docAd vocem - Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych
download 
Reklamacja Transkrypt
Ad vocem - Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych
Kraków, nr 81, maj – czerwiec 2008 FOTO TOMASZ ŻYŁKO ISSN 1640-5307 2 Zapraszamy! w numerze aktualności Wydaje: Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych Msza na Wawelu 4 Spotkanie klasowe w Częstochowie 4 Komunikat w sprawie obowiązku zgłaszania zmian do rejestru pielęgniarek i rejestru położnych 4 Adres redakcji: Biuro Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych 31-153 Kraków ul. Szlak 61 tel./fax 012 422-88-54 e-mail: [email protected] prawnie Opinia prawna 5 Odpowiedź Państwowej Inspekcji Pracy 6 Odpowiedź Narodowego Funduszu Zdrowia 8 Rejestracja i prowadzenie niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej 9 Biuro czynne: od poniedziałku do piątku w godz. 800 – 1800 Sprawy związane z PRAWEM WYKONYWANIA ZAWODU załatwiane są w poniedziałek w godz. 900 – 1600 oraz od wtorku do piątku w godz. 900 – 1500 Porad prawnych dla członków samorządu z zakresu PRAWA PRACY PRAWA MEDYCZNEGO udziela radca prawny Zbigniew Cybulski we wtorki w godz. 1000 – 1200, w środy w godz. 1600 – 1800 Telefon: 012 430-07-23 wspomnienia 50 lat Pielęgniarstwa Parafialnego 12 rozmaitości Pielgrzymka na Jasną Górę 17 Co dalej z zawodem pielęgniarskim? 18 Komunikat w sprawie wymiany zaświadczeń 19 Porad prawnych dla członków samorządu z zakresu: PRAWA CYWILNEGO PRAWA RODZINNEGO PRAWA KARNEGO PRAWA PRACY udziela adwokat Monika Cała w poniedziałki w godz. 1530 – 1700 Telefon: 012 430-07-23 zawodowo Informacje Komisji Kształcenia 20 Posiedzenia Komisji Socjalnej odbywają się w pierwszą środę miesiąca Etyka – rozważania wprowadzające 22 Kasa czynna codziennie od 1200–1600 Ocena i pomiar jakości życia zależnej od stanu zdrowia 24 Woda a pacjent dializowany 27 Uprzejmie informujemy o zmianie konta bieżącego - aktualnie posiadamy konto bieżące w Krakowskim Banku Spółdzielczym, I Oddział w Krakowie, nr rachunku: 20 85910007 0020 0054 9815 0009 Wszystkie wpłaty składek prosimy kierować na ww. nr rachunku bankowego. mgr Anna Sas, Skarbnik Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych na wesoło Żarty i anegdoty 30 ogłoszenia Ankieta i konkursy 32 3 nr 81, maj–czerwiec 2008 FOTO TOMASZ ŻYŁKO aktualności Msza na Wawelu Z okazji Światowego Dnia Służby Zdrowia 7.04.2008 r. o godz. 930 w Katedrze Wawelskiej odbyła się msza święta w intencji Pracowników Służby Zdrowia – celebrował uroczystość ks. Infułat Władysław Gasidło. e mszy św. uczestniczyła Pani Minister Zdrowia Ewa Kopacz, pielęgniarki i położne oraz inni Pracownicy Ochrony Zdrowia. W Kazaniu ks. Infułat przekazał, że praca wszystkich pracowników W Służby Zdrowia jest bardzo odpowiedzialna, wymaga wielkiego serca i dobroci, cierpliwości, pochylenia się nad każdym człowiekiem, niezależnie od jego narodowości, przekonań, koloru skóry itp. Tak jak samarytanin nie przeszedł obojętnie wobec cierpiącego, tak i pracownicy medyczni powinni być uwrażliwieni na pomoc choremu człowiekowi. Kończąc kazanie, ksiądz przekazał życzenia całemu środowisku medycznemu. Anna Sas Nieistniejące już Liceum Medyczne w Częstochowie, rocznik 1973-1978 z wychowawcą mgr. Haliną Drej organizuje po 30 latach spotkanie klasowe w Częstochowie. Zbiórka dn. 21.06.2008 r. godz. 10.15, dom handlowy „Puchatek” od ul Warszawskiej. Pilny kontakt z organizatorkami spotkania: Małgorzata Puchała (Romankiewicz), tel. 608078057, e-mail: [email protected] Komunikat W sprawie obowiązku zgłaszania zmian do rejestru pielęgniarek i rejestru położnych W imieniu Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych zwracam się z uprzejmą prośbą do wszystkich członków samorządu o ponowne złożenie wniosku o stwierdzenie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej. Konieczność złożenia takich wniosków związana jest z aktualizacją danych, które muszą być wprowadzone do Centralnego Rejestru Pielęgniarek i Położnych. Złożenie wniosku nie jest związane z wymianą dokumentu prawa wykonywania zawodu. 4 Do wniosku należy dołączyć kserokopie: kursów z zakresu kształcenia podyplomowego, dyplomów wyższych uczelni, świadectw pracy, zaświadczenia o aktualnym zatrudnieniu. Wiosek można pobrać ze strony internetowej MOIPIP: www.moipip.org.pl, w biurze Izby lub od Pełnomocników Wiceprzewodnicząca Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Danuta Adamek prawnie Opinia prawna dotycząca konsekwencji prawnych braku wymiany zaświadczenia o prawie wykonywania zawodu pielęgniarki bądź położnej na zgodne z obecnie obowiązującymi przepisami Zgodnie z art. 37 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tj. Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.), pielęgniarka, położna, która na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 28 grudnia 1999 r. uzyskała zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu, powinna uzyskać we właściwej okręgowej izbie pielęgniarek i położnych zaświadczenie o prawie wykonywania zawodu, według wzoru ustalonego zgodnie z art. 12 ust. 2 ww. ustawy (szczegółowo określa to rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 listopada 1999 r., Dz. U. Nr 97. poz. 1137), do dnia 31 grudnia 2001 r. Zaświadczenie wydane na podst. przepisów obowiązujących przed ww. datą traci moc po upływie terminu określonego w ust. 1. nalizując kwestię konsekwencji prawnych braku wymiany zaświadczenia na zgodne z obecnie obowiązującymi przepisami (wzorem) wskazać należy w pierwszym rzędzie, iż brak takiego stwierdzenia nie jest z pewnością powodem skreślenia pielęgniarki czy położnej z listy członków okręgowej rady. Przyczyny skreślenia wymienia nowiem art. 8 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz. 178 z późn. zm.), oraz art. 17 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o zawodach [...], a w przepisach tych przyczyna w postaci braku aktualnego zaświadczenia nie występuje. Brak takiego zaświadczenia nie uniemożliwia również wykonywania zawodu pielęgniarki bądź położnej, ponieważ z art. 11 ust. 1 ustawy o zawodach [...] wynika, iż zawód pielęgniarki, położnej wykonywać może osoba posiadająca prawo wykonywania za- A wodu stwierdzone przez okręgową radę pielęgniarek i położnych. Utrata mocy zaświadczenia jest zaś jedynie utratą mocy przez dokument, który to prawo potwierdza. Okoliczność ta nie wpływa również na kwestię posiadania przez członka samorządu czynnego i biernego prawa wyborczego. Jak wynika bowiem z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie [...] prawa te przysługują wszystkim członkom izby, z wyłączeniem jedynie, w przypadku czynnego prawa wyborczego osób zawieszonych w prawie wykonywania zawodu, odnośnie natomiast biernego prawa wyborczego osób ukaranych karami dyscyplinarnymi wymienionymi w art. 39 ust. 1 pkt 2,3 i 4 przedmiotowej ustawy. Generalnie stwierdzić można, iż brak aktualnego zaświadczenia będzie miał znaczenie w sytuacji, gdy dana regulacja wiązać będzie określone konsekwencje prawne z legitymowaniem się przez pielęgniarkę bądź położną takim zaświadczeniem. Na marginesie wskazać należy, iż ani art. 37 ustawy o zawodach [...], o którym była mowa na wstępie, ani postanowienia uchwały nr 25/III/2000 Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych z dnia 7 czerwca 2000 roku w sprawie określenia ramowych zasad postępowania w sprawach stwierdzenia prawa wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej [...] nie określają w zasadzie kto, tj. czy członek samorządu, czy okręgowa rada ma wystąpić z inicjatywą dokonania wymiany. W art. 37 ww. ustawy wskazane jest, że „pielęgniarka lub położna powinna uzyskać” zaświadczenie we właściwej okręgowej radzie. Warszawa, dnia 15 maja 2007 r. Sporządził: radca prawny Paweł Dudkiewicz 5 nr 81, maj–czerwiec 2008 prawnie Odpowiedź Państwowej Inspekcji Pracy PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY Warszawa, dnia 19 marca 2008 r. GPP-449- 023 -74 I08 Pani Danuta Adamek Wiceprzewodnicząca Małopolskiej Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych ul. Szlak 61, 31-153 Kraków dpowiadając na Pani pismo z dnia 14.02.2008 r. (do Głównego Inspektoratu Pracy wpłynęło w dniu 19 lutego 2007 r.), dotyczącego zmiany umowy o pracę na umowę cywilno–prawną, Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy uprzejmie wyjaśnia. Zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z dnia 26.06.1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94), przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. § 11 art. 22 Kodeksu Pracy stanowi, iż zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Natomiast zgodnie z art. 22 § 12 Kodeksu Pracy nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1. Należy wskazać, iż stosunek pracy posiada szczególne cechy, które po- O 6 zwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych, a mianowicie umowy o świadczenie usług oraz umowy o dzieło. Stosunek pracy wyróżnia się koniecznością osobistego wykonania pracy, podporządkowaniem pracownika pracodawcy, wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy i na jego ryzyko, a ponadto odpłatnością pracy. W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce. stosunkowi pracy (np. brak podporządkowania, możliwość zastąpienia pracownika osobą trzecią), nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę. Dla ustalenia, że stron nie łączył stosunek pracy nie jest konieczne precyzyjne nazwanie łączącej strony umowy cywilnoprawnej. Zasada osobistego świadczenia pracy oznacza, że pracownik winien wykonywać pracę na rzecz pracodawcy osobiście i nie może tego obowiązku spełniać za pośrednictwem innej osoby. Pracownik nie może samowolnie – zamiast osobistego wykonywania pracy – powierzyć jej wykonania innej osobie, będącej pracownikiem tego pracodawcy. Zasada ciągłości świadczenia pracy w ramach stosunku pracy polega na tym, że zobowiązanie pracownika nie polega na jednorazowym wykonaniu pewnej czynności lub na wykonaniu ich zespołu składającego się na określony rezultat, lecz wiąże się z wykonaniem określonych czynności w powtarzających się odstępach czasu, w okresie istnienia trwałej więzi łączącej pracownika z pracodawcą. Wykonywanie pracy przez pracownika odbywa się pod kierownictwem pracodawcy. Zasada podporządkowania pracownika polega zwłaszcza na obowiązku stosowania się do poleceń przełożonego, które pozostają w związku z wykonywaną pracą, tj. jej organizacją! przebiegiem. Praca świadczona w ramach stosunku pracy winna być wykonywana przez pracownika w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Nie rodzą stosunku pracy takie umowy, jak np. umowa o dzieło, zlecenie lub umowa agencyjna, mimo że ich przedmiot jest pozornie bardzo zbliżony do umowy o pracę. Właściwym przedmiotem umowy o pracę jest świadczenie pracy w sposób ciągły – powtarzający się – polegający na oddaniu swojej zdolności do pracy do dyspozycji innego podmiotu. Przedmiotem umowy o dzieło jest wykonanie i dostarczenie pewnego dzieła (rezultatu pracy), natomiast umowy zlecenia i umowy agencyjnej prawnie – wykonanie określonej czynności lub załatwienie powierzonej sprawy. Trzeba jednak mieć na uwadze, że późniejsze wykonywanie umowy cywilnoprawnej w sposób typowy dla stosunku z zakresu prawa pracy doprowadza do zmiany łączącej strony więzi prawnej. Świadczenie pracy w ramach umowy o pracę różni się od pracy świadczonej na podstawie wymienionych wyżej umów cywilnoprawnych również tym, że pracownik jest podporządkowany pracodawcy co do czasu, miejsca i sposobu wykonywania pracy oraz podlega innym rygorom przewidzianym w przepisach o dyscyplinie pracy. Najczęściej łączne występowanie tych cech powinno przesądzić o kwalifikacji zawartej umowy. Natomiast wykonujący dzieło lub zlecenie działa w zasadzie samodzielnie. Cywilnoprawne umowy o świadczenie usług nie muszą być – z reguły – wykonywane osobiście przez osobę zobowiązującą się wykonać określone czynności lub dzieło. Zakwalifikowaniu umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę nie stoi na przeszkodzie ani nazwa umowy, określająca ją jako umowę cywilnoprawną, ani też postanowienia umowy wskazujące na charakter stosunku cywilnoprawnego, lecz o ta- kim zakwalifikowaniu umowy decyduje jedynie sposób wykonywania pracy, a szczególnie realizowanie przez strony – nawet wbrew postanowieniom zawartej umowy – tych cech, które charakteryzują umowę o pracę i odróżniają tę umowę od innych umów o świadczenie usług. Niezbędnym warunkiem zakwalifikowania umowy o świadczenie usług jako umowy o pracę jest ustalenie, że cechy istotne dla umowy o pracę mają charakter przeważający. Kodeks pracy, dążąc do zapewnienia skuteczniejszej ochrony interesów pracownika, nakazuje uznawać nawiązany stosunek prawny – nawet wbrew woli wyrażonej przez strony w treści zawartej umowy – za stosunek pracy, jeśli tylko pracownik podjął się wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy za wynagrodzeniem. Nieokreślenie w podstawie nawiązania stosunku pracy wysokości wynagrodzenia lub zasad jego ustalania nie stanowi podstawy do przyjęcia, że nie doszło do zawarcia stosunku pracy. O wyborze podstawy prawnej zatrudnienia decydują zainteresowane strony, kierując się nie tyle przesłanką przedmiotu zobowiązania, ile sposobu jego realizacji. O tym jakiego wyboru podstawy zatrudnienia do- konały strony decyduje zatem ich zgodny i świadomy zamiar z chwili dokonywania czynności prawnej. Przepis art. 22 § 12 Kodeksu Pracy ma na celu wzmocnienie ochronnej funkcji prawa pracy poprzez wyeliminowanie zjawiska zwalniania pracowników, a następnie powierzania im przez dotychczasowego pracodawcę wykonywania tych samych zadań co w ramach umowy o pracę, ale już w ramach umowy cywilnoprawnej. Taka zmiana nie jest dopuszczalna nawet przy pełnej akceptacji ze strony pracownika. Odróżnienie umowy o pracę od cywilnoprawnych umów o świadczenie usług ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia uprawnień osoby świadczącej pracę. Uprawnienia pracownicze, takie jak szczególna ochrona wynagrodzenia, płatny urlop wypoczynkowy, świadczenia ubezpieczeniowe w przypadku niezdolności do pracy i inne, przysługują bowiem z mocy przepisów prawa pracy tylko osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę i nie znajdują zastosowania do osób świadczących pracę na podstawie innych umów. p.o. DYREKTORA Departamentu Prawnego mgr Wojciech Gonciarz POLSKIE TOWARZYSTWO PIELĘGNIARSTWA RATUNKOWEGO W Krakowie powstało stowarzyszenie Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego 17 kwietnia 2008 w siedzibie MOIPIP odbyło się pierwsze zebranie, na którym wyznaczono kierunki działania: 1. Prowadzenie i popieranie działalności naukowej w zakresie pielęgniarstwa ratunkowego. 2. Współdziałanie w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych członków Stowarzyszenia. 3. Dbanie o wysoką etykę zawodową członków Stowarzyszenia. 4. Szerzenie wiadomości z zakresu pielęgniarstwa ratunkowego. 5. Współdziałanie w organizowaniu opieki zdrowotnej w zakresie reprezentowanej specjalności. 6. Ratownictwo i ochrona ludności. 7. Pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą. Zapraszamy pielęgniarki i pielęgniarzy z całej Polski, którzy pracują w zespołach wyjazdowych, oddziałach SOR oraz jako dyspozytorzy do stowarzyszenia. Następne zebranie odbędzie się 6 czerwca 2008 o godz.16.00 w Krakowie ul Szlak 61 (w siedzibie Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych). 7 nr 81, maj–czerwiec 2008 prawnie Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Warszawa, dnia 26.03.2008 r. CF/DSOZ/HKL/2008/075/0303/W/05433 Pan Tadeusz Wadas Przewodniczący Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Dotyczy pisma znak: MOA/265/08 Szanowny Panie W odpowiedzi na w/w pismo uprzejmie informuję i wyjaśniam: eklaracja wyboru lekarza, pielęgniarki i/lub położnej podstawowej opieki zdrowotnej może być przyjęta przez świadczeniodawcę związanego umową z NFZ o udzielanie świadczeń w danym ich zakresie - zgodnym merytorycznie z treścią deklaracji wyboru, jedynie we własnym imieniu. Jej przyjęcie wiąże się z koniecznością zapewnienia dla świadczeniobiorcy pełnej dostępności do świadczeń zgodnie z warunkami zawartej umowy. Sytuacja przedstawiona w piśmie Pana Przewodniczącego jest niezgodna z przepisami określającymi warunki zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Deklaracja wyboru w treści załączonej do pisma nie może stanowić podstawy finansowania umowy w zakresie: świadczenia pielęgniarki póz, gdyż nie zawiera danych uprawnionego świadczeniodawcy POZ - strony umowy z NFZ, który ją przyjął. Realizacja przez pielęgniarkę poz, zleceń zaordynowanych pacjentkom (pensjonariuszkom DPS) przez lekarza zatrudnionego w AG AERGOTUM Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Sp. z o.o. możliwa będzie dopiero w sytuacji, gdy podmiot udzielający, w ramach umowy z NFZ, świadczeń w zakresie: świadczenia pielęgniarki poz, przyjmie deklaracje wyboru świadczeniobiorców, dla których zlecenia te zostały wystawione. W uzasadnieniu powyższego stanowiska odsyłam do przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210 poz. 21351, ze. zm.) zwanej dalej ustawą, dotyczących zasad dokonywania wyboru lekarza, pielęgniarki D 1 i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (art. 28 ust. 1 w powiązaniu z art. 5 pkt. 13, 25 i 28 i art. 56 ustawy) oraz do przepisów rozdziału 6 zarządzenia Nr 69/2007/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 25 września 2008 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna (ze zm.1). Zwracam jednocześnie Pańską uwagę na fakt, iż NFZ mając na celu poprawę dostępności do świadczeń dla osób dotkniętych choroba, lub jej skutkami; potrzebujących (bez względu na wiek) ciągłej opieki pielęgniarskiej realizowanej w domu chorego (bez względu na to czy jest to dom prywatny czy też ma formę instytucjonalną) wprowadził w roku 2008 zmiany w kontraktowaniu świadczeń pielęgniarki POZ. Rekomenduję środowisku zawodowemu pielęgniarek ich wykorzystanie w organizacji opieki pielęgniarskiej nad pensjonariuszami DPS-ów, zaś do Pana Przewodniczącego zwracam się z prośbą o czynne uczestnictwo w tym procesie. Z pewnością wsparcie informacyjne, doradztwo oraz pomoc organizacyjna ze strony Izby Pielęgniarek i Położnych przyczynić się może do sprawnego wdrożenia wprowadzonych zmian, z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych. Powracając na koniec raz jeszcze do treści Pańskiego pisma oraz korespondencji do niego załączonej, informuję, że zgłoszone nieprawidłowości podlegać będą wyjaśnieniu przez Dyrektora Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ. Z poważaniem Z upoważnienia Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Zastępca Prezesa ds. Medycznych Jacek Grabowski Do wiadomości: Pani Maria Janusz Dyrektor Małopolskiego OW NFZ Zmiany zostały wprowadzone zarządzeniami Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia Nr 105/2007/DSOZ z dnia 5 grudnia 2007 r.; Nr 1/2008/DSOZ z dnia 4 stycznia 2008 r. oraz nr 17/2008/DSOZ z dnia 22 lutego 2008 r. zmieniającymi zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna. 8 prawnie Rejestracja i prowadzenie niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej Zbigniew Cybulski, radca prawny ielęgniarki i położne zamierzające udzielać świadczeń zdrowotnych w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej mają do wyboru trzy formy działalności polegające na prowadzeniu niepublicznego zakładu opieki zakłady opieki zdrowotnej lub wykonywaniu zawodu w formie indywidualnej bądź grupowej praktyki pielęgniarek, położnych na zasadach określonych w ustawie o zawodach pielęgniarki i położnej. W niniejszym artykule omówimy zasady zakładania, rejestracji i prowadzenia niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej. Zgodnie z art. 8 ust. 1 z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jednolity: Dz. U. 2007 r. Nr 14 poz. 89 z późn. zm.) zakład opieki zdrowotnej może być utworzony m. in. przez: krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną spółkę niemającą osobowości prawnej. P Podmiot zakładający zakład opieki zdrowotnej jest jego organem założycielskim, zgodnie z powyższymi przepisami mogą nim być m.in.: osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, spółka cywilna, spółki prawa handlowego zarówno osobowe (jawna, partnerska, ko- mandytowa, komandytowo–akcyjna) czy kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna). opieki zdrowotnej musi spełniać określone przepisami prawa wymagania. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o ZOZ – w zakładzie opieki zdrowotnej świadczenia zdrowotne udzielane są wyłącznie przez osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne, określone w odrębnych przepisach m. in. w ustawie z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Szczególne kwalifikacje zawodowe wymagane są od osób kierujących zakładami opieki zdrowotnej. Kwalifikacje te precyzuje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2000 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać osoby na stanowiskach kierowniczych w zakładach opieki zdrowotnej określonego rodzaju (Dz.U.2000 r., nr 44 poz. 520 z późn. zm.). Zakład opieki zdrowotnej może udzielać świadczeń jedynie w pomieszczeniach spełniających wymagania określone przepisami prawa. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o ZOZ – pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej powinny odpowiadać określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym, które opisane są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2006 r., nr 213 poz. 1568 z pózn. zm.). Podmiot będący organem założycielskim powinien posiadać tytuł prawny do budynku lub lokalu (prawo własności, Zgodnie z cytowanym powyżej rozumowa najmu, umowa użyczenia), w którym będą udzielane świadczenia porządzeniem: zdrowotne. Dokument stwierdzający kierownikiem zakładu opieki zdrotytuł prawny należy załączyć do wniowotnej (zespołu zakładów opieki sku o wpis Zakładu. Do wniosku nazdrowotnej), co do zasady może być leży również załączyć postanowienie wyłącznie osoba mająca wyższe wyorganu Państwowej Inspekcji Sanikształcenie i co najmniej sześciotarnej o spełnieniu wymagań facholetni staż pracy w zawodzie lub powych i sanitarnych, jakim powinny odsiadająca wyższe wykształcenie powiadać pomieszczenia i urządzenia i ukończone studia podyplomowe Zakładu. o kierunku zarządzanie w służbie Również personel udzielający zdrowia i co najmniej trzyletni świadczeń medycznych w zakładzie staż pracy w zawodzie bądź posia9 nr 81, maj–czerwiec 2008 prawnie dająca wyższe wykształcenie i szko- i dokumenty potwierdzające spełlenie zagraniczne i co najmniej nienie wymagań związanych z tym stanowiskiem. trzyletni staż pracy w zawodzie. Aktem regulującym funkcjonowaW stosunku do osób kierujących nie zakładu opieki zdrowotnej jest jego niektórymi zakładami opieki zdro- statut, który określa ustrój Zakładu wotnej rozporządzenie wymaga jed- oraz inne sprawy dotyczące jego funkcjonowania, nieuregulowane w nak szczególnych kwalifikacji: ustawie o ZOZ. Statut nadaje Zakła kierownikiem zakładu pielęgna- dowi jego organ założycielski. cyjno–opiekuńczego lub zakładu Statut określa w szczególności: świadczącego usługi pielęgnacyjno–opiekuńcze oraz w zakresie 1) nazwę zakładu odpowiadającą zakresowi udzielanych świadczeń; promocji zdrowia w miejscu zamieszkania podopiecznego po- 2) cele i zadania zakładu; winna być pielęgniarka posiada- 3) siedzibę i obszar działania; jąca wykształcenie wyższe pielę- 4) rodzaje i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych; gniarskie i co najmniej dwa lata stażu pracy w zawodzie albo pie- 5) organy zakładu i strukturę organizacyjną; lęgniarka posiadająca inne wyższe wykształcenie mające zastosowa- 6) formę gospodarki finansowej. nie w udzielaniu świadczeń zdroZakład opieki zdrowotnej może wotnych i co najmniej 3 lata stażu pracy w zakładzie opieki zdro- rozpocząć działalność dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru prowawotnej. kierownikiem zakładu opiekuń- dzonego przez Wojewodę właściweczo–leczniczego, leczniczo–wy- go terytorialnie dla siedziby Zakładu. chowawczego powinna być osoba Podstawą wpisu do rejestru jest posiadająca wyższe wykształcenie stwierdzenie przez organ prowadząmające zastosowanie przy udzie- cy rejestr, że zakład opieki zdrowotlaniu świadczeń zdrowotnych i co nej spełnia wymagania w zakresie ponajmniej 3–letni staż pracy w za- mieszczeń, kwalifikacji personelu i statutu. Wpis do rejestru, odmowa wodzie. kierownikiem żłobka powinna być wpisu lub skreślenie z rejestru naosoba posiadająca wykształcenie stępuje w formie decyzji administrawyższe pielęgniarskie lub inne cyjnej. wyższe mające zastosowanie przy Zakład opieki zdrowotnej jest oboudzielaniu świadczeń zdrowotnych i co najmniej 3–letni staż pra- wiązany prowadzić dokumentację cy w zawodzie albo osoba posia- medyczną osób korzystających dająca wykształcenie średnie me- z świadczeń zdrowotnych. dyczne i kurs specjalistyczny oraz Dokumentacja medyczna zawiera, co najmniej 6–letni staż pracy co najmniej: w zawodzie. 1) oznaczenie pacjenta, pozwalające na ustalenie jego tożsamości; Do wniosku o wpis Zakładu do rejestru należy dołączyć oświadczenie 2) oznaczenie zakładu opieki zdrowotnej ze wskazaniem komórki orOrganu założycielskiego wskazujące ganizacyjnej zakładu, w której osobę kierownika Zakładu oraz jego udzielono świadczeń zdrowotnych; oświadczenie o przyjęciu obowiązków 10 3) opis stanu zdrowia pacjenta lub udzielonych mu świadczeń zdrowotnych; 4) datę sporządzenia. Zakład udostępnia dokumentację medyczną: 1) pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta; 2) zakładom opieki zdrowotnej, jednostkom organizacyjnym tych zakładów i osobom wykonującym zawód medyczny poza zakładami opieki zdrowotnej, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych; 3) właściwym do spraw zdrowia organom państwowym oraz organom samorządu lekarskiego w zakresie niezbędnym do wykonywania kontroli i nadzoru; 4) ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, sądom, prokuratorom, lekarzom sądowym oraz sądom i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem; 5) uprawnionym na mocy odrębnych ustaw organom i instytucjom, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek; 6) organom rentowym oraz zespołom do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem; 7) rejestrom usług medycznych, w zakresie niezbędnym do prowadzenia rejestrów; 8) zakładom ubezpieczeń na zasadach określonych w przepisach o działalności ubezpieczeniowej. Dokumentacja medyczna może być udostępniona także szkole wyższej lub jednostce badawczo–rozwojowej do wykorzystania dla celów naukowych, bez ujawniania nazwiska prawnie i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy. Dokumentacja medyczna jest udostępniana: 1) do wglądu w zakładzie opieki zdrowotnej; 2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii; 3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeśli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji. Za udostępnienie dokumentacji medycznej poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii zakład opieki zdrowotnej pobiera opłatę w wysokości ustalanej przez kierownika zakładu opieki zdrowotnej w regulaminie porządkowym, z tym, że maksymalna wysokość opłaty za: 1) jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej – nie może przekraczać 0,0015 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 2) jedną stronę kopii dokumentacji medycznej – nie może przekraczać 0,00015 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1; 3) sporządzenie wyciągu, odpisu lub kości tych świadczeń w jednostkopii dokumentacji medycznej na kach organizacyjnych zakładu opieelektronicznym nośniku danych, jeki zdrowotnej; żeli zakład prowadzi dokumentację medyczną w formie elektro- 2) organizację i zadania poszczególnych jednostek organizacyjnych nicznej – nie może przekraczać zakładu opieki zdrowotnej, w tym 0,001 przeciętnego wynagrodzenia, zakresy czynności pracowników o którym mowa w pkt 1. oraz warunki współdziałania między tymi jednostkami dla zapewDokumentacja medyczna jest przenienia sprawności funkcjonowania chowywana przez okres 20 lat, licząc zakładu opieki zdrowotnej pod od końca roku kalendarzowego, względem leczniczym, adminiw którym dokonano ostatniego wpistracyjnym i gospodarczym; su, z wyjątkiem: 1) dokumentacji medycznej w przy- 3) warunki współdziałania z innymi zakładami opieki zdrowotnej w zapadku zgonu pacjenta na skutek kresie zapewnienia prawidłowości uszkodzenia ciała lub zatrucia, diagnostyki, leczenia pacjentów która jest przechowywana przez i ciągłości postępowania; okres 30 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastą- 4) prawa i obowiązki pacjenta; 5) obowiązki zakładu opieki zdropił zgon; wotnej w razie śmierci pacjenta. 2) zdjęć rentgenowskich przechowywanych poza dokumentacją mePostanowienia regulaminu nie dyczną pacjenta, które są przechowywane przez okres 10 lat, li- mogą naruszać praw pacjenta okrecząc od końca roku kalendarzo- ślonych i wynikających z przepisów wego, w którym wykonano zdjęcie; ustawy oraz przepisów odrębnych. Podmiot składający wniosek o wpis 3) skierowań na badania lub zleceń lekarza, które są przechowywane Zakładu do rejestru zobowiązany jest przez okres 5 lat, licząc od końca uiścić opłatę skarbową w wysokości roku kalendarzowego, w którym 217 zł. Wnioski o rejestrację niepubliczzrealizowano świadczenie będące przedmiotem skierowania lub zle- nych zakładów opieki zdrowotnej na terenie Województwa Małopolskiego cenia. można składać w Małopolskim UrzęOrganizację i porządek procesu dzie Wojewódzkim, Wydział Polityudzielania świadczeń zdrowotnych ki Społecznej, Oddział Rejestrów, w zakładzie opieki zdrowotnej okre- w Krakowie: ul. Basztowa 22; pok. nr 567 tel. 0123921567, śla, ustalany przez kierownika zakładu, regulamin porządkowy. Re- w Nowym Sączu, ul. Jagiellońska gulamin powinien określać w szcze52, pok. nr 202, tel. 0185402200 gólności: w. 2322; 0185402322, 1) przebieg procesu udzielania świad- w Tarnowie, al. Solidarności 5–9, czeń zdrowotnych z zapewnie33–100 Tarnów, pok. nr 704, tel. niem właściwej dostępności i ja0146963219. Bliższe informacje na temat rejestracji Zakładów można znaleźć na stronie: www.rejestrzoz.gov.pl 11 nr 81, maj–czerwiec 2008 wspomnienia 50 lat Pielęgniarstwa Parafialnego Organizacja przez Hannę Chrzanowską. Po dziesięciu latach działalności (cz. 3) Od lewej siedzą instruktorki: Halina Czajkowska-Antoniewicz, Helena Legutko, Hanna Chrzanowska, Aleksandra Dąmbska, nachylona naczelnia pielęgniarek Albina Karwowska Helena Matoga Rok 1967 – dziesięciolecie działalności Pielęgniarstwa Parafialnego. Arcybiskup Karol Wojtyła zostaje kardynałem. Umiera ks. infułat Ferdynand Machay. roku 1967 r. 3 pielęgniarki świeckie i 23 siostry zakonne pielęgnowały na terenie Krakowa 435 chorych oraz dokonały ponad 200 innych odwiedzin. Opiekę przy parafiach na terenie archidiecezji sprawowało 5 sióstr z różnych zgromadzeń zakonnych, obejmując stałą opieką 119 chorych i dokonując 205 odwiedzin. Wzorem lat poprzednich nie zapominano o sprawach duchowych. W rekolekcjach w Trzebini wzięło udział 75 chorych z całej diecezji. Hanna Chrzanowska w tymże roku wyjeżdżała do Przemyśla, Szaflar, Jędrzejowa, Suchej. Były to wyjazdy organizacyjne nowych placówek w diecezji lub szkolenio- W 12 we (Przemyśl). Zorganizowano wigilię dla 30 rodzin. Rok 1967 obfitował w wydarzenia ogromnej wagi. W dniu 26 czerwca o godz.17.00 w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie, w 1900-lecie męczeńskiej śmierci świętych Piotra i Pawła, arcybiskup Karol Wojtyła otrzymał godność kardynalską. W tym samym dniu koncelebrował Mszę św. wraz z papieżem Pawłem VI na Placu św. Piotra. Ingres odbył się 9 lipca w Katedrze Wawelskiej. Pod koniec listopada ingres kardynalski odbył się także w Wadowicach. Już jako kardynał, Metropolita Krakowski odwiedza chorych podczas rekolekcji w Trzebini. 31 lipca 1967 roku umiera ks. inf. Ferdynand Machay, który pielęgniarstwo przy parafiach nazwał „koroną swego życia”. W śmiertelnej chorobie pielęgnowany był przez Alinę Rumun. Ksiądz Infułat doskonale pojmował wartość usług świadczonych chorym, rozumiał istotę pracy pielęgniarskiej, pracę tę finansował. Był ogromnie przywiązany do ks. Kardynała Wojtyły, który towarzyszył mu w ostatniej drodze na Cmentarz Salwatorski i tam nad trumną go pożegnał. wspomnienia Na przełomie listopada i grudnia Hanna z ks. Kardynałem Wojtyłą odwiedzają w domach 25 chorych. W roku 1968 w mieście systematycznie pielęgnowano 474 chorych, dokonano również 376 odwiedzin. Natomiast w diecezji opieką objęto130 chorych i zanotowano 318 odwiedzin. Jak obserwujemy, wzrosła liczba odwiedzin w środowiskach ludzi starszych, a to przełożyło się na wzrost chętnych do uczestnictwa w rekolekcjach i uzyskania pomocy wolontariatu. Ruch ten rozwijał się bardzo szybko, zwłaszcza wśród młodzieży, studentów i kleryków. W zorganizowanych w tymże roku rekolekcjach w dwóch trzydniowych turnusach wzięło udział 74 chorych z Krakowa i diecezji. Zatrudniono 110 osób, w tym 66 to przedstawiciele młodego laikatu. Podczas trwania rekolekcji w Trzebini uczestnikom złożył wizytę ks. Kardynał Wojtyła. Z inicjatywy ks. Witolda Kacza, Archidiecezjalnego Duszpasterza Chorych, opieką objęto grupę młodych inwalidów. Zakończenie peregrynacji obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej 12 grudnia 1968 roku w kościele Najświętszej Maryi Panny, podczas nawiedzenia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, Hanna Chrzanowska wygłasza przemówienie w imieniu delegacji pielęgniarek. Poleca w nim Matce Najświętszej pielęgniarki i opiekunki oraz chorych. „Są to ci sami, tacy sami jak ci, których dotykała kochająca dłoń Twojego Syna: niewidomi, głusi, sparaliżowani, chromi, krwawiący. Składamy przed Tobą balast ich cierpień, a obok – nasz własny”. Swą mowę zakończyła słowami: „Wielbij Duszo Moja Pana”. 15 grudnia w uroczystości zakończenia peregrynacji obrazu i przekazania do diecezji tarnowskiej uczestniczył kard. Stefan Wyszyński. Hanna Chrzanowska w tym dniu rozmieściła w świątyni i jej pobliżu wiele punktów sanitarnych. 20 grudnia kardynał Wojtyła uczestniczył w uroczystości zakończenia rekolekcji dla pielęgniarek w klasztorze ss. Dominikanek na krakowskim Gródku. Rok 1969 – rozkwit wolontariatu 6 marca tegoż roku umiera wieloletnia dyrektorka Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Położnych, entuzjastka szkolenia w zakresie pielęgniarstwa domowego, Anna Rydlówna. Pielęgnacja oraz odwiedziny chorych odbywają się planowo. Pracę podejmują nowe parafie – w Piaskach Wielkich, u oo. Redemptorystów, w Mogile. W rekolek- cjach dla 116 chorych z Krakowa i diecezji licznie uczestniczy wolontariat. „Bezmiar studentów!” – napisała Hanna Chrzanowska. Są to głównie klerycy seminariów: krakowskiego, częstochowskiego, śląskiego, zmartwychwstańcy, franciszkanie. Studenci roznosili również wigilię dla 44 rodzin. Odbywają się prowadzone przez lekarzy szkolenia na temat alergii oraz z zakresu rehabilitacji. Akademia Medyczna w Lublinie otwiera wydział pielęgniarstwa. Rok 1970 – sukcesy i porażki Hanna przygotowuje dwuczęściowy referat, który pragnie wygłosić na kongresie Apostolstwa Świeckich w Rzymie. Niestety, nie mogła w nim uczestniczyć z powodu odmowy wydania paszportu. W lutym tegoż roku wraz z Teresą Kulczyńską są gośćmi honorowymi nowo otwartego wydziału pielęgniarstwa w Lublinie. W czasie trwającego trzy dni pobytu wygłaszają referaty. Pielęgnowano w tym roku 563 chorych, odwiedzin było 491; natomiast w diecezji opieką objęto 142 i dokonano 260 odwiedzin. Personel stanowiły 3 świeckie pielęgniarki i 29 sióstr zakonnych. Rozwinęła się ochotnicza pomoc pielęgniarek na zastępstwa lub dorywczo na dyżury. Zgłosiło się do tej pracy 8 pielęgniarek i 6 przyuczonych opiekunek. Wzrosła też liczba wolontariuszy. Np. w parafii w Bieńczycach opiekunka miała do pomocy aż 26 ochotniczek. Rozwinęła pracę parafia w Jaworznie, nową placówkę wizytowała Hanna Chrzanowska. W Krakowie w parafiach w Bieżanowie oraz Bożego Ciała. Kontynuowano tradycyjne rekolekcje w Trzebini; w czterech turnusach udział wzięło 144 chorych. W prace organizacyjne i związane z pobytem chorych na rekolekcjach zaangażowało się 225 osób, w tym 80 studentów i 60 kleryków. Chorych przewożono 31 samochodami prywatnymi. Chrzanowska planuje zorganizowanie wczasów dla chorych. Szukając odpowiedniego budynku, w tym celu zwiedza dwór w Rybnej, jednak według jej oceny nie nadaje się on do tego celu. Realizując tradycyjną pomoc świąteczną, wydano 64 porcje wigilijne. 