LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA - Stowarzyszenie Kraina Lasów i
Transkrypt
LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA - Stowarzyszenie Kraina Lasów i
Załacznik nr 1 do Aneksu nr 10 do Umowy nr 6933-UM0400005/08 z dnia 14.05.2009 r. Lokalna Strategia Rozwoju STOWARZYSZENIA KRAINA LASÓW I JEZIOR - LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA dla Gmin Nowa Sól, Otyń, Siedlisko, Sława, Szlichtyngowa, Wschowa, Kotla Grudzień 2013 r. 1 Zespół Konsultantów Irena Krukowska- Szopa, Tadeusz Walkowiak, Antoni Bok, Krzysztof Szustka Opracowanie: Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja” ul. Wrocławska 41, 59-220 Legnica e-mail: [email protected] www.zielonaakcja.pl 2 Szanowni Państwo! Z satysfakcją przedstawiamy Państwu Lokalną Strategię Rozwoju przygotowaną w ramach działań Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich dla gmin: Nowa Sól, Otyń, Siedlisko, Sława, Szlichtyngowa, Wschowa, Kotla. Niniejszy dokument to rezultat kilkumiesięcznej, intensywnej pracy liderów Lokalnej Grupy Działania, przedstawicieli gmin i zespołu konsultantów Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja” oraz Fundacji „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”. Strategia zbudowana jest wokół czterech celów wiodących: - Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu, - Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie - Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska, - Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie. Szeroki wachlarz opracowanych działań i zadań będzie realizowało powołane w tym celu STOWARZYSZENIE KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA. Zachęcamy Państwa do zaangażowania się w realizację zapisanych w Strategii przedsięwzięć oraz pomysłów. Tylko z udziałem mieszkańców tego obszaru Strategia ma szansę wpłynąć na rozwój tej ziemi. Rada i Zarząd Lokalnej Grupy Działania 3 Spis Treści Wstęp ......................................................................................................................................... 6 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR):........................................................................ 10 1.1 Nazwa i status prawny Lokalnej Grupy Działania oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze:....................................................................... 10 1.1.1 Nazwa Lokalnej Grupy Działania ........................................................................... 10 1.1.2 Status prawny Lokalnej Grupy Działania ............................................................... 10 1.1.3 Data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego ....................................................... 10 1.1.4 Numer w Krajowym Rejestrze Sądowym ............................................................... 10 1.2 Opis procesu budowania partnerstwa............................................................................. 10 1.3 Charakterystyka członków Lokalnej Grupy Działania i sposób rozszerzania/zmiany składu Lokalnej Grupy Działania......................................................................................... 11 1.3.1. Członkowie Lokalnej Grupy Działania.................................................................. 11 1.3.2. Zasady i sposób rozszerzania składu Lokalnej Grupy Działania........................... 13 1.4. Struktura rady lub innego organu LGD, do którego wyłącznej właściwości należy wybór operacji zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr 1698/2005, zwanych dalej „organem decyzyjnym”........................................................................................................ 14 1.5. Zasady i procedury funkcjonowania LG D oraz organu decyzyjnego.......................... 15 1.5.1. Rozdział funkcji pomiędzy poszczególne organy Lokalnej Grupy Działania ....... 15 1.5.2. Regulamin funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania......................................... 15 1.5.3. Zatrudnianie pracowników..................................................................................... 15 1.6. Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu decyzyjnego.......... 16 1.7. Doświadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji operacji.......... 16 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności......... 17 2.1 Wykaz gmin wchodzących w skład LGD albo będących jej partnerami....................... 17 2.2 Uwarunkowania przestrzenne (mapa), geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe.............................................................................................................................. 18 2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne i geograficzne ......................................................... 18 2.2.2 Uwarunkowania przyrodnicze................................................................................. 19 2.2.4 Uwarunkowania historyczne i kulturowe................................................................ 25 2.3 Ocena społeczno – gospodarcza obszaru, w tym potencjału demograficznego i gospodarczego obszaru oraz poziomu aktywności społecznej ............................................ 28 2.3.1 Charakterystyka ludności obszaru LGD ................................................................. 28 2.3.2 Poziom zatrudnienia i lokalny rynek pracy............................................................. 30 2.3.3 Rolnictwo ................................................................................................................ 32 2.3.4 Poziom wykształcenia i dostęp do edukacji ............................................................ 33 2.3.5 Dostęp do kultury .................................................................................................... 33 2.3.6 Pomoc społeczna, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne ............................ 34 2.3.7 Aktywność organizacji pozarządowych.................................................................. 34 2.4 Specyfika obszaru .......................................................................................................... 34 3. Analiza SWOT dla obszaru objętego LSR; wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy...................................................................................................................................... 37 4. Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych przedsięwzięć służących osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane operacje. ................................... Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. 5. Określenie misji i wizji LGD ............................................................................................. 59 6. Wskazanie spójności specyfiki obszaru z celami LSR .................................................... 60 4 7. Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR .......................................................................................................................................... 62 8. Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR .......................................................................................................................................... 63 9. Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD, procedury rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania „wdrażanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR oraz kryteriów wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów......................................................................................................................... 64 10. Określenie budżetu LSR dla każdego roku jej realizacji ............................................. 82 11. Opis procesu przygotowania LSR .................................................................................. 86 12. Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR................................................................... 88 13. Zasady i sposób dokonywania oceny (ewaluacji) własnej. ........................................... 89 14. Określenie powiązań LSR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem objętym LSR.......................................................................................................... 91 15. Wskazanie planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowanych przez LGD w ramach innych programów wdrażanych na obszarze objętym LSR................... 95 16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich......... 96 17. Informacja o dołączanych do LSR załącznikach .......................................................... 97 Spis literatury: ........................................................................................................................ 98 Spis rysunków:........................................................................................................................ 99 Spis tabel: ................................................................................................................................ 99 5 Wstęp Co to jest Leader? Leader to europejski program wspierający społeczności, które stawiają na współpracę partnerską. Inicjatywa LEADER realizowana w Unii Europejskiej od 1991 r. stanowi nowe podejście do rozwiązywania problemów wsi. Warunkiem niezbędnym do pełnego i skutecznego realizowania polityki wobec obszarów wiejskich jest zaangażowanie społeczności wiejskich w proces podejmowania decyzji na poziomie lokalnym. W krajach Unii Europejskiej powstało ponad 1000 Lokalnych Grup Działania (LGD) funkcjonujących na poziomie lokalnym. W Polsce działa około 200 grup. Przez swoje działania i inicjatywy dają pole do aktywności mieszkańcom wsi, wykorzystując w sposób innowacyjny lokalne zasoby przyrodniczo- kulturowe, przyczyniając się do tworzenia miejsc pracy i promocji obszarów wiejskich. LEADER kładzie silny nacisk na partnerstwo pomiędzy trzema sektorami: publicznym, społecznym i ekonomicznym oraz na tworzenie pomiędzy nimi sieci powiązań celem wymiany doświadczeń, wzajemnej współpracy i realizacji wspólnych projektów. W latach 2009- 2015 Leader będzie realizowany w Polsce w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich działania Osi 4. Warunki udziału w działaniach Leader Leader skierowany jest do obszarów wiejskich spójnych terytorialnie zamieszkałych przez 10-150 tys. mieszkańców. W celu jego realizacji powinna powstać Lokalna Grupa Działania (LGD) (zarejestrowana jako stowarzyszenie), w skład której wejdą przedstawiciele sektora publicznego (samorządy), społecznego (organizacje), ekonomicznego (przedsiębiorcy). Grupa ta powinna opracować program wspólnych działań w formie dokumentu - Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR), powinien on opisywać takie obszary tematyczne jak: poprawa jakości życia na wsi, tworzenie pozarolniczych miejsc pracy, aktywizowanie mieszkańców i budowanie kapitału społecznego, wykorzystanie zasobów przyrodniczych i kulturowych w rozwoju lokalnym. Wdrożeniu LSR będą służyły środki Unii Europejskiej kierowane w ramach programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz aktywność mieszkańców i partnerów zaangażowanych w LGD. Od 2009 r. mieszkańcy zamieszkali na obszarze LGD będą mogli ubiegać się o pomoc finansową w zakresie następujących działań (dalej zwanych operacjami): o różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej o odnowa i rozwój wsi o tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw o małe projekty Zakres operacji działania Leader Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej o Beneficjenci: działalność nierolnicza lub związana z rolnictwem podejmowana przez rolników, domowników, małżonków rolników. Osoba fizyczna występująca z wnioskiem powinna być objęta ubezpieczeniem społecznym rolników. Gospodarstwo Rolne, w którym pracuje beneficjent, było objęte w roku poprzedzającym złożenie wniosku płatnościami bezpośrednimi. o Zakres pomocy: pomocy udziela się z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa; usług dla ludności; sprzedaży hurtowej lub detalicznej; rzemiosła lub rękodzielnictwa; robót i usług budowlanych oraz 6 instalacyjnych; usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem; usług transportowych; usług komunalnych; przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; magazynowania lub przechowywania towarów; wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. o Wysokość pomocy: - Pomoc ma formę zwrotu max. 50% kosztów kwalifikowanych operacji; - Maksymalna wysokość udzielonej pomocy jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym, w okresie realizacji programu (2009-2015), nie może przekroczyć 100 000 zł; - Płatności- refundacja poniesionych kosztów etapowo lub za cały projekt. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw o Beneficjenci: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, która prowadzi działalność jako mikroprzedsiębiorstwo zatrudniające do 10 osób o obrocie netto do 2 mln euro na obszarze LGD. o Zakres pomocy: pomocy udziela się w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa; usług dla ludności; sprzedaży hurtowej lub detalicznej; rzemiosła lub rękodzielnictwa; robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych; usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem; usług transportowych; usług komunalnych; przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; magazynowania lub przechowywania towarów; wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. o Wysokość pomocy przyznanej na realizację operacji nie może przekroczyć: - 100 000 zł - jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 1 i mniej niż 2 miejsca pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji. - 200 000 zł - jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 2 i mniej niż 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji. - 300 000 zł - jeżeli ekonomiczny plan operacji przewiduje utworzenie co najmniej 3 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne i jest to uzasadnione zakresem rzeczowym operacji. - Pomoc ma formę zwrotu max. 50% kosztów kwalifikowanych operacji, Płatność- refundacja poniesionych kosztów etapowo lub za cały projekt. Maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji programu (w latach 2009- 2015), nie może przekroczyć 300 000 zł. W przypadku przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji programu, wynosi 100 000 zł. o Odnowa i rozwój wsi Zakres pomocy: Pomocy udziela się podmiotom z tytułu inwestycji w zakresie: - remontu, przebudowy i wyposażenia obiektów pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe, w tym obiektów zabytkowych; 7 - budowy lub remontu, przebudowy publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i społeczno-kulturalnych; - zakupu obiektów zabytkowych lub charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie oraz ich adaptację na cele publiczne; - odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomników historii, obiektów architektury sakralnej i miejsc pamięci. o Ogólne zasady finansowania: - refundacji podlegają koszty kwalifikowane poniesione przez beneficjenta, w wysokości nie przekraczającej 80% tych kosztów, z tym że dla jednej miejscowości – nie więcej niż 500 000 zł w okresie realizacji programu, - wysokość pomocy nie może być wyższa niż 500 000 zł, także w przypadku operacji realizowanej w więcej niż jednej miejscowości, z tym że kwotę tę dzieli się proporcjonalnie do kosztów realizacji w każdej z tych miejscowości, - wysokość pomocy przyznanej na realizację jednej operacji nie może być niższa niż 25 000 zł, według kalkulacji kosztów określonych we wniosku o przyznanie pomocy. o Beneficjent: - gmina, - instytucja kultury, dla której organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego, - kościół lub związek wyznaniowy, - organizacja pozarządowa pożytku publicznego, Małe projekty o Beneficjentami „małych projektów” mogą być: - osoby fizyczne: pełnoletnie, zameldowane lub prowadzące działalność na obszarze LGD - osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, utworzona na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacja albo stowarzyszenie z siedzibą na obszarze LSR lub prowadząca działalność na tym obszarze - osoby prawne i jednostki organizacyjne o charakterze kościelnym lub związki wyznaniowe o Zakres pomocy: − podnoszenie jakości życia społeczności lokalnej na obszarze objętym LSR przez: • udostępnienie urządzeń i sprzętu, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie, •organizację szkoleń i innych przedsięwzięć o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla podmiotów z obszaru objętego LSR, • organizację imprez kulturowych, promocyjnych, rekreacyjnych lub sportowych, • zagospodarowanie wiejskiej przestrzeni publicznej; - rozwijanie aktywności społeczności lokalnej przez: • promocję i organizację lokalnej twórczości kulturowej, lokalnej przedsiębiorczości lub aktywnego trybu życia, z wyłączeniem remontu i budowy pomieszczeń mieszkalnych, • remont lub wyposażenie świetlic wiejskich oraz innych obiektów, pełniących ich funkcję, oraz zagospodarowanie terenu przylegającego do tych obiektów; − rozwijanie turystyki lub rekreacji na obszarze objętym LSR przez: • utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej oraz stron internetowych, • przygotowanie i wydanie folderów oraz innych publikacji informacyjnych i promocyjnych dotyczących obszaru objętego LSR, 8 • budowę, odbudowę, zagospodarowanie lub oznakowanie małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej; • promowanie, zachowanie , odtwarzanie , zabezpieczenie lub oznakowanie cennego, lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, w szczególności obszarów objętych poszczególnymi formami ochrony przyrody, w tym obszarów Natura 2000; − zachowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego i historycznego przez: • odbudowe albo odnawianie lub oznakowanie budowli, obiektów lub obiektów małej architektury objętych nadzorem konserwatorskim lub ewidencja zabytków, • odnawianie dachów budynków objętych nadzorem konserwatorskim lub ewidencją zabytków lub elementów tych dachów, •odnawianie elewacji zewnętrznych budynków objętych nadzorem konserwatorskim lub ewidencją zabytków, z wyłączeniem budynków mieszkalnych • remont lub renowację zabytków ruchomych, • remont lub wyposażenie muzeów lub innych obiektów pełniących ich funkcje, • promocję lokalnego dziedzictwa, • promocję lokalnej twórczości wykorzystującej lokalne dziedzictwo, • kultywowanie: miejscowych tradycji, obrzędów i zwyczajów, kultywowanie języka regionalnego i gwary, kultywowanie tradycyjnych zawodów i rzemiosła, • prowadzenie badań nad obszarem wdrażania LSR, • inicjowanie powstawania, przetwarzania lub wprowadzania na rynek produktów i usług opartych na lokalnych zasobach, tradycyjnych sektorach gospodarki lub lokalnym dziedzictwie, w tym kulturowym, historycznym lub przyrodniczym, albo podnoszenie jakości takich produktów, przy czym pomoc nie może dotyczyć działalności rolniczej; − wykorzystywanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w celu poprawienia warunków prowadzenia działalności kulturalnej lub gospodarczej, w tym polegającej na wynajmie pokoi w gospodarstwie rolnym, z wyłączeniem działalności rolniczej. Wysokość pomocy: na operacje z zakresu „małych projektów” wynosić będzie maksymalnie 80% kosztów kwalifikowanych operacji nie więcej jednak niż 50 tys. zł; przy czym całkowity koszt operacji nie może być niższy niż 4,5 tys. zł oraz wyższy niż 100 tys. zł). Zasady składania wniosków do LGD Wnioski powinny być zgodne z Lokalną Strategią Rozwoju. Termin naboru będzie ogłaszała Lokalna Grupa Działania. Wnioski do finansowania będzie wybierała społeczna Rada LGD. Leader będzie także finansować funkcjonowanie LGD: Nabywanie umiejętności i aktywizacja Pomoc przyznawana dla LGD w ramach działania może w szczególności dotyczyć: o badań nad obszarem objętym LSR; o informowania o obszarze działania LGD oraz o LSR; o szkolenia kadr biorących udział we wdrażaniu LSR; o wydarzeń o charakterze promocyjnym związanych z obszarem działania LGD; o szkolenia lokalnych liderów; o animowania społeczności lokalnych; o kosztów bieżących LGD, Wdrażanie projektów współpracy Wspólne przedsięwzięcia realizowane przez LGD 9 1. Charakterystyka lokalnej grupy działania (LGD) jako jednostki odpowiedzialnej za realizację lokalnej strategii rozwoju (LSR): 1.1 Nazwa i status prawny Lokalnej Grupy Działania oraz data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i numer w tym rejestrze: 1.1.1 Nazwa Lokalnej Grupy Działania STOWARZYSZENIE KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA 1.1.2 Status prawny Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie 1.1.3 Data wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego 26 czerwca 2008r. 1.1.4 Numer w Krajowym Rejestrze Sądowym 0000309067 1.2 Opis procesu budowania partnerstwa. Inicjatorem utworzenia Lokalnej Grupy Działania jest społeczność lokalna Gmin: Kotla, Nowa Sól, Otyń, Siedlisko, Sława, Szlichtyngowa i Wschowa. Merytorycznie w procesie budowania partnerstwa wspierał inicjatorów od samego początku Tadeusz Walkowiak – Prezes Zarządu Fundacji „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich” z siedzibą w Nowym Miasteczku. Inicjatywa stworzenia partnerstwa nabrała największej dynamiki na początku 2008 roku, kiedy to spontaniczne spotkania grupy inicjatywnej zaczęły przybierać coraz bardziej zorganizowaną formę i przyciągały coraz szerszą grupę osób i podmiotów zainteresowanych udziałem w tworzeniu LGD. W celu organizacji Lokalnej Grupy Działania oraz opracowania projektu statutu zostali powołani koordynatorzy z poszczególnych gmin: 1. Ewa Konarska – Jóźwiak – Gmina Kotla. 2. Bogumiła Ziobrowska – Gmina Nowa Sól. 3. Tadeusz Walkowiak – Gmina Otyń. 4. Maria Miśkiewicz – Gmina Siedlisko. 5. Kamil Łukanus – Gmina Sława. 6. Tatiana Wasielewska – Gmina Szlichtyngowa. 7. Sylwia Gulczyńska– Gmina Wschowa. (Uwaga! Aktualna lista koordynatorów gminnych jest dostępna na stronie internetowej Stowarzyszenia - www.klj.org.pl) 10 Zorganizowano następujące spotkania służące utworzeniu partnerstwa i budowaniu Lokalnej Strategii Rozwoju: Lp 1 2 Termin spotkania 10.10.2007r. 12.11.2007r. 3 20.12.2007r. 4 18.02.2008r. 5 22.02.2008r. 6 27.02.2008r. 7 27.02.2008r. 8. 28.02.2008r. 9. 28.02.2008r. 10. 28.02.2008r. 11. 29.02.2008r. 12. 27.03.2008r. Przedmiot spotkania spotkanie informacyjno – organizacyjne dotyczące Osi 4 LEADER latach 2007 – 2013 w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz powołania Lokalnej Grupy Działania spotkanie informacyjne dla potencjalnych członków Lokalnej Grupy Działania. spotkanie koordynatorów celem ustalenia projektu statutu spotkanie koordynatorów celem uzgodnienia nazwy Stowarzyszenia i ostatecznej wersji statutu. Sesja Rady Miejskiej w Szlichtyngowej – podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Sesja Rady Miejskiej w Sławie – podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Sesja Rady Gminy w Nowej Soli – podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Sesja Rady Miejskiej we Wschowie – podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Sesja Rady Gminy w Otyniu – podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Sesja Rady Gminy w Kotli– podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Sesja Rady Gminy w Siedlisku – podjęcie uchwały o przystąpieniu do tworzenia LGD Zebranie założycielskie Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - LGD Prowadzący Liczba uczestników Tadeusz Walkowiak 12 Irena Krukowska – Szopa Tadeusz Walkowiak Tadeusz Walkowiak 20 6 Tadeusz Walkowiak 12 __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ __ Tadeusz Walkowiak 46 W procesie tworzenia partnerstwa i Lokalnej Strategii Rozwoju istotną rolę odegrało przeprowadzenie przez poszczególne gminy sondażu na obszarze objętym Lokalną Strategią Rozwoju badającego oczekiwania społeczne wśród mieszkańców. Sondaż połączony był z szeroką akcją informacyjną prowadzoną podczas lokalnych imprez, pozwalającą na wzbudzenie zainteresowania szerokiego grona społeczności lokalnej inicjatywą budowania partnerstwa. 1.3 Charakterystyka członków Lokalnej Grupy Działania i sposób rozszerzania/zmiany składu Lokalnej Grupy Działania. 1.3.1. Członkowie Lokalnej Grupy Działania. Sektor publiczny: 1. Gmina Kotla, jednostka samorządu terytorialnego, 2. Gmina Nowa Sól, jednostka samorządu terytorialnego, 3. Gmina Otyń, jednostka samorządu terytorialnego, 4. Gmina Siedlisko, jednostka samorządu terytorialnego, 5. Gmina Sława, jednostka samorządu terytorialnego, 6. Gmina Szlichtyngowa, jednostka samorządu terytorialnego, 7. Gmina Wschowa, jednostka samorządu terytorialnego, 11 Sektor społeczny 8. Andrzej Balinowski, osoba fizyczna, 9. Paweł Bereżański, osoba fizyczna, 10. Powiatowa Rada Organizacji Pozarządowych, reprezentowana przez Renatę Chilarską, 11. Dorota Danielewicz, osoba fizyczna, 12. Elżbieta Dul, osoba fizyczna, 13. Halina Fendorf, osoba fizyczna, 14. Fundacja "Karolat", organizacja pozarządowa reprezentowana przez Michała Filipka, 15. Roma Gąsior, osoba fizyczna, 16. Barbara Gela-Rutkowska, osoba fizyczna, 17. Janina Gielec, osoba fizyczna, 18. Marta Gielec, osoba fizyczna, 19. Paweł Gulanowski, osoba fizyczna, 20. Danuta Haniszewska, osoba fizyczna, 21. Kamil Haniszewski, osoba fizyczna, 22. Halina Ignacik, osoba fizyczna, 23. Edward, Jabłoński osoba fizyczna, 24. Stowarzyszenie Odnowy Wsi oraz Zachowanie i Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, organizacja pozarządowa, reprezentant Jan Jaroszewicza, 25. Łukasz Jasiulaniec, osoba fizyczna, 26. Wioletta Kasperek, osoba fizyczna, 27. Ewa Konarska-Jóźwiak, osoba fizyczna, 28. Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego, reprezentowany przez Janusza Kordka, 29. Sylwester Kosiński, osoba fizyczna, 30. Kinga Kowalewska-Koziarska, osoba fizyczna, 31. Robert Koziarski, osoba fizyczna, 32. Stowarzyszenie Grochowice Zdrój, organizacja pozarządowa, reprezentowana przez Barbarę Kobielę, 33. Andrzej Ławniczek, osoba fizyczna, 34. Krzysztof Łuczak, osoba fizyczna, 35. Halina Malczewska, osoba fizyczna, 36. Magdalena Martyniuk-Nogalska, osoba fizyczna, 37. Anna Marut, osoba fizyczna, 38. Jolanta Mądra, osoba fizyczna, 39. Ireneusz Mieżowiec, osoba fizyczna, 40. Bożena Mikołajczak, osoba fizyczna, 41. Maria Miśkiewicz, osoba fizyczna, 42. Stowarzyszenie „ Z Głębi Serca”, organizacja pozarządowa, reprezentowana przez Dorotę Młodecką, 43. Janusz Owsiany, osoba fizyczna, 44. Halina Przybylska, osoba fizyczna, 45. Anna Rackiewicz, osoba fizyczna, 46. Eugenia Serek, osoba fizyczna, 47. Stanisław Serek, osoba fizyczna, 48. Tadeusz Skrzyczyński, osoba fizyczna, 49. Marcin Sobczak, osoba fizyczna, 50. Elżbieta Sowińska, osoba fizyczna, 51. Krzysztof Stachów, osoba fizyczna, 52. Marianna Stachurska, osoba fizyczna, 53. Helena Struniawska, osoba fizyczna, 54. Kamila Suchocka-Szperlik, osoba fizyczna, 55. Sławskie Stowarzyszenie Sołtysów, organizacja pozarządowa, reprezentant Agnieszka Szafer, 56. Waldemar Tietz, osoba fizyczna, 12 57. Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Otyńskiej, reprezentowane przez Piotra Trojanowskiego, 58. Monika Wardecka, osoba fizyczna, 59. Tatiana Wasielewska, osoba fizyczna, 60. Elżbieta Wicher, osoba fizyczna, 61. Maria Wilk, osoba fizyczna, 62. Kamila Wojnowska, osoba fizyczna, 63. Marcin Wojnowski, osoba fizyczna, 64. Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju Letniska Jodłów, organizacja pozarządowa, reprezentant Mirosław Wojtczak, 65. Kinga Wójcik, osoba fizyczna, 66. Dariusz Zieliński, osoba fizyczna, 67. Lidia Zwarycz, osoba fizyczna, 68. Henryk Wicher, osoba fizyczna, 69. Jadwiga Napieralska, osoba fizyczna, 70. Józef Debert, osoba fizyczna, Sektor gospodarczy: 71. P.H. „HENRY” Henryk Kłosowski, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 72. „MARTINUS” Marcin Kula, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 73. P.P.H.U. „DUL” Władysław Dul, przedstawiciel Tomasz Kurosz 74. Jarosław Litka, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. 75. P.U.H. „Józefów”, Ryszard Majer, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 76. SATIS-KOCHANEK, Ewa Święcka-Kochanek, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 77. Z.H.U. „JUX”, Jan Uruski, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 78. Browar EDI – Edward Wilk – Maria Wilk pełnomocnik osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, 79. Raphael-Catering Jakub Debert, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 80. Bank Spółdzielczy w Nowej Soli, reprezentowany przez Ryszarda Żoka. 1.3.2. Zasady i sposób rozszerzania składu Lokalnej Grupy Działania Lokalna Grupa Działania jest organizacją otwartą. Posiada członków zwyczajnych, wspierających i honorowych. Głos stanowiący przysługuje wyłącznie członkom zwyczajnym Stowarzyszenia. Członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia mogą być osoby fizyczne, osoby prawne w tym jednostki samorządu terytorialnego akceptujące cele Stowarzyszenia, działające na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i które przedstawią rekomendację zawierającą pozytywną opinię w tym zakresie udzieloną przez działających partnerów Stowarzyszenia, na obszarze objętym Lokalną Strategią Rozwoju. Członków Zwyczajnych i wspierających przyjmuje Zarząd Stowarzyszenia na podstawie pisemnych deklaracji i poparcia dwóch członków zwyczajnych. Nabycie członkostwa zwyczajnego zachodzi z chwilą podjęcia uchwały Zarządu Stowarzyszenia. Godność członka honorowego nadaje na wniosek Zarządu Walne Zebranie Członków. Członkiem wspierającym może być osoba fizyczna lub prawna, która zadeklaruje dla Stowarzyszenia pomoc finansową lub rzeczową. Lokalna Grupa Działania zgodnie ze swoim Statutem zakłada możliwość rozszerzania i zawężania granic oddziaływania terytorialnego stowarzyszenia poprzez przyjmowanie nowych gmin jako członków lub poprzez rezygnację z członkostwa już działających w stowarzyszeniu gmin. Dodatkowo, w przypadku poszerzenia granic Lokalnej Grupy Działania wymaga się od samorządów lokalnych złożenia oświadczenia o nie przynależności do innej Lokalnej Grupy Działania. 13 1.4. Struktura rady lub innego organu LGD, do którego wyłącznej właściwości należy wybór operacji zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr 1698/2005, zwanych dalej „organem decyzyjnym” Skład Rady STOWARZYSZENIA KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA: Imię i Nazwisko 1. Paweł Bereżański 2. Jarosław Dykiel 3. Barbara Gela Rutkowska 4. Krzysztof Grabka 5. Krzysztof Gruszewski 6. Łukasz Horbatowski 7. Halina Ignacik 8. Teresa Kaczmarek 9. Janusz Kordek 10. Halina Malczewska 11. Maria Miśkiewicz 12. Dorota Młodecka 13. Elżbieta Sowińska . 14. Dariusz Straus 15. Ewa Święcicka Kochanek 16. Jan Uruski 17. Jan Wardecki 18. Maria Wilk 19. Mirosław Wojtczak Nazwa podmiotu Gmina Sektor Osoba fizyczna Jednostka Samorządu Terytorialnego osoba fizyczna Nowa Sól Nowa Sól społeczny publiczny Kotla społeczny Wschowa publiczny Sława publiczny Kotla publiczny Kolta Otyń społeczny publiczny Sława społeczny Otyń Nowa Sól Kotla społeczny społeczny społeczny Sława Siedlisko społeczny publiczny Otyń gospodarczy Nowa Sól Szlichtyngowa gospodarczy społeczny Wschowa gospodarczy Nowa Sól społeczny Jednostka Samorządu Terytorialnego Jednostka Samorządu Terytorialnego Jednostka Samorządu Terytorialnego osoba fizyczna Jednostka Samorządu Terytorialnego Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego w Sławie Osoba fizyczna Osoba fizyczna Stowarzyszenie " Z Głębi Serca" Osoba fizyczna Jednostka Samorządu Terytorialnego SATIS-KOCHANEK Ewa Święcka Kochanek Z.H.U. „JUX” Jednostka Samorządu Terytorialnego Browar „EDI” Edward Wilk Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju Letniska Jodłów Rada Stowarzyszenia liczy 19 członków. Wszyscy jej członkowie zamieszkują na terenie danej gminy leżącej na obszarze Krainy Lasów i Jezior lub prowadzą działalność na jej terytorium. Liczba członków Rady Stowarzyszenia pochodzących z poszczególnych sektorów i ich procentowy udział: sektor publiczny 7 członków – 36.84 % sektor społeczny 9 członków – 47.36 % sektor gospodarczy 3 członków – 15.80 % 14 Zgodnie z zapisami w statucie § 24 ust. 5 w Stowarzyszeniu obowiązuje zakaz łączenia funkcji w Radzie z funkcją w Zarządzie Stowarzyszenia i Komisji Rewizyjnej. 1.5. Zasady i procedury funkcjonowania LG D oraz organu decyzyjnego 1.5.1. Rozdział funkcji pomiędzy poszczególne organy Lokalnej Grupy Działania Statut Lokalnej Grupy Działania zapewnia rozdział funkcji pomiędzy poszczególne jej organy. Osoby powoływane w skład organów Stowarzyszenia mogą być członkiem wyłącznie jednego z organów władz wybieralnych Lokalnej Grupy Działania. Dodatkowo, członkowie Komisji Rewizyjnej nie mogą być równocześnie członkami organu decyzyjnego i zarządzającego. 1.5.2. Regulamin funkcjonowania Lokalnej Grupy Działania Regulamin funkcjonowania LGD składa się z następujących, uchwalonych odrębnie dokumentów: Regulamin Walnego Zebrania Członków (zał. nr 1), Regulamin Rady (zał. nr 2), Regulamin Zarządu (zał. nr 3), Regulamin Komisji Rewizyjnej (zał. nr 4), Regulamin Biura LGD (zał. nr 5), które stanowią załączniki do niniejszej Strategii. Zasady powołania oraz odwołania członków Rady są uregulowane zapisami statutowymi. Rada powoływana jest przez Walne Zebranie Członków na 4-letnią kadencję. Ponad 50% członków Rady stanowią podmioty będące partnerami społecznymi i gospodarczymi działającymi na obszarze objętym LSR. Członkostwo w Radzie ustaje na skutek pisemnej rezygnacji członka lub jego śmierci. Skreśla się z rejestru członka za zaleganie z opłatą składek członkowskich. Wyklucza się w przypadku naruszenia postanowień Statutu, nie przestrzegania uchwał władz i regulaminów wewnętrznych, działania na szkodę Stowarzyszenia, a także pozbawienia przez sąd praw publicznych. Procedury funkcjonowania Rady, w tym procedury dotyczące wyłączenia członka Rady od udziału w dokonywaniu wyboru operacji w przypadku wątpliwości co do jego bezstronności, są szczegółowo uregulowane w Regulaminie Rady (zał. nr 2). Każdy członek Rady przed przystąpieniem do głosowania nad wyborem operacji podpisuje Deklarację bezstronności. 1.5.3. Zatrudnianie pracowników Do obsługi Stowarzyszenia zostanie zatrudniony personel Biura. Przewiduje się konieczność zatrudnienia pracowników Biura na następujące stanowiska: Prezes Zarządu – 1 osoba; Specjalista ds. finansów – 1 osoba; Personel Biura będzie zatrudniany przez Zarząd Stowarzyszenia. Zatrudnienia Prezesa Zarządudokonuje Zarząd Stowarzyszenia. Wyboru pozostałego personelu Biura również dokonuje Zarząd Stowarzyszenia.. W przypadku wystąpienia trudności w zatrudnieniu pracowników o określonych wymaganiach koniecznych, Zarząd może zatrudnić osobę spełniającą wymagania konieczne jedynie w części. W celu weryfikacji kompetencji pracowników możliwe jest zatrudnienie na okres próbny. Przewiduje się konieczność zatrudnienia na umowę o dzieło specjalistów w następującym zakresie: - radca prawny, - informatyk. Szczegółowe zasady naboru pracowników z określonymi wymaganiami koniecznymi i pożądanymi w odniesieniu do kandydatów do pracy w LGD określa dokument „Procedura naboru pracowników LGD”. Z kolei w dokumencie „Opisy stanowisk precyzujące podział obowiązków i zakres odpowiedzialności na poszczególnych stanowiskach”, sprecyzowane zostały wymagania konieczne i pożądane oraz zakres obowiązków, odpowiedzialności i uprawnień pracownika. W dokumencie tym przewidziano 15 w razie konieczności zatrudnienia także wymagania dotyczące innych pracowników: specjalista ds. projektów i aktywizacji oraz specjalista ds. koordynacji projektów. Siedziba Biura znajduje się w Siedlisku ul. Cmentarna 3. Do dyspozycji Biura przeznaczone są trzy pomieszczenia biurowe o łącznej powierzchni 31.75 m² wraz z zapleczem sanitarnym. Warunki lokalowe Biura stwarzają możliwość sprawnego i efektywnego wykonywania zadań LGD, przyjmowania interesantów, organizowania spotkań oraz archiwizowania dokumentacji Stowarzyszenia. Z chwilą uzyskania odpowiednich funduszy ze złożonego Wniosku o przyznanie pomocy na rok 2009 w ramach działania 4.31 Funkcjonowanie LGD, nastąpi zakup niezbędnego sprzętu oraz mebli do sprawniejszego funkcjonowania Biura. Na potrzeby Biura zostanie zakupiony następujący sprzęt i wyposażenie: - sprzęt komputerowy (3 zestawy z bezpośrednim dostępem do Internetu), - rzutnik multimedialny, - drukarka, - telefon z faksem, - meble biurowe. 1.6. Kwalifikacje i doświadczenie osób wchodzących w skład organu decyzyjnego W skład Rady Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – LGD wchodzi 19 osób. Wiedza członków w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i podejścia Leader została poszerzona w okresie tworzenia Strategii na szkoleniach dotyczących działań Leader PROW i tworzenia LGD i LSR. W sumie brało w nich udział 12 członków Rady. Były to szkolenia w formie warsztatów na temat przeprowadzania diagnozy obszaru LGD, identyfikacji problemów, przeprowadzania analizy SWOT. Określano wizję, misję, cele strategiczne i przedsięwzięcia, a także określano lokalne kryteria wyboru operacji. Czworo członków Rady ma ukończone studia wyższe i podyplomowe w zakresie związanym z Unią Europejską. Mają kwalifikacje kolejno: w zakresie europeistyki, prawa europejskiego oraz dwóch w dziedzinie zarządzania projektami UE. Wśród członków organu decyzyjnego dwie osoby mają kursy doskonalące z zakresu funduszy europejskich dla edukacji oraz przygotowania wniosków na projekty dla edukacji na lata 2007-2013. Kwalifikacje i doświadczenie w zakresie aplikowania o wsparcie, doradztwa i prowadzenia szkoleń z EFS także mają dwie osoby. Doświadczenie na stanowisku pracy Kierownika Referatu Rozwoju Lokalnego i wiele szkoleń w zakresie wiedzy ogólnej o środkach unijnych, pozyskiwania dotacji z funduszy strukturalnych ma jedna osoba. Sześciu członków spośród 19 osób wchodzących w skład Rady włada językami obcymi w stopniu umożliwiającym swobodne porozumiewanie się. Trzech zna język angielski, dwóch – język niemiecki, a jedna osoba posługuje się obydwoma językami. Szczegółowy opis z zakresu wiedzy i doświadczenia członków organu decyzyjnego znajduje się w Załączniku nr 11 wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. 1.7. Doświadczenie LGD i członków LGD albo jej partnerów w realizacji operacji Stowarzyszenie jako nowo powstały podmiot samo nie ma doświadczenia w realizacji przedsięwzięć finansowanych ze środków zewnętrznych. Członkowie Stowarzyszenia Krainy Lasów i Jezior mają różnorodne doświadczenia w realizacji projektów współfinansowanych 16 ze źródeł zewnętrznych. Zostały one opisane w punkcie 1.6 oraz w załączniku 11 wniosku o wybór LGD do realizacji LSR. Największym doświadczeniem dysponują gminy z terenu działalności LGD, korzystały one ze środków Banku Światowego, Sapard-u, PHARE, ZPORR, SPO Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich. 2. Opis obszaru objętego LSR wraz z uzasadnieniem jego wewnętrznej spójności 2.1 Wykaz gmin wchodzących w skład LGD albo będących jej partnerami Lokalna Grupa Działania obejmuje siedem gmin: gminy wiejskie Otyń, Nowa Sól, Siedlisko, Kotla, gminy miejsko – wiejskie Sława, Wschowa, Szlichtyngowa. Tabela 1: Wykaz gmin wchodzących w skład LGD Gmina Gmina Otyń Identyfikator jednostki Typ podziału gminy terytorialneg o (0804072) ONW miejska nizinny strefy nizinnej I Obszar w [ km2] Ilość miejs cowo ści Ilość miesz kańcó w Zasięg administracyjny 92 8 6205 Bobrowniki, Konradowo, Ługi-Czasław, Modrzyca, Niedoradz, Otyń, Zakęcie, Borki Gmina Nowa Sól (0804011) ONW nizinny strefy nizinnej II wiejska 176 23 6697 Lelechów, Stary Staw, Lubieszów, Rudno, Wrociszów, Ciepielów, Nowe Żabno, Kiełcz, Stara Wieś, Przyborów, Stany, Lipiny, Drogoniów, Chełmek, Radosławice, Lubięcin, Buczków, Stawy, Dąbrowno, Okopiec, Jeziorna, Jodłów, Józefów Gmina Siedlisko (0804082) – ONW nizinny strefy nizinnej II wiejska 92 9 3500 Siedlisko, Borowiec, Piękne Kąty, Różanówka, Bielawy, Kierzno, Radocin, Dębianka, Zwierzyniec Gmina Kotla (02030042) ONW nizinny strefy nizinnej I wiejska 128 Gmina Sława (0812013) – ONW nizinny strefy nizinnej I miejsko wiejska 327 35 12208 Gmina Wschowa (081203 3) ONW nizinny strefy nizinnej I miejsko wiejska 197 18 21715 Gmina Szlichtyngowa (081202 3) ONW nizinny strefy nizinnej I miejsko wiejska 100 10 5173 19 4121 Ceber, Chociemyśl, Grochowice, Głogówko, Kotla, Kozie Doły, Krzekotówek, Kulów, Moszowice, Skidniów, Sobczyce, Zabiele, Krążkówko, Leśna Dolina, Skórzyn, Zaszków, Skidniówek, Pękoszów, Dorzecze Sława, Stare Strącze, Łupice, Krzepielów, Ciosaniec, Lipinki, Krążkowo, Lubogoszcz, Śmieszkowo, Przybyszów, Radzyń, Gola, Wróblów, Bagno, Szreniawa, Spokojna, Droniki, Kużnica Głogowska, Krzydłowiczki, Tarnów Jezierny, Nowe Strącze, Lubiatów, Tarnówek, Dębczyn, Cegłówko, Głuchów, Dębowo, Przydroże, Myszyniec, Jutrzenka, Kamienna, Krępina, Polanica, Ciepielówek, Zwierzyniec Dębowa Łęka, Hetmanice, Kandlewo, Konradowo, Łęgoń, Łysiny, Nowa Wieś, Olbrachcice, Osowa Sień, Przyczyna Dolna, Przyczyna Górna, Siedlnica, Tylewice, Wygnańczyce, Nowe Ogrody, Buczyna, Lgiń, Pszczółkowo, Wschowa Zamysłów, Jędrzychowice, Wyszanów, Kowalewo, Dryżyna, Gola, Nowe Drzewce, Stare Drzewce, Małe Drzewce, Górczyna, Szlichtyngowa 17 2.2 Uwarunkowania przestrzenne (mapa), geograficzne, przyrodnicze, historyczne i kulturowe 2.2.1 Uwarunkowania przestrzenne i geograficzne Powierzchnia: 1112 km2 Położenie: Obszar LGD Kraina Lasów i Jezior położony jest w północno-zachodniej części historycznego Dolnego Śląska. Wschodni fragment przynależał do południowej Wielkopolski (Ziemia Wschowska i północny skrawek gminy Sława). Obecnie sześć z siedmiu gmin należy do województwa lubuskiego, w obrębie dwóch powiatów: nowosolskiego i wschowskiego. Gmina Kotla należy do woj. dolnośląskiego, w obrębie powiatu głogowskiego. Geografia Krajobraz naturalny określają silnie dwa elementy: 1. rzeka Odra i jej dolina (jednostki geograficzne: Pradolina Głogowska, Obniżenie Nowosolskie, Kotlina Kargowska), 2. południowy zasięg polskich pojezierzy (Pojezierze Sławskie, będące zachodnim mikroregionem Pojezierza Leszczyńskiego). Dwa dalsze elementy, które wyraźnie się zaznaczają w krajobrazie, to: na wschodzie - łagodna wysoczyzna zajęta w przewadze przez pola uprawne (Wysoczyzna Leszczyńska), w centrum - zwarte kompleksy leśne (Bory Tarnowskie i dawny głogowski las miejski). Morfologia obszaru ukształtowana została w czwartorzędzie. Na powierzchni w żadnym miejscu nie występują utwory starsze. Jest to krajobraz wybitnie polodowcowy, dodatkowo zmieniony jeszcze w holocenie. Obszar dzieli równoleżnikowo linia wyznaczająca południowy zasięg ostatniego zlodowacenia – bałtyckiego (tzw. faza leszczyńska). Ustąpiło ono z naszego terenu niespełna 20 tys. lat temu, stąd też jeziora Pojezierza Leszczyńskiego są starsze o około 5-6 tys. lat niż jeziora Północnej Polski. Na południe od tej linii krajobraz kształtowało silniej zlodowacenie środkowopolskie. Szeroka pradolina odrzańska (Pradolina Głogowska, Obniżenie Nowosolskie) jest fragmentem tzw. Pradoliny Barucko-Głogowskiej, będąca jeszcze echem przed trzeciorzędowej doliny pra-Odry. Po ustąpieniu lądolodu podlegała ona i podlega ciągle odkształceniom związanym z działalnością rzeki. Na północ od granicy ostatniego 18 zlodowacenia krajobraz wykazuje duże zróżnicowanie morfologiczne. Na południe od Sławy i na północ od Wschowy zasięg lądolodu wyznaczają morenowe wzniesienia (moreny czołowe, kemy, do 130 m n.p.m.). Dalej na północ w wyraźnych obniżeniach zalegają jeziora, otoczone formami marginalnymi – wzgórza morenowe, kemy, sandry, wydmy kopalne. Jeziora sławskie z przemęcko-wieleńskimi łączy obniżenie pradolinne – dawniej obydwie grupy jezior tworzyło wielkie pra-jezioro. Wierzchnią warstwę budują głównie piaski, żwiry i gliny. Wał Zielonogórski, zajmujący północną część gminy Otyń, to wyraźny garb morenowy sięgający tu wys. 75 - 125 m n.p.m. Opada on stromą krawędzią, rozczłonkowaną jarami, do przełomowego odcinka Odry. Klimat Obszar należy do najcieplejszych w Polsce. W dolinie Odry przez kilka wieków utrzymywała się uprawa winorośli. Klimat jest przejściowy pomiędzy morskim a kontynentalnym. Przeważają wiatry zachodnie. Średnia temperatura roczna wynosi około 8 - 8,5 stopni. Pojezierze Sławskie cechuje wybitnie duże nasłonecznienie. Bogactwa naturalne Teren LGD jest ubogi w kopaliny. Jedną grupę stanowią surowce typowe dla krajobrazu polodowcowego. Są to kruszywa: piaski, żwiry wodnolodowcowe i eoliczne oraz surowce ilaste, iły i gliny. Surowce te nie są eksploatowane intensywnie, a w obszarach krajobrazu chronionego zasadniczo wcale. W strefie środkowej obszaru znajdują się piaski i żwiry wodnolodowcowe i eoliczne (złoża piasków „Grochowice” i „Kozie Doły”). Złoże „Kotla” tworzą iły i łupki ilaste ceramiki budowlanej. Torf eksploatowany był w obniżeniach po zanikłych jeziorach. Kreda jeziorna wydobywana była ze złoża „Radzyń”. Drugą grupę stanowi gaz ziemny z towarzyszącymi mu pierwiastkami (głównie hel). Strefa występowania gazu ciągnie się od Ostrowa Wielkopolskiego do Książa Śląskiego na zachód od Nowej Soli. Znaczenie gospodarcze mają cztery złoża „Wilków”, „Grochowice”, „Dębina”, „Kulów” (to ostatnie nie jest eksploatowane). Złoża rud miedzi (złoże „Bytom Odrzański”), z nadkładem soli, stwierdzone są na głębokościach, nie rokujących obecnie opłacalności eksploatacji. Również złoża węgla brunatnego, dawniej eksploatowane m.in. w kopalni „Maria” k. Nowej Soli, nie mają obecnie znaczenia praktycznego. Zasoby wodne LGD znajduje się głównie w zlewni Odry. Głównymi rzekami LGD Kraina Lasów i Jezior są rzeka Obrzyca, Rów Polski, Krzycki Rów, Kopanica – będącymi prawobrzeżnymi dopływami Odry, stanowiącej południowo-zachodnią granicę LGD. Ponadto na tym terenie znajdują się trzy duże jeziora: Sławskie, Tarnowskie Duże, Lgińskie. 2.2.2 Uwarunkowania przyrodnicze Obszar posiada wyraźnie wykształcone strefy bioróżnorodności. Są to: pasmo Odry i Pojezierze Sławskie. Obydwie stanowią obszary krajobrazu chronionego. Znajdują się w nich obszary Natura 2000. Istniejące formy ochrony przyrody i krajobrazu nie w pełni oddają jednak wartość zasobów na obszarze LGD. Wyraża się to chociażby w postulatach utworzenia parków krajobrazowych w dolinie Odry na wschód od Głogowa i wokół Jeziora Sławskiego. W obydwu tych kompleksach znajdują się właściwe im cenne zespoły roślinności oraz bogata fauna, wśród niej zwłaszcza populacje rzadkich ptaków zagrożonych wyginięciem. 19 Formy ochrony przyrody W celu zachowania walorów przyrodniczych terenu, na obszarze LGD znajduje się Przemęcki Park Krajobrazowy (projektowane są dwa inne Parki Krajobrazowe), dwa rezerwaty przyrody, trzy obszary Natura 2000 i liczne pomniki przyrody. Przemęcki Park Krajobrazowy Przemęcki Park Krajobrazowy został utworzony w 1991 r. Położony jest w województwie wielkopolskim (na obszarze gmin: Przemęt, Włoszakowice, Wijewo) i lubuskim (gmina Wschowa). Powierzchnia całkowita: 21 450 ha, w tym na terenie gminy Wschowa 2 000 ha. Park chroni fragmenty krajobrazu polodowcowego południowej Wielkopolski: cenny pod względem przyrodniczym i krajobrazowym zespół leśno-łąkowo-jeziorny Na terenie Parku występują ponadto rzadkie i podlegające ochronie okazy flory i fauny, okazałe pomniki przyrody oraz cenne zabytki kultury materialnej. Flora: 760 gatunków roślin naczyniowych (30 podlegających ochronie całkowitej), m.in. buławnik czerwony, lilia złotogłów, rosiczka, grążel żółty. Fauna. Szczególnie dobrze reprezentowana jest awifauna - 182 gatunki. M.in. bąk, kania ruda, błotniak zbożowy, bielik, kropiatka, rudogłówka, wąsatka. Inne: żaba zielona, żaba trawna, ropucha zwyczajna, padalec, jaszczurka zwinka, zaskroniec. Projektowane parki krajobrazowe Odrzański Park Krajobrazowy miałby objąć Odrę, jej brzegi i przylegle tereny na odcinku od Brzegu Dolnego do Głogowa (w tym na terenie gminy Szlichtyngowa) - cenny kompleks przyrodniczy i korytarz ekologiczny, w którym zachowane są lasy łęgowe z bogactwem gatunkowym roślin i zwierząt Sławski Park Krajobrazowy projektowany był dla ochrony krajobrazu jeziornego na terenie gminy Sława, ze zróżnicowanymi siedliskami przyrodniczymi i bogactwem fauny, z gatunkami zbliżonymi do ww. Przemęckiego Parku Krajobrazowego. Rezerwaty przyrody Bażantarnia - rezerwat leśny o powierzchni 17,86 ha, położony w gminie Otyń. Utworzony w 1959 r. Celem ochrony jest zachowanie naturalnego siedliska lasu mieszanego wśród obszaru zniekształconego gospodarką człowieka. Skład panujących gatunków: sosna, dąb, świerk, modrzew. Pojedyncze okazy drzew pomnikowych w wieku 180 - 200 lat. W domieszce kępowo występuje brzoza, akacja, buk, grab, lipa, jodła i wprowadzone sztucznie daglezja i wejmutka. W podszycie: jarzębina, kruszyna, jeżyna, śnieguliczka. W runie konwalia, zawilec, szczawik zajęczy, paproć orla, przylaszczka pospolita, fiołek leśny, dzwonek pokrzywolistny, narecznica i inne. Bukowa Góra - rezerwat leśny o powierzchni 10,96 ha, położony w gminie Otyń. Utworzony w 1954 r. Celem ochrony jest zachowanie drzewostanu naturalnego porastającego strome zbocze krawędzi doliny Odry. Skład drzewostanu: buk, modrzew europejski, dąb, sosna, pojedynczo brzoza, lipa, grab i świerk. Las spełnia ponadto dużą rolę zabezpieczającą przed erozją gleby. Obszary Natura 2000 Nowosolska Dolina Odry (kod obszaru PLH80014), obejmuje obszar 6040,3 ha w województwie lubuskim, w tym na terenie gmin Siedlisko (661,1 ha), Nowa Sól - gmina wiejska (2.688,0 ha) i Otyń (816,8 ha). Pojezierze Sławskie (kod obszaru PLB300011), obejmuje obszar 39.144,8 ha, w tym: 17.260,7 ha w województwie lubuskim na terenie gmin Sława (11.381,2 ha), Wschowa (3.615,5 ha) i Nowa Sól - gmina wiejska (1.770,6 ha). 20 Łęgi Odrzańskie (kod obszaru PLB020008), obejmuje obszar 17.999,4 ha, w tym: 481,2 ha w województwie lubuskim na terenie gminy Szlichtyngowa. Obszary chronionego krajobrazu Na północy terenu LGD w zasięgu obszarów chronionego krajobrazu znajduje się północna część gminy Wschowa, znaczna część gminy Sława oraz skrawki gmin Kotla i Nowa Sól. Na zachodzie chroni się dolinę Odry i Wał Zielonogórski, w obrębie gmin Siedlisko, Nowa Sól i Otyń. Na wschodzie – fragment gminy Szlichtyngowa. Parki podworskie Największa ilość okazów drzew pomnikowych znajduje się w parkach podworskich. Ilościowo wyróżniają się parki w okolicach Wschowy, Kotli, w Sławie i Siedlisku. Obszar LGD Krainy Lasów i Jezior posiada sięgające początku XX w. tradycje turystyki pobytowej i wypoczynku weekendowego. Dotyczą one Pojezierza Sławskiego, ze szczególną koncentracją wokół Jeziora Sławskiego, oraz pasma Odry. W obydwu przypadkach łączyło się to z rekreacją i sportami wodnymi. Sława oraz niektóre miejscowości nad Odrą (Wyszanów u ujścia Baryczy, Siedlisko), były popularnymi miejscami niedzielnego wypoczynku. Znaczenie Pojezierza Sławskiego po II wojnie św. wyraźnie się zwiększyło – Jeziora Sławskie stanowią również obecnie największy kompleks obszarowy turystyki pobytowej (około 40 tys. osób rocznie) i - porównywalnie - weekendowej na Ziemi Lubuskiej. Problemem, któremu się obecnie przeciwdziała, jest zanieczyszczenie Jeziora Sławskiego. Teren pojezierza sprzyja turystyce aktywnej: są tu szlaki wodne z bazą sprzętową, wytyczone szlaki piesze i rowerowe, ścieżki dydaktyczne. W otoczeniu znajduje się kilka ośrodków jazdy konnej. Znaczenie Odry upadło (abstrahując od weekendowego biwakowania nad jej brzegami); w szerszym kontekście obszarowym obserwuje się jednak dążenie do częściowej reaktywacji. Służy temu również utworzony rowerowy „Szlak Odry”. Wcześnie dostrzeżono również znaczenie lasu dla wypoczynku i „wzmocnienia zdrowia”. M.in. w Głogówku powstał w początkach XX w. ośrodek wypoczynku leśnego (Walderholungsheim), w którym głównie praktykowano formę zielonych szkół dla pobliskiego Głogowa. Po II wojnie św. było to częściowo kontynuowane. Wybudowano ośrodek wypoczynkowy (domki kempingowe). Obecnie Gmina Kotla organizuje tu letnie czterodniowe turnusy dla dzieci z gminy. W całym obszarze LGD jego duża lesistość, wartości krajobrazowo-przyrodnicze i mikroklimatyczne sprzyjają kontynuowaniu tej tradycji. Dotyczy to tym bardziej promowanej współcześnie agroturystyki oraz, wiążącej się nią często, rekreacji konnej. Ta ostatnia wykazuje rozwój, najbardziej w pasie pojezierza i na Ziemi Wschowskiej. Turystyka kulturowa jest słabo rozwinięta. Brak jest wyraźnie wykreowanych obiektów i miejsc o dużej sile przyciągania. Perspektywy posiada Wschowa oraz, w przypadku odbudowy, zamek w Siedlisku. Większe znaczenie ma ruch związany z imprezami masowymi, środowiskowymi, czy sportowymi. Są one najlepiej rozwinięte na Pojezierzu Sławskim. Zjawiskiem, jako masowa impreza kulturalno-artystyczna, jest „Stachuriada” w Grochowicach. We Wschowie odbywa się Królewski Festiwal Muzyki. Przyjazdy zagraniczne nie ważą w obrazie ruchu turystycznego (brak punktów przyciągania), aczkolwiek są one widoczne w obszarze Jezior Sławskich. Tzw. ”turystyka sentymentalna” przyjazdy byłych niemieckich mieszkańców - ma znaczenie marginesowe. Ruch turystyczny w gminach – noclegi, dane GUS z 2006 r. ilość osób ogółem/ilość noclegów ogółem (w nawiasie turyści zagraniczni): Kotla – brak, Nowa Sól 1 161/3 031 (0), Otyń 2 865/2 966 (462/516), Siedlisko, brak, Sława 23 963/101 477 (377/1 139), Szlichtyngowa 707/1 222 (195/451), Wschowa 2 640/20 325 (168/ 267). 21 Agroturystyka Agroturystyka jest w obszarze LGD rozwinięta słabo, zważywszy potencjalne możliwości wynikające z korzystnych właściwości terenów. Dowodzi tego porównanie okolic Jezior Sławskich z sąsiednimi Jeziorami Przemęckimi. W gminach Przemęt i Wijewo znajduje się odpowiednio 8 i 7 gospodarstw agroturystycznych. W Lginiu, należącym do tego kompleksu (ale w granicach LGD) znajdują się cztery punkty. W gminie Sława – zaledwie 2. Obydwa związane są z rekreacją konną. Zróżnicowana oferta „konna”, jest najbardziej specyficzna dla szeroko rozumianej agroturystyki w całym obszarze. Gospodarstwa agroturystyczne w gminach Gmina Nowa Sól Gospodarstwo Agroturystyczne „Sadyba”, Stara Wieś, www.sadybastw.pl, Ośrodek Jazdy Konnej „Pegaz”, Stawy k/Lubięcina, zróżnicowana oferta rekreacji konnej, www.pegazstawy.horsesport.pl, Teresa Gruszecka, Lubięcin Gmina Sława Stanisław Derenda, Dębowo, rekreacja konna, Gospodarstwo Agroturystyczne „Karino” - M. i K., Wawrzyniakowie, Lubogoszcz, działalność całoroczna, 4 pokoje, camping Gmina Wschowa Gospodarstwo Agroturystyczne „Zagroda nad Strumykiem” - T. i W. Litorowicz, Lgiń, Kwatera Agroturystyczna „Na Rozdrożu” - Błażej Durek, Lgiń , Gościnny Dom „U Laskowskich” - W. i K. Laskowscy, Lgiń , Stefania Sawicka, Lgiń, działalność całoroczna, 5 pokoi, Gospodarstwo Agroturystyczne „Tradycja” - Sylwester Kosiński, Siedlnica, działalność sezonowa maj - sierpień, 5 pokoi. Gmina Kotla Gospodarstwo rolne Aneta Kurek Grochowice 28, 67 – 240 Kotla, działalność całoroczna. Rekreacja konna Formy rekreacji konnej funkcjonują w powiecie wschowskim i gminie Nowa Sól. W powiecie wschowskim znajdują się stadniny koni „Bonanza” w Jędrzychowicach, „Tradycja” w Siedlnicy i Ranczo ”Haleszka” w Lubiatowie. Ofertę posiadają również gospodarstwa agroturystyczne S. Derendy w Dębowie oraz M. i K. Wawrzyniaków w Lubogoszczy. W sąsiedztwie Lubiatowa utworzony został szlak konny. Gospodarstwo agroturystyczne „Ranczo Karów” (gmina Niechlów, p. Damian Mielcarek) zamierza wybudować miasteczko westernowe w Szlichtyngowej (zakupiona działka). Łączy się z tym również projekt utworzenia szlaków konnych (najbliżej położone stadniny i ośrodki jazdy konnej znajdują się w Jędrzychowicach, Siedlnicy i Sicinach – „Ranczo Siciny”). W gminie Nowa Sól: Ośrodek Jazdy Konnej "Pegaz" – Stawy k./Lubięcina. Specjalizuje się m.in. w rajdach konnych po Ziemi Lubuskiej. „Lubiatowski Szlak Konny”. Szlak zaczyna się za stadniną koni Ranczo „Haleszka” w Lubiatowie. Prowadzi lasami do Jez. Steklno, następnie doliną rzeczki Steklny do jez. Dronickiego. Stamtąd przez pagórkowaty teren (dodatkowa pętla) do punktu wyjścia. Atrakcje: krajobraz ukształtowany przez lądolód, malowniczo położone jeziora rynnowe, możliwość jazdy konnej w gospodarstwie agroturystycznym. Szlak utworzony przez Nadleśnictwo Sława Śląska. Szlaki turystyczne Wśród szlaków turystycznych większe znaczenie, zgodnie z obecnym trendem, posiadają trasy rowerowe. Są to głównie niedawno utworzone: „Szlak Odry” i na północy szlak w powiecie wschowskim (Ze Wschowy na Pojezierze Sławskie). Na Pojezierzu znajdują się również utworzone dawniej przez PTTK szlaki piesze. Gęsta sieć szlaków pieszych i rowerowych znajduje się w gminach Nowa Sól i Otyń. Są to szlaki utworzone głównie przez 22 PTTK (oddziały w Zielonej Górze i Nowej Soli). Problemem (dotyczy całego terenu) jest niekiedy stan utrzymania szlaków. Na Pojezierzu Sławskim znajdują się lub początek biorą atrakcyjne szlaki wodne, kajakowe: ze Sławy Obrzycą do Santoka (lub w innych wariantach) oraz szlak po jeziorach wieleńskoprzemęckich (z licznymi stamtąd połączeniami: Obra i jej kanały, Wielka Pętla Wielkopolski). Wybrane szlaki turystyczne Rowerowy ”Szlak Odry”. Obecnie jeden z najdłuższych w Polsce, towarzyszy Odrze po obydwu brzegach. Szlak prowadzi często wałem przeciwpowodziowym lub w jego sąsiedztwie, przez cenne przyrodniczo tereny. Krajobraz kulturowy to: kościoły, zabytki kultury dworskiej, pozostałości nowożytnych i XX-wiecznych fortyfikacji, zabytki techniki. Szlak rowerowy Wschowa – Lgiń– Sława (39 km) – Lubiatów – Radzyń (dod. 21 km). Oznakowanie: białe drogowskazy z herbem powiatu wschowskiego, w lesie: biały rower na pomarańczowym tle. Trasa prowadząca naprzemiennie przez pola i lasy do miejscowości wypoczynkowych na Pojezierzu Sławskim. Szlaki rowerowe w okolicy Kotli (dwie pętle, łącznie 21 km): 1. Szlakiem legend i zabytków w Kotli (szlak niebieski); 2. Szlakiem Stachury (szlak czerwony), Kotla – Bielawy – Grochowice. Szlaki piesze PTTK na Pojezierzu Sławskim. 1. Żółty: Sława - Jeziorna - Lubiatów Ciosaniec- Świętno, 31 km . 2. Zielony: Sława – Jodłów - Józefów - Konotop, 20 km Szlaki prowadzą w dużej części lasami i brzegami jezior, przez morenowe pagórki i obniżenia dolinne. Szlaki piesze w okolicy Nowej Soli i Otynia. 1. Nowa Sól – Otyń - Bobrowniki - Nowa Sól (16 km, szlak żółty). Szlak wytyczony głównie ze względu krajobraz i przyrodę przemierzanych okolic. 2.Szlak Rezerwatów Przyrody (Duża Pętla Zielonogórska”), niebieski. Z Zielonej Góry, przez Zabór i Milsko, rezerwaty Bukowa Góra i Bażantarnia, do Niedoradza (PKP). Stamtąd przez Zatonie i Rezerwat Zimna Woda do Zielonej Góry. Szlaki rowerowe w okolicy Nowej Soli i Otynia: 1. Nowa Sól - Modrzyca – Otyń – Bobrowniki – „Bukowa Góra” – „Biała Góra” - Nowa Sól, 23 km; 2. „Szlak Czarciego Kamienia” (żółty): Nowa Sól - Otyń –– Ługi - Studzieniec – Mirocin - Stypułów – Borów Wielki – Lasocin – Rudno – Nowa Sól, 67 km . Droga św. Jakuba. Odtworzona historyczna trasa pielgrzymkowa Gniezno – Poznań – Zgorzelec - Praga (przez obszar LGD na odcinku Leszno - Wschowa - Głogów). Ścieżki przyrodnicze (edukacyjne) Atrakcyjną formą, łączącą turystykę i edukację, są oznakowane ścieżki przyrodnicze. Znajdują się one w otoczeniu jezior sławskich, w sąsiedztwie Odry koło Nowej Soli i Siedliska, u ujścia Baryczy w Wyszanowie. Ścieżki z reguły posiadają wyznaczone miejsca odpoczynku z możliwością rozpalenia ogniska. Zestawienie ścieżek przyrodniczych „Wzgórza Pszczółkowskie”, 8,5 km . Trasa prowadząca przez urozmaicone i ciekawe przyrodniczo formy krajobrazu polodowcowego - zalesione wzgórza na południe od Starych Strączy i malowniczą, a ciekawą przyrodniczo ,,Szwajcarię Pszczółkowską“ (urzeźbiony teren w sąsiedztwie rynny, którą w okresie cofania się lądolodu spływały na południe wody roztopowe). Atrakcje: najwyższe wzniesienie w okolicy - Stara Winna Góra - 131 m n.p.m., jary, pomnik przyrody - głaz narzutowy „Mietek”, Wzgórze Zamkowe, Góra Szubieniczna, Źródełko Zdrady. Ścieżka utworzona przez Nadleśnictwo Sława Śląska. 23 „Lekcja biologii inaczej’ („Zwierzyniec”). Ścieżka rozpoczyna się i kończy przy leśniczówce w przysiółku Zwierzyniec. Trasa długości 4-5 km wiedzie przez atrakcyjne pod względem przyrodniczym i krajobrazowym tereny. Dzięki 14 przystankom tematycznym zwiedzający ma możliwość poznać różnorodność siedlisk leśnych oraz tajniki życia drobnych zwierząt. Na trasie znajduje się miejsce odpoczynku. Atrakcje: różnorodność siedlisk leśnych, bagna, torfowiska, Jezioro Sławskie, rzadkie gatunki ptaków, drzewa pomnikowe. Ścieżka utworzona przez Nadleśnictwo Sława Śląska. „Sławęcin - wydmy kopalne”. Atrakcje: krajobrazy wydmowe zlodowacenia bałtyckiego, liczne wzniesienia. Ścieżka utworzona przez Nadleśnictwo Sława Śląska. „Siedlisko”. Wycieczkę rozpoczyna się w Wyłuszczarni Nasion w Siedlisku, gdzie poznaje się sposoby łuszczenia nasion drzew i krzewów leśnych, przysposobienia ich do siewu oraz długoterminowego przechowywania. Kolejne punkty: zamek i park (w nim rosną m.in. magnolia, trójiglicznia, ajlant, cyprysik. Trasa ścieżki wiedzie przez zróżnicowane siedliska leśne, z gatunkami chronionych roślin (np. zawilce, konwalie). Przystanki zapoznają odwiedzających z pracą leśnika, umożliwiają również realizację innych przyrodniczych tematów. Ścieżka utworzona przez Nadleśnictwo Nowa Sól. „Łęgi nadodrzańskie”. Ścieżka w sąsiedztwie Nowej Soli. Trasa, długości około 5 km, wiedzie przez ciekawe przyrodniczo tereny doliny Odry. Ścieżka podzielona została na 10 tematycznych przystanków, na których można zapoznać się z różnymi typami środowisk: lasy łęgowe, starorzecza, bagna, łąki. Przy końcowym przystanku ścieżki znajduje się leśne jeziorko; przy nim urządzone jest miejsce do odpoczynku. Ścieżka utworzona przez Nadleśnictwo Nowa Sól. „Starorzecze Odry”. Ścieżka w sąsiedztwie Nowej Soli i Przyborowa. Trasa biegnie wzdłuż starego koryta Odry. Celem jest przybliżenie turystom przyrody terenów nadrzecznych i zalewowych. Na trasie rozstawionych jest l0 kamieni - przystanków. Ścieżka utworzona przez Polski Klub Ekologiczny – Okręg Lubuski. „Ujście Baryczy”. Ścieżka położona jest w sąsiedztwie Wyszanowa. Długość 3 km. Tematem przewodnim jest ujście rzeki- krajobraz i przyroda. Ścieżka ma kształt podkowy z początkiem i końcem w Wyszanowie. Ścieżka utworzona przez Fundację Ekologiczną „Zielona Akcja”. Baza turystyczna Baza turystyczna najlepiej rozwinięta jest na Pojezierzu Sławskim. Ma ona tam charakter zróżnicowany (od wielofunkcyjnych ośrodków po pola namiotowe). Baza noclegowa skojarzona jest z reguły z infrastrukturą, służącą turystyce i wypoczynkowi (gastronomia, kąpieliska, wypożyczalnie sprzętu wodnego, atrakcje) - własną lub występującą w otoczeniu. Standardy są zróżnicowane. Większą część stanowią obiekty powstałe przed 1990 r., obecnie zdekapitalizowane, częściowo w różnym stopniu zmodernizowane. Na pozostałym obszarze baza noclegowa istnieje w miastach i wzdłuż głównych dróg: Wschowa i droga kraj. nr 12 (Szlichtyngowa, Dębowa Łęka) oraz Nowa Sól i droga kraj. nr 3 (Otyń). Na pozostałych terenach wiejskich obiekty występują punktowo. Zob. także wyżej Agroturystyka. Obiekty zbiorowego zakwaterowania w gminach, dane GUS z 2006 r. (w nawiasie: obiekty całoroczne): Kotla 0, Nowa Sól 3(0), Otyń 1(1), Siedlisko 0, Sława 29(6), Szlichtyngowa 1(1), Wschowa 6(2). Łącznie 40 obiektów, w tym: hotele 1, inne obiekty hotelowe 3, pensjonaty 2, ośrodki wczasowe 13, ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe 5, ośrodki kolonijne 4, ośrodki wypoczynku sobotnio-niedzielnego 1, domy pracy twórczej 1, kempingi 1, zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych 4, pola biwakowe 5. W świetle informacji uzyskanych z autopsji powyższe dane są zaniżone (nie odzwierciedlają wszystkich kategorii i ilości obiektów zakwaterowania). Tym niemniej oddają skalę i obrazują zróżnicowane nasycenie terenu. 