2.2.4. Wody .............................................................................................................................................. 10
2.2.5. Bogactwa naturalne ....................................................................................................................... 11
2.3. STAN TURYSTYKI ........................................................................................................................................ 14
2.3.1. Charakterystyka walorów turystycznych gminy Ochotnica Dolna..................................................... 14
2.3.2. Charakterystyka bazy turystycznej gminy Ochotnica Dolna .............................................................. 17
2.3.3. Sport i rekreacja. ............................................................................................................................... 18
2.3.4. Baza turystyczna i ruch turystyczny w gminie Ochotnica Dolna na tle gmin sąsiednich ................... 19
2.3.5. Charakterystyka ruchu turystycznego w Małopolsce ......................................................................... 20
III. ANALIZA STRATEGICZNA OBSZARU TURYSTYKA ........................................................... 27
III.1 . ANALIZA SWOT ...................................................................................................................................... 28
IV. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA DOLNA ....................... 32
IV.1 . TURYSTYKA ZRÓWNOWAśONA JAKO REALIZACJA ZASAD ZRÓWNOWAśONEGO ROZWOJU ...................... 32
IV.2 . WIZJA I PRIORYTETY ................................................................................................................................ 34
IV.3 . PROGRAM OPERACYJNY – ZESTAWIENIE KLUCZOWYCH DZIAŁAŃ ........................................................... 34
IV.4. GŁÓWNE GRUPY DOCELOWE..................................................................................................................... 43
IV.5 . MARKA TURYSTYCZNA „OCHOTNICA” .................................................................................................... 47
V. STREFY PRZESTRZENNE ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA DOLNA
............................................................................................................................................................................... 51
V.1. UWARUNKOWANIA I KLUCZOWE ZAŁOśENIA DLA ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA DOLNA .. 51
V.2. PODZIAŁ NA OBSZARY FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNE PRZYJĘTE W „STUDIUM UWARUNKOWAŃ I
KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY OCHOTNICA DOLNA” ....................................... 52
V.3. ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO ........................................................................................................ 55
V.1. KONCEPCJA STREFOWEGO ZAGOSPODAROWANIA TURYSTYCZNEGO GMINY OCHOTNICA DOLNA.............. 60
VI. WDRAśANIE STRATEGII ................................................................................................................. 64
VI.1 . KIEROWANIE REALIZACJĄ STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA DOLNA ................... 64
VI.2 . MONITOROWANIE STRATEGII ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA DOLNA ............................... 65
VII. MAKRO-TRENDY W TURYSTYCE ............................................................................................... 65
VII.1 . TENDENCJE ROZWOJOWE W TURYSTYCE ŚWIATOWEJ I EUROPEJSKIEJ..................................................... 65
VII.2. KIERUNKI ROZWOJOWE TURYSTYKI POLSKIEJ W ŚWIETLE STATYSTYKI PUBLICZNEJ ORAZ RZĄDOWYCH
PROGRAMÓW I STRATEGII .................................................................................................................................. 68
2
I. WSTĘP
Strategia
rozwoju
turystyki
w
gminie
Ochotnica
Dolna
jest
dokumentem
o charakterze ogólnym, odnoszącym się do długiego (13-sto letniego) horyzontu
czasowego.
Strategia
została
przygotowana
w
oparciu
o
znajomość
kontekstu
wspólnotowych polityk Unii Europejskiej, oraz przy przestrzeganiu procedur, wymaganych w
realizacji polityki rozwoju lokalnego i regionalnego, oraz w zgodności ze znowelizowaną
Strategią Rozwoju Gminy Ochotnica Dolna oraz Strategią Rozwoju woj. małopolskiego.
Strategię Rozwoju Turystyki w Gminie Ochotnica Dolna musi charakteryzować
ciągłość i elastyczność. Oznacza to, Ŝe zapisy strategii i ich wdraŜanie powinny być stale
monitorowane i weryfikowane w zaleŜności od szybko zmieniającego się otoczenia
zewnętrznego, jak równieŜ zasobów gminy. MoŜliwość wprowadzania zmian w zapisach
dokumentu strategicznego ma zachować ciągłość jej realizacji, świadczyć o tym, iŜ strategia
ta „Ŝyje”, dzięki czemu moŜliwe staje się osiągnięcie celów przyjętych w trakcie jej tworzenia.
PoniŜszy dokument składa się z kilku istotnych elementów. Pierwszym z nich jest ogólna
charakterystyka gminu i jego zasobów oraz podsumowanie stanu ruchu turystycznego przy
uŜyciu dostępnych danych statystycznych. Kolejnym elementem jest branŜowa analiza SWOT,
a więc określenie mocnych i słabych stron, a takŜe szans i zagroŜeń, z określeniem rang
poszczególnych
atrybutów.
Propozycje
zgłaszane
przez
uczestników
warsztatów
strategicznych nie zostały poddane weryfikacji, a jedynie zostały usystematyzowane przez
zewnętrznych ekspertów, co jest zgodne z przyjętą metodą budowy strategii. W dalszej
części rozwinięto aktualnie wizję turystyczną gminy stworzoną na postawie znowelizowanej
strategii rozwoju społeczno-gospodarczego, dodajmy wizję, która w najbardziej ogólny
sposób określa przyszły charakter turystyki w tej gorczańskiej gminie, podkreśla rangę
turystyki i ma zwartą postać hasłową. Wreszcie Strategia precyzuje dwa główne priorytety
gminy w obszarze turystyki, którym z kolei przyporządkowano określone programy
działania, wyznaczające sposób ich realizacji. W ten sposób powstało drzewo strategii
składające się z: wizji, priorytetów i działań (programów). Dokument określa równieŜ sposób
wdraŜania strategii i jej i monitorowania.
W ten sposób skonstruowana strategia realizuje trzy waŜne postulaty:
• Zachowanie i ochrona wartości kulturowych i przyrodniczych
• Zachowanie i pogłębianie istniejących więzi społecznych
•
Stosowanie zasad zrównowaŜonego rozwoju
Charakter
opracowania
nie
przewiduje
zamieszczanie
precyzyjnych
wyliczeń
finansowych oraz określenia konkretnych źródeł finansowania, konkretne działanie moŜe
mieć ich potencjalnie wiele.
W opracowaniu znalazły się wyniki będące kompilacją debat strategicznych
realizowanych przy udziale społeczności lokalnej, zwłaszcza środowisk turystycznych, w
połączeniu z analizą ekspercką. Przy czym formułowaniu misji, celów i działań uwzględniono
ustalenia zawarte w aktualizowanej równolegle Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego
Gminy Ochotnica Dolna do 2020 r w celu zachowania daleko idącej zgodności zapisów obu
dokumentów strategicznych.
Strategia Rozwoju Turystyki w Gminie Ochotnica Dolna do 2020 r. jest w znacznym
stopniu opracowaniem zbiorowym, które powstało w wyniku pracy zespołu zadaniowego
utworzonego przy Urzędzie Gminy w Ochotnicy Dolnej. Opiekę merytoryczną w trakcie
tworzenie
strategii
sprawował
zespół
ekspertów
3
Karpackiego
Instytutu
Rozwoju
Regionalnego pod przewodnictwem mgr Wojciecha Knapika. DuŜą wagę eksperci nadali
materiałom z warsztatów strategicznych, które odbyły się w dniach 10 marca i 7 maja 2008
w siedzibie Urzędu Gminy w Ochotnicy Dolnej, z udziałem członków zespołu zadaniowego i
zaproszonych kluczowych ekspertów.
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY OCHOTNICA DOLNA
Gmina
Ochotnica
Dolna
połoŜona
jest
w
południowej
części
województwa
małopolskiego, w powiecie nowotarskim. Gmina graniczy: od południowego zachodu z
gminą wiejską Nowy Targ (powiat nowotarski), od południa z gminą Czorsztyn (powiat
nowotarski) i gminą Krościenko (powiat nowotarski), od północy z gminą Kamienica (powiat
limanowski), od wschodu z gminą Łącko (powiat nowosądecki),
W skład gminy Ochotnica Dolna wchodzą trzy wsie:
Ochotnica Dolna – (z dwoma sołectwami Ochotnica Dolna i Młynne) połoŜona w masywie
Gorców, w dolinie potoku Ochotnica, w niŜej połoŜonej jej części;
Ochotnica Górna – połoŜona równieŜ w masywie Gorców, w dolinie potoku Ochotnica, w
górnej jej części;
Tylmanowa – połoŜona w przewaŜającej części w dolinie rzeki Dunajec oraz częściowo
wzdłuŜ dolnego biegu potoku Ochotnica.
Ludność Gminy Ochotnica Dolna według danych GUS w dniu 31.12.2006r. szacowana
była na 7 933 osoby, w tym 3 978 osoby to męŜczyźni, a 3 955 kobiety, co stanowi około
0,24% ludności Małopolski oraz około 4,4% ludności powiatu nowotarskiego.
Wielkość gęstości zaludnienia, wynosząca zaledwie 56 osób/km2 jest najniŜsza spośród
wszystkich
gmin
powiatu
nowotarskiego
oraz
zdecydowanie niŜsza
niŜ
przeciętne
zaludnienie w kraju (122 osoby/km2), województwa małopolskiego (215 osób/km2) oraz
powiatu nowotarskiego (124 osób/km2).
Komunikację gminy z resztą kraju zapewnia droga wojewódzka (nr 969) prowadząca z
Nowego Targu do Nowego Sącza – (na terenie gminy znajduje się jej odcinek o długości 11
km). Druga pod względem waŜności jest droga powiatowa – prowadząca z Tylmanowej przez
Ochotnice Dolną i Górną do Knurowa w gminie Nowy Targ (droga K 1637 przez przełęcz
Knurowską).
Ochotnica Dolna jest gminą wiejską, jednak ze względu na wybitnie górzysty charakter (duŜe
wysokości npm. i o spore nachylenie stoków) nie ma tu dobrych warunków do rozwoju
rolnictwa. Po przemianach ustrojowych i związanym z nimi pogorszeniu sytuacji na rynku
pracy wieś stanęła w obliczu nowych problemów. Nieco zahamowana została migracja
ludności do miast, ale ludzie pozostający w swoim miejscu zamieszkania zmuszeni zostali
do
poszukiwania
nowych
źródeł
dochodu.
Pojawiło
się
prawie
masowe
zjawisko
podejmowania przez młodych ludzi prac mniej lub bardziej dorywczych w innych częściach
kraju, a takŜe poza jego granicami, przy jednoczesnym egzystowaniu pozostałej części ich
rodzin na terenie rodzinnej wsi. Innym, bardziej pozytywnym zjawiskiem, jest szukanie
przez mieszkańców wsi moŜliwości utrzymywania się z ruchu turystycznego, który
dynamicznie rozwija się w gminie.
4
Urzekające krajobrazy cechujące się róŜnorodnością, przyciągają tutaj rzesze turystów
spragnionych spokoju, kontaktu z przyrodą i wciąŜ Ŝywą kulturą górali gorczańskich.
Znaczącą część gminy zajmuje Gorczański Park Narodowy oraz jego otulina. Wieś Ochotnica
Dolna wraz z Ochotnicą Górną tworzą najdłuŜszą wieś w Polsce. Górski krajobraz, piękne
lasy, rozległe polany ze wspaniałymi widokami, potoki, cisza to niepowtarzalne walory tych
okolic. MoŜna odbywać długie wyprawy piesze, jeździć na górskich rowerach, a takŜe konno.
Gęstość oznakowanych szlaków turystycznych naleŜy do jednych z największych w całych
Gorcach. Dunajec przepływający przez Tylmanową to ulubione miejsce wędkarzy, a tereny
połoŜone bliŜej Turbacza to raj dla narciarzy. NieskaŜona przyroda, cisza, malownicze góry,
sprzyjają wypoczynkowi, umoŜliwiając uprawiania róŜnych form turystyki kwalifikowanej
letniej i zimowej.
W Gminie Ochotnica Dolna funkcjonują następujące obiekty uŜyteczności publicznej: sześć
szkół podstawowych oraz trzy publiczne gimnazja, Ośrodek Rehabilitacyjno – Edukacyjno –
Wychowawczy dla dzieci upośledzonych umysłowo, trzy Wiejskie Ośrodki Kultury, Gminną
Bibliotekę Publiczną wraz z dwiema filiami, 3 budynki Wiejskich Ośrodków Zdrowia, jedną
aptekę, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Albertyński Ośrodek Pomocy Społecznej dla
dzieci i osób starszych, dwa Banki Spółdzielcze, trzy obiekty OSP, dwa Urzędy Pocztowe, pięć
obiektów sakralnych.
2.1. Uwarunkowania historyczne
Najstarsze ślady kultury człowieka w tej części Doliny Dunajca, znaleziono w Tylmanowej
pod Górą ObłoŜną. Znajdują się tam wykopaliska z epoki brązu i okresu halsztyńskiego
(800-400 lat p.n.e.) W okresie wędrówki ludów obszary te nawiedzały plemiona turańskie i
irańskie. Na krótko pojawiły się plemiona Celtów, a po nich plemiona germańskie. Wiodły
tędy głównie trakty handlowe kupców rzymskich poszukujących bursztynu nad Bałtykiem i
na terenie dzisiejszych Kurpiów. Okres intensywnej kolonizacji na tym obszarze rozpoczął
się w czasach Bolesława Chrobrego i trwał do XIII wieku, kiedy to w wyniku rozbicia
wewnętrznego państwa, walk domowych i najazdu Tatarów został zahamowany.
Najstarsza zachowana wzmianka o osadnictwie w dolinie Ochotnicy znajduje się w
dokumencie lokacyjnym Tylmanowej z 1336 roku. Wspomina o niej równieŜ Jan Długosz
opisując drogę biegnącą wzdłuŜ Dunajca w stronę Czorsztyna i Spisza. Nazwa wsi pochodzi
prawdopodobnie od imienia pierwszego jej osadnika – Tylmana. Od 1350 roku Tylmanowa
stanowiła parafię, której patronem był św. Mikołaj. Z kolei nazwa Ochotnica początkowo
pojawia się w kontekście rzeki, która nosiła wówczas nazwę „rivulus Ochodnik”. Pierwsza zaś
informacja pochodzi dopiero z 31 marca 1413 r. Znajduje się ona w dokumencie, w którym
król Władysław Jagiełło przekazał w zastaw za 700 florenów, całe starostwo czorsztyńskie
rycerzowi Abrahamowi z Goszczyc. Z powyŜszego wynika, Ŝe Ochotnica była w 1413 r. wsią
królewską. Ochotnica uzyskałaby przywilej lokacyjny w 20.03.1416 r. z kancelarii
królewskiej. Nadano w nim „sołectwo we wsi naszej Ochodnicza” niejakiemu Dawidowi
Wołochowi. [Ochotnica – dzieje gorczańskiej wsi 1416 – 1986 r., S. Czajka, 1987 r.]
Powstanie wsi Ochotnica Dolna i Górna związane jest z pasterstwem wołoskim. W 1578 roku
król Stefan Batory nadał Sołtysowi Maciejowi Ochotnickiemu liczne przywileje ekonomiczne,
5
a Jan Sobieski w 1676 roku zezwolił mieszkańcom wsi na uŜytkowanie lasów i pastwisk
górskich.
Wieś Ochotnica Górna powstała w drugiej połowie XVI wieku, jej zasadźcą był pierwszy jej
sołtys – Walenty Ochotnicki. Pierwotnie nosiła nazwę Babieniec. Dokument lokacyjny
Babieńca nie jest znany. Wszystko jednak wskazuje, iŜ Babieniec został załoŜony na normach
prawa wołoskiego. W przywileju lokacyjnym Ochotnicy wyraźnie występowało połączenie
prawa niemieckiego z charakterem gospodarczym kultury wołoskiej. Ten system nazywano w
Polsce prawem wołoskim. Jeszcze do dziś ślady wpływów wołoskich w Ochotnicy zaznaczają
się w języku jej mieszkańców np. słownictwo takie, jak „dosiela” (dotąd), „karpa” (grymaśnik),
„wiera” (naprawdę), tradycji pasterskiej, nazwach sprzętów i czynności gospodarskich,
nazwiskach starych osadników, a takŜe w niektórych nazwach geograficznych.
Ochotniczanie wielokrotnie dawali wyraz swojego patriotyzmu biorąc udział w walkach ze
Szwedami (1655) oraz w powstaniach – kościuszkowskim (1794), węgierskim (1848),
styczniowym (1863), a takŜe w I wojnie światowej.
Podczas kampanii Wrześniowej w 1939 roku koło Tylmanowej miała tu miejsce największa
potyczka na Podhalu.
W czasie II wojny światowej Ochotnica Dolna i Górna stały się miejscem schronienia
oddziałów partyzanckich polskich i radzieckich, w związku z czym została przez Niemców
nazwana Republiką Partyzantów. Tutaj miała swoją bazę regularna, dobrze zorganizowana
jednostka Armii Krajowej – IV Batalion „Nowy Targ” I Pułku Strzelców Podhalańskich, którego
dowódcą był kapitan Julian Zapała ps. Lampart. Tutaj w dniach 18–20 października 1944
roku stoczona została największa partyzancka bitwa na Podhalu. Dzięki doskonale
zorganizowanej akcji partyzantów i miejscowej ludności udało się ocalić załogę potęŜnego
amerykańskiego bombowca o nazwie „Liberator”, który rozbił się 18 grudnia 1944 roku u
źródeł potoku Jaszcze. W tym miejscu wzniesiono oryginalny pomnik (1988) z pozostałych,
aluminiowych resztek maszyny. Potok Forendówki będący częścią wsi był z kolei
matecznikiem dla oddziału partyzantów Józefa Kurasia „Ognia”, który w latach 1944–1947
walczył przeciwko nowej komunistycznej władzy na skalę niespotykaną nigdzie indziej we
wschodniej Europie.
Ludność gminy Ochotnica Dolna w zdecydowanej większości pozostała niewzruszona wobec
akcji propagandowych prowadzonych przez „goralenvolk” w celu przejścia ludności Podhala
na
stronę
Niemiecką.
Prawie
sześcioletnia
okupacja
hitlerowska
kosztowała
Ŝycie
kilkudziesięciu osób. Dzień 23 grudnia 1944 roku – „Krwawa Wigilia Ochotnicka” – zapisał
się w dziejach Ochotnicy, jako najbardziej okrutny i tragiczny jej rozdział. Z rąk okupanta
zginęło wówczas śmiercią męczeńską 50 osób, w tym wiele kobiet i dzieci. Wydarzenie to
zostało upamiętnione w roku 1964 wybudowaniem w centrum Ochotnicy pomnika ku czci
ofiar faszyzmu, a 2 października 1973 roku został Ochotnicy Dolnej nadany Order KrzyŜa
Grunwaldu III klasy w uznaniu bohaterstwa i patriotyzmu ludności wsi Ochotnica, za czynny
udział w walce zbrojnej z hitlerowskim okupantem i pomoc udzielaną oddziałom
partyzanckim w latach II wojny światowej.
6
2.2. Warunki naturalne
2.2.1. Ukształtowanie powierzchni
Gmina leŜy w masywie Gorców, w odosobnionej dolinie potoku Ochotnica otoczonej
pasmami Gorca i Lubania, mniejsza część gminy połoŜona na wschodnim brzegu Dunajca
naleŜy do Beskidu Sądeckiego. Pierwszy z wymienionych mezoregionów obejmuje swoją
powierzchnią ponad 90% gminy, drugi zaledwie 10%. Podkreślić naleŜy, iŜ blisko 50%
powierzchni gminy leŜy powyŜej 700 m n.p.m.
Gorce jako grupa górska naleŜą do Beskidu Zachodniego. Stanowią one część Zewnętrznych
Karpat Fliszowych. PołoŜone są między Przełęczą Sieniawską a przełomem Dunajca i dolnym
biegiem Kamienicy. Struktura budowy morfologicznej Gorców wykazuje przewagę ławic
twardych piaskowców. Mają one budowę pasmową. Centrum Gorców zajmuje masyw
Turbacza (1310 m n.p.m.), będącego najwyŜszym szczytem grupy. Od jego szczytu
rozchodzą się we wszystkich kierunkach grzbiety górskie:
−
w kierunku zachodnim grzbiety Obidowca (1102 m n.p.m.), Średniego Wierchu (1114 m
n.p.m.) i Bukowiny (1140 m n.p.m.),
−
w kierunku północnym grzbiet Turbaczyka (1091 m n.p.m.),
−
w kierunku północno wschodnim grzbiet Mostownicy (1244 m n.p.m.) i Kudłonia (1274 m
n.p.m.),
−
w kierunku wschodnim Jaworzyny (1287 m n.p.m.) i Gorca (1228 m n.p.m.)
z odgałęzieniem na południowy wschód gdzie za przełęczą Knurowską rozciąga się grzbiet
Lubania (1211 m n.p.m.).
Obszar gminy naleŜy do zlewni Dunajca. Biegi dolin potoków w paśmie Gorców mają układ
odśrodkowy. Jedną z wyróŜniających się swoją długością dolin jest dolina potoku Ochotnica
wzdłuŜ, której ulokowała się najdłuŜsza w Polsce wieś, o takiej samej nazwie.
Deniwelacje na obszarze gminy przekraczają 850 m. Stoki (szczególnie północne są strome),
i poprzecinane gęstą siecią dolin wciosowych. Południowe skłony łagodniej opadają w
kierunku dolin rzecznych. To tutaj oprócz den dolin osadnictwo znalazło względnie
korzystne warunki dla rozwoju stąd duŜa ilość rozrzuconych po całej gminie przysiółków.
Gorce są obszarem silnie zalesionym. Występuje tu typowe dla piętra regla dolnego siedliska
jodły i buka oraz piętro regla górnego ze świerkiem. Do charakterystycznego krajobrazu
naleŜą hale i polany powstałe w wyniku działalności gospodarczej górali - zajmowane były
jako tereny pod wypas bydła i owiec.
Gorce ze względu na swoje połoŜenie oraz warunki geograficzne są obszarem bardzo
korzystnym dla rozwijania turystyki pieszej oraz rowerowej. Warunki klimatycznogeograficzne (zaleganie pokrywy śnieŜnej ponad 140 dni oraz róŜnice wzniesień ponad
400 m,
korzystne
wartości
nachylenia
i
ekspozycji
stoków)
predysponują
do zakwalifikowania do I kategorii pod względem przydatności do narciarstwa znacznej
części Gorców. Obszar Gorców zalicza się równieŜ do terenów I kategorii pod względem
walorów wypoczynkowych w Polsce.
2.2.2. Klimat
Na obszarze gminy Ochotnica Dolna panują specyficzne warunki klimatyczne warunkowane
w duŜej mierze rzeźbą terenu. Region leŜy w regionie klimatów górskich i według klasyfikacji
7
Hessa (1965), która opiera się na średniej rocznej temperaturze powietrza oraz zasięgu
występowania pięter roślinnych, znajduje się w obrębie trzech pięter klimatycznych:
Umiarkowanie ciepłego o średniej temperaturze powietrza od 6 do 8°C, które obejmuje
dolinę Dunajca i Ochotnicy niŜej połoŜone fragmenty stoków, w zaleŜności od ekspozycji
do wysokości 550 - 750 m n.p.m.
Umiarkowanie chłodnego o średniej temperaturze powietrza od 4 do 6°C, które obejmuje
stoki i zbocza Beskidu Sądeckiego i Gorców do wysokości 1100 m n.p.m.
Chłodnego, rozciągającego się powyŜej 1100 m n.p.m., występującego tylko w paśmie
Lubania o średniej temperaturze powietrza poniŜej 4°C.
Przy tak znacznych róŜnicach wysokości pomiędzy najniŜszym a najwyŜszym punktem na
obszarze regionu zmienność czynników klimatycznych jest bardzo duŜa, np:
Średnia roczna temperatura powietrza róŜni się o 4°C;
Okres wegetacyjny (gdy średnia dobowa temperatura wynosi powyŜej 5°C) trwa od 223 dni
w dolinie Dunajca do 191 dni w Gorcach;
Liczba dni z przymrozkiem wynosi od 123 dni w dolinie Dunajca do 138 w Gorcach;
Pora zimowa (przy średniej dobowej temperaturze poniŜej 0°C trwa od 100 dni w dolinie
Dunajca do 121 dnia w górach i nawet 140 dni na szczytach gór);
Liczba dni z mgłą wynosi od 56 w dolinie Dunajca do 84 w Gorcach.
Szczegóły dotyczące wskaźników klimatycznych zawarto w tabeli poniŜej.