1971 rok – gorzkie pigułki, ważne decyzje W roku 1971 w 20 parafiach systematycznie pielęgnowano 586 chorych, dokonano 514 innych odwiedzin. W diecezji odnotowano 159 chorych objętych opieką i 205 dokonanych odwiedzin. 13 nr 81, maj–czerwiec 2008 wspomnienia Uroczystości pogrzebowe 2 maja 1973 roku: na pierwszym planie arcybiskup Karol Wojtyła i ksiądz Stanisław Dziwisz Na mocy ustaleń H. Chrzanowskiej z ks. Witoldem Kaczem, pielęgniarstwo parafialne wchodzi w skład Duszpasterstwa Chorych, natomiast kierunek fachowy pozostaje niezależny. Ks. Kardynał Wojtyła zatwierdził „Regulamin parafialnej opiekunki chorych”, opracowany na podstawie wytycznych parafialnej opieki chorych, napisanych przez Hannę i przedstawionych przez nią do dyskusji podczas warszawskiego spotkania Duszpasterstwa Charytatywnego jeszcze w r. 1963. Po przyjęciu poprawek Hanna doskonaliła wytyczne, pragnąc przedstawić najlepszy projekt do zatwierdzenia. Decyzja ks. Kardynała Wojtyły zakończyła nieporozumienie pomiędzy Hanną Chrzanowską a Dyrektorem Wydziału Charytatywnego Kurii Metropolitalnej, który postawił zarzut zlaicyzowania opieki pielęgniarskiej. Posługiwał się – jak napisała Hanna – przerobioną wersją wytycznych1. Kilkakrotnie publicznie występował z wnioskami dotyczącymi Pielęgniarstwa Parafialnego, z którymi Hanna się nie zgadzała: podporządkowanie i poddanie Pielęgniarstwa Parafialnego nadzorowi ss. Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo; oddzielenie opieki parafialnej od Duszpasterstwa Chorych. Tu Hanna wyraźnie odpowiedziała: „Nie chcę, 14 bo to nie byłoby dobre dla chorych” – i odwołała się do ks. Kardynała. Po wyjaśnieniu nieporozumień, inne spotkania w tym zespole miały bardziej konstruktywny charakter. Ustalono wysokość wynagrodzenia sióstr opiekunek, świadczących usługi pielęgniarskie, w wysokości 1200–1500 zł miesięcznie, a także gwarancję urlopów. Opracowano również jednolity wzór umowy zawieranej przez nie z proboszczami poszczególnych parafii. Trudnym zadaniem była również współpraca z proboszczami. Nierzadko obowiązki te były traktowane z niezrozumieniem. Jak każdego roku zorganizowano rekolekcje dla chorych. W czterech turnusach wzięło udział 144 chorych, zaś w pracach organizacyjnych i przebiegu rekolekcji zaangażowało się 210 osób. Rekolekcje prowadzili księża Karol Meissner, Adam Boniecki i Piotr Jełowicki. Chorych wizytowali ks. Kardynał Wojtyła i bp Julian Groblicki. Wczasorekolekcje Po raz pierwszy zorganizowano wczasy dla chorych w klasztorze ss. Benedyktynek w Staniątkach, w dwóch turnusach dwutygodniowych, po 15 osób w każdym. rozmaitości W przygotowanie i przeprowadzenie ich zaangażowanych było 28 osób, w tym 15 młodych. Według zestawienia zbiorczego – od czerwca 1957 do grudnia 1971 w parafiach krakowskich stałą opieką pielęgniarską objęto 2628 chorych. W rekolekcjach uczestniczyło 664 chorych, z dwutygodniowych wczasorekolekcji w pierwszym roku skorzystało 30 osób. Początki pielęgniarstwa środowiskowego W latach siedemdziesiątych w kraju następuje szybki rozwój pielęgniarstwa środowiskowego w uspołecznionej Uroczystości pogrzebowe 2 maja 1973 roku: nad otwartą mogiłą służbie zdrowia. W Krakowie nowy program pielęgnowania rozpoczęto wdrażać w Przychodni Rejonowej na os. Szkolnym w Nowej Hucie pod koniec lat sześćdziesiątych. Inicjatorką była pielęgniarka prze- kunek w parafiach rejonu Chrzanowa, Hanna spotkała łożona p. Albina Karwowska, przeszkolona podczas rocz- się w Sporyszu z Janiną Wojnarowską (Służebnicą nego kursu (1966), który odbył się w Warszawie pod kie- Bożą). Odbyło się kolejne spotkania z Janiną Wojnarowską rownictwem Jadwigi Kaniewskiej-Iżyckiej i Racheli Hutner. Z opracowań Jadwigi Kaniewskiej-Iżyckiej wiadomo, – przeprowadzono ustalenia w sprawie prowadzenia przez że program pielęgniarstwa środowiskowego dla Minister- nią szkoleń. Po tygodniu ponowne spotkanie z Janiną i niestwa Zdrowia opracowała nestorka krakowskiego pielę- udana wizyta u proboszcza Kościelca, z powodu jego niegniarstwa, przyjaciółka i uczennica Hanny Chrzanowskiej, obecności. Podczas innej wizyty panie ustaliły terminy Helena Legutko. Uczestniczyły w nim doświadczone in- szkoleń. Jak zawsze nie zapomniano o wigilijnej pomocy. Wystruktorki USPiH, potem USPP – Hanna Chrzanowska i Hadano 70 porcji wigilijnych. Gotowały ss. Prezentki. lina Czajkowska-Antoniewicz. Albina Karwowska na początku lat 70. podjęła pracę w dzielnicy Śródmieście i prowadziła z ramienia władz 1973 r. – ostatnie miesiące życia i działalności wojewódzkich wszelkie szkolenia z zakresu nowego inicjatorki pielęgniarstwa parafialnego programu pielęgnowania w nowo powstałych placówkach W lutym Hanna wygłasza w Warszawie piękny referat ZOZ. „Apostolstwo świeckich w opiece nad chorymi” – przemawiała w imieniu opiekunek świeckich i zakonnych. PodRok 1972 – współpraca z Janiną Wojnarowską sumowała w nim 16-letni okres posługiwania pielęW statystyce z tego roku odnotowano, że systematycznie gniarskiego w parafiach. Uświadomiła obecnym, iż popielęgnowano 463 chorych z 20 krakowskich parafii. In- sługa ta była oparta o encyklikę Pius XII „O Mistycznym nych odwiedzin – 483, innych czynności 154 (socjalne). Ciele Chrystusa”. Podkreślała znaczenie Apostolstwa W diecezji, odpowiednio: 81 chorych i 388 odwiedzin. Świeckich, które w myśl soboru Watykańskiego (1962– Zauważalny jest spadek liczby chorych pielęgnowanych 1965) torowało drogę do chorych przed apostolstwem kaw domach. Ma on zapewne związek z rozwojem dzia- płańskim, mówiła również o nawracaniu i pogłębianiu wiałalności pielęgniarstwa środowiskowego w uspołecz- ry. W marcu Chrzanowska wyjechała na krótki pobyt w Zanionej służbie zdrowia. W rekolekcjach udział wzięły 153 osoby. Na czterech kopanem, po którym wróciła w dobrej formie. W niedzielne turnusach chorych obsługiwało 228 osób. Była to – jak popołudnie podczas drogi powrotnej z urodzin Wacławy zwykle – młodzież akademicka.W sprawie szkoleń opie- Bogdalowej, tuż przed swoim domem nagle zasłabła. Z naj15 nr 81, maj–czerwiec 2008 wspomnienia większym trudem udało się Alinie Rumun wprowadzić ją po schodach do mieszkania. Bardzo szybko słabła, uczennice szkoły położnych pełniły w jej domu całodobowe dyżury. Całość opieki koordynowała Alina Rumun. Sakramentu Chorych udzielił Hannie, na jej prośbę, zaprzyjaźniony ks. Franciszek Macharski. Kardynał Wojtyła często dowiadywał się o jej zdrowie. Orientując się w zagrożeniu życia, przed wyjazdem do Gniezna prosił o jak najszybsze powiadomienie na wypadek śmierci. Hanna zmarła nad ranem 29 kwietnia. O godz. szóstej rano Alina Rumun zadzwoniła do Gniezna; telefon odebrał ks. Stanisław Dziwisz, który niezwłocznie przekazał wiadomość ks. Kardynałowi. Polecił Alinie następnego dnia rano odebrać w Kurii wszelkie jego dyspozycje dotyczące pogrzebu, który ks. Kardynał osobiście pragnął poprowadzić. Jego życzeniem było, aby Msza św. odprawiona została w kościele ss. Karmelitanek przy ul. Łobzowskiej. Formalności w urzędach załatwiali Maria Jełowicka i mec. Wincenty Hein. Przed śmiercią Hanna Chrzanowska napisała testament, przeznaczony dla swoich podopiecznych i skierowany do nas, pielęgniarek. W swoim przedśmiertnym przesłaniu, którego wykonawcą uczyniła kardynała Wojtyłę, zwracała się tymi słowami do pielęgniarek: Wart podkreślenia jest nieznany fakt z uroczystości pogrzebowych – Alina Rumun nie uczestniczyła w pogrzebie. Dopilnowując transportu chorych na uroczystości pogrzebowe, wraz z dwójką niepełnosprawnych nieco spóźniona podeszła do bramy cmentarnej, w momencie, gdy orszak mijał kaplicę. Dozorca zatrzasnął jej bramę przed nosem, wpuścił tylko chorych. Alina nie mogła wejść. Był 2 maja, przed godziną siedemnastą. Przebieg uroczystości poznała dzięki nagraniu magnetofonowemu oraz fotografiom, które wykonywał jej brat, Jerzy Rumun. Dlaczego zamknięto bramę na czas pogrzebu, w którym uczestniczyło kilkaset osób, młodzież, chorzy na wózkach, duchowieństwo, a wszyscy skupieni pod przewodnictwem ks. Kardynała? Pozostaje to tajemnicą. Sprostowanie do części 2: Błędnie podałam stan liczbowy chorych uczestniczących w pierwszych rekolekcjach w Trzebini w 1964 r.: 74 zamiast 34. Poprawkę nanoszę na podstawie oryginalnych, własnoręcznych zapisków Hanny Chrzanowskiej. W imiennym wykazie chorych podała, że zabrano na rekolekcje również sześciu chorych z Zakładu im. Helclów. Błąd w nazwisku: jest Aleksandra Dąbska; winno być: Aleksandra Dąmbska. 1 H. Chrzanowska, maszynopis własnoręcznie zatytu- łowany „Dokumentowanie wytycznych”, 1970 r. 16 rozmaitości Pielgrzymka na Jasną Górę KSPiPP organizuje wyjazd autokarem na Pielgrzymkę Służby Zdrowia na Jasną Górę 25 maja o godz 6:30, zbiórka pod kościo- łem św. Szczepana, powrót ok. 15.30 (w 139, lub na spotkaniu KSPiPP 16 kwietKrakowie jesteśmy ok. 18.30). Koszt 30 zł, nia o 19:00 przy kościele św. Mikołaja lub do uzgodnienia. Zainteresowanych prosimy o kontakt pod telefonem 60 30 30 Prezes KSPiPP Krystyna Pęchalska PROGRAM REKOLEKCJI PRACOWNIKÓW SŁUŻBY ZDROWIA I OGÓLNOPOLSKIEJ PIELGRZYMKI JASNA GÓRA – 23 - 25 MAJA 2008 R. Rekolekcjom przewodniczy Ks. dr Piotr Krakowiak – Gdańsk, Krajowy Dyrektor Hospicjum PIĄTEK, 23 maja Godz. 10.00 12.00 15.30 17.00 19.30 Rozpoczęcie rekolekcji w Auli Papieskiej Msza Święta I Konferencja wstępna Różaniec – odmawiany przy Tajemnicach Światła Konferencja II Konferencja III Godzina dialogu SOBOTA, 24 maja Godz. 9.00 10.30 12.00 24.00 Pasterka Maryjna w Kaplicy Cudownego Obrazu Modlitewne czuwanie NIEDZIELA 25 maja 7.45 9.00 11.OO Nabożeństwo w Kaplicy Cudownego Obrazu Konferencja dla Pielgrzymów w sali O. A.Kordeckiego Temat: Etyczne granice ingerencji w ciało człowieka na przykładzie transplantologii – ks.prof.dr hab.Piotr Morciniec – Opole UROCZYSTA MSZA ŚWIĘTA NA SZCZYCIE Przewodniczy – Ksiądz Biskup Stefan Regmunt, Opiekun Duszpasterstwa Służby Zdrowia w Polsce Zakończenie Pielgrzymki – Nabożeństwo w Kaplicy Akt zawierzenia Matce Bożej służby zdrowia Msza Święta w Auli Papieskiej Konferencja IV Konferencja V 14.00 Po obiedzie czas na Spowiedź św., adorację Najśw. Sakramentu, osobistą modlitwę 15.00 Konferencja VI – zakończenie rekolekcji 16.00 XI Kongres Europejskiej Federacji Stowarzyszenia Lekarzy Katolickich Do (FEAMC) – zaproszeni Goście 21.00 Apel Jasnogórski w Kaplicy Cudownego udziału w Rekolekcjach i Pielgrzymce zapraszają: Nasz opieObrazu – Ks. Biskup Stefan REGMUNT kun KsiądzBiskup Stefan Regmunt, Diecezjalni Duszpasterze, Księża Kapelani oraz Krajowy Duszpasterz Służby Zdrowia ROZPOCZĘCIE OGÓLNOPOLSKIEJ PIELGRZYMKI SŁUŻBY ZDROWIA Po Apelu – Droga Krzyżowa na Wałach (prosimy zabrać świece) Ks. Józef Jachimczak CM 17 nr 81, maj–czerwiec 2008 rozmaitości Co dalej z zawodem pielęgniarskim? Emma Skrzyniarz Pielęgniarstwo jest trudnym zawodem, wymagającym zamiłowania, znajomości nauk medycznych (anatomia, literatura specjalistyczna, interna, chirurgia, okulistyka i inne). Konieczna jest też znajomość psychologii. Reasumując, w zawodzie tym konieczna jest przynajmniej podstawowa wiedza o człowieku. Jak można by inaczej właściwie pielęgnować człowieka i wykonywać zabiegi. awód jest trudny (jak już wspomniałam) i dlatego nauka zawodu musi być odpowiednio prowadzona przez osoby specjalnie do tego przygotowane. To