Oferta programu profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów

Oferta programu profilaktyki zintegrowanej Archipelag
Skarbów® dla uczniów szkół gimnazjalnych w Łodzi,
realizowanego w ramach zadania publicznego „Profilaktyka ciąż
wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym
profilaktyka HIV" w 2015 roku.
Projekt współfinansowany przez Miasto Łódź
Szanowni Państwo!
Mam przyjemność zaprezentować Państwu ofertę programu profilaktycznego Archipelag
Skarbów®, przeznaczonego dla uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli szkół gimnazjalnych w Łodzi.
Program jest realizowany w ramach zadania publicznego „Profilaktyka ciąż wśród nastolatek, chorób
przenoszonych drogą płciową, w tym profilaktyka HIV" i współfinansowany przez Miasto Łódź
Program od wielu lat realizowany jest na terenie całej Polski, zarówno w dużych miastach,
takich jak Warszawa, Wrocław, Lublin, Radom, Płock, jak i w setkach mniejszych miejscowości, a do tej
pory objął ponad 50 000 uczniów. Od września 2015 roku obejmiemy tym programem również
łódzkich gimnazjalistów.
Nasz program bez wątpienia jest czymś wyjątkowym, a przychylność z jaką się spotykamy ze
strony pedagogów, nauczycieli, rodziców i innych osób, które miały okazję obserwować naszą pracę
sprawia, że skala programu ciągnie rośnie – tylko zeszłej jesieni przeprowadziliśmy ok 110 realizacji
programu.
Dzięki naszemu programowi poprawia się współpraca na linii rodzice – nauczyciele, ponieważ
podczas szkoleń prezentujemy wyniki badań pokazujących, jaką rolę pełnią poszczególni dorośli w
procesie wychowywania młodzieży. Rodzice dowiadują się między innymi, że wbrew temu, jakie
postawy młodzież prezentuje na co dzień, to oni są najważniejszymi przewodnikami dla swoich dzieci,
a szkoła i inne instytucje pełnią rolę wspierającą.
Wizytówką naszego programu jest jakość, wynikająca z wieloletnich doświadczeń, dobrze
wyszkolonej kadrze trenerów, opieraniu się na wynikach badań naukowych i stosowaniu
skutecznych metod profilaktycznych. Dzięki temu oraz dzięki współpracy dorosłych z otoczenia
młodzieży program Archipelag Skarbów® jest szansą na realną zmianę i daje możliwość skutecznego
oddziaływania na młodzież.
Zachęcam do zapoznania się z poniższymi informacjami dotyczącymi programu. Jeśli będą
Państwo zainteresowani, abyśmy zawitali do Państwa szkoły, proszę o kontakt telefoniczny lub
mailowy. Przewidzianych jest 15 realizacji w Łodzi, a szkół gimnazjalnych jest znacznie więcej, więc
niestety tylko część z nich będzie miała możliwość skorzystać z naszej oferty w tym roku
kalendarzowym.
Jak pokazują wyniki ewaluacji, nasz program od wielu lat charakteryzuje się wysoką jakością.
Jest to możliwe również dzięki dobrej współpracy ze szkołami, w których mamy przyjemność gościć.
Na końcu niniejszej oferty znajdą Państwo warunki jakie trzeba spełniać, aby możliwe było
przeprowadzenie realizacji w Państwa szkole oraz harmonogram działań.
Z wyrazami szacunku i nadzieją na owocną współpracę
Koordynator programu
Archipelag Skarbów®
tel. 500 163 311
[email protected]
2
Informacje wstępne
Program
profilaktyki
zintegrowanej
Archipelag
Skarbów®
jest
wieloaspektowym programem profilaktyki uniwersalnej skierowanym do młodzieży
w wieku gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym, poruszającym przede wszystkim tematykę
ryzykownych zachowań seksualnych.
Program jest wpisany do „Systemu standardów i rekomendacji programów
profilaktycznych." sygnowanego przez najważniejsze agendy Ministerstwa Zdrowia
i Ministerstwa Edukacji Narodowej (Ośrodek Rozwoju Edukacji, Państwowa Agencja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania
Narkomanii, Instytut Psychiatrii i Neurologii). Skuteczność programu Archipelag Skarbów
została przebadana w wysokiej jakości kontrolowanych badaniach ewaluacyjnych
przeprowadzonych we współpracy z MEN, KC ds. AIDS i PARPA.