Tabela 1. Charakterystyka wybranych elementów klimatu Źródło: Kostrakiewicz, 1982
C z yn n i k k l im a tyc zn y
6 ,3 - 5 ,5
5 ,2 - 3 ,7
5 ,2 - 3 ,7
5 ,2 - 4 ,1
4 4 -4 3
3 8 -3 2
3 8 -3 1
38
? 0°C
1 2 3 -11 8
1 1 4 -95
1 1 4 -93
1 1 4 -11 1
? 0°C
5 4 -5 5
5 5 -8 0
5 5 -8 3
5 5 -5 9
? 2 5 °C
2 7 -2 5
2 2 -8
2 2 -6
2 2 -8
7 0 0 -85 0
7 8 0 -12 1 5
7 8 0 -12 3 8
7 8 0 -10 9 5
? 0 ,1
1 6 8 -16 9
1 7 1 -17 6
1 7 1 -17 7
1 7 1 -17 6
? 1 ,0
1 1 4 -12 6
1 2 2 -13 5
1 2 2 -13 6
1 2 2 -13 9
R o c zn a s u m a o p a d ó w [m m ]
L i c zb a d n i z o p a d e m
III r e g i o n
p ó ł n o c - n yc h
zb o c z y
i s to k ó w
II C
s ub re gio n
B e s ki d u
S ą d e c k ie g o
? 1 0 °C
L i c zb a d n i z te m p e r a tu rą
m a ks ym a l n ą
II r e g i o n - p o ł u d n io w yc h
zb o c z y
i s to k ó w g ó r
II B
s ub re gio n
G o rc ó w
Ś r e d n ia r o c zn a te m p e r a tu r a [° C ]
L i c zb a d n i z te m p e r a tu rą
m in im a l n ą
I re g io n d o l in
r ze c zn yc h
i w i ę ks zyc h
p o to k ó w
? 1 0 ,0
1 9 -2 1
2 2 -2 8
2 2 -2 9
2 2 -3 9
9 ,6 - 1 0 ,7
1 1 ,7 - 1 8 ,5
1 1 ,7 - 1 9 ,1
1 1 ,7 - 1 8 ,0
L i c zb a d n i z p o k r yw ą ś n i e Ŝn ą
9 8 -1 08
1 0 7 -13 6
1 0 7 -13 8
1 0 7 -15 0
Ś r e d n ia r o c zn a p r ę d k o ś ć w i a tr u [m /s ]
1 ,6 - 1 ,7
2 ,1 - 2 ,7
2 ,1 - 2 ,8
2 ,1 - 2 ,5
s il n ym
1 0 ,7 - 1 5
1 6 ,0 - 2 7 ,3
1 6 ,0 - 2 8 ,5
1 6 ,0 - 2 0 ,3
b a r d zo s il n ym
3 ,6 - 3 ,9
4 ,9 - 8 ,5
4 ,9 - 8 ,8
4 ,9 - 5 ,1
G r u b o ś ć p o k r yw y ś n i e Ŝn e j [c m ]
L i c zb a d n i z w i a tr e m
Na podstawie zróŜnicowania rzeźby terenu, ekspozycji zboczy oraz połoŜenia moŜna na
terenie Gminy wyróŜnić trzy podstawowe mezoregiony klimatyczne [Kostrakiewicz 1982]:
I region - dolin rzecznych i większych potoków. W tym regionie występuje najwyŜsza
średnia roczna temperatura powietrza oraz najniŜsza suma opadów atmosferycznych. W
okresie zimy występują tu często zastoiska zimnego powietrza powodujące inwersje
termiczne i znaczne spadki temperatur oraz mgły. Region odznacza się takŜe większą
liczbą dni z przymrozkiem i bardzo mroźnych, małą grubością pokrywy śnieŜnej oraz
niską liczbą dni z pokrywą śnieŜną. Analizowany obszar wykazuje takŜe znaczną liczbę
8
dni gorących, największe parowanie terenowe, małą prędkość wiatrów i niewielką liczbę
dni z wiatrem silnym i bardzo silnym.
II region południowych zboczy i stoków odznaczający się wysoką średnią roczną
temperaturą powietrza; w stosunku do kontrastowych północnych skłonów gór średnie
temperatury miesiąca lipca są wyŜsze, natomiast stycznia - niŜsze. W tym regionie
występuje mało opadów atmosferycznych, mała liczba dni z pokrywą śnieŜną,
najmniejsza liczba dni z przymrozkami, mała ilość dni z: silnym mrozem, większą
grubością pokrywy śnieŜnej, parowaniem terenowym, prędkością wiatrów i liczbą dni z
mgłą.
III region północnych zboczy i stoków gór, naleŜący do najchłodniejszych terenów o
najniŜszych temperaturach rocznych okresu letniego oraz najwyŜszych średnich sumach
opadów atmosferycznych. Omawiany region odznacza się takŜe większą liczbą dni z
przymrozkiem, silnym mrozem, grubą pokrywą śnieŜną, silnymi wiatrami większą
grubością pokrywy śnieŜnej oraz mniejszym parowaniem terenowym.
To znaczne zróŜnicowanie poszczególnych elementów klimatu powoduje, Ŝe gminę
Ochotnica Dolna moŜna zaliczyć do terenów:
Mało korzystnych dla rolnictwa, gdyŜ wskaźnik klasyfikacji bonitacyjnej osiąga wartość
50-85, w obrębie najwyŜszych partii gór jest niŜszy od 50;
Pod względem bioklimatycznym – jako silnie bodźcowy, a na obszarach leśnych – o
cechach oszczędzających.
2.2.3. Gleby
Pokrywa glebowa w gminie Ochotnica Dolna jest typowa dla górskich obszarów beskidzkich.
Występują tu głównie gleby pochodzenia mineralnego, wykształcone na podłoŜu fliszowym.
PrzewaŜającym typem gleb są gleby brunatne. Na całym obszarze gminy występują gleby
brunatne kwaśne o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym. Charakteryzują się one płytkim
poziomem próchniczym oraz duŜym udziałem części szkieletowych. Gleby szarobrunatne
występują pod buczyną karpacką, posiadają lekko kwaśny odczyn i charakteryzują się
rozbudowanym poziomem próchniczym oraz korzystnymi warunkami wilgotnościowymi. W
dolnej części zlewni Ochotnicy i Dunajca przewaŜają gleby brunatne wyługowane o płytkim
poziomie próchniczym, zróŜnicowanych warunkach wilgotnościowych oraz zasadowym i
kwaśnym odczynie. Fragmentarycznie na całym obszarze Gminy występują gleby brunatne
deluwialne, powstałe w wyniku zboczowych procesów zmywowych. Są to gleby o odczynie
kwaśnym i charakteryzują się silnie rozbudowanym poziomem próchniczym oraz małą
ilością rumoszu w profilu glebowym.
Poza glebami brunatnymi na terenie Gminy Ochotnica Dolna w wyŜszych partiach regla
górnego i częściowo dolnego występują gleby bielicowe i fragmentarycznie bielice Ŝelaziste i
próchniczo-Ŝelaziste. Gleby bielicowe są to utwory o odczynie kwaśnym i bardzo kwaśnym,
płytkim poziomie próchniczym oraz ze względu na nasilony proces wymywania o wadliwych
stosunkach wodnych. Bielice natomiast posiadają silnie kwaśny odczyn i charakteryzują się
występowaniem płytkiego poziomu butwinowego z wyraźnie zaznaczonym poziomem
wymywania.
9
W zagłębieniach śródpolnych i przy ciekach wodnych w niewielkich rozproszonych
kompleksach występują gleby mułowo- glejowe. Są to gleby o odczynie słabo kwaśnym,
zabagnione, charakteryzujące się dobrze rozwiniętym poziomem próchniczym, wadliwymi
stosunkami wodnymi.
W dolinie Ochotnicy i Dunajca występują małymi kompleksami gleby torfowe oraz strefowo
wzdłuŜ cieków napływowe mady rzeczne – mady brunatne i czarnoziemne. Gleby torfowe
mają dobrze rozwinięty poziom próchniczy, odczyn słabo kwaśny oraz wadliwe stosunki
wodne. Mady rzeczne charakteryzują się dobrze wykształconym profilem próchniczym,
zmiennym udziałem rumoszu oraz odczynem słabo kwaśnym lub obojętnym.
Poza wyŜej wymienionymi glebami na terenie Gminy Ochotnica Dolna na terasach stokowych
małymi fragmentami występują gleby szkieletowe. Są to gleby krzemowe o słabo
wykształconym profilu glebowym i odczynie kwaśnym i słabo kwaśnym. Ze względu na
erozyjne oddziaływanie wód powierzchniowych są to gleby płytkie.
Ziemia rolnicza Gminy Ochotnica Dolna jest niskiej jakości i przydatności produkcyjnej, 52 %
uŜytków rolnych naleŜy do klasy bonitacji V i IV, a tylko 01, % naleŜy do klasy III a.
2.2.4. Wody
Gmina leŜy w dorzeczu Dunajca, prawego dopływu Wisły, powstałego z połączenia Białego i
Czarnego Dunajca w okolicy Nowego Targu, na terenie Kotliny Orawsko-Nowotarskiej.
Dunajec jest zasilany lewostronnie, oprócz Ochotnicy, licznymi drobnymi potokami
spływającymi doń z otaczających wzniesień Gorców, zaś prawostronnie potoki odwadniające
zachodnie stoki Pasma Radziejowej. W okolicy Tylmanowej Dunajec płynie malowniczą, krętą
doliną przełomową.
Dunajec to górska rzeka o duŜych zasobach wodnych, charakteryzuje się bardzo wysoką
nierównomiernością
przepływów.
Po
wybudowaniu
na
Dunajcu
zespołu
zbiorników
Czorsztyn-Niedzica i Sromowce WyŜne rzeka poniŜej zbiorników utraciła swój naturalny
reŜim hydrologiczny. W chwili obecnej stany wody oraz wielkość przepływów Dunajca na
terenie gminy zaleŜą w duŜym stopniu od prowadzonej gospodarki wodnej na zbiornikach.
Wynika to z funkcji, jakie ma spełniać zespół zbiorników, a więc są to głównie:
zwiększenie minimalnych przepływów Dunajca i Wisły,
zwiększenie
zasobów
dyspozycyjnych
Dunajca
na
potrzeby
zasilania
regionów
deficytowych, głównie aglomeracji krakowskiej,
obniŜenie kulminacyjnych przepływów fal powodziowych,
wykorzystanie potencjału energetycznego Dunajca.
Bieg potoku Ochotnica rozpoczyna się przez połączenie dwóch potoków: Forendowskiego i
Furcowskiego, których źródła usytuowane są w górnych partiach masywu Turbacza.
Przepływając przez całą długość doliny Ochotnicy stanowi granicę pomiędzy największymi
masywami górskimi Gorców, tj. pomiędzy masywem Lubania oraz Turbacza i Gorca. Do
największych jej dopływów naleŜą: w Ochotnicy Górnej potoki Jaszcze, Jamne i Jurkowski; w
Ochotnicy Dolnej: Skrodne, Gorcowe, Młynne, Kudowski, Lubański, Rolnicki i Janczurowski.
Ogólnie moŜna stwierdzić, Ŝe tutejsze potoki zaliczane są typologicznie do rzek karpackich,,
których zasoby wodne są znacznie i nierównomiernie rozłoŜone w czasie i przestrzeni.
Charakteryzuje je mała bezwładność hydrologiczna (częste zmiany stanów wody nawet w
10
ciągu dnia), znaczny potencjał powodziowy oraz znaczne procesy erozyjne koryt, brzegów i
dna rzecznego.
Wody podziemne
Gminę cechują średnio korzystne warunki infiltracji, stąd teŜ większość zbiorników wód
podziemnych cechuje się średnią odnawialnością zasobów, przy średniej retencyjności
zlewni. Średni współczynnik retencji strefy aktywnej wymiany dla całego obszaru szacuje się
na 3–4%. Tempo odnawialności wód określa się na 5–10 lat.
W utworach podczwartorzędowych występują wody szczelinowe w piaskowcach i łupkach
fliszowych. Wodonośność tych utworów jest niska i bardzo zróŜnicowana przestrzennie.
MiąŜszość strefy aeracji wynosi przewaŜnie od 3 m w pobliŜu dolin rzecznych do (lub
powyŜej) 20 m w partiach szczytowych wzniesień. Wody te spływają w dół zgodnie z
morfologią
terenu,
zasadniczo
w
kierunku
dolin.
Licznym
źródłom
wód
podczwartorzędowych sprzyja duŜe urozmaicenie rzeźby terenu. Źródła te występują na
wysokości od 400 do 1200 m n.p.m., najczęściej w przedziale od 600-700 m n.p.m.
Wydajność źródeł wynosi zazwyczaj poniŜej 6 litrów/minutę.
Czwartorzędowy poziom wodonośny związany z utworami akumulacji rzecznej tworzy
holoceńskie i plejstoceńskie tarasy. Zasilany jest opadami atmosferycznymi, w mniejszym
stopniu wodami spływającymi ze zboczy i z wyŜej morfologicznie zalegających utworów
podczwartorzędowych. Zwierciadło wody podziemnej w dolinach Dunajca i Ochotnicy jest
swobodne lub naporowe, a woda stabilizuje się na poziomie od 0,9 do 5,1 m ppt - w dolinie
Dunajca oraz na poziomie od 2,6 do 3,7 m ppt (dolina Ochotnicy). Utwory akumulacji
rzecznej tworzą na obszarze Gminy zbiorniki wód podziemnych, lecz wody poziomu
podczwartorzędowego mają mniejsze znaczenie uŜytkowe ze względu na zmienną
wydajność poziomu wodonośnego, niską jakość wód w obrębie doliny Dunajca wywołaną
nadmierną ilością Ŝelaza i manganu, a takŜe związków azotu. Z kolei wody czwartorzędowe
mogą występować lokalnie równieŜ w utworach pokryw zboczowych zwietrzelinowych.
Charakteryzują się one zmienną miąŜszością i przepuszczalnością. W tych miejscach
występują liczne wysięki wody, podmokłości lub mokradła.
Gmina Ochotnica połoŜona jest w obrębie dwóch głównych zbiorników wód podziemnych –
GZWP nr 439 - zbiornik warstw (F) Magura (Gorce), oraz GZWP nr 438 - zbiornik warstw (F)
(Nowy Sącz).
Jakość tych wód – zalegających w utworach podczwartorzędowych – jest dobra. Są one
wykorzystywane do zaopatrzenia ludności lokalnej w wodę pitną i na potrzeby gospodarcze.
Jak juŜ wspominano, większość gospodarstw jest zaopatrywana w wodę przez lokalne
wodociągi, czerpiące wodę ze źródeł lub ze studni kopanych. Wodociągi działają na zasadzie
grawitacyjnej poprzez ich lokalizowanie powyŜej budynków.
2.2.5. Bogactwa naturalne
Największym bogactwem naturalnym gminy są zasoby przyrody – lasy, góry i wody
powierzchniowe. (powierzchniowe i podziemne – mineralne).
Lasy i zadrzewienia
Lasy pełnią wielorakie funkcje – ochronną, polegającą na dodatnim oddziaływaniu na
środowisko przyrodnicze, produkcyjną, dostarczając surowca drzewnego, owoców leśnych,
11
ziół oraz społeczną jako teren dla rekreacji i turystyki. Lasy korzystnie oddziałują na klimat,
powietrze, wodę, glebę, warunki Ŝycia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą.
Lesistość gminy wynosi – 58,13% i jest znacznie wyŜsza od średniej dla kraju, która wynosi
28,4%, województwa małopolskiego (28,5%), oraz średniej lesistości powiatu nowotarskiego,
która wynosi 36,9%
Wszystkie drzewostany pozostające w zarządzie Nadleśnictwa Krościenko wypełniają funkcje
ochronne - w sumie zajmują one 612 ha. Z przyrodniczego punktu widzenia szczególnie
cenne
są
ponad
100-letnie
drzewostany
występujące
wyspowo
w
dość
zwartych
kompleksach głównie w paśmie Lubania.
Gmina Ochotnica Dolna, podobnie jak cały obszar Gorców jest obszarem silnie zalesionym.
Las górski stanowi około 60 % powierzchni leśnej. Las ten charakterystyczny jest dla regla
dolnego do wysokości 1000 m n.p.m. Wysoki stopień troficzności i znaczna wilgotność gleb
sprzyja dominacji buka, domieszkowo występuje jawor, wiąz górski, jodła i niekiedy świerk.
Na 20% powierzchni Gminy występuje siedlisko lasu mieszanego górskiego. Las ten
charakterystyczny jest dla regla dolnego i obejmuje zbiorowiska kwaśnej buczyny górskiej
oraz las jodłowy. PrzewaŜają w nim drzewostany bukowe z domieszką świerka i jodły,
wykształcone w obrębie grzbietów górskich i stromych stoków podatnych na procesy
ługowania. Kolejnym siedliskiem jest bór mieszany górski, który stanowi około 10%
powierzchni leśnej i obejmuje strefę przejściową miedzy reglami. Las ten wykształcił się na
glebach bielicowych, brunatnych bielicowanych oraz skryptobielicowych. W siedlisku tym
dominują
drzewostany
świerkowe
i
mieszane
z
udziałem
buka
oraz
jodły.
Poza
wymienionymi siedliskami, na obszarze Gminy występuje obszar roślinny górski i stanowi 2%
powierzchni Gminy. W aktualnym składzie gatunkowym przewaŜają gatunki iglaste,
zajmujące około 80% powierzchni leśnej. Największy udział posiada świerk i jodła.
Gatunkami uzupełniającymi są sosna i modrzew. Spośród gatunków liściastych, najliczniej
reprezentowany jest buk, brzoza i jawor.
Region leŜy w całości w zasięgu obszaru węzłowego o znaczeniu międzynarodowym – 43M
Obszar Sądecki. W jego skład wchodzą następujące tereny chronione:
Parki narodowe.
Gorczański Park Narodowy utworzony został w 1981 roku. W jego skład wchodzi
centralna
i północno-wschodnia część pasma Gorców, z najwyŜszym szczytem Jaworzyną
Kamienicką (1288 m n.p.m.). Początki ochrony przyrody na tym terenie sięgają 1927
roku, kiedy to utworzony został w dobrach Ludwika hr. Wodzickiego z Poręby Wielkiej
leśny rezerwat przyrody Turbacz im. Władysława Orkana. Obecna powierzchnia parku
wynosi 7030 ha, z czego 6585 ha to lasy. Ochroną ścisłą objęto 3611 ha, w tym 3563 ha
lasów. Powierzchnia otuliny GPN obejmuje 16647 ha. W Parku wytyczono około 70 km
szlaków turystycznych.
Parki krajobrazowe
Popradzki Park Krajobrazowy, oraz projektowany Park Krajobrazowy Pasma Lubania,
projektowany Park Krajobrazowy Dolina Kamienicy. Parki te mają całkowitą powierzchnię
543,93 km2 oraz ich otuliny 239,45 km2.
Popradzki Park Krajobrazowy, został utworzony w 1987 roku, obejmuje Beskid Sądecki.
Granicę jego otuliny na wschodzie stanowi Kamienica Nawojowska, na zachodzie i
12
północy - Dunajec. Około 70% powierzchni Parku stanowią lasy. Szczególnie cenne
fragmenty są rezerwatami przyrody.
•
Specjalny obszar ochrony siedlisk projektu „NATURA 2000”:
W ramach europejskiego systemu Natura 2000 w Gminie Ochotnica Dolna wyznaczono
obszary ochrony siedlisk naturalnych fauny i flory obejmujące dwie lokalizacje; Obszar
Gorce obejmujący teren Gorczańskiego Parku Narodowego częściowo z otuliną, po
Przełęcz Knurowską; obszar Popradzkiego Parku krajobrazowego obejmujący jego teren
częściowo z otulina.[Plan rozwoju lokalnego dla Gminy Ochotnica Dolna].
Obszar chronionego krajobrazu byłego województwa nowosądeckiego.
Obszar Chronionego Krajobrazu Województwa Nowosądeckiego – jednostka Obszar
Gorców utworzony został w 1997 roku w celu ochrony istniejących zasobów i walorów
przyrodniczych oraz kulturowych, charakterystycznych dla Regionu Karpat, zachowania i
poprawy stanu środowiska dla wiodących funkcji województwa, którymi są gospodarka
wodna, leśnictwo, kultura, lecznictwo uzdrowiskowe, wypoczynek i turystyka,
zapewnienie stanu względnej równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych. [Dz.
Urzęd. Woj. Nowosądeckiego Nr 43 poz. 147z dn. 6.10.1997 r.]
Rezerwaty przyrody.
W gminie Ochotnica Dolna znajdują się dwa rezerwaty przyrody „Pusta Wielka” (fragment
lasu mieszanego z reliktowym stanowiskiem sosny – pozostałość z okresu
polodowcowego) i „Kłodne nad Dunajcem” (las buczyny karpackiej w przełomie Dunajca),
obydwa w miejscowości Tylmanowa.
Pomniki przyrody,
W gminie Ochotnica Dolna występują dwa pomniki przyrody oŜywionej i obydwa na
terenie wsi Ochotnica Dolna. Pierwszy z nich znajduje się na Cmentarzu Parafialnym i
tworzy go grupa drzew 13 lip drobnolistnych i 1 dąb szypułkowy. Drugi znajduje się
równieŜ na działce naleŜącej do Parafii Rzymsko – katolickiej i tworzy go grupa drzew 1
lipa drobnolistna i 1 jarząb pospolity.
Tabela 2. Parki narodowe i obszary chronione i pomniki przyrody na obszarze Regionu Gorce-Pieniny
Nazwa Parku
lub
obszaru chronionego
Wielkość na terenie
Wielkość ogółem
gminy Ochotnica
[ha lub liczba]
Dolna
ha/liczba
%
Gorczański Park Narodowy [ha]
7 030
962,8
6,8
Pieniński Park Narodowy [ha]
2 370,01
-
-
1854,4
13,2
92,6
0,7
2
-
2
-
ok.7.000
42%
x
x
Popradzki Park Krajobrazowy [ha]
Rezerwat „Kłodne nad Dunajcem”
[ha]
92,6
Pomniki przyrody:
39
Grupy drzew [liczba]
32
Pojedyncze drzewa [liczba]
7
Otulina GPN [ha]
16.647,0
Otulina PPN [ha]
Źródło: Na podstawie danych zamieszczonych w ZSROW LGD „Gorce –Pieniny”
13
Kopaliny
Kopaliny
Na terenie gminy nie występują udokumentowane złoŜa surowców mineralnych zaliczanych
do kopalin podstawowych, dla których wyznacza się obszary górnicze. Miejscowo występują
kopaliny pospolite takie jak kruszywo naturalne oraz gliny. Kruszywa naturalne występują
głównie w dolinie Dunajca i Ochotnicy w postaci Ŝwirów, piasków i glin rzecznych
budujących poszczególne poziomy teras. Obecnie nie prowadzi się ich eksploatacji. Płaty
glin stanowią surowiec dla przemysłu ceramicznego, lecz ich zasoby są niewielkie, więc
znaczenie gospodarcze tych złóŜ jest małe.
2.3. Stan turystyki
Źródłem
danych
o
stanie
i
wykorzystaniu
turystycznych
obiektów
zbiorowego
zakwaterowania w Gorcach jak i w całym kraju jest stałe badanie Głównego Urzędu
Statystycznego, prowadzone na formularzach KT-1 i KT-1a. Jednostki sprawozdawcze
podają: dokładną lokalizację, rodzaj obiektu, kategorię obiektu, liczbę: pokoi, miejsc
noclegowych, placówek gastronomicznych. Ponadto informują o wykorzystaniu obiektu
w poszczególnych miesiącach, tj. o liczbie dni działalności obiektu, nominalnej liczbie
noclegów lub pokoi, a takŜe o liczbie osób korzystających z zakwaterowania oraz liczbie
udzielonych noclegów i wynajętych pokoi (z wyodrębnieniem turystów zagranicznych).
Od 2000 r. GUS prowadził badanie bazy noclegowej turystyki co kwartał, zbierając dane
miesięczne, a od 2003 r. badanie turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania jest
badaniem miesięcznym.
W informacjach o obiektach i miejscach noclegowych turystyki nie uwzględnia się obiektów
i miejsc w obiektach przejściowo nieczynnych z powodu przebudowy, remontu itp.
Warto
dodać,
Ŝe
statystyki
w
dalszym
ciągu
nie
uwzględniają
gospodarstw
agroturystycznych, podczas, gdy turystyka wiejska staje się w ostatnich latach coraz bardziej
popularną formą turystyki. Wg. danych Małopolskiej Organizacji Turystycznej liczba
gospodarstw agroturystycznych w Małopolsce wynosi 513 (stan na dzień 30.06.2006).
Dysponują one ok. 6 tys. miejsc noclegowych. Jest to liczba pokaźna, w skali województwa.
2.3.1. Charakterystyka walorów turystycznych gminy Ochotnica Dolna
Rozwój turystyki i wypoczynku zaleŜy od wielu czynników. Nadrzędnym są walory
turystyczne obszaru, wyraŜające się atrakcyjnością czynników przyrodniczo – geograficznych
i historyczno – kulturowych. Kolejnym czynnikiem jest infrastruktura turystyczna mierzona
takimi
wielkościami
jak:
liczba
obiektów
i
miejsc
noclegowych,
liczba
punktów
gastronomicznych, ilość i rodzaj infrastruktury rekreacyjnej i sportowej. Trzecią grupą
czynników są czynniki organizacyjne
organizacyjne związane z systemem organizacji ruchu turystycznego,
liczbą i wielkością podmiotów gospodarczych działających w turystyce oraz modelem
organizacji promocji turystycznej i organizacji wypoczynku.
Gmina Ochotnica wyróŜnia się wyjątkowymi walorami turystycznymi. Ochrona prawna jest
sprawowana na 78,95% (11149,3 ha) obszaru gminy. Znajdują się tutaj Gorczański Park
14
Narodowy oraz Popradzki Park Krajobrazowy, liczne parki krajobrazowe (1854,4 ha) oraz
dwa pomniki przyrody. Stwarza to moŜliwości do szerokiego rozwoju turystyki, zarówno
weekendowej, jak i pobytowej oraz róŜnego rodzaju turystyk kwalifikowanych (rowerowa,
spływy
itp.).
Jednocześnie
niewystarczający
ciągle
stan
infrastruktury
turystycznej
w znacznym stopniu utrudnia wykorzystanie walorów przyrodniczych.