przygotowanie spełniały szkoły medyczne: 2-letnie szkoły pomaturalne pielęgniarskie i 4-letnie szkoły pielęgniarskie po 4 klasach liceum i maturze. Po otrzymaniu dyplomu w zależności którego typu szkoły, można było iść do pracy lub studiować na wyższej uczelni na wybranym kierunku. Szkoły zabezpieczały dyżury w szpitalach, pod kierunkiem instruktorek, zapewniały opiekę chorym, wykonywały zabiegi pielęgnacyjne oraz zlecone przez lekarzy zabiegi. Dobra Z 18 obserwacja chorego pomagała lekarzom w leczeniu pacjenta. Nagle pewna grupa pracowników służby zdrowia (należały do niej też pielęgniarki) stwierdziła: „Zawód pielęgniarski stoi w miejscu, a zawód powinien ulec rozwojowi, rozwijać się jako dziedzina naukowa, jako zawód samodzielny. Wyższe wykształcenie powinno być podstawowym kryterium do pracy administracyjnej, wykładowej i naukowej”. Stwierdzono również, że jest brak szacunku dla pracy pielęgniarskiej, a pielęgniarka liczy się tylko jako osoba do wykonywania zleceń lekarskich. Ponieważ dyskusje na ten temat odbywały się w „zamkniętym gronie”, do ogółu nie docierały te plany i nie można było wziąć udziału w omawianiu tego „ważnego” problemu. Szybko zlikwidowano szkoły pielęgniarskie 2letnie pomaturalne, licea itp. Po- wstały Wydziały Pielęgniarstwa przy wyższych uczelniach. Miałam okazję poznać Panie Studentki, które przysłano do Szkoły Pielęgniarskiej (2-letniej) na praktykę. Zaznajomiłam się z programami Wydziału – były przeładowane teorią, a Panie Studentki nie kwapiły się do czynności takich jak mycie, słanie łóżka, karmienie chorych. Ponieważ późno dowiedziałyśmy się o zmianach w szkolnictwie medycznym, byłyśmy zdziwione i zaskoczone programami i postawą Pań Studentek, jak również wykluczeniem nas z dyskusji. Wydaje się, że w zawodzie pracowało wiele doświadczonych pielęgniarek, absolwentek szkół 2 letnich, ze stażem, praktyką nawet w zagranicznych szpitalach – można było o tej reorganizacji porozmawiać, wskazać co będzie praktyczniejsze i lepsze dla zawodu. rozmaitości Można było pozostawić Szkoły Pielęgniarskie i otworzyć również Wydziały Pielęgniarskie. Szkoły wdrażały młodzież powoli w arkana zawodu, jednocześnie rozwijając talenty, ucząc zachowania i rozumienia swojego zawodu. Od pewnego czasu można zauważyć chaos w placówkach Służby Zdrowia. Zdarzają się: Strajki, ewakuacje nawet noworodków, spowodowane brakiem personelu. Coraz częstsze zakażenia wewnątrzoddziałowe (gronkowce, paciorkowce). Brak inspekcji pomagających w rozwiązywaniu problemów. Przyczyny chaosu w służbie zdrowia: Likwidacja szkół pielęgniarskich. Niższe zarobki na skutek czego środowisko lekarskie i pielęgniarskie jest zubożone i spauperyzowane – dlatego powstają różne animozje. Media z entuzjazmem nagłaśniają najmniejsze błędy środowiska, niewłaściwe zachowanie, ew. pomyłki, a nigdy nie piszą o ciężkiej pracy i charyzmie zawodu. Stwarza to dla społeczeństwa fałszywy obraz i powoduje wśród ludzi złe nastawienie do służby zdrowia. Nasze władze nie wnikają w problemy środowiska służby zdrowia, nie znają tych problemów bo sami są beneficjentami przywilejów, których dla siebie wymagają i wypracowują. Pracownicy służby zdrowia, a szczególnie lekarze i pielęgniarki opuszczają kraj szukając lepszych warunków za granicą. Stanowiska niejednokrotnie wymagające dobrej znajomości zagadnień służby zdrowia są obejmowane przez osoby zupełnie nieznające zagadnień zdrowia. Komunikat Komunikat w sprawie wymiany zaświadczeń z kursu kwalifikacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego w intensywnej opiece Zwracam się z prośbą o zgłaszanie się pielęgniarek posiadających zaświadczenia o ukończeniu w/w kursu w terminach: 30 czerwca 2005 r., 2 stycznia 2006 r., 4 marca 2006 r., 1 lipca 2006 r. Numery zaświadczeń: nr Kk/A-01/05/MOIPiP – do nr Kk/A-141/06/MOIPiP. W celu wymiany otrzymanych wcześniej zaświadczeń, należy dostarczyć oryginał uprzednio wydanego zaświadczenia. Przewodniczący Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych mgr Tadeusz Wadas Rodzinie Stanisława Szlenkiera Wyrazy serdecznego współczucia z powodu śmierci Syna Ignacego składają pielęgniarki Katolickiego Stowarzyszenia Pielęgniarek i Położnych Polskich Łączymy się z Wami w modlitwie, polecając duszę śp. Ignacego Bożemu Miłosierdziu 19 nr 81, maj–czerwiec 2008 zawodowo Informacje Komisji Kształcenia Przewodnicząca Komisji Kształcenia: Bożena Woźniak-Pachota Aktualizacja: 23 kwietnia 2008 r. Zasady naboru na szkolenia, kursy i specjalizacje Kursy i szkolenia są bezpłatne dla pielęgniarek i położnych regularnie opłacających składki na rzecz Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych. Kwestionariusze (wnioski) można ze strony internetowej MOIPiP (http://www.moipip.org.pl/komisja_ksztalcenia.htm), od pełnomocnika, w biurze Izby. Do wniosku należy dołączyć kserokopię prawa wykonywania zawodu, dokument potwierdzający staż pracy w zawodzie (3 miesiące – kurs dokształcający/specjalistyczny, 1 rok – kurs kwalifikacyjny, 2 lata specjalizacja). Kursy i specjalizacje w trakcie: Rodzaj szkolenia Specjalizacja Dziedzina kształcenia Piel. Rodzinne Piel. Anestezjologiczne Organizacja i zarządzanie Piel. Operacyjne Piel. Środowiska Wychowania i Nauczania Kurs kwalifikacyjny Piel. Operacyjne Piel. Anestezjologiczne i intensywnej opieki Piel. Ratunkowe Piel. Neonatologiczne Opieki długoterminowej Piel. Nefrologiczne z Dializoterapią Piel. Psychiatryczne Piel. Rodzinne dla położnych Kurs specjalistyczny Szczepienia ochronne Szczepienia noworodków EKG Kurs dokształcający Audiometria Zaawansowane zabiegi reanimacyjne i postępowanie w stanach zagrożenia życia Łączna liczba uczestników 50 50 75 53 27 29 42 43 – II edycja 40 48 35 35 43 244 57 41 45 na bieżąco Organizator MOIPIP MOIPIP MOIPIP MOIPIP MOIPIP MOIPIP MOIPIP MOIPIP MOIPiP MOIPiP MOIPiP MOIPiP MOIPiP MCZP, koszty – MOIPIP MCZP, koszty – MOIPIP MOIPiP MOIPiP MOIPiP Rozpoczęcie kursów: Lp. 1. 2. 3. 4. Rodzaj szkolenia Kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki Kurs specjalistyczny w zakresie opieki paliatywnej Kurs dokształcający dla pielęgniarek i położnych – Zaawansowane zabiegi reanimacyjne i postępowanie w stanach zagrożenia życia Kurs z zakresu „Kompleksowego systemu zaopatrywania ran” Czas trwania Tryb Termin naboru Data rozpoczęcia 3-6 miesięcy Mieszany — 28 kwietnia br. 1 miesiąc Mieszany — 2 czerwca br. 2 dni Weekendowy na bieżąco 4 godziny Dzienny 13 maja br. 17 czerwca br. Specjalizacje: Specjalizacja w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki – planowany termin rozpoczęcia: czerwiec 2008 Specjalizacja w dziedzinie pielęgniarstwa opieki długoterminowej – planowany termin rozpoczęcia: czerwiec 2008 Specjalizacje w dziedzinie pielęgniarstwa: położniczego, chirurgicznego, opieki paliatywnej – planowany termin rozpoczęcia: jesień 2008 r. O terminie naboru poinformujemy na stronie internetowej. 20 zawodowo Zasady naboru na kurs dokształcający dla pielęgniarek i położnych – Zaawansowane zabiegi reanimacyjne i postępowanie w stanach zagrożenia życia. ! osoba odpowiedzialna za organizację szkolenia w danej placówce (pełnomocnik, przełożona itp.) zgłasza w biurze Izby listę osób chętnych do udziału w kursie. grupa musi liczyć 30 osób. osoba odpowiedzialna zobowiązana jest do podania swoich danych i numeru telefonu kontaktowego, koordynator kursu – pani mgr Małgorzata Smoleń ustala termin szkolenia, uwzględniając kolejność zgłoszeń (nr tel: 693 980-566), kwestionariusze zgłoszeniowe wraz z kserokopiami Prawa Wykonywania Zawodu należy złożyć do osoby odpowiedzialnej za organizację szkolenia w danej placówce przed wyznaczonym terminem kursu, osoba odpowiedzialna przekazuje zgłoszenia całej grupy do biura MOIPiP. Komisja Kształcenia przypomina, że kwestionariusze zgłoszeniowe na kursy należy składać w podanych terminach naboru. Zgłoszenia wypełnione nieczytelnie, niepoprawnie nie będą rozpatrywane. Kursy i szkolenia organizowane przez MOIPiP są bezpłatne dla pielęgniarek i położnych regularnie opłacających składki na rzecz Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych. Plan szkoleń pielęgniarek służby medycyny pracy województwa małopolskiego na 2008 rok L.p. Temat szkolenia Prowadzący Termin Godzina Miejsce szkolenia 1. Odpowiedzialność prawna pielęgniarek mgr Tadeusz Wadas, przewodniczący MOIPiP w Krakowie. 20.05.2008 r. 13.00 Sala Konferencyjna MOMP – I p. 107, Kraków, ul. Zygmunta Augusta 1 Sala Konferencyjna MOMP – I p. 107, Kraków, ul. Zygmunta Augusta 1 Sala Konferencyjna MOMP – I p. 107, Kraków, ul. Zygmunta Augusta 1 2. Konferencja dla pielęgniarek służby medycyny pracy - tematyka zostanie podana w terminie późniejszym. wrzesień 2008r. 3. Opieka profilaktyczna nad pracownikami narażonymi na czynniki rakotwórcze. lek. Teresa Łączkowska, specjalista medycyny pracy MOMP 07.10.2008 r. 13.00 4. Epidemiologia chorób zawodowych lek. Roman Martuś, specjalista medycyny przemysłowej, MOMP, dyrektor Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Tarnowie listopad: data zostanie podana w terminie późniejszym 13.00 . 21 nr 81, maj–czerwiec 2008 zawodowo „ Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby stała się powszechnym prawem.” Immanuel Kant Etyka – rozważania wprowadzające Ewa Kurleto– Kalitowska ozważania, koncepcje z zakresu teorii bytu, teorii poznania, historii filozofii mają niewątGdy przeciętny człowiek zapliwie znaczenie dla ludzkiego życia, stanawia się – oczywiście, o ile go to interesuje, nad tym jednakże jest to znaczenie bardzo czym jest filozofia, jakie są jej pośrednie. Przecież na co dzień, pogłówne kierunki badawcze, na dejmując decyzje, działając, nie kierujemy się wnioskami płynącymi z hipewno myśli o tym że bada storii filozofii, teorii bytu, teorii poona to skąd wziął się świat, znania. Co do tej ostatniej to najwyKim jest człowiek, co to znażej stosujemy jakieś techniki rozpoczy być. Myśli więc o ontologii. Ale zapewne zwraca także znawania tego co nas otacza, czyniąc uwagę na ten kierunek zainte- to na ogół wyłącznie z powodów praktycznych. Natomiast chcąc nie resowań filozofii, który dotyczy sposobów otaczającej nas chcąc, myśląc o tym wprost lub nie myśląc o tym wcale, rozstrzygamy rzeczywistości. Myśli więc kwestie mocno osadzone w probleo epistemologii. Zapewne zwraca uwagę i na to, że wielu matyce etyki. Mówiąc dosadnie, etyfilozofów bada jak filozofia się ka jest tym działem filozofii, który– rozwijała, jak i dlaczego zmie- używając żargonowego określenia– najbardziej przekłada się na codzienne niały się poglądy filozofów. ludzkie życie. Czym jest więc etyka? Myśli więc o historii filozofii. Na początku kilka ogólnych kweTo ważne zagadnienia, ich przedmiot stanowi fundament stii, oczywiście ściśle związanych rozwoju myśli ludzkiej. Ale ów z rozważanym zagadnieniem. Ethos to greckie słowo, które oznanasz przykładowy człowiek winien pomyśleć także o jeszcze cza wartości i ideały, od którego uforjednym nurcie myśli filozoficz- mowana została nazwa etyka. Nastąnej, o etyce. I to nie tylko dla- piło to jednak o wiele później, ethos wskazywało na wartości i ideały łątego, że istotnie jest ona częścią szeroko ujmowanej fi- czone wyraźnie ze zwyczajami i obyczajami, a więc trafniejsze byłoby tu lozofii, lecz także dlatego, że jej znaczenie jest szczególne. słowo moralność. Jednakże takie słowo w języku greckim nie funkcjonoDlaczego? wało. Dopiero gdy z łacińskich słów mos, moris ( zwyczaj, obyczaj) utworzono słowo moralis, nastąpiło wyraźnie wyróżnienie etyki jako nauki 22 R o moralności. Nie doprowadziło to jednak do utrwalenia jednoznaczności w używaniu tych dwóch terminów. Mimo wielu wysiłków teoretycznych, w praktycznym stosowaniu tych nazw występuje ich używanie zamienne, co oczywiście zaciemnia obraz. Dla pełnej jasności wypada jeszcze określić moralność jako zespół zjawisk społecznych lub świadomościowych zaliczanych do tej samej klasy i uznanych za moralne, tj. mające widoczne cechy wspólnie przyjęte przez nas za moralne, aprobaty lub