KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW

KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI
RODZICÓW DLA
PSYCHOSPOŁECZNEGO
ROZWOJU DZIECKA
Małgorzata Sitarczyk
Zakład Psychologii Wychowawczej
i Psychologii Rodziny
Instytut Psychologii UMCS
ZNACZENIE RELACJI
RODZICE - DZIECI



Rodzina to system składający się z genetycznie i
historycznie niepowtarzalnych jednostek, w którym
panuje miłość, zrozumienie, akceptacja, rozwój dzieci
i rodziców oraz poszanowanie godności drugiego
człowieka.
Życie rodzinne stanowi naturalny program
wychowania.
W strukturze życia rodzinnego najistotniejsze dla
wychowania są relacje rodzice-dzieci.
Bezsprzecznie związek pomiędzy dzieckiem a rodzicami jest
najsilniejszym związkiem międzyludzkim. A. Kepiński 1976
ZNACZENIE RELACJI
RODZICE - DZIECI
FUNKCJE SOCJALIZACYJNO-WYCHOWAWCZE:
 zaspokojenie
potrzeb psychicznych
 wyrażanie uczuć
 porozumiewanie się
 uczenie zachowań
 dostarczanie wzorów
CECHY FORMALNE RELACJI RODZICE-DZIECI
 długotrwałość
 stabilność
To w rodzinie dowiadujemy się kim jesteśmy,
budujemy swoją tożsamość. John Bradshaw, 1997
NIEOBECNOŚĆ RODZICÓW JAKO NAJWIĘKSZY
BŁĄD W PROCESIE WYCHOWANIA DZIECKA
Przerwa w rodzicielstwie w sensie emocjonalnym
i organizacyjnym.
 Wychowywanie przez rzeczy.
 Autonomia pozostawiona dziecku- nieadekwatna
do jego możliwości poznawczych,
intelektualnych, emocjonalnych i społecznych.
 Względne znaczenie czasu nieobecności rodziców.
 Słaby kontakt emocjonalny z rodzicami
przyczynia się do zakłócenia oddziaływań
wychowawczych.

Dzieciom potrzeba ciepła uczuciowego, tak jak roślinom
potrzebne jest słońce. Stefan Szuman
CECHY RELACJI Z DZIECKIEM
W RODZINACH Z CZASOWO
NIEOBECNYM OJCEM LUB MATKĄ
Zaburzone funkcje • Frustracja potrzeb psychicznych dziecka
socjalizacyjno• Problemy z wyrażaniem uczuć
• Zaburzenia komunikacji
wychowawcze
Zaburzone funkcje
socjalizacyjnowychowawcze
Cechy formalne
relacji rodzicedzieci
• Brak wzorów do naśladowania
• Brak modeli osobowych do identyfikacji
• Relacje nieciągłe, okazjonalne
• Relacje niestabilne
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
Frustracja
potrzeby
bezpieczeństwa
Frustracja
potrzeby miłości
Frustracja
potrzeby bycia
ważnym dla
rodziców
•Brak poczucia bezpieczeństwa.
•Smutek, obniżony nastrój.
•Poczucie osamotnienia.
•Tęsknota.
•Poczucie odrzucenia.
•Przewaga negatywnych emocji.
•Poszukiwanie oparcia w dorosłych.
•Poszukiwanie akceptacji w grupie rówieśniczej.
•Ucieczka w cyberprzestrzeń.
•Podejmowanie zachowań ryzykownych.
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
Problemy z
wyrażaniem
uczuć
• Przewaga emocji negatywnych.
• Poszukiwanie wsparcia
emocjonalnego.
• Stany depresyjne.
• Zamykanie się w sobie.
• Izolacja emocjonalna.
• Poczucie pustki.
• Bezdomność psychiczna.
• Przygodne związki z osobami
dorosłymi kompensujące pustkę i
osamotnienie w domu.
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
Zaburzenia
komunikacji
• Brak szczerości.
• Problemy w wyrażaniu
siebie.
• Brak umiejętności
wyrażania emocji i uczuć.
• Przewaga komunikatów
instrumentalnych.
• Ucieczka w cyberprzestrzeń.
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
Brak wzorów
do
naśladowania
• Poczucie niskiej wartości.
• Problemy z
funkcjonowaniem w rolach
społecznych.
• Nierealistyczne
wyobrażenia na temat roli
kobiety i mężczyzny.
• Zaradność, spryt życiowy.
• Cynizm.
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
Brak modeli
do
identyfikacji
• osobowość lękowa,
• niska motywacja osiągnięć,
• niska samoocena,
• niezdolność do rezygnacji z bieżących
nagród dla korzyści,
• brak cierpliwości,
• impulsywność,
• niska odporność na stres
• problemy w sferze moralnej, skłonność
do naruszania norm moralnych,
• hedonizm,
• skoncentrowanie na sobie, egoizm.
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
Relacje
nieciągłe
• Zaniedbywanie nauki.
• Rezygnacja z
dodatkowych zajęć.
• Brak poczucia
stabilizacji życiowej.
• Przygodne
znajomości.
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW
DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU
DZIECKA
• Zmienność nastrojów.
• Impulsywność.
• Nerwowość.
Relacje
• Niepewność życiowa.
niestabilne
• Trudności w
zawieraniu przyjaźni.
REAKCJE DZIECKA NA ROZŁĄKĘ
Z RODZICAMI





Faza zaprzeczania, w której dziecko nie chce pogodzić się
z zaistniałą sytuacją, reaguje na nią wycofaniem lub
niegrzecznym zachowaniem;
Faza złości, w której dziecko kieruje złość na rodziców,
nauczycieli i rówieśników;
Faza godzenia, charakteryzująca się zmianą zachowania,
by przypodobać się rodzicom;
Faza depresji jest wynikiem bezradności i braku
rezultatu starań o powrót rodziców(rodzica), towarzyszy
temu poczucie osamotnienia, apatia, przygnębienie;
Faza pogodzenia się, w której dziecko stara się
zaakceptować nową sytuację.
KOREATY NEGATYWNYCH/POZYTYWNYCH
WPŁYWÓW ROZŁĄKI Z RODZICAMI
NA ROZWÓJ PSYCHOSPOŁECZNY DZIECKA
Charakter doświadczenia migracyjnego.
 Czas trwania rozłąki.
 Kontakt z dzieckiem i rodziną pozostającą w
kraju.
 Zakres i jakość opieki sprawowanej nad
dzieckiem pozostającym w kraju.
 Zasoby osobiste i środowiskowe dziecka.
 Sytuacja rodziny przed migracją zarobkowa
rodziców.

CO WARTO PRZECZYTAĆ?
Adamski F. (2002). Rodzina. Wymiar społecznokulturowy. Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków.
 Bradshaw J. (1994). Zrozumieć rodzinę. Kraków.
 Dyczewski L. (2003). Rodzina twórcą i
przekazicielem kultury. Towarzystwo Naukowe
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.
 Kawula S. (2005). Kształty rodziny współczesnej:
szkice familiologiczne. Wyd. Adam Marszałek,
Toruń.
 Plopa M.(2005). Więzi w małżeństwie i rodzinie.
Metody badań. Kraków.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!