Górskie szlaki piesze
Przez prezentowany obszar przebiegają liczne szlaki turystyczne:
−
czerwony - fragment Głównego Szlaku Beskidzkiego na odcinku Lubań – Przełęcz
Knurowska – Kiczora. Szlak ten biegnący z Krościenka przez grzbiet Lubania
i następnie na Turbacz ma długość 32 km;
−
zielony – szlak Turbacz – Gorc – Ochotnica Dolna – Lubań, łączący szczytu głównego
pasma Gorców i pasam Lubania ma długość 25 km;
−
niebieski – szlak biegnący przez Lubań – Ochotnicę Dolną – Młynne do Kamienicy ma
długość 15 km;
−
zielony – jest wytyczony grzbietem oddzielającym dolinę Ochotnicy od Przełomu
Tylmanowskiego Dunajca, biegnący przez Ochotnicę Dolną - Rzeka, przez Makowicę,
Tokarnię i Lubań. Jego długość wynosi 5 km;
−
Ŝółty – biegnie przez Przysłop – Kosarzyska – Ochotnice Górną – Jamne. Nazywa się
go „szlakiem chatkowym”, prowadzi bowiem do studenckiej chatki „Hawiarskie
Koliby”. Długość szlaku wynosi 3 km.
W 2003 r. na terenie Gorców i Beskidu Wyspowego utworzono Szlak Papieski.
Papieski Przez
Ochotnicę Dolną przebiega trasa będąca łącznikiem pomiędzy Krościenkiem a Beskidem
Wyspowym. Wchodzi ona w ciąg łączący Szlaki Papieskie w Beskidzie Wyspowym ze Szlakami
Papieskimi w Gorcach i łączy się na Kopiej Górce z Szlakiem Papieskim w Beskidzie Sądeckim
(Pasmo Radziejowej tzw. „Powtórka z geografii”) – prowadzącym do Starego Sącza
Trasy rowerowe
Na terenie gminy wyznaczono następujące odcinki szlaków rowerowych:
1. fragment trasy Krościenko – Tylmanowa – Ochotnica Dolna – Ochotnica Górna
2. Ochotnica Dolna (Centrum) – Wierch Młynne – Zasadne - Kamienica
3. Ochotnica Dolna (Centrum) – Tarchały - Gorcowe – Rusnaki – Kapłony
4. Janczurowski Potok – Osobie – Kamienica
5. Ochotnica Dolna (Centrum) – Gorcowe – Gorc – Turbacz – Przełęcz
Knurowska oraz Ochotnica Górna lub Kudów – Lubań – Krościenko
6. Ochotnica Górna (Centrum) – Jamne – Skałka
7. Ochotnica Górna (Centrum) – Jaszcze
8. Ochotnica Górna (Ustrzyk) – Forendówki lub Bartoszówka
Szlak kajakowy
Jest zlokalizowany na Dunajcu i stanowi część szlaku kajakowego prowadzącego z Nowego
Targu do Nowego Sącza. Sam „spływ przełomem Dunajca” przebiega wzdłuŜ granicy od
Sromowiec, przez Pieniny, do Szczawnicy natomiast dalszy jego ciąg (przełom Kłodne) przez
Krościenko do Tylmanowej. Z uwagi na uwarunkowania terenowe wymaga pewnego
doświadczenia i większych kwalifikacji w tej dziedzinie turystyki.
15
Szlaki konne
Główny szlak prowadzi z Krościenka poprzez Marszałek na Lubań i dalej w kierunku
zachodnim, częściowo pokrywa się z czerwonym szlakiem pieszym (wzdłuŜ południowej
granicy gminy). Trasa jest fragmentem szlaku prowadzącego z Nowego Targu do Szczawnicy
lub Piwnicznej.
Na terenie gminy znajdują się trzy schroniska turystyczne:
−
całoroczne studenckie "Hawiarska Koliba" w Jamnem - prowadzona przez Oddział
Akademicki PTTK w Krakowie (SKPG AGH);
−
schronisko prywatne „Na Skałce”, znajduje się na wysokości ok. 1050 m n. p. m.
−
Schronisko MłodzieŜowe na Ustrzyku w Ochotnicy Górnej,
Turyści mogą korzystać z kilku wyciągów narciarskich, umoŜliwiających uprawianie
narciarstwa zjazdowego. Dominują małe wyciągi zaczepowe, które w chwili obecnej nie
zapewniają odpowiedniego standardu korzystania.
Wśród wyróŜniających gminę zabytków wymienić moŜna:
•
Kościół drewniany p. w. Św. Mikołaja z 1756 r. z ołtarzem Św. Antoniego z I połowy
XVII w. w Tylmanowej, wpisany do Rejestru Zabytków prowadzonego przez PSOZ w
Krakowie, w którego parafialnym skarbcu znajduje się m.in. rokokowa monstrancja i
bogaty zbiór ornatów. Wewnątrz znajdują się oryginalne elementy wystroju, a takŜe
cenny witraŜ Jana Joachimiaka. Obok kościoła stoi dzwonnica z I poł. XIX w,
•
Klasycystyczny Dwór z 1840 r. w Tylmanowej, stanowiący ze starodrzewiem
pozostałość zespołu dworskiego,
•
Kościół p. w. Znalezienia Świętego KrzyŜa z 1816 r. w Ochotnicy Dolnej,
•
Kolyby, pasterskie stodoły, piwnice będące pozostałościami po kulturze wołoskiej
w Ochotnicy Dolnej,
•
Zespół najstarszej osady chłopskiej tzw. „kurna chata” lub „kurnytowa kolyba”
z
1839 r. w osiedlu Forendówki w Ochotnicy Górnej, wpisana do Rejestru Zabytków
prowadzonego przez PSOZ w Krakowie
•
Pomniki upamiętniające tzw. „krwawą wigilię” w 1944 r.
•
miejsca będące świadectwem walk partyzanckich formacji z okupantem niemieckim.
•
inne
obiekty
zabytkowe:
kapliczki
przydroŜne
oraz
drewniane
zabudowania
mieszkalne i gospodarcze, których wiele znajduje się na terenie wsi.
•
oraz wiele zabytkowych zabudowań będących reliktami drewnianego budownictwa
regionalnego.
Na gorczańskich polanach znajdujących się na zboczach doliny Ochotnicy, wzdłuŜ całego jej
biegu, znajduje się sporo charakterystycznych dla tutejszego krajobrazu drewnianych
szałasów pasterskich będących reliktami kultury pasterskiej mającej korzenie Wołoskie.
NaleŜy wspomnieć, Ŝe część drogi powiatowej przebiegającej przez gminę Ochotnica Dolna,
a dokładnie jej 9 kilometrowy odcinek po obydwu stronach Przełęczy Knurowskiej, czyli
takŜe na terenie Ochotnicy Górnej stanowi historyczny zabytek austro - węgierskiej inŜynierii
wojskowej – górską drogę strategiczną, wybudowaną na przełomie XIX i XX wieku.
16
Na terenie Ochotnicy Górnej znajduje się takŜe prywatne Muzeum Regionalne „Studzionki”
oraz niedawno otwarte w budynku Wiejskiego Ośrodka Kultury muzeum lotnictwa,
Poza dobrami kultury materialnej i walorami krajobrazowymi na terenie regionu istnieje
szereg dóbr kultury niematerialnej (duchowej). NaleŜy tu przede wszystkim działalność
róŜnych organizacji związana z kultywowaniem tradycji.
Placówkami i organizacjami, które propagują i animują Ŝycie kulturalne w gminie Ochotnica
Dolna są między innymi: Wiejski Ośrodek Kultury mający siedzibę w Ochotnicy Dolnej,
Gminna Biblioteka Publiczna w Ochotnicy Dolnej, filie biblioteczne w Tylmanowej i Ochotnicy
Górnej, Wiejskie Ośrodki Kultury w Tylmanowej i Ochotnicy Górnej, świetlica kościelna w
Ochotnicy Dolnej.
Na terenie gminy Ochotnica Dolna działają ponadto regionalne zespoły muzyczne: Zespół
Dziecięcy „Mali Ochotni”, Regionalny Zespół „Ochotni”, Zespół muzyczny przy Szkole
Podstawowej im. M. Konopnickiej „El Bayo” i Zespół Regionalny „Mali Tylmanowianie” oraz
Zespół Muzyczny „Blue Szafir”. Przy Ośrodku Kultury w Ochotnicy Dolnej działa takŜe
StraŜacka Orkiestra Dęta, ognisko muzyczne liczące około 30 osób oraz młodzieŜowy zespół
teatralny.
Na terenie gminy Ochotnica Dolna działają takŜe inne organizacje mające wielki wkład w
ubogacanie kulturalnej sfery Ŝycia jej mieszkańców. Są to: Oddziały Związku Podhalan (w
Tylmanowej, Ochotnicy Dolnej i Ochotnicy Górnej) oraz kluby sportowe LKS KS „GORC”
Ochotnica i LKS „LUBAŃ” Tylmanowa.
2.3.2. Charakterystyka bazy turystycznej gminy Ochotnica Dolna
Bazę noclegowa na terenie gminy tworzą (dane GUS za 2006 r.):
•
1 Schronisko młodzieŜowe:
młodzieŜowe (znaczny spadek wykorzystania w ciągu
ostatnich lat)
•
liczba miejsc noclegowych całorocznych – 30;
liczba osób korzystających z noclegów w okresie I – XII – 16;
udzielone noclegi w okresie I –XII – 41.
1 Ośrodek wczasowy (znaczny spadek wykorzystania w ciągu ostatnich
lat):
•
•
•
3 Ośrodki kolonijne
kolonijne:
olonijne (duŜy wzrost skali działalności w ciągu ostatnich lat)
o
o
liczba osób korzystających z noclegów w okresie I – XII – 2 165;
o
1 Kemping:
Kemping
o
o
liczba osób korzystających z noclegów w okresie I – XII – b.d;
o
udzielone noclegi w okresie I –XII – b.d.
1 Pole biwakowe:
biwakowe
17
o
o
o
Pozostałe niesklasyfikowane obiekty:
obiekty
•
o
liczba obiektów – 1;
o
o
PowyŜej prezentowane dane nie uwzględniają miejsc noclegowych w gospodarstwach
agroturystycznych oraz tzw. kwater prywatnych. Tymczasem tylko w Stowarzyszeniu
Agroturystycznym „Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne” w gminie zrzeszonych było (2006 r)
28 gospodarstw. Ich goście, jak równieŜ liczba oferowanych miejsc noclegowych nie jest
uwzględniana w oficjalnych statystykach.
Baza nie ewidencjonowanych (w statystyce publicznej) obiektów noclegowych liczyła (w 2006
roku) 84 obiekty, w tym 28 wspomnianych wcześniej gospodarstw agroturystycznych, ale teŜ
37 kwater prywatnych i 19 innego typu obiektów zgłoszonych do gminnej ewidencji jako
„wynajem pokoi”.
Tabl. 2. Dane dotyczące noclegów udzielanych w gminie Ochotnica Dolna (2000, 2003 i 2006 r.).
Osoby korzystające z
W tym; turyści zagraniczni
Udzielone noclegi
noclegów
korzystający z noclegów I - XII
I - XII
2000
4 408
2
18 713
2003
5 247
6
19 199
2006
3 777
5
23 567
Rok
Źródło: GUS, Internet.
Zgodnie z oficjalnymi statystkami w 2006 r. w gminie z noclegów skorzystało 3 777 osób
(w tym 5 turystów zagranicznych). Łącznie udzielono ponad 23,5 tys. noclegów. Dane te
naleŜy traktować jako mocno zaniŜone z przyczyn wymienionych powyŜej. Rozwój mody na
spędzanie urlopów, czy nawet weekendów w gospodarstwach agroturystycznych skierował
znaczną część ruchu turystycznego, odwiedzającego omawiany obszar, właśnie do tego typu
kwater, które nie muszą (do określonej liczby pokoi) rejestrować swojej działalności. Z
drugiej strony naleŜy zwrócić uwagę, Ŝe prawie 26% wzrost liczby udzielonych noclegów
dokonał się przy niemal 15% spadku liczby turystów (osób korzystających z noclegów).
2.3.3. Sport i rekreacja.
Gmina posiada na swym terenie obiektów sportowych innych jak przyszkolne. Na terenie
gminy istnieją jedynie dwa boiska szkolne w Tylmanowej i w Ochotnicy Dolnej oraz
4 szkolne sale gimnastyczne. Istniejący piłkarski klub „Lubań” Tylmanowa korzysta ze
szkolnego boiska sportowego. W 1999 r. utworzono klub sportowy „Gorc” Ochotnica Dolna.
18
2.3.4. Baza turystyczna i ruch turystyczny w gminie Ochotnica Dolna na tle gmin
sąsiednich
Według danych uzyskanych ze sprawozdawczości GUS w sezonie letnim 2006 r. turystyczne
obiekty zbiorowego zakwaterowania w gminie Ochotnica Dolna dysponowały 448 miejscami
noclegowymi, z czego 380 było miejscami całorocznymi. Na 10 tys mieszkańców daje to
wskaźnik 565. Dla porównania w województwie wskaźnik ten wynosi 193, a w powiecie
nowotarskim 431. Tym samym pod względem ilości miejsc noclegowych per capia gmina
przewyŜsza zarówno powiat, jak i województwo. Trzeba zaznaczyć, w porównaniu do 2000
roku nastąpił pod tym względem wyraźny przyrost, natomiast nieznaczny spadek w 2006 r w
porównaniu do 2004 ma charakter przystosowawczo/modernizacyjny. Istnieje takŜe czynnik
o podłoŜu metodologicznej, który utrudnia porównywanie ilości miejsc noclegowych czasie.
To dość powszechne przekwalifikowanie znacznej części dotychczasowych tzw. „innych
obiektów hotelowych” i mniejszych pensjonatów w obiekty agroturystyczne, które z
niezrozumiałych
powodów
statystyka
publiczna
monitorująca
obszar
„turystyki”
nie
obejmuje (działalność ta klasyfikowana jest jako działalność okołorolnicza).
Tab. 3. Miejsca noclegowe w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w gminie Ochotnica Dolna i gminach
sąsiednich na koniec roku ( w nawiasie miejsca całoroczne)
Gmina
2000
2002
2004
2006
Czorsztyn
416 (182)
410 (182)
554 (356)
541 (351)
Krościenko
914 (424)
853 (507)
743 (502)
643 (408)
Ochotnica Dolna
320 (228)
262 (250)
466 (398)
448 (380)
Kamienica
77 (20)
203 (76)
113 (91)
230 (208)
Łącko
40 (40)
45 (10)
16 (16)
12 (12)
Bank Danych Regionalnych, GUS
Warto zauwaŜyć, Ŝe gmina Ochotnica Dolna (podobnie jak Czorsztyn i Kamienica)
odnotowała w analizowanym okresie wyraźny wzrost ilości miejsc noclegowych, podczas gdy
w gminach Krościenko n. Dunajcem i Łącko nastąpił w tym względzie wyraźny spadek.
W 2006 r. z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w gminie Ochotnica Dln.
skorzystało 3777 osób, czyli prawie 15% mniej jak w rekordowym 2000 roku (4408). Spadki
(ale znacznie głębsze) zanotowano równieŜ w gminach Łącko i Krościenko. W tym samym
czasie w gminach Czorsztyn i Kamienica zaobserwowano wyraźne wzrost turystów (osób
korzystających noclegów). Dane te zastawiono w tabeli poniŜej.
Tab. 4. Korzystający z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania w gminie Ochotnica Dolna i gminach sąsiednich
Gmina
2000
2002
2004
2006
Czorsztyn
5029
5624
9075
12459
Krościenko
16279
14045
13796
11784
4408
2779
3972
3777
Kamienica
660
1154
1624
1373
Łącko
783
367
240
288
Ochotnica Dolna
19
Wskaźnik osób korzystających z noclegów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wynosi w
gminie Ochotnica 476,1 i jest niŜszy niŜ wskaźnik obliczony dla całego powiatu
nowotarskiego (790,0) oraz województwa małopolskiego (809,6). Spośród gmin sąsiednich
lepszy wskaźnik mają Krościenko nad Dunajcem i Czorsztyn, a słabszy gmina Kamienica i
Łącko.
Zgoła inaczej przedstawia pozycja się gminy w ilości udzielonych noclegów.
W gronie gmin sąsiednich bezwzględnie lepsze są wprawdzie gminy Krościenko i Czorsztyn,
ale gmina Ochotnica systematycznie zwiększa liczbę udzielanych noclegów (podobnie jak
liderzy w tym względzie - gmina Czorsztyn i Kamienica) podczas gdy w Krościenku i Łącku
liczba ta wyraŜanie spadła (odpowiednio o ponad 50% i 7-mio krotnie !!!).
Tab. 5. Noclegi udzielone w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w gminie Ochotnica Dolna i gminach
sąsiednich na koniec roku ( w nawiasie miejsca całoroczne)
Gmina
2000
2002
2004
2006
Czorsztyn
17137
18565
29369
34815
Krościenko
60962
51981
54783
39825
Ochotnica Dolna
18713
16580
21804
23567
Kamienica
3046
7924
5085
11158
Łącko
2821
427
283
426
Wskaźnik ilości udzielonych noclegów per capita (2,97) jest wyŜszy jak w województwie
(2,34), ale niŜszy jak w powiecie nowotarskim (4,36). Gmina posiada za to wyjątkowo
korzystny wskaźnik ilości noclegów na 1 turystę. Wynosi on 6,2 dnia, najwięcej spośród
gmin sąsiednich, ale tez więcej jak w powiecie nowotarskim (5,5 dnia) i województwie (2,8
dnia).
2.3.5. Charakterystyka ruchu turystycznego w Małopolsce
Od początku prowadzania przez Małopolskę pomiarów ruchu turystycznego (z wyjątkiem
2005 r.), moŜemy mówić o stałej tendencji wzrostowej liczby turystów. Uwagę zwraca, Ŝe
ostatnio zaobserwowana zmiana liczby turystów wskazuje na większą dynamikę wśród
turystów odwiedzających inne miejscowości, poza Krakowem. Wynika to zapewne z dwóch
rzeczy – po pierwsze, naleŜy pamiętać, Ŝe Karków jest stosunkowo dobrze znany Polakom i
chęć ponownych odwiedzin z czasem zapewne maleje. Po drugie natomiast, z rosnącej
atrakcyjności innych miejsc w Małopolsce, poza Krakowem. Od 2003 roku liczba turystów
odwiedzających Małopolskie wzrosła z 6,2 mln osób do 11,3mln osób. Jeszcze większą
dynamikę zaobserwowano w zakresie przyjazdów turystów zagranicznych. W roku 2003 było
ich 1,0 mln, a w 2007 juŜ 3 mln.
Trudno jednoznacznie powiedzieć, czy obecny poziom liczby turystów – przynajmniej
krajowych – będzie w najbliŜszej przyszłości się dalej zwiększał, czy teŜ jesteśmy obecnie w
okolicach naturalnej górnej granicy tego poziomu. Zrozumiałe jest, Ŝe liczba turystów jest na
20
swój sposób ograniczona. Niemniej, waŜnym elementem mającym wpływ na poziom górnego
limitu w przypadku liczby turystów jest sytuacja gospodarcza kraju, poziom jego rozwoju, a
co się z tym wiąŜe równieŜ sytuacja materialna gospodarstw domowych. Biorąc pod uwagę
zmiany jakie w tej mierze zachodzą obecnie w Polsce, moŜna przypuszczać, Ŝe swoisty
boom turystyczny w Małopolsce nie został jeszcze wyczerpany.
Rys 6. Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
Główne tendencje
•
Utrzymuje się wzrostowa tendencja zarówno w przypadku odwiedzających, jak i
turystów przyjeŜdŜających do Małopolski. Szczególną dynamiką charakteryzują się
przyjazdy turystów krajowych. Wzrost w tym przypadku szacujemy na przeszło 30%
w porównaniu z rokiem ubiegłym.
•
Biorąc pod uwagę sytuację gospodarczą w kraju – wzrost gospodarczy, poprawiająca
sytuacja materialna gospodarstw domowych, wzrost wynagrodzeń – oraz zmiany w
stylu Ŝycia Polaków, moŜna przypuszczać, Ŝe tendencja wzrostowa w przypadku
turystów krajowych zostanie utrzymana. Na załamanie się wzrostowego trendu nie
wskazują teŜ zmiany, jakie w ruchu turystycznym obserwujemy dotychczas.
•
RównieŜ w przypadku turystów zagranicznych naleŜy się spodziewać, Ŝe ich liczba w
najbliŜszym czasie będzie rosnąć. Sprzyjać temu będzie m.in. poszerzająca się i
poprawiająca się oferta bazy noclegowej.
•
Na szczególną uwagę zasługuje oddziaływanie działań promocyjnych kierowanych do
turystów zagranicznych. WaŜnym ustaleniem badania jest duŜa znajomość reklam
Małopolski
wśród
obecnych
turystów
zagranicznych.
Oznacza
to,
iŜ
wielu
obcokrajowców przyjeŜdŜa do Małopolski zachęconych właśnie takimi działaniami.
Długofalowy
charakter
oddziaływania
tego
rodzaju
reklam
i
innych
działań
promocyjnych, wraz z powiększającą się grupą turystów, którzy juŜ Małopolskę znają
i deklarują, Ŝe będą rekomendować przyjazd tutaj swoim znajomym – kaŜą
21
przypuszczać, Ŝe dynamika wzrostu liczby turystów zagranicznych będzie w
najbliŜszym czasie coraz większa, prawdopodobnie nawet większa, niŜ w
•
przypadku turystów krajowych.
•
Średni czas pobytu turystów w Małopolsce, to 5 dni. Średni pobyt turystów
zagranicznych jest krótszy (średnio 3,95 dni) od czasu pobytu turystów krajowych
(4,82 dni). Ponadto w 2007 r. dała się zaobserwować róŜnica w średnim czasie
pobytu turystów w Krakowie i poza Krakowem – stosunkowo dłuŜsze pobyty
odnotowano w przypadku turystów przebywających poza Krakowem.
•
Turyści krajowi przyjeŜdŜający do Małopolski zatrzymywali się przede wszystkim w
kwaterach prywatnych bądź pensjonatach. Odmienne preferencje mają turyści
zagraniczni – większość z nich zatrzymała się w hotelach.
•
Większość turystów przyjechała do Małopolski samochodem osobowym. Dotyczy to w
podobnym stopniu turystów krajowych, co zagranicznych. Jedna piąta turystów
krajowych korzystała z pociągu, zaś 51% turystów zagranicznych – z samolotu.
•
Dwa najczęściej wskazywane przez turystów cele przyjazdu, to wypoczynek i
zwiedzanie zabytków. Co zrozumiałe, zwiedzanie zabytków znacznie częściej
wskazywane było jako cel przyjazdu przez turystów w Krakowie.
•
Niemal wszyscy turyści, nawet ci zagraniczni, zorganizowali przyjazd do Małopolski
•
Blisko połowa turystów krajowych przyjeŜdŜa do Małopolski z własną rodziną. Wśród
we własnym zakresie.
turystów zagranicznych odsetek ten jest mniejszy – 22%.
•
Zdecydowana większość turystów krajowych podróŜowała do Małopolski kolejny raz.
Ponad połowa z nich podróŜuje do Małopolski dosyć regularnie – co najmniej raz w
roku. Odmiennie wygląda sytuacja w przypadku turystów zagranicznych. W ich
przypadku ponad połowa (57%) odwiedziła Małopolskę po raz pierwszy.
•
Informacji na temat miejscowości, do której wyjeŜdŜają szukają przede wszystkim
turyści zagraniczni. Zdecydowanie najczęściej wykorzystywane źródło, to internet.
Wśród turystów (zwłaszcza zagranicznych) stosunkowo popularne są równieŜ
przewodniki turystyczne.
•
Zdecydowanie większe wydatki niŜ turyści krajowi w związku z przyjazdem do
Małopolski ponoszą turyści zagraniczni. Turyści zagraniczni w trakcie swojego
pobytu w Małopolsce w wydawali średnio na osobę 1903 zł. Turyści krajowi
natomiast 498 zł.
•
Ogólne oceny pobytu w Małopolsce formułowane przez turystów są bardzo dobre lub
dobre. Wysoko oceniane są równieŜ przez turystów atrakcje turystyczne Małopolski.
Szczególną popularnością wśród turystów cieszy się Kraków.
•
35% turystów krajowych spotkała się z reklamami Małopolski zachęcającymi do
przyjazdu do tego regionu. Najczęściej reklamy takie widziano w internecie.
•
Turyści krajowi odwiedzający Małopolskę pochodzą najczęściej z okolicznych
województw – w sumie z województw sąsiadujących z Małopolską było 35%
odwiedzających Małopolskę Polaków. Bardzo częstymi gośćmi w Małopolsce są
mieszkańcy województwa Mazowieckiego (20%).
•
Wśród turystów zagranicznych najwięcej jest turystów z Wielkiej Brytanii, a w dalszej
kolejności z Niemiec, Włoch i USA.
22
Pełne zestawienie województw, wg. udziału w przyjazdach do Małopolski obrazuje poniŜsza
tabela.
Tab. 7. Udział przyjazdów w przyjazdach do Małopolski wg. województw
Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
Analogiczne zestawienie kierunków zagranicznej turystyki przyjazdowej, pokazuje rosnącą
role transportu lotniczego. Z wyjątkiem Niemców (2 miejsce) i Ukraińców (7 miejsce)
dominują przyjazdy z krajów, które nie są naszymi są sąsiadami
Rys 8. Udział przyjazdów w przyjazdach do Małopolski wg. krajów
Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
23
O tym jak zróŜnicowane są motywy przyjazdów moŜna się przekonać analizując poniŜszy
wykres.
Rys. 9. Źródło Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
Dominują wskazania na wypoczynek i zwiedzanie zabytków, ale warto się przyjrzeć teŜ
innym
odpowiedziom,
pamiętając,
Ŝe
1%
wskazań
odpowiada
113.000
osób.
Najpojemniejszą odpowiedzią jest „wypoczynek”, na który przypada aŜ 60% wskazań. Z kolei
zwiedzanie zabytków okazuje się Ŝe jest największym magnesem dla obcokrajowców (aŜ
70% wskazań). Zabytki są wyraźną, ale nie wyłączną domeną Krakowa. AŜ 15% wskazań
przypada na narty podawane jako motyw przyjazdu do Małopolski (dodatkowo 2% na
snowboard) razem daje to blisko 2 mln narciarzy i snowboardzistów. Inne rodzaje turystyki
aktywnej uzyskują 7% wskazań, ale dodatkowo trekking (wędrówki po górach) 3% i jazda na
rowerze 1%. Te formy turystyki aktywnej wskazało prawie 1,240 mln osób. Cele podróŜy inne
jak Kraków uzyskują jeszcze wyŜsze wskaźniki wskazań na róŜne formy turystyki aktywnej.
Ciekawe jest przyglądnięcie się strukturze wydatków turystów.
PoniŜszy wykres przedstawia rodzaje wydatków oraz częstotliwość – jaki odsetek turystów
ponosi poszczególne wydatki. Jak się moŜna było domyślać, turyści zagraniczni częściej (i
zapewne więcej) wydają pieniądze w związku z pobytem.
24
Rys 10. Źródło Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
Turyści zagraniczni wydają w trakcie swojego pobytu niemal 4 razy więcej pieniędzy niŜ
turyści krajowi. Średnie wydatki na jedną osobę turystów krajowych, to 498 zł, natomiast
wśród turystów zagranicznych jest to 1903 zł.
Rys 11. Źródło. Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
W ostatnim roku wyraźnie wzrastają wydatki, jakie odwiedzający Małopolskę ponoszą w
trakcie pobytu w regionie. Niemniej, porównując obecne wartości z wynikami z lat ubiegłych
naleŜy mieć na uwadze, Ŝe w ostatnim roku, inaczej niŜ poprzednio, gości odwiedzających
Małopolskę pytano o łączne wydatki. W latach ubiegłych pytano o wydatki bez uwzględnienia
noclegu.
25
Odpowiedzi uzyskane w badaniu – zarówno w I, jak i III kwartale wskazują, Ŝe turyści
przyjeŜdŜają do Małopolski w jednym, najczęściej tym samym okresie roku. Osoby badane w
I kwartale mówiły, Ŝe jest to właśnie I kwartał, zaś turyści badani w III kwartale mówią, Ŝe jest
to III kwartał. W tym sensie moŜna mówić o bardzo duŜym przywiązaniu do konkretnego
sezonu. Zestawione wyniki dają bardzo dobre wyobraŜenie o sezonowości w przyjazdach do
Małopolski. W dalszym ciągu moŜna mówić o dominacji sezonu letniego ( tylko na dwa
miesiące wakacyjne przypada aŜ 40% wskazań), ale wyraźnie zarysowuje się teŜ drugi szczyt
przyjazdów przypadający na luty i styczeń, kiedy w Polsce trwają ferie zimowe. Sezonowość
ma znacznie mniejsze znaczenie w przypadku przyjazdów do Krakowa i w przypadku wizyt
obcokrajowców.
Z drugiej strony trzeba zauwaŜyć, Ŝe miesiącem zdecydowanie najmniej preferowanym przez
turystów jest listopad, o czym decydują względy klimatyczno-pogodowe.
Rys 12. Źródło Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
Niespełna połowa turystów przed przyjazdem do Małopolski szukała informacji na temat
miejscowości, w której się zatrzymali. Znacznie częściej niŜ turyści krajowi, takimi
informacjami byli zainteresowani turyści zagraniczni. Wśród turystów zagranicznych
przeszło trzy czwarte poszukiwało tego rodzaju informacji przed przyjazdem. W dalszym
ciągu niezastąpionym źródłem informacji są rekomendacje od rodziny i znajomych.
Stosunkowo często poszukując informacji turyści (zwłaszcza zagraniczni) korzystają równieŜ
26
z przewodników turystycznych. Dynamika zmian wskazuje jednak, ze głównym źródłem
informacji dla turystów staje się Internet.
Tab. 13. Źródło: Badanie ruchu turystycznego w województwie małopolskim , Raport końcowy, IPSOS, Warszawa 2007
III. ANALIZA STRATEGICZNA OBSZARU TURYSTYKA
Poza naturalnymi i kulturowymi walorami warunkującymi rozwój turystyki istnieją takŜe inne
czynniki warunkujące rozwój efektywnej gospodarki turystycznej w gminie, które moŜna
pogrupować w trzech kategoriach:
- Czynniki społeczne:
1. Aktywność społeczna i ekonomiczna, rozwój intelektualny i zakres zaspokojenia potrzeb
materialnych mieszkańców gminy,
2. Zakres i dynamika działania partnerów społecznego trójkąta współpracy ( partnerzy
publiczni, gospodarczy i społeczni) w realizacji strategii zrównowaŜonego gminy Ochotnica
Dolna,
3. Zakres utoŜsamienia mieszkańców gminy z programami rozwoju gospodarki turystycznej,
zwłaszcza w zakresie: kształtowania i ochrony środowiska, promocji i spójnej wizualizacji
gminy, recepcji turystów itd.
- Czynniki finansowe:
1. Wzrost budŜetu, w tym: czas i zakres zaspokojenia podstawowych potrzeb mieszkańców,
zbudowanie pełnej infrastruktury komunalnej itd.
2. Aktywność prywatnego kapitału inwestycyjnego,
3. Aktywność organizatorów turystyki i usług okołoturystycznych (np. organizatorów usług
czasu wolnego itd.)
4. Ilość środków finansowych poza budŜetem gminnym, pochodzących z krajowych i
unijnych funduszy.
- Czynniki planistyczne:
1. Zaawansowanie opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z
zachowaniem wszystkich zasad kształtowania środowiska kulturowego i przyrodniczego w
27
kontekście ochrony i eksponowania walorów turystycznych obszaru,
2. Realizacja zintegrowanego, interdyscyplinarnego planu strategicznego i planów
operacyjnych budowania produktów turystycznych współpracujących, uzupełniających się
i nie konkurujących ze sobą.
III.1 . Analiza SWOT
Główna metodą stosowana do analizy strategicznej „obszaru TURYSTYKA” jest analiza SWOT.
Nazwa tej techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:
S
- Strengths
- Silne strony, atuty
ZASOBY
GMINY
W
O
T
- Weaknesses
- Opportunities
- Threats
- Wady, słabości,
ZASOBY
słabe strony
GMINY
- Okazje, moŜliwości,
OTOCZENIE
szanse
GMINY
- Trudności,
OTOCZENIE
zagroŜenia
GMINY
Tab. 14. Schemat analizy SWOT
Technika ta pozwala ocenić zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć
wpływ na powodzenie planu strategicznego, dlatego stanowi uŜyteczną pomoc prowadzącą
do dokonania analizy zasobów i otoczenia gminy oraz określenia priorytetów rozwoju.
W celu uzyskania jasnej analizy przyjmuje się, Ŝe mocne strony i słabe strony to czynniki
wewnętrzne z punktu widzenia jednostki samorządowej, ew. takie, na które społeczność
lokalna ma wpływ, a szanse i zagroŜenia to czynniki zewnętrzne, znajdujące się w otoczeniu
gminy. PoniŜej prezentujemy zapisy wycinkowej (branŜowej) analizy SWOT dla obszaru
strategicznego TURYSTYKA w gminie Ochotnica Dolna, stworzone przez uczestników
warsztatów strategicznych które odbyły się w dniach 10 marca i 7 maja 2008 w siedzibie
Urzędu Gminy w Ochotnicy Dolnej. Pomimo wycinkowego (branŜowego) charakteru
zaprezentowanej poniŜej Analizy SWOT dla obszaru TURYSTYKA starano się uwzględnić w
niej zarówno nie tylko czynniki przyrodnicze i kulturowe, ale dla szerszego obrazu ujęto
równieŜ kluczowe czynniki społeczne, finansowe i planistyczne.
OBSZAR: TURYSTYKA
Mocne strony
•
Wysoka atrakcyjność turystyczna
•
Zaradność i pracowitość mieszkańców
28
•
śyczliwość i gościnność mieszkańców,
•
Piękny krajobraz kulturowy,
•
DuŜa liczba widokowych polan, panorama Tatr
•
Dogodna baza wypadowa w okoliczne rejony turystyczne
•
DuŜa ilość istniejących miejsc noclegowych
•
Korzystne tendencje rozwoju ruchu turystycznego
•
Korzystne wskaźniki długości pobytu turystycznego w gminie
•
Bogata tradycja, kultura, historia
•
Lokalna Grupa Działania Gorce – Pieniny i Program Leader
•
Zdrowa Ŝywność - produkty lokalne
•
„NajdłuŜsza wieś w Polsce” – marka „handlowa”
•
Relatywnie niski koszty pracy (niska wysokość wynagrodzeń),
•
Istniejący kompleksowy wielkoobszarowy system obszarów chronionych
•
Czyste środowisko i dobra infrastruktura ochrony wód i powietrza,
•
Gęsta sieć szlaków turystycznych,
Atrakcyjny akwen wodny (Jezioro Czorsztyńskie) połoŜony w niedalekiej odległości
•
DuŜa lesistość,
•
Mała gęstość zaludnienia,
•
DuŜa dostępność map, przewodników, publikacji,
•
Członkostwo w Euroregionie Tatry,
•
Brak konfliktów społecznych
Słabe strony
•
Słaba promocja gminy
•
Słaba dostępność komunikacyjna, zły stan techniczny dróg
•
Niski wskaźnik przedsiębiorczości
•
Słaba współpraca gminy z przedsiębiorcami
•
Słaby zasięg Internetu i sieci komórkowych
•
DuŜe rozdrobnienie gruntów (bariera dla inwestycji)
•
Słabo rozwinięta oferta gastronomiczna i rozrywkowa, uboga oferta
zagospodarowania wolnego czasu
•
Brak przygotowanych terenów inwestycyjnych
•
Brak lokalnego kapitału
•
Brak centrum informacji turystycznej
•
B. mała liczba turystów zagranicznych
•
Brak rozwiniętych usług około-turystycznych
•
Brak współpracy między podmiotami turystycznymi
•
Brak wypoŜyczalni sprzętu turystycznego
•
Brak kąpieliska,
•
Brak nowoczesnych wyciągów narciarskich
•
Słaba sieć połączeń autobusowych
•
Brak transportu kolejowego
•
Peryferyjne połoŜenie w stosunku do ośrodków decyzyjnych i tzw. „ośrodków
wzrostu”
•
Słaba oferta zagospodarowania wolnego czasu
29
•
Istnienie przypadkowych i rozproszonych form zabudowy oraz chaos w planowaniu
przestrzennym siedlisk ludzkich
•
Niewystarczająca ilość wykwalifikowanej kadry turystycznej (np. przewodników,
instruktorów, menadŜerów)
•
Odpływ młodych, wykształconych ludzi
•
Słaba znajomość języków obcych
•
Słaba obecność podmiotów turystycznych z terenu gminy w Internecie
Szanse
•
Fundusze strukturalne, Oś Leader
•
Fundusze unijne dla przedsiębiorców
•
Fundusze unijne wspierające rozwój turystyki
•
Przyjęcie ustawy „górskiej” wspierającej gospodarowanie na obszarach górskich
•
Powrót ludzi z emigracji (z kapitałem)
•
Istniejące warunki dla powstania stacji narciarskiej
•
Budowa obiektów rekreacyjnych i turystycznych
•
Utworzenie szlaku wodnego z Krościenka (na Dunajcu)
•
Odbudowa i promocja kultury wołoskiej
•
Bogacenie się społeczeństwa
•
Wzrost zainteresowania agroturystyką
•
Nowe przepisy dot. agroturystyki (ułatwienia dla kwaterodawców)
•
Atrakcyjna oferta kulturalna w okolicznych gminach
•
Rosnący poziom dopłat bezpośrednich dla rolników
•
MoŜliwość pozyskiwania funduszy ze względu na połoŜenie transgraniczne
•
Postęp tempa budowy autostrad i dróg szybkiego ruchu skracajmy dojazd z dalszych
aglomeracji
•
Wzrost gospodarczy (makroekonomiczny)
•
Postęp techniczny w dziedzinie łączności
•
Zmiana stylu Ŝycia, upowszechnienie turystyki aktywnej, rekreacyjnej i
specjalistycznej
•
Rosnąca tendencja „powrotu do natury” w społeczeństwach Europy oraz moda na
aktywny wypoczynek
•
Rozwój motoryzacji
•
Liczne grono sympatyków, miłośników regionu
•
Moda na regionalizmy, kulturę etniczną
•
Kultywowanie tradycji regionalnych
•
Dynamiczny rozwój tanich linii lotniczych (Balice)
•
Budowa lotnisk w Nowym Targu i Starym Sączu
ZagroŜenia
•
Wysokie podatki i parapodatki, wysokie koszty pracy
•
Zmieniające się przepisy prawne
•
Zawiłość i niezrozumiałość przepisów
30
•
Peryferyjne
połoŜenie
gminy
w
stosunku
do
głównych
centrów
Ŝycia
gospodarczego Polski
•
Zjawisko ekoszantaŜu i ekosabotaŜu uprawianego w stosunku do waŜnych
inwestycji
•
Konkurencja innych regionów agroturystycznych
•
Lepsza promocja innych regionów
•
Bogatsza oferta kulturalna w innych gminach
•
Bardziej kompleksowa oferta turystyczna sąsiednich gmin
•
Brak współdziałania mieszkańców
•
Otwarcie granic dla polskich turystów i zmiana preferencji urlopowych
•
Niekorzystne połoŜenie w stosunku do planowanych autostrad,
•
Konkurencja
innych
regionów
(krajów),
w
tym
konkurencyjność
produktów
turystycznych oferowanych przez przyległe obszary
•
Centralizacja i odwrót od samorządności,
•
Ograniczenia
w
inwestowaniu
w
poszerzonej
otulinie
GPN
i
obszarach
chronionego krajobrazu
•
Zanikanie tradycyjnych forma gospodarowania, w tym zanikanie pasterstwa i
konsekwencje w postaci zarastania polan widokowych,
•
Starzenie się społeczeństwa,
•
Niepewność konsekwencji wdroŜenia programu Natura 2000,
•
Globalizacja
Rekomendacje z przeprowadzonej analizy SWOT na poziomie ogólnym powinny skupić się
na promowaniu i wykorzystaniu silnych stron gminy, których jak się okazuje jest bardzo
wiele. W oparciu o istniejące silne strony naleŜy tez konstruować i udoskonalać moŜliwie
zintegrowane produkty turystyczne. Równocześnie naleŜy zauwaŜać słabe strony i dąŜyć do
ich wyeliminowania poprzez uruchomienie odpowiednich działań i programów dąŜących w
określonej perspektywie czasowej do ich wyraźnego zmniejszenia lub tam gdzie to moŜliwe
do wyeliminowania.
Planowane działania powinny takŜe uwzględniać szanse pojawiające się przed gminą w
przyszłości lub w jego otoczeniu. Odpowiednio wcześnie przeprowadzone rozpoznane szans
i zaprojektowanie adekwatnych programów moŜe i powinno doprowadzić do polepszenia
pozycji
konkurencyjnej
gminy
Ochotnica
Dolna.
Podobnie
odpowiednio
wcześnie
zdiagnozowane zagroŜenia umoŜliwiają wdroŜenie efektywnych działań „osłonowych”, które
prowadzą do minimalizowania negatywnych skutków w przyszłości a jeŜeli są lepiej
realizowane niŜ na obszarach konkurencyjnych, takŜe poprawiają pozycję konkurencyjną
gminy.
Diagnoza stanu rozwoju turystyki w połączeniu z analizą SWOT stwarza punkt wyjścia do
sformułowania misji, celów priorytetowych, głównych programów rozwoju oraz konkretnych
zadań.
31
IV. PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA DOLNA
IV.1 . Turystyka zrównowaŜona jako realizacja zasad zrównowaŜonego rozwoju
Początki koncepcji zrównowaŜonego rozwoju wielu badaczy umiejscawiają w połowie lat
siedemdziesiątych. Jej narodziny stanowiły wyraz reakcji na coraz większą ingerencję
człowieka w zasoby naturalne oraz tradycyjne kultury i społeczności, w konsekwencji
wzrostu gospodarczego i demograficznego. Powstanie w literaturze światowej nowego
pojęcia zrównowaŜony rozwój (sustainable development) było wynikiem wielu debat
naukowych oraz raportów Klubu Rzymskiego. Za prekursora uznaje się Simona Kuznetsa laureata Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1971 roku, pioniera tzw. rachunku
sozoekonomicznego, który juŜ w latach pięćdziesiątych wskazywał na wielowymiarowy
charakter skutków działalności gospodarczej człowieka. Określenie „zrównowaŜony rozwój"
stało się powszechnie znane w kręgu specjalistów w następstwie prac Brundland
Commission w 1987 roku. Zdefiniowała go ona jako „rozwój uwzględniający potrzeby dnia
dzisiejszego bez zagraŜania przyszłym pokoleniom w realizowaniu ich potrzeb". Kilka lat
później, w 1992 roku, podczas światowej konferencji w Rio de Janeiro (określanej mianem
Szczytu Ziemi) zrównowaŜony rozwój się celem uznanym przez wszystkie państwa.
Współcześnie koncepcja ta jest powszechnie akceptowana i jej znaczenie w gospodarce
światowej, takŜe w przemyśle turystycznym, stale wzrasta.
Koncepcja zrównowaŜonego rozwoju opiera się na czterech zasadach:
1. całościowego, międzysektorowego planowania i opracowywania strategii rozwoju;
2. zachowania fundamentalnych procesów ekologicznych;
3. ochrony zarówno dziedzictwa człowieka, jak róŜnorodności biologicznej Ŝycia na Ziemi;
4. rozwoju nie powodującego wyczerpania zasobów naturalnych, z których winny korzystać
zarówno obecne, jak i przyszłe pokolenia.
Na
gruncie
turystyki
koncepcja
rozwoju
zrównowaŜonego
znalazła
bezpośrednie
odwzorowanie w pojęciu „turystyki zrównowaŜonej" (sustainable tourism). Turystyka
zrównowaŜona dotyczy szeroko pojętej koncepcji rozwoju turystycznego przyjaznego
środowisku (...), koncepcji, która dotyczy wszystkich znanych rodzajów turystyki po
dokonaniu
ich
stosownej
zrównowaŜonego
na
ekologizacji".
dziedzinę
rozwoju
Przeniesienie
turystyki
jest
ogólnych
jeszcze
zasad
pełniej
rozwoju
wyraŜone
w podanej przez Federację Parków Narodowych i Rezerwatów Przyrody Europy definicji,
według
której
zarządzania
i
turystyka
zrównowaŜona
aktywności
turystycznej,
to:
która
„KaŜda
forma
podtrzymuje
rozwoju
turystycznego,
ekologiczną,
społeczną
i ekonomiczną integralność terenów, a takŜe zachowuje dla przyszłych pokoleń w nie
zmienionym
stanie
zasoby
naturalne
i
kulturowe
tych
obszarów".
Idea
turystyki
zrównowaŜonej lub, jak się to często określa, turystyki łagodnej czy teŜ turystyki przyjaznej
środowisku, stanowi więc z załoŜenia przeciwwagę dla turystyki masowej. Masowość
turystyki nie jest przy tym rozumiana w znaczeniu ilościowym, tj. jako uprawianie jej przez
wielką rzeszę ludzi, lecz jakościowym - jako cecha prowadząca do utraty funkcji
wychowawczej i poznawczej, przyczyniająca się do degradacji walorów turystycznych, nie
sprzyjająca budowaniu pozytywnych więzi międzyludzkich itp.
32
Ogólne zasady kształtowania i rozwoju turystyki zrównowaŜonej moŜna zawrzeć
w czterech fundamentalnych załoŜeniach:
• rozwój turystyki powinien być dostosowany do rodzaju i jakości zasobów środowiska
przyrodniczego i nie moŜe się przyczyniać do ich degradacji;
• miejscowa ludność powinna partycypować we wszystkich przedsięwzięciach związanych
z turystyką, które podejmowane są na zamieszkanych przez nią terenach;
• oferta turystyczna powinna się opierać na miejscowych zasobach naturalnych, ludzkich
i materialnych; powinno się realizować obiekty niewielkie, dostosowane skalą do otoczenia;
• rozwój turystyki powinien być zintegrowany z miejscowym rozwojem gospodarczym oraz
być korzystny etycznie, społecznie i ekonomicznie dla miejscowej ludności.
Przyjęcie tych załoŜeń oznacza więc potrzebę nie tylko sformułowania określonych strategii
rozwoju, ale takŜe odpowiedniego ukształtowania systemu regulacji procesów rozwojowych
oraz
wyposaŜenia
podmiotów
administracji
publicznej
w
odpowiednie
instrumenty
oddziaływania na rzecz rozwoju zrównowaŜonego w państwie, regionie i innych układach
społeczno-gospodarczych.
Rozwój
zrównowaŜonej
turystyki
wiejskiej
stanowi
często
siłę
motoryczną
całej
gospodarki regionu. Nie naleŜy jednak nigdy dopuszczać do sytuacji zbytniego uzaleŜnienia
obszarów wiejskich od turystyki, a tym bardziej do turystycznej „mono-kultury”. Grozić to
moŜe
w
razie
kryzysu
tej
dziedziny
gospodarowania
ujemnymi
konsekwencjami
ekonomicznymi dla całej wiejskiej społeczności. Niezbędne jest zachowanie właściwej
proporcji między turystyką, rolnictwem i innymi formami aktywności gospodarczej
mieszkańców wsi. Jej zachwianie przez nadmierny rozwój turystyki i ogranicz;; specyficznych
dla terenów wiejskich tradycyjnych form gospodarowania pozbawia ofertę wypoczynku na
wsi
wielu
istotnych
atutów
i
moŜe
spowodować
zmianę
preferencji
wielu
jej
dotychczasowych zwolenników.
Odstępstwa od zasad zrównowaŜonego rozwoju turystyki wiejskiej mogą równieŜ
spowodować inne zagroŜenia dla szeroko rozumianego środowiska. Niektóre formy
aktywności turystycznej lub sportowej niszczą środowisko przyrodnicze i płoszą dziką
zwierzynę. Napływ duŜej liczby turystów moŜe znacznie obniŜyć atrakcyjność terenów
wiejskich
i
przez
nadmierne
zanieczyszczenie
zorganizowane
powodować
środowiska
wiejskie
będzie
zatłoczenie,
-
a
społeczności.
utratę
wzmoŜony
ponadto
Nadmierny
tradycyjnego
ruch
drogowy,
destabilizować
rozwój
charakteru
większy
lokalne,
budownictwa
wiejskiej
hałas
tradycyjne
letniskowego
zabudowy,
wzrost
zanieczyszczenia środowiska oraz próby sterowania rozwojem terenów wiejskich i lokalnymi
społecznościami przez wpływowe zazwyczaj osoby z zewnątrz. Nowe obiekty turystyczne
zarządzane i kontrolowane przez obcych przedsiębiorców kolidować mogą z tradycyjnym
charakterem Ŝycia i pracy lokalnej ludności oraz stylem architektonicznym wiejskiej
zabudowy. Ponadto przedsiębiorcy ci nie przyczyniają się do rozwoju terenów wiejskich
i poprawy Ŝycia mieszkańców: często korzystają z usług i siły roboczej z zewnątrz,
niechętnie uczestnicząc w inwestycjach infrastrukturalnych i transferują zyski.
33
IV.2 . Wizja i priorytety
Kluczowe znaczenie dla strategii rozwoju turystki w gminie Ochotnica Dolna ma
sformułowanie
misji,
priorytetów
i
programów
operacyjnych
(działań
i zadań) oraz zasad wdraŜania jej w Ŝycie.
Na potrzeby Strategii Rozwoju Turystyki nie formułowano nowej wizji, przyjęto natomiast
wizję sformułowana w aktualizowanej równolegle Strategii Rozwoju Gminy Ochotnica Dolna,
czyli najwaŜniejszym dokumencie strategicznym gminy. Wizja ta podkreśla wiodącą role
turystki oraz wolę stosowania zasad zrównowaŜonego rozwoju łącznie z koniecznością
zachowania unikalnych walorów naturalnych (dziedzictwo przyrodnicze).
Tak
sformułowana
wizja
zakłada,
Ŝe
Gmina
rozpoczyna
proces
stopniowego
przeobraŜenia od „oazy spokoju” do „enklawy aktywnego wypoczynku” w sercu Gorców.
Zakłada się, Ŝe to zrównowaŜona turystyka aktywna przyczyni się do wzrostu poziomu Ŝycia
mieszkańców, zapewniając im „godne i szczęśliwe Ŝycie”. Zmianie przyświecała intencja
ukierunkowania rozwoju turystyki w gminie w kierunku turystyki aktywnej w miejsce
tradycyjnej turystyki opierającej się na pasywnym wypoczynku. W tym sensie naleŜy
zauwaŜyć jakościową zmianę w rodzaju oferty turystycznej, która ma stać się głównym
magnesem dla turystów.
WIZJA
Gmina Ochotnica Dolna - enklawą aktywnego wypoczynku
w sercu Gorców.
Dla realizacji powyŜszej wizji przyjęto dwa główne priorytety:
Priorytety:
Priorytet I.
Tworzenie warunków do rozwoju turystyki, poprzez rozwój infrastruktury
turystycznej i okołoturystycznej
Priorytet II.
Wzmocnienie pozycji konkurencyjnej gminy Ochotnica Dolna przez
wzbogacenie oferty produktów turystycznych i efektywną ich promocję
IV.3 . Program Operacyjny – zestawienie kluczowych działań
PoniŜej zestawiono 31 działań będących efektem warsztatów strategicznych z udziałem
kluczowych interesariuszy (stakeholders), zweryfikowanych i rozwiniętych następnie przez
ekspertów Karpackiego Instytutu Rozwoju Regionalnego. Działania przypisano do dwóch
głównych priorytetów, które mają kluczowe znaczenie dla powodzenia realizacji wizji
rozwoju gminy Ochotnica Dolna.
34
Działania zakwalifikowane do Priorytetu I mają najczęściej charakter twardy (inwestycyjny lub
organizacyjny (jak np. Nauka języków obcych (gł. j. angielskiego) dla kadr turystyki). Stąd
względnie łatwo moŜna było określić ich koszt, kolejność i czas realizacji. Częściowo
działania te pokrywają się z działaniami przyjętymi w Strategii Rozwoju Gminy Ochotnica
Dolna do 2020 roku, która nie tylko poprzez wskazanie kluczowych projektów z zakresu
turystyki, ale takŜe pośrednio np. poprzez poprawę dostępności komunikacyjnej (np.
budowa i remont dróg), czy poprzez poprawę stanu środowiska naturalnego (budowa
kanalizacji i modernizacja oczyszczalni) ma bardzo duŜe znaczenie dla rozwoju turystyki.
Przyjęto zasadę, Ŝe ich znaczenie jest szersze niŜ tylko dla rozwoju turystyki w gminie, a
nadrzędne jest ich „cywilizacyjne znaczenie” dla poprawy warunków Ŝycia mieszkańców. W
niniejszej strategii skupiono się zatem na działaniach ściśle związanych z rozwojem
turystyki w tym rozwojem infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej oraz działaniami
edukacyjnymi i promocyjnymi ściśle związanymi z turystyką.
Działania przypisane do Priorytetu II mają formę wstępnie zarysowanych produktów
turystycznych, których stworzenie lub rozwijanie ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia
wzmocnienia pozycji konkurencyjnej gminy Ochotnica Dolna. Niespójność nazewnictwa jest
tylko pozorna. Inne sformułowanie produktu np. budowa „Wioski Przygody” przybiera
bowiem postać konkretnego działania zaplanowanego do zrealizowania. Dla Priorytetu II
celowo
wybrano
kompleksowego
jednak
charakteru
formę
i
„produktu
konieczności
turystycznego”
prowadzenie
dla
podkreślenia
profesjonalnego
ich
marketingu
kierowanego do wybranych grup docelowych. Zorientowane na sukces produkty turystyczne
nie mogą kończyć się na etapie inwestycyjnym czy organizacyjnym, lecz wymagają
przemyślanych i konsekwentnie realizowanych działań promocyjnych.
Priorytet I.
Tworzenie warunków do rozwoju turystyki, poprzez rozwój infrastruktury turystycznej
turystycznej i
okołoturystycznej
kod
Działanie
lokalizacja
instytucje
lata
wdraŜające
szacowany.
koszt w tys.
zł
I.1.
Budowa stacji narciarskiej wraz z
infrastrukturą towarzyszącą
I.2.
Ochrona zabytków kulturowych
(kapliczki, szałasy itp.)
I.3.
I.4.
północne i
północno-wschodnie
zbocza Lubania
hale i polany, gł. na
południowych
zboczach Gorców,
Adaptacja wytypowanych kolyb
hale i polany, gł. na
(szałasów pasterskich) na obiekty
południowych
noclegowe
zboczach Gorca
Budowa infrastruktury ,,Wioski
preferen. lokalizacja.
Przygód" skupiającej róŜnorodne formy
Dolina Skrodnego,
turystyki aktywnej, strzelnica, park
alternat. lokalizacja.
sznurowy, ambony obserwacyjne,
Gorcowe-Górniki
35
25.000
Inwestorzy
2010-
(bez
prywatni
2011
wykupu
gruntów)
gmina,
inwestorzy
2009-
prywatni,
2011
1000
klaster, LGD G-P
gmina,
inwestorzy
2010-
prywatni,
2011
400
klaster, LGD G-P
inwestorzy
prywatni,
klaster, LGD G-P
800
20122014
(bez
wykupu
gruntów)
szałasy i schrony, zjazdy na linie, tory
przeszkód dla quadów, itp.
/Wyręby pod
Gorcem lub
Gardoniowskie
Polany/Rynsztok
pod Lubaniem
I.5.
Budowa hotelu i centrum
konferencyjnego na potrzeby
inwestorzy
2010-
prywatni,
11
Teren całej gminy
gmina,
2014
300
Budowa i modernizacja mniejszych
Ochotnica Górna
inwestorzy
wyciągów narciarskich (Studzionki,
(Studzionki, Ustrzyk,
prywatni,
2012
1800
Czepiele) i inne
Czepiele) i inne
klaster,
2013
250
organizacji wyjazdów motywacyjno-
Teren całej gminy
4000
szkoleniowych
I.6.
Budową obiektów sportowych; boisk,
stadionu
I.7.
I.8
gmina,
inwestorzy
Budową obiektów sportowych; (korty,
baseny) w Tylmanowej
Teren całej gminy
prywatni,
partnerstwo
publicznoprywatne
I.9
Utworzenie Centrów Informacji
Turystycznej przy Wiejskich Ośrodkach
150 +
WOK na terenie
gminy
Kultury
I.10
gmina,
2011
koszty
prowadze
nia
Zintegrowanie gminnej turystycznej
bazy danych z regionalnym I
tworzonym przez LGD „Gorce –Pieniny”
---
systemem informacji turystycznej i
gmina, LOT,
100
MOT, LGD G-P,
internetowym serwisem rezerwacyjnym
I.11
wzdłuŜ Dunajca
Wytyczenie nowych ścieŜek
rowerowych na terenie gminy (w
uzodnieniu z Lasami Państwowymi,
Górczańskim Parkiem Narodowym oraz
Popradzkim Parkiem Krajobrazowym) oznakowanie, punkty regeneracyjne,
(wschodnim
brzegiem z
Kłodnego do
Pasówki, z
Ochotnicy Dolnej
gmina, LOT,
PTTK, LGD G-P,
2012
50
2017
2000
2009
30
(Kapłony) po
Przełęcz Wierch
Młynne i inne
gmina,
I.12
Tylmanowa –
inwestorzy
Budowa basenu kąpielowego w
Gabrysie
prywatni,
Tylmanowej
ewentualnie inne na
partnerstwo
terenie całej gminy
publicznoprywatne
I.13
Promocja Szlaku Papieskiego umieszczenie tablic informacyjnych,
informowanie na stronie www,
oznakowanie dojście na szlak z
w sąsiedztwie szlaku
gmina, LOT,
papieskiego
PTTK, LGD G-P,
poszczególnych sołectw.
36
I.14
I.15
Utworzenie skansenu szałasów
Hala Podgorcowe
pasterskich (odbudowa kultury
ew. Przehyba
włoskiej).
(Jamne)
Utworzenie publicznych punktów
dostępu do Internetu oparciu o WOK -i
(biblioteki)
I.16
WOK -i i biblioteki
na terenie gminy
gmina, LGD G-P
2010
gmina
2010
750
180
(3x60)
Wyznaczenie i oznakowanie punktów
widokowych na trasach turystycznych
budowa wieŜ widokowoobserwacyjnych (we współpracy z
Lasami Państwowymi, dyrekcją
Teren całej gminy
gmina, GPN,
PPK, LGD G-P
2012
40
2010
40
Gorczańskiego Parku Narodowego oraz
dyrekcją Popradzkiego Parku
Krajobrazowego).
I.17
Utworzenie gminnego (a później
LGD G-P, GGG,
rozszerzenie na obszar LGD Gorce
Pieniny) klastra agroturystycznego jako
platformy współpracy przy tworzeniu
ST i AZG,
cały obszar gminy
komplementarnego, atrakcyjnego
Górskich
produktu turystycznego
I.18
Fundacja
Rozwoju Ziem
Budowa miejsc rekreacyjno wypoczynkowych (plaŜ trawiastych,
Gmina Ochotnica
skwerków, bulwaru wzdłuŜ potoku,
Dolna
gmina
20162018
600
łowisk w Ochotnicy Dolnej).
I.19
Poprawa oznakowania wytyczonych
szlaków turystycznych, wytyczenie i
istniejące szlaki,
oznakowanie nowych tras
nowy szlak pieszy z
spacerowych, ścieŜek edukacyjnych,
Ochotnicy Górnej na
historycznych i przyrodniczych we
Runek
PTTK, LGD G-P
2012
gmina
2012
60
współpracy z PTTK
I.20
Budowa ogólnodostępnych placów
zabaw
I.21
I.22
W miejscach
ogólnodostępnych
na terenie gminy
Budowa miejsc parkingowych (i
przy drodze
parkingowo recepcyjnych) przy drodze
powiatowej K 1637,
powiatowej i mniejszych, gminnych
Przeł. Knurowska i
(wąskich) drogach poprawiających
przy drogach
wygodę i bezpieczeństwo (takŜe dla
gminnych na terenie
turystów)
całej gminy
240
(6x40)
Starostwo
Powiatowe,
2012
210
2011
160
2012
150
gmina
Utworzenie Muzeum w Ochotnicy
Górnej (Izba Historyczna i
Ochotnica Górna i
Etnograficzna), Muzeum w Ochotnicy
inne na terenie
Dolnej (historyczne ,etnograficzne i
gminy
gmina, LGD G-P
rolnicze) oraz Izby Pamięci Narodowej
I.23
Utworzenie centrum sportów
wędkarskich w Tylmanowej, budowa
parkingów i schronów dla wędkarzy,
Tylmanowa, Kłodne
akcje zarybieniowe)
37
PZW O/Nowy
Sącz,
I.24
I.25
Utworzenie ośrodka jazdy konnej wraz
do wyboru, wg.
z popasem przy szlaku konnym jako
uznania inwestora
inwestor
uzupełnienie beskidzkiej sieci
prop. Ochotnica
prywatny
ośrodków konnych
Górna
2011
400
2011
300
2012
100
2013
60
Wytyczenie szlaku wodnego (spływ
łódkami, kajakami, pontonami) z
Krościenka do Łęgu Dolnego (k.
Wietrznic) oznakowanie, budowa
infrastruktury: przystanie, miejsca
odcinek Dunajca na
gmina,
terenie gminy,
inwestorzy
końcowa przystań w
prywatni,
Łęgu Dolnym
LGD G-P
odpoczynku, sieci wypoŜyczalni i
transportu sprzętu pływającego
I.26
Wymiana wiat przy przystankach
autobusowych. Budowa wiat w stylu
regionalnym z wykorzystaniem
gmina, prywatni
cały obszar gminy
przewoźnicy
tradycyjnych materiałów (kamień,
drewno)
I.27
Komenda Hufca,
Budowa stanicy harcerskiej
Dolina Kudowego,
Lasy Państwowe
ew. Jurkowski Potok
Nadleśnictwo
Krościenko
I.28
Rozwijanie (kontynuacja) akcji „Czyste
PTTK, szkoły
góry”, „Dzień Ziemi” i „Sprzątanie
cały obszar gminy
stowarzyszenia
świata”
I.29
ekologiczne
Szkolenia przewodników beskidzkich,
cały obszar gminy
oraz przewodników turystyki wodnej
PTTK, PTT, GPN
i konnej
I.30.
DoposaŜenie Podhalańskiej Grupy
GOPR w środki techniczne i utworzenie
obszar działania PG
punktów ratunkowych przy stacji
GOPR w granicach
gminy
narciarskiej na Lubaniu.
I.31
angielskiego) dla kadr turystyki
130
2020
(13 x 10)
2007-
100
2013
(2 x 50)
Wojewoda
2010-
Małopolski
2012
szkoły językowe,
Nauka języków obcych (gł. j.
2008-
cały obszar gminy
instytucje
szkoleniowe,
400
2009-
105
2020
(7 x 15)
Tab. 15.
Priorytet II.
Wzmocnienie pozycji konkurencyjne gminy Ochotnica Dolna przez wzbogacenie oferty
produktów turystycznych i efektywną ich promocje
kod
produkt
lokalizacja
charakterystyka
potencjalny skład
partnerstwa
II.1.
„Eko - Gorce”
Obszar gminy
Produkt
Ochotnicy i
dotychczasowych
planowany
innych gmin
Rozwój
gorczańskich, w
ekologicznych,
szczególności
(obozy,
obszar GPN i
realizacja
jego otuliny
ekologicznych,
sieci
współpracy
edukacja
prelekcje,
38
jako
pomysłów
ścieŜki
partnerskich
programy
rozwinięcie GPN, Fundacja
i
inicjatyw. Partnerstwo dla
organizacji Środowiska, Lokalna
ekologiczna Grupa Działania
ekologiczne), Gorce Pieniny,
projektów międzynarodowe
badawcze instytucje ochrony
II.2.
oraz punktowo
ukierunkowane na zrównowaŜony rozwój przyrody, i
obiekty
Gorców i ochronę środowiska w regionie, zagraniczne
edukacyjne w
uczestnictwo
GPN
Systemach Ochrony Przyrody,
„Ochotnicki
Ochotnica
To
Klaster
Dolna,
sąsiadują i współpracują, korzystając ze Powiatowe w Nowym
Agroturystycz
Ochotnica
wsparcia
ny”
Górna,
i organizacji. Jego celem jest skupienie podmioty branŜy
Tylmanowa, a
wszystkich jednostek, które początkowo w turystycznej,
docelowo takŜe
gminie Ochotnica Dolna, a docelowo w na Lokalna Grupa
cały obszar
obszarze
działania LGD
zainteresowane
Gorce - Pieniny
i przygotowaniem dla turystów propozycji Informacji i
sieć
Międzynarodowych organizacje
w
podmiotów,
które
lokalnych
LGD
ekologiczne
ze
instytucji Targu, miejscowe
władz,
Gorce
sobą O.K.A., Starostwo
Pieniny
rozwojem
są Działania G-P,
turystyki Gminne Centrum
w pełni zaspokajających ich zamiłowania i Promocji, Galicyjskie
oczekiwania.
Dlatego
oprócz Gospodarstwa
zapewniających
gościom
i
hoteli,
wyŜywienie;
nocleg Gościnne,
ośrodków Stowarzyszenie
wypoczynkowych,
pensjonatów, Turystyki i
gospodarstw
agroturystycznych
podmioty
branŜ
które
z
urozmaicają
Docelowo
okołoturystycznych, Górskich, Małopolski
pobyt
moŜe
współpracy
skupia Agroturystyki Ziem
w
górach. Ośrodek Doradztwa
przybrać
kształt Rolniczego, Urzędy
recepcyjnej,
rozproszonego”
współpracy Organizacja
i
marketingowej
„hotelu Gmin, Lokalna
karnetu Turystyczna,
„promocyjnego
Fundacja Rozwoju
usług”
Ziem Górskich
II.3.
Wioska
preferowana
Największy w Polsce -
Przygód
lokalizacja
i urządzony - park sportów ekstremalnych publiczno prywatne,
Dolina
i treningu w systemie szkoły przetrwania, Inwestorzy prywatni,
Skrodnego,
treningu komandoskiego, zorganizowany Towarzystwo Sokół,
alternatywne
na obszarze ok. kilkudziesięciu hektarów. gmina Ochotnica
lokalizacje;
W
Gorcowe-
naturalnych
Górniki /Wyreby
labiryntów, mylnych szlaków, zapadni.
pod Gorcem lub
W parku są wydzielone miejsca do noclegu Krościenko
Gardoniowskie
i odpoczynku, bez nadmiaru urządzeń
parku
jest
monitorowany partnerstwo
urządzonych
pułapek,
wiele Dolna, Lasy
przeszkód, Państwowe
Nadleśnictwo
Polany/Rynsztok cywilizacyjnych. W niedalekiej odległości
pod Lubaniem
planowana budowa komfortowego ośrodka
szkoleniowo
–
organizacji
integracyjnego
pobytów
do
incentive
dla
najbardziej wymagających klientów. Park
moŜe
stać
zarówno
się
miejscem
imprez
organizacji
integracyjnych
typu
incentive jak i obozów młodzieŜowych.
W
parku
urządzenia
zostaną
i
tereny
zaprojektowane
do
uprawiania
paintballa, quadów, zorbingu, wspinaczki i
zajęć
linowych,
samoobrony,
zorbingu,
orienteeringu, gier terenowych, off roadu,
39
strzelectwa i łucznictwa,
W
przypadku
trudności
w
pozyskaniu
terenu o odpowiednim areale moŜliwe jest
zagospodarowanie kilku osobnych enklaw
tematycznych.
II.4.
„Ekomuzeum;
Hala
Produkt
„”Wołoskie
Podgorcowe,
Ekomuzeum
kolyby”
alternatywna
wzbogacenie
planowany.
"Wołoskie
Ŝółtym
we
przy poprzez
Kolyby"
jest Ochotnicy Dolnej,
edukacyjno- Nadleśnictwo
wschodnich
Gorcach, Krościenko,
wyeksponowanie
szlaku kulturowych,
(Jamne)
tworzonego Urząd Gminy
oferty
lokalizacja Hala turystycznej
Przehyba
Celem
atrakcji Gorczański Park
historycznych
przyrodniczych,
stworzenie
kilometrowych,
i Narodowy, Fundacja
kilkunasto Rozwoju Ziem
oznakowanych
ścieŜek Górskich, Lokalna
historyczno—etnograficznopasterskie
Grupa Działania
spinających
przyrodniczych
koliby
oryginalne Gorce-Pieniny
usytuowane
na
malowniczych gorczańskich polanach oraz
przygotowanie
ofert
turystycznych
dla
róŜnych grup turystów, których obsługą
zajmą
się
przeszkoleni
wcześniej
przewodnicy.
Zrekonstruowana zostanie osada pasterska
na Hali Pogorcowe, Tutaj zostaną zebrane
przeniesione i uratowane obiekty włoskiej i
pasterskiej
kultury
Wytypowane
obiekty
materialnej.
zrekonstruowane
zamienione na obiekty noclegowe. Skansen
wołoski
będzie
miejscem
organizacji
wypoczynku, warsztatów, wyrobu serów
podpuszczkowych, twarogów i bryndz. Ale
takŜe
imprez
integracyjnych,
festynu
wołoskiego itp. Na okolicznych halach
będzie prowadzony wypas kulturowy.
II.5.
Ochotnica -
Cała gmina
Produkt
planowany
istniejących
Kolonijny Raj
w
obiektów.
oparciu
o
Stworzenie
sieć Istniejące ośrodki
sieci kolonijne, klaster
współpracujących ośrodków kolonijnych i agroturystyczny,
innych
obiektów
zajmujących
się Wioska Przygód,
organizacją pobytów grup dziecięcych oraz LGD G-P, Chorągwie
innych
podmiotów
komplementarne
zakresie
czasu,
usługi
świadczących ZHP utrzymujące
(szczególnie
zagospodarowania
rekreacji).
marketingowa,
obozów
tematycznych
przygodowych,
wolnego ZHP, ZHR,
Współpraca
organizacja
w stanice, Harctur,
handlowo Stowarzyszenie
kolonii
i Harcerstwa
(survivalowych, Katolickiego
wędrownych,
Promocja zintegrowanego produktu.
itp.). "Zawisza", SH.
Harcerski Ruch
Ochrony Środowiska
II.6.
Stacja
Północny stok
Nowoczesna stacja narciarska oferująca Inwestor prywatny,
Narciarska
Lubania
moŜliwości
„Lubań”
„Ochotnica
grup umiejętności narciarskich. Wyjątkowe właścicieli stacji
40
wypoczynku
dla
wszystkich współpracujący
na
jak
północno
wyciągów i tras.
wschodni Stok
Chłonność stoku „Ochotnica” wyliczono na Lubania, gmina,
Lubania
1200 osób/dzień narciarski. Planowana partnerstwo
„Tylmanowa”
budowa 2 kolei krzesełkowych (2500 m publiczno-prywatne
dług,
region
parametry narciarskich w
Dolna” i
i
rejonie Pasma
1800
talerzowego
beskidzki
m
dług)
750
m
oraz
wyciągu
dług).
6
tras
narciarskich o długości łącznej 12,27 km,
zajmujących powierzchnię ok. 29,10 ha.
Chłonność stoku „Tylmanowa” wyliczono
na
1600
narciarzy
Zaprojektowano
/dzień
narciarski.
system
3
kolei
krzesełkowych o długościach odpowiednio
(1,4 km, 1,6 km, 2, km. oraz wyciąg
talerzowy (lub kolej krzesełkowa) o dług.
1,6km. Łączna długość trzech tras wynosi
6,8 km, zajmują one powierzchnię ok. 20,4
ha.
Tereny Ochotnica i
kompleks
Tylmanowa tworzą
narciarski
umoŜliwiający
jednorazowe zjazdy o długości ok. 5 km i
róŜnicy wysokości 800 m!
Stacja
pomoŜe
Ochotnica
jako
atrakcyjnych
wypromować
jeden
z
ośrodków
gminę
najbardziej
narciarskich
w
Polsce, stworzy kilkaset sezonowych miejsc
pracy,
pobudzi
usługi
turystyczne
i
okołoturystyczne w gminie, wydłuŜy sezon
turystyczny.
II.6.
Ski Pass
Stacja narciarska Produkt planowany. Wzmacniający rozwój Stowarzyszenie
„Lubań”
Lubań,
oraz stacji
pojedyncze
wyciągi
narciarskich
Współpraca
w
paśmie
marketingowa
Lubania: zrzeszające
na
wzór właścicieli i
w regionalnych ski-passów z renomowanych dzierŜawców stacji i
Dolinie
krajów alpejskich. Uprawnia do korzystania wyciągów
Ochotnicy i na z wyciągów w sieci obiektów zrzeszonych. narciarskich
II.8
południowych
Zakłada
zboczach
technologiczną
współpracę
Lubania
marketingową (wspólna promocja).
„Festyn
Proponowana
Produkt planowany. Cel - wypromowanie WOK w Ochotnicy
Wołoski”
lokalizacja
imprezy folkowej o duŜym znaczeniu w Górnej, LGD G-P,
Hawiarska
polskiej kulturze i stworzenie szerokiej partner –
Koliba,
oferty turystycznej dla wielu środowisk i renomowana
projektowany
generacji.
skansen wołoski
zakończenie
biegiem
Planowany
się
międzynarodowe
i
wrzesień, instytucja kultury,
studenckich”.
festiwal
w
kart)
termin:
„wakacji
czasu
przekształcić
organizacyjną,
(czytniki
Z Galeria Stary Dom z
powinien Nowego Sącza,
multidyscyplinarne, Karpaty Magiczne
spotkania
artystyczne
kultury Karpat (folkowe koncerty plenerowe
w
naturalnym
spotkania
41
z
„pasterskim
artystami,
w
środowisku”,
oryginalnych
sceneriach, wystawy malarstwa i rzeźby w
plenerze, warsztaty gry na tradycyjnych
instrumentach, warsztaty śpiewu i tańca
itd.
II.9.
Wędkarski Raj
odcinek Dunajca LeŜąca w dolinie Dunajca wieś Tylmanowa PZW O. Nowy Sącz,
Tylmanowa
na
terenie
Tylmanowa
wsi jest rajem dla wędkarzy. Czyste i rozlane gmina, LGD G-P
wody Dunajca, obfitujące na tym odcinku
w dorodne
okazy
pstrąga,
przyciągają
wędkarzy
nawet
z odległych
krajów.
Odcinek Dunajca w Tylmanowej oferuje
takŜe jedne z najlepszych łowisk lipieni i
Głowaccy. Jest to piękny, długi odcinek
równej stanowiskowo rzeki - idealny do
rozgrywania zawodów wędkarskich.
W
skład
zintegrowanego
produktu
turystycznego wejdą; budowa parkingów i
schronów
dla
wędkarzy,
działania
promocyjne oraz planowe zarybienia.
II.10 Szlak Wodny –
odcinek Dunajca Szlak
wodny
z
Krościenka
do
Łazów Inwestorzy prywatni,
„Przełom
na
terenie Dolnych (po przeciwnej stronie Dunajca, WOPR, Klub Start
Kłodne”
gminy, początek naprzeciw toru Kajakowego w Wietrznicach Nowy Sącz, prywatne
w Kłodnem (lub daje duŜe moŜliwości do uprawiania takich firmy turystyczne,
na bulwarach w sportów
wodnych
jak:
kajakarstwo
i Tor Kajakowy
Krościenku)
kanadyjkarstwo górskie, spływ tratwami i „Wietrznice”
końcowa
pontonami,
hydrospeed,
przystań w Łęgu markowego
Dolnym
produktu
Do
stworzenia
turystycznego
potrzebna jest infrastruktura towarzysząca,
marketing
i
wszystkim
zaplecze
promocja,
oraz
przede
organizacyjno
–
techniczne w postaci wypoŜyczalni sprzętu,
systemu
logistycznego
oraz
kadra
instruktorsko-szkoleniowa i przewodnicka.
II.11 Marka
---
gmina,
turystyczna
Opracowanie loga i systemu całościowej
wyspecjalizowana
„Ochotnica –
identyfikacji marki „Ochotnica – enklawa
agencja reklamowa
enklawa
przygody”
przygód”
II.12 Zintegrowana
---
Prowadzenie zintegrowanej i profesjonalnej gmina,
promocji
promocji oferty turystycznej gminy oraz
wyspecjalizowana
produktów
mikroregionu LGD „Gorce-Pieniny” w
agencja reklamowa,
turystycznych,
ramach zaplanowanych kampanii
LGD G-P
walorów
kierowanych do zdefiniowanych grup
gminy oraz
docelowych
mikroregionu
LGD „GorcePieniny”
Tab.16.
42
IV.4. Główne grupy docelowe
Jednym z przejawów dynamiki rynku turystycznego jest rozszczepienie i dywersyfikacja
popytu
turystycznego,
wynikająca
ze
zróŜnicowanych
reakcji
oferentów
produktów
turystycznych. Produkt turystyczny nie moŜe być nastawiony na przeciętnego, anonimowego
turystę, tylko na określoną grupę turystów. Określenie docelowych segmentów rynku
pozwala na odpowiednie skonstruowanie produktu, a takŜe wybór najbardziej efektywnych
środków przekazu informacji, czyli kanałów dystrybucji oraz promocji.
W efekcie przeprowadzonej Analizy Strategicznej uszeregowano najwaŜniejsze docelowo
rodzaje turystyki w gminie i odpowiadające im grupy docelowe uszeregowane w kolejności
od
najwaŜniejszych
i
najbardziej
perspektywicznych,
a
następnie
szczegółowo
scharakteryzowane poniŜej.
Segment I: Turystyka aktywna i specjalistyczna
Kryteria
demograficzne, Wiek: 15-60,
geograficzne
Płeć: wszyscy,
Wykształcenie: przewaŜnie średnie i wyŜsze,
Dochód: średnia krajowa i wyŜej,
Geografia: głównie aglomeracja krakowska, warszawska, śląska i
pozostałe miasta, docelowo takŜe turysta zagraniczny
Styl Ŝycia, osobowość,
Poszukują aktywnych form wypoczynku i przygody.
preferencje
Poszukują ciekawych, niepowtarzalnych miejsc do odkrycia i
ryzykownych wypraw.
Cenią walory naturalne, głównie ze względu na moŜliwości
aktywnego wypoczynku.
Interesują ich atrakcje rozrywkowe oraz moŜliwości wspólnej
zabawy.
Najczęściej wybierają bazę noclegową i gastronomiczną średniej
klasy, cena jest istotnym kryterium wyboru.
Turysta całoroczny.
Motywy
Realizacja zainteresowań (bardzo często są pasjonatami) i chęć
przeŜycia nowej przygody.
Ucieczka od intensywnych prac i wysiłku intelektualnego.
Kontakt z naturą – wypoczynek aktywny.
Wyjazd z grupą znajomych.
Uczestnictwo w zawodach sportowych i współzawodnictwie.
Ma dla nich znaczenie jakość urządzeń turystycznych
i sportowych, dostępność infrastruktury turystycznej
i paraturystycznej.
Tab. 17
43
Segment II: Turystyka wiejska i ekoturystyka
Kryteria demograficzne
Wiek: 30 - 65 lat,
Płeć: wszyscy,
Wykształcenie: wyŜsze, artystyczne, wolne zawody,
Dochód: powyŜej średniej krajowej,
Geografia: kraj, gł. Kraków, Warszawa i aglomeracje Śląska i
pozostałe miasta
Przywiązują znaczenie do ekologii i kontaktu z przyrodą.
preferencje
Potrzebują odosobnienia do pracy twórczej lub naukowej - ale
teŜ odosobnienia od intensywnych zajęć zarobkowych.
Przyciąga ich dobra kuchnia, Ŝywność ekologiczna.
Lubią wycieczki po górskich szlakach i cenią dobry krajobraz.
Turysta sezonowy związany z rytmem obowiązków
zawodowych – naukowcy, menedŜerowie,
Turysta całoroczny – artyści i ludzie innych wolnych zawodów.
Cena nie jest istotnym kryterium przy wyborze bazy
noclegowej, bądź gastronomicznej.
Preferują podróŜowanie samochodem.
Cenią wartości rodzinne
Motywy
Walory naturalne, cisza i spokój.
MoŜliwość pracy twórczej.
Wysublimowane atrakcje.
Lubią indywidualnie organizować swój czas pobytu.
Wyjazdy rodzinne, chęć spędzenia czasu z dziećmi,
MoŜliwość pokazania dzieciom „wiejskiego Ŝycia”
Tab. 18
44
Segment III: Turystyka przyrodniczo-krajoznawcza
Wiek: 20 – 60 lat,
Płeć: wszyscy,
Wykształcenie: średnie i wyŜsze,
Dochód: średnia krajowa,
Geografia: kraj, głównie Kraków, Śląsk i Warszawa, docelowo
takŜe turysta zagraniczny
Poszukują ciekawych miejsc na krótki pobyt, atrakcyjnych pod
preferencje
względem krajobrazowym i przyrodniczym.
Przywiązują znaczenie do stanu środowiska lasów
i wód.
Poszukują kontaktu z przyrodą, siedlisk rzadkich ptaków
polnych i leśnych.
Są pasjonatami lub początkującymi wędkarzami.
Przyciąga ich dobra kuchnia.
Turysta sezonowy – głównie wiosną, latem, jesienią.
Cena jest istotnym kryterium przy wyborze bazy noclegowej
bądź gastronomicznej, wybierają jednak średni dobry standard
(pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe, rzadziej hotele).
Motywy
Walory naturalne, cisza, kontakt z otoczeniem przyrodniczym.
Dostępność szlaków turystycznych, panoram widokowych, map
oraz informacji o ciekawostkach przyrodniczych terenu.
Dostępność łowisk na górskich rzekach i potokach.
Fotosafari - flora i fauna w naturalnych siedliskach.
Rozrywka w gronie ludzi o podobnych upodobaniach.
Unikalne walory przyrodnicze, krajoznawcze, ścieŜki
przyrodnicze, pomniki i rezerwaty przyrody, parki
krajobrazowe, ślady osadnictwa i historii.
Legenda miejsca
Tab. 19
45
Segment IV: Kolonie, obozy, zielone szkoły
Wiek: 9 – 18 lat,
Płeć: wszyscy,
Wykształcenie: uczniowie szkół podstawowych, gimnazjów i
szkół średnich,
Dochód: przeciętne i powyŜej dochody rodzin,
Geografia: kraj, głównie Kraków, Śląsk i Warszawa, takŜe
odleglejsze zakątki Polski (np. wybrzeŜe, pojezierza)
Poszukują ciekawych miejsc, w kontraście do okolicy
preferencje
zamieszkania
Przywiązują znaczenie do jakości środowiska „zdrowe i czyste
powietrze”
Przywiązują uwagę do dobrego standardu zamieszkania i
wyŜywienia.
Przywiązują uwagę do bezpieczeństwa wypoczynku, fachowej
kadry opiekuńczo-wychowawczej
Turysta sezonowy – głównie latem, rzadziej zimą, „zielone
szkoły” takŜe na wiosnę, jesienią
Cena jest istotnym kryterium przy wyborze miejsca pobytu,
coraz częściej decydujące znaczenie ma jakość oferty i „wartość
dodana” odróŜniająca od oferty konkurencyjnej, w tym
róŜnorodne atrakcje
Motywy
Walory naturalne, cisza, kontakt z otoczeniem przyrodniczym
Dostępność szlaków turystycznych, panoram widokowych
Atrakcyjna forma spędzania wolnego czasu (sport, rekreacja)
Walory poznawcze
Opinia „miejsca” i organizatorów
Dogodny dojazd
Poznanie rówieśników, nawiązanie przyjaźni
Współzawodnictwo
PrzeŜycie przygody
W przypadku „zielonych szkół” takŜe motywy poznawcze,
moŜliwość prowadzenia zajęć w terenie
Tab. 20
Dodatkowo jako perspektywicznie waŜny wskazano segment biznesowy, a konkretnie jego
wyodrębniony fragment, jakim są wyjazdy integracyjno – motywacyjne - szkoleniowe ze
względu
na
coraz
większy
nacisk
na
poszukiwanie
nieopatrzonych miejsc na organizację tego typu imprez.
46
atrakcyjnych
a
równocześnie
Segment V: Turystyka biznesowa (podsegment; wyjazdy motywacyjne, integracyjne i
szkoleniowe)
Kryteria
demograficzne, Wiek: 25-45,
geograficzne
Płeć: wszyscy,
Dochód: wysokie zarobki,
Wykształcenie: średnie, wyŜsze,
Geografia: cały kraj.
Pracują w duŜych korporacjach międzynarodowych i firmach
preferencje
krajowych, rzadziej (choć coraz częściej) wywodzą się spoza
sektora biznesowego (np. publicznego i pozarządowego).
NaraŜeni na stres w pracy, rzadko mają czas na relaks.
Poszukują bardzo dobrych warunków zakwaterowania i
wyŜywienia.
PrzyjeŜdŜają w otoczeniu współpracowników, parterów
biznesowych
Turysta całoroczny (najczęściej wiosna i jesień)
Motywy
Poszukują miejsca odpoczynku i regeneracji sił.
Często szukają izolacji w komfortowym otoczeniu.
Poszukują usług specjalistycznych z zakresu turystyki zdrowia
(odnowy biologicznej).
Poszukują
niecodziennych
doznań,
adrenaliny,
przygody,
współzawodnictwa
Poszukują nieskrępowanych rozrywek.
Chętnie
uczestniczą
w
z
grupowych
grach
i
zabawach
terenowych
Wybierają oferty i miejsca unikalne albo polecone, sprawdzone,
modne
Tab. 21
IV.5 . Marka turystyczna „Ochotnica”
Definicja marki
Marka jest narzędziem słuŜącym do przekazania zaplanowanej informacji (toŜsamości) do
osób w bliŜszym i dalszym otoczeniu. Dlatego korzystając z marki, musimy pamiętać, jakie
załoŜenia zostały przyjęte przy jej kreacji oraz jakie informacje ma ona skutecznie
przekazywać.
Marka to nazwa, termin, znak, symbol, rysunek lub kombinacja tych elementów opracowana
w celu oznaczenia produktu turystycznego lub usługi turystycznej oraz ich odróŜnienia od
innych ofert – oferty bliŜszej (bezpośredniej – tej samej branŜy turystycznej) konkurencji lub
oferty dalszej (pośredniej) konkurencji na rynku usług turystycznych.
47
Marka zatem:
•
jest silnym argumentem pozakonsumpcyjnym, który podnosi wartość oferty handlowej,
•
jest
czynnikiem
indywidualizującym
produkty,
rozszerza
ofertę,
wspomaga
wprowadzenie nowych produktów z linii poszerzenie marki,
•
powoduje zwiększenie sprzedaŜy (staje się atrakcyjna dla nowych Klientów) i pozwala
osiągnąć wyŜszą cenę produktu,
•
przyspiesza decyzję zakupu (klient ma przeświadczenie, Ŝe dokonuje trafnego wyboru –
kupuje dobry produkt).
Stosowanie
marek
umoŜliwia
przeprowadzenie
segmentacji
rynku.
Istnieją
grupy
konsumentów, posiadające swój rozbudowany, indywidualny system potrzeb, którzy
oczekują od produktu lub usługi odmiennych korzyści. Dzięki marce moŜna zaoferować
róŜnym segmentom rynku róŜne marki, w optymalny sposób dostosowane do ich
specyficznych potrzeb.
Marka oprócz identyfikowania oferty,
wobec ofert konkurencyjnych spełnia następujące
funkcje:
•
oznacza pochodzenie produktu – informuje, skąd produkt pochodzi, gwarantuje
autentyczność produktu dając, klientowi satysfakcję z nabycia oryginalnych i markowych
produktów,
•
obiecuje
osiągnięcie
spodziewanych
rezultatów
–
powtarzalność
tych
samych
standardów,
•
upraszcza proces decyzyjny w momencie zakupu – klienci wiedzą, „co się kryje” za daną
marką,
•
zapewnia nabywcy wsparcie/gwarancję – klient ufa, Ŝe marka gwarantuje mu wysoką
jakość usług, niezawodność i gotów jest za nią droŜej zapłacić, redukując ryzyko
finansowe, funkcjonalne, społeczne, psychologiczne, stratę czasu,
•
wzbogaca przeŜycia związane z konsumpcją usług czy produktów markowej jakości
(funkcja transformacyjna),
•
wybór odpowiedniej marki pozwala pewnym grupom podkreślić swoją odrębność oraz
miejsce w społeczeństwie (funkcja symboliczna marki),
•
funkcja wyróŜniająca marki – wykreowanie specyficznej „osobowości”, która odróŜnia ją
od marek rywali (waŜna na rynkach charakteryzujących się duŜą standaryzacją ofert).
Marka w turystyce słuŜy do przekazania zaplanowanej informacji o produkcie turystycznym,
który oferujemy i słuŜy przede wszystkim identyfikacji produktu (usługi) turystycznego.
Identyfikacja
Identyfikacja marki
Identyfikacja marki jest uzyskiwana w procesie przekazu marketingowego adresowanego do
doświadczeń – wiedzy turystów, którzy kiedykolwiek korzystali z danej oferty. Podstawą w
tym procesie jest dobry projekt elementów graficznych marki oraz oryginalność komunikatu.
48
WyróŜnienie spośród konkurencji
Chcąc wyróŜnić produkt spośród konkurencji, naleŜy przede wszystkim powiązać go z
Klientem. Badając i analizując potrzeby i oczekiwania konsumentów, naleŜy tak dobierać
cechy produktu turystycznego i tak ułoŜyć treść przekazu reklamowego, aby przyciągnąć
uwagę turysty i wzbudzić jego zainteresowanie skorzystaniem z tej usługi lub przyjazdem
do tego miejsca.
Marka turystyczna łączy inwestycje po stronie podaŜy, ukierunkowane na wypracowanie
spójnie, wzajemnie uzupełniających
się elementów
produktu, ze stroną
popytową,
zorientowaną na przedstawienie odpowiedniej i konkurencyjnej oferty na określonych
rynkach.
Atrybuty marki turystycznej „Ochotnica”:
W wyniku pracy grupowej uczestników warsztatów strategicznych z udziałem członków
zespołu zadaniowego i zaproszonych kluczowych ekspertów zebrano kluczowe atrybuty
skojarzeniowe powiązane z Ochotnicą i moŜliwe do wykorzystania przy projektowaniu marki
„Ochotnica” i „Ochotnica – enklawa przygody”.
Są to:
PRZYMIOTNIKI:
SYMBOLE
gorczańska
góry
otoczona (górami)
las
zielona
buczyna
dzika
smreki
najdłuŜsza
pień drzewa
wołoska
widokowe polany
nieznana
siekiera
rozległa
niedźwiedź
róŜnorodna
wilk
czysta
jeleń karpacki
pierwotna
czarny bocian
wielokulturowa
pstrąg
atrakcyjna
głuszec
porozrzucana
salamandra plamista
partyzancka
ryś
niepowtarzalna
owce
lesista
pasterska koliba
widokowa
rzeka Dunajec
pasterska
potok Ochotnica
przyjazna
stylizowana litera O
gościnna
góra Lubań
zamknięta (górami)
strzelba
49
malownicza
fujarka
waleczna
trombita
historyczna
szałas
górska
wędkarz muchowy
środkowo-europejska
jałowiec
myśliwska
atrybuty pasterskie
agroturystyczna
atrybuty myśliwskie
grzybodajna
ambona myśliwska
turystyczna
watra
przygodowa
znak szlaku turystycznego
aktywna
odcisk buta turystycznego
wołoska
kompas, róŜa wiatrów
wielobarwna
polano drewna
narciarska
stok narciarski
zimowa
wyciąg krzesełkowy
wędkarska
oset dziewięćsił
ekscytująca
grzyby jadalne
Tab. 22
Przykłady Marek związanych
związanych z Ochotnicą:
Istniejące i utrwalone: Gorczański Park Narodowy, Hawiarska Koliba,
Inne: Gorc, Lubań, Kłodne, Lokalna Grupa Działania Gorce – Pieniny, Gmina Ochotnica Dolna
Potencjalne / nowotworzone: Ochotnicki Klaster Turystyczny, Stacja Narciarska „Lubań”,
Enklawa Przygody „Ochotnica”.
Identyfikacja wizualna marki
Identyfikacja marki odbywa się przez nazwę i znak. Pojawiają się one wraz z markowym
produktem i stanowią istotne źródło toŜsamości marki.
Nazwa i znak produktu są podstawowym jego wyróŜnikiem – muszą budzić skojarzenia
z produktem i jego głównymi cechami. Zarówno nazwa, jak i znak muszą być stałym
elementem w działaniu marketingowym. Ułatwiają komunikacje między uczestnikami rynku,
odróŜniają daną ofertę od oferty rywali.
Znak – logo
Znak (logo) – to element graficzny, symbol promocyjny, który konstruuje wizerunek
produktu, prezentuje wszystkie jego główne walory i zalety. Niesie ze sobą to wszystko, co
określa się mianem psychologicznej wartości dodanej. Jest kluczowym elementem marki i
głównym aspektem odróŜniającym ją od konkurentów. Powinien być spójny z marką.
Posiadać swój standard i pojawiać się w tym samym kształcie i kolorystyce na wszystkich
materiałach
promocyjnych
(ulotkach,
zaproszeniach,
plakatach,
banerach,
tablicach
informacyjnych, stronie internetowej, reklamach). Znaki graficzne powinny wzbudzać
pozytywne uczucia, wnosić humor, fantazję i być łatwe do zapamiętania.
50
Kolorystyka
WaŜną rolę w znaku odgrywa kolorystyka, np. czerwony przyciąga uwagę, niebieski kojarzy
się ze stabilnością i bezpieczeństwem, czerń jest kolorem luksusu, biel czystości, zieleń
związana jest ze środowiskiem naturalnym. Zestawienie kolorów, które tworzy określony
nastrój, temperaturę oraz ilustruje najwaŜniejsze cechy Obszaru i zintegrowanego produktu.
Logo marki Ochotnica, powinno nawiązywać najwyŜej do dwóch trzech dominant
kolorystycznych: z najwaŜniejszą rolą zieleni (lasy, pastwiska, ekologia).
Ochrona znaku
Znak i nazwa powinny być prawnie chronione, aby zapobiec niewłaściwemu naśladownictwu
lub uŜywaniu przez konkurencję. Znak (logo) jest chroniony prawem autorskim, do którego
wszelkie prawa majątkowe naleŜą do zleceniodawcy. Powinien być wykorzystywany tylko
przez te podmioty, które posiadają licencję na jego wykorzystanie i znają zasady techniczne
reprodukcji.
Zalecenia:
Etap I: 2008 i 2009
Opracować
1. markę promocyjną - logo: „Ochotnica” najlepiej wraz ze sloganem (headline) „–enklawa
przygody”
wraz z zasadami całościowej identyfikacji i zasadami uŜywania
znaku, prowadzić
ujednoliconą i konsekwentną politykę promocyjną, zadbać o prawna ochronę znaku.
Etap II 2010-2011
2.WdroŜyć w Ŝycie program marketingowy (projekt): „Markowy produkt Gorce-Pieniny”,
umoŜliwiający znakowanie najlepszych produktów i usług (w tym turystycznych) w Gorcach i
Pieninach (wspólnie dla gmin współtworzących Lokalną Grupę Działania „Gorce-Pieniny”; tj.
Ochotnica Dolna, Krościenko, Czorsztyn), a docelowo takŜe dla innych gmin gorczańskich
i pienińskich.
V. STREFY PRZESTRZENNE ROZWOJU TURYSTYKI W GMINIE OCHOTNICA
DOLNA
V.1. Uwarunkowania i kluczowe załoŜenia dla rozwoju turystyki w gminie
Ochotnica Dolna
Rozwój turystyki i wypoczynku dotyczy całego obszaru gminy i wynika z bardzo korzystnych
warunków rozwoju dla róŜnorodnych form przy moŜliwości zapewnienia działalności
w ciągu całego roku. Jako elementy szczególnie sprzyjające wymienić naleŜy:
-
szczególne walory środowiska naturalnego (duŜa lesistość, walory krajobrazowe, walory
klimatyczne, występowanie terenów z nieskaŜonym jeszcze środowiskiem);
- .dobra dostępność obszaru przy jednocześnie korzystnych warunkach izolacji dla
wypoczynku (strefy ciszy);
51
-
warunki terenowe dla uprawiania turystyki kwalifikowanej i sportu przy wykorzystaniu
urządzeń istniejących.
Rozwój turystyki i wypoczynku realizowany będzie poprzez:
-
wypoczynek pobytowy i sezonowy (w oparciu o niewielkie pensjonaty, kwatery prywatne,
gospodarstwa agroturystyczne, pola namiotowe i biwakowe, szkoły dla kolonii letnich);
- ..turystykę aktywną i przygodową w oparciu o nowostworzone trasy i urządzenia nie
wymagające cięŜkich inwestycji trwale oddziałujących na środowisko:
-
turystykę pieszą (indywidualną i zorganizowaną w małych grupach) wzdłuŜ istniejących i
projektowanych szlaków turystycznych;
-
turystykę narciarską (w oparciu o letnie szlaki turystyczne);
-
turystykę rowerową w tym szczególnie rowerową górską na niektórych ze szlaków
turystycznych;
-
narciarstwo zjazdowe na istniejących i wyznaczonych stokach w Ochotnicy Dolnej i
Ochotnicy Górnej, a takŜe w planowanym kompleksie urządzeń turystyki narciarskiej
Ochotnica Dolna- Tylmanowa);
-
turystykę konną
-
wędkarstwo (nad Dunajcem w Tylmanowej)- kajakarstwo (nad Dunajcem w Tylmanowej)-
Skalę rozwoju funkcji turystyczno - rekreacyjnej obrazują prognozowane wielkości:
- . maksymalna pojemność: 6000 osób;
-
pojemność terenów sprzyjających wyposaŜeniu narciarstwa: 2800 uŜytkowników / dobę;
-
rozbudowa bazy noclegowej (zwł. W przypadku budowy stacji narciarskiej na Lubaniu):
40 % ogólnej wielkości ruchu turystycznego;
-
preferowane obiekty bazy noclegowe- wypoczynkowej: 45- 50 miejsc (oraz
ok. 20 miejsc w pensjonatach).
Miejscowością szczególnie predysponowaną dla rozwoju funkcji turystycznej jest Ochotnica
Dolna jako główny ośrodek koncentracji urządzeń. W odniesieniu do prognozowanego
uczestnictwa wczasowiczów w poszczególnych wsiach przewidziano: w Ochotnicy Dolnej ok.
5600 osób; w Ochotnicy Górnej 2200 osób; w Tylmanowej 3700 osób. Ograniczenia i zasady
korzystania z turystyki w obszarze Gorczańskiego Parku Narodowego zawarte w regulaminie
dla zwiedzających.
V.2. Podział na obszary funkcjonalno – przestrzenne przyjęte w „Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy
Ochotnica Dolna”
Wyniki oceny stanu istniejącego i uwarunkowań rozwoju wykazały zróŜnicowanie moŜliwości
rozwoju funkcji w poszczególnych obszarach gminy Ochotnica Dolna.
Jako elementy decydujące o przyjętym hierarchizowaniu poszczególnych obszarach
przyjęto:
- uwarunkowania i walory przyrodnicze,
- stopień dostępności terenu,
- stan zainwestowania i rodzaj uŜytkowania terenu,
52
- występujące tendencje i predyspozycje obszaru,
- istniejące dokumenty strategiczne i planistyczne (w szczególności Studium Uwarunkowań i
Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Ochotnica Dolna.
Przyjmuje się następujące zasady zrównowaŜonego rozwoju gminy Ochotnica Dolna:
-
nienaruszalność
najcenniejszych
elementów
systemu
przyrodniczego
zarówno
związanych z Gorczańskim Parkiem Narodowym i jego otuliną jak i Popradzkim
Parkiem Krajobrazowym i jego rezerwatami;
-
uwzględnienie w zagospodarowaniu cennych zasobów wód podziemnych oraz wód
powierzchniowych;
-
....ochrona
zasobów
dziedzictwa
kulturowego
i
kreowanie
walorów
regionalnej
architektury;
-
..intensyfikacja
zainwestowania
w
obszarach
osadnictwa
istniejącego
oraz
przeciwdziałanie rozproszeniu zabudowy, co wiąŜe się z zachowaniem spójności
zagospodarowania z systemem komunikacji;
-
.kształtowanie przestrzeni publicznych jako formy zagospodarowania kształtującej
strukturę poszczególnych wsi (dotyczy centralnych obszarów wsi Ochotnica Dolna,
Ochotnica Górna i Tylmanowa).
W nawiązaniu do wymienionych wyŜej generalnych zasad zrównowaŜonego rozwoju przyjęto
rozwój strefowy (podział na obszary) nawiązujący do: przestrzeni o zróŜnicowanych
warunkach przyrodniczych, stopnia przekształceń środowiska oraz stanu istniejącego
zainwestowania. Większe koncentracje działalności inwestycyjnej wg tej zasady powinny
mieć miejsce w najniŜej połoŜonych obszarach osadniczych w terenach rozleglejszych partii
doliny Ochotnicy i częściowo Dunajca. W miarę wznoszenia się terenu i bardziej
urozmaiconej rzeźby terenu oraz zwiększającego się nasycenia elementami przyrodniczymi i
rosnących ich wartości działalność ta winna słabnąć (być ograniczona do urządzeń
punktowych i liniowych, bądź innych o nieznacznym oddziaływaniu na środowisko), a w
strefach ochronnych być ograniczona.
Jako kryteria dla rozwoju osadnictwa (mieszkalnictwo, usługi publiczne i komercyjne,
nieuciąŜliwa wytwórczość i inne związane z zainwestowaniem kubaturowym) przyjęto :
•
mniejsze wartości przyrodnicze obszaru oraz mały stopień kolizyjności procesu
poszerzenia terenu istniejącego zainwestowania;
•
stopień zainwestowania róŜnorodnymi formami uŜytkowania (nawiązanie do
stanu istniejącego zabudowy);
•
tendencje do zainwestowania obszarów;
•
rezerwy terenowe ustalone w planie ogólnym dla rozwoju zainwestowania
kubaturowego (przekształcenie prawa lokalnego dotychczas obowiązującego);
•
połoŜenie w stosunku do istniejącego układu dróg gminnych, powiatowych i
wojewódzkich oraz komunikacji masowej (dostępność terenu);
•
ekonomiczne aspekty moŜliwości uzbrojenia terenu.
jako kryteria dla utrzymania rolniczego charakteru uŜytkowania przyjęto :
•
stan istniejący uŜytkowania gruntów;
53
•
przydatność rolnicza terenu z uwagi na wartość gleb i wielkość kompleksów
rolnych;
•
konfigurację terenu i inne warunki fizjograficzne sprzyjające lub niesprzyjające
prowadzeniu upraw rolniczych;
jako kryteria zachowania i rozwoju terenów leśnych przyjęto :
•
zasięg obszarów leśnych prawem chronionym (GPN i PPK, rezerwaty
przyrody) przed intensywną gospodarką;
•
zasięg lasów ochronnych;
•
prowadzenie gospodarki leśnej;
•
wymienione wyŜej małe predyspozycje terenu dla upraw rolniczych
•
zasięg inwestycji infrastrukturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym
(ciągi, drogi, uzbrojenie magistralne);
jako kryteria dla rozwoju turystyki, sportu i wypoczynku w terenach niezainwestowanych
przyjęto :
•
lesistość; walory widokowe poszczególnych części obszaru gminy;
•
atrakcje turystyczne i ich dostępność (stan nasycenia szlakami turystycznymi i
moŜliwość ich rozbudowy;
•
dotychczasowe tradycje i stopień zainteresowania turystycznego oraz moŜliwości
•
wysoką przydatność niektórych terenów dla wprowadzenia sportów zimowych,
rozwoju ruchu turystycznego;
narciarstwa zjazdowego (bogata rzeźba terenu, sprzyjające nachylenia stoków,
warunki klimatyczne dotyczące temperatur i najdłuŜej utrzymującej się pokrywy
śnieŜnej w województwie),
•
moŜliwość wprowadzenia róŜnych form rekreacji i sportu w okresie letnim zarówno
na stokach (kolarstwo górskie, turystyka aktywna i przygodowa; paintball, quady,
zorbing, wspinaczka i zajęcia linowych, zorbing, orienteering, gry terenowe, off road,
strzelectwo i łucznictwo), jak i w dolinach (niektóre z wymienionych wcześniej forma
oraz dodatkowo: rekreacja i sporty w oparciu o wody rzek górskich); elementy
przyrodnicze sprzyjające rozwojowi rekreacji biernej.
Generalnie dla realizacji ustalonej polityki przestrzennej w obszarze opracowania
wyodrębniono następujące obszary funkcjonalne:
•
obszar A- leśny- przyrodniczo czynny obejmujący strefę górska, stanowiący obrzeŜa
gminy zarówno po stronie północnej, południowej, jak i wschodniej i zachodniej, w tym
cenne tereny przyrodnicze podległe ochronie prawnej;;
• obszar B- rolno- leśny z kontrolowanym rozwojem osadnictwa;
• obszar C- osadniczo-rolny.
W ramach terenu leśnego przyrodniczo czynnego (A) wydzielono w studium tereny
stanowiące przedmiot ochrony wynikającej z prawa powszechnie obowiązującego od
terenów stanowiących równie cenne wartości (wymagające ochrony), lecz nie objęte ochroną
prawną wydzielając:
• A1- tereny leśne północnych wzgórz Ochotnicy Dolnej (od Gorca do rejonu Twarogi i
Skalne);
• A2- teren Gorczańskiego Parku Narodowego i przyległe tereny leśne;
54
• A3- tereny leśne związane z pasmem Lubania;
• A4 - tereny leśne i rezerwaty Popradzkiego Parku Krajobrazowego.
W ramach obszaru rolno- leśnego z kontrolowanym lub ograniczonym rozwojem
zainwestowania (B) wyodrębniono jednostki strukturalne:
•
B1- związane z zainwestowaniem Sołectwo Młynne oraz usytuowanego wzdłuŜ potoków
Gorcowe i Skrodne w Ochotnicy Dolnej;;
• B2- związane z zainwestowaniem w rejonie potoków Jamne, Jaszcze i Furcówki w
Ochotnicy Górnej;
• B3- tereny związane z zainwestowaniem po wschodniej stronie Dunajca w Tylmanowej
(na obrzeŜu Popradzkiego Parku Krajobrazowego).
W ramach obszaru osadniczo - rolnego wyodrębniono jednostki strukturalne:
•
C1 - tereny zainwestowania i tereny rolne wsi Ochotnica Dolna po obu stronach rzeki
Ochotnica wzdłuŜ drogi powiatowej;
•
C2 - związana z zainwestowaniem terenów wsi Ochotnica Górna po obu stronach rzeki
Ochotnica wzdłuŜ drogi powiatowej;
•
C3- tereny zainwestowania i tereny rolne wzdłuŜ drogi wojewódzkiej po zachodniej
stronie Dunajca w Tylmanowej.
W obszarach B i C tj. części związanej z zainwestowaniem kubaturowym wsi, wydzielono dla
osadnictwa tereny adaptacji i porządkowania istniejącego zainwestowania mieszkaniowe usługowego i drobnej wytwórczości tereny przesądzone dla rozwoju mieszkalnictwa i usług
oraz tereny predysponowane dla zainwestowania, w tym dla rozwoju turystyki, sportu i
rekreacji oraz obsługi, a takŜe inne elementy istotne dla polityki przestrzennej. Natomiast w
ramach terenów otwartych związanych z rolniczą przestrzenią produkcyjną i towarzyszącymi
enklawami leśnymi ustalono obszary przydatne dla turystyki i sportu.
V.3. Zasady rozwoju przestrzennego
PoniŜej zestawiono ustalone w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Ochotnica Dolna” generalne zasady rozwoju przestrzennego gminy
nawiązują do zróŜnicowanych warunków wynikających ze środowiska naturalnego oraz
istniejącego i przewidywanego zainwestowania kubaturowego.
Obszar leśny przyrodniczo czynny (A) obejmuje tereny grzbietów górskich i wzniesień
mocno zalesione z naturalnie wykształconymi polanami z bogactwem lasów pierwotnych i
naturalnych mające istotne znaczenie dla funkcjonowania przyrody Beskidów i stanowiące
istotny jej element. Wysoka wartość tych terenów wpłynęła na objęcia części z nich specjalną
ochroną (Gorczański Park Narodowy, rezerwaty, Popradzki Park Krajobrazowy) oraz stałe
dąŜenia do rozszerzenia róŜnych form ochrony na pozostały obszar gminy wynikające z
połoŜenia znacznego obszaru gminy w otulinie Gorczańskiego Parku Narodowego.
55
Określając generalne zasady gospodarowania w obszarze podtrzymuje się sugestie zawarte
w opracowaniu dotyczącym oceny stanu środowiska przyrodniczego oraz w opracowaniach
planistycznych dotyczących gminy, a takŜe dokonanych rozpoznań w ramach niniejszego
opracowania, a mianowicie:
a) zachowania istniejących powierzchni leśnych oraz wiekowych polan;
b) zapewnienia systematycznej pielęgnacji drzewostanu i podnoszenia jego biologicznej
odporności;
c) pozostawienia w stanie naturalnym rzek i potoków i ich obudowy biologicznej;
d) w obszarach A2 i A4 ograniczenia gospodarki rolnej do łąkarstwa (wypas, wykaszanie);
e) ograniczenie zainwestowania kubaturowego jedynie do niezbędnych obiektów i urządzeń
związanych z obsługą turystyki (schroniska) przy maksymalnym wykorzystaniu na te cele
istniejących obiektów (bacówki, szałasy);
f) w obszarach A1 i A3 ograniczenie zainwestowania do utrzymania, względnie adaptacji na
cele turystyczne i agroturystyczne istniejących obiektów (szałasy, bacówki) oraz
dopuszczenie realizacji schronisk
Obszar rolno - leśny z kontrolowanym rozwoje osadnictwa (B) obejmuje tereny wsi
Ochotnica Dolna, Ochotnica Górna i Tylmanowa (z wyłączeniem terenów zakwalifikowanych
do obszarów A i C). Obszar ten zróŜnicowany jest pod względem warunków przyrodniczych
(w tym rzeźby terenu) oraz wynikających z nich predyspozycji rozwojowych). Podstawowe
zasady tak zróŜnicowanego terenu dotyczą:
a) w zakresie warunków ochrony przyrody:
-
zachowania terenów leśnych i zadrzewień w dostosowaniu do warunków siedliskowych;
-
maksymalna dąŜność do nieingerowania w obudowę biologiczną potoków za wyjątkiem
sytuacji koniecznych przeciwdziałań niszczącej sile wód związanych z dopuszczeniem
regulacji punktowej z zastosowaniem elementów kamiennych i betonowych,
-
rezerwowanie strefy ekologicznej wzdłuŜ przebiegu potoków;
b) w odniesieniu do zainwestowania kubaturowego:
-
ograniczenie rozwoju zainwestowania w przysiółkach stokowych oraz przeciwdziałanie
rozpraszaniu zabudowy;
-
uzupełnienie zabudowy w nawiązaniu do istniejącego zainwestowania wzdłuŜ dróg
gminnych i regionalnych dla pełnego wykorzystania infrastruktury technicznej;
-
wykluczenie
programu
stanowiącego
uciąŜliwość
dla
środowiska
i
otoczenia
(powodującego zanieczyszczenia powietrza, wód i gleb oraz wywołującego hałas);
-
objęcie ochroną zabudowy zabytkowej i historycznej lub stanowiącej wartość kulturową
o charakterze regionalnym;
c) utrzymanie rolnictwa ekologicznego
Jako generalną zasadę rozwoju obszaru osadniczo - rolnego (C) obejmującego wsie (tereny
dolinne i na stokach z wyłączeniem terenów zakwalifikowanych do obszaru A i B) przyjmuje
się:
a) zachowanie charakterystycznego dla tego regionu typu wsi jako ciągów wzdłuŜ dróg i
głównych rzek;
b) przy planowaniu nowej zabudowy zasady jej koncentracji wzdłuŜ istniejących dróg
regionalnych i gminnych, w zwartych zespołach, w nawiązaniu do istniejącego
56
zainwestowania dla pełnego wykorzystania istniejącej i projektowanej infrastruktury
technicznej (w tym szczególnie kanalizacji);
c) celem zachowania toŜsamości i przestrzeni umoŜliwiającej identyfikację poszczególnych
jednostek wiejskich, a takŜe celem zapewnienia powiązań ekologicznych obszarów po
obu stronach rzek Ochotnicy i Dunajca w miarę moŜliwości ograniczenie zainwestowania
kubaturowego przy granicach wsi oraz wykorzystanie i pełną ochronę elementów
środowiska naturalnego, które sprzyjają utrzymaniu terenów wolnych od zainwestowania
kubaturowego
w
tych
obszarach
(dla
przeprowadzenia
korytarzy
ekologicznych
łączących poszczególne elementy Gorców);
d) zachowanie zieleni wzdłuŜ cieków wodnych, przebiegających w obszarach istniejącego
zainwestowania kubaturowego, pełniących rolę korytarzy ekologicznych opartych o
potok Ochotnica i rzekę Dunajec i potoki stanowiące ich dopływy przy pełnej moŜliwości
regulacji wymienionych cieków wodnych z zabezpieczeniem elementami kamiennymi i
betonowymi na zagroŜonych niszczącą siłą wód odcinkach;
e) pełną ochronę istniejących obiektów i zespołów zabytkowych, w tym takŜe obiektów i
zespołów nie ujętych w rejestrze zabytków, a stanowiących istotne wartości kulturowe o
znaczeniu regionalnym i lokalnym;
f)
zapewnienie zaspokajania potrzeb mieszkańców na poziomie całej gminy Ochotnica
Dolna oraz pełne wyposaŜenie jednostek wiejskich w podstawowe usługi publiczne;
g) utrzymanie regionalnego charakteru wprowadzanej zabudowy, nawiązującej formą,
proporcjami, elementami i detalami oraz kształtem do istniejących wzorców;
h)
spełnienie
warunków nieuciąŜliwości
wprowadzanego
programu
usług, produkcji i
wytwórczości;
i) rozwój rolnictwa ekologicznego (przy ograniczeniu chemizacji)
W odniesieniu do zasad lokalizacji elementów programu głównej funkcji gminy tj.
turystyczno- wypoczynkowej, stwarzających szansę dla gospodarczego rozwoju i jednego z
głównych źródeł utrzymania miejscowej ludności przyjmuje się następujące generalne
ustalenia nawiązujące ściśle do ukształtowania terenu i warunków lokalnych :
w strefie dolinnej wzdłuŜ potoku Ochotnica i rzeki Dunajec lokalizację bazy turystycznej
zarówno dla turystyki letniej, jak i zimowej (noclegi, gastronomia, handel, rozrywka,
urządzenia sportowe z obiektami, parkingi itp.) a zarazem lokalizacji urządzeń związanych z
wypoczynkiem nad wodą opartych o naturalne walory rzek górskich (Dunajec);
w strefach wyŜej połoŜonych wsi i przysiółków stokowych nad dolinami potoków
stanowiących dopływy Ochotnicy lokalizacje urządzeń pozostałych urządzeń turystycznych i
rekreacyjnych (wyciągi narciarskie, zagospodarowane tereny do uprawiania turystyki
przygodowej), kompleks „motywacyjno
szkoleniowy” zabudowa
letniskowa; kwatery,
prywatne, pensjonaty i gospodarstwa agroturystyczne,
w strefie górskiej nie przewiduje się lokalizacji kubaturowych obiektów turystycznych, za
wyjątkiem niewielkich schronisk, dopuszcza się wprowadzenie ograniczonego wypoczynku
indywidualnego i zbiorowego, w oparciu o placówki istniejące przy zachowaniu wymagań
ciszy, natomiast przewiduje się przystosowanie terenu dla turystyki pieszej, rowerowej i
narciarskiej (szlaki turystyczne, ścieŜki rowerowe, w tym dla rowerów górskich) oraz
terenów i urządzeń dla turystyki aktywnej i przygodowej.
57
W części związanej z Gorczańskim Parkiem Narodowym, rezerwatami przyrody Kłodne i
Pusta Wielka oraz Popradzkim Parkiem krajobrazowym przestrzegane być winny przepisy
wynikające ze specjalnego statusu tych obszarów. W zakresie turystyki i sportów zimowych
podkreślenia wymaga przydatność północnych stoków Lubania na całej szerokości pasma
połoŜonego w gminie Ochotnica Dolna dla celów turystyki narciarskiej i narciarstwa
zjazdowego.
Na poniŜszym rysunku przedstawiono wytypowane tereny dla lokalizacji najwaŜniejszych
urządzeń
mających
podstawowe
znaczenie
turystycznych.
58
dla
wdroŜenia
kluczowych
produktów
rys 23. Strefy rozwoju przestrzennego określone w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Ochotnica Dolna”
59
V.1. Koncepcja strefowego zagospodarowania turystycznego gminy Ochotnica
Dolna
Znaczne moŜliwości rozwoju turystyki zgodnego z zasadami zrównowaŜonego rozwoju daje koncepcja strefowego zagospodarowania rejonu turystycznego. Ideą tej koncepcji
jest wyznaczenie na obszarze określonego rejonu turystycznego jednostek funkcjonalnych
(stref) przewidzianych do zagospodarowania turystycznego o róŜnym stopniu intensywności,
czyli zróŜnicowanie intensywności gospodarki turystycznej na poszczególnych wydzielonych
obszarach odpowiednio do prowadzonej na ich terenie strefowej ochrony środowiska
naturalnego. Podstawę
tego
typu
podziału
stanowić
mogą
przede
wszystkim:
charakterystyczne środowisko naturalne badanego terenu i formy jego ochrony, specyficzne
walory turystyczne i ich rozmieszczenie, uwarunkowania administracyjne. Dla kaŜdej z tak
wytyczonych stref naleŜy odrębnie zdefiniować (na podstawie wymienionych kryteriów)
preferowane rodzaje turystyki oraz dopuszczane w związku z tym do realizacji inwestycje
turystyczne. WyróŜnia się następujące etapy planowania rozwoju turystyki w rejonie
turystycznym zgodnie z koncepcją zagospodarowania strefowego:
1. Wyznaczenie zasięgu przestrzennego (granic) stref zagospodarowania turystycznego na
podstawie następujących kryteriów:
• środowisko naturalne (litosfera, hydrosfera, atmosfera, fauna i flora);
• formy ochrony środowiska naturalnego (parki narodowe, parki krajobrazowe,: rezerwaty
przyrody, pomniki przyrody);
• specyficzne walory turystyczne i ich rozmieszczenie;
•uwarunkowania administracyjne (granice administracyjne województw, powiatów, gmin)
• inne.
2. Wyznaczenie preferowanych w kaŜdej ze zdefiniowanych stref rodzajów turystyki na
podstawie kryteriów wykorzystanych w etapie 1.
3. Zdefiniowanie (jakościowe i ilościowe) docelowego zagospodarowania turystycznego
kaŜdej strefy przy uwzględnieniu preferowanych rodzajów turystyki określonych w etapie 2.
Ponadto rozwój kaŜdego właściwie rodzaju turystyki w kaŜdym regionie (rejonie)
turystycznym zaleŜy od zapewnienia odpowiedniej dostępności komunikacyjnej do regionu
„z zewnątrz" oraz sieci komunikacyjnej na terenie samego regionu, a takŜe sprawnie
i
skutecznie
funkcjonującego
systemu
informacji
turystycznej.
Zagospodarowanie
turystyczne danej strefy powinno być tworzone w miarę moŜliwości i potrzeb przy
uwzględnieniu interesów lokalnej społeczności, to jest przy wykorzystaniu jej aktywności i
zaangaŜowania, kapitału, produktów i materiałów, siły roboczej. ZałoŜone w omawianej
koncepcji etapowanie prac planistycznych powinno zapewnić harmonijny i racjonalny rozwój
turystyki w danym rejonie, logiczne następstwo podejmowanych na jego obszarze działań i
inwestycji, a wreszcie wykluczenie inwestycji i przedsięwzięć niezgodnych z docelową wizją
rozwoju. Korzyści wynikające z implementacji strefowej koncepcji zagospodarowania
turystycznego są w duŜej mierze zbieŜne z załoŜeniami zrównowaŜonego rozwoju turystyki:
60
• rozwijanie w poszczególnych strefach róŜnorodnej oferty turystycznej, przeznaczonej
dla
róŜnych
segmentów
rynku
(ukierunkowanie
produktu
turystycznego
pod kątem potrzeb konkretnego odbiorcy);
• stworzenie i zachowanie warunków do rozwoju róŜnych form turystyki;
• korzystny wpływ na zachowanie środowiska przyrodniczego i naturalnego krajobrazu;
• podkreślenie róŜnorodności przyrodniczej;
• stosowanie obiektywnych i przejrzystych zasad prowadzenia inwestycji w rejonie;
• harmonijny i kontrolowany rozwój krajobrazu w poszczególnych strefach, podkreślający ich róŜnorodny charakter;
• stworzenie korzystnych warunków do rozwoju turystyki wiejskiej.
Idea zagospodarowania strefowego nie sprzeciwia się rozwojowi turystyki w danym
regionie, ale próbuje ten rozwój uporządkować, nadając mu cechy planowości i racjonalnego wykorzystania zasobów. Wydzielenie stref, czyli obszarów mających pełnić
określone, zdefiniowane funkcje, zgodne zarówno z ideą rozwoju turystyki, jak i wymogami
ochrony środowiska naturalnego, ma zapewnić zrównowaŜony rozwój rejonu turystycznego.
Zgodny z załoŜeniami rozwój turystyki w kaŜdej z wydzielonych stref powinien być:
• regulowany odpowiednim zestawem instrumentów ekonomiczno-finansowych,
• stymulowany wspieraniem przez odpowiednie władze poŜądanych tam inwestycji,
• kontrolowany zestawem odpowiednio dobranych mierników.
Realizacja postulatów przedstawionych w koncepcji rozwoju turystyki w gminie Ochotnica
Dolna odbyć się moŜe w sposób efektywny jedynie przy ścisłej współpracy oraz koordynacji
działań pomiędzy sektorem publicznym (władze wojewódzkie, gminne, powiatowe, dyrekcja
GPN i PPK i in.) i prywatnym (niepubliczni przedsiębiorcy, społeczności lokalne itp.).
Procesowi temu moŜe słuŜyć zawiązywanie spółek wykonujących określone zadania, na
przykład gminy z prywatnym przedsiębiorcą wnoszącym do niej kapitał przez wykupienie
udziałów lub akcji, jak równieŜ realizacja idei partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP).
Drugie ze wskazanych rozwiązań, realizowane w formie umowy cywilnoprawnej między
podmiotami sektora publicznego i prywatnego w dowolny sposób określających swoje
wzajemne prawa
i
obowiązki, stwarza
zapewne większe
moŜliwości
zrealizowania
zakładanych inwestycji.
Największą przeszkodą we wdraŜaniu preferowanej w krajach unijnych PPP jest
charakterystyczny dla Polski brak społecznego zaufania do wspólnych przedsięwzięć
sektora publicznego i prywatnego (potęgowany przez afery korupcyjne). Nie zmieniła tego
nawet uchwalona przez Sejm ustawa o partnerstwie publiczno-prawnym.
Przyjęta w niniejszym opracowaniu nieznacznie zmodyfikowania i uszczegółowiona w
stosunku do zapisów „Studium uwarunkowań …” koncepcja strefowa zakłada utworzenie na
obszarze gminy Ochotnica Dolna zróŜnicowanych funkcjonalnie obszarów:
• strefy dla turystyki kontemplacyjnej (I)
• strefy z ograniczonym inwestowaniem (II)
• strefy wsi letniskowych i usług (III)
61
rys 24. Koncepcja strefowego zagospodarowania turystycznego gminy Ochotnica Dolna”
62
Podział ten tylko nieznacznie odbiega od podziału na obszary (A,B,C) przyjęte w „Studium..” i
wynika z nowo przyjętych kierunków rozwoju turystyki (w niniejszej strategii).
I- Strefa przeznaczona do rozwoju turystyki kontemplacyjnej obejmuje przewaŜającą
część
Gorczańskiego
cechujące
się
Parku
najwyŜszym
Narodowego
stopniem
ochrony
i
większość
środowiska
jego
naturalnego.
otuliny,
Największą
atrakcją tak zdefiniowanego obszaru - przyciągającą turystów - jest dzika przyroda,
w
minimalnym
stopniu
naruszona
ingerencją
człowieka.
W
celu
zachowania
tego
stanu nie przewiduje się tu Ŝadnych nowych inwestycji, poza inwestycjami ekologicznymi i
infrastrukturą GPN, przeznaczając ten rejon do uprawiania turystyki pieszej i narciarskiej
(po wyznaczonych szlakach turystycznych) oraz turystyki edukacyjnej (ścieŜki przyrodnicze i
przyrodniczo-historyczne).
IIII- Strefa z ograniczonym inwestowaniem zawiera w swoich granicach nieznaczne fragmenty
jego otuliny GPN. W większości odpowiada obszarowi B- rolno- leśnemu z kontrolowanym
rozwojem osadnictwa. Wyjątkowość i szczególna atrakcyjność tej strefy wiąŜą się z
krajobrazem naturalnym, bogactwem przyrodniczym oraz wielkością śladów i pozostałości
(materialnych, kulturowych, historycznych) po wsiach zniszczonych przed pół wiekiem
w działaniach powojennych. Dopuszczone do uprawia prezentowanym obszarze formy
turystyki to zwłaszcza turystyka piesza, konna, narciarska i rowerowa oraz wybrane formy
turystyki tzw. aktywnej istniejących przygodowej gł. po istniejących i planowanych
znakowanych szlakach oraz sieci istniejących dróg publicznych i niektórych dróg leśnych.
Rozwój tych form turystyki będzie na ograniczonej sieci schronisk, obiektu „motywacyjnoszkoleniowego o podwyŜszony standardzie” pensjonatów, małych hoteli i pól namiotowych,
obiektach
gastronomicznych,
gospodarstwach
agroturystycznych,
stacji
i
wyciągach
narciarskich, które to inwestycje będą dopuszczone do realizacji.
III - Strefa wsi letniskowych okrywająca się w większości z obszarem C- osadniczo-rolnym.
Turystów do rejonu powinny przyciągać: tradycyjny model Ŝycia na wsi (prace wiejskie,
obyczaje), sieć wodna (Dunajec i mniejsze górskie potoki) oraz imprezy kulturalne i
sportowe organizowane w głównych miejscowościach. Formami turystyki o szczególnym
znaczeniu będą więc: turystyka wiejska (głównie agroturystyka), turystyka i wędkarstwo.
Wobec
tego
poŜądane
inwestycje
obejmą
tworzenie
pensjonatów
i
gospodarstw
agroturystycznych, stadnin koni, wypoŜyczalni rowerów, budowę wyciągów narciarskich,
basenu kąpielowego, kortów tenisowych, boisk.
Na załączonej mapce zaznaczono granice kaŜdego z wymienionych obszarów uwzględniając:
charakterystyczne środowisko naturalne badanego terenu i formy jego ochrony, jego
specyficzne walory turystyczne i ich rozmieszczenie oraz uwarunkowania administracyjne.
Dla kaŜdej z trzech tak wytyczonych stref odrębnie zdefiniowano (na podstawie ww.
kryteriów) preferowane rodzaje turystyki oraz dopuszczanych w związku z tym do realizacji
inwestycji turystycznych.
Korzyści wynikające z wdroŜenia przedstawionej koncepcji strefowego zagospodarowania
turystycznego gminy Ochotnica Dolna są następujące:
63
• uporządkowanie oferty turystycznej w poszczególnych strefach (ukierunkowanie na
wybrane - nie zaś wszystkie moŜliwe - rodzaje turystyki, a co się z tym wiąŜe skierowanie
oferty do wybranych segmentów rynku);
• korzystny wpływ na zachowanie środowiska przyrodniczego i naturalnego krajobrazu
(wykluczenie rodzajów turystyki uciąŜliwych i szkodliwych dla środowiska);
• uporządkowanie rynku inwestycyjnego w danej strefie przez sporządzenie wykazu
inwestycji dopuszczonych do realizacji.
Słabe strony prezentowanej koncepcji dotyczą natomiast:
• ograniczenia moŜliwości rozwijania działalności przez społeczność zamieszkującą daną
strefę (dotyczy zwłaszcza stref najbardziej zamkniętych dla inwestycji);
• zamknięcia wybranych obszarów dla pewnych rodzajów turystyki (np. wyłączenie turystyki
zmotoryzowanej z obszaru strefy kontemplacyjnej);
• zmiany charakteru fragmentów danej strefy po uprzednim zatwierdzeniu jej granic, np.
przy rozszerzeniu obszaru GPN lub jego otuliny (moŜe to rodzić konflikty, jeśli jakaś
działalność jest dopuszczana w danej strefie, a zabroniona na terenach chronionych).
VI. WDRAśANIE STRATEGII
VI.1 . Kierowanie realizacją strategii rozwoju turystyki w gminie Ochotnica
Dolna
Do wdraŜania strategii rozwoju turystyki postuluje się powołanie Zespołu ds. Realizacji
Strategii Rozwoju Turystyki przy Urzędzie Gminy w Ochotnicy Dolnej. Usytuowanie zespołu
przy tym urzędzie podyktowane jest odpowiedzialnością starosty za prowadzenie polityki
lokalnej, formułowanie strategii rozwoju gminy oraz dysponowanie budŜetem gminnym,
stanowiącym instrument finansowania przedsięwzięć lokalnych. W skład zespołu powinni
wchodzić kompetentni przedstawiciele:
• Gorczańskiego Parku Narodowego
• samorządu (Urząd Gminy, WOK, itp.)
• Lokalnej Grupy Działania Gorce - Pieniny
• organizacji i podmiotów branŜy turystycznej i agroturystycznej,
• instytucji otoczenia biznesu i samorządu gospodarczego,
• instytucji szkoleniowych, konsultingowych.
Do głównych zadań Zespołu Realizacji Strategii Rozwoju Turystyki na szczeblu gminnym
naleŜeć będą: inicjowanie, integracja lokalnych podmiotów i instytucji turystycznych oraz
koordynacja działań na rzecz rozwoju turystyki w poszczególnych programach.
Aby umoŜliwić realizację strategii, między wszystkimi zainteresowanymi stronami
powinna zostać zawarta umowa o współpracy zawierająca:
• zgodę na pełnienie przez Zespół ds. Realizacji Strategii Rozwoju Turystyki funkcji
wiodącego koordynatora
• formalne mianowanie Zespołu ds. Realizacji Strategii „organizacją wiodącą",
określenie przez organizację wiodącą razem ze specjalistycznymi organizacjami
wspierającymi zakresu ich działań
64
VI.2 . Monitorowanie strategii rozwoju turystyki w Gminie Ochotnica Dolna
Jednym z głównych zadań Zespołu ds. Realizacji Strategii Rozwoju Turystyki będzie
monitorowanie i kontrola postępów w realizacji programów i konkretnych zadań. Wnioski
wynikające z tych obserwacji powinny być wykorzystane do ewentualnych korekt
poszczególnych programów i przedsięwzięć inwestycyjnych, zaleŜnie od zmieniających się
warunków otoczenia i zmian popytu na poszczególne produkty turystyczne mikroregionu.
Jakość i skuteczność strategii rozwoju turystyki powinny być oceniane na podstawie:
- przeglądu zaawansowania realizacji poszczególnych zadań,
- uzyskiwanych efektów ekonomicznych i społecznych,
- wzrostu liczby turystów odwiedzających gminę.
Miarą
efektywności
działań
podejmowanych
przez
realizatorów
strategii
będą
weryfikowane przez rynek zyski ekonomiczne, rozwój atrakcji turystycznych i infrastruktury
turystycznej, zadowolenie turystów. Dla ich oceny naleŜy ustalić mierniki.
.
VII. MAKRO-TRENDY W TURYSTYCE
VII.1 . Tendencje rozwojowe w turystyce światowej i europejskiej
Turystyka
światowa,
zwłaszcza
europejska,
przez
najbliŜsze
kilkanaście
lat
pozostanie istotnym czynnikiem warunkującym rozwój turystyki w Polsce. Uwarunkowania
międzynarodowe – bezpośrednie i pośrednie – wynikające z tempa i obszarów rozwoju bądź
regresu turystyki na świecie, w dalszym ciągu będą waŜnym wyznacznikiem polskiej
gospodarki
turystycznej.
Podobnie
jak
zmieniające
się
tendencje
na
światowym
i
europejskim rynku turystycznym.
Obserwacja wieloletnich trendów wskazuje, Ŝe średni wzrost liczby podróŜy
międzynarodowych na świecie jest większy niŜ średni wzrost światowego PKB. Podobne
zjawisko moŜna zaobserwować w Europie. Eksperci szacują, Ŝe tendencja ta będzie się
utrzymywała w nadchodzących latach.
65
zmiana w %
Rys. 25. Zmiany wielkości PKB i liczby podróŜy międzynarodowych w Europie w latach 1996-2005
8
6
4
2
0
-2
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
PKB
PodróŜe m iędzynarodowe
Średnia zm iana (podróŜe m iędzynarodowe)
Średnia zm iana (PKB)
2004
2005
Źródło: Światowa Organizacja Turystyczna (WTO).
Średnie tempo wzrostu liczby podróŜy w Europie w latach 1996-2005 wyniosło nieco ponad
3,4% i było zdecydowanie wyŜsze niŜ średnie tempo wzrostu PKB, wynoszące niewiele ponad
2,1%.
Prognozy rozwoju sektora turystycznego oraz wpływu turystyki na gospodarkę
świata, Europy i wybranych krajów sporządza Światowa Rada Turystyki i PodróŜy (Word
Travel & Tourism Council). Obejmują one okres 10-letni i obecnie sięgają roku 2016. W tym
okresie na świecie WTTC przewiduje znaczące wzrosty wartości sprzedanych dóbr i usług na
rynku turystycznym we wszystkich wyróŜnianych przez siebie obszarach popytu.
Ogółem popyt turystyczny w krajach Unii Europejskiej na dobra i usługi sektora
turystyki w latach 2006-2016 w ujęciu wartościowym wzrośnie o prawie 55% (średnio o 2,4%
rocznie), a całej gospodarki turystycznej o prawie 65% (średnio o 3,1%). Najwolniej będzie
rósł popyt w sferze wydatków rządowych (i samorządowych) oraz podróŜy biznesowych i
turystyki krajowej. Natomiast popyt związany z zagraniczną turystyką przyjazdową wzrośnie
o ponad 86%, a w zakresie inwestycji turystycznych o prawie 90%. Te róŜnice tempa wzrostu
odpowiadają na pytanie o kierunki rozwoju, które zdaniem WTTC będą stanowiły główną siłę
napędową
gospodarki
turystycznej
w
nadchodzącym
dziesięcioleciu
w
skali
Unii
Europejskiej.
W odniesieniu do świata i Europy WTTC nie przewiduje drastycznych zmian
w zatrudnieniu. W ciągu 10 lat zatrudnienie w sektorze, zgodnie z prognozą, ma wzrosnąć
na świecie o około 17%, a w krajach Unii Europejskiej o 10%, natomiast w gospodarce
turystycznej na świecie o około 19%, a w Unii Europejskiej o niecałe 15%. NiezaleŜnie jednak
od tych umiarkowanych wzrostów, bezwzględne liczby zatrudnionych będą znaczące. W
krajach Unii Europejskiej w sektorze turystyki w 2016 roku będzie pracowało około 13 mln
osób, a w gospodarce turystycznej 40 mln. Wielkości te wskazują na pewne umocnienie się
pozycji sektora i gospodarki turystycznej na europejskim rynku pracy. Udział ten w sektorze
turystyki wyniesie dla Europy 3,6%, a w gospodarce turystycznej 11,0%.
66
Tab. 26.
Prognozowane wielkości ruchu w międzynarodowej turystyce przyjazdowej w latach 2005-2020 na świecie i w
wybranych regionach.
Liczba przyjazdów turystów
Średnioroczne
Średnioroczne
Wzrost w %
zagranicznych w mln
tempo wzrostu w %
w latach
Region
2004-2020 20042004-2020
2020 w latach 2004-
2005
2010
2013
Europa
442
494
540
664
3,0
60,4
Azja Wsch. i Pacyfik
157
224
272
423
6,5
176,5
Ameryki
133
156
175
229
3,9
84,7
76
91
102
126
4,8
82,6
808
965
1089
1442
4,1
89,7
Pozostałe regiony
Świat razem
Źródło: UNWTO „Word Tourism Barometer”, June 2006; opracowanie i obliczenia Instytutu Turystyki na podstawie prognoz WTO.
Na podstawie obserwowanych zmian zachowań turystów jako konsumentów dóbr
i usług
turystycznych
oraz
zmian
organizacji
i
struktury
rynku
za
najbardziej
prawdopodobne moŜna uznać następujące kierunki zmian w tradycyjnej segmentacji rynków
turystycznych:
-
turystyka biznesowa będzie się rozwijała znacznie wolniej niŜ rekreacyjno-wakacyjna,
-
w segmencie turystyki rekreacyjnej większego znaczenia nabierze motywacja zdrowotna,
co naleŜy rozumieć w szerokim sensie: od pobytów sanatoryjnych poczynając, poprzez
szukanie kontaktu z naturą, po eliminowanie jako moŜliwych obszarów docelowych tych,
które nie będą spełniać coraz wyŜszych norm ochrony środowiska,
-
część segmentów uwaŜanych dotychczas za niszowe rozwinie się i zróŜnicuje, tworząc
nowe masowe rynki masowych produktów niszowych,
-
zwiększenie potrzeby rekreacji i aktywności ruchowej w trakcie podróŜy turystycznych
(zwłaszcza na poziomie nie zaawansowanym) i kierowanie się w tym zakresie modą,
a nie tylko autentycznymi potrzebami i moŜliwościami,
-
zwiększenie popytu na usługi turystyczne traktowane dziś jako segment luksusowy
(w wyniku większej zamoŜności konsumentów, mody, snobizmu, tańszych metod
uzyskiwania),
-
rosnąca konkurencja ze strony centrów dziennej rozrywki i rekreacji.
Prognozy sporządzone przez IPK International mówią, Ŝe do roku 2020 naleŜy się
spodziewać dalszego rozwoju następujących produktów turystycznych:
-
wakacje w słońcu, na plaŜy pozostaną dominującym produktem o największej liczbie
wyjazdów i największym wzroście,
-
wakacyjna turystyka objazdowa będzie się charakteryzować średnim poziomem liczby
wyjazdów przy niewielkim wzroście na wszystkich waŜniejszych europejskich rynkach
wysyłających,
-
wakacyjne podróŜe samolotem to segment, dla którego przewiduje się dalszy
-
hotele o najwyŜszym i średnim standardzie będą dominować w segmencie bazy
systematyczny wzrost liczby wyjazdów,
noclegowej – w tej grupie obiektów noclegowych przewiduje się największy wzrost
zainteresowania,
67
-
pakiety turystyczne (package trips) oferowane przez biura podróŜy z moŜliwością
indywidualnego
doboru
wybranych
usług
powinny
odnotować
ponowny
wzrost
zainteresowania.
IPK International podkreśla, Ŝe w Europie w nadchodzących latach w wiek emerytalny
wejdzie pokolenie dobrze sytuowane, masowo uprawiające turystykę, przyzwyczajone
do aktywności ruchowej i rekreacji. To pokolenie będzie miało znacznie większe wymagania
dotyczące zarówno standardu, jak i jakości usług. Eksperci podkreślają zmiany demograficzne w krajach1 generujących podstawową część popytu na europejskim rynku turystycznym.
Ocenia się, Ŝe obserwowane trendy demograficzne, wzrostu poziomu wykształcenia,
wzrostu wiedzy ekologicznej, poprawy stanu zdrowia oraz poprawy sytuacji materialnej
społeczeństw europejskich powodować będą wzrost zainteresowania usługami turystycznymi
wysokiej jakości. NaleŜy się więc spodziewać zdecydowanego wzrostu zapotrzebowania na:
-
wysokiej jakości infrastrukturę turystyczną i usługi towarzyszące,
-
kompleksowe usługi transportowe i szybki dostęp do obszarów recepcji turystów.
-
wykwalifikowanych pracowników zarówno w sektorze turystyki, jak i sektorach
świadczących usługi dla turystów; w tym wykwalifikowanych animatorów imprez
kulturalnych i rekreacyjnych,
-
wysoko kwalifikowaną kadrę kierowniczą w sektorze turystyki i sektorach pokrewnych,
-
kompleksowe i harmonijne zagospodarowanie przestrzeni turystycznej z zachowaniem
walorów środowiska,
-
sprawny system informacji turystycznej, dostarczający potrzebnych informacji na
kaŜdym etapie realizacji podróŜy
VII.2. Kierunki rozwojowe turystyki polskiej w świetle statystyki publicznej
oraz rządowych programów i strategii
Głównym wyzwaniem stojącym przed rozwojem turystyki w Polsce w latach
2007-2013 jest zwiększenie udziału gospodarki turystycznej w PKB i stworzenie warunków
do utrzymania tego udziału w następnych latach.
Zgodnie z projektem Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015 przyjętym przez Radę
Ministrów 27 czerwca 2006 roku zakłada się, Ŝe średni wzrost produktu krajowego brutto
w latach 2006-2010 wyniesie 4,7%, a 5,0% w latach 2011-2015.
Tab. 27.
Tempo wzrostu PKB w Polsce
Wzrost PKB
2001
2002
2003
2004
2005
2006
1,1
1,4
3,8
5,3
3,5
4,7
20072007-2010 20112011-2015
4,7
5,0
Źródło: Główny Urząd Statystyczny ( prognozy na lata 2001-2005); Projekt „Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015” (prognozy na lata 20062015).
Przyjęty w projekcie Strategii rozwoju turystyki w latach 2007-2013 scenariusz
rozwoju turystyki w Polsce zakłada rozwój gospodarki turystycznej mierzony wpływami
z turystyki przyjazdowej, wydatkami mieszkańców Polski na krajowe podróŜe turystyczne
68
oraz wydatkami na podróŜe zagraniczne ponoszonymi na terenie kraju, w tempie nieco
szybszym niŜ tempo wzrostu PKB, co powoduje niewielki wzrost udziału turystyki w PKB
w latach 2007-2013.
Rys. 28. Przyjęty w projekcie Strategii rozwoju turystyki w latach 2007-2013 scenariusz rozwoju turystyki.
Udział turystyki w krajowym PKB w %
7
5,7
6
5,2
4,9
5
4,6
4,2
4,2
4,3
4,4
4,4
4,5
4,5
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
4,6
4,6
4,7
4,7
2012
2013
2014
2015
4
3
2
1
0
2001
2002
2003
2004
Źródło: obliczenia Instytutu Turystyki na podstawie danych GUS (PKB) i prognoz PKB zawartych w projekcie „Strategii rozwoju kraju”
oraz oszacowań i prognoz Instytutu Turystyki (turystyczny PKB).
Projekt tego dokumentu określa dla rozwoju turystyki w Polsce następujące obszary
priorytetowe:
-
Oferta turystyczna o wysokiej konkurencyjności,
konkurencyjności gdzie podstawowym celem jest
kreowanie zintegrowanej i konkurencyjnej oferty przez tworzenie i rozwój konkurencyjnych
produktów
turystycznych,
rozwój
infrastruktury
turystycznej,
integrację
produktów i oferty turystycznej regionów, rozwój przedsiębiorczości i działalności
organizacji w dziedzinie turystyki oraz rozwój kluczowych typów turystyki.
-
Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki, gdzie podstawowym celem jest
przygotowanie wysoko wykwalifikowanych kadr dla turystyki przez przygotowanie kadr
operacyjnych gospodarki turystycznej i stworzenie krajowego systemu kwalifikacji
zawodowych.
-
Wsparcie marketingowe, gdzie podstawowym celem jest stworzenie spójnego i skutecznego
systemu
marketingu
w
turystyce
przez
usprawnienie
systemu
informacji
turystycznej i zwiększenie efektywności działań marketingowych w turystyce.
-
Kształtowanie przestrzeni turystycznej – gdzie podstawowym celem jest kształtowanie
przestrzeni
o
wysokiej
atrakcyjności
turystycznej
oraz
zwiększanie
dostępności
turystycznej regionów przez rozwój transportu.
Na potrzeby rządowej Strategii rozwoju turystyki w latach 2007-2013 sporządzono
prognozy szeregu wielkości charakteryzujących ruch turystyczny w Polsce.
69
Rys. 29.
Przyjazdy turystów zagranicznych do Polski w latach 1997-2015 w mln
25
20
21,8
20,1 20,7 21,3
18,8 19,5
19,5 18,8
18,0
17,4
15,0
15
14,3 15,2
14,0
18,2
17,5
16,1 16,8
13,7
10
5
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Źródło: Projekt Strategii rozwoju turystyki w latach 2007-2013.
Rys. 30.
Wydatki cudzoziemców i turystów zagranicznych w Polsce w mld USD
14
11,6
12
9,7
10
8,7
7,5
8,0
8
6,1
6
4,3
4,4
4
5,8
6,1
4,8
3,4
3,1
2,9
4,1
4,5
2,8
6,3
2,7
6,6
3,6
2,9
3,9
8,0
8,5
7,0
4,3
9,1
7,6
5,5
4,7
10,3 10,9
6,0
6,5
7,0
5,1
3,3
2
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Turyści
Ogółem cudzoziemcy
Rys. 31.
100
PodróŜe krajowe mieszkańców Polski w mln
86,7 81,5 90,7
80
63,9
60
40
53,8 54,2
48,4
52,1
49,1 50,6
45,5 47,3
43,9
42,2
38,9
40,6
39,6 35,9 37,2
20
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
70
Rys. 32. PodróŜe krajowe krótkookresowe (1-3 nocy) i długookresowe (4 i więcej nocy) mieszkańców Polski w mln
100
80
60
60,8
65,6
56,4
44,7
40
36,5 36,2
31,2
25
21,2
30,0 30,6
28,8 29,4
27,7 28,3
27,2
25,9 26,6
24,5 25,2
21,8 22,4 23,1 23,8
20
25,9 25,1 25,2
19,2 17,4
18
27,5 28,6 29,8
22,5 23,4 24,4 25,4 26,4
17,2 14,6 14,7 15,4 16,5 17,5 18,4 19,4 20,3 21,4
0
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
PodróŜe długookresowe
PodróŜe krótkookresowe
Biorąc pod uwagę
-
spadek liczby przyjazdów turystów zagranicznych do Polski (rys. 25) w latach 20012003 (z 15,0 mln do 13,7 mln), niewielki wzrost w latach 2004-2005 (z 13,7 mln do
15,2 mln) ograniczone moŜliwości wzrostu w następnych latach (około 4% rocznie),
-
spadek aktywności turystycznej mieszkańców Polski w latach 2001-2005 (rys. 27, 28)
mierzony
uczestnictwem
w
wyjazdach
turystycznych
(56%
mieszkańców
Polski
uczestniczyło w wyjazdach turystycznych w 2001 r., a 47% w 2005) i prognozowany
niewielki wzrost w następnych latach,
podstawowym źródłem wzrostu udziału gospodarki turystycznej w PKB w latach 2007-2013
powinien być wzrost wydatków turystów zagranicznych i krajowych w czasie podróŜy,
osiągnięty dzięki poszerzeniu oferty i poprawie jakości oferowanych usług.
Prognozy
dotyczące
struktury
turystów
zagranicznych
odwiedzających
Polskę
wskazują, Ŝe do 2013 roku nie nastąpią istotne zmiany w strukturze motywów przyjazdów
do Polski. Zmniejszy się udział przejazdów tranzytem (zakłada się, Ŝe wzrośnie udział
przejazdów beznoclegowych) oraz, w mniejszym stopniu, udział odwiedzin u krewnych
i znajomych.
Wzrośnie
udział
przyjazdów
w
celach
turystyczno-wypoczynkowych
oraz niektórych celów przyjazdów określanych dzisiaj jako niszowe (poprawa stanu zdrowia,
szkolenia, uprawianie niektórych dyscyplin turystyki kwalifikowanej).
Tab. 33.
Cele przyjazdów turystów zagranicznych do Polski w 2005 roku i prognoza na rok 2013 (w %).
Cel przyjazdu do Polski
2005
2013
Zmiana 2013/05
Turystyka i wypoczynek
24
26
+2
Interesy, podróŜe słuŜbowe
28
28
0
Odwiedziny u krewnych lub znajomych
18
16
-2
7
8
+1
Zakupy
71
Tranzyt
13
9
-4
Inne cele
10
13
+3
Analiza trendów międzynarodowych wskazuje na rosnące zapotrzebowanie turystów
międzynarodowych na usługi kulturalno-rekreacyjne. Wzrasta takŜe zapotrzebowanie na
inne, nieturystyczne usługi świadczone turystom (zdrowotne, upiększające itp.) NaleŜy się
więc spodziewać zdecydowanego wzrostu udziału wydatków na obie te grupy usług w
wydatkach cudzoziemców w Polsce.
Tab. 34. Struktura wydatków turystów zagranicznych w Polsce w 2005 roku i prognoza na rok 2013 (w %)
Rodzaj wydatków
2005
2013
Zmiana 2013/05
Noclegi
36,8
35,2
-1,6
WyŜywienie
19,3
18,5
-0,8
Transport
13,0
12,5
-0,5
6,8
12,1
+5,3
Zakupy na własne potrzeby
18,3
15,3
-3,0
Zakupy w celu odsprzedaŜy
4,1
3,4
-0,7
Inne
1,7
3,0
+1,3
Usługi kulturalno-rekreacyjne
ZałoŜenia do Strategii rozwoju turystyki w latach 2007-2013 nie przewidują istotnych
zmian w strukturze wydatków mieszkańców Polski w czasie długich podróŜy krajowych.
Wzrost dochodów polskich rodzin będzie sprzyjał wzrostowi zainteresowania usługami
wyŜszej jakości (nocleg, wyŜywienie, transport), co zniweluje w strukturze wydatków wzrost
zainteresowania usługami kulturalno-rekreacyjnymi.
Tab. 35. Struktura wydatków mieszkańców Polski w czasie długich podróŜy krajowych w 2005 roku i prognoza na rok 2013
Rodzaj wydatków
2005
2013
Noclegi
17,2
17,3
+0,1
WyŜywienie
37,1
37,2
+0,2
Transport
20,3
20,2
-0,1
6,2
6,2
0
14,0
13,8
-0,2
5,3
5,3
0
Usługi kulturalno-rekreacyjne
Zakupy
Inne
72
Zmiana 2013/05
NaleŜy podkreślić, Ŝe w Strategii rozwoju turystyki w Polsce w latach 2007-2013
przewiduje się znaczny wzrost liczby korzystających z obiektów infrastruktury kulturalnej.
Między innymi przewidziany jest wzrost liczby odwiedzających obiekty muzealne w latach
2007-2013 o około 875 tys. rocznie, co oznacza roczny wzrost na poziomie 4,3%.
Zjawisko to będzie głównie skutkiem wzrostu liczby podróŜy krótkookresowych. Nie
ma prognoz dotyczących struktury wydatków w czasie tego typu podróŜy, naleŜy się jednak
spodziewać zdecydowanego wzrostu zainteresowania ofertą kulturalno-rekreacyjną i wzrostem udziału wydatków na ten cel w wydatkach mieszkańców Polski podczas krótkich
podróŜy, zwłaszcza weekendowych.
73

strategia rozwoju turystyki

Transkrypt

Podobne dokumenty

Tunezyjski Urząd ds. Turystyki oraz Ambasada Tunezji

Pytania do egzaminu magisterskiego na kierunku Turystyka i