Frydman - UG Łapsze Niżne

Transkrypt

1
Północna Brama Spisza The northern gate of Spisz
Kultura Spisza jest o wiele starsza niż myślenie
o niej kategoriami narodowymi. W ciągu stuleci
wątki słowackie, niemieckie, węgierskie, polskie,
rusińskie, żydowskie i inne splatały się w całość,
dopełniały wzajemnie, mieszały ze sobą.
The Spisz culture dates back further than thinking about
it in national categories. Over the centuries, Slovak, German, Hungarian, Polish, Russian, Jewish and other trains
of thought were woven into a whole, complemented one
another, lived side by side.”
Antoni Kroh, “Spisz, Spiš, Zips, Szepes”.
Spisz, mimo braku swojej administracyjnej stolicy
i położeniu na terytorium dwóch krajów, zachował
swą tożsamość i jako region kulturowy ma swoją
rozpoznawalną specyfikę i wyraźną odrębność, która jak magnes przyciąga wielu turystów. To region
Europy gdzie przeplatały się rozmaite wątki kultury
i etniczności, gdzie wytyczanie granic państwowych
nie było nigdy łatwe ale wszystkie te okoliczności
stworzyły obecnie podstawy do stałej, licznej turystyki i rozwoju w duchu Unii Europejskiej.
Powierzchnia całego historycznego Spisza jest
szacowana na ok. 3.668 km2 i liczy około 365 tys.
mieszkańców, z czego na terytorium Polski znajduje się blisko 200 km2, z ponad 15 tys. mieszkańców.
Polska część Spisza jest północną bramą do tego
atrakcyjnego i urozmaiconego kulturowo i przyrodniczo regionu. Trudno sobie dzisiaj wyobrazić zwiedzanie Spisza bez odwiedzenia Falsztyna, Niedzicy,
Frydmana, Kacwina, Łapsz Niżnych i Wyżnych, Łapszanki i Trybsza. W nazwach, historii i zabytkach
jakie zachowała ta część Spisza trwa spiska tradycja
i atrakcyjność dla przyjezdnych z wielu stron świata. Tradycyjna gościnność Spiszaków powoduje, że
przyjezdni chcą tutaj wracać.
Obecne otwarcie turystyczne i łatwość przekraczania granicy państwowej powoduje odrodzenie spiskiej kultury i traktowanie Spisza jako odrębnego
regionu. Dawnym sercem Spisza był Zamek Spiski
i Spiska Kapituła, później urząd ten symbolicznie
pełniła Lewocza, a od 1922 roku, kiedy to zlikwidowano żupę spiską, Spisz wszedł w skład trzech województw: preszowskiego i koszyckiego na Słowacji
oraz małopolskiego w Polsce.
2
Spisz, retained its identity despite the lack of its administrative capital and its situation within the territory of two
countries, and has its own recognizable peculiarity and
clear autonomy as a cultural region, which draws many
tourists to itself like a magnet. This is a region of Europe
where a variety of cultures and ethnicities were interwoven, where delineating boundaries of countries was never
easy but where all of these circumstances have now led to
the creating of foundations for a steady, numerous influx
of tourists and development in the spirit of the European
Union.
The area of the entire historic Spisz is estimated to be
around 3,668 Km2 and numbers around 365 thousand
inhabitants, of which the area that falls within Polish territory is around 200km2 and numbers 15 thousand inhabitants. The Polish part of Spisz is the northern gateway
to this attractive region varied in its culture and nature.
Today it is difficult to imagine visiting Spisz without also
visiting Falsztyn, Niedzica, Frydman, Kacwin, Łapsze Niżne
and Łapsze Wyżne, Łapszanka and Trybsz. Within the
names, the history and the monuments which this part
of Spisz has retained, there is the continuation of Spisz
tradition and attraction for visitors from many parts of
the world. The traditional hospitality of the Spisz people
means that visitors want to return here.
The current openness to tourism and the ease of crossing the country’s border has led to a rebirth of Spisz culture and the treatment of Spisz as a separate region. The
former heart of Spisz was the Spisz Castle and the Spisz
Chapter, later this office was nominally fulfilled by Lewocza, and from 1922, when the Spisz clan was dissolved,
Spisz became part of three voivodeships: the Preszow and
the Koszyce in Slovakia and the Małopolska Voivodeship
in Poland.
Gmina Łapsze Niżne położona jest na Spiszu pomiędzy Podhalem a Pieninami,
w malowniczym regionie, gdzie
przez wieki ścierały się wpływy
polskie, węgierskie, słowackie
i wołoskie, stąd też bierze się
jej różnorodność przejawiająca się w bogactwie kulturowym,
tradycjach, języku, stylu architektonicznym. Sąsiaduje z gminami: Bukowina Tatrzańska,
Czorsztyn, Nowy Targ, na południu graniczy ze Słowacją, granicę od strony północno-wschodniej wyznaczają
wody Jeziora Czorsztyńskiego, a od zachodniej – rzeka
Białka. W skład gminy wchodzi dziewięć sołectw: Łapsze
Niżne, Łapsze Wyżne, Kacwin, Niedzica, Niedzica-Zamek,
Falsztyn, Frydman, Trybsz i Łapszanka.
Każda spiska miejscowość posiada interesujące atrakcje,
turystów przyciąga żywy folklor spiski. Jego pasjonaci
znajdą tu unikatową gwarę, obrzędy, porywającą spiską
melodię z charakterystycznym tańcem czardaszem. Zwolennicy aktywnego wypoczynku mogą wędrować szlakami turystycznymi w Pieninach Spiskich i Magurze, aktywnie wypoczywać na rowerze, uprawiać sporty wodne na
Jeziorze Czorsztyńskim, a w zimie zjeżdżać na nartach ze
stoku Polana Sosny w Niedzicy oraz w Kacwinie. Przez
Spisz przebiegają dwa szlaki, przy których znajdują się
warte zwiedzenia zabytki: Szlak Architektury Drewnianej
- obejmujący swym zasięgiem całą Polskę południową
oraz Szlak Gotycki - szlak międzynarodowy: Nowy Targ
– Kieżmark – Nowy Targ o długości 282 km.
Na terenie gminy czynne są trzy przejścia graniczne ze
Słowacją: w Niedzicy - całodobowe oraz w Kacwinie
i Łapszance - małego ruchu turystycznego. Czyste powietrze, urokliwe widoki, spokojne okolice, a do tego
urozmaicone zaplecze noclegowe od gospodarstw agroturystycznych po komnaty na Zamku w Niedzicy. Gmina
Łapsze Niżne jest świetną bazę wypadową w pobliskie
Pieniny, Tatry i Gorce.
The Łapsze Niżne district is located in Spisz between
Podhale and the Pieniny area, in a picturesque region,
where for centuries Polish, Hungarian, Slovak and Wołoski
influences rubbed shoulders with one another, and it is
this which leads to the variety that can be seen in the cultural richness, traditions, language and architectural style.
Its neighbours include the following districts: Bukowina
Tatrzańska, Czorsztyn, Nowy Targ, on the southern border with Slovakia, the border to the north-western side is
marked by the waters of the Czorsztyn lake, whilst that
of the west by the Białka river. Nine small administrative
units comprise the district: Łapsze Niżne, Łapsze Wyżne,
Kacwin, Niedzica, Niedzica-Zamek, Falsztyn, Frydman,
Trybsz and Łapszanka.
Each of the Spisz areas possesses interesting attractions, and tourists are drawn by the lively Spisz folklore.
Enthusiasts of the region will find here a unique dialect,
ceremonies, thrilling Spisz melodies with the traditional
czardasz dance. Enthusiasts of activity holidays can walk
along routes in the Spisz Pieniny and Magur, take a cycling
break, practice water sports on the Czorsztyn lake, and in
winter ski down from the Polana Sosny slope in Niedzica
and Kacwin. Two trails cross Spisz, on which one can find
monuments worth a visit: The Wooden Architecture trail
– which covers all of southern Poland and the Gothic trail
– an international trail: Nowy Targ – Kieżmark – Nowy
Targ which has a length of 282 km.
There are three border crossings with Slovakia in use in
the district: in Niedzica – a 24 hour crossing as well as
those in Kacwin and Łapszanka – minor tourist routes.
Pure air, enchanting views, peaceful areas, and added to
this a variety of accommodation from agro-tourist farms
to chambers in the castle in Niedzica. The Łapsze Niżne
district is an excellent base for visiting the nearby Pieniny,
Tatra mountains and Gorce.
3
Frydman
Jedna ze spiskich wsi, której otoczenie zmienił zbiornik czorsztyński, a istnienie musi być chronione przez obwałowanie (wieś znajduje się poniżej lustra wody jeziora) o długości 2,5 km
i wysokości 17 m. Dziś wieś znajduje się u ujścia rzeki Białki do Jeziora Czorsztyńskiego. Malownicze położenie i bogata historia czyni z Frydmana (Fridmanvagasa – poręba Frydmana)
cel wycieczek wielu turystów. A pisana historia wsi sięga roku 1320 i wymienia się kilka rodów,
których majątek stanowiła. Pierwszymi właścicielami była rodzina Łaskich, później rezydował
tu Aladar Salamon, a z najciekawszych mieszkańców wsi wymienić koniecznie należy Michała
Balara (1904-1988), autora gawęd o zbójnikach i zwyczajach pasterskich Spiski kotlik dukatów
oraz Na Spiszu. Obrzędy ludowe, opowieści i bajdy.
Frydman słynął także z innych atrakcji, były to tzw. piwnice frydmańskie czyli dawne składy,
w których przechowywano wino przewożone z Węgier do Polski. Zwiedzanie korytarzy pogrążonych w ciemnościach jest możliwe za zgodą właścicieli i z pomocą latarki.
Ale zwiedzanie wsi najlepiej rozpocząć od owalnego placu, który stanowi centrum Frydmana
i jest typowym elementem spiskich wsi. Nad placem wznosi się kościół św. Stanisława
Biskupa, najstarszy kościół na Podtatrzu, wzniesiony ok. XIII wieku. Świątynia, mimo przebudów zachowała wczesnogotyckie kształty. Warto dokładnie zwiedzić tę budowlę, gdyż kryje
w swoim wnętrzu wiele interesujących elementów jak np. rzeźbę głowy w stylu późnoromańskim i rokokowy, bogaty wystrój. Na koniec warto też na chwilę zadumać się w miejscu gdzie
w 1683 roku wysłuchał Te Deum Jan Sobieski, wracając spod Wiednia....
Wychodząc z kościoła można odszukać na chórze wizerunek
św. Cecylii, patronki muzyki, obok której łacińska inskrypcja
głosi: „Wszystko na ziemi przeminie, dla nieba zostanie tylko
muzyka”. Po wyjściu z kościoła możemy odwiedzić kasztel
znajdujący się przy tym samym placu. Ten obronny dwór wybudował około 1585–90 roku, właściciel Niedzicy – Gyorgya
Horvath. Frydman jest dobrym miejscem na dłuższy pobyt
i znajdziemy tu rożne możliwości noclegu i wyżywienia.
One of the Spisz villages, the surroundings of which were altered by the Czorsztyn reservoir and which must be protected by embankments (the village is below the water
level of the lake) 2.5 km long and 17 m high. Today the village is situated at the outlet
of the Białka river to the Czorsztyn lake. The picturesque setting and rich history makes
Frydman (Fridmanvagasa – the Frydman clear-cutting) the destination for many tourists. A written history of the village dates back to 1320 and names several families who
owned it. The first owners were the Łaski family, later Aladar Salamon resided here,
and as one of the most interesting inhabitants of the village one must mention Michał
Balar (1904-1988), the author of tales about highland robbers and shepherding traditions entitled “The Spisz cauldron of ducats” and “In Spisz”. Folk ceremonies, tales and
fairytales.
4
Frydman was also famous as a result of other attractions, so called Frydman cellars, or former
storerooms, used to store wine brought over from
Hungary to Poland. It is possible to explore the corridors shrouded in darkness with the permission of
the owners and the help of a torch. A visit to the
village is best begun however, from the oval town
square which marks the centre of Frydman and is
typical of Spisz villages. Over the square stands the
church of Bishop St. Stanislaus, the oldest church
in the Sub-Tatra region (Podtatrze), built around
the XIII century. The temple, despite conversions,
has retained its early gothic shape. This building is
worth a detailed look since hidden in its depths are
numerous interesting elements such as for example
the sculpture of a head on late roman and rococo
style and its rich interior. Finally, it is also worth
spending a moment to ponder in the place where,
in 1683, Jan Sobieski hear the Te Deum, on his return from Vienna…
Coming out of the church one can find in the choir area a picture
of Saint Cecilia, the patron saint of music. Beside it, the Latin inscription reads: ”Everything on earth will pass away, all that will
be left for heaven is the music”.
On leaving the church we can visit the castle situated near this
same square. This defensive court was built around 1585-90 by
the owner of Niedzica, Gyorgy Horvath. Frydman is a good place
for a longer stay and offers many possibilities regarding food and
accommodation.
5
Falsztyn
„Sokola Skała” – bo tak brzmiała niemiecka nazwa wsi (Falkenstein) to miejsce niezwykłe pod względem przyrodniczym ale też krążących legend i inspirujących opowieści. Kierując się nazwą warto spojrzeć w niebo i przy odrobinie
szczęścia może zobaczymy sokoła, orła, myszołowa lub jastrzębia. Jeżeli nie wypatrzymy sokoła w samej wsi to z pewnością uda się to w niezwykle atrakcyjnym rezerwacie przyrody Zielone Skałki, usytuowanym nieopodal wsi.
Jeżeli dać wiarę starym przekazom, to wieś powstała z inicjatywy mnichów zamieszkujących istniejący tu kiedyś klasztor, a pierwszymi jej mieszkańcami byli... pojmani zbójnicy osadzeni tu przez braciszków i przyuczani do pracy na roli.
We wsi oglądać można dwór Jugenfeldów. Właściciele dworu zapisali się w historii utrzymaniem pańszczyzny aż do
roku 1931! Oczywiście nie jest to chlubne osiągnięcie rodziny Jugenfeldów i Salamonów... We wsi można odwiedzić
kaplicę pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski. Jest to interesujący obiekt powstały z zabytkowego budynku
spichlerza, dzięki zaangażowaniu miejscowej ludności.
“The rock of the falcon” – this is the equivalent of the
German name bestowed upon it (Falkenstein) is an
unusual place as regards nature as well as the legends and inspiring tales surrounding it. Being guided
by the name, it is worth looking up to the sky where,
with a bit of luck one can spot a falcon, an eagle
a buzzard or a hawk. If we don’t spot a falcon in the
village itself, we certainly shall in the unusually attractive nature reserve of Zielone Skałki, situated close to
the village. If the old sources are to be believed, the village came into being thanks to the initiative of monks
living in an abbey which once stood here, and its first
inhabitants were… highland robbers captured and
settled here by the brothers and taught to work the
land. In this village one can visit the court of the Jugenfelds. The owners of the court have gone down in history by continuing the corvee system right up until 1931! Obviously this achievement is not a source of pride for the Jugenfeld and
Salamon families … Another place worth visiting in the village is the Mother of God Queen of Poland chapel. This is an
interesting building which arose from the historic granary building, thanks to the efforts of the local inhabitants.
6
Niedzica
Wieś powstała pod ochroną zamku Dunajec, którego obronny charakter i usytuowanie na szlaku handlowym i przy przeprawie na Dunajcu znajduje swe
odbicie w niezliczonych dokumentach, legendach i opowieściach. Od samego
początku, kiedy to przeprawy na Drodze Królewskiej (Via Regia) bronił skromny gródek zbudowany ok. 1330 roku przez Kokosa Berzevicza, miejsce to przechodziło tak bogate i niekiedy fantastyczne koleje losu, że warto przed i po
zwiedzeniu zamku wczytać się w bogatą literaturę na ten temat.
Zamek jest bez wątpienia jednym z najcenniejszych w Polsce przykładów dobrze zachowanej architektury obronnej. Dzięki funkcji jakiej służył, zamek nie
rozrósł się nigdy do rozmiarów dworu i jego wąskie i ciemne przejścia oraz
kamienne tarasy z rozległym widokiem na okolice są perłą na spiskim szlaku.
Aby dać namiastkę tylko bogatych dziejów zamku warto wspomnieć o historii
jego ostatniej właścicielki – Ilony Salamon z rodu Bethlenów, która jeszcze
w roku 1943 zarządzała majątkiem o pow. ponad 1000 ha gruntów rolnych
i 1000 ha lasów, a umarła w przytułku w roku 1964... Inną ale nie mniej niezwykłą jest historia ostatniej księżniczki inkaskiej Uminy, która uciekając
przed prześladowaniami po nieudanym powstaniu Tupaca Amaru z 1781 roku
schroniła się w zamku Dunajec. Umina była córką Sebastiana Berzevicza i po
tragicznych perypetiach (mąż Uminy, bratanek Tupaca Amaru został zasztyletowany w Wenecji) ojciec wraz z rodziną ukrył się w zamku Dunajec czyli
w dobrach rodzinnych... gdzieś w Karpatach.
Niestety nawet tu nie byli bezpieczni i nieznani sprawcy zamordowali Uminę
na dolnym podworcu zamku. Późniejsze znalezisko w postaci inkaskiego węzełkowego pisma liczbowego kipu pod progiem na zamku i legendy o ukrytym
skarbie Inków wymagają osobnych i rozległych studiów. A napisano na ten
temat naprawdę wiele...
Dobrze jest pamiętać, że zamek Dunajec wznosił się kiedyś 75 m nad korytem
Dunajca i mimo obiegowej opinii miejsce to nie było w tym czasie mniej malownicze niż obecny krajobraz z taflą zalewu czorsztyńskiego tuż pod murami
zamku.
Atrakcją wsi jest obecnie także wielka budowla zapory, która częściowo jest
udostępniona jako punkt widokowy.
W pobliżu zamku znajduje się powozownia ale warto też odnaleźć cmentarzyk rodziny Salamonów pod skałą o nazwie Groby. We wsi i w pobliżu zamku
znajduje się prawdziwe centrum turystyczne z dobrym jedzeniem, noclegami
i tysiącami pamiątek. Zamek pozostaje główną atrakcją okolicy ale nie należy
zapominać o wsi Niedzica. Dla lubiących zabytki sakralne i spacery poleca się odwiedzenie kościoła św. Bartłomieja.
7
This village came into being protected as it was by the
Dunajec castle, whose defensive position and location on
a trade route and at the Dunajec crossing can be found
in countless documents, legends and tales. From the very
beginning, when crossings on the Royal Route (Via Regia)
were defended by the humble stronghold built around
1330 by Kokos Berzeviczy, this place went through such
rich and at times fantastic turns of fate, that it is worth
reading the rich literature on the subject prior to and after
visiting the castle.
This castle in undoubtedly one of the most valuable examples of well preserved defense architecture in Poland. Due
to its function, the castle never grew to the size of a court and its narrow and dark passages
and stone terraces with far ranging views on the surrounding area constitute a pearl on the
Spisz trail. To give but a taste of the rich history of the castle, it is worth mentioning the history of its last owner – Ilona Salamon of the Bethlen family, who even in 1943 was managing
property of over 1000 hectares of arable land and 1000 hectares of forests, and died in a
shelter in 1964… Another story, different yet no less unusual is that of the last Inca princess
Umina, who, fleeing persecution after the unsuccessful Tupaca Amaru uprising in 1781 took
shelter in the Dunajec castle. Umina was the daughter of Sebastian Berzeviczy, and after
tragic trials and tribulations (the husband of Umina, the nephew of Tupaca Umaru was
killed with a dagger in Venice) the father together with the family hid in the Dunajec castle,
that is on the family’s property … somewhere in the Carpathian mountains. Unfortunately
they were not safe even here and unknown perpetrators murdered Umina in the lower court
of the castle. A later find of Inca kipu-knotted numerical writing beneath the threshold of the
castle and legends of a hidden Inca treasure demand a separate and extensive study.
And a great deal has been written on this subject …
It is good to remember that the Dunajec castle once stood 75m above the bed of the Dunajec river and despite the
common belief this place was not less picturesque at that time than the present landscape with the sheet of water that
is the Czorsztyn reservoir just beneath the walls of the castle.
Another attraction of the village in the present day is also the huge construction of the dam, part of which is also
accessible as a vantage point. Near the castle is a coach-house, but it is also worth seeking out the little cemetery
of the Salamon family beneath the Groby rock. Within the village itself and near the castle one can find the real centre
of tourism with good good, accommodation and thousands of souvenirs.
The castle remains the main attraction in the area, but the village of Niedzica
must not be forgotten.
For those who love church monuments and walks, a visit to the church
is Saint Bartholomew (Bartłomiej) is to be recommended.
8
Kacwin
Koci zakątek – tak brzmi po polsku niemiecka nazwa wsi Katzwinkel, o
którym pisane przekazy pochodzą już z 1320 roku! Pewna izolacja wsi
w stosunku do innych miejscowości polskiego Spisza wyszła miejscowej
kulturze na dobre i dziś trudno znaleźć tak kultywowaną miejscową
gwarę i spiskie tradycje. Wieś zyskuje na atrakcyjności przez uruchomione turystyczne przejście graniczne i bliskość granicy. Niezwykle
malowniczym szlakiem dojdziemy z Kacwina do perły rusińskich wsi na
Słowacji – słynnej Osturni.
W Kacwinie warto odwiedzić kościół Wszystkich Świętych i odnaleźć
na zworniku w prezbiterium herb rodziny Berzeviczych. Innym celem
zwiedzania kościoła może być słynna podobizna Matki Boskiej, która
ze względu na rysy twarzy zwana jest zwyczajowo „Chinką”. Poza kościołem warto zauważyć 200-letni młyn-tartak wodny zbudowany na
Potoku Kacwinianka przy malowniczym wodospadzie „Pod Mynarzką”.
Atrakcją architektoniczną są także spichlerze – tzw. sypańce, budowle
oblepione glina z łatwym do usunięcia, w razie pożaru, dachem.
Do Kacwina warto zaglądnąć na procesję Bożego Ciała dla zobaczenia
bogatych i tradycyjnych strojów ludowych. Tak więc jeden z polskich
„długich weekendów” należy do Kacwina... Do dyspozycji narciarzy
jest tutaj 330-metrowy wyciąg narciarski. Do łatwo dostępnych celów
dla rodzinnych spacerów podczas pobytu w Kacwinie są interesujące
i malownicze kapliczki przydrożne. Jednym z najcenniejszych zabytków
i zarazem liturgicznych sprzętów kościelnych jest unikalna, bogato zdobiona i pozłacana monstrancja. Wykonano ją w odległym Augsburgu
w 1691 r.
Dla chętnych do odwiedzenia Słowacji stworzono turystyczne przejście
graniczne otwarte od 1 kwietnia do 30 września w godzinach od 6 do
20 oraz zimą, od 1 października do 31 marca w godzinach od 9 do 16.
Przejściem tym dostaniemy się do miejscowości Velka Frankowa. Ten
kierunek wycieczek jest dogodny dla korzystających z bogatej bazy noclegowej w Kacwinie, gdzie można wrócić jeszcze tego samego dnia.
The cat’s nook – that is the English translation of the name of the village of Katzwinkel, which is mentioned in writings dating right back to
the year 1320! A certain level of isolation of the village from other areas
9
of the Polish part of Spisz served the local culture well
and today it is hard to find a dialect and Spisz traditions
quite so well cultivated and preserved. The village’s attraction is heightened by the tourist border crossing
which has been opened up and the proximity of the border. An unusually picturesque route takes us to Kacwin
to the pearl of Russian villages in Slovakia – the famous
Osturnia. In Kacwin it is worth visiting All Saints church
and finding the coat of arms of the Berzeviczy family on
the keystone in the presbytery. Another reason to visit the
church could be the famous icon of Mary who, due to her
facial features is commonly known as the “Chinese lady”.
Beyond the church it is worth noting the 200 year old water mill-sawmill built on the Kacwin stream. A further architectural attraction are the
granaries – known as “sypańce”, constructions caked in clay, with an easily removable
roof in case of fire.
It is worth taking a trip to Kacwin during the Corpus Christi feast day in order to see the
richly ornamented and traditional folk costumes. Thus one of the Polish ‘long weekends’
belongs to Kacwin… Skiers can take advantage of a 330 metre ski-lift here
(see www.wyciag.kacwin.prv.pl).
For some easily accessible destinations for a family walk during your stay in Kacwin are
the interesting and colourful roadside shrines.
One of the most valuable monuments and church liturgical equipment is a unique,
richly decorated and gilded monstrance. It was made in the distant Augsburg in 1691.
For those eager to visit Slovakia a border crossing for tourists has been specially created
and is open from the 1st of April to the 30th of September during the hours of 06.00 to
20.00 and in the winter, from 1st October to 31 March during the hours of 09.00 to 16.00.
This crossing takes us to Velka Frankowa.
This route is convenient for outings from the well appointed lodging house in Kacwin, to
which one can return to that same day.
10
Łapsze Niżne
Wieś jest siedzibą gminy obejmującej nieomal cały polski Spisz. Początki wsi są datowane już na XIII wiek i wiążą się
z zakonem bożogrobców powołanym w Jerozolimie w celu opieki nad Grobem Pańskim. Łapsze Niżne były od zawsze
ośrodkiem polskości na Spiszu. We wsi warto odwiedzić kościół św. Kwiryna z ok. 1300 roku. W jego wieży i nad wejściem od południa znajduje się podwójny krzyż bożogrobców. Barokowe wyposażenie świątyni i polichromie z XVIII
wieku z pewnością przykują naszą uwagę. Na cmentarzyku przy kościele znajduje się grób prof. Józefa Wiśmierskiego,
zwolennika polskości Spisza, pobitego na śmierć przez słowackich bojówkarzy podczas zamieszek związanych z plebiscytem. Poważaną postacią jest w Łapszach Niżnych błogosławiony ks. Józef Stanek. Pallotyn zginął śmiercią męczeńską
podczas Powstania Warszawskiego niosąc posługę kapłańską jako kapelan powstańców. Dla upamiętnienia tej wielkiej
postaci i jego miejscowego pochodzenia, społeczność uznała go za patrona Szkoły Podstawowej w Łapszach Niżnych.
W 50. rocznicę obecności zakonu Pijarów została wybudowana Spiska Kalwaria z miejscami upamiętniającymi życie
błogosławionego ks. Stanka.
This village is the headquarters of a district that covers almost all of the Polish side of Spisz. The village was in existence as
early as the XIII century and have connections with the grave protectors order started in Jerusalem with the aim of caring for the Lord’s tomb. Łapsze Niżne was always a centre of Polishness in Spisz. In the village itself it is worth visiting the
church of Saint Kwiryn which dates back to around 1300. Inside the tower and over the entrance from the south is the
double cross of the grave protectors. The Baroque furnishings of the temple and polychrome from the XVIII century will
certainly attract our attention. In the cemetery next to the church is the grave of Professor Józef Wiśmierski, an advocate
of Spisz Polishness, beaten to death by Slovakian
militiamen during riots linked to the voting. An important figure in Łapsze Niżne is the priest blessed
Father Józef Stanek. Pallotine He died a martyr’s
death during the Warsaw Uprising serving as
a chaplain to the insurrectionists. In order to commemorate this great person and the place of his
birth, the community made him a patron of the
Elementary School in Łapsze Niżne. On the 50th
anniversary of the presence of the Piarist order the
Spisz Calgary route was constructed with places
commemorating the life of blessed Father Stanka.
11
Łapsze Wyżne
Jest to jedna z „najmłodszych” wsi spiskich, o której dowiadujemy się ze źródeł
pisanych pochodzących z 1463 roku. Początkowo była wsią zamieszkałą przez
ludność ruską. Około XVII wieku Rusnacy w niewyjaśnionych okolicznościach
opuścili wieś. Kościół, który powstał na miejscu wcześniejszej cerkwi jest niezwykłym przykładem spiskiego rokoka. Bogactwo rzeźb, cztery ołtarze i wyposażenie
wnętrza pozostawia niezapomniane wrażenie. Jeden z ołtarzy jest namalowany
bezpośrednio na ścianie i stanowi jedyny na Spiszu przykład malarstwa iluzjonistycznego. Po tych atrakcjach warto ochłonąć podczas spaceru wałem Gandeusa
– grzbietem usytuowanym nieopodal wsi.
This is one of the „newest” of the Spisz villages, which we can read about in writings dating to 1463. In the beginning it was a village inhabited by Russian people.
Around the time of the XVII century, the Russians left the village in circumstances
that are unexplained. The church that was built on the site of the former Orthodox church is an unusual example of a Spisz rococo. The richness of the carvings,
four altars and the interior furnishings
leaves an unforgettable impression. One
of the altars is painted directly onto the
wall and is the only example in Spisz of
illusionist painting. After seeing these attractions it is worth taking a break during
a walk along the Gandeus embankment
– a ridge situated near the village.
12
Łapszanka
Wieś ściśle związana z Łapszami Wyżnymi. Atrakcją jest bez wątpienia dolina rzeczki Łapszanki z progami skalnymi odsłaniającymi pofałdowanie spiskich osadów geologicznych.
Z przełęczy nad Łapszanką rozpościera się fantastyczna panorama Tatr i Magury Spiskiej.
Aby się nią nasycić, warto usiąść obok kapliczki zbudowanej w 1928 roku.
Kapliczka jest przykładem tzw. kaplic loretańskich, budowli wyposażonych w dzwon,
które były budowane specjalnie dla obrony przed burzami. Jeżeli mamy czas i odpowiednie buty możemy wejść na Kuraszowski Wierch – najwyższy szczyt polskiego Spisza (1040
m n.p.m.). Dzięki przejściu turystycznemu z Łapszanki łatwo dostać się do Osturni na Słowacji. Z Łapszanki do Osturni przejdziemy przez turystyczne przejście graniczne w sezonie letnim (od 1 kwietnia do 30 września) pomiędzy godziną 8 a 20, a w sezonie zimowym
(1 października do 31 marca) od godziny 9 do 16.
A village with close ties to Łapsze Wyżne. One attraction is undoubtedly the Łapszanka river valley with the fault ledges
uncovering the folds of the Spisz geological sediments. From the pass above the Łapszanka stretches the fantastic panorama of the Tatras and Spisz Magura. In order to get one’s fill, it is worth sitting down next to the chapel built in 1928.
The chapel is an example of so called loreto chapels, buildings equipped with a bell tower, which were constructed especially as protection from storms. If one has the time and appropriate footwear, one can climb up to the Kuraszowski
Wierch peak – the highest peak of the Polish Spisz (1,040 above sea level). Thanks to the tourist trail from Łapszanka, it
is easy to get to Osturnia in Slovakia. From Łapszanka to Osturnia we can cross the tourist border crossing during the
summer season (from 1st April to 30th September) between the hours of 08.00 and 20.00 and during the winter season
(from 1st October to 31st March) during the hours of 09.00 to 16.00.
13
Trybsz
Wieś leży nad Trybską Rzeką w Pieninach Spiskich. Pierwsze pisane wiadomości o Trybszu pochodzą z XVI w. We wsi warto zobaczyć
drewniany kościół (jeden z dwóch na Spiszu obok kościoła w Jurgowie)
św. Elżbiety Węgierskiej z 1567 roku.
Na ścianach znajduje się polichromia przedstawiająca sceny biblijne Starego i Nowego Testamentu, która zawiera dwa motywy: panoramę Tatr
(jest to najstarsza wizualizacja gór), oraz wizjonerskie spojrzenie autora
przypominające rzekę Dunajec ze stojącymi obok zamkami wraz z zaporą w Niedzicy. Atrakcją nowego kościoła w Trybszu jest bez wątpienia
obraz św. Elżbiety. Stanowi on część centralną tryptyku z XVI wieku, przeniesionego ze starego kościoła i umieszczonego w eksponowanym miejscu pod chórem. Tylko 2 km od Trybsza znajduje się rezerwat „Przełom Białki”. Jest to
miejsce całkowicie niezwykłe z oślepiającym „kamieńcem” rzeki Białki i wapiennymi skałami z sosnami jakby żywcem
przeniesionymi z Sokolicy w Pieninach. Trybsz jest znakomitą bazą wypadową zarówno w Pieniny jak i Tatry.
This village lies on the river Trybsz in the Spisz Pieniny (Peaks). The first written information on Trybsz date from the XVI
century. In the village it is worth visiting the wooden church (one of two in Spisz apart from the church in Jurgow) by
the name of Saint Elizabeth of Hungary built in 1567. Within the rich polichromy on the walls of the church we can find
two interesting motifs: a panorama of the Tatra mountains from the peak above Trybsz and… the castles in Niedzica
and Czorsztyn as well as the dam on the Dunajec river between them! One attraction of the new church in Trybsz is
undoubtedly the painting of Saint Elizabeth. It is the central part of a triptych
from the XVI century, transferred from the old church and hung in a prominent
place beneath the organ loft. Just 2 km from Trybsz is the “Przełom Białki”
nature reserve. This is a totally unusual place with the blinding “gravel-bank”
of the Białka river and the limestone rocks with pine trees as if transferred alive
from Sokolica in the Pieniny region. Trybsz is the perfect base for an outing to
the Pieniny park as well as the Tatra mountains.
14
Żywe tradycje kultury Spisza
Living traditions in Spisz culture
Spiska kultura rozwija się doskonale za sprawą wielu interesujących inicjatyw wspieranych i promowanych przez
Gminę Łapsze Niżne. Interesującym rysem Spisza jest autentyczne zaangażowanie całej społeczności w kultywowanie i promocję miejscowych tradycji. Dziecięcy zespół
to nie tylko uczniowie miejscowej szkoły i nauczyciele, to
także rodzice i dziadkowie, cała wieś. Dlatego oglądając
występy zespołów lokalnych musimy zdawać sobie sprawę, że reprezentują one coś bardzo wartościowego: żywą
kulturę ludową. Dla odwiedzających Spisz ważne są grupy muzyczne, teatralne i folklorystyczne łączące często
swe siły we wspólnym repertuarze. Do najbarwniejszych
i z powodzeniem radzących sobie także poza rodzinnymi
stronami należą zespoły regionalne.
Spisz culture is developing extremely well as a result of
many interesting initiatives supported and promoted by
the Łapsze Niżne district. An interesting feature of Spisz is
the genuine involvement of the whole community in the
cultivation and promotion of local traditions. The children’s
group includes not only the pupils of the local school and
the teachers, but also the parents, grandparents, the entire
village. For this reason, in watching the performances of local groups, we must realize that they represent something
very valuable: living folk culture. For those visiting Spisz, an
important feature are music groups, theatrical and folk
groups who often join forces in a joint repertoire. The most
colourful and successful even beyond the home ground are
the regional groups.
„Trybskie Dzieci”
Zespół działa przy Szkole Podstawowej w Trybszu. Młodzi
artyści wykonują aż 12 tradycyjnych tańców i prezentują
dawne zabawy, gry i obrzędy dziecięce. Muzyką wspiera
„Trybskie Dzieci” spiska kapela ludowa w tradycyjnym
składzie. Zespół często występuje i to nie tylko w regionie
ale ma na swym koncie udane wyjazdy do Poznania i nad
Bałtyk. Kierownikiem zespołu jest Anna Stronczek.
“Trybsz Children”
This group is based at the Elementary School in Trybsz. The
young artists perform as many as 12 traditional dances and
show old time dances, games and children’s ceremonies.
The “Trybskie Dzieci” or “Trybsz Children” are supported
musically by a folk music group with a traditional line-up.
The group performs frequently not only in this region but
numbers successful trips to Poznan and the Baltic coast.
The group’s manager is Anna Stronczek.
„ Małe Hajduki”
Zespół pracuje od 2005 roku pod patronatem Szkoły
Podstawowej w Łapszach Wyżnych. Dzieci uczą się tradycyjnej muzyki i tańców pod kierunkiem Danuty Krzysik
i Seweryna Bizuba – słynnego spiskiego prymisty. Mimo
krótkiej historii zespół ma na swym koncie wiele udanych
występów podczas regionalnych imprez i chętnie przystaje na poetyckie zawołanie: Małe Hajduki, ale duże serca majom, o swojej dziedzinie zawse pamjyntajom!
„Czardasz”
To jeden z bardziej zasłużonych zespołów regionalnych,
działający od 16 lat przy Gminnym Ośrodku Kultury w Niedzicy. „Czardasz” słynie z bogatego repertuaru tanecznego i jak łatwo się domyślić, z ognistych wykonań czardaszy.
Sława zespołu sięga daleko poza Spisz, dał się też poznać
poza Polską: w Belgii, Austrii, na Słowacji, Ukrainie i Węgrzech.
„Majowy Wierch”
Specjalnością zespołu jest prezentacja bogatych strojów
spiskich odmiany „kacwińskiej”, obrzędy kultywowane
w swojej miejscowości, na Spiszu oraz muzykę i tańce regionalne. Działa z powodzeniem przy Szkole Podstawowej w Kacwinie ale wiele razy prezentował swe osiągnięcia w konkursach i przeglądach regionalnych.
“Małe Hajduki” (Young Hajduks)
This group has been working together since 2005 under the
auspices of the Łapsze Wyższe elementary school. The children learn traditional music and dances under the guidance of Danuta Krzysik and Seweryn Bizub.
Despite the fact that the group has been performing for only
a short time, it has already chalked up numerous successful
performances during regional shows and readily consent to
the poetic call:
Young Hajduks, they have big hearts, they always remember their discipline!
“Czardasz”
This is one of the more meritorious regional groups, performing for the last 16 years and based at the Niedzica District Cultural Centre. “Czardasz” is famous for its rich dance
repertoire, and as can easily be surmised from the fiery performances of czardasz dances. The group’s fame reaches far
beyond Spisz, and has become known beyond Poland: in
Belgium, Austria, Slovakia, the Ukraine and in Hungary.
“The May Peak” (Majowy Wierch)
A speciality of the group is the presentation of rich Spisz
‘kacwin’ style costumes, ceremonies cultivated in their own
area of Spisz as well as the regional music and dances. This
successful group is based at the Kacwin Elementary School,
but has frequently shown its talents in competitions and
regional heats.
15
„Śpizocek”
Jest to sympatyczny dziecięcy zespół prowadzony przez
Joannę Górnisiewicz. Działa przy Szkole Podstawowej
w Łapszance. Dziadkowie i rodzice młodych artystów
przekazali zespołowi tradycyjne stroje i pomagają w pracy. Dzięki zaangażowaniu młodych i starszych miłośników spiskiej tradycji powstał bogaty program „Zabawy
przy pasieniu krów” pokazany już z sukcesem podczas
regionalnych przeglądów.
“Śpizocek”
This is a likeable children’s group led by Joanna Górnisiewicz. It is based at the Łapszanka Elementary School.
The grandparents and the parents of the young artists have
given the group traditional costumes and help them in their
work. Thanks to the commitment of young and old lovers of
Spisz tradition, a rich programme has been created entitled
“Games whilst grazing cows” which has already been successfully shown during regional heats.
„Frydmanianie”
Zespół założony został we wsi Frydman i kultywuje spiskie obrzędy, tańce i muzykę. Wiele nagród i wyróżnień
zdobył na wojewódzkich i krajowych konkursach teatrów
ludowych za prezentację spiskich zwyczajów i scen obyczajowych. Uwagę przyciąga kapela i oryginalne stroje
spiskie.
„Spiszacy” i „ Mali Spiszacy”
Zespoły powstały we wsi Łapsze Niżne i nie tylko z nazwy „sztandarowe” grupy kultywujące tradycyjne spiskie
tańce, muzykę i zwyczaje. Zespoły mają na swym koncie
wiele udanych występów na miejscu ale też w regionie
i daleko poza jego granicami.
“Frydmanianie”
This group was begun in the village of Frydman and cultivates Spisz ceremonies, dances and music. It has won many
prizes and distinctions during district and nationwide competitions for folk theatre for its presentation of Spisz traditions and scenes depicting local customs. Attention is drawn
to the folk group and original Spisz costumes.
„Śpisoki”
Zespół działa przy Gimnazjum w Łapszach Niżnych.
W swoim dorobku posiada kilka opracowanych obrzędów, prezentuje tradycyjne spiskie tańce takie jak: babski,
chodzony, czardasze, polki, klepany. Zespół bierze udział
w przeglądach folklorystycznych podczas przeglądów regionalnych. Występował również na zaproszenie Polonii
w Budapeszcie.
“Śpisoki”
This group is based at the Łapsze Niżne Middle School.
Its repertoire includes several prepared ceremonies, and
performs traditional Spisz dances such as: babski (ladies),
walked dance, czardaszes, polkas, tap dance. The group
takes part in folk reviews during regional events. It has also
performed in Budapest at the invitation of the Polish community there.
“Spiszacy” and “Mali Spiszacy”
These groups began in the Łapsze Niżne village and ‘carry
the flag’ not only in name as groups that cultivate traditional Spisz dances, music and customs. These groups have
chalked up many successful performances both locally and
also regionally and far beyond its borders.
Cultural events in the region
In order to not only maintain but perfect and develop the
traditions of the region, several shows have been created to
allow the possibility of showing off the life’s work, make comparisons and allow participants to become accustomed to
first competitions and shows. The most important of these
events organized on “home ground” but also for the benefit
of visitors, those knowledgable about them and specialists
include:
“Spiskie Zwyki” (Spisz Traditions)
The organizer of this recurring winter show are: The District
Cultural Centre in Niedzica and the Castle Museum Group
in Niedzica. Thanks to the benevolent but also professional
and exacting assessment of the jurors, regional groups and
their new programmes can use these times to gain experience of “festivals” and the possibility to hone their programme.
16
Imprezy kulturalne w regionie
Aby tradycja regionu mogła być nie tylko zachowana ale
ciągle doskonalona i rozwijana stworzono kilka imprez
dających możliwość prezentacji dorobku, porównań
i oswojenia z pierwszymi konkursami i przeglądami.
Do najważniejszych imprez tego typu, organizowanych
„u siebie” ale także dla wczasowiczów, znawców i specjalistów należą:
“Review of the Artistic Work of the Schools of the Łapsze
Niżne District in theatrical performance”.
This is organized by the District Cultural Centre of Łapsze
Niżne. The show includes current theatrical achievements
in the region.
„Spiskie Zwyki”
Organizatorem tej cyklicznej, zimowej imprezy są: Gminny Ośrodek Kultury w Niedzicy i Muzeum Zespołu
Zamkowego w Niedzicy. Dzięki życzliwej ale także fachowej i wymagającej ocenie jurorów regionalne zespoły i ich
nowe programy zyskują tu „festiwalowe” doświadczenie
i możliwość doszlifowania programu.
„Przegląd Artystycznego Dorobku Szkół Gminy Łapsze
Niżne w zakresie form teatralnych”
Organizatorem jest Gminny Ośrodek Kultury w Łapszach
Niżnych. Impreza prezentuje aktualne osiągnięcia teatralne z regionu.
„ Spisko Watra”
Ważna impreza, której nie powinni przeoczyć także turyści i wczasowicze. Organizuje ją Komitet składający się
z przedstawicieli placówek Gminnego Ośrodka Kultury
w Niedzicy, Muzeum Zespołu Zamkowego w Niedzicy
oraz Związku Polskiego Spisza.
Impreza odbywa się na Zamku w Niedzicy (ostatnia
2007 odbyła się na Polanie Sosny w Niedzicy) i jest jedną
z najciekawszych tego typu w regionie. Połączenie z kolorowym jarmarkiem wyrobów ludowych, degustacją
potraw regionalnych i ofertą Muzeum staje się powoli
ważnym wydarzeniem kulturalnym.
„Zamagurskie Święto Folkloru”
Festiwal folkloru o zasięgu międzynarodowym jest organizowany tradycyjnie już na wielkiej równi pod Trzema
Koronami po stronie Słowacji. Ten znany i duży festiwal
trwa trzy dni i poza występami zespołów muzycznych
ze Słowacji, Polski, Węgier a czasem i odleglejszych stron
oferuje także atrakcje w postaci jarmarku rzemiosła ludowego, regionalnych potraw a nawet… cyrkowych atrakcji
dla dzieci.
Do organizacji Festiwalu poza gospodarzami - władze
samorządowe wsi Czerwony Klasztor i Spiskiej Starej Wsi
zaproszono także Gminy Łapsze Niżne i Czorsztyn oraz
ZEW Niedzica S.A.
“Spisko Watra”
This is an important show, not to be missed by tourists and
visitors. Organized by the Committee made up of representatives of the District Cultural Centres in Niedzica, the Castle Museum Group in Niedzica and the Spisz Polish Union.
The show takes place in the Castle in Niedzica (the last one
in 2007 took place on the Polana Sosny (Pine Clearing) in
Niedzica) and is one of the most interesting of its type in the
region. The combination of a colourful market of folk craftwork, tasting session of regional foods and the Museum’s
show is slowly becoming an important cultural event.
“Zamagurskie Święto Folkloru” (Zamagury Folk Festival)
This international Folk festival is traditionally organized
on the great plain beneath the Three Crowns on the Slovak
side. This well known and large festival lasts three days and
besides performances by musical groups from Slovakia, Poland, Hungary and sometimes groups from further afield,
also boasts attractions in the shape of a market of folk
crafts, regional dishes and even… circus performances for
children. In addition to the hosts, self-government authorities of the Czerwony Klasztor and Spisz Old Village organizers include – districts which have been invited to participate
Łapsze Niżne and Czorsztyn as well as Hydroelectric Power
Station Niedzica Ltd.
17
Imprezy o charakterze lokalnym,
hobbystycznym i sportowym.
Local, Hobbyists
and Sporting Type Shows
Region Spisza ceni sobie
zabawę i dobrze spędzony
czas na łonie natury.
The Spisz region prizes
good entertainment and
having a good time “in the
open air”.
Spiszacy chętnie świętują
a naturalne walory regionu
wręcz „zmuszają” do korzystania z obfitości wody, gór
i zdrowego powietrza. Do
głośnych i cieszących się
powodzeniem imprez tego
rodzaju, na które gospodarze chętnie zapraszają
wszystkich przyjezdnych,
należą:
Zawody narciarskie:
The Spisz inhabitants love
partying and the natural
attractions of the region almost force one to take advantage of the abundance
of water, mountains and
pure air. Other loud and
successful shows of this
type to which the hosts eagerly invite visitors are:
Skiing competitions:
„Zawody w narciarstwie alpejskim o Puchar Prezesa Ze- “Alp skiing competitions for the Niedzica Ltd Hydro-Electricspołu Elektrowni Wodnych Niedzica S.A.” , które odbywa- ity Group Chairman’s Cup”, which take place on the Polana
ją się na Polanie Sosny w Niedzicy.
Sosny (Pine Clearing) in Niedzica.
„Finał XII Amatorskich Mistrzostw Polski w Narciarstwie “Final of the XII Amateur Championships in Alp Skiing and
Alpejskim i Snowboardzie – Family Cup” – także i ta im- Snowboarding Family Cup” – this event also takes place on
preza odbywa się na „Polanie Sosny” w Niedzicy.
the “Polanie Sosny” (Pine Clearing) in Niedzica.
Imprezy wodniarskie:
Water Sports:
„Regaty o Zieloną Wstęgę Jeziora Czorsztyńskiego” orga- “Czorsztyn Green Ribbon Regatta” organized by ZEW Niedzinizowane przez ZEW Niedzica S.A. oraz Polskie Towarzy- ca Ltd and the Polish Yachting Association in Nowy Targ.
stwo Żeglarskie w Nowym Targu.
“Głowatka Cup” – a fishing event organized by the Kraków
„Puchar Głowatki” – organizatorami tej wędkarskiej im- “Głowatka” Club and ZEW Niedzica Ltd as well as the Łapsze
prezy są: Krakowski Klub „Głowatka”, ZEW Niedzica S.A. Niżne and Czorsztyn districts.
oraz Gminy: Łapsze Niżne i Czorsztyn.
Picnics and local competitions, family events:
Pikniki i zawody lokalne, imprezy rodzinne:
“Commune Head Cup” football competion GZ Folk Sports
„Puchar Wójta” w piłce nożnej GZ Ludowe Zespoły Spor- Groups in Łapsze Niżne.
towe w Łapszach Niżnych.
A concert of wind and brass orchestras from the district orKoncert Orkiestr Dętych z terenu Gminy organizowany ganized by the District Cultural Centre.
przez Gminny Ośrodek Kultury.
“Farewell to summer” – conclusion of the district competi„Pożegnanie lata” – podsumowanie konkursu gminnego tion for the “best kept farmyard and village” organized by
na „Najbardziej zadbane obejście i wieś” organizowane the District Council and the Family Advice Centre.
przez Gminę i Ośrodek Doradztwa Rolniczego.
“Picnic on the beach” as well as “Welcoming in the summer
„Piknik na plaży” oraz „Powitanie lata na plaży” – imprezy on the beach” – events organized by the Gotele Company
organizowane przez FHU Gotele s.c. Marek Stochmal.
s.c. Marek Stochmal.
„Gminne Zawody Strażackie” – interesująca impreza or- “District Fire Service Competions” – and interesting show
ganizowana przez Gminę i Zarząd Oddziału Gminnego organized by the District Council and the District Branch
ZOSP RP.
of the ZOSP RP.
Warto śledzić miejscowe ogłoszenia, gdyż oprócz przed- It is worth keeping an eye on the local announcements since
stawionej bogatej oferty odbywają się co jakiś czas in- apart from the many attractions on offer already menteresujące imprezy o charakterze okazjonalnym. Do tioned, from time to time there are occasional one-off events
18
takich można zaliczyć np. koncert zorganizowany przez
Euroregion Tatry, Gminę oraz Muzeum Zespół Zamkowy
w Niedzicy pt. „ Motywy różnych kultur pogranicza polsko-słowackiego w twórczości kompozytorskiej Jana Kantego Pawluśkiewicza”, który odbył się w czerwcu 2007
roku na Zamku w Niedzicy.
that take place. These include events such as, for example, a
concert organized by Euroregion Tatry, the District and the
Castle Museum Group in Niedzica entitled, “The motifs of
different cultures of the Polish-Slovak borders in the compositions of Jan Kanty Pawluśkiewicz”, which took place in
June 2007 in the Castle in Niedzica.
Gospodarstwa agroturystyczne
Agricultural Tourism Farms
Hotele i pensjonaty są konwencjonalnym i bardzo dobrym rozwiązaniem problemów noclegowych dla osób
podróżujących tranzytem przez Spisz.
Dla bardziej wymagających i szukających noclegu na dłużej, idealnym rozwiązaniem jest pobyt w gospodarstwie
agroturystycznym. Sama kategoria „agroturystyczne” zapewnia pobyt niemal rodzinny w prawdziwym gospodarstwie i możliwość poznania Spisza od strony autentycznego i aktualnego folkloru, zwyczajów, pracy i kuchni.
Wybierając agroturystykę popiera się wprost miejscową
społeczność i zyskuje przyjaciół, czasem na długie lata.
Nie jest bowiem tajemnicą, że poszczególne kwatery
agroturystyczne mają swych stałych gości, traktowanych
często jak rodzinę.
Pobyt w kwaterze agroturystycznej jest zazwyczaj tańszy i jednocześnie daje możliwość zetknięcia się z pracą
rolnika, zwierzętami gospodarskimi, ekologicznie czystą
żywnością i żywą tradycją. Dla rodzin z dziećmi jest to
niezwykle ciekawe doświadczenie, za które w miastach
trzeba płacić niemałe pieniądze.
Opr. Mgr inż. Marek Styczyński)
Hotels and guesthouses are a conventional and very good
answer to the problem of accommodation for people travelling through Spisz.
For the more demanding and those looking for more long
term accommodation, an ideal answer is to stay on an agricultural tourist farm. The very name agricultural tourism
ensures and almost within the family type stay on a real
farm and the possibility to get to know the real Spisz and its
folklore, customs, work and cooking.
In choosing agricultural tourism the local community is being supported directly and one gains friends, sometimes for
many years to come. It is of course no secret, that some individual places of agricultural tourism accommodation have
their regular guests, often treated as family.
A stay on an agricultural tourism farm is usually cheaper
and at the same time affords the possibility of getting in
touch with the work of a farmer, with farm animals, ecologically pure food and living traditions. For families with
children it is an unusually interesting experience, for which it
is necessary to pay no small amount of money in towns.
Author: Marek Styczyński BSc
19
Ciekawostki
•W 1931 r Sejm Polski uchwalił specjalną ustawę znoszącą
pańszczyznę w Falsztynie i kilku innych wsiach należących kiedyś do zamku niedzickiego
•W zamku „Dunajec” w Niedzicy w 1412 roku posłowie
króla polskiego Władysława Jagiełły przekazali pożyczkę
posłom króla czeskiego i cesarza niemieckiego Zygmunta Luksemburskiego
•W Kacwinie zachowało się do dziś kilka rzadkich w Polsce zbudowanych z drewna i z wierzchu oblepionych
gliną „sypańców”, służących jeszcze do niedawna jako
spichlerze na zboże i warzywa
•W Łapszach Niżnych na fundamentach zabytkowego
kasztelu wzniesionego pod koniec XVI wieku przez Horwathów z Paloscy, a zniszczonego w czasie II wojny światowej, stoi dziś Urząd Gminy
•W Łapszach Niżnych urodził się i został wyświęcony na
kapłana pallotyn bł. ks. Józef Stanek, obecnie patron
tamtejszej szkoły podstawowej
•Lasy Łapsz Niżnych obfitują w borowiki, podgrzybki, rydze, kurki i kozaki, z obfitości grzybów znane są też lasy
Łapszanki
•W Trybszu znajduje się cmentarz choleryczny wraz z kapliczką, pozostałość po epidemii, która zdziesiątkowała
mieszkańców
•Wieś Łapszanka miała na Zamagurzu opinię centrum
magii i guślarstwa, wiązanego w trójkąt wraz z Rzepiskami – Grocholowym i Wojtyczkowym Potokiem oraz
Osturnią
•Jednym z właścicieli zamku w Niedzicy był żupan spiski
Emeryk Zapolya, którego wnuczka Barbara była pierwszą żoną polskiego króla Zygmunta Starego
•Zapora w Niedzicy oddana została do użytku w 1997
roku; zbiornik wodny ma pojemność 232 mln metrów
sześciennych i obejmuje powierzchnię 1226 hektarów;
rozciąga się na długości 12,5 km i szerokości 1 km, głębokość w niektórych miejscach dochodzi do 52 metrów
20
Interesting items of news
•In 1931 the lower house of the Polish Parliament passed
a law abolishing serfdom in Falsztyn and several other
villages which once belonged to the Niedzica castle
•In the “Dunajec” castle in Niedzica in 1412 envoys of the
Polish king Władysław Jagiełło passed on a loan to the envoys of the Czech king and the German Emperor Zygmunt
of Luxembourg
•Kacwin has a few sypańce or grain stores which are very
rare in Poland yet have been preserved here up to the
present day that are built of wood with the outside covered in clay, which even in recent times were still being
used as grain and vegetable stores
•In Łapsze Niżne today’s District Council building stands
on the foundations of the historic castle built toward
the end of the XVI century by the Horwaths from Palosc,
which was destroyed during the II World War.
•Blessed Józef Stanek, the Pallotine was born and ordained
a priest in Łapsze Niżne and is the current the patron
saint of the Elementary School there
•The forests in Łapsze Niżne abound in two species of boletus, rufous milkcap, chanterelle and birch bolete mushrooms and the forests of Łapszanka are also well known
for the abundance of mushrooms there
•Trybsz has a cholera cemetery together with a chapel,
a remnant of the epidemic which decimated the inhabitants
•The Łapszanka village on Zamagurze had a reputation
as a centre of magic and sorcery, linked in a triangle with
Rzepiski-Grochole and Wojteczkowy Potok and Osturnia
• One of the owners of the castle in Niedzica was the Spisz
Chieftain Emeryk Zapolya, whose granddaughter was the
first wife of the Polish king Zygmunt Stary (the old)
Warto tam być
•The Niedzica dam was handed over for use in 1997; the
•Zamek Dunajec z początku XIV wieku, zbudowany na water reservoir has a capacity of 232 million cubic metres
wapiennej skale 75 metrów nad poziomem Dunajca i and covers an area of 1226 hectares; it stretches 12,5 km
566 metrów nad poziomem morza, przez długi czas był long and is 1 km wide, its depth in some places reaches 52
fortecą i siedzibą rodów węgierskich, krótko przebywał metres.
w rękach polskiej rodziny Łaskich. W 1920 zamek znalazł
się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej; zamieszkany Worth visiting
przez ostatnich właścicieli z rodu Salamonów do 1945 •The Dunajec castle from the beginning of the XIV century,
roku. Jeden z najlepiej zachowanych zamków w Europie; built on limestone rock 75 metres above the level of the
Dunajec river and 566 metres above sea level, served as
a fortress for a long time and the seat of Hungarian families, it was also in the hands of the Łaski Polish family
for a short time. In 1920 the castle found itself within the
borders of the Republic of Poland; inhabited by the last
owners of the Salamon family until 1945. One of the best
kept castles in Europe; from 1949 it is under the care of the
History of Monuments Association
•Salamon family Cemetry – the resting place of family
members of the last owners of the castle
•Spisz Way of the Cross built on the 50th anniversary of the
presence of the Pijar order of monks in Łapsze Niżne with
places commemorating the life of the blessed Father Józef
Stanek
•Historic, two-storey cellars in Frydman, in which was kept
od 1949 roku opiekuje się nim Stowarzyszenie History- wine brought over from Hungary, each of the two storeys
ków Sztuki
houses three one hundred metre corridors
•cmentarz Salamonów – miejsce pochówku członków •Castle in Frydman built during the years 1585 -1590
rodziny ostatnich właścicieli zamku
•“Zielone Skałki” (Green Rocks) nature reserve in Falsztyn,
•Spiska Kalwaria wybudowana w 50. rocznicę obecności from which stretches the panorama onto the Pieniny and
zakonu pijarów w Łapszach Niżnych z miejscami upamięt- Bielska Tatra mountain ranges
niającymi życie błogosławionego ks. Józefa Stanka
•“Niebieska Dolina” (Blue valley) forest reserve in Łapsze
•zabytkowe, dwukondygnacyjne piwnice we Frydma- Niżne
nie, w których przechowywano wino sprowadzane •In Niedzica: yachting harbour, beach and the “Zamajerz”
z Węgier, na każdym z dwóch pięter są po trzy stume- protected bathing area
trowe korytarze
•Ski lifts in Niedzica and Kacwin
21
•Kasztel we Frydmanie powstały w latach 1585-1590
•rezerwat przyrody „Zielone Skałki” w Falsztynie, skąd
rozpościera się panorama na Pieniny i Tatry Bielskie
•rezerwat leśny „Niebieska Dolina” w Łapszach Niżnych
•w Niedzicy: przystań żeglarska, plaża i kąpielisko strzeżone „Zamajerz”
•wyciągi narciarskie w Niedzicy i Kacwinie
•rejsy z Niedzicy po Jeziorze Czorsztyńskim statkami:
„Biała Dama”, „Harnaś”, „Dunajec” oraz gondolami
•przełom Białki w północno–zachodniej części Trybsza
•pawilon informacyjno-wystawowy na koronie zapory głównej w Niedzicy z amfiteatralną salą kinową
z 64. miejscami, w pawilonie prezentowane są filmy
o zaporze i elektrowni oraz znaleziska archeologiczne
z terenu Jeziora Czorsztyńskiego
•unikatowy tartak wodny w Kacwinie, usytuowany na
wysokim brzegu rzeki przy malowniczym wodospadzie
„Pod Mynarzką”
22
•Boat trips from Niedzica on the Czorsztyn lake on the
“Biała Dama”, “Harnaś”, “Dunajec” boats as well as gondolas
•The Białka gorge in the north-west part of Trybsz
•Information – exhibition hall on the apex of the main
dam in Niedzica with an amphitheatre cinema hall numbering 64 seats, films about the dam and the electricity
station are shown in the exhibition hall together with archeological finds from the Czorsztyn Lake area
•Unique water sawmill in Kacwin, located on the high
bank of the river by the picturesque “Pod Mynarzką” waterfall
Ważne adresy i telefony
Hotel
Hotel
Numer kierunkowy (0 18) ...
Urząd Gminy
34-442 Łapsze Niżne, ul. Jana Pawła II 20
tel/fax 265 93 15, 265 93 10
e-mail: [email protected]
Komisariat Policji
Łapsze Niżne, ul. Jana Pawła II 20, tel. 265 93 97
Straż Graniczna Niedzica, tel. 262 96 33
Urzędy pocztowe
34-435 Frydman, ul. Jana III Sobieskiego,
tel. 285 18 20
34-442 Łapsze Niżne, ul. Jana Pawła II 20,
tel. 265 93 20
34-441 Niedzica, ul. 3 Maja, tel 262 94 20
Bank Spółdzielczy, Niedzica, ul. 3 Maja 14,
tel. 26 28 163
Gminny Ośrodek Kultury, Niedzica,
ul. 3 Maja 16, tel. 262 94 84
Stowarzyszenie Historyków Sztuki
Muzeum-Zespół Zamkowy w Niedzicy
tel. 262 94 89, 262 94 73
Ośrodki Zdrowia
Frydman, Kamienne Pole 239, tel. 285 18 77
Łapsze Niżne, ul. Długa 169, tel. 265 93 98
Lecznica Zwierząt, Niedzica, tel. 262 94 14
Szkoły Podstawowe
Falsztyn, tel. 262 94 90
Frydman, tel. 285 18 15
Kacwin, tel. 262 71 71
Łapszanka, tel. 265 95 50
Łapsze Niżne, tel. 265 95 47
Łapsze Wyżne, tel. 265 97 66
Niedzica, tel. 262 94 15
Trybsz, tel. 265 61 04
Gimnazjum, Łapsze Niżne, tel. 265 93 41
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych
Niedzica, ul. 3 Maja 97. tel. 262 95 89
Zespół Elektrowni Wodnych
Niedzica, ul. Widokowa 1, tel. 261 01 00
Parafie i kościoły
Parafia p.w. Stanisława Biskupa we Frydmanie
(obejmuje Falsztyn) tel. 285 18 25
Msze św. w niedziele i święta: 7.30; 11.00
Kaplica p.w. M. B. Królowej Polski w Falsztynie
Msze św. w niedziele i święta: 9.00
Parafia p.w. Wszystkich Świętych w Kacwinie
tel. 262 71 54 Msze św. w niedziele i święta: 8.00;
9.15 (w j. słowackim); 10.45
Parafia p.w. św. Kwiryna w Łapszach Niżnych
tel. 265 93 69, Msze św. w niedziele i święta: 7.30;
9.30; 11.30; 18.00
Parafia p.w. św. Piotra i Pawła w Łapszach Wyżnych (obejmuje Łapszankę) tel. 265 93 77
Msze św. w niedziele i święta: 7.30 (w j. słowackim); 8.30; 11.30
Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w
Łapszance
Parafia p.w. św. Bartłomieja w Niedzicy
tel. 262 94 28
Msze św. w niedziele i święta: 7.45 (w j. słowackim); 9.00; 11.30; 18.00 (w okresie zimowym;
19.00 - w okresie letnim
Kościół p.w. św. Andrzeja - Niedzica Zamek
Parafia p.w. św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu
tel. 265 61 49
Msze św. w niedziele i święta: 8.00; 11.00
Wyciągi narciarskie
Ośrodek Narciarski „Polana Sosny”
34-441 Niedzica, oś. Na Polanie Sosny
tel. 262 94 03; fax 262 95 97
www.niedzica.pl;
Wyciąg Narciarski Kacwin
34-441 Niedzica, Kacwin ul. Nadwodnia 11
tel. 018 26 27 240, www.wyciag.kacwin.prv.pl
Kręgielnia
Dom Wypoczynkowy „Pod Taborem”
34-441 Niedzica, os. Pod Taborem 2
tel. 26 29 383 w. 357;
Wypożyczalnia rowerów
Hotel „Pieniny”
ul. Kanada 38, Niedzica, tel. 262 94 74
Restauracje
„Hajduk”
Niedzica - Zamek 1, tel. 262 95 07
www.studio9.com.pl
„Dwór”
Niedzica, Polana Sosny 1,
tel./fax 262 94 03, www.niedzica.pl
Gościniec „Kasztel”
Niedzica, ul. 3 Maja 1, tel. 262 94 04
www.kasztel.pieniny.net
Ośrodek wypoczynkowy
Lesure center
Pensjonat
Lodging house
Okres przyjmowania gości
From…to…
Mówimy po angielsku
Knowledge of English
Pokoje gościnne
Guest-room
Dom letniskowy
Camp houses
Mówimy po angielsku
Knowledge of English
Mówimy po niemiecku
Knowledge of German
Mówimy po francusku
Knowledge of French
123
Ilość miejsc noclegowych
Number of vacancies available
Pokoje jednoosobowe
One-bed rooms
Pokoje dwuosobowe
Double-bed rooms
Pokoje trzyosobowe
Three-bed rosom
Pokoje trzyosobowe
Four-bed rosom
Apartamenty
Suite
Przyjmowane zwierzęta
Pets allowet
Łazienka z prysznicem
Bathroom with shower
Restauracja
Restaurant
Stołówka
Cafeteria
Wyciąg narciarski
Ski
TV satelitarna
Satelite TV
Sala konferencyjna
Conference room
Bilard
Bilard
Siłownia
Gym
Sauna
Sauna
Solarium
Solarium
Tenis stołowy
Table tenis
Tenis ziemny
Tennis
Plac zabaw dla dzieci
Chlidren’s playground
Wypożyczalnie sprzętu
Sport equipment lending
Parking własny
Private parking
Rowery
Bikes
Ogniska
Camp free
Połowy
Fishing
PKS/BUS
Bus stop
Las
Forest
Polowania
Hunting
Wypożyczalnie sprzętu wodnego
Water-sport equipment lending
Przystań
Harbour
Pomoc Drogowa N. Targ,
tel. 266 35 43
PKP N. Targ, tel. 266 24 31
PKS N. Targ, tel. 266 22 82
23
GOPR, tel. 985
Zamek Dunajec
w Niedzicy
Muzeum - Zespół Zamkowy
w Niedzicy
Jednym z najbardziej znanych i najwspanialszych
zabytków Pienin jest zamek w Niedzicy.
Jego historia rozpoczyna się w XIV stuleciu, kiedy to pierwszy znany właściciel Niedzicy Kokosz Berzeviczy
wzniósł tutaj ok. 1310 roku niewielką fortalicję. Wchodziła
ona w szereg zamków strzegących północnej granicy Węgier. Od tego czasu Niedzica pozostawała w rękach rodów
węgierskich, z krótkim epizodem polskim, kiedy to w latach
1528-1589 Dunajec był we władaniu Hieronima, a potem
Olbrachta Łaskich. Pierwsza strażnica niedzicka, była budowlą drewniano-ziemną, usytuowaną strategicznie na starym szlaku handlowym, strzegącą przeprawy przez Dunajec, naprzeciw polskiego Czorsztyna. Nic też dziwnego, że
ok. 1330 roku kolejny właściciel Wilhelm Drugeth rozpoczął
budowę zamku murowanego, składającego się m.in. z muru
obwodowego i czterokondygnacyjnej wieży, będącej dziś częścią zamku górnego. Przez następne stulecia Zamek Dunajec
był wielokrotnie rozbudowywany i modyfikowany. Na jego
ostateczny kształt zasadniczy wpływ miała m.in. rozbudowa
przeprowadzona w latach 1463-1470 przez Emeryka Zapolyę, który poprzez wzniesienie nowych murów obwodowych
z trzema basztami poszerzył dwukrotnie średniowieczną
warownię Berzewiczych. Dopiero w 1601 roku Jerzy Horvath przekształcił gotycki zamek w nowożytną rezydencję,
przebudowując pomieszczenia mieszkalne zamku. Wybudowano nowe, trzykondygnacyjne skrzydło zwieńczone attyką,
przeprowadzono modyfikację zamku średniego, a dziedziniec
otoczono z dwóch stron arkadami.
Wzniesiony wówczas renesansowy zamek, upamiętniony tablicą inskrypcyjną nad portalem głównym,
w swej generalnej strukturze jest zachowany do dziś. Następne stulecia były bowiem dla niego niełaskawe. Powoli
popadał w ruinę. Dopiero w latach dwudziestych XIX wieku
26
Horvathowie z Plawca podjęli próbę odbudowy rodowej rezydencji. Zamek górny był tak zdewastowany, że pozostawiono go w ruinie. Gruntownie przebudowano pomieszczenia
dolne m.in. przenosząc kaplicę do dawnej baszty bramnej,
a w skrzydle północnym urządzając salę balową. Ostatnimi
właścicielami zamku niedzickiego byli Salamonowie. Ilona
hr. Bethlen, wdowa po Gezie Alapi Salomonie, w latach międzywojennych uporządkowała dziedziniec zamku dolnego,
parkowe otoczenie zamkowego wzgórza i założyła rodzinny
cmentarz. Opuściła zamek przed zimą 1943 roku.
Po drugiej wojnie światowej zamek doszczętnie
splądrowano. W takim stanie upaństwowiony, został przekazany w 1949 roku w użytkowanie Stowarzyszeniu Historyków Sztuki. Z jego inicjatywy, w latach siedemdziesiątych
został gruntownie odbudowany wg projektu i pod nadzorem
prof. Alfreda Majewskiego.
Dziś mieści muzeum (czynne od 1963 r.) i pokoje gościnne.
ZWIEDZANIE MUZEUM
Muzeum-Zespół Zamkowy w Niedzicy czynne:
-w okresie od 1 maja do 30 września we wszystkie dni tygodnia
w godzinach 9- 19, ostatnie wejście o godzinie 1830
-w okresie od 1 października do 30 kwietnia z wyjątkiem poniedziałków w godzinach 9- 16, ostatnie wejście o godzinie 1530.
Zwiedzanie zamku i wozowni
(w cenie jednego biletu) trwa około 50 minut.
Dodatkowo zwiedzanie ekspozycji etnograficznej sztuki ludowej
Spisza w drewnianym, zabytkowym spichlerzu trwa około 20 minut
(czynny tylko w sezonie od 1maja do 30 września).
POKOJE GOŚCINNE
Muzeum- Zespół Zamkowy dysponuje 55. miejscami w pokojach
gościnnych: w zamku dolnym i średnim (stylowe komnaty i apartamenty) oraz w zabytkowym budynku tzw. Celnicy.
Muzeum- Zespół Zamkowy w Niedzicy,
34-441 Niedzica- Zamek 1
tel. 018 262 94 89, 262 94 73, fax 262 94 80,
e- mail: [email protected]
Zapraszamy na spływ
przełomem Dunajca
Spływ Przełomem Dunajca organizowany jest od 1832 roku.
Przystań
początkowa znajduje
się worganizowany
Sromowcach Wyżnych
- Kątach
biletowe,
parking,
pawilon wystawowy
Spływ Przełomem
Dunajca
jest od
1832(kasy
roku.
Przystań
poczatkowa
PPN,
punkt
informacji
turystycznej),
a
docelowa
w
Szczawnicy
lub
Krościenku.
Długość
trasy
spływu
ok. 23 km,
znajduje się w Sromowcach Wyżnych- Kątach (kasy biletowe,parking, pawilontowystaczas trwania ok. 2 godz. 45 min. Sezon flisacki trwa od 1 kwietnia do 31 października każdego roku (oprócz Niedzieli
wowy
PPN,oraz
punkt
turystycznej), a docelowa w Szczawnicy lub Krościenku.
Wielkanocnej
Bożegoinformacji
Ciała).
Długość
trasy spływu to ok. 23 km, czas trwania ok. 2 godz.45 min. Sezon flisacki trwa
Spływ odbywa się na drewnianych tratwach zbudowanych z zespolonych ze sobą łódek, pod opieką flisaod
1
kwietnia
do 31 ciekawymi
października
każdego
roku. Spływ
się się
nawzdłuż
drewnianych
ków umilających wyprawę
opowiastkami
i legendami.
Widokiodbywa
roztaczające
krętego kanionu
Dunajca
kilkusetmetrowe
wapienne
urwiska,
wyrastające
niespodziewanie
ściany
i
turnie,
gwałtowne
zakręty koryta
tratwach zbudowanych z zespolonych ze soba łódek, pod opieka flisaków umilajacych
rzeki, szerokie rozlewiska zapierają dech w piersiach i pozostawiają niezapomniane wrażenia! Pełna emocji wycieczka
wyprawę
ciekawymi opowiastkami i legendami. Widoki roztaczajace się wzdłuż krętego
szlakiem wodnym jest jednym ze sposobów zwiedzania Pienińskiego Parku Narodowego.
kanionu Dunajca- kilkusetmetrowe wapienne urwiska, wyrastajace niespodziewanie
ściany i turnie, gwałtowne zakrety koryta rzeki, szerokie rozlewiska- zapierają dech w
piersiach i pozostawiają niezapomniane wrażenia! Pełna emocji wycieczka szlakiem
wodnym jest jednym ze sposobów zwiedzania Pienińskiego Parku Narodowego.
Polskie Stowarzyszenie
Flisaków Pienińskich
34-443 Sromowce Wyżne, ul. Kąty 14
tel. 018 262 97 21, tel./fax 018 262 97 93
27
e-mail: [email protected], www.flisacy.pl
Ośrodek nasz leży w miejscowości Kluszkowce, pomiędzy Nowym Targiem a Szczawnicą, 40 km od Zakopanego, nad pięknym Jeziorem Czorsztyńskim. Jest to miejsce, które ze względu na ukształtowanie terenu,
specyficzny mikroklimat i niezwykle atrakcyjną turystycznie okolicę stwarza doskonałe
warunki do wypoczynku i rekreacji zarówno zimą jak i latem.
„Kraina Śpiącego Wulkanu” to zimą znana i lubiana Rodzinna Stacja Narciarska
„Czorsztyn-Ski”, zaś latem – Górski i Wodny Ośrodek Sportu, Wypoczynku i Dobrej Zabawy.
Śpiący Wulkan, to pochodzenia wulkanicznego Góra Wdżar, z której rozpościerają się
niezapomniane widoki na cztery Parki Narodowe: pieniński, tatrzański, gorczański
i babiogórski.
Oprócz udostępnienia niewątpliwych uroków tej okolicy, naszym gościom staramy się
zapewnić komfort i bezpieczeństwo, a najwyższa jakość obsługi jest naszą ambicją.
Po prostu lubimy naszych Gości i dbamy o ich zadowolenie. Na terenie ośrodka, zimą
i latem czynne są stylowe restauracje. Zapraszamy! Przyjedź i przekonaj się sam!
Zimą i latem organizujemy też wycieczki szkolne, imprezy dla firm, zawody sportowe
oraz inne atrakcje na zamówienie.
Trasy zjazdowe obsługiwane są przez wyciąg krzesełkowy i wyciągi orczykowe. Wszystkie trasy są ratrakowane i oświetlone. Nowością jest
Snow Tubing (zjazd na oponach) o dł. 120m
Letnie Atrakcje Krainy Śpiącego Wulkanu:
- zakręcona zjeżdżalnia typu Alpine Coaster
- wyciąg krzesełkowy na wulkaniczny stożek góry Wdżar i możliwość
podziwiania wyjątkowych widoków na Pieniny, Tatry, Gorce, Babią
Górę, Jezioro Czorsztyńskie i dwa średniowieczne zamki.
- obserwacje anomalii magnetycznych wynikających z budowy geologicznej Wdżaru (jedno z dwóch takich miejsc w Europie gdzie kompas „traci
głowę”)
- mini zoo (strusie, kozioł alpejski, konie, owce)
- wspinaczka skałkowa i paralotniarstwo
- liczne trasy spacerowe i rowerowe
- szlaki górskie w tym na Trzy Korony z możliwością przejścia kładką na Dunajcu do
Czerwonego Klasztoru na Słowacji
- zespół atrakcji wodnych nad Jeziorem Czorsztyńskim, w tym rejs statkiem wokół
jeziora
28
www.kluszkowce.com.pl
„CZORSZTYN-SKI”
Sp. z o.o.
ul. Kamieniarska 30 a,
34-440 Kluszkowce
tel. 018 265 02 22,
e.mail: [email protected]
Szkolny Ośrodek Wypoczynkowy
M.St. Warszawy w Sromowcach Wyżnych
Nasza oferta skierowana jest do osób indywidualnych
i organizatorów obozów wypoczynkowych, zielonych
i białych szkół. Dla firm posiadamy możliwość zorganizowania konferencji i spotkań integracyjnych.
Ośrodek położony jest w malowniczej miejscowości Sromowce Wyżne, nad samym Dunajcem w niewielkiej odległości od Słowacji (przejście graniczne Łysa n/Dunajcem
ok. 1,3 km), pomiędzy Trzema Koronami
(Pieniny) a Zamkiem w Niedzicy Nad Jeziorem Czorsztyn). Czyste, estetyczne pokoje
i wnętrza budynków zapewnią komfortowy
wypoczynek, a kuchnia zapewni smaczne,
domowe posiłki, które będą rajem dla podniebienia. Gwarantujemy super widoki, miłą
obsługę i niezapomniane wrażenia.
Zapraszamy!
Szkolny Ośrodek Wypoczynkowy
Orle Gniazdo
ul. Nad Zalew 7
34-443 Sromowce Wyżne,
tel./fax 018 262 97 88,
www.orlegniazdo.nowotarski.pl
I
XII
175
1
2
3
4
29
100 m
100 m
300 m
30
Zapraszamy turystów
indywidualnych, kolonie,
grupy wycieczkowe,
„zielone szkoły”.
Dysponujemy 95 miejscami noclegowymi w pokojach 3, 4 i 5-osobowych. Całodzienne wyżywienie - domowe posiłki, duża świetlica, sala dyskotekowa, teren do rekreacji z dostępem do rzeki, rowery górskie i boisko do
siatkówki. Dla zmotoryzowanych jest parking.
Ośrodek Wypoczynkowy „WATRA“, Mirosław Milaniak i Andrzej Pietrzak
ul. 3-go Maja 49, 34-441 Niedzica
tel. 018 262 94 87fax 018 262 94 86, tel.kom. 0603 197 490
e-mail:[email protected]
123
Z przyjemnością zapraszamy do Pensjonatu H.A.T.A.
w Niedzicy. Dysponujemy noclegami w pokojach 2, 3
i 4-osobowych z łazienkami. Do dyspozycji gości jest
kuchnia z pełnym wyposażeniem i przestronną jadalnią. Dla gości, którzy chcą zapomnieć o trudach gotowania, oferujemy całodzienne , domowe wyżywienie. Dysponujemy wypożyczalnią skuterów
i strzelnicą łuczniczą.
Pensjonat H.A.T.A.,
Ul. Św. Rozalii 9, 34-441 Niedzica
tel. 018 262 91 21, tel. kom. 0508 214 582
e-mail:[email protected]
123
www.hata.pl
Zapraszamy Państwa na wypoczynek w przestronnym i wygodnym domu, usytuowanym
z dala od drogi, pod lasem z widokiem na Jezioro Czorsztyńskie.
Do Państwa dyspozycji mamy pokoje 2,3 i 4osobowe w tym jeden z kominkiem, kuchnię
z aneksem i łazienki.
„Dom Pod Lasem“
Niedzica Zamek 56, 34-441 Niedzica
tel. 018 262 92 13, e-mail: [email protected]
123
31
Zapraszamy do naszego domu we wsi Niedzica, który usytuowany jest
w spokojnym miejscu nad potokiem z pięknym widokiem na Tatry. Rodzinna atmosfera, czyste powietrze i atrakcje turystyczne znajdujące
się w najbliższej okolicy sprawiają,
że wszyscy nasi goście wyjeżdżają
wypoczęci i z nową energią do pracy.
W ogrodzie znajduje się miejsce na
ognisko. Zimą organizujemy kuligi
i pieczenie kiełbasek.
Dom wypoczynkowy Anny Borzęckiej położony jest w pięknej okolicy, w otoczeniu dwóch zamków- Niedzickiego i Czorsztyńskiego. Z okien pokoi roztacza się
widok na jezioro. Panuje tu cisza i spokój, dzięki któremu będziecie Państwo
mogli wypocząć, zrelaksować się i nabrać sił do pracy. Rodzinna i serdeczna
atmosfera tego domu sprawi, że zechcecie tu Państwo wrócić w przyszłości.
Wynajem Pokoi Urszula i Marian Arendarczyk
Ul.3-go Maja 176, 34-441 Niedzica
tel. 018 262 91 87, tel.kom. 0604 725 281
www.arendarczyk.wczasywpolsce.pl
Wynajem Pokoi Gościnnych Anna Borzęcka
Niedzica Zamek 22, 34-441 Niedzica
tel. 018 262 92 07, tel. kom. 0693 618 546
www. viditur.com.pl/pieniny/niedzica22
123
123
12
22
4 km
WYNAJEM POKOI
20
32
100 m
3 km
100 m
Większość wsi
polskiego Spisza sięga swą
historią XIII wieku. Można tu spotkać stare, piękne kościoły, typową dla tego regionu
szeregową zabudowę, dwujęzyczne napisy na sklepach i niezwykłą gościnność mieszkańców. Polski Spisz to mało popularny jeszcze turystycznie region. Można tu odnaleźć wiele
urokliwych zakątków położonych malowniczo z dala od zgiełku i tłoku. Takim miejscem
jest dom Katarzyny Pawlicy w Trybszu, gdzie turyści mogą wynajmować pokoje z dostępem do internetu przez cały rok. Zapraszamy!
Pokoje Gościnne, Katarzyna Pawlica,
Trybsz 191, 34-442 Łapsze Niżne, tel. 018 285 64 39,
tel. kom. 0602 876978, e-mail:[email protected]
www.spisz.agrowczasy.com
Urszula i Jan Kiedziuch
Niedzica Zamek 72
34-441 Niedzica
tel. 018 262 92 05
kom. 501 331 999
123
50 m
100 m
Serdecznie zapraszamy do
dwóch wolnostojących domków
letniskowych nad jeziorem. W domku oferowane są dwa
mieszkania wakacyjne z osobnymi wejściami i tarasem.
Mieszkanie składa się z wyposażonego aneksu kuchennego,
i 2- 4 os. pokoju z łazienką.
2
2
300 m
123
20
100 m
2
300 m
WDW Niedzica Zamek nad Zalewem Czorsztyńskim położony jest w Pieninach Spiskich
u stóp Góry Tabor. Do dyspozycji gości mamy 100 miejsc w drewnianych domkach campingowych z pełnym węzłem sanitarnym. Obok jest stołówka, świetlica, można obejrzeć film
lub potańczyć przy dyskotekowej muzyce, plac zabaw dla dzieci, boisko do piłki siatkowej
i miejsce na wieczorne ogniska. Dzięki temu, że posiadamy autokar z przewodnikiem możemy organizować atrakcyjne wycieczki w Tatry, Pieniny, na spływ Przełomem Dunajca czy
na Słowację. Dla zmotoryzowanych mamy parking.
Ośrodek znajduje się w tzw. strefie
ciszy, co gwarantuje doskonały wypoczynek od
1 maja do 30
października.
Wojskowy Dom Wypoczynkowy
34-441 Niedzica Zamek
tel. 018 262 94 60,
tel.kom. 0502 541 444
V
X
Wojskowy Dom
Wypoczynkowy
100
500 m
100 m
100 m
300 m
Dom wczasowy „Kinga” w Kacwinie na wypoczynek zaprasza turystów indywidualnych i zorganizowane grupy
na szkolenia, „zielone szkoły” i wycieczki. Dla chętnych
organizujemy wypoczynek świąteczno-noworoczny. Rodzinna atmosfera stworzona przez właścicieli - rodzinę
Dziwiszów – pozwala na spędzenie tu miłych chwil pełnych
ciepła i życzliwości. Oferujemy
bogaty program turystyczny: wycieczki w góry z przewodnikiem,
ogniska z pieczeniem barana przy
kapeli góralskiej czy spływ przełomem Dunajca. Dla dzieci i młodzieży organizujemy dyskoteki,
kuligi i wyjazdy na narty. Gwarantujemy smaczną domowa kuchnię.
Tu jadamy jak u mamy!
Dom Wczasowy KINGA, Kazimierz Dziwisz, Kacwin, ul. Św. Anny 12, 34-441 Niedzica,
tel.018 262 72 03, tel.kom 0513 013 925
I
XII
52
2
3
300 m
33
200 m
Gospodarstwa agroturystyczne „Spisz” zapraszają turystów przez cały rok!
Oferujemy doskonałe wyżywienie z ekologicznych produktów własnych gospodarstw, ceny są przystępne. Ze względu na położenie mamy dobrą bazę wypadową w Pieniny, Tatry i Gorce, gdzie są dobrze oznakowane szlaki turystyczne
i ścieżki rowerowe. Wokół mamy spokój, ciszę, zdrowy górski klimat i czyste
powietrze. Zapraszamy!
Danuta i Feliks Pawlica
Trybsz, ul. Św. Elżbiety 160
34-442 Łapsze Niżne
tel. 018 285 64 71
123
Małgorzata i Józef Kaczmarczyk
Trybsz, ul. Pod Grapą 7
tel. 018 285 64 14
123
Maria i Józef Modła
34-442 Łapsze Nizne
tel. 018 285 64 23
www.spisz.hg.pl
123
34
Krystyna i Józef Husi
tel. 018 285 65 05
123
Maria i Tadeusz Ujwary
Trybsz, ul. Pod Grapą 10
tel.018 285 64 24
www.spisz.agrowczasy.com
123
Beata i Krzysztof Waksmański
Trybsz, ul. Polanki 19
tel. 018 285 64 88 tel.kom. 0 601 407 323
www.ubeaty.infotatry.com
123
Maria i Józef Gronka
tel. 018 285 64 26, tel.kom. 0601 508 999
www. spisz.agrowczasy.com/trybsz/trybsz129,
www.spisz.hg.pl/mgronka
123
Małgorzata i Józef Łojek
tel. 018 285 64 36, tel.kom. 0600 951 124
www.ugosi.wczasynawsi.pl
123
Pensjonat H.A.T.A.
Ul. Św. Rozalii 9, 34-441 Niedzica
tel. 018 262 91 21, tel. kom. 0508 214 582
e-mail:[email protected], www.hata.pl
123
Rodzinny pensjonat Mąków zaprasza do Kacwina na
Spiszu. Nasi goście odpoczywają u nas w domowych
warunkach, w otoczeniu pięknej przyrody i atrakcji turystycznych. Doskonałe położenie pozwala turystom
na wypady w Tatry, Pieniny i Gorce. W pobliżu jest Jezioro Czorsztyńskie, gdzie odbywają się rejsy statkiem
spacerowym, Muzeum Zamek w Niedzicy i nowoczesna
zapora, którą mogą zwiedzać turyści. Zimą atrakcją jest
wyciąg narciarski, możliwość zorganizowania kuligu i
ogniska z pieczeniem kiełbasek.
Franciszek Mąka
Kacwin, ul. Spiska 13
34-441 Niedzica, Tel. 018 262 71 31
www.perla-podhale.pl, e-mail: [email protected]
I
XII
77
2
3
4
35
200 m
4,5 km
www.lokis.com.pl
Hotel LOKIS zaprasza Miłych Gości!
Stawiamy walizki i otwieramy okno. Przed nami rozciąga się wspaniały widok na Gorce ze szczytem Lubania i Jezioro Czorsztyńskie, po którym pływają żaglówki i statki spacerowe. Obok widnieje zabytkowy zamek w Niedzicy,
gdzie według góralskich podań margrabia więził Janosika. Nasz hotel jest położony w przepięknym miejscu, które pozwala cieszyć się turystom przyrodą
i czystym powietrzem. Wokół hotelu jest wiele atrakcji; przystań wodna, gdzie
można wynająć żaglówkę czy rower wodny, nieopodal jest szkółka lotniarska
i stadnina koni, zimą na Polanie Sosny działa doskonały wyciąg narciarski,
ratrakowany i oświetlony nocą. Okoliczne wsie zapraszają na imprezy regionalne i festiwale folklorystyczne, a pobliskie przejście graniczne ze Słowacją
pozwala na odwiedzenie naszych południowych sąsiadów. Hotel LOKIS dysponuje wygodnymi, komfortowo wyposażonymi pokojami dla turystów indywidualnych i grup zorganizowanych. Zapewniamy stały dostęp do internetu,
możliwość korzystania z sauny, siłowni, solarium oraz wypożyczalni nart
i rowerów. Nasza restauracja serwuje pyszne potrawy w godzinach od 8 do
20. Dla smakoszy kuchni regionalnej mamy góralskie potrawy.
Hotel LOKIS, Niedzica Zamek 76, 34-441 Niedzica,
tel. 018 262 85 40, faks 018 262 85 50, e-mail:[email protected]
I
XII
36
52
2
3
4
A
Pięknie położony tuż obok
zamku w Niedzicy Pensjonat
„Szczepaniakówka” zaprasza szanownych
Gości przez cały rok. Wokół mamy czyste powietrze, lasy i plażę Jeziora Czorsztyńskiego, gdzie jest przystań
jachtowa, wypożyczalnia sprzętu wodnego, a w cichych zakątkach
– raj dla wędkarzy. Latem turyści chętnie korzystają z rejsów po Jeziorze Czorsztyńskim statkiem wycieczkowym lub wyprawiają się
na spływ Przełomem Dunajca.
Zimą nieopodal jest atrakcyjny wyciąg narciarski, oświetlony nocą,
ratrakowany i przystosowany dla średniozaawansowanych narciarzy.
W pensjonacie „Szczepaniakówka” na Gości czeka sauna, siłownia
i sala bilardowa. Przed budynkiem jest wygodny parking, a w ogrodzie miejsce do grilowania i plac zabaw dla dzieci.
Smaczna kuchnia i walory klimatyczne są zachętą dla turystów.
Pensjonat „Szczepaniakówka”
Niedzica Zamek 74, 34-441 Niedzica, tel. 018 262 91 05
e-mail:[email protected], www.pensjonat-niedzica.com.pl
I
XII
55
1
2
3
4
37
100 m
1 km
Nasze obiekty to:
Zespół Rekreacyjny Polana Sosny
* Restauracja Dwór
* Chata Spiska i Chata z Kir
* pole caravaningowe
* wyciągi narciarskie
[email protected]
Hotel Pieniny **
[email protected]
Dom Wypoczynkowy
„Pod Taborem”
oraz Apartamenty
„Pod Taborem”
[email protected]
Pawilon Wystawowy z pubem
Turbinka i letnimi ogródkami piwnymi
[email protected]
38
ZEW
NIEDZICA S.A., Oddział Usług Hotelarsko-Turystycznych,
Organizujemy:
- pobyty indywidualne
i grupowe
- zwiedzanie zabytków
i okolicy
- wycieczki wokół Jeziora Czorsztyńskiego oraz na Słowację
- ogniska, biesiady regionalne z
kapelą góralską, gawędziarzem,
DJ’em
- przejażdżki wozami
oraz kuligi z pochodniami
- bankiety, przyjęcia okolicznościowe,
szkolenia, konferencje, imprezy
integracyjne, obozy sportowe,
imprezy plenerowe
- pobyty dla białych i zielonych szkół.
34-441 Niedzica, ul. Kanada 38, tel. +48 18 262 93 83
39
Urząd Gminy
Łapsze Niżne
ul. Jana Pawła II 20, 34-442 Łapsze Niżne
tel. (018) 265-93-19, fax (018) 265-93-15
www.lapszenizne.pl
40
Tekst: Marek Styczyński, Współpraca: Celina Wnęczak
Fotografie: Celina Wnęczak, Marcin Skórnóg, Franciszek Pacyga, Jacek Waruś

Frydman - UG Łapsze Niżne

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sprawozdanie Wójta Gminy o stanie Gminy na koniec 2014 roku

G Z P S

Pismo Z P S

Document 202339