Archipelag Skarbów® prowadzi wyszkolona, doświadczona kadra trenerów,
posiadających terminowy certyfikat nadany na podstawie 220 godzinnego szkolenia
praktycznego połączonego z superwizją oraz egzaminów: teoretycznego (obejmującego
wiedzę z aktualnych badań na temat m.in. ryzykownych zachowań seksualnych
młodzieży) i praktycznego (certyfikacja podczas realizacji programu). Wszyscy trenerzy
są stale objęci superwizją. Każdego z prowadzących cechuje też zgodność życia
prywatnego z treściami przekazywanymi młodzieży. Instytut Profilaktyki Zintegrowanej
poza praktyką realizacji programu nieprzerwanie prowadzi badania postaw i zachowań
ryzykownych młodzieży oraz ewaluacje programów profilaktycznych. Dzięki łączeniu
praktyki, badań oraz ewaluacji, program Archipelag Skarbów jest ustawicznie ulepszany
i dostosowywany do aktualnej rzeczywistości i potrzeb nastolatków.
3
Program jest prowadzony w sposób atrakcyjny, angażujący i nowatorski,
z wykorzystaniem dobrego sprzętu i w przestronnej sali. Został opracowany w oparciu
o wiedzę naukową dotycząca dynamiki dużej grupy młodzieży oraz mechanizmów
i procesów zachodzących w dużej grupie. Liczba uczestników programu, przy której
zachowana jest jego jakość i skuteczność wynosi od 60 do 200 osób w zależności m.in. od
warunków przestrzennych i technicznych. Realizację prowadzi 3-4 trenerów. Składa się
ona z dwóch mityngów dla młodzieży. Program opiera się na najnowocześniejszej
metodyce prowadzenia oddziaływań profilaktycznych, m.in. modelując przekonania
normatywne młodzieży. Szczegółowy opis przebiegu i treści programu został
zamieszczony poniżej.
Koniecznym elementem programu jest szkolenie dla rady pedagogicznej
i spotkanie dla rodziców uczniów biorących udział w programie, ponieważ uczestnictwo
rodziców jak i nauczycieli w programie oraz w przekazywanych treściach zdecydowanie
zwiększa skuteczność oddziaływań profilaktycznych. Dla uczniów potrzebujących
kontaktu indywidualnego prowadzone są konsultacje (w formie kontaktu
elektronicznego lub osobistego) udzielane przez doświadczonych psychologów.
Dlaczego warto objąć swoich uczniów programem Archipelag Skarbów®?
Profilaktyka ciąż wśród nastolatek, chorób przenoszonych drogą płciową, w tym
profilaktyka HIV jest bardzo istotnym elementem w wspieraniu młodzieży do realizacji
ich celów życiowych (w tym założenie szczęśliwej rodziny) oraz w trosce o zdrowie
psychologiczne i fizyczne. Z wielu badań wynika (HBSC, ESPAD, IPZIN), że znaczna część
młodzieży angażuje się w ryzykowne zachowania seksualne oraz jest poddana
niekorzystnym wpływom niektórych massmediów (zjawisko seksualizacji).
Konsekwencjami tychże zachowań mogą być:
 narażenie się na ryzyko zakażenia chorobą lub chorobami przenoszonymi drogą
płciową;
 możliwość poczęcia dziecka w wieku, który wyklucza wzięcie za to dziecko pełnej
odpowiedzialności;
 zahamowanie prawidłowego rozwoju psychoseksualnego, który zgodnie z teorią
E. Ericssona powinien charakteryzować się m. in. akceptacją własnej płci, przyjęciem
zdrowego modelu roli płciowej oraz zdrowego stosunku do płci odmiennej oraz
umiejętnością kierowania własną seksualnością.
4
 uleganie zjawisku seksualizacji i związane z tym patrzenie na siebie i inne osoby
głównie pod kątem atrakcyjności seksualnej, samouprzedmiotowienie
i przedmiotowe traktowanie drugiego człowieka, zaniżone poczucie wartości
i mniejsza asertywność, uległość dziewcząt i wzrost przemocy wobec kobiet;
[badania IPZIN (ogólnopolskie badania „Zachowania ryzykowne i problemy
młodzieży, a polityka lokalna jednostki samorządu terytorialnego w zakresie
profilaktyki" zlecone przez ORE) wskazują, że seksualizacja jest niezależnym
czynnikiem ryzyka niemal wszystkich zachowań ryzykownych i problemów
młodzieży, m.in. myśli samobójczych, upijania się, korzystania z narkotyków i
wczesnej inicjacji seksualnej.]
 uzależnienie od pornografii i inne formy uzależnień dotyczące sfery seksualnej
(według seksuologów-psychoterapeutów jest zjawisko intensywnie narastające);
 bliskie i długoterminowe konsekwencje wskazywane przez psychoterapeutów
[utrata motywacji do nawiązywania bliższych więzi emocjonalnych, skupienie na
sobie i na zaspokojeniu własnych potrzeb seksualnych, niezdolność do stworzenia
trwałej więzi z osobą płci przeciwnej i założenia rodziny]
Czynniki takie jak:
-Medialna promocja seksualności pozbawionej wartości definiujących człowieczeństwo,
adresowana jedynie do cielesności człowieka (seksualizacja przestrzeni publicznej)
-Utrudniony dialog o tematyce związanej z miłością, szczęściem i seksualnością z rodzicami
-Brak lub niedostateczna wiedza o budowaniu relacji
-Brak świadomości zasadniczego znaczenia wstrzemięźliwości seksualnej i wierności
w profilaktyce ryzykownych zachowań seksualnych
-Brak lub niedostateczna wiedza dotycząca skuteczności środków antykoncepcyjnych
w zapobieganiu ciąż i zakażeń przenoszonych drogą płciową
niekorzystnie wpływają na postawy i zachowania młodzieży w szczególności w sferze
budowania relacji i seksualności.
5
Grupa adresatów
Archipelag Skarbów® jest programem profilaktyki uniwersalnej, czyli
przeznaczonej dla całej populacji młodzieży niezależnie od doświadczeń
w podejmowaniu zachowań ryzykownych. W czasie zajęć przekaz profilaktyczny
kierowany jest zarówno do osób, które mają za sobą różne zachowania ryzykowne
(inicjacje seksualne, korzystanie z pornografii, doświadczenie przemocy, w tym również
o podtekście seksualnym, korzystanie ze środków psychoaktywnych itp.),
czy doświadczenie wykorzystania seksualnego, jak i do osób, które nie mają tego typu
doświadczeń - wtedy celem programu jest umocnienie ich postaw prozdrowotnych.
Program opiera się na wiedzy naukowej i badaniach nad młodzieżą. Odnosi się do
wartości uniwersalnych, rodzinnych i jest dostosowany do kultury i tradycji rodzinnych,
w której młodzież wzrasta.
Adresatami programu są uczniowie klas II lub III gimnazjów w Łodzi oraz rodzice
i nauczyciele młodzieży biorącej udział w programie profilaktyki zintegrowanej
Archipelag Skarbów®.
Pracujemy z nauczycielami i rodzicami, gdyż mają oni znaczny wpływ na postawy
uczniów, a dzięki temu przekaz profilaktyczny jest znacznie silniejszy. Wskazują na to
polskie i zagraniczne badania ewaluacyjne programów profilaktyki ryzykownych
zachowań seksualnych młodzieży. Pokazujemy dorosłym, jak jednoczyć siły i wysiłki dla
dobra młodzieży oraz pogłębiać współpracę i otwartość na siebie nawzajem.
Zakładane cele realizacji programu oraz sposób ich realizacji
Program profilaktyki zintegrowanej Archipelag Skarbów® jest skutecznym
programem zapobiegającym zachowaniom ryzykownym i problemom młodzieży
w wielu obszarach ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z ryzykownymi
zachowaniami seksualnymi. Cel ten jest realizowany poprzez odwołanie się do różnych
obszarów życia młodzieży, stąd poniżej wymieniono zakres oddziaływania programu
Archipelag Skarbów® w podziale na obszary:
1)Wychowanie ku odpowiedzialności za swoją seksualność:
a)wzmacnianie udowodnionych naukowo czynników chroniących związanych
z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi młodzieży, takich jak: pogłębianie więzi
z rodziną, nauczycielami jako najważniejszego czynnika chroniącego przed zachowaniami
ryzykownymi;
6
b)ukazywanie człowieka w kontekście wszystkich aspektów człowieczeństwa: fizycznego,
emocjonalnego, intelektualnego, duchowego i społecznego (zgodnie z teorią E. Ericsona);
c)identyfikacja z własnym systemem wartości - religijnym lub świeckim;
d)wpisanie relacji seksualnej w kontekst miłości, szacunku i odpowiedzialności;
e)powiązanie zachowań seksualnych z pozostałymi obszarami profilaktyki problemów
młodzieży (przeciwalkoholowej, przeciwnarkotykowej, przeciwprzemocowej);
f)wspieranie pozytywnego rozwoju młodzieży i pomaganie w odkrywaniu jej potencjału;
g)rzetelne informacje na temat konsekwencji zachowań ryzykownych i problemowych;
h)edukacja medialna, która uczy młodzież krytycznego odbioru treści przekazywanych
w środkach przekazu, w tym w Internecie i reklamie (patrz: „Profilaktyka ryzykownych
zachowań seksualnych młodzieży", Sz. Grzelak 2009)
2)Przeciwdziałanie udowodnionym naukowo czynnikom
z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi młodzieży, takim jak:
ryzyka
związanym
a)trudna sytuacji rodzinna i brak więzi z rodzicami i innymi dorosłymi;
b)błędne przekonania normatywne dotyczące powszechności kontaktów seksualnych
wśród młodzieży;
c)brak wiedzy o negatywnych skutkach przedwczesnych kontaktów seksualnych i ich
wpływie na własny rozwój psychiczny, emocjonalny, duchowy i społeczny;
d)brak rzetelnej wiedzy na temat realnej skuteczności antykoncepcji (perfect use
a typical use) odnośnie przeciwdziałania nieplanowanej ciąży i chorobom przenoszonym
drogą płciową;
(patrz: „Profilaktyka ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży", Sz. Grzelak 2009)
3)Ukazanie seksualnej sfery życia człowieka w kontekście jej uwarunkowań
psychologicznych, emocjonalnych, wolicjonalnych, społecznych i kulturowych:
a)wzbudzenie motywacji do pracy nad własnym rozwojem w sferze budowania
dojrzałych relacji opartych na szacunku i poszanowaniu wolności drugiej osoby;
b)ukazanie postaw i działań, które zwiększą szanse przeżycia prawdziwej, wiernej i trwałej
miłości; c)podważenie obecnych w pop-kulturze silnie szkodliwych mitów na temat
miłości i seksualności.
7
d)przeciwdziałanie skutkom seksualizacji, w tym zjawisku „samo-uprzedmiotowienia"
(patrz: raport Amarykańskiego Towarzystwa Psychologicznego - APA, 2007)
4)Profilaktyka ciąż nastolatek i profilaktyka HIV/AIDS:
a)zmotywowanie młodzieży do odpowiedzialnych postaw w sferze seksualnej i do
utrzymania postawy wstrzemięźliwości seksualnej lub powrotu do tej postawy (jeśli
chodzi o młodzież po inicjacji) jako najskuteczniejszej metody przeciwdziałania
seksualnym zachowaniom ryzykownym;
b)poszerzenie wiedzy młodzieży na temat zakażeń przenoszonych drogą płciową
i skutecznych metod zapobiegania im.
5)Profilaktyka uzależnień:
a)ograniczenie korzystania z alkoholu i narkotyków przez młodzież, jako aktywności
zwiększającej szanse na podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych
oraz hamujących prawidłowy rozwój psychospołeczny;
6)Profilaktyka przemocy:
a)ograniczenie natężenia przemocy rówieśniczej w formie fizycznej i słownej, a także
przemocy o podtekście seksualnym; wzrost szacunku chłopców wobec dziewcząt
i dziewcząt wobec samych siebie;
b)ukazanie zachowań agresywnych, jako niedojrzałego sposobu radzenia sobie
z emocjami.
7)Cele i efekty ogólnoprofilaktyczne:
a)ukazanie znaczenia asertywności i trening zachowań asertywnych.
Profilaktyka pozytywna opierająca się na wzmacnianiu czynników chroniących jest
obecnie bardzo silnie dowiedzionym nurtem skutecznych oddziaływań profilaktycznych.
Dowodzi tego dr Krzysztof Ostaszewski w najnowszej książce „Zachowania ryzykowne
młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience" (Ostaszewski, 2015).
Program Archipelag Skarbów® celowo bazuje na pozytywnych aspiracjach
życiowych młodzieży, jej pragnieniach i marzeniach dotyczących budowania
szczęśliwych relacji czy rozwijaniu swoich pasji.
8
W świetle wielu doświadczeń praktycznych oraz wyników badań ewaluacyjnych
programów profilaktycznych, odwoływanie się do pozytywnych aspiracji (celów)
życiowych młodzieży najskuteczniej wpływa na zmianę zachowań ryzykownych
i wzmacnianie zachowań prozdrowotnych. Dzięki takiemu podejściu trenerzy nie są
osobami, które w odbiorze młodzieży narzucają „nudny prozdrowotny" styl życia, tylko
pomagają im w osiąganiu ich marzeń, ich pasji. W takim kontekście zdrowy styl życia staje
się dla młodzieży środkiem do osiągania ważnych dla nich celów życiowych. Podczas
realizacji programu, oprócz przekazywania wiedzy i uczenia umiejętności
interpersonalnych, dążymy do wzbudzania właśnie takiej pozytywnej motywacji
u młodzieży. Jednym z efektów takiego podejścia jest również bardzo duża popularność
naszego „fanpage" na Facebook'u (www.facebook.com/Program.Archipelag.Skarbow)
gdzie młodzież chętnie się dzieli swoimi przemyśleniami i identyfikuje się ze zdrowym
stylem życia. Cele programu są również osiągane poprzez zmianę przekonań
normatywnych i ukazywanie konsekwencji zachowań ryzykownych.
Program Archipelag Skarbów jest kierowany do dużych grup młodzieży, między
60 a 200 uczestników. Z naszego wieloletniego doświadczenia i uczestnictwa
w programie ponad 47 000 uczestników wynika, że dzięki przemyślanej, atrakcyjnej
i angażującej uczniów formie zajęć, praca z dużą grupą daje wiele korzyści, takich jak:
•Przekonania normatywne mogą być skuteczniej zmieniane. Np. przy głosowaniach
uczestników dotyczących sytuacji trudnych wyborów lub oceny negatywnych lub
pozytywnych postaw bohaterów, zdecydowana większość młodzieży głosuje za
konstruktywnymi postawami lub decyzjami. Takie sytuacje bardzo silnie działają na
przekonania normatywne młodzieży.
Młodzież doświadcza w realnej sytuacji, że myślących prozdrowotnie jest zdecydowana
większość, że to właśnie takie myślenie jest normą. Zmiana przekonań normatywnych
dokonuje się także w wielu innych sytuacjach.
•Ujawniają się pozytywni liderzy wśród młodzieży, którzy wobec dużej grupy
rówieśników stają po stronie pozytywnych wartości.
•Zachodzą liczne pozytywne interakcje z uczestnikami, które bardzo dynamizują przebieg
programu i tworzą dla całej grupy pozytywny klimat współdziałania. Efektem takiego
procesu są np. tzw. „trudni uczniowie", którzy podczas ćwiczeń i dialogów wchodzą w
pozytywne role.
•Z uwagi na intymne treści poruszane momentami w czasie realizacji (np. odnośnie
wykorzystania seksualnego, korzystania z pornografii) obecność w dużej grupie pozwala
osobom, których te fragmenty dotyczą zachować anonimowość i stwarza bezpieczne
warunki do zmierzenia się z danym tematem.
9
•Zachodzące procesy grupowe przy jednoczesnym modelowaniu szacunku wobec drugiej
osoby sprzyjają poprawieniu klimatu i integracji klas (jest to jeden efektów programu
udowodnionych w badaniach ewaluacyjnych)
Konwencja zajęć z dużymi grupami wymaga również dbałości o indywidualny
kontakt z uczniami. Ważnym elementem zwiększającym indywidualne podejście do
młodzieży jest indywidualny kontakt trenerów przed, w trakcie i po realizacji.
Doświadczenie pokazuje, że młodzież bardzo chętnie z tego kontaktu korzysta,
a w szczególności młodzi ludzie mający trudne sytuacje rodzinne/domowe. Dodatkowo
uczniowie są informowani o możliwości skorzystania z indywidualnej pomocy
oferowanej w ramach programu Archipelag Skarbów. Przewidziane są średnio 2 godziny
lekcyjne dyżuru trenera- psychologa dla każdej ze szkół, jednak czas ten może się
zwiększyć w zależności od ilości młodzieży deklarującej taką potrzebę. Młodzież otrzymuje
też informację o mailu zaufania, na który odpowiadają specjaliści z Instytutu
Profilaktyki Zintegrowanej, a także jest mobilizowana do szukania pomocy
u specjalistów z najbliższego otoczenia (np. psycholog szkolny) i w pobliżu miejsca
zamieszkania.
Podczas szkolenia dla rady pedagogicznej nauczyciele są zachęcani do
zadeklarowania uczniom swojej gotowości do udzielenia wsparcia, a także do wskazania
miejsc, gdzie można uzyskać profesjonalną pomoc dostosowaną do konkretnego
problemu. Nasze liczne doświadczenia pokazują, że młodzież po programie jest bardziej
otwarta na pomoc ze strony nauczycieli i częściej się im zwierza ze swoich trudności.
10
Przebieg realizacji
Program Archipelag Skarbów® składa się z trzech elementów: 2 spotkań dla
młodzieży, spotkania dla rodziców/opiekunów prawnych oraz szkolenia dla rady
pedagogicznej. Program dla młodzieży obejmuje 8 godzin lekcyjnych pracy grupowej
w układzie dwóch mityngów, z których każdy trwa ok. 4 godzin lekcyjnych.
W trakcie każdego mityngu dla młodzieży przewidziane są dwie 10-15-minutowe
przerwy, wykorzystane często do indywidualnych rozmów z młodzieżą. W trakcie
programu prowadzone są ćwiczenia aktywizujące, których uczestnicy otrzymują od
realizatorów nagrody, spójne z poruszanymi na programie treściami.
DZIEŃ I
W trakcie pierwszego mityngu przedstawiane jest całościowe podejście do
człowieka z uwzględnieniem każdej ze sfer: ciała, sfery emocjonalnej, rozumowej,
duchowej i więzi z innymi oraz elementy wiedzy o miłości w kontekście zadań
rozwojowych wieku dojrzewania. Poruszany jest temat rodzajów miłości,
z uwzględnieniem miłości upodobania i pożądania, w których dominuje sfera ciała i uczuć.
Uwrażliwia się młodzież, że te rodzaje miłości, choć potrzebne, nie są jeszcze wystarczające
do zbudowania trwałego, satysfakcjonującego związku. Ważnym elementem pierwszego
dnia programu jest przekaz ukazujący konsekwencje patrzenia na drugą osobę wyłącznie
pod kątem jej atrakcyjności seksualnej. Bardzo istotną częścią pierwszego mityngu jest
obrazowa prezentacja pięknych, ale czasem groźnych sił, które budzą się we wnętrzu
dojrzewającego człowieka.
Pokazane są pozytywne aspekty budzących się z nową siłą impulsów seksualnych
oraz emocjonalno-uczuciowych związanych z zakochaniem, a także złością i gniewem.
Realizatorzy przedstawiają także groźne aspekty żywiołów seksualności, uczuciowości
i agresji, wskazując konkretne sposoby nauki oswajania tych sił i kierowania nimi.
W sposób jasny pokazane jest, że oswajanie wewnętrznych sił jest możliwe tylko,
gdy żyje się na trzeźwo również w sferze seksualnej.
Poza tym zaproszenie do swego życia w wieku nastoletnim alkoholu lub
narkotyków powoduje zahamowanie rozwoju umiejętności radzenia sobie z emocjami
oraz nabywania umiejętności społecznych. W trakcie pierwszego spotkania porusza się
z młodzieżą temat szacunku wobec siebie nawzajem oraz niszczący wpływ pornografii
i seksualizacji na całościowy i pełen szacunku sposób patrzenia na kobietę.
11
DZIEŃ II
W trakcie drugiego mityngu bliżej omawiane są zagadnienia związane
ze współżyciem seksualnym. Wyraźnie ukazane jest zarówno piękno seksualnej
bliskości, jak też i szeroki wachlarz konsekwencji wczesnych kontaktów seksualnych
- od bezpośrednich konsekwencji emocjonalnych, poprzez konsekwencje związane
z budowaniem przyszłych związków, aż po konsekwencje zdrowotne. Kierowana jest do
młodzieży wyraźna zachęta do wstrzemięźliwości od wczesnego współżycia seksualnego
i kontaktów genitalnych. Osobną troską objęte są osoby, które w wyniku cudzego
przymusu, lub też własnych decyzji, podjęły już kontakty seksualne. Przekazana jest
wiedza na temat antykoncepcji, na podstawie literatury naukowej, w szczególności
wiodącej publikacji z której korzysta amerykańskie środowisko medyczne:
„Contraceptive Technology. 20th edition.” Przekaz do młodzieży obejmuje także
informacje ważne ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia opisywanego
w literaturze naukowej efektu kompensacji ryzyka (Richens, 2000). W świetle wyników
polskich badań istotna jest nie tylko świadomość młodzieży, w jakim stopniu określone
metody zapobiegają poczęciu dziecka czy też jaka jest skuteczność prezerwatyw
w ochronie przed poszczególnymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Nie mniej
ważna jest wiedza, że żadna z metod nie chroni w 100% przed ciążą i chorobami
przenoszonymi drogą płciową. W świetle badań (Grzelak, 2009) nastolatkowie, którzy
wierzą w istnienie metod skutecznych w 100% (czyli w mit nie mający podstaw
naukowych) wcześniej podejmują kontakty seksualne, tym bardziej narażając się na ich
możliwe konsekwencje. Badania IPZIN nad młodzieżą pokazują, że większość
gimnazjalistów nie posiada takiej wiedzy, a program Archipelag Skarbów® skutecznie ją
uzupełnia.
W sposób bardzo wyraźny jest ukazana siła presji rówieśniczej i sposoby
asertywnego radzenia sobie z nią. Podjęty jest problem zachowań agresywnych
i uprzedmiatawiających - szczególnie w relacjach między chłopcami i dziewczętami.
Na końcu programu odbywa się Festiwal Twórczości, który podsumowuje i umacnia treści
całego programu. Jest to element, w którym sama młodzież formułuje przekaz
profilaktyczny skierowany do swoich rówieśników.
W różnych momentach programu prezentowane są wybrane wyniki badań nad
postawami młodzieży. Wybór wyników opiera się na kryterium profilaktycznej
przydatności przekazania ich młodzieży. W większości są to te wyniki, które pokazują
dojrzałość i rozsądek młodych ludzi. W ten sposób spełniona zostaje zasada, że szczególnie
silne i trwałe efekty oddziaływań uzyskać można pracując głównie na pozytywach.
12
Najważniejsze treści programu ilustrowane są osobistymi doświadczeniami
trenerów, którzy są przygotowani w procesie szkolenia do odpowiedzialnego
i psychologicznie uzasadnionego odwoływania się do tych osobistych doświadczeń, które
mogą spełnić funkcję profilaktyczną w pracy z młodzieżą.
W czasie obu mityngów młodzież otrzymuje od realizatorów programu materiały
profilaktyczne nawiązujące do treści i przekazu Archipelagu Skarbów®.
Metody aktywizujące wykorzystane w programie dostosowane są do pracy z liczną
grupą. W mityngach dla młodzieży wykorzystane są takie zabiegi metodyczne jak:
•ćwiczenia aktywizujące
•mini-wykłady oparte o prezentacje multimedialne o elementy dialogu z salą
•doświadczenia zdrowego stylu życia trenerów programu
•festiwal twórczości
Ponadto program zawiera następujące elementy specjalne:
•nagrody za udział w ćwiczeniach i festiwalu
•eleganckie zaproszenia zachęcające do
uczestnikom
zachowań
prozdrowotnych
rozdawane
Na koniec programu trenerzy zostawiają adres mailowy, na który młodzież może
zgłaszać się w poszukiwaniu pomocy dla siebie lub bliskiej sobie osoby. Niezależnie od
czasu, jaki upłynie pomiędzy programem, a nadesłaniem e-maila adresat wiadomości
otrzyma odpowiedź. Za korespondencję e-mailową odpowiada doświadczony
profesjonalista z przygotowaniem psychologiczno-terapeutycznym z kadry Instytutu.
Oprócz tego dla każdej ze szkół przewidziane są 2-godzinne spotkania indywidualne ze
specjalistą-psychologiem, uczniowie będą mogli zgłaszać chęć spotkania na ankietkach
ewaluacyjnych.
Wykład dla rodziców/opiekunów prawnych prowadzony najczęściej przez
psychologa-terapeutę trwa ok. godziny zegarowej. Wykład ten pełni również funkcję
spotkania informacyjnego. Po wykładzie prowadzący będzie przez pół godziny do
dyspozycji dla rodziców potrzebujących indywidualnego kontaktu. Odbywa się ono
z reguły po pierwszym mityngu dla młodzieży. W trakcie spotkania prezentowany jest
zakres celów programu Archipelag Skarbów®. Omówione są wyniki badań nad
młodzieżą. Komentarz prowadzącego zawiera wiele wskazówek, co do sposobów włączania
skutecznego przekazu profilaktycznego do codziennej kontaktu z nastolatkiem.
13
Szczególny akcent położony jest na umiejętności dobrej komunikacji, które są
niezbędne w wychowaniu dziecka. W trakcie spotkania podane są wskazówki jak
rozmawiać z dorastającymi dziećmi o ich osobistych sprawach, w tym zwłaszcza
zagadnieniach miłości i seksualności. Spotkanie z rodzicami ma formę warsztatu
z elementami dialogu urozmaiconego prezentacją multimedialną. Na koniec spotkania
rodzice otrzymują foldery pt. Przewodnik po dżungli kontaktów z nastolatkiem, które
zawierają skrót wskazówek omawianych w trakcie wykładu. Mają możliwość
wyrażenia anonimowo swojej opinii na temat poruszonych treści. Niejednokrotnie
rodzice są chętni do zadawania pytań na koniec spotkania. Po spotkaniu rodzice
potrzebujący rozmowy indywidualnej z osobą prowadzącą spotkanie również mają taką
możliwość.
Szkolenie dla rady pedagogicznej trwa 2 godziny lekcyjne i jest prowadzone
w oparciu o prezentacją multimedialną oraz dialog z uczestnikami. W trakcie warsztatu
prezentowane są cele programu Archipelag Skarbów®, wyniki badań nad młodzieżą
wraz ze wskazówkami dotyczącymi napotykanych przez nauczycieli trudności i wyzwań
w szkolnej pracy profilaktycznej oraz wybrane aspekty wiedzy dotyczącej skutecznych
strategii w profilaktyce młodzieżowej. Ważnym elementem jest pokazanie
nauczycielom, w oparciu o najnowsze wyniki badań własnych, ich jakże istotnej roli
w życiu młodych ludzi. Szkolenie to może stanowić bardzo cenny przyczynek do
dostosowania szkolnego programu wychowawczego i profilaktycznego do mentalności
obecnego młodego pokolenia.
Głównym celem warsztatu dla nauczycieli jest dekonstrukcja niektórych mitów
współczesnej profilaktyki oraz przekazanie nauczycielom wiedzy płynącej z badań
ewaluacyjnych nad skutecznymi programami i wymiana doświadczeń odnośnie
skutecznego oddziaływania i pozytywnego kontaktu z młodzieżą. Kolejnym elementem
jest instruktaż dla nauczycieli, którzy będą w klasach kontynuować pracę profilaktyczną
rozpoczętą na programie na podstawie przekazanych informacji i materiałów.
Dajemy również arkusze obserwacji uczniów podczas realizacji programu.
Na szkoleniu pokazujemy jak nauczyciele mogą wykorzystać te obserwacje w pracy
z młodzieżą. Program w sposób celowy tworzy okazję do uporządkowanej obserwacji
młodzieży w dużej grupie przez nauczycieli, na czym mogą oprzeć dalszą pracę
wychowawczą i profilaktyczną.
14
Ewaluacja bezpośrednia oraz sporządzenie sprawozdań z każdej realizacji
Po każdej edycji programu Archipelag Skarbów® zostanie przeprowadzona
i opracowana ewaluacja bezpośrednia. Młodzież wypełnia na koniec spotkania specjalne
ankiety ewaluacyjne oceniając program oraz przydatność treści programu w ich życiu.
Elementem ewaluacji bezpośredniej programu są również zawarte w ankiecie pytania
dotyczące stopnia motywacji uczestnika do unikania zachowań ryzykownych
i wybierania zachowań prozdrowotnych. Również pedagodzy oraz nauczyciele będący
z młodzieżą na programie oceniają w przygotowanej dla nich ankiecie realizację programu
przez trenerów, m.in. ich przygotowanie merytoryczne, pracę trenerów od strony
organizacyjnej, sposób przekazywania treści, dynamikę programu, współpracę na linii
trenerzy-uczniowie, jakość szkolenia dla rady pedagogicznej, jakość wykładu dla rodziców.
Oceniają również, o ile byli obecni, przeprowadzenie spotkania dla nauczycieli
i rodziców. Rodzice natomiast, po spotkaniu przeznaczonym dla nich, również mają
możliwość anonimowej oceny prezentowanych treści, poprzez wypełnienie ankiety
ewaluacyjnej.
Na
podstawie
przeprowadzonych
ankiet
zostanie
przygotowane
kilkunastostronicowe sprawozdanie dla każdej szkoły i urzędu zawierające wyniki
ewaluacji oraz dane na temat przebiegu realizacji i współpracy ze szkołą.
Umawianie realizacji
Realizacja programu w szkole wymaga kilku niezbędnych ustaleń m. in.:
- Ustalenie liczebności uczniów na poziomie klas drugich i trzecich i podjęcie wstępnej
decyzji o ilości uczniów objętych programem (od 80 do 200 uczniów);
- Omówienie warunków technicznych związanych z realizacją programu (odpowiednia
sala, kwestie nagłośnienia, odpowiednich warunków potrzebnych do wyświetlania
prezentacji itp.);
- Ustalenie terminu realizacji programu dla młodzieży, szkolenia dla rady pedagogicznej,
spotkania z rodzicami i indywidualnych spotkań dla młodzieży i podpisanie zobowiązania
dotyczącego realizacji programu w umówionym terminie;
- Uzyskanie (we współpracy z dyrekcją szkoły) zgody rodziców/opiekunów prawnych
uczniów, na ich udział w programie;
O wyborze szkół zadecyduje kolejność zgłoszeń, wynikająca z daty podpisania
zobowiązania dotyczącego realizacji programu w konkretnym terminie.
15
Harmonogram działań
Poszczególne działania w zakresie realizowanego zadania publicznego
Terminy realizacji poszczególnych
działań
Organizacja i umawianie realizacji programu ze szkołami (w pierwszym etapie
trwania projektu przewidziana jest rekrutacja szkół)
1.06.2015 - 15.11.2015
Koordynacja projektu – umawianie terminów realizacji, dobór trenerów,
koordynacja zaplecza logistycznego, zamawianie materiałów, umawianie
spotkań dla rodziców, szkoleń dla rad pedagogicznych, konsultacji z
psychologiem.
1.06.2015 - 18.12.2015
Przygotowanie realizacji oraz analiza przebiegu realizacji programu dla
młodzieży
10.09.2015 - 15.12.2015
Wykład dla rodziców - każda realizacja obejmuje wykład dla rodziców na temat
treści programu i informacji jak optymalnie włączyć treści profilaktyczne w
pracę wychowawczą. Szczegółowy harmonogram realizacji programów zostanie
przygotowany po procesie rekrutacji szkół do programu.
14.09.2015 - 15.12.2015
Realizacja programu w szkołach – 15 realizacji programu dla młodzieży z ok. 15
szkół. Szczegółowy harmonogram realizacji programów zostanie przygotowany
po procesie rekrutacji szkół do programu.
14.09.2015 - 11.12.2015
Konsultacje indywidualne z psychologiem dla uczniów - w ramach programu
przewidziane są średnio
2 godziny indywidualnych konsultacji
z psychologiem. Szczegółowy harmonogram realizacji programów zostanie
przygotowany po procesie rekrutacji szkół do programu.
14.09.2015 - 11.12.2015
Szkolenie dla rady pedagogicznej
- w ramach programu przewidziane jest szkolenie dla nauczycieli, na temat
optymalnego wykorzystania uczestnictwa młodzieży w programie
w codziennej pracy z młodzieżą.
14.09.2015 - 11.12.2015
Obliczenie wyników ewaluacji bezpośredniej oraz sporządzenie sprawozdań z
każdej realizacji
15.09.2015 - 18.12.2015
Opracowanie sprawozdań
z każdej realizacji Archipelagu Skarbów po każdej realizacji przygotowywane są
dwa egzemplarze sprawozdania, zawierające opis przebiegu programu
i wyniki ewaluacji - dla szkoły i Urzędu Miasta Łodzi
15.09.2015 - 15.12.2015
Obliczenie i opracowanie ankiet ewaluacji bezpośredniej - zadanie obejmuje
obliczenie wyników ankiet ewaluacyjnych przeprowadzonych wśród uczniów,
rodziców i pedagogów.
15.09.2015 - 14.12.2015
Druk i oprawa sprawozdań zawierających wyniki ewaluacji bezpośredniej dla
szkół i Urzędu Miasta Łodzi
21.09.2015 - 16.12.2015
16