Raport - Centrum Organizacji Kulturalnych GCOP

Raport
dotyczący pozarządowych organizacji kulturalnych
prowadzących działalność
na rzecz mieszkańców Gliwic
w roku 2011
Agnieszka Sysoł
Katarzyna Sawicka
Radosław Grzegórzko
Gliwice, październik 2012
PRZEBIEG BADAŃ
3
CHRAKTERYSTYKA ORGANIZACJI KULTURALNYCH
PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W ROKU 2011
4
ORGANIZACJE KULTURALNE PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ
W ROKU 2011 NA TLE INNYCH RAPORTÓW
I DANYCH OGÓLNOPOLSKICH
20
LITERATURA
22
2
PRZEBIEG BADAŃ
Celem niniejszego badania było poznanie kondycji i scharakteryzowanie organizacji działających na
rzecz mieszkańców Gliwic w roku 2011 w obszarze kultury. Szczególna uwaga została zwrócona na
rodzaj podejmowanych przez organizacje działań, współpracę z innymi podmiotami, ocenę
warunków prowadzenia działalności kulturalnej na terenie Gliwic, ocenę Centrum Organizacji
Kulturalnych GCOP oraz dotychczasowe działania Zespołu Branżowego ds. Kultury (w składzie
pracującym w latach 2010-2011).
W badaniu postawionych zostało 28 pytań ankietowych, dotyczących następujących obszarów:
I) profil organizacji (ilość członków, obszar działania, czas istnienia, itp.)
II) obszar działalności i sposób jej realizacji
III) zatrudnianie osób i wolontariat
IV) źródła finansowania i współpraca
V) warunki prowadzenia działalności kulturalnej
VI) działalność Zespołu Branżowego ds. Kultury
VII) działalność Centrum Organizacji Kulturalnych GCOP
Wyniki badania zostały opracowane na podstawie wywiadów telefonicznych i bezpośrednich,
przeprowadzonych w pierwszym kwartale 2012 roku z przedstawicielami organizacji pozarządowych,
deklarujących działanie na rzecz mieszkańców Gliwic w obszarze kultury.
Do badania zostało wybranych 78 organizacji znajdujących się w bazie GCOP oraz portalu ngo.pl, co
do których istniała informacja, że: (a) działają w obszarze kultury, (b) działają w Gliwicach lub na rzecz
mieszkańców Gliwic. Po przeprowadzonych rozmowach telefonicznych 20 organizacji zostało
wyłączonych z badania ze względu na jedno z następujących kryteriów: (a) brak działalności w
obszarze kultury w 2011 roku, (b) brak działań na rzecz mieszkańców Gliwic w 2011 roku, (c) brak
spotkań członków organizacji związanych z działalnością kulturalną w roku 2011.
Do dalszego etapu badania i przeprowadzenia pełnej ankiety zostało zakwalifikowanych 58
organizacji (N = 58 = 100 %), które w roku 2011 działały na rzecz mieszkańców Gliwic, zajmowały się
działalnością kulturalną i jednocześnie członkowie organizacji, w związku ta działalnością, w roku
2011 spotkali się ze sobą przynajmniej raz.
Wszystkie dane i wnioski odnoszą się do 58 przebadanych organizacji. Mianem respondenta określa
się osobę udzielającą odpowiedzi na postawione w ankiecie pytania, występującą w imieniu całej
organizacji.
3
CHRAKTERYSTYKA ORGANIZACJI KULTURALNYCH
PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ W ROKU 2011
I PROFIL ORGANIZACJI
grupa
nieformalna
0%
fundacja
5%
stowarzyszenie
zwykłe
9%
inne*)
9%
stowarzyszenie
rejestrowe
77%
Wykres 1: Forma prawna organizacji.
*)
jednostka terenowa, kościelna jednostka prawna, związek stowarzyszeń
kobiety
48%
mężczyźni
52%
Wykres 2: Mężczyźni i kobiety w organizacjach kulturalnych w Gliwicach w roku 2011.
4
więcej niż 200 osób
5%
101-200 osób
5%
51-100 osób
16%
mniej niż 16
osób
19%
16-50 osób
55%
Wykres 3: Ilość osób w organizacjach kulturalnych w roku 2011.
90%
80%
70%
60%
50%
83%
15%
40%
2%
30%
20%
10%
0%
przed rokiem 2009
od roku 2009
Wykres 4: Od jak dawna organizacja działa w obszarze kultury.
5
od roku 2011
do 18 lat (10%)
18-24 lata (16%)
25-30 lat (20%)
31-45 lat (25%)
46-65 lat (22%)
więcej niż 65 lat (8%)
8% 10%
16%
22%
20%
24%
Wykres 5: Wiek członków organizacji kulturalnych w roku 2011.
5%
artyści, twórcy (25%)
25%
animatorzy kultury,
organizatorzy wydarzeń (39%)
31%
odbiorcy, miłośnicy, melomani,
hobbyści (31%)
inni (5%) *)
39%
Wykres 6: Ludzie w organizacjach kulturalnych w roku 2011 – profil działalności.
*) inni: poszukiwacze rozwoju duchowego, mniejszości narodowe, nauczyciele, organizacje związane
z regionem i edukacją, aktywni seniorzy, pedagodzy
6
Organizacje działające na rzecz mieszkańców Gliwic w roku 2011 to przede wszystkim
stowarzyszenia rejestrowe (77 %), zrzeszające niemal równą liczbę mężczyzn i kobiet (52 % i 48 %).
Zdecydowana większość tych organizacji powstała przed rokiem 2009, a w minionym roku powstało
ich 2 %.
66 % członków organizacji, to osoby mieszczące się w przedziale wiekowym między 25 a 65
rokiem życia. Osoby zrzeszone w tych organizacjach, to przede wszystkim: animatorzy kultury
i organizatorzy wydarzeń (39 %), odbiorcy kultury, miłośnicy, melomani, hobbyści (31 %) oraz artyści
i twórcy (25 %). Ponad połowa organizacji liczy od 16-50 osób.
II OBSZAR DZIAŁALNOŚCI I SPOSÓB JEJ REALIZACJI
25%
(A) 25%
(B) 12 %
(C) 9 %
20%
(D) 9 %
(E) 6 %
(F) 6 %
(G) 6 %
15%
(H) 6 %
(I) 5 %
(J) 4 %
10%
(K) 3 %
(L) 3 %
(M) 2 %
(N) 1 %
5%
(O) 1 %
(P) 1 %
(R) 1 %
0%
Wykres 7: Najważniejsze obszary działalności organizacji w sferze kultury w roku 2011.
7
(A)
muzyka (dawna, improwizowana, renesansu, barokowa, sakralna, orkiestrowa, marszowa,
klasyczna, chóralna, gospel, estradowa, filmowa, musicalowa, operetka, rozrywkowa, folk, Indii,
etniczna, lat 70. i 80., jazz, blues, reggae, elektroniczna, rock, alternatywna, metal, hip-hop,
współczesna)
(B)
kultura innych krajów i regionów, w tym kultura etniczna
(C)
fotografia
(D)
inne obszary (filatelistyka, tradycje garncarskie, działalność badawcza – dzieła nieznanych
szerzej artystów barokowych i sakralnych, podtrzymywanie tradycji plastycznych Śląska – kultura
dnia codziennego, obrzędy, kultywowanie tradycji górniczych, duchowość i kultura Indii)
(E)
film
(F)
kultura ludowa polska
(G)
dziedzictwo narodowe, historyczne i sakralne, ochrona zabytków
(H)
taniec
(I)
inne sztuki plastyczne (rzeźba, ceramika, rysunek, tworzenie dekoracji, tworzenie biżuterii,
tkactwo, architektura wnętrz, wzornictwo, szkło, haft)
(J)
malarstwo
(K)
grafika
(L)
rzemiosło, rękodzieło
(M)
literatura (regionalna, poezja)
(N)
nowe media, Internet
(O)
teatr
(P)
inne sztuki wizualne
(R)
inne sztuki performatywne (happening, flash-mob, akcje uliczne, teatr ulicy)
8
40%
35%
(A) 36 %
30%
(B) 14 %
25%
(C) 18 %
(D) 21 %
20%
(E) 4 %
(F) 0 %
15%
(G) 2 %
10%
(H) 5 %
5%
0%
Wykres 8: Najważniejsze sposoby realizacji działalności kulturalnej w roku 2011.
(A)
organizacja imprez, wydarzeń, festiwali, przeglądów, konkursów
(B)
wsparcie twórców, artystów, utalentowanych uczniów, studentów kierunków
(C)
animacja kulturowa
(D)
edukacja kulturowa
(E)
organizacja konferencji, seminariów, szkoleń dotyczących kultury
(F)
wsparcie instytucji kultury
(G)
wsparcie organizacji pozarządowych z obszarów kultury
(H)
inne (badania; cykliczne spotkania w celu podtrzymywania rodzimej kultury; działania
interdyscyplinarne w obszarze edukacji nieformalnej, zaangażowania społecznego i aktywizacji
społeczności lokalnej; organizacja zajęć hobbystycznych i wyjazdy do instytucji kultury; wydawnictwa
muzyczne; art-terapia dla osób i dzieci chorych psychicznie; promocja twórców w portalach
internetowych; wydawanie muzyki na Facebooku oraz dla systemu android; edukacja muzyczna
dzieci i młodzieży; pomoc społeczna; rekonstrukcja historyczna; renowacja zabytków)
9
międzynarodowy
12%
**)
Polska
11%
Miasto Gliwice
34%
inne
województwa *)
8%
województwo
śląskie
19%
Powiat Gliwicki
16%
Wykres 9: Obszar, na jakim organizacja prowadziła działalność kulturalną w roku 2011.
*)
opolskie, małopolskie, podkarpackie, mazowieckie, zachodniopomorskie, podlaskie, dolnośląskie,
warmińsko-mazurskie
**)
Europa, Ukraina, Białoruś, Węgry, Włochy, Hiszpania, Słowacja, Słowenia, Czechy, Holandia, USA,
Izrael, Niemcy, Francja, Finlandia, Wielka Brytania, Turcja, Rumunia, Szwecja
do 18 roku życia (17%)
19-24 lata (18%)
25-30 lat (17%)
31-45 lat (18%)
46-65 lat (16%)
więcej niż 65 lat (14%)
14% 17%
16%
18%
18% 17%
Wykres 10: Działalność organizacji kulturalnych w roku 2011 kierowana do osób w różnych
przedziałach wiekowych.
10
Organizacje działające na rzecz mieszkańców Gliwic w roku 2011 w obszarze kultury zajmują
się przede wszystkim muzyką (25%), kulturą innych krajów i regionów (12%), fotografią (9%) i
obszarami ww. jako „inne” (9%). W najmniejszym stopniu zajmują się one nowymi mediami i
Internetem, teatrem, innymi sztukami wizualnymi i performatywnymi (1% odpowiedzi – każdy z tych
obszarów).
Organizacje swoją działalność realizują w przeważającej mierze poprzez organizację imprez,
wydarzeń, festiwali, przeglądów i konkursów (36%), edukację kulturową (21 %), animację kulturową
(18%) oraz przez wsparcie twórców, artystów, utalentowanych uczniów, studentów kierunków (14%).
Najrzadziej udzielają się poprzez wspieranie instytucji kultury (0%) oraz wspieranie organizacji
pozarządowych z obszaru kultury (2%).
Organizacje swoją aktywność kierują do osób w różnych przedziałach wiekowych w
podobnym natężeniu (przedział 16-18%). Jedynie w stosunku do osób w wieku 65+ można zauważyć
nieznacznie mniejszą aktywność.
III ZATRUDNIANIE OSÓB I WOLONTARIAT
17% organizacji zajmujących się kulturą w roku 2011 zatrudniało pracowników na umowę o
pracę, a 45% na podstawie umów cywilno-prawnych. Łącznie zatrudniono w ubiegłym roku 618 osób,
w tym na umowach cywilno-prawnych 532 osoby. W roku 2011 19 organizacji skorzystało z pracy 470
wolontariuszy, a 5 organizacji – z wolontariatu pracowniczego (21 osób).
IV ŹRÓDŁA FINANSOWANIA I WSPÓŁPRACA
30%
(A) 24 %
(B) 24 %
25%
(C) 14 %
(D) 13 %
20%
(E) 10 %
15%
(F) 7 %
(G) 2 %
10%
(H) 2 %
(I) 2 %
5%
(J) 1 %
(K) 1 %
0%
Wykres 11: Źródła wsparcia finansowego działalności kulturalnej w roku 2011.
11
(A)
dotacje miejskie
(B)
składki członkowskie
(C)
darowizny pieniężne
(D)
sponsoring
(E)
inne dotacje i granty (Urząd Marszałkowski, ministerstwa, fundacje, itp.)
(F)
działalność odpłatna
(G)
działalność gospodarcza
(H)
brak źródła
(I)
inne (PFRON)
(J)
dotacje UE
(K)
odpis 1 % podatku
Organizacje działające w obszarze kultury na rzecz mieszkańców Gliwic w roku 2011
najczęściej finansują swoją działalność z dotacji miejskich i składek członkowskich (po 24% źródeł
finansowania). Najrzadszą formą pozyskiwania funduszy stanowią dotacje Unijne oraz odpis 1%
podatku (po 1% oba źródła).
18%
(A) 14 %
16%
(B) 7 %
14%
(C) 14 %
12%
(D) 9 %
(E) 1 %
10%
(F) 4 %
8%
(G) 16 %
6%
(H) 9 %
4%
(I) 12 %
(J) 4 %
2%
(K) 10 %
0%
Wykres 12: Współpraca w obszarze kultury w roku 2011.
12
(A)
Urząd Miasta Gliwice
(B)
inne urzędu miejskie (Urząd Gminy w Toszku, starostwa)
(C)
instytucje kultury (Młodzieżowy Dom Kultury, Willa Caro, Centrum Edukacyjne Jana Pawła II,
Kino Amok, Galeria Mpik, GZUT, GTM, Ruiny Teatru Miejskiego, Instytut Sztuki w Cieszynie, ASP
Wrocław, Bielski Dom Kultury, Muzeum w Piekarach Śląskich, Muzeum w Brzegu, Kronika Bytom,
Kino Kosmos, BWA, muzea, teatry, galerie sztuki, kina, ośrodki kultury)
(D)
inne instytucje i ministerstwa (GCOP, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Politechnika Śląska, IPN, szkoły, izby pamięci, szkoły muzyczne,
społeczne, rady osiedlowe, regionalne ośrodki kultury)
(E)
instytucje UE
(F)
ambasady i konsulaty
(G)
organizacje pozarządowe (m.in. Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Śląski Jazz Club,
Stowarzyszenie Metamorfozy, fundacje)
(H)
osoby fizyczne
(I)
przedsiębiorstwa
(J)
inne (Nowiny Gliwickie, policja, straż miejska, gazety, instytucje kościelne, uniwersytety,
grupy nieformalne, szkoły, parafie, kawiarnie, przedszkola)
(K)
za granicą: 10% w tym:
2% zagraniczne urzędy miast, gmin, regionów, itp.
2% zagraniczne instytucje kultury (Instytut Polski, filharmonie, akademia muzyczna,
muzeum)
3% zagraniczne organizacje pozarządowe
2% inne instytucje zagraniczne (Parlament Europejski, ambasady)
1% inne (Zakon Dominikański, osoby fizyczne, przedsiębiorstwa)
Podmiotami, z którymi organizacje współpracowały w minionym roku, to przede wszystkim
inne organizacje pozarządowe (16 % odpowiedzi), Urząd Miasta Gliwice i instytucje kultury (po 14 %
odpowiedzi). 10 % obszaru współpracy organizacji to współpraca zagraniczna – przede wszystkim z
innymi organizacjami pozarządowymi poza terytorium RP. Najrzadziej ww. organizacje
współpracowały w ubiegłym roku z instytucjami Unijnymi (1 % obszaru współpracy).
Przez ankietowane organizacje współpraca bywa rozumiana i realizowana różnie. W 29
przypadkach wskazywano na współpracę w postaci współorganizacji imprez. W 6 przypadkach
odnoszono się w wypowiedziach do trwałego partnerstwa. W 5 przypadkach wskazywano na
wsparcie finansowe, w tym dotacje od różnego rodzaju podmiotów (UM Gliwice, Urząd
Marszałkowski Województwa Śląskiego, prywatni sponsorzy). O patronacie wspomniano trzykrotnie.
13
Do współpracy w postaci barteru i wymiany odnoszono się 5 razy. O korzystaniu z miejsca i sprzętu
(w tym z zasobów GCOP) wspomniano 15 razy. O uzyskaniu wsparcia w postaci promocji i reklamy
działań wspomniano 7 razy. Współpracę w kontekście wolontariatu wymieniono 2 razy. Na temat
formy współpracy, jaką jest otrzymywanie konsultacji, doradztwa i szkoleń wypowiedziano się 9 razy.
O współpracy, rozumianej jako udzielanie pomocy technicznej, wspominano razy 18. Wspólny udział
w danym wydarzeniu wspominano 6 razy.
Z powyższego zestawienia odpowiedzi respondentów wynika, że najczęściej współpraca
między daną organizacją a innym podmiotem opierała się na podejmowaniu wspólnych działań
prowadzących do realizacji danego przedsięwzięcia (29 odpowiedzi), przyjmowaniu pomocy
technicznej od współpracujących podmiotów (18 odpowiedzi) oraz korzystaniu z miejsca i sprzętu do
własnych akcji (15 odpowiedzi). Najmniej odpowiedzi (2) dotyczyło obszaru wolontariatu.
Współpraca z innymi podmiotami w obszarze kultury oceniana była na „dobry z plusem” (49
% organizacji oceniło ją jako dobrą, a 51 % jako bardzo dobrą).
W uzasadnieniu takiej oceny pojawiały się opinie wskazujące na wzajemne zaufanie,
profesjonalizm i zaangażowanie obu stron oraz otwartość, zrozumienie i spontaniczność. Część
współpracy organizacji stanowi kontynuację wcześniejszych działań lub wcześniejszej długotrwałej
współpracy, w tym partnerskiej.
V WARUNKI PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI KULTURALNEJ
5
4
3
2
1
A
B
C
D
E
F
G
H
I
Wykres 13: (A-H) Ocena warunków prowadzenia działalności kulturalnej w Gliwicach w skali od 1 do 5
(gdzie 1 oznacza „bardzo źle” a 5 oznacza „bardzo dobrze”) oraz (I) ocenia konkurencji ze strony
innych organizacji kulturalnych.
14
(A)
baza lokalowa 4 (oraz 5 odpowiedzi: nie mam zdania)
W odpowiedziach organizacje pozarządowe wskazały w 3 przypadkach, iż korzystają z zasobów
GCOP. W 4 odpowiedziach wspomniały, że mają własną salę. W jednej odpowiedzi wskazano na
wynajem komercyjny. W 3 odpowiedziach zaznaczono brak własnej sali lub miejsca na działalność. O
trudnościach w dostępie do lokalu na prowadzenie działalności kulturalnej wspomniano 6 razy. W
jednej z odpowiedzi zwrócona została uwaga na potrzebę rozwoju Fabryki Drutu, jako miejsca na
interdyscyplinarne wydarzenia o charakterze festiwalowym.
(B)
jakość kontaktu z urzędnikami UM 4 (oraz 8 odpowiedzi: nie mam zdania)
W trzech odpowiedziach wskazano brak lub niewielki kontakt z urzędnikami UM w Gliwicach. W 6
odpowiedziach zasygnalizowano dobrą komunikację z urzędnikami, ich życzliwość, kompetencje,
dostępność i otwartość. W 5 odpowiedziach wskazano na brak zainteresowania, zbytnią biurokrację
oraz, że „mogłoby być lepiej”.
(C)
wielkość środków przeznaczanych na kulturę przez Urząd Miejski 3 (oraz 18 odpowiedzi: nie
mam zdania)
W 4 odpowiedziach organizacji pojawiło się stwierdzenie, iż nie korzystają one ze środków Miasta
Gliwice. W 8 odpowiedziach zaznaczono, że środki te są za małe i powinny zostać zwiększone.
Wystarczająca ilość środków dla organizacji kulturalnych jest wspominana w odpowiedziach 5 razy.
(D)
działalność GCOP 5 (oraz 6 odpowiedzi: nie mam zdania)
W 8 odpowiedziach organizacje zaznaczały, iż GCOP jest otwarty na potrzeby kulturalne, służy
kompetentnym doradztwem i pomocą. W jednej odpowiedzi pojawiła się potrzeba działalności GCOP
we wszystkie soboty i niedziele. W innej odpowiedzi wskazano potrzebę większej elastyczności i
zrozumienia dla realizacji dużych projektów.
(E)
dokumenty określające strategię kulturalną miasta 3 (oraz 30 odpowiedzi: nie mam zdania)
W 6 odpowiedziach organizacje działające w obszarze kultury zaznaczyły, że nie znają takiej strategii.
W 3 odpowiedziach wskazały, iż nie ma takich dokumentów, a jedna odpowiedź dotyczyła tego, że są
one zbyt ogólne. Istotny wydaje się tu być fakt, iż organizacje w 30 odpowiedziach na to pytanie
określiły, że nie mają zdania.
(F)
zainteresowanie mieszkańców działalnością kulturalną 4 (oraz 7 odpowiedzi: nie mam zdania)
Organizacje na to pytanie udzielają zróżnicowanych odpowiedzi: część wskazuje na duże
zainteresowanie (4 odpowiedzi), część na małe (4 odpowiedzi), a pozostałym organizacjom trudno
jest je określić (3 odpowiedzi).
(G)
dostęp do możliwości promowania swoich działań 4 (oraz 10 odpowiedzi: nie mam zdania)
Z kontaktów i wsparcia Wydziału Kultury i Promocji Miasta oraz GCOP część organizacji korzysta
często (10 odpowiedzi). W 3 odpowiedziach organizacje zaznaczyły, że nie korzystają ze wsparcia
promocyjnego ze strony Miasta. W 4 przypadkach organizacje wskazały, że mają problem z dostępem
15
do promowania swoich działań, głównie w postaci braku publikacji informacji prasowych w lokalnej
prasie.
(H)
działalność Zespołu Branżowego ds. Kultury (w składzie pracującym w latach 2010-2011)
3 (oraz 39 odpowiedzi: nie mam zdania)
W uzasadnieniu 3 odpowiedzi wskazano na nieregularność spotkań Zespołu Branżowego. W jednej
odpowiedzi zaznaczono, że jego działalność jest niepotrzebna. W dwóch przypadkach zasugerowano
fasadowość jego działań. Najwięcej jednak odpowiedzi wskazywało na to, że organizacje prowadzące
działalność kulturalną nie wiedzą o istnieniu takiego Zespołu (7 odpowiedzi).
(I)
konkurencję ze strony innych organizacji, gdzie 5 oznacza „silną konkurencję”, a 1 „brak
konkurencji”: 3 (oraz 10 odpowiedzi: nie mam zdania)
W komentarzach do tej odpowiedzi pojawiały się spolaryzowane opinie: niektóre organizacje
wskazywały, iż na swoim obszarze działalności nie mają konkurencji lub nie konkurują z innymi (6
odpowiedzi), część organizacji wprost przeciwnie – zwracała uwagę na dużą konkurencję między
kulturalnymi organizacjami pozarządowymi (5 odpowiedzi).
Wśród innych form potrzebnego im wsparcia działalności kulturalnej na terenie Gliwic organizacje
wymieniają najczęściej: wzrost nakładu finansowego i transparentność sposobu jego rozdzielania
przez miasto (7 sugestii), zadbanie o infrastrukturę kulturalną – od ułatwiania dostępu do obiektów,
które już istnieją, w tym odnowienie Domu Kultury w Łabędach, lepsze zagospodarowanie Fabryki
Drutu, dostęp do lokali i biur na preferencyjnych warunkach, aż po zaopatrzenie miasta w salę
koncertową na 500 osób, muszlę koncertową i salę muzealną dla organizacji (7 odpowiedzi). Część
organizacji oczekuje pomocy prawnej, punktów kultury na osiedlach, kina objazdowego i strategii
kulturalnej miasta (3 odpowiedzi). Kolejnym wspomnianym, potrzebnym obszarem jest aktywizacja
lokalnych animatorów kulturalnych oraz nauczycieli i młodzieży (3 odpowiedzi). Następny obszar
wsparcia, to koordynacja działań kulturalnych w mieście, w tym dostęp do jednej platformy
internetowej, na której funkcjonowałaby pełna oferta wydarzeń kulturalnych w Gliwicach (3
odpowiedzi). W 4 odpowiedziach organizacje wskazały, iż nie mają potrzeb i nie oczekują
dodatkowego wsparcia niż to, które już istnieje.
16
VI DZIAŁALNOŚĆ ZESPOŁU BRANŻOWEGO DS. KULTURY
60%
50%
40%
(A) 48 %
(B) 24 %
30%
(C) 16%
(D) 12 %
20%
10%
0%
Wykres 14: Najważniejszy element działania Zespołu Branżowego ds. Kultury w ocenie gliwickich
organizacji kulturalnych.
(A)
inicjowanie działań wspierających powstanie polityki i strategii kulturalnej miasta
(B)
inicjowanie praktyk wspierających kulturę
(C)
opiniowanie projektów uchwał dotyczących kultury
(D)
inny (wspieranie jak największej różnorodności w obszarze kultury; pozyskiwanie i pomoc w
pozyskiwaniu środków na działalność kulturalną organizacji; możliwość wpływu na decyzje dotyczące
kultury, które zapadają w UM)
Wśród czynników motywujących do wzięcia udziału w pracach Zespołu Branżowego ds. Kultury jest
przede wszystkim efektywność – przełożenie zapadających tam decyzji na działanie oraz wpływ na
decyzje zapadające w UM, dotyczące kultury (22 odpowiedzi). Kolejnymi czynnikami motywującymi
są: (a) potrzeba poznania i kreowania kultury oraz jej promocja poza granicami Gliwic (5 odpowiedzi),
(b) prezentacja własnych działań i kreowania wydarzeń, w którym stowarzyszenie mogłoby wziąć
udział (2 odpowiedzi), (c) wynagrodzenie za udział w pracach Zespołu oraz pomoc materialna dla
stowarzyszenia (3 odpowiedzi), (d) samo zaproszenie do udziału w pracach Zespołu (1 odpowiedź),
(e) wydawanie opinii na temat działań w kulturze i o instytucjach kultury w mieście (1 odpowiedź), (f)
zdobycie doświadczenia i nowych umiejętności (1 odpowiedź), (g) chęć do współpracy (1 odpowiedź),
(h) brak zainteresowania oraz motywacji do udziału w pracach zespołu (8 odpowiedzi).
17
VII DZIAŁALNOŚĆ CENTRUM ORGANIZACJI KULTURALNYCH
GCOP
5
4
3
2
1
baza lokalowa
wyposażenie
wiedza i
kompetencje
pracowników
jakość kontaktu z
pracownikami
dostęp do
informacji o
wydarzeniach
kulturalnych
Wykres 15: Ocena Centrum Organizacji Kulturalnych GCOP w skali od 1 do 5 (gdzie 1 oznacza „bardzo
źle” a 5 oznacza „bardzo dobrze”).
(A) baza lokalowa COK GCOP (6 odpowiedzi: nie mam zdania)
W dwóch odpowiedziach organizacji wskazano, iż istotny jest dostęp do pomieszczeń dla osób na
wózkach inwalidzkich. W dwóch innych odpowiedziach pojawiły się zdania, iż sala wystawowa w COK
jest za mała na realizację niektórych wydarzeń. Jedna odpowiedź dotyczyła trudności w znalezieniu
satysfakcjonującego, wolnego terminu na własne spotkanie.
(B) wyposażenie COK GCOP (17 odpowiedzi: nie mam zdania)
W 7 odpowiedziach organizacje wskazały, że mogą korzystać ze wszystkich sprzętów COK. W dwóch
odpowiedziach pojawiły się zdania, iż nie znają wyposażenia COK. Jedna odpowiedź wskazywała na
brak windy dla osób niepełnosprawnych.
(C) wiedza i kompetencja pracowników COK GCOP (14 odpowiedzi: nie mam zdania)
W swoich odpowiedziach respondenci ujawnili następujące opinie: „Wszystkie porady rzeczowe,
prowadzące do określonego celu.”; „Pracownicy COK GCOP posiadają pełną wiedzę i kompetencje.”;
„Wszyscy udzielają wyczerpujących informacji, a ich rady są cenne.”; „Wysoka kultura, fachowość,
życzliwość, uśmiech.”
18
(D) jakość kontaktu z pracownikami COK GCOP (6 odpowiedzi: nie mam zdania)
W odpowiedziach organizacji jakość kontaktu został określony jako „bardzo dobry”. Przeważały
określenia takie, jak: życzliwość, uczynność, uprzejmość, bezpośredniość, serdeczność.
(E) dostęp do informacji o wydarzeniach kulturalnych w COK GCOP (10 odpowiedzi: nie mam zdania)
W odpowiedziach organizacji pojawiły się stwierdzenia o pełnym dostępie do informacji (zarówno w
filii, jak i na stronie internetowej) oraz o ich aktualności.
Wśród innych form wsparcia, jakie mogłoby udzielić COK, organizacje wymieniają głównie rzeczy,
które już funkcjonują: udostępnianie sali na koncerty kameralne, możliwość powieszenia plakatu,
pomoc w założeniu stowarzyszenia rejestrowego, poszerzenie zakresu dostępności lokalu do
zapotrzebowania organizacji, umieszczenie informacji na stronie internetowej COK. Inne odpowiedzi
dotyczyły wsparcia w postaci: pomocy w budowaniu partnerstw i współpracy w dzielnicach miasta
Gliwice. W 10 odpowiedziach organizacje nie potrafiły wskazać na inne formy działania COK niż te,
które funkcjonują obecnie.
19
ORGANIZACJE KULTURALNE PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ
W ROKU 2011 NA TLE INNYCH RAPORTÓW
I DANYCH OGÓLNOPOLSKICH
Zgodnie z informacjami zawartymi w Poradniku pozarządowym (Przewłocka i Herbst, 2011, s.8) liczba
organizacji w Polsce, które nie są aktywne lub nie prowadzą żadnych działań, jednak oficjalnie nie
zostały zlikwidowane nie przekracza 25% ogółu. W porównaniu z tymi wynikami w Gliwicach 26%
organizacji z pierwotnie wybranej próby, w roku 2011 nie działało na rzecz mieszkańców Gliwic, ani
nie prowadziło działalności kulturalnej. Wydaje się, iż w takim zestawieniu gliwickie organizacje
kulturalne nie odbiegają zasadniczo od innych polskich organizacji pozarządowych.
Zasięg działalności organizacji pozarządowych w Polsce rozkładał się następująco: gmina/powiat 35%,
cały kraj 29%, województwo/region 21%, inne kraje 9% (Przewłocka i Herbst, 2011, s.8-9). W raporcie
z roku 2009, który dotyczył gliwickich organizacji kulturalnych (A.Szczecina, 2009), zasięg ich działania
obejmował głównie: Gliwice, miasto i powiat oraz cały kraj. W obecnym raporcie najwięcej
odpowiedzi odnosiło się do miasta Gliwice (34%), powiatu gliwickiego (16%), całej Polski (11%),
zagranicy (12%). W ciągu dwóch lat nie widać znaczącej zmiany, jeśli chodzi o zasięg działalności
gliwickich organizacji kulturalnych. W porównaniu z innymi polskimi organizacjami – podobnie –
gliwickie organizacje działają przede wszystkim w swoim mieście i powiecie oraz obejmują swoim
działaniem cały kraj.
W 2009 r. 68% gliwickich organizacji kulturalnych liczyło 16-50 członków, a w 2011 było ich 55%.
Wśród badanych organizacji kulturalnych w roku 2009 i 2011 wzrósł odsetek organizacji liczących
mniej niż 16 osób z 10% do 19% i organizacji gromadzących 51-100 osób z 3% do 16%.
W roku 2009 organizacje wspominały muzykę, fotografię, grafikę i dziedzictwo narodowe, jako
najważniejsze obszary swoich działań. W roku 2011 była to: muzyka, kultura innych krajów
i regionów, kultura etniczna oraz fotografia. Najmniejszym zainteresowaniem organizacji w roku 2009
cieszyły się literatura i balet, a w roku 2011 – teatr, inne sztuki wizualne i performatywne.
W Polsce 50% organizacji współpracowało z wolontariuszami (Przewłocka, 2010, s.12). W Gliwicach
takich organizacji kulturalnych w roku 2009 było 39%, a w roku 2011 41% (w tym wolontariat
pracowniczy). W przypadku współpracy z wolontariuszami można zauważyć tendencję wzrostową,
która zmierza w stronę wyników ogólnokrajowych.
W 2009 roku 87% organizacji kulturalnych stanowiły organizacje rejestrowe, 7% fundacje, 3 %
stowarzyszenia zwykłe. W roku 2011 w przyjętej badanej próbie spadł procent stowarzyszeń
rejestrowych (do 77%) i fundacji (do 5%), a wzrósł stowarzyszeń zwykłych (do 9%). Takie wyniki mogą
wskazywać bądź na zwiększenie rzetelności testowej bądź na faktyczne zmiany w formie prawnej
organizacji kulturalnych w Gliwicach w ciągu ostatnich 2 lat.
20
Członkowie organizacji kulturalnych w roku 2009 to przede wszystkim (zgodnie z ilością odpowiedzi):
odbiorcy i miłośnicy kultury, artyści i animatorzy. W roku 2011 to zdecydowanie animatorzy kultury
i organizatorzy wydarzeń, a następnie odbiorcy i miłośnicy oraz następnie artyści. W 2009 roku
działania organizacji były nakierowane na popularyzację kultury i edukację kulturalną, a w 2011
przede wszystkim na organizację imprez, festiwali, konkursów i innych wydarzeń. Z wyżej
wymienionych wyników być może wyłania się tendencja do bardziej aktywnego zaangażowania
członków organizacji kulturalnych w podejmowane na rzecz kultury działania.
W 2009: 49% źródeł finansowania stanowiły składki członkowskie, dotacje od samorządu 16%, a
dotacje Unijne 3%. W roku 2011 po 24% źródeł finansowania to składki członkowskie i dotacje
z Urzędu Miasta. Dotacje Unijne to 1%. W ww. zestawienia widać, w ciągu 2 lat wśród gliwickich
organizacji kulturalnych, spadek zakresu finansowania ze składek oraz funduszy Unijnych. W tym
ostatnim przypadku, na tle organizacji w Polsce pozyskujących środki z Unii Europejskiej (15%;
Przewłocka i Herbst, 2011, s.9), jest to bardzo niski poziom. Wzrósł natomiast procent finansowania
z dotacji i grantów pochodzących z Urzędu Miasta Gliwice.
W roku 2009 organizacje kulturalne w Gliwicach wskazały na współpracę głównie z innymi
organizacjami, Miastem Gliwice i innymi jednostkami samorządowymi. W roku 2011 współpraca
z innymi organizacjami pozarządowymi nadal pozostaje na 1. miejscu. Wysoką pozycję wśród
odpowiedzi zajmuje też współpraca z Urzędem Miasta i instytucjami kultury.
W 2009 roku w obszarze prowadzenia działalności kulturalnej najniżej oceniane były: wielkość
środków przeznaczane przez Miasto na kulturę oraz miejsca i lokalizacje przeznaczane na potrzeby
organizacji kulturalnych, a wysoko – działalność GCOP oraz współpraca z innymi organizacjami
pozarządowymi i paradoksalnie, wielkość środków miejskich przeznaczanych na kulturę. W roku 2011
wielkość tych środków oceniona została na poziomie dostatecznym, podobnie jak działalność Zespołu
Branżowego ds. Kultury oraz dokumenty określające strategię kulturalną Miasta. Najwyżej, podobnie
jak w roku 2009, została oceniona działalność GCOP – bardzo dobrze.
W roku 2009 za priorytety Zespołu Branżowego organizacje uznały: inicjowanie przedsięwzięć
kulturalnych, tworzenie polityki miasta w dziedzinie kultury oraz diagnozowanie potrzeb gliwickiej
kultury. Po dwóch latach na plan pierwszy wysunęło się inicjowanie działań wspierających powstanie
polityki i strategii kulturalnej miasta.
21
LITERATURA
Babbie, E. (2008). Podstawy badań społecznych. Warszawa, PWN.
Bator A. (2008). Trzeci sektor w Gliwicach. Raport z badania 2008.
<www.gcop.gliwice.pl/pliki/inne/Raport_2008.pdf> dostęp: 23-5-2012.
Przewłocka J. (2010). Polskie Organizacje Pozarządowe 2010. Najważniejsze pytania, podstawowe
fakty. Warszawa, Klon/Jawor.
Przewłocka J. i Herbst J. (2011). Ile jest w Polsce organizacji i czym się zajmują? Poradnik
pozarządowy, 3 (03), s. 8-9.
StatSoft (2006). Elektroniczny Podręcznik Statystyki PL.
<http://www.statsoft.pl/textbook/stathome.html> dostęp: 26-6-2012.
Szczecina A. (2009). Opracowanie badań. Ankiety. (materiały własne GCOP)
22