dezaprobaty. Etyka jako nauka nie zajmuje się moralnością w sposób całkowicie jednolity, bowiem podchodzi do zagadnień moralnych z różnych punktów widzenia i w konsekwencji możemy w jej zakresie wyróżnić trzy subdyscypliny: etyka opisowa, etyka normatywna i metaetyka. Etyka opisowa jest nauką deskryptywną. Ustala ona jak w konkretnej sytuacji ( w konkretnej społeczności, konkretnym okresie dziejów) wygląda moralność. Nie tworzy ona czegoś nowego, nie proponuje lecz wyłącznie bada i opisuje moralność. Bada fakty i związki między nimi, oczywiście w zakresie moralności. W ramach etyki opisowej można wyróżnić: socjologię moralności, psychologię moralności, oraz historię doktryn moralnych. Ta pierwsza ujmuje moralność w jej społecznym kontekście, co dobrze wyraził E. Durkheim, stwierdzając, iż moral- zawodowo ność jest faktem społecznym. Ta druga bada psychologiczne uwarunkowanie moralności . Natomiast historia doktryn moralnych bada i prezentuje poszczególne systemy moralne wiążąc je z poglądami przyjmującymi postać doktryn. Natomiast etyka normatywna nazywana etyką w sensie właściwym (ścisłym) zawiera normy poprzez które ujawniają się postulaty: jaka winna być moralność, co winna zawierać. Jest więc nauką, która przyjmując określone wartości jako wiodące, tworzy wskazania określające zakres pożądanej moralności. W przeciwieństwie więc do etyki opisowej, która „stwierdza jak jest” etyka normatywna, „stwierdza jak być powinno”. W ramach etyki normatywnej wskazać można kilka nurtów. Pierwszym z nich, znanym już w starożytności jest eudajmonizm, w którym działalność normatywna zmierza do tego aby zapewnić szczęście uznawane za wartość najwyższą. Drugi nurt to perfekcjonizm, w którym za dobro najwyższe uznawana jest doskonałość jednostki i w konsekwencji dążenie do jej zapewnienia wyznacza treść postulatów dotyczących moralności. Wreszcie można wspomnieć o trzecim nurcie czyli etyce społecznej, w której wyznacznikiem postulatów moralnych jest jak najlepsze ukształtowanie stosunków pomiędzy jednostką, a grupą. Przedstawione trzy nurty w etyce normatywnej to jeden z możliwych jej podziałów. Innym jest podział występujący w szczególności wśród myślicieli anglosaskich, to podział na etyki teleologiczne oraz etyki deontologiczne. Te pierwsze oparte są na celu, który winien być osiągnięty, a który w danym systemie etycznym jest najważniejszy np. doskonałość , szczęście, Bóg. Natomiast etyki deontologiczne za podstawę przyjmują obowiązek, powinność moralną, z którego można wydedukować dobro moralne, jak to np. jest u Kanta z jego imperatywem kategorycznym. I wreszcie trzecia subdyscyplina etyki, czyli metaetyka, najmłodsza z całej trójki. Pojawiła się ona na przełomie XIX i XX wieku wraz z opublikowanym przez G. Moora dziełem pt. Pryncipia Ethika. Metaetyka to nauka zajmująca się analizą możliwości uzasadniania wypowiedzi etycznych, badaniem istoty sporów etycznych. Koncentruje się ona także na analizie tych pojęć, które w etyce pełnią funkcję tzw. orzeczników etycznych, czyli pojęć przy pomocy których cokolwiek orzekamy w sferze etycznej , np. dobry, słuszny, zły, sprawiedliwy. Oto szerokie spectrum zagadnień etyki, szerokie ale przecież nie wyczerpujące. Wymienię tylko niektóre z powodów. Pierwszy to ten, że obszar zainteresowań etyki jest ogromny– ileż systemów moralnych, jak wielkie więc pole dla etyki opisowej. Drugi powód to ten, że właściwie etyce normatywnej wartościowanie otwiera wręcz nieograniczone możliwości tworzenia różnych zestawów, postulatów odnoszących się do moralności, różnych ich podziałów, klasyfikacji. I wreszcie trzeci powód. Rozwój nauk biologicznych i medycznych wskazał na nowe, nieznane dawnej etyce zagadnienia. Niech przykładem będzie pojawienie się bioetyki (niemożliwym jest dopatrzenie się jej w dawniejszych rozważaniach etycznych). Rozwój ten tak zwiększył możliwości ludzi, iż oto pojawiły się problemy, których bez zaangażowania w rozważania etyczne innych dziedzin wiedzy ( medycyna, genetyka, i wiele innych) nie sposób nie tylko rozwiązać, ale wręcz rozważać. Wystarczy wspomnieć o zapłodnieniu in vitro, klonowaniu, podtrzymywaniu przy życiu osoby umierającej, czy wręcz w stanie śmierci klinicznej. Otwiera się ogromne pole do rozważań etycznych. Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Krakowie ogłasza nabór na kurs dokształcający PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY OPIEKI NAD PACJENTEM Tematyka kursu: Zachowania i postawy Komunikacja interpersonalna Asertywność Stres i sytuacje trudne Współpraca w zespole terapeutycznym Kurs trwa 16 godzin dydaktycznych. Zajęcia odbywać się będą w piątki 15.00 -19.00, oraz w soboty 9.00 -17.00. Grupy uczestników liczą 14 osób. Zgłoszenia na kurs proszę składać w biurze MOIPiP (Kwestionariusz do pobrania), o uczestnictwie decyduje kolejność zgłoszeń. 23 nr 81, maj–czerwiec 2008 zawodowo Ocena i pomiar jakości życia zależnej od stanu zdrowia Małgorzata Chrobak Streszczenie artykułu: Badania jakości życia w ostatnich latach zyskały na znaczeniu, wraz z całościowym i interdyscyplinarnym spojrzeniem na sytuację osoby chorej, stały się nie tylko przejawem troski o dobro pacjenta ale również wyrazem zaangażowania ludzi wielu zawodów zarówno medycznych jak i paramedycznych. Decyzje medyczne dotyczące leczenia, podejmowane są na różnych poziomach służby zdrowia, począwszy od planowania opieki nad indywidualnym pacjentem poprzez ocenę skuteczności leków czy interwencji, w których istotne są nie tylko obiektywne wskaźniki ale również subiektywna- jakże często pomijana w dzisiejszych czasach- ocena stanu zdrowia dokonywana przez chorego oraz funkcjonowanie chorego w ważnych dla niego dziedzinach. ojęcie jakości życia przeniknęło również do obowiązujących definicji zdrowia, gdzie z czasem stało sie jej ważnym i zarazem niezbędnym elementem. Aktualnie jest ono uzupełnieniem oceny stanu zdrowia człowieka poprzez wprowadzenie do niej dodatkowego kryterium jakim jest ocena jakości życia. Do obiektywnej oceny stanu zdrowia służą wskaźniki biomedyczne, jednak pewne aspekty stanu zdrowia nie dają sie ująć w takie parametry chodzi np. o zdolność do nor- P 24 malnego funkcjonowania w domu, w rodzinie, w pracy, w społeczeństwie, bycie wolnym od bólu, innych dolegliwości fizycznych i psychicznych oraz od problemów natury socjalnej i finansowej związanych z chorobą i jej leczeniem – dlatego do wyrażenia tych aspektów tzn. oceny subiektywnej proponuje się przeprowadzenie badania jakości życia za pomocą specjalnych narzędzi tj. kwestionariuszy dostosowywanych do konkretnej jednostki klinicznej oraz przebiegu jej leczenia. Dzięki wprowadzeniu pojęcia jakości życia pacjent staje sie współuczestnikiem procedur leczniczych. Ocena jakości życia służy również pośrednio do badania jakości opieki oraz stanowi istotne kryterium oceny wartości leków. Dlatego pełna ocena efektywności leczenia powinna obejmować nie tylko wskaźniki biomedyczne ale również bezpośrednią ocenę stanu zdrowia chorego która zawiera wpływ stosowanego leczenia u pacjenta na jakość jego życia. Celem niniejszego artykułu w oparciu o analizę literatury jest ukazanie znaczenia oraz zastosowania lub też użyteczności koncepcji jakości życia zależnej od zdrowia we współczesnej medycynie. Jakość życia w naukach medycznych Nauki społeczne, medycyna i ekonomia próbują tworzyć pożądane modele i poziomy jakości życia. W medycynie problemami jakości życia zajmują się psycholodzy kliniczni, socjolodzy, lekarze, pielęgniarki i specjaliści zdrowia publicznego. Na początku lat 90. wprowadzono pojęcie jakości życia związanej ze stanem zdrowia (HRQOL – Heathrelated quality of life), które łączy się z nazwiskami Patrick, Guayaff, Spillker i Schipper. Ocenia się nimi obiektywne i subiektywne stany funkcjonowania, stany zdrowia i stopień niepełnosprawności. Badaczy którzy reprezentują nauki medyczne interesuje relacja stanu klinicznego chorego z zastosowanym leczeniem i systemami opieki, istotne jest też porównanie jakości życia pomiędzy poszczególnymi chorobami i grupą osób zdrowych. Do późniejszych znanych zwolenników tej koncepcji należą Wołowicka, de Walden-Gałuszko, Jarema i wielu innych. Wśród niektórych badaczy koncepcja ta budzi wiele kontrowersji np. przeciwnikiem włączenia HRQOL w zakres znaczeniowy jakości życia jest m.in. Kowalik, który przestrzega przed zbytnim nadużywaniem tego pojęcia w medycynie. Według Leplege i Hunt w medycynie kwestionariusze do badania jakości życia nie całkowicie oddają pojęcie jakości życia. Ich zdaniem takie oceny wyznaczają tylko pewnie kierunek działań w medycynie, i brak jest konkretnego ujęcia jakości życia i jego zakresu znaczeniowego gdyż w dużym stopniu za- zawodowo leży ona od życia prywatnego, kultury itp. Jakość życia stanowi przedmiot badań filozofii, psychologii, socjologii i medycyny. Kierunek poszukiwań badawczych w filozofii i psychologii koncentruje się na jakości życia w znaczeniu uniwersalnym. W socjologii i naukach medycznych dominuje nurt praktyczny dedukcyjny. W badaniach empirycznych poszukuje się odpowiedzi na pytanie: jaka jest jakość życia określonych grup ludzi, co się na nią składa, czy i jak ulega ona zmianie pod wpływem takich czynników jak: choroba, leczenie czy czas. W budowaniu teorii przeważa nurt związany z wnioskowaniem opartym na rezultatach badań empirycznych. Proponowane modele jakości życia odnoszą się najczęściej do określonych grup pacjentów z uwzględnieniem następstw choroby w wymiarze biopsychospołecznym. Ponadto uwzględniają one najczęściej dwa wymiary jakości życia obiektywny i subiektywny. Powszechnie uważa się, ze choroba zakłóca, w różnym stopniu, funkcjonowanie człowieka wpływając na jakość życia w wielu wymiarach. Choroba wpływa znacząco na pełnienie dotychczasowych ról społecznych, często wiąże się z bólem, cierpieniem powoduje zachwianie poczucia bezpieczeństwa a dodatkowo hospitalizacja powoduje odosobnienie. W przypadku ciężkiej, nieuleczalnej choroby ważnym czynnikiem który wpływa na obniżony dobrostan jest poczucie niedokończonych spraw życiowych. Zmaganie się chorego ze skutkami niektórych metod terapeutycznych np. chemioterapii bywa bolesne. Dochodzi również obawa chorego przed reakcją otoczenia zwłaszcza jeżeli chodzi o ludzi z chorobą nowotworową. Ponadto wiąże się z po- noszeniem określonych kosztów leczenia co automatycznie wpływa na pogorszenie sytuacji finansowej chorego, dlatego wiele osób pod wpływem choroby popada w depresję. W literaturze znane są różne typy zachowań człowieka w chorobie, jedni próbują z nią walczyć, drudzy całkowicie się jej poddają co w znacznej mierze zależy od rodzaju choroby oraz cech charakteru chorego. Reakcją człowieka na chorobę może być zaprzeczanie, pomniejszanie, akceptacja bądź wyolbrzymianie, zachowanie człowieka w chorobie wiąże się nierozerwalnie z jakością życia. W przypadku rezygnacji jakość życia zmierza w kierunku negatywnym, dlatego w celu utrzymania jakości życia wskazane jest podejmowanie prób walki z chorobą. Choroba daje też poważne konsekwencje społeczne np. niemożność wypełniania ról społecznych pełnionych dotychczas, konieczność rezygnacji z pracy zawodowej czy zawężenie kontaktów towarzyskich i wiele niekorzystnych dla człowieka skutków. W tym miejscu należy zacytować słowa Pankiewicza i wsp.: „cierpienie i choroba nie zawsze wiążą się z poczuciem nieszczęścia nieraz mogą być droga do poznania siebie, mogą mieć walor twórczy i konstruktywny, zwłaszcza w rozwoju osobowości, w wewnętrznym dojrzewaniu”. W medycynie istnieją dwa wymiary jakości życia obiektywny i subiektywny. Zantr i Goodhart uwzględniają w jakości życia oceniane subiektywnie zadowolenie z życia (zawierające się w jakości doświadczeń życiowych) oraz obiektywną ocenę warunków zewnętrznych. Ferrans i Powers ujmują jakość życia jako poczucie dobrostanu wynikającego z satysfakcji lub jej bra- KOMUNIKAT Dnia 10.04.2008r. odbyło się spotkanie przedstawicieli Komisji ds. kontraktowania świadczeń zdrowotnych NRPiP z przedstawicielami Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie”. Tematem spotkania było omówienie problemów świadczeniodawców związanych z realizacją zadań w podstawowej opiece zdrowotnej: Aktualny stan prawny i faktyczny posiadania przez pielęgniarki gabinetów pielęgniarki poz, w związku z Zarządzeniem nr 69/2007/DSOZ z dnia 25 września 2007r. i Komunikatem Prezesa NFZ Wykonywanie świadczeń leczniczych i diagnostycznych zlecanych przez lekarzy specjalistów – w gabinecie zabiegowym lekarza poz, w gabinecie pielęgniarki poz (problem do rozwiązania z NFZ) Poprawa przepływu informacji o pacjentach i wzajemnych relacji lekarz – pielęgniarka/położna poz Strony widzą potrzebę wspólnego rozwiązywania problemów w obszarze podstawowej opieki zdrowotnej. (-) Elżbieta Buczkowska (-) Elżbieta Garwacka-Czachor (-) Ewa Taranta (-) Maria Stachowska 25 nr 81, maj–czerwiec 2008 zawodowo ku, w odniesieniu do ważnych dziedzin jednostki. Podobne ujęcie proponują inni autorzy: poczucie globalnej satysfakcji z życia i jego istotnych dziedzin, samopoczucie osoby wynikające z zadowolenia lub niezadowolenia z dziedzin życia które są dla niej ważne. Jakość życia to więcej niż następstwa choroby, pacjentom zadaje się pytanie, w jaki sposób ich stan zdrowia ogranicza funkcjonowanie i jaka jest ich reakcja emocjonalna na te ograniczenia. Obiektywna ocena wiąże się z kliniczną oceną choroby oraz czynników społeczno-ekonomicznych, natomiast subiektywna dotyczy stopnia zadowolenia z życia oraz przejawianej aktywności w różnych sferach zycia codziennego. Jakość życia danej osoby powinna być rozumiana nie tylko poprzez subiektywne dobre samopoczucie ale także jako zdolność do dalszego funkcjonowania w różnych obszarach życia z uwzględnieniem oceny zasobów i możliwości, służą do tego specjalne kwestionariusze, które wypełnia sam chory. Pomiar jakości życia – narzędzia badawcze Istnieją różne możliwości badania i oceny jakości życia. Wnikliwą ocenę samopoczucia chorego umożliwia badanie wieloczynnikowe, ma ono charakter jakościowy i pozwala uzyskać niektóre wyniki w postaci wskaźników punktowych, będących elementem oceny ilościowej, ze względu jednak na konieczność uwzględniania wielu narzędzi, badanie to jest bardzo pracochłonne. Innym sposobem oceny jakości życia jest badanie kwestionariuszowe pozwalające na opis ilościowy na podstawie uzyskanego wyniku punktowego na skali. Kwestionariusze do badania jakości życia dzielą się na ogólne, specyficzne oraz mieszane. 26 Kwestionariusze ogólne (generic scale) obok ogólnego samopoczucia osoby badanej uwzględniają czynniki związane z doświadczeniem choroby, część z nich może być stosowana również w badaniach osób zdrowych. Mają zastosowanie w różnych schorzeniach, jednak wskazane jest stosowanie pomocniczo innych skal mających zastosowanie w danej jednostce chorobowej. Przykładem skal ogólnych są: WHOQOL-Bref (wersja krótka), Sickness Impast Profile 136 (SIP, Short Form Helath Survey (SF-36), Indeks Jakości Życia (QOL) Ferrans i Powers w wersji ogólnej. Kwestionariusze specyficzne można podzielić na dwie kategorie: pierwsza koncentruje się na konkretnych sferach funkcjonowania chorego (domain-specyfic), druga wokół zjawisk wynikających z samej choroby (disease-specific). Kwestionariusze określane jako domain- specific różnią się w zależności od zastosowanego leczenia lub czynników wynikających ze specyfiki choroby, skupiają się na różnych aspektach funkcjonowania chorego np. na pełnieniu ról społecznych, samoocenie, obrazie własnego ciała. Do badań jakości życia w danej grupie chorych wykorzystuje się kwestionariusze specyficzne dla danej jednostki chorobowej (diseasespecific), pozwalające ocenić samopoczucie chorego, wpływ choroby na jego stan emocjonalny, występowanie ubocznych lub niepożądanych skutków stosowania leków. Przykładem kwestionariuszy specyficznych są: kwestionariusz Ferenca i Pawersa – dla osób z zaburzeniami sprawności lokomocyjnej; kwestionariusz Parfreya- dla pacjentów dializowanych; narzędzie QLS-100 stosowane w schorzeniach psychiatrycznych, kwestionariusz QLO-C30 stosowany w przy- padkach pourazowych oraz u pacjentów z choroba nowotworową. Kwestionariusze mieszane zawierają zarówno elementy kwestionariusza ogólnego jak i specyficznego. Obok wymienionych kwestionariuszy stosuje się cały szereg innych , co może powodować trudności w porównywaniu wyników badań i uogólnianiu wniosków. Dlatego przed przystąpieniem do badań ważne jest ustalenie celu i zakresu badań a później wybór odpowiedniego kwestionariusza. Należy sprawdzić czy wybrane przez nas narzędzie przeszło niezbędny proces adaptacji i standaryzacji, konieczne też jest uzyskanie pisemnej zgody autora na jego wykorzystanie. Warto podzielić pogląd Jaracz, że nie ma jak dotychczas żadnego uniwersalnego a jednocześnie doskonałego narzędzia badawczego do oceny jakości życia. Zakończenie Koncepcja jakości życia służy do całościowej oceny pacjenta, dając tym samym lepszy wgląd w złożone problemy medyczne w zakresie jego zdrowia fizycznego, psychicznego oraz środowiska w którym funkcjonuje ponadto wskazuje na jakość relacji. Ocena jakości życia ułatwia zaplanowanie i zorganizowanie opieki, świadczy o całościowym podejściu do procesu leczenia. Badania nad jakością życia chorych są w Polsce nadal nowością, jednak w ostatnim okresie lekarze opisując wyniki leczenia zwracają szczególną uwagę na jego odbiór przez osobę chorą. Badania te są prowadzone w przekonaniu że badania jakości życia mogą stać się w przyszłości cennym uzupełnieniem badania lekarskiego, szczególnie w stosunku do chorych na choroby przewlekłe, wymagających od nich zaangażowania w proces leczniczy i poznania specyfiki swej choroby. Piśmiennictwo – u autorki zawodowo Woda a pacjent dializowany W 400 roku p.n.e. ojciec współczesnej medycyny, Hipokrates, napisał: „niech żywność będzie waszym lekarstwem, a lekarstwo waszą żywnością”. Trzeba było jednak wielu stuleci, aby współczesna medycyna to doceniła. Beata Adamiak oda życiodajna substancja – bezbarwna, bezwonna, pozbawiona smaku i kalorii jest niezbędna do życia wszystkim organizmom na ziemi. Bez niej nie przetrwałby żaden człowiek, żadne zwierzę, żadna roślina. Potrzebuje jej i słoń, i bakteria; nie można jej niczym zastąpić. Aby być zdrowym, każdy z przeszło pięciu miliardów zdrowych ludzi musi codziennie przyjąć w posiłkach i napojach około dwóch i pół litra wody. Gdyby jej nie było, nie istniałoby życie. Brak wody uniemożliwia uprawę ziemi i hodowlę zwierząt. Bez wody nie ma żywności, a bez żywności nie ma życia. Wodę zawiera niemal wszystko co jemy. Te produkty, które „zgromadziły” jej najwięcej, stanowią podstawę naszej piramidy i powinny znaleźć stałe miejsce w naszym menu, bo poprawiają przemianę materii, sycą i odchudzają. W Zawartość wody w produktach: mniej niż 10% – biszkopty, czekolada, pieczywo chrupkie, orzeszki ziemne, orzechy laskowe i włoskie, paluszki 10 – 39% – ser żółty, dżemy, masło, margaryna, kasza manna, placek z owocami, daktyle suszone, majonez, miód 40 – 80% – ziemniaki, groszek zielony, banany, jaja, cielęcina, wieprzowina, ryby słodkowodne, keczup, frytki, chleb biały 27 nr 81, maj–czerwiec 2008 aktualności 90% – cukinia, sałata, pomidory, ogórki, cebula, rzodkiewki, kapusta biała, truskawki, jabłka, pomarańcze, marchewka, gruszki, wiśnie, cytryny, mango, winogrona To jest jednak menu wskazane dla człowieka zdrowego, który powinien wg. Rady Promocji Zdrowego Żywienia powinien pić około 1–1,5 litra każdego dnia wody mineralnej. Dietetycy zalecają, aby dziennie wypijać co najmniej 2 litry płynów, w tym 1–1,5 litra wody mineralnej. Ułatwia ona trawienie, wspomaga przemianę materii, dostarcza wielu ważnych makroelementów i mikroelementów. Ich dobrym źródłem może być właśnie naturalna woda mineralna. Zawarte w niej minerały, w łatwo przyswajalnej i zjonizowanej formie, mogą korzystnie wpływać na zdrowie i uzupełniać niedobory niektórych składników mineralnych w diecie. 28 Trzeba jednak pamiętać, że zbyt wysoka zawartość niektórych minerałów może być przyczyną ich kumulacji w wątrobie lub nerkach, a to z kolei sprzyja rozwojowi niektórych chorób. Na przykład zbyt wysoki poziom sodu bywa powodem nadciśnienia tętniczego i uszkodzenia nerek. Brak wody w organizmie zaczyna objawiać się o wiele szybciej niż niedobór jedzenia. Mózg jest wtedy mniej ukrwiony, spada więc zdolność koncentracji, pojawiają się zaburzenia pamięci, częściej popełniamy błędy, wykonując nawet całkiem proste czynności. Człowiek odwodniony cierpi też na uporczywe bóle głowy, ma kłopoty z trawieniem, odczuwa dolegliwości sercowe Zdrowy człowiek wydala dziennie około 1,5 l moczu. To tylko niewielka część płynów, które krążą w naszym organizmie. W ciągu doby przez obydwie nerki przepływa ich około 180 litrów. Nerki zajmują się wytwarzaniem i wydalaniem moczu, usuwając w ten sposób z organizmu zbędne, toksyczne produkty przemiany materii oraz nadmiar wody. Są odpowiedzialne za utrzymanie stałej objętości oraz odpowiedniego składu płynów wewnątrzustrojowych. Odpowiadają za regulację gospodarki wapniowo – fosforowej i kwasowo–zasadowej. Produkują również hormony regulujące ciśnienie krwi (angiotensynę) oraz pobudzające szpik do produkcji krwinek czerwonych (erytropoetynę). Co jednak z człowiekiem, który jest chory, a szczególnie z takim, który ma chore nerki – a ostatnio jest ich coraz więcej wśród nas – i musi radykalnie ograniczyć podaż wody i innych substancji do organizmu? Jedną z metod stosowanych w leczeniu niewydolności nerek jest hemodializa, która polega na usuwaniu produktów przemiany materii, wody, le- aktualności ków i toksyn z krwi pacjenta. W żywieniu ludzi cierpiących na choroby nerek stosuje się inne objętości płynów, niż wynosi norma u zdrowego człowieka. W przypadku obrzęków zachodzi konieczność ograniczenia płynów. Ważna jest kontrola ilości wypijanych płynów. Trzeba sumować ilość wody, pamiętając, że jest ona zawarta również w zupach, produktach mlecznych, sosach, owocach itp. Dzienną dawkę płynów ustala się w zależności od stopnia wydolności nerek. Płyny – dla nas nie jest często istotne co i ile pijemy. Dla kogoś kto musi liczyć każdy mililitr płynu podaż wody urasta do poważnego problemu. U dorosłych pacjentów dozwoloną ilość płynów do wypicia można obliczyć następująco: ilość wydalanego moczu na dobę + 500 na pokrycie płynów wydalanych z potem, przez oddychanie i wydalanych z kałem. W przypadku gdy pacjent nie oddaje moczu wcale lub oddaje go w niewielkich ilościach, należy pamiętać, aby przyrosty ciężaru ciała pomiędzy dializami nie przekraczały 1,5 –2 kg. Ilość wypijanych płynów może być zwiększona w przypadku upalnej pogody, wysokiej gorączki, obfitego pocenia się, wymiotów, biegunek. Przy ustalaniu dozwolonej ilości wypijanych płynów należy pamiętać, że tzw. „sucha dieta” zawiera ok. 400– 500 ml. płynu. Jeżeli dodatkowo spożywamy owoce, zupy, kisiele, galaretki, pod uwagę powinno się wziąć także ilość wody dostarczanej przez te produkty. Jednym z częstszych i nieprzyjemnych objawów u pacjentów dializowanych jest uczucie suchości, dokuczliwego pragnienia. Możemy temu zapobiec, przy jednoczesnym ograniczeniu płynów poprzez: zmniejszenie ilości spożywanej soli unikanie potraw z wysoką zawartością soli np. konserw przyjmowanie lekarstw razem z posiłkami (jeśli nie ma przeciwwskazań), pozwoli nam to zaoszczędzić płyny do popijania leków płukanie jamy ustnej wodą – bez połykania stymulowanie produkcji śliny poprzez ssanie cukierka, żucie gumy, ssanie plasterka cytryny codzienną kontrolę wagi ciała po posiłku – dobra informacja o ilości wypitych płynów ssanie kostki lodu – bardziej gasi pragnienie niż picie wody (zawartość wody w kostce należy doliczyć do ogólnej ilości wypijanych płynów) W Polsce co roku przybywa od 1000 do 4000 nowych pacjentów wymagających stałej dializoterapii. Ponieważ liczba przeszczepów nerek zbliża się do 1200 przypadków rocznie, zwalniają się również miejsca dializacyjne z przyczyn naturalnych to netto przybywa rocznie ponad 1000 nowych chorych wymagających leczenia jedną z różnych form dializ. Statystyki te mogą jeszcze wzrosnąć, ponieważ jednymi z głównych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek są nadciśnienie tętnicze i cukrzyca – choroby cywilizacyjne, wynikające ze współczesnego stylu życia na które cierpi coraz większa ilość osób. W okresie dializacyjnym trzeba stosować ograniczenia dietetyczne, kontrolować ilość wypijanych płynów. Jest to bardzo trudne, pacjent musi np. ograniczyć spożycie słodyczy (czekolady, cukierków, ciast, herbatników itp.), gdyż znacznie wzmagają pragnienie. Także spożycie warzyw i owoców musi być ograniczone (zawierają potas, a jego nadmiar w organizmie może być przyczyną zaburzeń rytmu serca, a nawet zatrzymania pracy serca). Należy pamiętać, że nieodpowiednia dieta może być powodem pogorszenia choroby nerek i prowadzić do groźnych powikłań, które odbiją się na ogólnym rozwoju chorego. Bardzo ważna jest tu rola rodziny, która powinna zadbać, aby chory zbytnio nie odczuwał swojej inności związanej z chorobą nerek. Adaptacja chorego do życia z przewlekłymi dializami jest być może okresem trudniejszym niż pogodzenie się z przewlekłą chorobą. Zmienia bowiem niemal radykalnie dotychczasowy tryb życia. Chory dializowany co 3 lub 3 dni ma sztywno narzucone ograniczenia czasowe. Zachowywać musi rygory diety i gospodarki wodnej. Uświadamia sobie stałe związanie z oddziałem szpitalnym, gdzie jego życie będzie utrzymywane dzięki sprawnej pracy maszyny i obsługujących ją ludzi. Ad Vocem, Pismo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Barille A., Sekrety ludzkiego ciała, nerki, De Agostini, Warszawa 1998 Dializoterapia w codziennej praktyce, B. Rutkowskiego (red.), Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1994 Encyklopedia dla pielęgniarek, Bogusz J. (red.), PWN, Warszawa 1989 Kinsey E., Smith M., Choroby nerek, niekonwencjonalne ujęcie tematu, W&W, Tarnów 1992 Okoń W., Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 1987 Pedagogika specjalna, Dykcik W. (red.), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2001 Pedagogika społeczna, Pilcha T., Lepalczyk I. (red.), Wydawnictwo ŻAK, Warszawa 1995 Kapała W., Nowakowska B., Problemy żywieniowe pacjentów dializowanych (w.): Magazyn Pielęgniarki i Położnej, 4/2007 Rutkowski B., Dializoterapia, przewodnik dla pacjentów, Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996 Wieczorek – Chełmińska Z., Żywienie w chorobach nerek, PZWL, Warszawa 2004 Wyszyńska T., Choroby nerek u dzieci, PZWL, Warszawa 1984 Żyj Aktywnie, Magazyn dla osób dializowanych Bibliografia: 29 nr 81, maj–czerwiec 2008 na wesoło Przychodzi baba do lekarza… Pani Fąfarowa wybrała się do psychiatry, aby skonsultować z lekarzem nieco dziwne zachowanie męża. – Panie doktorze, jemu się cały czas śni, że jest lodówką. – To nic strasznego. Ludzie często miewają dziwne sny… – No dobrze. Tylko, że on śpi z otwartymi ustami, więc nie mogę spać, bo mu się ciągle pali światełko. Przychodzi baba do lekarza cała oblepiona muchami. Lekarz pyta: – Dlaczego Pani przyszła? A baba na to: – Zostałam „zmuszona”… Przychodzi 0,3 baby do lekarza. – A gdzie reszta? – pyta lekarz. Baba wyciąga krótkofalówkę i mówi: – 0,7! Zgłoś się! 30 Przychodzi dzięcioł do lekarza… Przychodzi dzięcioł do lekarza i mówi: – Ma pan coś na wstrząs mózgu? Przychodzi lekarz do pacjenta… Przychodzi lekarz do pacjenta i mówi: – Wszystko jest dobrze, operacja się udała. Tylko nie rozumiem, dlaczego przed operacją bił pan, kopał i wyzywał pielęgniarki. A pacjent na to: – Panie, ja tu miałem tylko okna umyć… Lekarz psychiatra do pacjenta: – Zaraz, zaraz. Nie rozumiem pańskiego problemu. Proszę zacząć od początku. – A więc na początku stworzyłem Ziemię… Przychodzi facet do lekarza… Przychodzi facet do lekarza. Lekarz się pyta: – Co panu dolega? – Panie doktorze, strasznie mnie boli żołądek… – A pije pan alkohol? – Tak, piję. Panie doktorze, ale to nic nie pomaga… – odpowiada pacjent. Przychodzi facet do lekarza i mówi: – Proszę pana, ja mam tasiemca!!! – To proszę jeść przez tydzień ciastka i popijać mlekiem. Po tygodniu przychodzi i mówi: – Nie pomogło! – To proszę pić samo mleko. Na drugi dzień tasiemiec wychodzi i mowi: – A ciacho gdzie? Przychodzi facet do lekarza i mówi: – Panie doktorze, wydaje mi się, że jestem herbatnikiem. – Takim kwadratowym? – pyta lekarz. – Tak. – Takim suchym? – Tak. – I takim kruchym? – No tak. – To nie jest pan herbatnikiem tylko zwykłym krakersem. ogłoszenia DYREKTOR Uniwersyteckiego Szpitala Ortopedyczno-Rehabilitacyjnego ul. Balzera 15, 34-500 Zakopane Szanowni Państwo, pod adresem: ankieta.wa.pl zamierza ogłosić KONKURS na stanowisko Naczelnej Pielęgniarki DYREKTOR Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II ul. Prądnicka 80, 31-202 Kraków zamierza ogłosić KONKURSY na stanowiska Pielęgniarek Oddziałowych: Oddziału Klinicznego Serca i Naczyń, Oddziału Klinicznego Elektrokardiografii, Oddziału Chirurgii Piersiowej – sale operacyjne Dyrektor Małopolskiego Centrum Rehabilitacji Dzieci „SOLIDARNOŚĆ” w Radziszowie zamierza ogłosić KONKURS na stanowisko Przełożonej Pielęgniarek 32 (bez www, bez http:// itd) znajduje się ankieta, w której podjęto próbę zbadania środowiska pracy pielęgniarek w celu jak najszerszej oceny bezpieczeństwa pracy pielęgniarek. Będziemy bardzo wdzięczni za jak najszersze rozpropagowanie adresu. Mamy nadzieję, iż wieloaspektowe podejście do problemu pozwoli na pełne zobrazowanie sytuacji pielęgniarek w Polsce. Bardzo dziękuję za poświęcenie czasu, jaki potrzebny jest do pełnego wypełnienia ankiety. Dorota Kilańska Przewodnicząca /President Członek Rady Narodowych Reprezentantów ICN i EFN Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie Zarząd Główny /Main Board of Polish Nurses Association ogłoszenia Promedi Promedica24 jest polską firmą, która powstała w 2004 roku w odpowiedzi na rosnące zainteresowanie pracowników sektora medycznego migracjami zarobkowymi. Zatrudniamy pielęgniarki oraz opiekunki pracown z Polski i Rumunii. Pomagamy znaleźć pracę w Europie Zachodniej lekarzom rzom m różnych specjalności oraz farmaceutom. Wyróżnia nas profesjonalizm gwarantujący bezpieczeństwo, atrakcyjne formy zatrudnienia oraz gwarant elastyczność oferowanych kontraktów. Zaufaj nam i podejmij wyzwanie. elastyczn Niemc a- lokalizacja: Niemcy - Polsk PIELĘGNIARKA, OPIEKUNKA Oferujemy: Oczekujemy: • pracę przy opiece nad osobami chorymi lub starszymi w domach prywatnych (opiekunki i pielęgniarki) • pracę w instytucjach medycznych (pielęgniarki) • możliwość połączenia wyjazdów za granicę z dotychczas wykonywaną pracą • legalne zatrudnienie na umowę o pracę z polskim pracodawcą • wyjazdy na okres już od 1 miesiąca • ubezpieczenie społeczno – zdrowotne • pokrycie kosztów podróży, zakwaterowania i wyżywienia • możliwość rozwoju zawodowego • osobom ze słabą znajomością języka niemieckiego • komunikatywnej znajomości języka niemieckiego • doświadczenia w opiece nad osobami starszymi lub chorymi • wysokiej kultury osobistej • pozytywnego i życzliwego nastawienia do pacjenta • umiejętności nawiązywania kontaktów interpersonalnych - kursy językowe: intensywne 3 - tygodniowe i stacjonarne 6 - miesięczne Nowe oferty pracy w państwowych szpitalach UWAGA! lokalizacja: Stanowiska: na Aktualnie poszukujemy osób na stanowiska: Rumun Uk ia - rai y- Wielka Brytania PIELĘGNIARKA – oddział chirurgiczny/ogólny ASYSTENTKA PIELĘGNIARKI/OPIEKUNKA Oferujemy: • • • • • pracę w państwowych szpitalach w południowej południowej, nadmorskiej części Wielkiej Brytanii legalne zatrudnienie na cały etat na okres min.9 miesięcy z brytyjskim pracodawcą pracy acy min. wynagrodzenie brutto w wysokości 13,24 £ (pielęgniarka)/ 8,00 £ (opiekunka) za godzinę pr dofinansowanie kosztów wynajmu mieszkania oraz wyżywienia pomoc w przygotowaniu wszelkich formalności i wyjazdu oraz wsparcie po przyjeździe na miejsce sce Oczekujemy: • • • • rejestracji w NMC (dotyczy stanowiska pielęgniarki) min. rocznego doświadczenia w pracy na równorzędnym stanowisku bardzo dobrej znajomości języka angielskiego gotowości do podjęcia pracy w czerwcu/lipcu/sierpniu 2008 r. ROZMOWY Z PRACODAWCĄ JUŻ W MAJU I CZERWCU! U! Jeśli interesuje Cię nasza oferta, skontaktuj się z nami [email protected], @ tel. 022 44 87 222 Szczegółowe informacje o naszej firmie, zasadach współpracy i aktualnej ofercie znajdziesz na stronie www.promedica24.pl Szczecin Centrala w Warszawie: Opole ul. Staromłyńska 8a 70-561 Szczecin tel. 091 882-18-00 Rondo ONZ 1 00-124 Warszawa Reymonta 30 III p. 45-072 Opole, tel. 077 453-96-83 3 Wkrótce otwarcie nowych oddziałów: Wrocław, Poznań, Katowice Nowa usługa! Wyślij SMS ze swoimi danymi pod numer 666 096 760 - skontaktujemy się z Tobą! 33 nr 81, maj–czerwiec 2008 ogłoszenia 34 ogłoszenia Koleżance Halinie Świegoda Z powodu śmierci OJCA Wyrazy głębokiego współczucia składają pielęgniarki i sanitariuszki OK Kliniki Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie Z żalem informujemy, że odeszła Nasza Koleżanka Położna Aniela Mikowa Położna Rejonowa w rejonie zamieszkania odebrała ponad 5000 porodów domowych pracowała ponad 55 lat Pielęgniarki i położne 35 nr 81, maj–czerwiec 2008 Anagramy W „Ad vocem” nr 71 ( czerwiec/lipiec 2006 r. ) przypomniałam Państwu, jak rozwiązywać anagramy. Zapraszam do kontynuacji zabawy. Wśród osób, które do 31 maja nadeślą prawidłowe rozwiązania Redakcja rozlosuje atrakcyjne nagrody. Uwaga! Anagramy w języku angielskim proszę potraktować jako nadobowiązkowe. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 8 a) 9) 9 a) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 1) 2) 3) 4) Jak nazywa się sportowiec, który po długiej trasie pojawił się na mecie, wyjął termos i powiedział: TO GRZAŁO !? To, czego SZUKA Wilhelm przed wyjściem do pracy… W związku (np. )WARZY przysłowiowy bigos a później...dla niepoznaki … Cecha dobrej żony względem męża / zasada, o której ponoć mówi KORAN /? Jaki przybysz WYPACZYŁ nastrój Wigilii? Na jaki temat snuje ILUZJE ludożerca? Tamta noc WARTA była największych wyrzeczeń, dopóki coś nie wypaliło się do końca... Stefan BATORY wziął z talerza coś do ust i zaskoczony krzyknął: „....” Jest też inny anagram tego nazwiska – nieco „cygański” … Gdy u pacjenta pojawił się KASZEL, coś „strzeliło”...To odpięła się... ? zdrobnienie staropolskiego określenia Polaka ŻONA niech go lepiej nie używa, gdy na męża się gniewa SOBOTA , imprezka, wszyscy pięknie ubrani a.... ....! Nawet URODA nie cieszy, gdy lekarz wypowiada te słowa. Gdy wieczorem gość ZAPUKA na jego głowie będzie ... KONIEC! Podaj coś do przykrycia ale ... Mrok ZAPADAŁ a z policzka ... Dokąd pędzisz ROBALKU, czyżby na ..?. Już ROK ma ULA i patrzy przez ... Choć nie KIEP to na RATY musiał w mieszkaniu zrobić ... Mocny jak STAL jest As PIKOWY choć ... Ktoś MI zostawił prezent KOŁO BAJKI. Dlaczego? „What A CHORE!” – exclaimed a boy, studying an ancient poet. Which poet? Which ancient philosopher released a bird from its cage, saying – „LET IT SOAR?” Why did CLEON have no mother? Seing the saintly monks of this Italian monastery, a visitor exlaimed: „O, SANCTI OMNES!Which monastery? Opracowała: Agnieszka Kurbiel Rozwiązanie krzyżówki z hasłem z nr. 80: samorząd Nagrody wylosowały: Małgorzata Łukasiak z Krakowa, Teresa Mańko z Oświęcimia i Aleksandra Śnieg z Gdańska. Gratulujemy. Pismo Małopolskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych Zespół redakcyjny: Danuta Adamek – koordynator, Tadeusz Wadas, Bożena Dworska, Agnieszka Kurbiel, Marek Kucab, Andrzej Pilch, Beata Marzec, Ryszard Ślęzak Fotografie: Andrzej Pilch Skład: zylko4media Prosimy o korespondencję na adres: 31-153 Kraków, ul. Szlak 61, tel./fax 012 422-88-54 Nakład: 3500 egz. e-mail Małopolskiej Izby: [email protected] Strona internetowa Małopolskiej Izby: www.moipip.org.pl Redakcja ad vocem nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń
