Czy wiesz co to znaczy być Ślązakiem?

Czy wiesz co to znaczy być Ślązakiem?
WYNIKI OGÓLNOPOLSKIEGO BADANIA IRCENTER NA ZLECENIE TYSKIEGO
IRCenter na zlecenie Tyskiego przeprowadziło ogólnopolskie badanie śląskości.
O cechy typowe dla Ślązaków pytano ich samych, ale i mieszkańców pozostałych
części kraju. Z opublikowanego raportu można dowiedzieć się o tradycji, która łączy
pokolenia (wg 67% badanych mieszkańców Śląska), stanowczych kobietach (26% vs
24% mężczyzn) i skłonności do zabawy nawet najstarszych przedstawicieli regionu
(wśród młodych do 24.roku życia tylko 5% więcej osób niż w grupie 65+).
Zachęcamy do zapoznania się z materiałem.
1
Metodologia:
Poniższy raport przedstawia wyniki badania ilościowego przeprowadzonego metodą CAWI,
którego celem była identyfikacja skojarzeń i charakterystycznych cech związanych ze
Ślązakami i śląskością.
W badaniu udział wzięło 1034 respondentów, wśród których największą grupę (250
ankietowanych) stanowili mieszkańcy Śląska.
Wyniki były zbierane w okresie 13 – 16 lipca 2015 roku.
2
Spis treści:
1. „Śląskość” = tradycja, historia, rodzina.
 Czym jest śląskość dla mieszkańców regionu
 Definicja śląskości dla mieszkańców pozostałej części Polski
 Kobiety czy mężczyźni – kto kultywuje śląskie tradycje?
 Męskie skojarzenia ze Śląskiem
2. Młody Śląsk jest innowacyjny, starszy – pracowity
 Międzypokoleniowa wartość rodziny
 Przebojowość młodych i etos pracy wśród starszych
3. Biesiadowanie leży w naturze Ślązaków
 Śląskie łączenie pracy z zabawą
 Biesiady śląskie nie mają wieku
 Przy biesiadnym stole z kobietami i mężczyznami
4. Śląska stanowczość, czyli dlaczego nieustępliwość i niezłomność to nie to
samo
 Główna cecha charakteru Ślązaków według nie-Ślązaków
 Ślązacy o sobie
3
„Śląskość” = tradycja, historia, rodzina.
Polacy są zgodni – dla Ślązaków nie ma ważniejszych rzeczy, niż tradycja, historia i rodzina.
To właśnie szacunek do tradycji i kultywowanie wartości rodzinnych jest najpopularniejszym
skojarzeniem ze „śląskością” – zarówno wśród mieszkańców regionu, jak i pozostałych
województw. Choć wskazania mieszkańców Śląska w badaniu były częstsze, to obie te
kategorie były najbardziej popularnymi również wśród ankietowanych, niezwiązanych
z regionem.
Wykres 1: Co oznacza śląskość
4
Przez szacunek do tradycji respondenci rozumieją głównie:
Kultywować tradycję.
mówić gwarą
Znać śląskie zwyczaje i
tradycje. Postępować
zgodnie ze śląskimi
wartościami
Angażować się w
życie lokalnej
społeczności
Dbać o kulturę i
obyczaje śląskiej ziemi
Przez przywiązanie do wartości rodzinnych respondenci rozumieją głównie:
Czuć we krwi śląskie
korzenie
Mieszkać od pokoleń
na Śląsku
Być sobą i jak ojciec i
dziadek kochać tą
ziemię
Być dumnym ze swoich
przodków i swojego
pochodzenia
5
Dużą rozbieżność we wskazaniach respondentów widać natomiast, gdy porównamy
spontaniczne odpowiedzi kobiet i mężczyzn. W tych spontanicznych wskazaniach, to
mężczyźni częściej podkreślali przywiązanie i poszanowanie wartości rodzinnych (2 punkty
procentowe różnicy).
Kobiety z kolei, dokonując wyboru spośród zamkniętej grupy odpowiedzi, częściej mówiły
o szacunku do tradycji i historii, przywiązaniu do wartości rodzinnych, a także o gościnności
czy gospodarności.
Wykres 2: Męsko-damskie poglądy o śląskości w pytaniach zamkniętych
Na podstawie tych wyników mężczyznom na Śląsku przypisać można rolę autorytetów,
stanowiących dla dzieci wzorce pracowitości i męstwa. Kobiety natomiast pełnią ważną rolę
w wielopokoleniowych rodzinach, w których dbają o kultywowanie śląskich zwyczajów
i tradycji.
Męskie poglądy na śląskość
Przyglądając się wynikom przeprowadzonego badania, zwracamy uwagę na to, jak
mężczyźni patrzą na Śląsk i oceniają główne cechy charakteru jego mieszkańców.
Mężczyźni w większości (prawie połowa z nich – 47%), podkreślali znaczenie rodziny na
Śląsku. W drugiej kolejności wskazywana była pracowitość – aż dla 41% mężczyzn jest to
pierwsze skojarzenie z regionem (wiąże się to też z górnictwem i górnikami, o których
wspominało 5% badanych mężczyzn, gdy spontanicznie mieli wskazać ich pierwsze
skojarzenia ze Śląskiem). Ponadto dla ankietowanych mężczyzn ważna jest też gościnność,
która na Śląsku dla 33% jest wyjątkowa i charakterystyczna właśnie dla Ślązaków. Aż co
6
4 pan zwracał uwagę na gospodarność społeczności śląskiej – dla nich nie ma bardziej
gospodarnych ludzi, niż mężczyźni i kobiety ze Śląska.
Wykres 3: Męskie poglądy na temat śląskości
Młody Śląsk jest innowacyjny, starszy - pracowity
„Śląskość” jest kojarzona z przywiązaniem do wartości rodzinnych, niezależnie od wieku
badanych osób. To właśnie na tą cechę wskazuje aż 80% ankietowanych w wieku 60-64
lata. Podobnego zdania są młodsi respondenci. Przywiązanie do wartości rodzinnych jest
kojarzone i utożsamiane ze „Śląskością” przez: 59% badanych w wieku 50-59 lat, 53%
badanych w wieku 35-49 lat, 51% badanych w wieku 25-34 lat oraz 49% badanych w wieku
do 24 lat.
7
Wykres 4: Przywiązanie do wartości rodzinnych w różnych grupach wiekowych
Pozostałe skojarzenia ze „Śląskością” są jednak różne, w zależności od wieku badanych.
Starsi respondenci wskazują na takie cechy jak:




Pracowitość (68% badanych w wieku 60-64 lata)
Szacunek do historii i tradycji (73% badanych w wieku 60-64 lata)
Gospodarność (58% badanych w wieku 60-64 lata)
Gościnność (50% badanych w wieku 60-64 lata)
Wykres 5: Skojarzenia ze Śląskością w różnych grupach wiekowych
8
Dla młodszych respondentów „Śląskość” i „Bycie Ślązakiem” rozumiane jest w dużej mierze
jako:



Przebojowość(16% badanych w wieku do 24 lata)
Skłonność do zabawy (28% badanych w wieku do 24 lata)
Pomysłowość (11% badanych w wieku do 24 lata)
Wykres 6: Skojarzenia ze Śląskością w różnych grupach wiekowych
Analizując odpowiedzi w grupie wiekowej 35-49 zauważyć można zgodność z tymi
wartościami, które są najważniejsze dla starszych. Ponad połowa respondentów w wieku
35-49 wskazywała tradycję i rodzinę, jako wartości najważniejsze na Śląsku. Dla niewielu
mniej ważna była pracowitość i gościnność (odpowiednio 42% i 40%). Jednak zdaniem osób
ze średniej grupy wiekowej Ślązacy to także osoby stanowcze (28%) i gospodarne (28%).
9
Wykres 7: Śląskość definiowana w grupie wiekowej 35-49
Analiza powyższych wyników, pozwala spojrzeć na Śląsk oczami zarówno młodych
mieszkańców, tych w średnim wieku, jak i tych powyżej 60. roku życia. Dla pierwszej grupy
Śląsk to miejsce rozwoju, które stwarza szanse dla osób przebojowych i pomysłowych
(łącznie 27% wskazań w grupie do 24 lat vs 8% wskazań w grupie 60-64). Według osób
w średnim wieku (35-49), bycie Ślązakiem wiążę się z poszanowaniem tradycji i wartości
rodzinnych, ale to także bycie człowiekiem pracowitym i gościnnym.
Starsze pokolenie wskazuje na śląski etos pracy (68% wskazań w grupie 60-64 vs 42%
wśród młodych do 24 lat), ale i na istotę lokalnych tradycji (73% vs 63% wśród grupy
najmłodszej)
Biesiadowanie leży w naturze Ślązaków
Choć Ślązacy są niezwykle pracowici – przyznaje to zarówno aż 57% spośród nich, ale
i prawie połowa mieszkańców z pozostałych regionów Polski (43%), to lubią się czasem
oderwać od codziennych obowiązków na rzecz dobrej zabawy. Skłonność do biesiadowania
deklaruje ponad jedna czwarta badanych mieszkańców Śląska (28%). Okazuje się,
że huczne śląskie biesiady są znane w całym kraju, bo na wyjątkową skłonność Ślązaków
do zabawy wskazała też co czwarta badana osoba mieszkająca w innej części Polski.
10
Wykres 8: Ocena pracowitości i skłonności do zabawy Ślązaków
Zamiłowanie do biesiad jest też znane osobom mających 35-49 lat. Chociaż zdaniem
aż 42% z nich, praca jest dla Ślązaków najważniejsza, to prawie co czwarty (23%) wskazał
skłonność do zabawy, jako ważną składową poczucia śląskości. Być może wiążę się to też
z silnym poszanowaniem regionalnych tradycji (59% wskazań), albowiem biesiady są jednym
z ważniejszych, śląskich zwyczajów.
Wykres 9: Stosunek pracowitości do skłonności do zabawy i poszanowania tradycji w grupie 35-49
11
Ślązacy niezależnie od wieku lubią się bawić i biesiadować! Prawie 30% młodych osób
w wieku do 24 lat przyznało w badaniu, że Ślązacy potrafią się bawić, jak nikt inny. W grupie
wiekowej 25-34 takie odpowiedzi pojawiły się u 24%, co łącznie daje ponad 50% wskazań
wśród młodych. Skłonność do biesiadowania nie zna wieku, bo łącznie wśród ankietowanych
w wieku 50-65+ jest aż 67% tych, którzy znają śląskie biesiady i chętnie wzięliby w nich
udział.
Wykres 10: Skłonność do zabawy Ślązaków oceniana wśród starszych i młodych respondentów
Przy stole biesiadnym miejsce dla siebie znajdą kobiety i mężczyźni. W badaniu dokładnie
tyle samo kobiet, co mężczyzn (24%) przyznało, że Ślązacy mają upodobanie do dobrej
zabawy i chętnie spędzają czas na biesiadach.
12
Wykres 11: Skłonność do zabawy Ślązaków oceniana wśród kobiet i mężczyzn
Śląska stanowczość, czyli dlaczego nieustępliwość i niezłomność to nie to samo
Ślązak jest stanowczy. Tak twierdzi ponad 25% ankietowanych – tych, którzy ze Śląskiem
nie są związani. Podobnie rzecz ma się z niezależnością. To kolejna cecha, wskazywana
przez co piątego rodaka jako dominująca u mieszkańców Śląska (20%). Czy Ślązacy
zgadzają się z tą opinią? Badanie pokazuje, że wśród nich jest mniej osób, które to zdanie
podzielają. 3% mniej Ślązaków określa siebie jako osoby stanowcze i 2% mniej mówi, że jest
szczególnie niezależna.
Wykres 12: Stanowczość i niezależność Ślązaków w oczach badanych
13
Co ciekawe, stanowczość której procentowe wskazania różnią się w zależności od miejsca
zamieszkania, jest zgoła odmiennie definiowana. Grupy niezwiązane ze Śląskiem pojmują
ją przede wszystkim jako synonim silnej woli i nieustępliwości. Natomiast osoby wychowane
na Śląsku, zdecydowanie częściej definiują stanowczość, jako bycie człowiekiem twardym,
konsekwentnym i niezłomnym. W pytaniu otwartym najczęściej była ona opisywana była
w kontekście dążenia do celu i nie użalania się nad sobą.
Poszukując cech, które sami Ślązacy nazywają charakterystycznymi dla siebie, należy
skupić się na pracowitości i gościnności.
Wykres 13: Pracowitość i Gościnność Ślązaków w oczach badanych
14