Laudacja - Wydział Anglistyki UAM
Transkrypt
Laudacja - Wydział Anglistyki UAM
LAUDATIO DOCTORIS HONORIS CAUSA A PROMOTORE ET DECANO DICTA Wasza Magnificencjo! Wysoki Senacie i czcigodni członkowie Rady Wydziału Anglistyki! Wielce Szanowny Panie Profesorze! Znakomici Goście! Wolfgang Ulrich Dressler jest jedną z najznakomitszych postaci językoznawstwa w Europie i niekwestionowanym światowym autorytetem w dziedzinie językoznawstwa ogólnego, historycznego, indoeuropejskiego i stosowanego. Jest wielkim uczonym humanistą o szerokiej i pogłębionej wiedzy w wielu dziedzinach wykraczających daleko poza główny nurt jego badań, takich jak sztuka, architektura, muzyka, historia, kultura i polityka. Jest w pełni znaczenia tego określenia człowiekiem renesansu, który zresztą szczególnie ukochał w architekturze i sztuce. Profesor Wolfgang Ulrich Dressler jest też wzorcem naukowego mistrza, czyli inspirującego i życzliwego przewodnika i mentora młodych naukowców, twórcą własnej szkoły uprawiania nauki, zrzeszającego liczne pokolenia uczniów. Wolfgang U. Dressler urodził się w 1939 roku w Wiedniu. Studiował językoznawstwo i filologię klasyczną w Wiedniu, Rzymie i Paryżu, habilitację z językoznawstwa uzyskał w 1968 roku na Uniwersytecie Wiedeńskim, z którym związany jest od 1964 roku, jako profesor zwyczajny językoznawstwa ogólnego i stosowanego od 1971. W tym samym roku objął stanowisko dyrektora Instytutu Językoznawstwa, którym kierował przez 30 lat. Ukształtował przez lata instytut, który stał się centrum badań językoznawczych w Europie, skupiającym międzynarodowe grono wizytujących uczonych, organizującym ważne specjalistyczne konferencje, przyciągającym studentów. Był profesorem wizytującym w licznych znakomitych uniwersytetach w USA – UCLA, Ohio State, Stanford, Maryland (Collitz professor), we Włoszech – wielokrotnie Scuola Normale Superiore, Uniwersytety w Rzymie, Bergamo, Maceracie, w Kanadzie – Uniwersytet w Montrealu, w Czechach – Uniwersytet w Pradze, w Hiszpanii – Uniwersytet Baskijski, w Holandii – Instytut Maxa Plancka, w Indiach – Mysore, w Grecji – Akademia Nauk w Atenach, w Szwajcarii – Universytet w Lozannie, w Słowenii – Uniwersytet w Lublanie. W 1979 roku wybrany został członkiem korespondentem, a w 1992 roku członkiem rzeczywistym Austriackiej Akademii Nauk, gdzie od lat pełni funkcje dyrektora instytutu (Instytut Lingwistyki Korpusowej i Technologii Tekstu) oraz przewodniczącego komisji (Komisja Językoznawstwa i Komunikacji). Obecnie kieruje też grupą roboczą psycholingwistyki komparatywnej w Instytucie Językoznawstwa. Prof. Dressler jest członkiem i pełnił istotne funkcje w wielu stowarzyszeniach językoznawczych i kongresach, np. był prezydentem Societas Linguistica Europaea, wiceprezydentem Società di Linguistica Italiana oraz Comité International Permanent des Linguistes. Poza narodową akademią, wybrany został zagranicznym członkiem nastepujących akademii nauk: Accademia della Crusca (Florencja), Duńska Akademia Nauk, Academia Europaea (gdzie pełni funkcję przewodniczącego sekcji językoznawczej), Accademia Nazionale dei Lincei, Rzym, Kongelike Norske Videnskabers Selskabs Akademi. Został honorowym członkiem towarzystw i akademii: Linguistic Society of America, Cercle Linguistique de Prague, Węgierskiej Akademii Nauk oraz Węgierskiego Towarzystwa Językoznawczego. Profesor Dressler otrzymał zaproszenia do wygłoszenia wykładów plenarnych na bardzo wielu ważnych konferencjach lingwistycznych w świecie. Doktorat honorowy nadały prof. Dresslerowi uniwersytety Sorbonne – Paris 5 oraz Uniwersytet w Atenach. Spośród innych nagród i wyróżnień wymienić warto Körner-Preis za badania terenowe w Bretanii oraz najnowszą z 2013 roku - Großer Kardinal-Innitzer-Preis für das Lebenswerk, jedną z najbardziej prestiżowych nagród przyznawanych naukowcom w Austrii. Wolfgang Dressler był redaktorem lub współredaktorem 7 pism, m.in. Wiener Linguistische Gazette, Die Sprache, Folia Linguistica. Jest lub był członkiem rad redakcyjnych 22 czasopism, m.in. Phonology, Morphology, Rivista di Linguistica, Clinical Linguistics and Phonetics, Neurolinguistics, jak również Poznań Studies in Contemporary Linguistics. Jest członkiem Rady Wydawniczej Cambridge University Press jak też recenzentem National Science Foundation w USA oraz odpowiednika w Kanadzie. Kraje europejskie, w których wykładał, poza Austrią, to Niemcy, Belgia, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Wielka Brytania, Włochy, Chorwacja, Litwa, Macedonia, Holandia, Norwegia, Polska, Rumunia, Rosja, Szwecja, Szwajcaria, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Czechy, Turcja, Węgry, łącznie w 26, a poza Europą: Egipt, Brazylia, Indie, Japonia, Kanada, Meksyk, USA, Wenezuela. Profesor Dressler wykłada i publikuje w językach niemieckim, angielskim, włoskim, francuskim i hiszpańskim, czyta w 12 językach, między innymi po polsku i rosyjsku, biegle posługuje się łaciną i greką, opublikował prace językoznawcze na temat 31 języków, m.in. na temat języka polskiego. Można powiedzieć z powodzeniem, że typologicznie i opisowo żaden język nie jest mu obcy. Kompetencje językowe jak i w wielu innych dziedzinach już wyżej wspomnianych mają niewątpliwy związek z fenomenalną wręcz pamięcią Profesora. Nota bene, jest też znakomitym pianistą. Prof. Wolfgang Dressler jest autorem blisko pięciuset publikacji (466 artykułów i 31 książek) z zakresu językoznawstwa ogólnego, teoretycznego, historycznego, indoeuropejskiego i stosowanego, twórcą teorii Morfologii Naturalnej i Językoznawstwa Naturalnego, specjalistą w dziedzinie fonologii i morfologii, akwizycji i patologii języka, socjolingwistyki, psycholingwistyki, pragmatyki, semiotyki oraz interdyscyplinarnych studiów nad językiem. Jego wkład w językoznawstwo jest olbrzymi. Z mojego punktu widzenia, główny atut jego podejścia do języka polega na centralnej roli mówcy – użytkownika języka. W konsekwencji, jego podejście jest holistyczne i obejmuje całokształt zachowań mówcy, wraz z istotnymi wewnętrznymi i zewnętrznymi dowodami językowymi. Epistemologia Dresslera opiera się na trzech podstawowych założeniach: wyjaśnienia powinny być funkcjonalne, mieć charakter preferencji oraz wywodzić się z zasad pochodzenia pozajęzykoznawczego, np. kognitywnych, semiotycznych czy fonetycznych. Funkcjonalizm pozwala na częściowe przewidywanie form na podstawie ich funkcji, np. kognitywna zasada najmniejszego wysiłku prowadzi do preferowania redukcji w mowie potocznej (powiemy raczej /neks taim/ niż /nekst taim/ lub /njem/ raczej niż /nje vjem/). Dzięki semiotycznej zasadzie figury i tła, nie tylko lepiej widzimy czarne na białym niż czarne na czarnym (lub białe na białym), ale również lepiej słyszymy pan i pani niż przestępstw z pstrągiem. Takie naturalistyczne podejście do badań nad językiem, zarówno oparte na zasadach jak i kierujące się danymi, skłania do perspektywy interdyscyplinarnej, co tak bogato ilustruje dorobek Profesora Dresslera i jego dążenie do współpracy w tak wielu dziedzinach. Wyniki tych badań mają istotne potencjalne zastosowanie na wszystkich tych polach aktywności ludzkiej , w które zaangażowany jest język: komunikacja i poznanie, przyswajanie języka, patologia, dyskurs, kontakt językowy i zagrożenie języków, nauczanie języków, i wiele innych. Powróćmy do życiorysu Profesora: profesjonalne kontakty i współpraca prof. Wolfganga Dresslera z Polską dotyczą Poznania, Warszawy i Krakowa. Współpraca z UAM sięga początku lat 1970-tych gdy wraz z prof. Jackiem Fisiakiem zainicjowali program oparty na umowie między Instytutem Językoznawstwa Uniwersytetu Wiedeńskiego i Instytutem Filologii Angielskiej UAM. Program ten trwał 30 lat. W jego ramach w Wiedniu nauczali adiunkci z Instytutu Filologii Angielskiej, Instytutu Językoznawstwa, Instytutu Filologii Germańskiej i Instytutu Lingwistyki Stosowanej UAM. Ich pobyty owocowały powstawaniem rozpraw habilitacyjnych oraz wspólnych publikacji opartych na podjętych wspólnie badaniach. Przez lata prof. Dressler recenzował rozprawy doktorskie, habilitacyjne oraz służył konsultacjami i pełną oddania pomocą naukową naszym badaczom. Wielokrotnie pisał również dla pracowników UAM recenzje, rekomendacje i zaproszenia na konferencje. Był wielokrotnym gościem w Poznaniu, wykładał, prowadził seminaria, brał udział w konferencjach. Dzięki inicjatywie Profesora nawiązano również współpracę między językoznawcami PAN i AAN, która owocuje wymianą naukową oraz wspólnymi projektami i publikacjami. W uznaniu zasług naukowych i dydaktycznych, jakie prof. Wolfgang U. Dressler oddał dla UAM, otrzymał on w 2009 roku medal naszego Uniwersytetu. Jego znajomość polskiego językoznawstwa zawsze imponowała mnie i moim kolegom. Prof. Dressler odwiedził 10 krajów słowiańskich; połowę z tych wizyt stanowiły pobyty w Polsce. Szczególnie intensywnie odwiedzał Polskę po roku 1980, pomagał kolegom, uczestniczył w mszy ks. Popiełuszki w Warszawie, wspomagał datkami Solidarność. W Poznaniu zawiązał trwałe przyjaźnie, dzięki którym czuje się tu jak w domu. Mówiłam o Dresslerze jako renesansowym badaczu, Dresslerze jako językoznawcy, Dresslerze jako mentorze i mistrzu, Dresslerze jako liderze grupy, Dresslerze jako twórcy swej własnej szkoły myślenia, Dresslerze jako człowieku szlachetnym. Proszę przez chwilę pozwolić mi powiedzieć o Ullim. Ulli – tak mówią do niego przyjaciele. A zatem, Ulli to pracoholik, który śpi minimalną ilość godzin, jest bezustannie zajęty i w pośpiechu by wypełnić kolejne zadanie, napisać kolejny artykuł, wziąć udział w kolejnym spotkaniu. W jego Instytucie zwykli nazywać go potajemnie „Dressler Stressler” (Ulli, wybacz). To zresztą zaraźliwe, co mogę potwierdzić ponieważ i mnie się udzieliło. Lecz Ulli jest też wielkim miłośnikiem sztuki, muzykiem, ekspertem w zakresie stylów w architekturze, koneserem kuchni, osobą o rzadkim wyrafinowaniu estetycznym. Ulli to Wiedeńczyk z częściowo włoską duszą. Muszę przyznać, że jego przeogromna szeroka wiedza w obrębie humanistyki może przytłaczać a nawet …irytować: na koncercie czyta nuty, w muzeum oprowadza nas ekspercko prezentując eksponaty, w jakimkolwiek historycznie ważniejszym mieście opowiada nam historię każdego kamienia… Ulli Dressler jest człowiekiem wyjątkowym. Nadanie Profesorowi Wolfgangowi U. Dresslerowi najwyższej godności naszego Uniwersytetu byłoby ukoronowaniem znakomitej współpracy Profesora z UAM, a dla naszej społeczności akademickiej zaszczytem. Prof. zw. dr hab. Katarzyna Dziubalska-Kołaczyk Promotor i Dziekan Wydział Anglistyki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań