Pobierz jako plik PDF - Państwowa Służba Hydrogeologiczna

Transkrypt

Państwowa Służba Hydrogeologiczna
http://psh.gov.pl/leksykon/leksykon_przydatnych_terminow/w-z.
html
V-Ż
VPDB (Vienna PDB) - wzorzec izotopowy tlenu I wodoru wody VSMOW (Vienna SMOW) - wzorzec izotopowy tlenu i wodoru wody
Wzorce izotopowe pierwiastków lekkich
Izotop
Stosunek
izotopowy
D/H
Zawartość Stosunek izotopowy
Materia
procentowa
we wzorcu
pomiarowa
2H (D)
0.015
VSMOW (155.76e-3) H2O, materia
organiczna
6Li
6Li/7Li
7.5
LSVEC (8.32e-2) wody, minerały
11B
11B/10B
80.1
NBS951 (4.04362) wody, minerały
13C
13C/12C
1.11
VPDB (1.1237e-2)
węglany,
materia
organiczna
15N
15N/14N
0.366
AIR N2 (3.677e-3) NO3, N2, NH4
18O
18O/16O
0.204
VSMOW (2.0052e-3) H2O, węglany
siarczany
azotany,
fosforany
34S
34S/32S
4.21
CDT 4.5005e-2
siarczany,
siarczki
37Cl
37Cl/35Cl
24.23
SMOC (0.324)
chlorki
Warstwa wodonośna - oznacza warstwę lub warstwy skał lub inny poziom geologiczny o
znaczącym rozprzestrzenieniu w planie, wystarczającej porowatości i przepuszczalności,
umożliwiające znaczący przepływ wód podziemnych lub pobór znaczących ilości wód podziemnych.
Jest ośrodek skalny o pełnym nasyceniu mający zdolność do gromadzenia, przewodzenia wód
wolnych oraz do oddawania pod wpływem wytworzonej różnicy ciśnień piezometrycznych. Można
wyróżnić warstwy wodonośne o zwierciadle swobodnym i naporowym, a wedle charakteru ośrodka
hydrogeologicznego klasyfikujemy warstwy wodonośne jako jednorodne i niejednorodne, izotropowe
i anizotropowe.
Weryfikacja modelu matematycznego (calibration and verification of simulation model) procedura polegająca na porównywaniu reakcji modelu na zadane wymuszenia z reakcjami systemu
rzeczywistego i analizie zgodności między danymi generowanymi przez oba te układy. Zasadą jest,
że do weryfikacji wykorzystuje się inny zestaw danych niż do identyfikacji (tarowania) modelu.
Wezbranie rzeki (freshet) – podnoszenie się stanu wody w korycie rzeki pod wpływem
intensywnego zasilania opadami, topnienia śniegów i lodu a w ujściowym odcinku pływami lub
spiętrzeniami sztormowymi morza.
Węgiel 14C - powstaje głównie w atmosferze w wyniku oddziaływania wtórnych neutronów
(generowanych przez cząstki promieniowania kosmicznego) na atomy azotu wg schematu 14N + n =
14C + p + 0,626 MeV. Powstały izotop zostaje w ciągu kilku godzin utleniony, tworząc CO2, przy
czym mimo wyraźnego zróżnicowania w wielkości strumienia neutronów wtórnych w zależności od
szerokości geograficznej (ok. 3,5 razy większej w rejonie równika w stosunku do okolic biegunowych)
rozkład 14C w atmosferze ziemskiej jest dość równomierny, a obserwowane różnice nie przekraczają
5%. Okres półtrwania 14C wynosi 5730 lat; w wyniku przemiany b - tworzy się ponownie 14N. Średni
czas przebywania 14C w atmosferze wynosi około 10 lat.
Radiowęgiel utworzony w atmosferze a następnie utleniony do postaci 14CO2 zostaje włączony do
obiegu geochemicznego i wykorzystywany jest m.in. w hydrogeologii do „datowania” wód
Wydrukowano dnia 2017-03-02 1:36:15, strona: 1/14
html
podziemnych.
Wgłębny system wodonośny zwykłych wód podziemnych (deep fresh water aquifer) obejmuje zbiornik o bardzo powolnej wymianie wód, słabym kontakcie hydraulicznym z podstawową
siecią hydrograficzną, o polu hydrodynamicznym w niewielkim stopniu kształtowanym przez dolinne
strefy drenażowe układów krążenia zlewniowego, drenowany w ramach regionalnych układów
krążenia wód podziemnych odpływem do dolin rzek głównych poprzez płytsze poziomy wodonośne w
warunkach utrudnionego kontaktu hydraulicznego.
„Wiek” wód podziemnych („age” of groundwater)- termin umowny, którym określa się czas jaki
upłynął od momentu infiltracji wody atmosferycznej lub od momentu uformowania składu
izotopowego jej składników w wyniku procesów fizyczno-chemicznych zachodzących w strefie
przypowierzchniowej do czasu poboru próbki wody podziemnej. Umowność ta wynika z faktu, iż
określany jest wiek najbardziej prawdopodobny czyli tzw. czas przebywania izotopu w systemie
wodonośnym (residence time), co nie zawsze pokrywa się z czasem przebywania wody w tym
systemie. Z większą ścisłością termin ten może być stosowany w odniesieniu do wód uwięzionych w
osadach dennych zbiorników wodnych, a więc tam gdzie nie zachodzi ani migracja wody, ani
naturalnego znacznika izotopowego.
WróćWiertnica (drilling rig) – urządzenie do wykonywania otworów wiertniczych metodą obrotową
lub udarową.
Wody alkaliczne (alkaline water) → wody o wysokiej zasadowości, wywołanej obecnością
wodorowęglanów, wodorotlenków i węglanów metali alkalicznych (sodu i potasu) oraz metali ziem
alkalicznych (wapnia i magnezu).
Wody artezyjskie (artesian water) – nazywane wodami naporowymi, które wypływają ze studni
samoczynnie na powierzchnię terenu. Studnie takie nazywamy artezyjskimi lub studniami z
samowypływem. Nazwa pochodzi od prowincji Artois we Francji, której łacińska nazwa z czasów
Cesarstwa Rzymskiego brzmiała Artesium. Już w średniowieczu wykonywane tam studnie wyróżniał
się samowypływem wód. Wyróżniane są także niecki i baseny artezyjskie, np. niecka warszawska,
niecka łódzka oraz basen paryski, londyński lub lombardzki. Wody błonkowate (film/pellicular water) - wody fizycznie związane siłami elektrycznymi dzięki
ładunkom elektrostatycznym cząsteczek wody – dipoli wody otaczającej ziarno mineralne w ośrodku
gruntowym. Ilość wody błonkowatej nazywana jest wilgotnością molekularną i wyrażana w % suchej
masy gruntu. Im mniejsze są ziarna mineralne gruntu, tym większa jest jego wilgotność molekularna.
Woda dostępna (available water/available moisture)→ maksymalna ilość wody dostępnej dla roślin
przemieszczającej się przez strefę korzeniową, która wskutek różnic ciśnienia osmotycznego między
wodą glebową i płynami komórkowymi, może być przyswojona przez rośliny. W.d. jest różnicą
między polową pojemnością wodną a wilgotnością określoną dla punktu więdnięcia roślin.
Woda drenażowa (water from drainage) - wody gruntowe (podziemne) odprowadzane rurociągami,
rowami, systemami drenów z odwadnianych terenów. W.d. nie są kierowane do oczyszczalni ścieków
a ich jakość zależy od wód I poziomu wodonośnego i stanu sanitarnego gleby.
Wody glauberskie - wody mineralne, w których dominują jony siarczanowo-sodowe.
Wody głębinowe (connate water) – wody występujące na dużych głębokościach, praktycznie
wyłączone z obiegu, o bardzo długim czasie przebywania w ośrodku skalnym i zmienionym składzie
chemicznym wskutek interakcji z ośrodkiem skalnym, przemian fazowych minerałów podczas
diagenezy i najczęściej o wysokich ciśnieniach złożowych wywołanych oddziaływaniem procesów
elektroosmotycznych (membranowych). Wydrukowano dnia 2017-03-02 1:36:15, strona: 2/14
html
Wody grawitacyjne (gravitational water) – wody wolne (grawitacyjne) są wodami które pod
wpływem gradientu hydraulicznego przemieszczają się w warstwach wodonośnych w procesie
filtracji lub przesiąkania, w przeciwieństwie do wód fizycznie lub chemicznie związanych i wód
zawieszonych.
Wody gruntowe (groundwater) - wody podziemne o swobodnym zwierciadle, występujące w
warstwach wodonośnych nie izolowanych od powierzchni osadami słabo lub bardzo słabo
przepuszczalnymi. Są zasilane bezpośrednio wskutek infiltracji części opadów i są wrażliwe za
zanieczyszczenia z powierzchni terenu.
Wody infiltracyjne (infiltration water) – wody powstałe z opadów, przenikające pod wpływem
grawitacji przez strefę aeracji (strefa o niepełnym nasyceniu) i zdążające do strefy saturacji (strefa o
pełnym nasyceniu). →Infiltracja. Wody infiltracyjne w części mogą być →wodami związanymi.
Wody kapilarne (capillary water) - wody w strefie aeracji, utrzymywane w bardzo wąskich porach i
szczelinach skał dzięki siłom molekularnym, analogicznie do zjawiska włoskowatości w kapilarach.
Woda kapilarna wypełnia wolne kanaliki lub pory ponad swobodnym zwierciadłem wód podziemnych,
w strefie wzniosu kapilarnego. Występuje ona również w strefie aeracji ponad strefą saturacji w
soczewach osadów o dużej dyspersji - o bardzo drobnych ziarnach mineralnych, np. w piaskach
pylastych i mułkach. Wysokość wzniosu kapilarnego w pyłach i glinach dochodzi do kilku metrów.
Wody krasowe (karst water) - wody wolne przebywające w ośrodku skalnym podlegającym
procesom krasowym. Są to zazwyczaj wapienie, gipsy, dolomity a w suchym klimacie również
formacje salinarne, w tym złoża soli kamiennej.
Wody krasowe wypełniają w całości lub częściowo pustki skalne w formie tuneli, rynien, szczelin,
jaskiń i kanałów. W praktyce występują wody szczelinowo-krasowe.
Wróć
Wody konstytucyjne (chemically combined water) - wody chemicznie związane, która wchodzą w
skład minerałów, występuje w strukturach sieci jonowych, głównie krzemianów i glinokrzemianów.
Wody krystalizacyjne (water of crystallization) - woda chemicznie związana, wchodząca w skład
sieci krystalicznych minerałów.
Wody lecznicze (therapeutic water) - wody mineralne i słodkie (zwykłe) uznane przez ministra
Zdrowia i Opieki Społecznej za mające właściwości lecznicze, niezanieczyszczone pod względem
chemicznym i mikrobiologicznym, o naturalnej zmienności cech fizycznych i chemicznych (w
granicach dopuszczalnych wahań), Wody te są uznane za kopalinę, których wydobycie podlega
prawu górniczemu i geologicznemu. Badaniem własności leczniczych wód i ich stosowaniem w
lecznictwie zajmuje się balneologia. Klasyfikacja w. leczniczych zawiera następujące podstawowe
typy chemiczne wód: wodorowęglanowe, chlorkowe i siarczanowe.
Do wód leczniczych zalicza się wody podziemne (mineralne i/lub swoiste), spełniające, co najmniej
jeden z następujących warunków:
zawartość rozpuszczonych składników mineralnych stałych – nie mniej niż 1000 mg/dm3
zawartość jonu żelazawego – nie mniej niż 10 mg/dm3
zawartość jonu fluorkowego – nie mniej niż 2,0 mg/dm3
zawartość jonu jodkowego – nie mniej niż 1 mg/dm3
zawartość siarki dwuwartościowej – nie mniej niż 1 mg/dm3
zawartość kwasu metakrzemowego – nie mniej niż 70 mg/dm3
zawartość radonu – nie mniej niż 74 Bq
html
zawartość dwutlenku węgla niezwiązanego – nie mniej niż 250 mg/dm3 .
Aktualnie złoża wód leczniczych, spełniające powyższe warunki, znajdują się w 72 miejscowościach,
wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 14.02.2006 r. w sprawie złóż wód
podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do
kopalin podstawowych ( Dz. U. Nr 32, poz. 220 ). Do wód leczniczych zalicza się również wody
podziemne występujące we wszystkich jednostkach geologicznych, jeśli zawartość wolnego
dwutlenku węgla przekracza 250 mg/dm3.
Wody mineralne (mineral water) - wody podziemne o znacznym stężeniu rozpuszczonych
substancji mineralnych. Sucha pozostałość S, tych wód przekracza 1 g/dm3 a w skrajnych
przypadkach dochodzi do 350 g/dm3. Wody podziemne (mineralne) zawierają składniki w kilku
postaciach: rozpuszczone gazy, jony, pary jonowe, kompleksy a także substancje koloidalne i
zawiesiny. W zależności suchej pozostałości stosowana jest klasyfikacja:
wody słabo zmineralizowane 1<S<3 g/dm3,
wody średnio zmineralizowane 3<S<10 g/dm3 (inaczej słonawe lub brakiczne),
wody silnie zmineralizowane (inaczej słone) 10<S<35 g/dm3,
solanki - zawierają ponad 35 g/dm3 rozpuszczonych substancji w 1 dm3.
Wody osmotyczne (osmotic water) →Wody błonkowate, woda słabo związana z cząstkami
mineralnymi gruntu (skały). Utrzymywana przez siły osmotyczne.
Wróć
Wody podziemne (groundwater) - wody, występujące w porach, szczelinach lub pustkach
krasowych ośrodka skalnego skorupy ziemskiej. W zależności od rodzaju skał i występujących w nich
wolnych przestrzeni wyróżniamy wody porowe, wody szczelinowe i wody krasowe, a w przypadku
złożonych ośrodków: wody porowo-szczelinowe i szczelinowo-krasowe. Zasadnicza część wód
podziemnych w klimacie umiarkowanym pochodzi z infiltracji opadów atmosferycznych a
dodatkowo, do kilkunastu procent z kondensacji pary wodnej w strefie aeracji (nienasyconej).
Dawniej wskazywano również na możliwość występowania wód juwenilnych powstających przez
wydzielanie się pary wodnej z roztworów magmowych (obszary aktywnego wulkanizmu lub na
których mają miejsce procesy postwulkaniczne). Na dużych głębokościach, poniżej 1000 m część
wód podziemnych powstaje przez odwodnienie minerałów wskutek ich przemian fazowych na dużej
głębokości. Są to wody konstytucyjne. W osadach dawnych zbiorników wodnych (morza i jeziora)
zachowują się wody reliktowe nazywane również syn sedymentacyjnymi.
Wody podziemne powstałe z opadów atmosferycznych (wody infiltracyjne), przenikają pod wpływem
grawitacji w głąb Ziemi, poprzez warstwę gleby i podglebia (strefa aeracji). W tej strefie
zatrzymywana jest pewną ich część wód tzw. błonkowatych wskutek wiązania siłami
elektrostatycznymi z ziarnami gruntu otoczonymi wodą higroskopijną. Ta część wód związanych,
która utrzymywana jest bezpośrednio z ziarnami mineralnymi siłami molekularnymi wskutek
adsorpcji nosi nazwę wód higroskopijnych. Wody higroskopijne mają odmienne właściwości fizyczne
od wód wolnych, np. ich gęstość dochodzi do 2 kg/dm3, temperatura zamarzania 780C, nie mają
możliwości ruchu i nie przenoszą ciśnień hydrostatycznych. Do wód związanych zaliczone są wody
chemicznie związane, które wchodzą w wiązania z siecią krystalograficzną minerałów ilastych,
gipsów i innych. Wydrukowano dnia 2017-03-02 1:36:15, strona: 4/14
html
Woda wolna podlegająca siłom grawitacji (wody grawitacyjne) zatrzymuje się w sprzyjających
warunkach na nieprzepuszczalnych lub słabo przepuszczalnych warstwach ciągłych lub w postaci
soczew w strefie aeracji, gdzie tworzy się woda zawieszona. Woda kapilarnie zawieszona istniej w
strefie wzniosu kapilarnego nad zwierciadłem wód podziemnych pod wpływem sił spójności i
przylegania, Wyróżniana jest woda kapilarnie zawieszona w strefie aeracji i wodę kapilarną właściwą
w przypadku jej ciągłości ze strefą saturacji (strefa nasycona).
Pozostała, główna część wód infiltracyjnych dąży pod wpływem siły ciężkości w głąb skorupy
ziemskiej do strefy saturacji strefy nasyconej), tworząc poziom wodonośny (warstwę wodonośną) lub
zespół warstw wodonośnych, co nazywane jest zbiornikiem wód podziemnych. Wody w warstwach
wodonośnych gromadzą się ponad warstwą praktycznie nieprzepuszczalną dla wody (np. iłu), tj. nad
warstwą o dużym oporze hydraulicznym. Granicę strefy aeracji i saturacji stanowi powierzchnia
zwierciadła wody, które w tym przypadku ma charakter swobodny. Zwierciadło wód podziemnych
jest umowną powierzchnią na której ciśnienie hydrostatyczne równe jest atmosferycznemu. W
przypadku zniszczenia strefy wzniosu kapilarnego podczas wykonywania wykopu lub studni na
granicy ośrodka nasyconego i nienasyconego pojawia się swobodne zwierciadło wody.
Wody podziemne w strefie saturacji (nasyconej) podlegają przepływom pod wpływem grawitacji od
obszarów zasilania (strefy wododziałowe), w których istnieje największa wartość wysokości
hydraulicznej w kierunku dolin rzecznych i zbiorników wód powierzchniowych, gdzie zachodzi drenaż
wód podziemnych. W przypadkach złożonej budowy geologicznej, gdy warstwa wodonośna
występuje pod przykryciem warstw bardzo słabo przepuszczalnych zasilanie wód podziemnych
zachodzi poprzez przesączanie się wód infiltracyjnych – zasilanie pośrednie lub następuje dopływ
podziemny – lateralny z innego obszaru, gdzie zachodzi infiltracja wód opadowych. Zwierciadło wody
ma w tym przypadku najczęściej charakter napięty i nazywane jest napiętym zwierciadłem wód
podziemnych.
W zależności od głębokości występowania wód podziemnych w profilu pionowym oraz
rozmieszczenia warstw wodonośnych i warstw je rozdzielających wyróżniamy:
wody przypowierzchniowe, potocznie nazywane podskórnymi (lub z jęz. greckiego
hipodermicznymi),
wody gruntowe, oddzielone od powierzchni terenu strefą aeracji,
wody wgłębne, oddzielone od powierzchni terenu warstwami słabo przepuszczalnymi,
występują często poniżej jednego lub nawet kilku warstw wodonośnych,
wody głębinowe, występujące na dużej głębokości, praktycznie wyłączone z systemu krążenia
wód podziemnych i podlegające powolnym przemieszczeniom wskutek gradientów pól
osmotycznego, elektrycznego, termicznego a także pod wpływem przemian fazowych
minerałów i uwolnień i gazów w skorupie ziemskiej. Często towarzyszą złożom kopalin.
Litologia ośrodka skalnego, głębokość występowania, przemiany mineralne wskutek procesów
diagenezy i czas przebywania wody w środowisku skalnym kształtuje ich skład chemiczny i wielkość
mineralizacji wody. Na podstawie zawartości rozpuszczonych substancji mineralnych wyróżniamy:
wody słodkie (zwykłe) o mineralizacji ogólnej do 1g/dm3 ,
wody mineralne o mineralizacji ogólnej powyżej 1 g/dm3 .
Wróć
Wody porowe (porous water) - wody wolne podlegające siłom grawitacji. Wody interstycjalne,
wypełniające puste przestrzenie między ziarnami mineralnymi, np. żwirów, piasków.
html
Wody potencjalnie lecznicze (prospective therapeutic water) – zwyczajowa nazwa wód
mineralnych (zawierających co najmniej 1000 mg/dm3 rozpuszczonych składników stałych) i/lub
swoistych, nie uznanych rozporządzeniem Rady Ministrów za kopaliny, które spełniają wymogi wód
leczniczych. Wody te były lub w przyszłości mogą zostać zaliczone do kopalin.
Wody publiczne (state’s water)- wody stanowiące własność Skarbu Państwa, do których należą:
morze terytorialne, śródlądowe wody powierzchniowe, wody podziemne o ile ustawa prawo wodne
nie stanowi inaczej oraz inne wody śródlądowe na mocy specjalnych porozumień.
Wody prywatne (private water) - wodami prywatnymi mogą być w. stojące w stawach, jeziorach w.
w studniach znajdujących się na prywatnych gruntach, wody w kanałach i rowach melioracyjnych o
szerokości w dnie do 1,5 m. Wody te stanowią własność indywidualną lub spółdzielczą.
Wody przypowierzchniowe (close to surfach water/hipodermic water) – inaczej →wody podskórne
(hipodermiczne), których zwierciadło swobodne występuje przy powierzchni terenu. W przypadku
w.p. nie występuje strefa aeracji. w. przejściowe do wód powierzchniowych, występują w podmokłych
dolinach rzek, obszarach bagiennych, w sąsiedztwie nizin pojeziernych lub nadmorskich.
Wody radoczynne (radioactive water) - wody zawierające rozpuszczone pierwiastki
promieniotwórcze i wykazujące naturalną radoczynność wód. Radoczynność ta pochodzi od
izotopów; 40K, Rn, Ra, Th i in., których zwiększone ilości występują w kwaśnych skałach
krystalicznych. Wody radoczynne wykazują powyżej 2 nCi/dm3. Występują w wyrobiskach głębokich
kopalń – wody kopalniane a także w źródłach na obszarze Sudetów.
Wody reliktowe (relic water, brines) - → wody występujące w strefie utrudnionej wymiany, o bardzo
długim czasie przebywania w ośrodku skalnym, które infiltrowały w warstw wodonośnych w
minionych epokach geologicznych - paleoinfiltracyjne, lub wody uwięzione w przestrzeniach
międzyziarnowych w trakcie gromadzenia warstw geologicznych na dnie zbiorników wodnych w
minionych epokach - synsedymentacyjne.
Wody słodkie (fresh water) – nazywane również wodami zwykłymi o mineralizacji ogólnej poniżej 1
g/dm3.
Wody swoiste (low mineralized therapeutic water) – wody lecznicze o niskiej mineralizacji poniżej 1 g/dm3, lecz o uznanych właściwościach leczniczych, np. w. żelaziste, jodkowe, fluorkowe.
Wody stołowe (table water) - wody butelkowane, pasteryzowane, często uzdatniane, przygotowane
do konsumpcji i znajdujące się w handlu. Mineralizacja ogólna tych wód nie powinna przekraczać 3
g/dm3.
WróćWody podziemne stojące (stagnant groundwater) – wody powierzchniowe zmagazynowane w
naturalnych lub sztucznych zbiornikach, np. stawy, wyrobiska, zbiorniki retencyjne, osadniki. jeziora.
Wody termalne (thermal water) – do wód termalnych zalicza się wody podziemne występujące we
wszystkich jednostkach geologicznych, z których wydobywana woda ma na wypływie z ujęcia
temperaturę co najmniej 20˚C, z wyjątkiem wód odprowadzanych z odwadniania czynnych zakładów
górniczych i odwadniania nieczynnych wyrobisk.
Wody termalne w Polsce i ich wykorzystanie (thermal water in Poland) - do 2010 r. funkcjonowały
w Polsce następujące zakłady geotermalne, wykorzystujące wody do celów grzewczych i rekreacji :
Stargard Szczeciński, Pyrzyce, Uniejów, Mszczonów, Słomniki i Bańska-Biały Dunajec.
Wody termalne wykorzystywane do celów leczniczych:
Miejscowość
Temperatura wody
Wykorzystanie
html
Cieplice
Lądek-Zdrój
Ciechocinek
[st. C]
21-83
25-44
26-31
kąpiele, kuracja pitna
Kąpiele
kąpiele, inhalacje, warzelnia
soli
Ustroń
20-22
kąpiele, inhalacje
Konstancin
21
Inhalacje
Iwonicz-Zdrój
20-24
warzelnia soli
Marusza
41
kąpiele, inhalacje
Wody włoskowate (capillary water) - →wody kapilarne.
Wody wsiąkowe - wody infiltrujące z powierzchni wgłęb warstw skalnych przez ośrodek o
niepełnym nasyceniu, podlegająca sile ciężkości, która po pewnym czasie łączy się z wodą gruntową,
zasilająca wody podziemne.
Wody wgłębne (water of confined aquifer)- wody podziemne występujące warstwach wodonośnych
izolowanych od powierzchni terenu warstwami słabo przepuszczalnymi, o długim czasie przebywania
w ośrodku skalnym. Wody o napiętym zwierciadle. Mają warunki artezyjskie lub subartezyjskie.
Wyróżniają się powolną wymianą w ośrodku skalnym w wyniku zasilania przez przesączanie.
Wody wolne (gravitational water) - wody przemieszczające się pod wpływem sił grawitacji w
przestrzeniach między ziarnami mineralnymi, w szczelinach i w tunelach krasowych. Wypływają na
powierzchnią terenu w źródłach, są eksploatowane w studniach, zasilają strumienie, jeziora i rzeki.
Wody wsiąkowe (infiltrational/percolation water) woda z opadów infiltrująca, przemieszczająca się
grawitacyjnie przez strefę aeracji do warstwy wodonośnej.
Wróć
Wody zawieszone (perched water)- wody występujące w zbiornikach o małej pojemności, w strefie
aeracji (o niepełnym nasyceniu), przeważnie utrzymywane na powierzchni warstw słabo
przepuszczalnych w formie soczew. Wyróżnia się także wody kapilarnie zawieszone, utrzymywane w
strefie aeracji (ośrodku nienasyconym) w warstwach bardzo drobnoziarnistych wskutek działania sił
molekularnych.
Wody złożowe (water of deposit) – głębinowe wody podziemne towarzyszące kopalinom lub
występujące w tej samej warstwie co złoże kopaliny.
Wody zmineralizowane (mineralized water, brines - solanki) - solanki to wody o mineralizacji
ogólnej wynoszącej co najmniej 35 g/dm3, których głównymi składnikami rozpuszczonymi są jony:
chlorkowy, sodowy i wapniowy. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 14.02.2006 r. w sprawie złóż
wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do
kopalin podstawowych ( Dz. U. Nr 32, poz. 220 ) do solanek zalicza jedynie wody ze złoża w
miejscowości Łapczyca.
Wody źródlane (spring water) - wody wypływające na powierzchnię terenu ze źródeł, tj. w
miejscach gdzie zwierciadło wód gruntowych pokrywa się z powierzchnią terenu.
Woda zwykła – słodka (fresh water) → w. podziemna o niskiej mineralizacji (poniżej 1 g/dm3 ) i o
temperaturze poniżej 20 0C nie będąca w. leczniczą.
Woda żelazista (ferruginous water) → w. uznana za leczniczą zawierająca powyżej 10 mg Fe/kg
html
Wodolecznictwo (hydrotherapy, water treatment) - →wykorzystanie wody do celów
terapeutycznych, natrysków, kąpieli, picia i irygacji.
Wodochłonność (water absorbability) - zdolność pochłaniania wody przez skałę. Wyrażana jest
ilorazem objętości wody wypełniającej pory lub szczeliny w skale do objętości skały.
Wodonośność (water-bearing) – właściwość ośrodka skalnego polegająca na zdolności do
gromadzenia, przewodzenia i oddawania wody wolnej pod wpływem wytworzonej różnicy ciśnień, np.
w studni.
Wskaźnik chlorkowo-bromkowy (chloride-bromide index) – wyznaczany jest poprzez stosunek
stężeń jonów Cl/Br. Dla wód morskich jego wartość wynosi ~300. W wodach reliktowych
synsedymentacyjnych wartość wskaźnika przekracza 1000. Wysokie wartości są właściwe również
wodom ługującym złoża soli.
Wskaźnik ekonomiczny zawodnienia – ilość wody przypadająca na 1 tonę wydobytej kopaliny,
wyrażany w m3/t. Wskaźnik górniczy zawodnienia – ilość wody dopływającej w jednostce czasu na jednostkę
powierzchni wyrobiska górniczego, wyrażany w m3/min.km2 lub m3/h. km2 .
Wskaźniki hydrochemiczne (hydrochemical index)– stosunki zawartości wybranych jonów
oznaczonych w wodach nie przeobrażonych działalnością człowieka. Są wykorzystywane do oceny
przemian chemicznych wody w ośrodku skalnym. Mogą również dostarczać informacji o genezie wód
i ich czasie przebywania warstwach wodonośnych.
Wróć
Wskaźnik infiltracji efektywnej (effective infiltration index) – iloraz wysokości warstwy wody
pochodzącej z opadu, która na infiltrując w głąb zasila warstwy wodonośne do wysokości średniego z
wielolecia opadu na danym obszarze.
Wskaźnik krenologiczny →wskaźnik gęstości źródeł – liczba źródeł przypadająca na 1km2.
Wskaźnik konsystencji - parametr gruntu charakteryzujący wilgotność pasty gruntowej, w której
podczas badania laboratoryjnego znormalizowany penetrometr stożkowy zanurzy się na głębokość
14 mm pod działaniem siły 1 N. Wartość Ic podawana jest w %. Wskaźnik nasycenia - stosunek objętości wody Vw wypełniającej pory, szczeliny lub pustki krasowe
w ośrodku skalnym, do całkowitej ich objętości Vp . Stąd: Kw = Vw/Vp [1]. Przy pełnym nasyceniu
ośrodka skalnego Kw = 1.
Wskaźnik nierównomierności uziarnienia (równomierności) - stosunek średnicy ziarn, które
wraz z mniejszymi stanowią 60% ciężaru próbki gruntu, do średnicy ziarn, które analogicznie
stanowią 10% ciężaru próbki: U = d60/d10 [1]. Wprowadzony został przez A. Hazena. Na podstawie
wielkości wskaźnika wyróżniamy grunty: U<5 równo-, 5<U<15 nierówno- i dla U<15, bardzo
nierównoziarniste. Najwyższe wartości mają iły piaszczyste, gliny i piaski gliniaste. Najniższymi
wartościami U wyróżniają się piaski akumulacji morskiej.
Wskaźnik nierównomierności opadów – iloraz sumy różnic miesięcznych opadów i średniego
miesięcznego opadu w roku do sumy opadów rocznych. Zapis ma postać: w = ∑│Pi – P/12│/Pr . Wskaźnik ogólny zawodnienia – całkowita ilość wody dopływającej do wyrobisk górniczych
kopalni, wyrażany w m3/min lub m3/h.
html
Wskaźnik plastyczności gruntu - wskaźnik plastyczności gruntu spoistego Ip jest różnicą między
granicą płynności wL a granicą plastyczności wp i odpowiada zmianom wilgotności gruntu przy
jego przejściu od konsystencji zwartej do płynnej. Wartość Ip wyznaczana jest ze wzoru: Ip = wL –
wp [%].
Wskaźnik pojemności źródła – iloraz rocznej wydajności źródła do pojemności w warstwie
wodonośnej, która zasila to źródło. Zapis w.p.ź. P = Q/V [1]. Wysoka wartość wskaźnika wskazuje na
intensywną wymianę i duży drenaż wód podziemnych.
Wskaźnik siarczanowy – ma postać rSO4 x 100/rCl, gdzie stężenia jonów podane są w
miligramorównoważnikach. Wartość wskaźnika poniżej 1 jest typowy dla wód głębinowych,
stagnujących i warunkach redukcyjnych, w których występują. Wartość ok. 10 są typowe dla wód
morskich, natomiast wysokie – w przedziale 200-500 notowane są w wodach słodkich (zwykłych)
strefy intensywnej wymiany.
Wróć
Wskaźnik sodowo-chlorkowo – jest ilorazem miligramorównoważników rNa/rCl. Wartości powyżej
1,7 notowane są w wodach powierzchniowych strefy klimatycznej Polski. Wartości w przedziale
1,1-0,7 charakterystyczne są dla wód strefy utrudnionej wymiany, dłuższym czasie przebywania w
ośrodku skalnym i wód oceanicznych. Wartości poniżej 0,7 typowe są dla wód reliktowych,
towarzyszącym złożom węglowodorów, typu Cl-Ca.
Wskaźnik sodowo-potasowy – jest ilorazem miligramorównoważników jonów sodu i potasu rK/rNa.
Wartości poniżej 30 są typowe dla wód z otoczenia złóż soli potasowych i wysadów solnych oraz wód
reliktowych. Dla wód zwykłych wartość wskaźnika jest znacznie wyższa.
Wskaźnik zmienności wieloletniej źródła – pozwala wyznaczyć zmienność wydajności źródła na
podstawie wartości ilorazu R = Qmax /Qmin
Wskaźnik zwartości zlewni -inaczej wskaźnik Graveliusa, jest to iloraz →obwodu zlewni L, do
obwodu koła o analogicznej powierzchni A, wg formuły: Cz = L/(πA)1/2 .
Współczynnik farmakodynamiczny – minimalne stężenie składnika chemicznego lub minimalna
wartość własności fizycznej wody, które oddziaływają leczniczo na organizm człowieka. Własności te
wynikają z aktywności biologicznej wybranych składników lub cech fizycznych wody.
Współczynnik frakcjonowania (Fractionation factor) – αi-j = Ri/Rj=(δi+1000)/(δj+1000)
Współczynnik lepkości dynamicznej →Lepkość cieczy.
Współczynnik lepkości kinematycznej - w.l.k. n określony jest stosunkiem współczynnika
lepkości dynamicznej do gęstości cieczy ρ: ν= η/ ρ, [m2/s]. W.l.k. wyraża stopień laminarności
przepływu cieczy, η jest tym większy im większa jest lepkość oraz im mniejsza gęstość cieczy. Współczynnik porowatości dynamicznej - stosunek objętości przepływającej cieczy w skale do
całkowitej objętości skały Kd [1]. W.p.d. nie uwzględnia fazy ciekłej związanej, np. wody związanej,
charakteryzuje nie tylko ośrodek skalny, lecz również filtrującą ciecz. Stosowany jest w obliczeniach
zasobów solanek i ropy naftowej. Współczynnik przewodnictwa cieplnego - współczynnik przewodnictwa cieplnego skały oznacza
ilość ciepła przepływającego przez próbkę skały w jednostce czasu przez jednostkową grubość próbki
przy gradiencie temperatury 10/m.
Wydajność źródła – objętość wody wypływającej ze źródła w jednostce czasu, np. l/s lub m3/s. Wydrukowano dnia 2017-03-02 1:36:16, strona: 9/14
html
Wysadzinowe grunty - grunty, które podczas długotrwałych mrozów wykazują podatność do
tworzenia w ich warstwach soczew lodu wskutek podciągania wody podziemnej. Najbardziej
wysadzinowe są grunty pylaste. Według kryterium Casagranda o wysadzinowości gruntów decyduje
zawartość cząstek o średnicy Φ < 0,02 mm. Grunty wysadzinowe muszą mieć także wystarczającą
przepuszczalność umożliwiającą przepływ wody. Wysokość maksymalna zlewni - maksymalna rzędna terenu punktu znajdującego się w zlewni
rzeki Hmax, w m n.p.m. Wróć
Wysokość minimalna zlewni - minimalna rzędna terenu punktu znajdującego się w zlewni rzeki Hmin, w m n.p.m. Wysokość średnia zlewni - rzędna terenu W przybliżeniu wyznaczona z zależności: HSr = 0,5
(Hmax –Hmin), w m n.p.m.
Wytrzymałość skał na ściskanie - wielkość naprężenia pionowego, przy którym ściskana próbka
skały rozpada się na kawałki. Próbki walcowe o wysokości h równej D lub 7xD, gdzie: D - jest
średnicą podstawy, poddawane są w prasach jednosiowemu ściskaniu.
Wytrzymałość graniczna gruntu - wielkość obciążenia powodująca nagłe i znaczące zapadnięcie
się badanej próbki gruntu, odpowiadające zniszczeniu jego struktury. W.g.g. nazywana jest także
wytrzymałością graniczną gruntu. Znacznie przekracza obciążenie dopuszczalne.
Zagłębienie bezodpływowe – obniżenie terenu pozbawione spływu powierzchniowego do rzek,
jeziora lub innego zbiornika wód powierzchniowych →Obszar bezodpływowy.
Zamykanie warstw wodonośnych - czynność podczas wykonywania otworu wiertniczego lub
likwidacji studni (otworu) polegająca na szczelnym izolowaniu nawierconej (ujętej) warstwy
wodonośnej w warstwie bardzo słabo przepuszczalnej, np. iłów. Z.w.w. prowadzone jest przez
iłowanie lub cementowanie otworu, najczęściej z wykorzystaniem rur okładzinowych. Najprostszym
sposobem jest wciśnięcie kolumny rur w warstwę plastycznych iłów. Celem z.w.w. jest ich izolacja
przed dopływem wód słonych z głębi lub wód zanieczyszczonych (skażonych) z warstw
przypowierzchniowych. Zasoby wód podziemnych ― ilość wód podziemnych, traktowanych jako surowiec, wyrażana
najczęściej w jednostkach objętości, zawarta w zbiorniku wód podziemnych zlewni wód podziemnych
lub innej jednostce hydrogeologicznej. Ponieważ wody podziemne znajdują się w ruchu i są
odnawialne, ocena ich zasobów zarówno ilościowa, jak i jakościowa jest dokonywana dla określonego
czasu i na podstawie danych z okresu wieloletniego. O wielkości zasobów decydują: rozmiary
zbiornika (jego rozprzestrzenienie i miąższość warstw wodonośnych), odnawialność wskutek
infiltracyjnego zasilania oraz parametry hydrogeologiczne ośrodka skalnego. Wyróżniamy zasoby
dyspozycyjne dla zlewni i regionów wodno-gospodarczych oraz zasoby eksploatacyjne dla ujęć wód
podziemnych, które oznaczają bezpieczną dla środowiska i gwarantowaną ze względu na jakość ilość
wód, które mogą być w sposób stały pobierane z warstw wodonośnych. Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych (available groundwater resources)- rozumie się przez to
ilość wód podziemnych możliwą do pobrania z obszaru bilansowego w określonych warunkach
środowiska i hydrogeologicznych, bez wskazywania szczegółowej lokalizacji i warunków techniczno ekonomicznych ujmowania wód. Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych ustala się w przypadku:
html
określania stopnia zagospodarowania zasobów wodnych i stanu dostępnych rezerw zasobowych
w regionie wodnym, zlewni lub innym obszarze bilansowym;
rozpoznawania terenów perspektywicznych do budowy ujęć wód podziemnych;
bilansowania i weryfikacji zasobów eksploatacyjnych w rejonach o intensywnym, skupionym
poborze wód podziemnych;
wykonywania bilansu wodno-gospodarczego w celu ustalenia warunków korzystania z wód
regionu wodnego lub zlewni.
Według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dn. 3.10.2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań
jakim powinny odpowiadać dokum. hydrogeol…, (Dz.U. Nr 201, poz. 1673).
Wróć
Zasoby eksploatacyjne wód podziemnych (safe field/operating groundwater resources) rozumie się przez to ilość wód podziemnych możliwą do pobrania z ujęcia w danych warunkach
hydrogeologicznych i techniczno-ekonomicznych, z uwzględnieniem zapotrzebowania na wodę i przy
zachowaniu wymogów ochrony środowiska. Vide: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn.
3.10.2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań jakim powinny odpowiadać dokum. hydrogeol…,
(Dz.U. Nr 201, poz. 1673). Zasoby możliwe do wykorzystania/dostępne (accessible groundwater resources) – zasoby
tożsame z zasobami dyspozycyjnymi - w obszarach bilansowych, w których zostały one dotychczas
ustalone lub z zasobami perspektywicznymi - w obszarach, gdzie zasobów dyspozycyjnych
dotychczas nie ustalono. Zasoby odnawialne wód podziemnych (renewable groundwater resources) - wyrażają się ilością
wód podziemnych pochodzących z zasilania infiltracyjnego opadów i wód powierzchniowych oraz
dopływających do granic obszaru bilansowego. Zbiornik wód podziemnych (groundwater reservoir) - zespół przepuszczalnych utworów
wodonośnych o znaczeniu użytkowym, którego granice są określone parametrami
hydrogeologicznymi lub warunkami hydrodynamicznymi oraz warunkami formowania się zasobów
wód podziemnych. Zawodnione pokrywy utworów glacjalnych - warstwy akumulacji glacjalnej i fluwioglacjanej,
składające się z nierozdzielonych piasków i żwirów zwałowych, piasków i mułków kemowych,
spiaszczeń oraz przewarstwień i soczew piaszczystych w obrębie glin zwałowych. Zasoby dostępne wód podziemnych →dostępne zasoby wód podziemnych Zasoby perspektywiczne wód podziemnych (perspective groundwater resources) - szacunkowo
ustalone zasoby użytkowych pięter/poziomów wodonośnych w określonych rejonach bilansowych,
możliwe do zagospodarowania z uwzględnieniem potrzeby zachowania określonego stanu
ekosystemów od nich zależnych. Przez szacunkowy charakter ustalania zasobów perspektywicznych
rozumie się taki tok prac i obliczeń hydrogeologicznych, w którym stosowane są metody przybliżonej
oceny odnawialnych zasobów wód podziemnych, bez prowadzenia dodatkowych obserwacji
terenowych oraz bez modelowego odwzorowania warunków hydrogeologicznych rejonu bilansowego
(jednostki zasobowej), zaś potrzeby wodne ekosystemów zależnych od wód podziemnych są
uwzględnione w sposób uproszczony, bez modelowej weryfikacji stopnia dopuszczalnego
przekształcenia pola hydrodynamicznego i bilansu krążenia wód podziemnych. Potrzeby
ekosystemów dolinnych są uwzględniane poprzez zachowanie rezerwy odpływu podziemnego do
rzek w wysokości hydrobiologicznych przepływów nienaruszalnych. Zbiornik wód podziemnych (groundwater reservoir) - rozumie się przez to zespół
html
przepuszczalnych utworów wodonośnych o znaczeniu użytkowym, którego granice określone są
parametrami hydrogeologicznymi lub warunkami hydrodynamicznymi oraz warunkami formowania
się zasobów.
WróćZlewnia - oznacza obszar lądu, z którego cały spływ powierzchniowy jest odprowadzany
poprzez system strumieni, rzek i jezior, do określonego punktu w biegu cieku (zwykle do jeziora lub
zbiegu rzek). Granice zlewni powierzchniowej wyznaczone są przebiegiem działu wodnego. Zlewnia cząstkowa – nazywana też zlewnią elementarną obejmuje obszar spływu
powierzchniowego dopływu rzeki głównej. Zlewnia podziemna – obszar odpływu podziemnego do potoku, rzeki, jeziora lub innego zbiornika
wód powierzchniowych. W terenach wyżynnych i górskich zlewnie powierzchniowe , najczęściej nie
pokrywają się ze zlewniami podziemnymi. Zlewnia różnicowa – obszar zlewni wyznaczony na podstawie dwóch kolejnych punktów
wodowskazowych F1 i F2 na tej samej rzece i usytuowanych kolejno w dół rzeki. Z.r. obejmuje obszar
spływu powierzchniowego zlewni powyżej punktu 2 pomniejszony o obszar zlewni powyżej punktu 1. Zlewniowy system wodonośny - obszar obejmujący układ strumieni wód podziemnych, zasilanych
infiltracją opadów i drenowanych w strefach dolinnych przez odpływ podziemny do koryt wód
powierzchniowych oraz przez ewapotranspirację w obrębie tarasu niskiego doliny. Granicę obszaru
zlewniowego systemu wodonośnego stanowi wododział podziemny; dla potrzeb szacunkowych
obliczeń zasobów perspektywicznych jako granicę systemu przyjmuje się wododział zlewni
hydrograficznej, zamkniętej przekrojem wodowskazowym o kontrolowanym przepływie rzecznym w
okresie wielolecia. Znaczący przepływ wód podziemnych - w rozumieniu celów Ramowej Dyrektywy Wodnej - jest to
taki przepływ, którego nie osiągnięcie na granicy warstwy wodonośnej z wodami powierzchniowymi
lub na granicy warstwy wodonośnej z ekosystemem lądowym zależnym od wód podziemnych,
powodowałoby znaczące pogorszenie ekologicznej lub chemicznej jakości wód powierzchniowych lub
znaczną szkodę dla ekosystemu lądowego. Znaczący pobór wód podziemnych - w rozumieniu celów Ramowej Dyrektywy Wodnej -jest to
pobór z pojedynczego ujęcia wód podziemnych wynoszący średnio więcej niż 10m3/24godz. albo
zaopatrujący co najmniej 50 osób. Znacznik idealny (konserwatywny) (conservative tracer)- jest to naturalny lub sztuczny znacznik
wody, który nie wykazuje strat masy na drodze jej przepływu w wyniku wzajemnego oddziaływania
ze skałą. Cechę taką posiadają w najwyższym stopniu izotopy tlenu i wodoru wchodzące w skład
cząsteczki wody.
Złoże filtracyjne - pojemnik wypełniony filtratem, np. piaskiem, zaopatrzony w urządzenie
doprowadzające wodę lub ścieki oraz urządzenie do odprowadzenia oczyszczonej wody lub ścieków.
Z. f. poprzedza osadnik. W pewnych warunkach może zastępować filtr gruntowy. Zol - roztwór koloidalny - roztwór substancji wielkocząsteczkowych, w którym rozpuszczalnikiem jest
ciecz, natomiast fazą rozpuszczoną ciała stałe (zawiesiny), gazy ciecze (emulsje) lub gazy. W wyniku
→koagulacji przechodzą w →żele. Zole, inaczej koloidy. Zwietrzelina - występujący na miejscu produkt wietrzenia skał. Wg klasyfikacji
geologiczno-inżynierskiej jeden z gruntów kamienistych (KW), który składa się w ponad 50% z ziarn o
frakcji kamienistej, tj. o średnicy ponad 40 mm oraz zawierający poniżej 2% frakcji iłowej. Wróć
html
Zwilżanie - proces zatrzymywania części wód pochodzących z opadu przez powierzchnię terenu, z
pominięciem szaty roślinnej (→intercepcja). Wielkość zwilżania zależy od opadu i szorstkości podłoża.
Z. Podawane jest w mm dla każdego opadu.
Zwykłe korzystanie z wód - korzystanie z wód wynikające z prawa własności gruntu nazywane jest
zwykłym. Z.k.w. służy do zaspokojenia potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego oraz rolnego i
obejmuje pobór wody oraz wprowadzanie ścieków do wody lub do ziemi stanowiącej własność
właściciela wody z zachowaniem dopuszczalnego ładunku zanieczyszczeń a także hodowlę ryb.
Nawadnianie wodą podziemną, korzystanie z jej zasobów dla celów przemysłowych lub zarobkowych
lub w ilości powyżej 5 m3/dobę nie stanowi z.k.w.
Źródło – naturalny, skoncentrowany i samoczynny wypływ wód podziemnych na powierzchni terenu.
Miejsce, gdzie powierzchnia terenu obniża się poniżej swobodnego zwierciadła wód podziemnych lub
wskutek nieciągłości tektonicznej możliwy jest wypływ wód o wysokości hydraulicznej
przekraczającej rzędną terenu. Źródło artezyjskie - źródło wyprowadzające na powierzchnię terenu wody podziemne o zwierciadle
napiętym (ośrodek wodonośny o warunkach artezyjskich ) w miejscu nieciągłości słabo
przepuszczalnej warstwy występującej na tym ośrodkiem. Źródło descensyjne - źródło, w którym woda podziemna grawitacyjnie spływa z warstwy
wodonośnej, w miejscu o zredukowanej erozyjnie miąższości tej warstwy. Najczęściej są to źródła na
stokach dolin lub w dolinach rzek. Źródło dyslokacyjne - źródło usytuowane w sąsiedztwie uskoku, dyslokacji tektonicznej. System
spękań i nieciągłości w rejonie dyslokacji tworzy strefę o dużym przewodnictwie hydraulicznym, z
którego woda zasila źródło. Źródło gazujące – źródło, w którym wydobywana jest silnie zgazowana woda, najczęściej
rozpuszczony CO2. Do źródeł tych należą głównie pieniawy , natomiast wody nazywane są
→szczawami. Źródło krasowe - źródło wypływające z ośrodka skalnego podlegającego krasowieniu. →Ośrodek
szczelinowo-krasowy, prowadzący wody podziemne systemem szczelin, pustek, tuneli, kanałów
krasowych. Źródła krasowe o dużych wydajnościach, które dają początek ciekom nazywane są
wywierzyskami. Źródło mineralne - źródło, w którym wypływają na powierzchnię terenu wody mineralne, tj. wody o
suchej pozostałości ponad 1 g/l. Źródło okresowe - źródło istniejące najczęściej po długotrwałych opadach lub w okresie topnienia
śniegów, zanikające w okresach suszy.
Źródła osuwiskowe – źródła powstające na krawędzi jęzora osuwiskowego, w przypadku przecięcia
warstwy wodonośnej przez powierzchnię osuwiskową →powierzchnię ścięcia.
Źródło pulsujące - źródło wykazujące szybkie zmiany wydajności w czasie. Zmiany wydajności
mogą być wywołane zmianami ciśnienia w ośrodku wodonośnym, wskutek rytmicznego zasilania, w
następstwie uwalniania się rozpuszczonych w wodzie gazów, działaniem naturalnych przelewów w
ośrodku szczelinowo-krasowym lub oddziaływaniem urządzeń hydrotechnicznych.
Wróć
Źródło rumoszowe – skoncentrowane miejsce wypływu wód podziemnych na powierzchnię terenu
ze zwietrzeliny o charakterze okruchów skalnych. Wydrukowano dnia 2017-03-02 1:36:16, strona: 13/14
html
Źródło szczelinowe - źródło, w którym wypływa woda z systemu szczelin w ośrodku skalnym. Źródło termalne - źródło wyprowadzające na powierzchnię →wody termalne, tj. o temperaturze
>20 0C.
Źródło wysiękowe - źródło pozbawione skoncentrowanego wypływu. Strefa przecięcia warstwy
wodonośnej z powierzchnią terenu, najczęściej w obniżeniu morfologicznym.
Źródła zwietrzelinowe - skoncentrowane miejsca wypływu wód podziemnych na powierzchnię
terenu ze zwietrzeliny piaszczystej lub piaszczysto-pylastej.
Żel - skoagulowany →zol, układ koloidalny o dużej koncentracji cząstek stykających się krawędziami,
mający strukturę sieci przestrzennej, wyglądem przypominających galaretowatą masę. Wyróżniane
są żele rozpuszczalne i nierozpuszczalne. W przypadku gdy ich rozpuszczalnikiem jest woda są
nazywane hydrożelami.
Wróć

Pobierz jako plik PDF - Państwowa Służba Hydrogeologiczna

Transkrypt

Podobne dokumenty

151 Zbiornik Turek - Konin - Koło Legenda

Pobierz jako plik PDF - Państwowa Służba Hydrogeologiczna

Pobierz jako plik PDF - Państwowa Służba Hydrogeologiczna

ratownicy, sternicy motorowodni, pomocnicy oraz - I