Zobacz załączony dokument - Centrum Doktryn i Szkolenia Sił

Zobacz załączony dokument - Centrum Doktryn i Szkolenia Sił

p•k mgr in . Artur D!BCZAK1
pp•k mgr in . Leszek KUCHNOWSKI2
WYKORZYSTANIE PROCESU ROZWOJU KONCEPCJI
I EKSPERYMENTOWANIA DO KREOWANIA INNOWACJI
W RESORCIE OBRONY NARODOWEJ W WARUNKACH NOWYCH
WYZWA• RODOWISKA BEZPIECZE•STWA
Wst!p
•
Przegl"d pozimnowojennego strategicznego #rodowiska bezpiecze$stwa wskazuje,
e najwi%kszy wp•yw na jego kszta•towanie wywiera rewolucja informacyjna i procesy
globalizacji.
Najbardziej
znacz"c"
charakterystyk"
wspó•czesnego
#rodowiska
bezpiecze$stwa jest gwa•towny rozwój terroryzmu mi%dzynarodowego na skal% globaln"
po•"czony z rozprzestrzenianiem broni masowego ra enia. Skuteczne przeciwdzia•anie tym
zagro eniom stanowi najwi%ksze wyzwanie strategiczne w sferze bezpiecze$stwa, przed
jakim stoi obecnie spo•eczno#& mi%dzynarodowa3.
Na przestrzeni ostatnich lat, za spraw" udzia•u Polski w mi%dzynarodowych misjach
wojskowych realizowanych g•ównie pod egid" Organizacji Traktatu Pó•nocnoatlantyckiego
oraz Unii Europejskiej, wzros•o znaczenie Polski na arenie mi%dzynarodowej. Konieczno#&
realizacji coraz bardziej z•o onych i trudnych zada$ wymagaj"cych wysokiego poziomu
interoperacyjno#ci z si•ami zbrojnymi pozosta•ych pa$stw bior"cych udzia• w operacji
skutkuje konieczno#ci" osi"gni%cia i rozbudowy kolejnych zdolno#ci operacyjnych.
Szczególnie istotne znaczenie w tym procesie ma udzia• Polski w pracach Europejskiej
Agencji Obrony, która odgrywa zasadnicz" rol% w zakresie promowania, koordynowania oraz
wspierania rozwoju zdolno#ci operacyjnych4. Niemniej wa ne jest aktywne zaanga owanie
polskich ekspertów w prace paneli technologicznych Organizacji NATO do spraw Bada$
i Technologii Obronnych (NATO Science and Technology Organization), a tak e wspó•praca
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
1
Centrum Doktryn i Szkolenia Si• Zbrojnych.
Centrum Doktryn i Szkolenia Si• Zbrojnych.
3
S. Koziej, Strategiczne •rodowisko bezpiecze stwa mi!dzynarodowego i narodowego w okresie
pozimnowojennym, Warszawa 2010, s. 102, http://www.koziej.pl/index.php?pid=28 (dost%pny: 01.10.2012).
4
Znaczenie Europejskiej Agencji Obrony w obszarze bada$ i technologii obronnych wzros•o po wej#ciu
w ycie z dniem 1 grudnia 2009 r. Traktatu z Lizbony zmieniaj"cego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat
ustanawiaj"cy Wspólnot% Europejsk". Dokumenty te daj" podstawy do zwi%kszenia nak•adów na badania
w obszarze bada$ i technologii obronnych realizowane w Unii Europejskiej.•
2
303
303•
z Sojuszniczym Dowództwem Transformacji NATO w obszarze rozwoju koncepcji
i eksperymentowania5.
Rozwój techniki oraz technologii obronnych wp•ywa na charakter obecnych
i przysz•ych operacji, kszta•towanie my li wojskowej oraz rozwój sztuki wojennej. Osi!gane
dzi"ki temu nowe zdolno ci operacyjne wzmacniaj! potencja• si• zbrojnych, gwarantuj!c
im uzyskanie przewagi nad przeciwnikiem. Jednocze nie, w ostatnich latach zarysowa•a si"
nowa tendencja kreowania zdolno ci polegaj!ca na wykorzystaniu niematerialnych #róde•
przewag militarnych. Polega to na wykorzystywaniu m.in. nowych pomys•ów, nowatorskich
idei, niekonwencjonalnych rozwi!za$, czyli praktycznym wykorzystaniu osi!gni"% naukowobadawczych.
1. Wyzwania •rodowiska bezpiecze stwa
1.1. Identyfikacja obecnych zagro!e •rodowiska bezpiecze stwa
Analizy i oceny przeprowadzone w obszarze bezpiecze$stwa wskazuj!, &e zagro&enie
konfliktem globalnym pozostaje na bardzo niskim poziomie 6 . Przemiany polityczne
i gospodarcze, które dokona•y si" w ostatnich latach, przynios•y znaczn! popraw"
bezpiecze$stwa Polski. Pozytywny wp•yw na poziom bezpiecze$stwa narodowego ma
równie& cz•onkostwo w NATO i UE, aktywny udzia• w ONZ, OBWE oraz innych
organizacjach mi"dzynarodowych. Procesy integracji politycznej i ekonomicznej sprawi•y,
&e Si•y Zbrojne RP, pomimo &e pozosta•y istotnym narz"dziem polityki mi"dzynarodowej,
odgrywaj! na tym polu znacznie mniejsz! rol" ni& w przesz•o ci. Dodatkowo, negatywne
czynniki ekonomiczne oraz sytuacja gospodarcza ostatnich lat wzmocni•y sk•onno %
wi"kszo ci pa$stw Europy do redukcji posiadanego potencja•u wojskowego. W zwi!zku
z powy&szym, wyra#nie zarysowa•a si" tendencja zmniejszania posiadanego potencja•u
militarnego. Zaznaczy% jednak nale&y, &e omawiana sytuacja dotyczy kontynentu
europejskiego i nie wydaje si", i& mo&na by by•o dokona% uogólnienia umo&liwiaj!cego
pozytywne zweryfikowanie tezy, &e jest to trend ogólno wiatowy.
Jednak&e na wiecie wci!& trwaj! konflikty i ocenia si", &e dalej b"d! wybucha%.
Z przeprowadzonej analizy i oceny wynika, &e b"d! one mia•y charakter zarówno polityczny,
ekonomiczny, jak i religijny. Spory te cz"sto s! i b"d! w przysz•o ci rozwi!zywane w sposób
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
5
Strategia dzia•a resortu Obrony Narodowej w obszarze bada i technologii obronnych, MON, Warszawa
2011, s. 6.
6
A. Polak, J. Joniak, Wymagania wobec struktur organizacyjnych wojsk l!dowych w "wietle wspó•czesnych
wyzwa , AON, Warszawa 2008, s. 51.
304
304•
si•owy, za pomoc dzia•a! militarnych, cho" raczej o lokalnym wymiarze. Przeprowadzone
studia materia•ów #ród•owych wskazuj , $e konflikty te coraz cz%&ciej próbuje rozstrzygn "
si% za pomoc si• ekstremistycznych, które preferuj dzia•ania o charakterze terrorystycznym
i generuj nowy rodzaj zagro$e! zwanych asymetrycznymi7. Obok terroryzmu zaliczy" do
nich mo$na tak$e dzia•ania partyzanckie, grupy przest%pcze, rozpad pa!stw (upadek ustrojów
totalitarnych), zagro$enie u$ycia BMR (proliferacja broni masowego ra$enia), zagro$enia
informacyjne i cybernetyczne, a tak$e gospodarcze.
Prowadz c analiz% obecnych zagro$e!, mo$na dokona" ich klasyfikacji w oparciu
o szereg kryteriów. B. Balcerowicz 8 rozró$nia zagro$enia o charakterze politycznym,
ekonomicznym, wewn%trznym, psychospo•ecznym, ekologicznym i militarnym. Zauwa$a
jednak$e, $e ich analiza ma sens, gdy prowadzona jest na tle wszystkich zagro$e!, a wynika
to z faktu, i$ wyst%puj one z wi%kszym lub mniejszym nat%$eniem jednocze&nie. Zachodzi tu
bowiem zjawisko wzajemnych zale$no&ci. Inne podej&cie prezentuje W. Kaczmarek 9 .
Wyodr%bnia on zagro$enia o charakterze bezpo&rednim, tj. zagra$aj ce literalnie interesom
pa!stwa, regionu, organizacji, jak i zagro$enia po&rednie – destabilizuj ce sytuacj% spo•eczn ,
polityczn , ekonomiczn . Z kolei J. Zieli!ski10 wyró$nia zagro$enia o charakterze militarnym
i niemilitarnym. Do pierwszej grupy kwalifikuje kryzysy o zasi%gu &wiatowym i regionalnym
oraz o pod•o$u politycznym, spo•ecznym i ekonomicznym, w które zaanga$owane s grupy
pa!stw lub mocarstwa &wiatowe. Kryzysy takie mog wywo•ywa" konflikty zbrojne na du$
skal%, konflikty o charakterze lokalnym lub konflikty wewn%trzne. Natomiast druga grupa
zagro$e! zidentyfikowana przez J. Zieli!skiego obejmuje: katastrofy przemys•owe,
komunikacyjne i kl%ski $ywio•owe. Jeszcze inne podej&cie do klasyfikacji zagro$e!
prezentuje R. Wróblewski11, dziel c je na symetryczne i asymetryczne.
Badania oparte na krytycznej analizie literatury przedmiotu pozwalaj na dokonanie
uogólnienia, $e w obecnych uwarunkowaniach polityczno-militarnych – pa!stwa nie
zagra$aj sobie nawzajem, nie zachodz wi%c warunki stwarzaj ce przes•anki do konfliktu
militarnego o du$ym zasi%gu i wysokiej intensywno&ci. Studia materia•ów #ród•owych
wskazuj , $e interesy krajów, grup spo•ecznych czy te$ religijnych reprezentuj
ró$ne
ugrupowania. Coraz cz%&ciej s to organizacje o charakterze ponadnarodowym i zbrojnym,
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
7
A. Polak, J. Joniak, op. cit., s. 10.
B. Balcerowicz, Wybrane problemy obronno•ci pa stwa, AON, Warszawa 1999, s. 54.
W. Kaczmarek, Wp!yw zagro"enia o charakterze militarnym na funkcjonowanie Wojsk L#dowych, AON,
Warszawa 2008, s. 27.
10
J. Zieli!ski, Wojska L#dowe jako rodzaj Si! Zbrojnych, AON, Warszawa 2003, s. 61.
11
R. Wróblewski, Operacje reagowania kryzysowego. Studium teoretyczne, AON, Warszawa 2002, s. 35.•
8
9
305
305•
dysponuj•ce coraz wi ksz• si!• ra"enia, niewahaj•ce si jej u"y# w zdarzeniach, które
w swojej istocie s• aktami terrorystycznymi.
Podsumowuj•c, mo"na zgodzi# si z twierdzeniem A. Polaka12, "e wspó!czesny $wiat
nie sta! si
bezpieczniejszy. Odsuni te zosta!o zagro"enie wybuchu wojny $wiatowej,
lecz pojawi! si szereg nowych wyzwa%. Pojawi!y si konflikty i kryzysy, a tym samym
zagro"enia o zmiennym i zró"nicowanym charakterze, takie jak konflikty i wojny domowe na
tle religijnym, politycznym i ekonomicznym. Istotny wp!yw na $rodowisko bezpiecze%stwa
w przysz!o$ci ma równie" przest pczo$# zorganizowana. Autorzy opracowa% naukowych do
najgro&niejszych zjawisk zgodnie zaliczaj• równie": mi dzynarodowy terroryzm i zagro"enia
z u"yciem broni masowego ra"enia.
1.2. Identyfikacja potencjalnych uwarunkowa•
rodowiska
bezpiecze•stwa w przysz!o ci
Podejmuj•c
analiz
potencjalnych
uwarunkowa%
$rodowiska
bezpiecze%stwa
w przysz!o$ci, nale"y uwzgl dni# uwarunkowania polityczne, ekonomiczno-gospodarcze,
techniczno-technologiczne, spo!eczno-kulturowe i demograficzne, militarne oraz $rodowiska
naturalnego13. Do pierwszej grupy zaliczy# mo"na czynniki niemilitarne, takie jak: sojusze
mi dzynarodowe, procesy integracyjne, rozwój gospodarczy, a tak"e polityk wewn trzn•.
Druga grupa czynników obejmuje: skutki kryzysów ekonomicznych, dysproporcje w rozwoju
gospodarczym, mi dzynarodow• integracj
w ramach UE oraz reformy wewn trzne.
Do trzeciej grupy zaliczono: $wiadomo$# spo!eczn•, zjawiska demograficzne i spo!eczne,
takie jak migracja, przyrost naturalny czy identyfikacja narodowa spo!ecze%stwa. Czwart•
grup
stanowi• uwarunkowania techniczno-technologiczne, a w tym: badania naukowe
i poziom wykorzystania nowoczesnych technologii, pozyskiwanie nowych technologii
i umiej tno$# jej zastosowania. Determinanty o charakterze militarnym obejmuj•: spo!ecznokulturowe &ród!a powstawania konfliktów, dzia!ania w nowych $rodowiskach, spektrum
zada% Si! Zbrojnych. W grupie uwarunkowa% $rodowiska naturalnego swoje miejsce znalaz!y:
wp!yw wymaga% $rodowiskowych na proces budowy i eksploatacji infrastruktury wojskowej,
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
12
A. Polak, J. Joniak, op. cit., s. 8.
Strategiczny Przegl•d Obronny. Profesjonalne Si y Zbrojne RP w nowoczesnym pa!stwie, MON, Warszawa
2011.
13
306
306•
zaostrzenie regulacji ochrony •rodowiska, zmiany klimatyczne i gwa towno•! zjawisk
przyrodniczych.
Tak"e w pracy pod redakcj# A. Polaka i J. Joniaka 14 stwierdza si$, "e •rodowisko
bezpiecze%stwa generuje nowe wyzwania. Podkre•la si$, "e nowego wymiaru nabieraj#
zagro"enia kryzysowe, konflikty lokalne oraz zagro"enia asymetryczne15. Katalog wyzwa%
obejmuje m. in. globalizacj$, 16 skutki zmian demograficznych, zmiany w •rodowisku
naturalnym, nacjonalizm, zagro"enia ekonomiczne i spo eczne, mi$dzynarodowy terroryzm,
transnarodowe grupy przest$pcze. Z kolei te wyzwania stwarzaj# potrzeb$ realizacji
szerokiego spektrum zada%, które wp ywaj# bezpo•rednio na wymagane zdolno•ci, struktur$
i wyposa"enie si zbrojnych.
Na podstawie przeprowadzonych analiz mo"na stwierdzi!, "e Si y Zbrojne RP stoj#
obecnie przed ca kowicie nowymi wyzwaniami daleko wykraczaj#cymi poza tradycyjnie
rozumiane
uwarunkowania
militarne.
W•ród
nowych
uwarunkowa%
•rodowiska
bezpiecze%stwa, w ocenie autorów, szczególn# uwag$ nale"y zwróci! na: fundamentalizm
religijny, ró"norodno•! kulturow#, destabilizacj$ polityczn#, terroryzm mi$dzynarodowy,
nacjonalizm regionalny, problemy mniejszo•ci narodowych, d#"enia niepodleg o•ciowe,
podzia y
ekonomiczne,
niedobory
surowców
naturalnych,
roszczenia
terytorialne,
bezpiecze%stwo energetyczne oraz zmiany klimatyczne.
Jak wynika z analizy literatury przedmiotu, liczne grono badaczy podkre•la wag$
zagro"e% wyp ywaj#cych z intensywnego post$pu naukowo-technicznego. Szczególnie
dotyczy to cybernetyki, informatyki i elektroniki, ale tak"e in"ynierii materia owej, biologii
i nanotechnologii. Poprzez potencjalnie atwy dost$p do technologii i informacji, ich
wykorzystanie b$dzie mo"liwe przez pa%stwa niestabilne, autorytarne, a tak"e ró"ne
ekstremistyczne organizacje o charakterze terrorystycznym. W dalszym ci#gu przewidywa!
mo"na rosn#ce wykorzystanie najprostszych, klasycznych •rodków i metod walki, które s#
atwe i tanie w u"yciu, a które mog# zosta! skierowane na wytwory cywilizacji, obiekty
infrastruktury przemys owej i obiekty u"yteczno•ci publicznej. Bezpiecze%stwu pa%stwa
zagra"a! b$d# tzw. zagro"enia asymetryczne17. Przewiduje si$, "e w kolejnych dekadach XXI
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
14
A. Polak, J. Joniak., op. cit., s. 2.•
M. Madej, Globalizacja zagro•e asymetrycznych, Sprawy Mi$dzynarodowe, 2003, nr 1, s. 118.
16
I. Czaja, Globalizacja, globalizm, przedsi!biorstwo, Kraków 2001, s. 66-68.
17
Dzia ania asymetryczne – zespó przedsi$wzi$! natury politycznej, militarnej i policyjnej maj#cy na celu
przeciwdzia anie zjawiskom globalizacji w funkcji przeciwnika asymetrycznego – na podstawie: K. Rokici%ski,
Wybrane aspekty zagro•e asymetrycznych na morzu w funkcji wykorzystania si" morskich, Zeszyty Naukowe
AMW, 2005, nr 1 (160).
15
307
307•
wieku ujawni• si nowe zagro!enia, w chwili obecnej trudne do sprecyzowania, które b d•
znacz•co wp"ywa# na rodzaj prowadzonych operacji, a tym samym b d• wymaga#
okre$lonych zdolno$ci. Na szczególn• uwag
zas"uguje fakt, !e obecne $rodowisko
bezpiecze%stwa jest bardzo turbulentne, podlegaj•ce gwa"townym i niespodziewanym
zmianom.
Konkluduj•c mo!na stwierdzi#, !e nieprzewidywalno$# przysz"ego $rodowiska
bezpiecze%stwa mi dzynarodowego nie pozwala na jednoznaczne wykluczenie mo!liwo$ci
pojawienia si w perspektywie 20–25 lat nowych zagro!e% w bli!szym i dalszym otoczeniu
kraju. Wydaje si , !e nie b d• to jednak zagro!enia zwi•zane z tradycyjnie rozumian• inwazj•
o charakterze militarnym, po"•czon• z d•!eniem do zaj cia terytorium kraju. Bardziej
prawdopodobnymi zagro!eniami dla bezpiecze%stwa Polski b d• zbrojne ataki wykonywane
przez organizacje ekstremistyczne oraz zorganizowane grupy przest pcze, a tak!e zagro!enia
wynikaj•ce z kl sk, awarii oraz katastrof przemys"owych i ekologicznych. Dynamika
opisanych zjawisk oraz ich ewentualne, przewidywane skutki ukierunkowuj• planowanie
dzia"a% Si" Zbrojnych RP w przysz"o$ci. Te dzia"ania powinny charakteryzowa# si
zdolno$ciami do odpowiedniego reagowania na zagro!enia zarówno te zidentyfikowane,
jak i te nieokre$lone.
2. Innowacje w Si•ach Zbrojnych
Poj cie
innowacji
zosta"o
wprowadzone
do
nauk
ekonomicznych
przez
J. A. Schumpetera. Innowacyjno$# postrzega" on jako udoskonalanie dotychczasowych oraz
wprowadzanie nowych
produktów, aktywizowanie i otwieranie nowych rynków zbytu,
unowocze$nienia w organizacji produkcji, wykorzystywanie nowych surowców i materia"ów.
Ta, uwa!ana za klasyczn•, definicja charakteryzuje si
bardzo szerokim zakresem
przedmiotowym.
W literaturze przedmiotu mo!na zaobserwowa# zró!nicowane podej$cie do
interpretacji poj cia innowacyjno$ci. Kuznets i Mansfield, których uwa!a si
za
reprezentantów tzw. „w•skiego podej$cia” definiuj• innowacj jako wynalazek. Natomiast
Herman, Hagen i Parker postrzegaj• j• w szerszym znaczeniu jako proces zarz•dzania
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
Na temat zagro!e% i dzia"a% asymetrycznych zob. m.in.: P. Gawliczek, J. Paw"owski, Zagro•enia asymetryczne,
AON, Warszawa 2003; M. Madej, Globalizacja zagro•e asymetrycznych, Sprawy Mi dzynarodowe, 2003;
M. C. Meigs, Unorthodox Thoughts about Asymmetric Warfare, Parameters, U.S. Army War College, Carlisle,
Summer 2003; M. Madej, Zagro•enia asymetryczne bezpiecze stwa pa stw obszaru transatlantyckiego, PISM,
Warszawa 2007.
308
308•
obejmuj•cy ró norodne czynno!ci, prowadz•ce do tworzenia, rozwijania i wprowadzania
nowych produktów lub nowych po"•cze# !rodków i zasobów, które s• nowo!ci•. Polscy
badacze problemu, do których zaliczamy m.in. Wandelta, Czupia"a, Piasecznego czy Fiedora,
rozpatrywali innowacyjno!$ zazwyczaj w aspekcie technicznym. Gospodarka rynkowa, skutki
globalizacji spowodowa"y, e na pierwszy plan wysun•" si% aspekt ekonomiczny, natomiast
techniczny zszed" na plan dalszy.
U podstaw innowacyjno!ci le y poszukiwanie nowych rozwi•za#. Zatem istotne
wydaje si% zdobycie jak najpe"niejszej informacji, co do pojawiaj•cych si% nowych rozwi•za#
oraz sta"e poszukiwanie mo liwo!ci zmian ze w"asnym zakresie. &róde" innowacji mo na
poszukiwa$ wewn•trz organizacji lub w jej otoczeniu. Dla przyk"adu, P. Drucker18 wyró ni"
osiem zasadniczych 'róde" zasilaj•cych proces innowacji. Nale • do nich: nieoczekiwane
zdarzenia, niezgodno!$ mi%dzy rzeczywisto!ci• a wyobra eniami, potrzeby procesu, zmiany
w strukturze przemys"u, demografia, zmiany w sposobach postrzegania, nastrojach,
warto!ciach, nowa wiedza w dziedzinie nauk !cis"ych, b"yskotliwy pomys". Nale y jednak
pami%ta$, e przedstawione 'ród"a innowacji s• jednymi z wielu mo liwych i nie stanowi•
zbioru zamkni%tego.
Innowacyjno!$ w zale no!ci od przedmiotu mo e by$ okre!lona jako: procesowa –
polegaj•ca na opracowaniu lub wdro eniu nowej lub znacznie ulepszonej technologii,
produktowa – polegaj•ca na opracowaniu lub wdro eniu do produkcji nowego produktu lub
us"ugi, organizacyjna – polegaj•ca na zastosowaniu nowych rozwi•za# organizacyjnych lub
marketingowa – polegaj•ca na zastosowaniu nowych technik marketingowych. S. Kline
i N. Rosenberg rozró niaj• dwa typy innowacji 19 . Pierwszy typ to innowacja ewolucyjna
obejmuj•ca zmiany technologii lub procesów na zasadzie ci•g"ych zmian o niskiej
amplitudzie. Drugi typ to innowacja rewolucyjna polegaj•ca na wdra aniu zmian
radykalnych. Typ innowacji ma !cis"y zwi•zek z ryzykiem ponoszonym w trakcie
wprowadzania. Im bardziej rewolucyjne rozwi•zanie, tym ryzyko jest wy sze.
W zwi•zku ze zmienno!ci• !rodowiska bezpiecze#stwa stale rosn• oczekiwania si"
zbrojnych lub ich komponentów wydzielonych do operacji. Oczekiwania te dotycz• przede
wszystkim rozwi•za# funkcjonalnych, a zarazem pe"nych, kompletnych i uwzgl%dniaj•cych
najwy sze standardy jako!ci. Istotne jest równie to, e proponowane rozwi•zania (produkt)
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
18
19
P. F. Drucker, Innowacje i przedsi•biorczo !. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa 1992.
S. J. Kline, N. Rosenberg, An overview of innovation, National Academy Press, Washington D.C. 1986.•
309
309•
maj• coraz to krótszy cykl
ycia, a wymagania w stosunku do nich s• bardzo
zindywidualizowane. Z tego tez powodu nale y my!le" o wzro!cie efektywno!ci
i sprawno!ci dzia#ania, a zatem istotny jest sta#y post$p w sferze innowacji.
Wraz z rosn•cym zapotrzebowaniem Si# Zbrojnych RP na rozwój nowych zdolno!ci
niezb$dnych do sprostania nowym wyzwaniom !rodowiska bezpiecze%stwa, a zatem
traktowanych jako czynnik decyduj•cy w kszta#towaniu przewagi, wzrasta potrzeba
zajmowania si$ zagadnieniem zarz•dzania innowacj•. W ocenie autorów jednym z narz$dzi,
które mo e zosta" wykorzystane do kreowania innowacji w resorcie obrony narodowej jest
proces rozwoju koncepcji i eksperymentowanie (RKiE). Proces RKiE ma na celu
opracowywanie
rozwi•za%
dla
istniej•cych
luk
w
zdolno!ciach
operacyjnych
identyfikowanych w procesie programowania rozwoju si# zbrojnych. Zatem wydaje si$,
e nie mie!ci si$ w katalogu &róde# innowacji wymienionych powy ej, jednak e stanowi
nowy rodzaj podej!cia o charakterze integruj•cym. Proces RKiE oferuje mo liwo!"
ograniczenia ryzyka we wprowadzaniu proponowanych zmian poprzez zastosowanie metod
naukowych do rozwi•zania problemów a tak e sprawdzenie przedstawionego ju rozwi•zania
z zastosowaniem eksperymentowania.
Jak wa ny dla si# zbrojnych jest proces innowacji !wiadcz• s#owa Masona20: „Bez
innowacyjno!ci narodowy sposób prowadzenia wojny staje si$ przewidywalny, a przez to
#atwy do zneutralizowania”. Istotny przy tym jest tak e czas wdro enia innowacji. Cz$sto od
„innowacyjnej strategii” do wdro enia nowego sposobu dzia#ania lub wprowadzenia na
uzbrojenie nowego rodzaju !rodka walki (samolotu, czo#gu, transportera czy okr$tu) mija
wiele lat. Okres od powstania koncepcji przez rozwój produktu, jego produkcj$, testowanie,
a nast$pnie u ycie na polu walki trwa zbyt d#ugo i niestety w zwi•zku ze skomplikowanymi
i zawi#ymi procedurami na poszczególnych etapach ca#y czas si$ wyd#u a. Dlatego te
w procesie RKiE pok#ada si$ oczekiwania, e b$dzie on szybk• !cie k• do osi•gni$cia celów
z omini$ciem zidentyfikowanych dotychczas pu#apek.
Podsumowuj•c, mo na na tym etapie wnioskowa", e:
Po pierwsze, proces innowacyjny w Si#ach Zbrojnych RP przebiega w specyficznym
uk#adzie obejmuj•cym szerokie spektrum interesariuszy. Nale • do nich m.in.:
instytucje naukowo-badawcze, organizacje rz•dowe i biznesowe.
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
20
R.A. Mason, Innovation and the Military Mind, http://www.auaf.mil/au/awc/awcgate/au24-196.htm (dost$pny:
12.09.2012).
310
310•
– Po drugie, innowacje nale•y powi za! z poj"ciem zmiany, nowo#ci, reformy, nowej
idei. Innowacje stanowi : procesy, zjawiska o charakterze organizacyjnym,
spo$ecznym i technicznym.
Po trzecie, proces RKiE wpisuje si" w szeroki strumie% innowacyjno#ci poprzez
propozycj" schematu rozwi zania problemów, a tak•e sprawdzenie gotowego ju•
rozwi zania z zastosowaniem eksperymentowania.
3. Proces Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowanie
Podczas szczytu pa%stw NATO w Pradze w listopadzie 2002 roku uzgodniono
kierunki dalszego wzmocnienia zdolno#ci Sojuszu, utworzenia mniejszych si$ spe$niaj cych
przyj"te wymagania militarne oraz bardziej skutecznej i efektywnej struktury dowodzenia21.
Zmniejszono liczb" dowództw, powsta$o jedno Strategiczne Dowództwo Operacyjne (ACO)
oraz funkcyjne Strategiczne Dowództwo Transformacji (ACT). Proces zmian jest
kontynuowany, a lata 2012 i 2013 przynios kolejne zmiany. W zadaniu g$ównym dla ACT
okre#lono, •e ma ona by! organizacj
podejmuj c
wysi$ki zmierzaj ce do ci g$ego
polepszania wojskowych zdolno#ci oraz poprawy efektywno#ci dzia$ania i interoperacyjno#ci
w NATO. Przyj"to tak•e nast"puj ce cele strategiczne:
wspieranie misji i operacji NATO;
kierowanie procesem transformacji militarnej NATO;
poprawianie wzajemnych relacji, oddzia$ywania i wspó$pracy z partnerami, krajami
i organizacjami mi"dzynarodowymi.
W celu wspierania transformacji 22 w NATO wdro•ono proces Rozwoju Koncepcji
i Eksperymentowania – RKiE (Concept Development&Experimentation - CD&E) jako
narz"dzie wspomagaj ce proces dostosowywania do wspó$czesnych i przysz$ych wyzwa%23.
Sojusz wykorzystuje proces rozwoju koncepcji do opracowywania nowych pomys$ów (idei),
przek$adania ich na konkretne propozycje tak, aby kreowa! zdolno#ci i rozwi zywa!
zidentyfikowane problemy24.
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
21
A. Sava, P. Furnica, A. Amzica, NATO Command and Transformation, Strategic Impact, 2005, nr 1, s. 51.
Transformacja jest to ci g$y proces rozwoju i integracji innowacyjnych koncepcji, doktryn oraz zdolno#ci
w celu poprawy skuteczno#ci i interoperacyjno#ci si$ NATO i pa%stw partnerskich. Por. MC 324/1 NATO
Military Command Structure.
23
MCM-0056-2010 - NATO Concept Development and Experimentation (CD&E) Process, 2010, s. 1.
24
D. Feckler, ACT Employs Analytical War-Game, The Transformer, 2011, Vol.7, Issue 2, s. 12.
22
311
311•
W Si•ach Zbrojnych RP dostrze ono potrzeb! wprowadzenia zorganizowanych zmian
polegaj"c" na nowym podej#ciu do rozwi"zywania zidentyfikowanych problemów oraz do
generowania nowych rozwi"za$. Nowe, innowacyjne, a zarazem jednolite dla ca•o#ci Si•
Zbrojnych RP rozwi"zania b!d" powstawa% w oparciu o metody i narz!dzia naukowe
z wykorzystaniem najnowszych osi"gni!% technologicznych. Zak•ada si!, e RKiE b!dzie
zasilany informacjami z Systemu Wykorzystania Do#wiadcze$ (SWD), prac naukowobadawczych prowadzonych w MON i o#rodkach cywilnych, a tak e wyników prac instytucji
NATO, takich jak: Sojusznicze Dowództwo Transformacji, czy centra doskona•o#ci oraz
o#rodków badawczych innych pa$stw.
W
Si•ach
Zbrojnych
RP
podj!to
prób!
implementowania
procesu
RKiE
ze szczególnym uwzgl!dnieniem uwarunkowa$ funkcjonowania MON oraz okre#lonych
potrzeb i mo liwo#ci Si• Zbrojnych. Zak•ada si!, e wskazana komórka organizacyjna MON
b!dzie pe•ni% rol! centralnego organu odpowiedzialnego za wspóln" wizj!, rozwój koncepcji
i jej weryfikacj! z zastosowaniem metod naukowych – ze szczególnym uwzgl!dnieniem
eksperymentowania. Narodowy proces RKiE ukierunkowany b!dzie przede wszystkim na
wsparcie dzia•a$ Si• Zbrojnych RP maj"cych na celu uzyskanie konkretnych zdolno#ci,
wyeliminowanie niedoci"gni!% oraz dostosowanie do realiów wspó•czesnych wyzwa$
i transformacji25. Jednocze#nie pojawiaj" si! okre#lone w"tpliwo#ci: czy proces ten powinien
ogranicza% si! tylko do Si• Zbrojnych? Czy mo e powinien obj"% równie komórki MON?
Wst!pne analizy przeprowadzone podczas prac nad koncepcjami StratCom oraz kszta•cenia
na odleg•o#% wskazuj", e w•a#ciwe wydaje si! zorganizowanie tego procesu na szczeblu
MON, gdy
wymaga on koordynacji wysi•ków podejmowanych przez ró ne instytucje
i komórki organizacyjne resortu.
Z punktu widzenia obszarów zainteresowania procesu RKiE wydaje si! uzasadnione,
aby wiod"c" rol! w tym zakresie pe•ni•o Centrum Doktryn i Szkolenia Si• Zbrojnych jako
organizator procesu. W procesie RKiE szczególnego znaczenia nabiera wspó•praca,
która powinna by% rozwijana z Departamentem Nauki i Szkolnictwa Wojskowego (DNiSW),
Departamentem Polityki Bezpiecze$stwa Mi!dzynarodowego (DPBM), Departamentem
Strategii i Planowania Obronnego (DSiPO), Zarz"dami Sztabu Generalnego WP,
Dowództwem Operacyjnym i Dowództwami Rodzajów Si• Zbrojnych, jak równie
z wojskowymi i cywilnymi uczelniami, centrami szkolenia i o#rodkami naukowo••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
25
•Celem procesu transformacji jest osi"gni!cie przez Si•y Zbrojne RP po "danych zdolno#ci do realizacji zada$
poprzez szeroko zakrojone zmiany w odniesieniu do doktryn, struktury, sk•adu osobowego, szkolenia
i wyposa enia.•
312
312•
badawczymi. Centrum Doktryn i Szkolenia Si• Zbrojnych jako organizator procesu RKiE
powinno posiada uprawnienia pozwalaj!ce na bie"!ce koordynowanie procesu w resorcie
Obrony Narodowej, a w tym – powo•ywanie ekspertów, wykonywanie analiz, a tak"e
wspólne okre#lanie kierunków dzia•a$. Skutkowa mog•oby to skanalizowaniem wysi•ku
intelektualno-naukowego, a tak"e finansowego, w poszukiwaniu wspólnych nowatorskich
rozwi!za$ w tzw. szybkim trybie.
4. Wykorzystanie
procesu
Rozwoju
Koncepcji
i
Eksperymentowania
jako narz•dzia kreowania innowacji
Tworzony obecnie narodowy proces Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania
ukierunkowany b%dzie przede wszystkim na wsparcie wszelkich dzia•a$ realizowanych
w Si•ach Zbrojnych RP maj!cych na celu uzyskanie konkretnych zdolno#ci, wyeliminowanie
niedoci!gni% oraz dostosowanie do realiów wspó•czesnych wyzwa$. W procesie RKiE
uwzgl%dniane s! za•o"enia procesu planowania i programowania rozwoju Si• Zbrojnych RP,
do#wiadczenia gromadzone w ramach systemu Wykorzystania Do#wiadcze$ oraz
uwarunkowania otoczenia ogólnego, a w tym nowe trendy i technologie (por. rys. 1)
Proces RKiE rozpoczyna si% z chwil! zidentyfikowania braków (luk) w zdolno#ciach
operacyjnych w trakcie przegl!du potrzeb operacyjnych. Pozyskanie nowych zdolno#ci
warunkuj!cych osi!gni%cie po"!danej efektywno#ci mo"na rozpatrywa
w aspekcie
materialnym i niematerialnym. W obecnej sytuacji polityczno-gospodarczej szczególnego
znaczenia nabiera konieczno#
zwi%kszenia
poziomu
rozwoju zdolno#ci niematerialnych. Dotyczy to m.in.
wykszta•cenia
oraz
doskonalenia
umiej%tno#ci
szybkiego
podejmowania decyzji przez dowódców i sztaby w warunkach zmian w #rodowisku
bezpiecze$stwa.
„Celem Systemu Wykorzystania Do#wiadcze$ w Si•ach Zbrojnych RP jest wspieranie
dowódców w procesie doskonalenia dzia•alno#ci i zdolno#ci podleg•ych im struktur
organizacyjnych w okresie pokoju, kryzysu i wojny poprzez wdra"anie zdobytych
do#wiadcze$ i dobrych praktyk. System przeznaczony jest do doskonalenia funkcjonowania
Si• Zbrojnych RP w oparciu o zdobyte do#wiadczenia w•asne oraz w•a#ciwe wykorzystanie
do#wiadcze$ pa$stw Sojuszu, partnerskich i koalicyjnych, w tym równie" w oparciu
o wnioski z operacji wojskowych i konfliktów zbrojnych uwzgl%dniaj!ce &ród•a historyczne.
313
313•
Jedn• z zasad funkcjonowania Systemu Wykorzystania Do wiadcze! jest po"•czenie
procesu wykorzystania do wiadcze! z obszarem rozwoju koncepcji i eksperymentowania”26.
W oparciu o wyniki analizy obserwacji formu"owane s• rekomendacje dzia"a! naprawczych,
które mog• identyfikowa# braki (luki) w zdolno ciach operacyjnych, inicjuj•c proces
Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania.
Planowanie•i•Programowanie•
Rozwoju•SZ•RP•
SWD•w•SZ•RP•
•
PROCES•RKiE•
KONCEPCJE•
Ogólne•trendy•i•nowe•
technologie•
•
Rys. 1. Dane wej ciowe i wyj ciowe w procesie RKiE27
Równie$ nowe technologie mog• mie# znacz•cy wp"yw na rozwój nowych lub
doskonalenie istniej•cych zdolno ci operacyjnych, determinuj•c tym samym prowadzenie
przysz"ych operacji wojskowych. Czo"ow• instytucj• s"u$•c• rozwojowi zdolno ci
wojskowych w Unii Europejskiej jest Europejska Agencja Obrony (European Defense
Agency), która zosta"a powo"ana do $ycia decyzj• Rady UE z lipca 2004 roku. Jej g"ównym
obszarem dzia"ania jest wspieranie pa!stw cz"onkowskich w ich wysi"kach na rzecz poprawy
zdolno ci w dziedzinie wspólnej polityki bezpiecze!stwa i obrony 28 . Agencja ma przede
wszystkim koordynowa# rozwój wspólnych projektów obronnych i wspó"prac% producentów
sprz%tu obronnego. Europejska Agencja Obrony stanowi istotny mechanizm wzmocnienia
europejskiej bazy technologicznej i produkcyjnej. Przemys"owe potencja"y obronne zyska"y
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
26
Instrukcja Systemu Wykorzystania Do•wiadcze w Si!ach Zbrojnych RP, CDiS SZ, Bydgoszcz 2011, s. 4-5.
Opracowanie w"asne.
28
Wspólna polityka bezpiecze!stwa i obrony (Common Security and Defence Policy (CSDP) – integralna cz% #
wspólnej polityki zagranicznej i bezpiecze!stwa zapewniaj•ca UE zdolno # operacyjn• opart• na o rodkach
wojskowych i cywilnych.
27
314
314•
mo•liwo ! wszechstronnego rozwoju – pozyskania nowych technologii i kapita"u, zdobycia
nowych zamówie#, udzia"u w europejskich programach, co powinno potencjalnie przek"ada!
si$ na maksymalizacj$ wykorzystania mocy przerobowych i poszerzenie rynków zbytu.
Agencja opracowa"a w 2008 roku Plan rozwoju zdolno ci UE (Capabilities Development
Plan - CDP), który przedstawia pe"ny obraz potrzeb w zakresie zdolno ci, trendów oraz
potencjalnych braków w perspektywie 2025 roku. Polska aktywnie uczestniczy w wielu
programach i projektach EDA. Wspó"praca ta mo•e stanowi! wa•ne %ród"o pozyskania
technologii, wej cia do wspó"pracy z europejskimi partnerami oraz ograniczenia kosztów
pozyskania poszczególnych zdolno ci29. Niemniej wa•na jest wspó"praca w ramach NATO
Science and Technology Organization (STO), która jest g"ówn& organizacj& w NATO
ds. bada# naukowych i nowych technologii. Oprócz wy•ej wymienionych wa•nym %ród"em
informacji s& tak•e krajowe o rodki badawczo-rozwojowe, które mog& odgrywa! istotn& rol$
w „wynajdywaniu” nowych idei czy rozwi&za# do zastosowa# wojskowych. Proces RKiE
mo•e by! wykorzystywany w celu ich weryfikacji.
Maj&c na uwadze konieczno ! implementowania przedstawionego procesu RKiE,
opracowana zostanie Instrukcja Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania w Si•ach Zbrojnych
RP. Instrukcja ta przedstawia! b$dzie za"o•enia organizacyjne, wdro•eniowe i funkcjonalne
oraz kierunki rozwoju procesu. W ramach prac nad instrukcj& uwzgl$dniono trwaj&cy
od dekady proces transformacji NATO, zmieniaj&ce si$
rodowisko bezpiecze#stwa
narodowego w kontek cie zagro•e# nowego typu zdefiniowanych w Strategii bezpiecze stwa
narodowego Rzeczypospolitej Polskiej i Strategii obronno!ci Rzeczypospolitej Polskiej oraz
za"o•e# przedstawionych w Wizji Si• Zbrojnych RP – 2030. Ponadto, w ramach prac
uwzgl$dniono zmiany zachodz&ce w mi$dzynarodowym rodowisku bezpiecze#stwa, bior&c
pod uwag$ obecne, jak i przewidywane trendy oraz zagro•enia, przeciwdzia"anie którym
b$dzie wyzwaniem najbli•szej przysz"o ci.
Zgodnie z zapisami instrukcji zespo"y badawcze prowadzi! b$d& obserwacje i zbiera!
do wiadczenia podczas prowadzonych przez Si"y Zbrojne RP szkole#, !wicze#, dzia"a#
wykonywanych w ramach reagowania kryzysowego, a tak•e operacji poza granicami pa#stwa
oraz wspó"pracy z si"ami zbrojnymi innych pa#stw. Dokonane na ich podstawie analizy oraz
wypracowane wnioski determinowa! b$d& proponowane rozwi&zania koncepcyjne, które
nast$pnie b$d& weryfikowane poprzez prowadzenie bada# i eksperymentów. Zak"ada si$,
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
29
http://www.msz.gov.pl/Rozwoj,wojskowych,zdolnosci,UE,29516.html – 01.10.2012r. (dost$pny: 15.09.2012).
•
315
315•
•e efektem ko cowym procesu b!d" zmiany jako#ciowe zachodz"ce w Si$ach Zbrojnych RP,
a odnosz"ce si! do obszarów: zdolno#ci operacyjnych, systemu szkolenia, dokumentów
doktrynalnych, modernizacji uzbrojenia i sprz!tu, a tak•e przygotowania dowództw, sztabów
i wojsk do realizacji zada
zgodnie z ich przeznaczeniem, w tym misji i zada uj!tych
w Wizji Si$ Zbrojnych oraz Strategicznym Przegl"dzie Obronnym. Obszar oddzia$ywania
procesu RKiE na tworzenie zdolno#ci obronnych przedstawiono na rysunku 2.
Analiza•!rodowiska•strategicznego
Identyfikacja•potrzeb•Zdolno!ci•Operacyjnych
Sfera•wp ywu•RKiE•na•
proces•rozwoju•
zdolno!ci•
Formu owanie•Wymaga"•Operacyjnych
Analiza•braków•i•mo#liwo!ci•ich•wype nienia•
Identyfikacja i•wybór rozwi$zania
Implementacja
Rys. 2. Proces rozwoju zdolno#ci operacyjnych i wp$yw RKiE30 30
Rys. 2. Proces rozwoju zdolno#ci operacyjnych i wp$yw RKiE
Nale•y jednocze#nie zwróci% uwag! na nowe sposoby pozyskiwania zdolno#ci,
do których mo•na zaliczy%: ujednolicenie lub zwi!kszaj"c" wydajno#% korekt! struktur
organizacyjnych, wyszkolenie indywidualne i zbiorowe, jak równie• odchodzenie od
stereotypu uzyskiwania nowych zdolno#ci wy$"cznie poprzez zakup i wprowadzenie nowego
uzbrojenia i sprz!tu wojskowego. Jest to proces bardzo trudny, wymagaj"cy wysi$ku
intelektualno-naukowego.
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
30
Instrukcja Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania w Si•ach Zbrojnych RP (projekt), CDiS SZ, Bydgoszcz
2012.
316
316•
Wnioski
Podstaw• rozwoju organizacji jest wiedza i jej efektywne wykorzystanie
w innowacjach. Wiedza uwa ana jest za najcenniejszy zasób organizacji, który decyduje o jej
sile, a tak e stanowi potencja! rozwojowy na przysz!o"#, przy uwzgl$dnieniu obecnych
uwarunkowa% i przewidywanych zmian w otoczeniu. Wydaje si$,
e podstawowym
warunkiem spe!nienia oczekiwa% przysz!o"ci s• organizacje, których dzia!alno"# oparta jest
na kapitale intelektualnym, aktywnym udziale w procesach innowacyjnych, gdzie wyst$puj•
efekty synergii w trakcie rozwoju i dyfuzji wiedzy oraz jej praktycznego wykorzystania
w innowacjach. Nale y zauwa y#, e procesy innowacyjne realizowane s• w z!o onym
"rodowisku, zapewniaj•cym dost$p do zró nicowanych, ale te komplementarnych zasobów
wiedzy pochodz•cych od wielu dostawców, którzy ucz• si$ wzajemnie i doskonal• swoj•
dzia!alno"# w oparciu o wzajemne relacje w trakcie pozyskiwania, rozwoju i wykorzystania
wiedzy w innowacjach. Zdolno"# organizacji do innowacji przejawia si$ przede wszystkim
w wykorzystywaniu pomys!ów do tworzenia nowych/ulepszonych procesów lub produktów,
opracowywania nowych technik i technologii czy wprowadzania zmian w sferze zarz•dzania.
Czynnikiem niezb$dnym do kreowania innowacji jest posiadanie odpowiedniego potencja!u
innowacyjnego. Ocenia si$, e najwa niejszym zasobem organizacji jest wiedza jej cz!onków
oraz interesariuszy pozyskiwana w trakcie realizowania przez organizacj$ zada% statutowych.
Organizacje, które nie b$d• posiada# stosownego potencja!u, nie b$d• przygotowane do
sprostania rosn•cym wymaganiom, oczekiwaniom i potrzebom.
Wy ej wymienione uwagi i spostrze enia dotycz• tak e organizacji, takich jak
Ministerstwo Obrony Narodowej czy Si!y Zbrojne RP. W "wietle przedstawionych wcze"niej
wyników analiz i prognoz dotycz•cych "rodowiska bezpiecze%stwa i przewidywanych zada%
dla Si! Zbrojnych jako organizacji ucz•cej si$ problem efektywnego zarz•dzania wiedz•
nabiera szczególnego znaczenia. Porównuj•c poprzez analogi$ Si!y Zbrojne RP do organizacji
produkcyjno-us!ugowych dzia!aj•cych w realiach rynkowych – brak konkurencyjno"ci to brak
uzupe!niania niezb$dnych zdolno"ci, a co za tym idzie – brak mo liwo"ci efektywnego
dzia!ania. Zauwa y# nale y jeszcze jeden istotny aspekt w obecnych uwarunkowaniach. Jest
nim umiej$tno"# szybkiego wprowadzenia zaproponowanych innowacyjnych zmian.
W aspekcie turbulentnego "rodowiska bezpiecze%stwa bardzo wa ne jest opracowanie
tzw. szybkiej "cie ki (fast track).
317
317•
Przedstawione rozwa•ania stanowi
podstaw! do sformu"owania nast!puj cych
wniosków:
1.
Nowe i ci gle zmieniaj ce si! uwarunkowania w dziedzinie bezpiecze#stwa wymagaj
poszukiwania mo•liwo$ci rozwoju nowych zdolno$ci operacyjnych przez Si"y Zbrojne
RP.
2.
Wydaje si!, •e proces RKiE w zasadniczy sposób przyczyni si! do szukania mo•liwych
rozwi za# w zidentyfikowanych lukach w zdolno$ciach operacyjnych. Istotne jest
zapewnienie mo•liwo$ci wprowadzania tzw. szybkich zmian (fast track).
3.
Nale•y stworzy% i wdro•y% proces Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania w ca"ym
resorcie Obrony Narodowej bez rozgraniczania na Si"y Zbrojne i inne komórki
organizacyjne.
4.
Kierowanie i nadzorowanie procesem RKiE w MON powinno by% realizowane przez
jeden podmiot.
5.
Koordynacja oraz ujednolicenie procesu RKiE z procesem NATO-wskim pozwoli
szybciej i efektywniej korzysta% z do$wiadcze# NATO.
Na zako#czenie rozwa•a# warto podkre$li%, •e tylko przej$cie od dyskusji
o innowacyjno$ci do praktycznego dzia"ania mo•e rozpocz % proces zmian, który przyniesie
realne efekty i umo•liwi Si"om Zbrojnym RP dostosowanie si! do wspó"czesnych wyzwa#.
Prawd jest, •e istniej innowacyjne rozwi zania jak i dobre praktyki, z których mo•na
czerpa%, wystarczy tylko wybra% odpowiednie rozwi zania i je zastosowa%. Natomiast jeszcze
wi!cej uwagi nale•y skupia% na opracowaniu innowacyjnych, w"asnych, narodowych
rozwi za#, które umo•liwi rozwój zdolno$ci operacyjnych.
Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Balcerowicz B., Wybrane problemy obronno•ci pa stwa, AON, Warszawa 1999.•
Czaja I., Globalizacja, globalizm, przedsi!biorstwo, Kraków 2001.
Drucker P.F., Innowacje i przedsi!biorczo•". Praktyka i zasady, PWE, Warszawa 1992.•
Feckler D., ACT Employs Analytical War-Game, The Transformer 2011, Vol.7, Issue 2.•
Kaczmarek W., Wp#yw zagro$enia o charakterze militarnym na funkcjonowanie Wojsk
L%dowych, AON, Warszawa 2008.•
Kline S. J., Rosenberg N., An overviev of innovation, National Academy Press,
Washington D.C. 1986.
Koziej S., Strategiczne •rodowisko bezpiecze stwa mi!dzynarodowego i narodowego
w okresie pozimnowojennym, Warszawa 2010.
Madej M., Globalizacja zagro$e asymetrycznych, Sprawy Mi!dzynarodowe, 2003,
nr 1.•
Madej M., Zagro$enia asymetryczne pa stw obszaru transatlantyckiego, PISM,
Warszawa 2007.•
318
318•
10. Mason R.A. Air Vice-Marshal, Innovation and the Military Mind,
http://www.auaf.mil/au/awc/awcgate/au24-196.htm
11. Polak A., Joniak J., Wymagania wobec struktur organizacyjnych wojsk l•dowych
w wietle wspó!czesnych wyzwa", AON, Warszawa 2008.
12. Rokici•ski K. Wybrane aspekty zagro#e" asymetrycznych na morzu w funkcji
wykorzystania si! morskich, Zeszyty Naukowe AMW, 2005, nr 1 (160).
13. Sava A., Furnica P., Amzica A., NATO Command and Transformation, Strategic Impact
2005, nr 1.•
14. Wróblewski R., Operacje reagowania kryzysowego. Studium teoretyczne, AON,
Warszawa 2002.•
15. Zieli•ski J., Wojska L•dowe jako rodzaj Si! Zbrojnych, AON, Warszawa 2003.
Akty prawne i dokumenty normatywne
1.
Instrukcja Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania w Si!ach Zbrojnych RP (projekt),
CDiS SZ, Bydgoszcz 2012.•
2. Instrukcja Systemu Wykorzystania Do wiadcze" w Si!ach Zbrojnych RP, CDiS SZ,
Bydgoszcz 2011.•
3. Koncepcja strategiczna NATO przyj ta na szczycie NATO w Lizbonie 19–21.11.2010r.
4. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Dz.U. 1997, nr 78,
poz. 483 z pó!n. zm.•
5. MC 324/1 The NATO Military Command Structure, 16 May 2003.
6. MCM-0056-2010 - NATO Concept Development and Experimentation (CD&E) Process.•
7. Metodyka planowania i programowania rozwoju Si! Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
w latach 2013-2022, SG WP, Warszawa 2011.
8. Strategia bezpiecze"stwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, MON, Warszawa 2007.
9. Strategia obronno ci RP, MON, Warszawa 2009.
10. Strategiczny Przegl•d Obronny. Profesjonalne Si!y Zbrojne RP w nowoczesnym
pa"stwie, MON, Warszawa 2011.
•
Abstrakt: Celem artyku"u jest dokonanie analizy mo#liwo$ci wykorzystania procesu
Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania (RKiE) jako narz dzia do generowania innowacji
w resorcie Obrony Narodowej. W artykule dokonano identyfikacji obecnych i przysz"ych
czynników $rodowiska bezpiecze•stwa determinuj%cych rozwój zdolno$ci Si" Zbrojnych RP.
Scharakteryzowano proces Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania oraz poddano pod
dyskusj za"o#enia i uwarunkowania wykorzystania RKiE do kreowania innowacyjnych
rozwi%za•.
S•owa kluczowe: $rodowisko bezpiecze•stwa, transformacja, innowacje, rozwój zdolno$ci,
proces Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania (RKiE).
Abstract: The aim of the paper is to analyse the possibilities of applying the Concept
Development and Experimentation (CD&E) process as a tool to generate innovations within
the national defence sector. The paper identifies contemporary and future determinants within
the security environment having an impact on the Polish Armed Forces’ capabilities
development. It describes the Concept Development and Experimentation process and
considers the assumptions and determinants of applying CD&E in order to create
innovations.
Keywords: security environment, transformation, innovations, capabilities development,
Concept Development and Experimentation (CD&E) process.•
319
319•