24 Zanieczyszczenie środowiska Obszar LGD cechuje łącznie niewielki stopień degradacji środowiska naturalnego. W tym kontekście docenić należy wartość kompleksów leśnych w centralnej części obszaru. Oprócz samego potencjału przyrodniczego i walorów zdrowotnych, bory absorbują zagrożenia ze stref przemysłowych (Huta Miedzi „Głogów”, Nowa Sól). Stan czystości jezior z terenu LGD przedstawia się następująco. Jezioro Sławskie jest silnie eutroficzne – bardzo bogate z związki troficzne (wielokrotnie przekroczone wartości graniczne fosforu og. I azotanu og.). Jezioro Tarnowskie Duże jest jeziorem mezotroficznym o niskim stężeniu związków troficznych. W zlewniach tych jezior konieczne są pilne działania przeciwdziałające przedostawaniu się do ich wód związków biogennych, przede wszystkim fosforu i azotu. 2.2.4 Uwarunkowania historyczne i kulturowe Historia. W czasie budowy państwa polskiego (X w.), obszar „Krainy Lasów i Jezior” znalazł się w posiadaniu Piastów wcześniej niż sąsiadujące z nim od południa ziemie śląskie. W okresie rozbicia dzielnicowego kasztelania przemęcka (północna część obszaru) stanowiła obszar graniczny między Śląskiem a Wielkopolską. W latach 1251-1343 ten teren, ze Wschową, należał do księstwa głogowskiego. Następnie znalazł się w granicach Królestwa Polskiego. Pozostała większa część opisywanego obszaru dzieliła historyczne losy Śląska. Ustanowiona w średniowieczu i utrwalona w recesie granicznym (1528-31) granica okazała się trwała. Nie stanowiła także wyraźnej bariery dla przepływu ludności. Po rozbiorach całość obszaru znalazła się w granicach Prus (od 1871 r. – Niemiec). Po uzyskaniu niepodległości przez Polskę (1918-19) jedynie niewielkie skrawki Ziemi Wschowskiej wróciły do Polski, reszta powiatu pozostała w posiadaniu Niemiec. Sytuację taką wyjaśnia struktura etniczna ludności. W średniowieczu obszar zasiedlony (miejscowo - słabo) przez ludność polską, został objęty kolonizacją niemiecką. Z czasem potomkowie osadników zyskali przewagę, niemniej do XIX w. ludność była mieszana. W XX w. Polacy przeważali jedynie wyspowo na północnych rubieżach, reszta ludności określała się jako narodowości niemieckiej. Po II wojnie św. mamy do czynienia, z wyjątkami, z ludnością napływową: najwięcej z Wielkopolski i dawnych Kresów. Gospodarka przez stulecia opierała się przede wszystkim na rolnictwie. W XIX w. powstawały liczne niewielkie zakłady przetwórcze. Głównym czynnikiem aktywizacji, oprócz unowocześnienia metod gospodarki rolnej, była budowa linii kolejowych. Drugim wyraźnym działem była gospodarka leśna, oparta o duże kompleksy borów. Pewne znaczenie miały formy specyficzne. Dla pojezierza były to: rybołówstwo, wydobycie torfu i kruszyw. Na południu i zachodzie były to z kolei czynniki związane z Odrą, żeglugą i korytarzem transportowym. Dużym ośrodkiem przemysłowym stała się Nowa Sól. W XX w. widoczne też były początki ruchu turystycznego (Jeziora Sławskie, brzegi Odry). Nie miały one jednak istotnego znaczenia ekonomicznego. Wymienione działy gospodarki kontynuowane były również po II wojnie światowej. Struktura władania ziemią, jaka się ukształtowała, odzwierciedlała w dużym stopniu wcześniejszą: tam gdzie dominowała duża własność ziemska (przy charakterystycznej strukturze osadniczej – folwarki), zastąpiły ją Państwowe Gospodarstwa Rolne. Po ich upadku (po r. 1990), stopniowo większość areału wykupiona/wydzierżawiona została od Agencji Rolnej przez prywatne gospodarstwa wielkotowarowe. Tam gdzie dominowała gęsta struktura osadnicza, przeważały gospodarstwa rodzinne, jednak (zwłaszcza w ostatnim okresie) przy utrwalającej się tendencji do komasacji gruntów. Procesy restrukturyzacji przyniosły zmianę sytuacji mieszkańców związanych z państwowymi 25 formami gospodarowania - skutki negatywne, określane niekiedy mianem „syndromu popegeerowskiego”. Rozciągnięte w czasie, nabrały one przynajmniej w części cech trwałych (bezrobocie strukturalne, patologia życia społecznego). Dawniej i obecnie na dużą skalę rozwinęły się niektóre przedsiębiorstwa przetwórstwa rolno –spożywczego. Wyróżniają się zakłady przemysłu mięsnego w gminie Sława. Południowa część obszaru znalazła się w zasięgu rozwijającego się przemysłu miedziowego, głównie Huty Miedzi „Głogów”. Odnotować należy wydobycie gazu ziemnego. Zachodnia część związana jest silnie z Nową Solą. Jako ośrodek gospodarczy wykazuje on, po okresie załamania, tendencję rozwojową. Kultura. Czynnikami rozwoju kultury i gospodarki były w średniowieczu władza książęca, duchowieństwo i miasta, W okresie nowożytnym znaczenia nabrały rody szlacheckie, zwłaszcza dysponujące dużą własnością ziemską. Schönaichowie uzyskali dla swojego terytorium status państwa stanowego; ich rezydencja rodowa w Siedlisku należała do najokazalszych na Śląsku. Także zakony: jezuitów z Głogowa i Otynia, klarysek z Głogowa, cystersów z Przemętu, posiadały duże włości i oddziaływały kulturowo na okolice. Z miast Wschowa, należąca do 1793 r. do Polski, stanowiła silny ośrodek administracyjny, jako miasto królewskie. Była też okresowo prężnym ośrodkiem kultury, do czego przyczyniał się wielonarodowy charakter miasta. Istotne było oddziaływanie Głogowa i stopniowo Nowej Soli, w mniejszym stopniu Kożuchowa i Zielonej Góry (powiaty, obejmujące zachodnią część obszaru LGD). Kultura ludności wiejskiej był zróżnicowana, względnie mieszana, ze względu na niejednolity skład etniczny i przynależność religijną (katolicy, protestanci). Zawiłe dzieje i dawną kulturę Krainy Lasów i Jezior odzwierciedlają zabytki kultury materialnej (opisane niżej). Podkreślić należy także znaczenie dawnych i nowszych zjawisk kultury niematerialnej. W obszarze LGD znajdują się miejsca związane z ciekawymi i ważnymi postaciami (np. Edward Stachura w Grochowicach, Andreas Gryphius - Stare Drzewce i Wschowa, Szlichtyngowie w Szlichtyngowej i okolicy, szereg nazwisk związanych z Siedliskiem) i miejsca obrosłe legendami (Siedlisko, Kotla, Sława i okolica). Placówki muzealne funkcjonują jedynie we Wschowie. Muzeum Ziemi Wschowskiej posiada portrety trumienne i portrety królów polskich z XVII i XVIII w., rzadkie numizmaty i dzieła sztuki zdobniczej. Oddziałem muzeum jest dawny cmentarz protestancki. Zabytki. Od strony kategorii, zdecydowanie przeważają zabytki sakralne i kultury dworskiej. W miastach dobrze zachowany jest ich dawny układ przestrzenny i zabudowa. Dotyczy to również wiele wsi. Rozpatrując zachowaną kulturę materialną od strony ilościowej, zauważamy dość znaczną nierównomierność pokrycia obszaru. Warunkowane jest to głównie czynnikami naturalnymi: strefa lasów na ubogich glebach nie sprzyjała osadnictwu, natomiast tereny wykorzystywane rolniczo posiadają równomierną sieć osad. W strefie odrzańskiej sytuacja jest zróżnicowana. Stan kultury materialnej został lokalnie zmieniony działaniami II wojny światowej. Przyczyniły się do tego późniejsze zaniedbania i decyzje władz, a także katastrofy naturalne, głównie pożary. Zasmucające są straty: zrujnowany zamek w Siedlisku, spalony cenny kościół poluterański w Szlichtyngowej, ruina klasztoru - pierwotnie zamku - w Otyniu. Najwięcej obiektów zabytkowych znajduje się we wschodniej części obszaru (na wschód od linii Sława – Szlichtyngowa). Główne skupienie to miasto Wschowa i jego okolica. Również część zachodnia od linii Odry wyróżnia się od pozostałego obszaru, w którym odnotować należy mniejsze skupienia: Siedlisko, Lubięcin-Chełmek, Kotla, Krzepielów-Krążkowo. W podejściu szczegółowym wykazać możemy godne uwagi zespoły i różnorodność zjawisk. I tak ziemia wschowska słynie z gotyckich kościołów, malowniczo wtopionych w wiejski krajobraz. Wschowa posiada dobrze zachowany zespół staromiejski z cennymi zabytkami, 26 wśród nich zespół kościoła i klasztoru franciszkanów oraz unikalny w swojej skali cmentarz protestancki. Niewielkie zespoły zabudowy staromiejskiej posiadają pozostałe miasteczka: Sława, Otyń, Szlichtyngowa. Zamek w Siedlisku, choć w dużej części zrujnowany, stanowi obiekt wybitnej klasy. Jego odbudowa, zapowiedziana przez obecnego właściciela, przywróciłaby tej części Nadodrza najcenniejszy zabytek kultury dworskiej. Godne zauważenia są też kościoły poprotestanckie – niestety, po spaleniu się kościołów w Szlichtyngowej i Bielawach, już bardzo nieliczne. Najwybitniejszym z nich jest kaplica zamkowa w Siedlisku z pocz. XVII w. i kościół Żłobka Bożego we Wschowie; wartościowy jest także kościół w Sławie. We wsiach szachulcowe kościoły luterańskie zachowały się już tylko w Lubięcinie i Starych Drzewcach. W krajobrazie wiejskim dostrzega się jeszcze wiatraki, dawniej charakterystyczne dla całego obszaru, dziś już niezwykle rzadkie. Trzy z nich znajdują się w Lubięcinie. Godne uwagi, choć rzadkie, są zabytki inżynieryjne, np. most kolejowy w Stanach. Stan zabytkowych obiektów jest zróżnicowany, z dużą ilością zaniedbań, co jednak nie jest tylko specyfiką opisywanych okolic. Układy historyczne wsi Większość typów wsi ukształtowana została w średniowieczu. W procesie historycznym układy zabudowy podlegały zmianom. Powstawały także nowe typy. Największe zmiany nastąpiły w XX wieku. Obecnie określenie historycznego typu wsi jest możliwe tam, gdzie zachowane elementy pozwalają odczytać układ pierwotny. Na terenie LGD są one zachowane relatywnie dobrze. Możemy też ciągle obserwować zróżnicowane strefy obszarów, dokumentujące historię osadnictwa. I tak w Pradolinie Odry częstsze są typy wsi wskazujące na wcześniejsze osadnictwo słowiańskie. Przykładem są Sobczyce w gminie Kotla. Wieś składa się z owalnicy (wieś górna) z (dawniej) 12 gospodarstwami kmieci (każde po 60-90 mórg ziemi) i 13 gospodarstw zagrodników (po 30 mórg) oraz nieregularnej wsi dolnej – 24 gospodarstwa chałupników po 18-23 mórg. Dolna wieś jest prawdopodobnie najstarszą częścią miejscowości. W sąsiedztwie strefy lasów i na północ od niej dominują długie łańcuchówki i owalnice: Osowa Sień, Konradowo, Stare Strącze, Krzepielów. Niektóre zrosły się w jeden ciąg zabudowy: Przyczyna Górna-Tylewice, Jędrzychowice-Kowalewo. Stare Strącze zrosły się z trzech wsi położonych wzdłuż jednej osi (droga Sława – Wschowa). Te wsie łanowe są klasycznymi przykładami planowo zakładanych wsi kolonistów. Każda zagroda wybudowana została na własnym łanie wykarczowanego pola (każdy kmieć otrzymał przy nasadzeniu frankoński łan ziemi - ok. 25 ha), który odchodził od głównej drogi w kierunku lasu. Wsie zakładane były najczęściej przez książęta (rzadziej duchowieństwo i rody rycerskie, także miasta). W późnym średniowieczu własność książęcą zastępowały włości rycerskie. Komponentem wsi stawały się siedziby rodów rycerskich (szlachty). W okresie nowożytnym rozrastały się one w kompleksy zabudowań, z folwarkami oraz przyległymi do nich ogrodami, następnie parkami. Po II wojnie św. niektóre folwarki uległy likwidacji, inne weszły w skład Państwowych Gospodarstw Rolnych. Nowym zjawiskiem były osiedla zakładane dla pracowników PGR-ów. Rzadkie osadnictwo folwarczne jest charakterystyczne dla rolniczego pasa nadodrzańskiego (gminy Siedlisko i Kotla). W sąsiedztwie Jeziora Sławskiego wykształcił się typ wsi letniskowej (np. Radzyń). Folkloryzm Na terenach wiejskich kultywuje się pewne elementy dawnej kultury ludowej. Są to relikty właściwe dla poszczególnych grup ludności napływowej (przywiezione z poprzednich terenów zamieszkania oraz tworzone już na Ziemiach Zachodnich w oparciu o wcześniejsze tradycje). W innym przypadku, lub łącznie, jest to czerpanie z tradycji ogólnopolskich lub z 27 określonych regionów. W tym drugim przypadku przykładem jest działalność zespołów śpiewaczych i taneczno- śpiewaczych, które kształtują repertuar w oparciu o wybór z polskiej tradycji, np. krakowskiej (zob. niżej Zespół Pieśni i Tańca "Krzepielów"). Tak rozumianą kulturę wiejską reprezentują: wyroby - tkactwo, stroje, hafty (w zaniku), plastyka obrzędowa; kulinaria, kontynuacja dawnych zawodów i umiejętności, obrzędy religijne i świeckie, działalność zespołów taneczno-śpiewaczych. Produkt lokalny Wskazane tradycje kultury wiejskiej stanowią podłoże, choć nie jedyne, w kreowaniu tzw. produktów lokalnych. Produkty te mają wszakże o wiele szerszą definicję. Istotne jest aby dany wytwór został poprzez wykreowanie jednoznacznie utożsamiony z danym terenem. Najlepiej, rzecz jasna, aby produkt ze swej istoty jednoznacznie łączył się z właściwymi dla tego terenu cechami naturalnymi lub kulturowymi. Przykłady produktów lokalnych/regionalnych z terenu LGD dotyczą głównie kulinariów. Produkty kulinarne z Grochowic: nalewka Grochowianka z dodatkiem owoców jagodowych, pierogi smażone z ziemniakami i serem oraz pierogi pieczone z ziemniakami i serem zdobywają nagrody w konkursie „Nasze kulinarne dziedzictwo” organizowanym przez DODR we Wrocławiu, w kolejnych latach 2005-2008. Produkty wytwarzane są przez gospodynie z Grochowic i członkinie zesp. folkl. „Grochowiczanki”. „Grzyby na sposobów wiele”, to niewątpliwie specjalność z Borów Tarnowskich (Bielawy). Lubuskie wino gronowe z winnicy „Kinga” w Starej Wsi k./Nowej Soli jest produktem tradycyjnym (nawiązuje do dawnej tradycji winiarstwa na Ziemi Lubuskiej). Otrzymało nagrodę honorową „Perła 2007" ogólnopolskiego konkursu „Nasze kulinarne dziedzictwo”, za Najlepszy Polski Produkt Żywnościowy. Również wyroby produkowane na skalę przemysłową, o ile w procesie ich produkcji użyto metod tradycyjnych lub oparto się na tradycyjnych albo oryginalnych (w znaczeniu: niepowtarzalnych, unikalnych) recepturach, mogą stać się produktami traktowanymi przez konsumentów jako lokalne, nawet jeśli nie spełniałyby kryteriów uznawanych za właściwe dla produktu lokalnego. Można to odnieść np. do piw niepasteryzownych, produkowanych we wschowskim browarze EDI, być może także do niektórych wyrobów wędliniarskich z zakładów działających w gminie Sława. W konkursie „Na najlepszy lokalny produkt spożywczy Ziemi Głogowskiej” podczas uroczystości „W cieniu Kolegiaty”- 15.08.2008r. główną nagrodę i certyfikat uprawniający powiat głogowski do reklamowania produktu, zdobyła nalewka z głogu i dzikiej róży w kategorii wyrobów z użyciem głogu. Nalewkę przygotowuje Pani Krystyna Szkudlarek z zesp. folkl. „Skidniowianie”. 2.3 Ocena społeczno – gospodarcza obszaru, w tym potencjału demograficznego i gospodarczego obszaru oraz poziomu aktywności społecznej 2.3.1 Charakterystyka ludności obszaru LGD Struktura ludności Gminy Krainy Lasów i Jezior zamieszkuje 59 619 mieszkańców przy czym najwięcej osób mieszka na terenie gminy Wschowa (21 715) oraz Sława (12 208), najmniej na terenie gminy Siedlisko (3 500). Te dwie gminy dominują w strukturze ilościowej mieszkańców Krainy Lasów i Jezior (gmina Wschowa i Sława to 56,89 % mieszkańców tego regionu). Potencjał demograficzny ulega korzystnym zmianom; na przestrzeni ostatnich lat zwiększyła się liczba ludności w takich gminach jak: Otyń, Nowa Sól, Siedlisko, Sława, Szlichtyngowa, Kotla. Spadek ludności nastąpił jedynie w gminie Wschowa. 28 Tabela 2: Struktura ludności1 lata Siedlisko Ludność w latach 2002 – 2006 Sława Szlichtyngowa Otyń Nowa Sól Wschowa Kotla Ogółem 2002 5953 6532 3436 11932 5120 21733 4080 58 786 2003 2004 2005 2006 2002 2006 6027 6078 6125 6205 6557 6609 6660 6697 3447 3486 3493 3500 11973 12086 12175 12208 5129 5144 5171 5173 21704 21772 21754 21715 4076 4073 4102 4121 58 913 59 248 59 480 59 619 +252 + 165 + 64 +276 + 53 - 18 + 41 + 833 Obszar ten charakteryzuje się niską gęstością zaludnienia, która wynosi średnio 54 osoby/ km2. Najintensywniej zaludniona jest gmina Wschowa (110) a najsłabiej gmina Kotla (32) przy średniej dla woj. lubuskiego 72 osoby/km2 i 121 osób/km2 w kraju. Tabela 3: Stan ludności wg płci i gęstości zaludnienia2 Gminy Otyń Nowa Sól ogółem mężczyzn kobiet 6205 3137 3068 6697 3267 3404 na km2 68 38 Siedlisko Ludność Sława Szlichtyngowa Ogółem 3500 12208 1730 6011 1770 6197 Gęstość zaludnienia 51 37 Wschowa Kotla Ogółem 5173 2503 2610 21715 10680 11018 4121 2032 2089 59 619 29 360 30 156 51 110 32 54 Na stan ludności ma wpływ saldo migracji; dla wszystkich opisywanych gmin za wyjątkiem Wschowy i Siedliska było dodatnie oraz przyrost naturalny, który był dodatni na całym obszarze LGD. Najwyższe dodatnie saldo migracji odnotowała gmina Otyń, podobnie najwyższy przyrost naturalny (dane za 2006 r.) W strukturze wiekowej mieszkańców dominuje ludność w wieku produkcyjnym, przy czym największy udział tej grupy występuje w gminie Siedlisko a najmniejszy w gminie Szlichtyngowa. Generalnie społeczność obszaru LGD charakteryzuje młoda struktura wiekowa, co przy dodatnim przyroście naturalnym i dodatnim wskaźniku migracji w większości gmin świadczy o korzystnym i rozwojowym potencjale demograficznym. Przy negatywnych zjawiskach występujących na obszarach wiejskich w wielu rejonach kraju i województwa lubuskiego tj. spadku urodzeń i wysokiej migracji, obszar LGD omija ten problem. Wzrost populacji tworzy stałe i stabilne podstawy do rozwoju gmin stanowiąc zdecydowanie mocną stronę. 1 2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 29 Tabela 4: Struktura wieku ludności3 Gminy Nowa Sól Otyń Siedlisko Sława Szlichtyngowa Wschowa Kotla Ogółem Ogółem liczba ludności W wieku produkcyjnym % 6625 6190 3514 12147 5065 21654 4125 59320 64,5 64,5 68,8 64,3 62,6 64,4 63,1 64,1 W wieku poprodukcyjnym % W wieku przedprodukcyjnym % 12,7 11,3 11 12,3 12,3 13,1 13,9 12,5 22,8 24,2 20,2 23,4 25,1 22,5 23 23,4 2.3.2 Poziom zatrudnienia i lokalny rynek pracy Na obszarze LGD od 2002 roku obserwuje się stały spadek poziomu bezrobocia. Największa dynamika nastąpiła w ostatnich dwóch latach i tak w roku 2006 wynosiła 18.1% dla gmin powiatu wschowskiego(Sława, Wschowa, Szlichtyngowa), a w 2007 13,1%. Był to jeden z najniższych wskaźników dla powiatów województwa lubuskiego, niższy od wskaźników dla powiatu nowosolskiego 22,7% (Otyń, Siedlisko, Nowa Sól) i powiatu głogowskiego 14,1% (Kotla). Bezrobocie obniża się zgodnie z tendencjami krajowymi, także w liczbach bezwzględnych. W 2007 w porównaniu z 2006 liczba bezrobotnych spadła o 1824 osoby, najwięcej w gminie Wschowa (793), Sława (292) i Nowa Sól (209). Wyższy udział wśród bezrobotnych mają kobiety – 2531 (54,4 % ogółu bezrobotnych), osoby z wykształceniem zasadniczym, gimnazjalnym i niższym oraz osoby w wieku 25 – 34 lata i 45 – 54 (podobna struktura w powiecie wschowskim i nowosolskim). Największą grupę stanowią osoby długotrwale bezrobotne. Tabela 5: Wielkość bezrobocia4 Gmina Ogółem 2006 2005 2004 Nowa Sól Otyń Siedlisko Sława Szlichtyngowa Wschowa Kotla 695 640 456 595 400 1504 363 904 819 607 887 516 2297 447 869 750 569 808 438 1835 413 Mężczyźni 2006 2005 329 317 210 270 159 669 168 411 370 270 399 204 888 189 2004 440 430 303 473 246 1127 221 Kobiety 2006 2005 366 323 246 325 241 835 195 458 380 299 409 234 947 224 2004 464 389 304 414 270 1170 226 2004 2006 - 209 -179 -151 -292 -116 -793 -84 Tabela 6: Bezrobocie w powiatach5 powiat głogowski powiat wschowski powiat nowosolski powiatu % woj. lubuskie % woj. dolnośląskie % 2006 2006 2007 2006 2007 2006 2007 19,0 15,0 16,6 14,6 14,5 12,00 18,0 18,1 29,2 2007 krajowa % 14,10 13,10 22,7 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 4 30 Według danych statystycznych na obszarze LGD zatrudnionych było 8431osób przy czym pracowało więcej mężczyzn niż kobiet. Większość osób pracuje w przemyśle, budownictwie i na podobnym poziomie w usługach rynkowych. Część w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie. Zdecydowana większość osób zatrudniona jest w sektorze prywatnym. Tabela 7: Struktura pracujących w poszczególnych sektorach6 Powiaty Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Przemysł i budownictwo Usługi powiat głogowski powiat wschowski powiat nowosolski 323 2363 2177 7251 3269 6789 10129 3128 7470 Sektor prywatny i publiczny ogółem reprezentuje 4182 podmioty z tego 3882 to podmioty gospodarcze sektora prywatnego. Najwięcej podmiotów funkcjonuje na terenie Wschowy, Sławy i Otynia, najmniej w Szlichtyngowej i Siedlisku. Przeważają podmioty prowadzone przez osoby fizyczne zatrudniające do 9 osób. Tabela 8: Podmioty gospodarcze7 Gmina: Ogółem Sektor Publiczny Ogółem Sektor Prywatny - spółki handlowe (+ spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego) - spółdzielnie - fundacje, stowarzyszenia, organizacje - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Ogólna liczba podmiotów na 1000 mieszkańców Podmioty gospodarcze Siedlisko Sława Nowa Sól 8 Otyń 12 16 27 12 205 13 344 384 161 818 222 1753 207 21 15 14 58 5 77 7 2 3 3 0 3 12 3 10 13 1 28 14 44 6 295 325 128 668 183 1425 45,2 90,2 52,6 63,8 50,6 69,2 Szlichtyngowa Wschowa Kotla 181 53,4 Ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych rośnie we wszystkich analizowanych gminach, i tak w 2006 r. ogółem było 3836 a w 2007 r. – 3920 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. W strukturze branż dominują firmy handlowe, przemysłowe, budowlane i transportowe a w gminie Sława i Wschowa również hotele i restauracje. Funkcje wiodące w gospodarce regionu pełnią gminy Wschowa i Sława, na terenie których funkcjonują duże przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 100 osób: Spółdzielnia Jedność (205), Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Solepol (175 os.), Ośrodek Hodowli Zwierząt Zarodowych w Osowej Sieni (120 osób), Sławski Zakład Przetwórstwa Mięsa i Drobiu „Balcerzak i sp.”, Gminna Spółdzielnia Dobrosława, a w pozostałych gminach Cement Windows Polska (176 osób), Pieczarkarnia Hajduk (130 osób) w gminie Szlichtyngowa, Zakład Płyt Aluminiowych ALPO (180 osób)w gminie Otyń. Funkcjonują również duże przedsiębiorstwa rolne oprócz 6 7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Regionalnych GUS /www.start.gov.pl/bdr_n/, 2006 31 wiodącego Ośrodka Hodowli Zwierząt Zarodowych w gminie Wschowa, Zakład Rolny Ambermix w Otyniu, Gospodarstwo Rolne Ceber w Kotli, Gospodarstwo Rolne Skarbu Państwa w gminie Sława. Na uwagę zasługują również przedsiębiorstwa przetwarzające naturalne surowce: złoża gazu eksploatowane są przez PGNiG - Kopalnie Gazu w Gali i w Pryżynie (Gm. Szlichtyngowa), zakłady przetwarzające drewno, czy firma przetwarzająca zużyty sprzęt elektroniczny (gm. Wschowa). Duże znaczenie dla rozwijającej się gospodarki regionu i rynku pracy mają dwie strefy: - wschowska strefa inwestycyjna – 30 ha uzbrojonego terenu wraz z ulgami dla potencjalnych inwestorów funkcjonująca w ramach „Lubuskiej Sieci Aktywności Gospodarczej”, - specjalna strefa ekonomiczna w Nowej Soli o powierzchni 95 ha funkcjonująca w ramach Kostrzyńsko – Słubickiej strefy SA. Inwestorzy zwolnieni są z podatku dochodowego na okres 6 lat. Miasto Nowa Sól, w którym zlokalizowane zostały przedsiębiorstwa branży elektronicznej, mechanicznej, odlewniczej i maszynowej, samochodowej i spożywczej stało się ważnym ośrodkiem zatrudniającym osoby z okolicznych gmin. Mieszkańcy LGD dojeżdżają również do pracy w Głogowie, Lesznie i Zielonej Górze. Na terenie gmin LGD brak instytucji otoczenia biznesu świadczących pomoc i doradztwo w zakresie rozwoju przedsiębiorczości. 2.3.3 Rolnictwo Dzięki bardzo korzystnym warunkom klimatycznym, dobrym i średnim glebom, gminy LGD zachowały charakter rolniczy, chociaż na terenie gminy Wschowa i Sława ważną funkcję pełni również przemysł rolno – spożywczy i usługi turystyczne. Na obszarze LGD funkcjonuje ponad 4 tysiące gospodarstw rolnych. Przeważają gospodarstwa o rozdrobnionej strukturze obszarowej do 10 ha – jest ich ok. 80 %. Jedynie 22 gospodarstwa posiadają powierzchnie powyżej 100 ha. W gminach położonych wzdłuż Odry w części południowej LGD (Kotla, Szlichtyngowa, Siedlisko, Nowa Sól) przeważają grunty orne kl. II do IV, a więc gleby należące do wydajnych kompleksów rolnych. W pozostałych gminach przeważają gleby słabsze kl. IV, V, VI. Dominujące uprawy w strukturze zasiewów to zboża (pszenica, żyto) i okopowe (buraki, ziemniaki), a w hodowli zwierząt trzoda chlewna i bydło. Rolnictwo na obszarze LGD ma zróżnicowany potencjał produkcyjny. Obok wielu małych gospodarstw o niskiej wydajności i zużytym majątku trwałym funkcjonują gospodarstwa nowoczesne. Powoli zwiększa się ilość osób utrzymujących się z pracy najemnej lub na własny rachunek poza rolnictwem. Obserwuje się zjawisko ograniczania produkcji rolnej w gospodarstwach zlokalizowanych wokół ośrodków miejskich (Nowa Sól, Głogów, Wschowa, Sława) ze względu na coraz łatwiej dostępną pracę i postępujący proces urbanizacji. Tabela 9 Struktura gospodarstw rolnych Gmina do 1 ha 1-5 ha 5-10 ha 10-20 ha 20 -50 ha 50 –100 ha Powyżej 100 ha Nowa Sól 1205 541 106 53 35 11 7 Otyń 293 162 31 28 15 7 0 Siedlisko 0 149 58 30 10 2 2 Sława 55 500 143 120 67 27 12 Szlichtyngowa Wschowa 506 289 287 79 183 49 110 58 151 9 0 2 0 Kotla 66 248 63 46 29 20 6 32 2.3.4 Poziom wykształcenia i dostęp do edukacji Struktura wykształcenia ludności obszaru LGD na podstawie danych ze spisu powszechnego z 2002 r. przedstawia się podobnie jak na terenie innych gmin wiejskich. Średnio od 3 % do 7 % stanowią osoby z wykształceniem wyższym (najwięcej w gminie Wschowa 6,7%). Dominują osoby z wykształceniem zawodowym i podstawowym – 66% ( w kraju 56%), szczególnie w grupie wiekowej 45 +. Dane te ulegają korzystnym zmianom, dzięki aspiracjom młodego pokolenia. Coraz więcej osób z wykształceniem średnim, kontynuuje naukę na uczelniach wyższych w Głogowie, Zielonej Górze, Lesznie lub w szkołach policealnych w wymienionych miastach i we Wschowie. Wykształcenie średnie młodzież może uzyskać w Liceum Ogólnokształcącym i w Zespole Szkół we Wschowie i Sławie (LO, Technikum, Zasadnicze Szkoła Zawodowa) oraz w Liceum i Powiatowym Centrum Edukacji w Nowej Soli i Centrum Kształcenia we Wschowie. Oferta kształcenia zawodowego nie zawsze dostosowana jest do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy. Na terenie gmin LGD istnieje dobrze rozwinięta sieć szkół : − gmina Otyń: 2 zespoły szkół (poziom podstawowy + gimnazjalny), − gmina Siedlisko: 2 zespoły placówek oświatowych (poziom podstawowy + gimnazjalny), Szkoła Podstawowa, − gmina Sława: 7 szkół (poziom podstawowy + gimnazjalny), − gmina Szlichtyngowa: 4 szkoły (poziom podstawowy + gimnazjalny) − gmina Wschowa: 12 szkół (poziom podstawowy + gimnazjalny) − gmina Kotla: 2 szkoły (poziom podstawowy + gimnazjalny) Sieć dostosowana jest do aktualnej i prognozowanej sytuacji demograficznej. Na terenie Powiatu Wschowskiego funkcjonuje także jedna szkoła specjalna , trzy domy dziecka, dwie poradnie psychologiczno – pedagogiczne. 2.3.5 Dostęp do kultury Na terenie wszystkich gmin LGD funkcjonują ośrodki kultury, prowadzące szeroką działalność w zakresie zaspokajania potrzeb i zainteresowań kulturalnych oraz czytelniczych, wychowanie poprzez sztukę, tworzenie warunków do rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego oraz wspierania rozwoju folkloru, rękodzieła artystycznego i ludowego oraz gromadzenie pamiątek historycznych. Część ośrodków prowadzi również działalność w zakresie rozwoju kultury fizycznej, sportu i rekreacji. W ramach ośrodków funkcjonują sekcje plastyczne, taneczne, wokalne, sportowe, a także świetlice wiejskie. Ośrodki są odpowiedzialne za organizację imprez artystycznych, sportowych i promujących gminy. Zakres działalności ośrodków kultury: − w gminie Otyń funkcjonuje GOK oraz Gminna Biblioteka Publiczna i jej filia w Niedoradzu, − w gminie Nowa Sól – Gminna Biblioteka Publiczna w Przyborowi, − w gminie Siedlisko – Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Siedlisku wraz z Biblioteką Publiczną i jej filią w Bielawach, − w gminie Kotla – GOKiS w Kotli wraz z Biblioteką Publiczną z filiami w Grochowicach i Chociemyśli. W Sobczycach, Grochowicach i Chociemyśli działają Wiejskie Domy Kultury, − w gminie Sława – Sławskie Centrum Kultury oraz 3 Domy Kultury na wsiach, Biblioteka Publiczna w Sławie oraz 5 filii, − w gminie Szlichtyngowa – zespół świetlic oraz Biblioteka Publiczna, 33 − w gminie Wschowa – Dom Kultury we Wschowie oraz 3 Biblioteki Publiczne i Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, Na uwagę zasługują aktywne zespoły taneczne i muzyczne oraz szeroka oferta imprez kulturalnych i rekreacyjnych. Działalność Ośrodków wymaga wsparcia szczególnie w zakresie doposażenia (sprzęt komputerowy, sportowy, muzyczny i inny), wykonania remontów i pomocy w podtrzymaniu aktywności świetlic. 2.3.6 Pomoc społeczna, ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne Na terenie każdej z gmin funkcjonują gminne ośrodki zdrowia oraz lekarskie praktyki prywatne. We Wschowie działa szpital jako Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej oraz 9 poradni specjalistycznych. Mieszkańcy korzystają także ze specjalistycznych usług zdrowotnych świadczonych w Nowej Soli i Głogowie. Pomoc społeczna świadczona jest przez gminne ośrodki pomocy społecznej, które wykonują zadania własne gminy w zakresie pomocy. W zakresie bezpieczeństwa publicznego zadania wykonują: Komenda Policji w Sławie, Szlichtyngowej oraz Komenda Powiatowa we Wschowie i Nowej Soli, a także Rewir Dzielnicowych w Kotli. Obszar charakteryzuje niski poziom przestępczości. Ochotnicze Straże Pożarne działają w każdej gminie, część z nich działa w ramach Krajowego Systemu Ratownictwa Przeciwpożarowego. We Wschowie znajduje się również Komenda Straży Miejskiej oraz Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej. 2.3.7 Aktywność organizacji pozarządowych Na terenie LGD najwięcej organizacji funkcjonuje w gminie Wschowa (22) oraz Sława (22), a najmniej w gminie Nowa Sól (2). Przeważają Ochotnicze Straże Pożarne oraz gminne, ludowe zespoły sportowe, zorganizowane jako samodzielne stowarzyszenia lub działające przy szkołach. Funkcjonują także organizacje przyparafialne, organizacje stowarzyszające emerytów, rencistów i kombatantów, stowarzyszenia kulturalne, turystyczne, działające na rzecz niepełnosprawnych lub rozwoju danej miejscowości. Aktywne są Koła Gospodyń Wiejskich. Brakuje sprawnych organizacji, realizujących duże projekty lub programy w sposób systematyczny. Sektor pozarządowy słabo zorganizowany, z niewielkim potencjałem merytorycznym i finansowym. 2.4 Specyfika obszaru Uwarunkowania przestrzenne Obszar LGD Kraina Lasów i Jezior położony jest pomiędzy rzeką Odrą i jej doliną od południa i południowego zachodu, a od północy i północnego wschodu – Pojezierzem Sławskim. Obszar jest zwarty terytorialnie i rozciągnięty w kierunku zachód – wschód. Region zamieszkuje ponad 59 tys. mieszkańców. Administracyjnie 6 gmin położonych jest w województwie lubuskim i jedna to najbardziej na północ wysunięta gmina Dolnego Śląska – Kotla 34 Specyfika geograficzna i przyrodnicza Krajobraz Krainy Lasów i Jezior wyznacza rzeka Odra i jej dolina oraz najdalej na południe wysunięty obszar polskich pojezierzy. Na wschodzie i w dolinie Odry przeważają pola uprawne, a w centrum położone są zwarte kompleksy Borów Tarnowskich. Polodowcowe ukształtowanie tego terenu wpłynęło na lokalizację we wschodniej części LGD morenowych wyniesień do 130 m n.p.m., w północnej części grupy rynnowych jezior sławskich i przemęcko - wileńskich, a na zachodzie w okolicy Otynia – łagodnego garbu morenowego, zwanego Wałem Zielonogórskim. Cały obszar charakteryzuje wysoki potencjał przyrodniczy. Dwie wykształcone strefy bioróżnorodności to pasmo Odry stanowiące ważny korytarz ekologiczny oraz Pojezierze Sławskie. Są to obszary chronionego krajobrazu. Wraz z Borami Tarnowskimi decydują o walorach zdrowotnych obszaru i łagodnym klimacie. Jest to również siedlisko występowania wielu cennych gatunków fauny i flory oraz ważnych zbiorowisk roślinnych. Wartość tego obszaru dostrzeżono wiele lat temu, tworząc Przemęcki Park Krajobrazowy, obejmujący w części gminę Wschowa. Postulowano również utworzenie Sławskiego Parku Krajobrazowego w gminie Sława i Odrzańskiego Parku Krajobrazowego, który obejmie część gminy Szlichtyngowa. Dobry stan środowiska naturalnego, walory krajobrazowe i przyrodnicze predysponują ten obszar do rozwoju turystyki oraz zrównoważonego wykorzystania zasobów gazu, wód i kruszyw. Łagodny klimat oraz dogodny rozkład wiatrów spowodował, że wiele lat temu w dolinie Odry zlokalizowane były winnice oraz malownicze wiatraki. Mieszkańcy chcieliby powrócić do tradycji uprawy winorośli i wykorzystania energii wiatru. Specyfika historyczna i kulturowa Kraina Lasów i Jezior przez wieki była obszarem granicznym pomiędzy Śląskiem a Wielkopolską. Po rozbiorach Polski całość obszaru znalazła się w granicach Prus i została objęta kolonizacją niemiecką. Po uzyskaniu niepodległości jedynie niewielkie skrawki Ziemi Wschowskiej powróciły do Polski. Po II Wojnie Światowej źródła ludności napływowej to głównie Wielkopolska i Kresy. Obecnie obszar administracyjnie należy do województwa lubuskiego, za wyjątkiem gminy Kotla, położonej w województwie dolnośląskim. Na kształtowanie się kultury tych ziem wpływ miały zakony jezuitów z Głogowa i Otynia, klarysek z Głogowa, cystersów z Przemętu oraz ród Schönaichów dysponujący dużą własnością ziemską z rodową siedzibą w Siedlisku. Ciekawe dzieje tych ziem wpłynęły na różnorodność zabytków kultury materialnej, głównie sakralnych i kultury dworskiej. Ziemia Wschowska to gotyckie kościoły, wyróżniające się w krajobrazie wiejskim swoją malowniczością. Gdzieniegdzie znajdowały się też kościoły protestanckie, najwybitniejsza kaplica zamkowa w Siedlisku, kościół Żłobka Bożego we Wschowie oraz budowle w Lubięcinie i Drzewcach. Wspólnym mianownikiem są również zespoły staromiejskiej architektury we Wschowie, Sławie, Otyniu i Szlichtyngowej oraz niestety degradacja wielu cennych zabytków, których część bezpowrotnie zniknęła w wyniku pożarów i zaniedbań władz, niektóre są obecnie odbudowywane – zamek w Siedlisku. Na obszarze LGD, w wielu miejscach zachowały się historyczne układy wsi, głównie łańcuchówek i owalnic, ze zlokalizowanymi folwarkami z ogrodami lub parkami. Po II Wojnie Światowej ludność napływowa wykształciła swoistą mieszankę kultury i tradycji, przywiezioną z rodzimych ziem. Są to specyficzne zwyczaje, kulinaria, hafty. Cechą charakterystyczną jest duża aktywność zespołów śpiewaczych: folklorystycznych i tych współczesnych. Z produktów kulinarnych wyróżnia się lubuskie wino gronowe z winnicy 35 Kinga oraz nalewka Grochowianka zdobywając nagrody w konkursie „Nasze kulinarne dziedzictwo”. Mieszkańcy tego obszaru swoich szans upatrują w zachowaniu dziedzictwa historyczno – kulturalnego: jego kultywowaniu i wyeksponowaniu, tak, aby były to elementy podkreślające specyfikę regionu, budujące powojenną tożsamość i przyciągające turystów z zewnątrz. Zachowanie walorów krajobrazowych obszaru to także szansa rozwoju turystyki i osadnictwa. Specyfika społeczna i gospodarcza Obszar Krainy Lasów i Jezior nie jest zasiedlony równomiernie. Wsie leżące w pasie Odry od Otynia przez gminę Nowa Sól po Szlichtyngową charakteryzują się dobrymi glebami i rolniczym charakterem gospodarowania. Gęściej zaludniona jest gmina Wschowa i Otyń, powiązane funkcjonalnie z miastem Wschowa i Nowa Sól, najsłabiej tereny leśne gminy Sława, Kotla i Siedlisko, gdzie występuje również rzadsza sieć osadnicza. Gospodarka na tym obszarze przez stulecia związana była z rolnictwem, a w XIX wieku także z jego przetwórstwem. Ważnym czynnikiem aktywizacji obszaru była budowa linii kolejowych i żegluga towarowa związana z Odrą. Istotnym działem gospodarki było także przetwórstwo drewna, oparte o okoliczne lasy oraz wydobycie torfu i kruszyw. Ruch turystyczny związany z jeziorami sławskimi i Odrą został zapoczątkowany jeszcze przez II Wojną Światową. Obecnie rolnictwo i przetwórstwo rolne zachowało swój wiodący charakter, chociaż od końca XX wieku obserwuje się powolne odchodzenie mieszkańców od jedynego źródła utrzymania z gospodarstwa rolnego. Wiele rodzin wiejskich jest wielozawodowych, czyli utrzymuje się z dodatkowych źródeł dochodów, poza rolnictwem, które na terenie LGD są blisko dostępne. To miejsca pracy w przedsiębiorstwach Sławy, Wschowy, Nowej Soli, niedaleko położonego Leszna, Głogowa czy Zielonej Góry. Ważnym impulsem do rozwoju gospodarki było utworzenie dwóch stref ekonomicznych w Nowej Soli i Wschowy. Spadek poziomu bezrobocia odnotowywany jest od 2002 roku, co ważne, dotyczy to także powiatu nowosolskiego, który był obszarem strukturalnego bezrobocia po upadku tradycyjnych branż i miał najwyższe wskaźniki bezrobocia w województwie lubuskim. Należy odnotować rozwijający się sektor mikroprzedsiębiorstw, szczególnie w gminie Wschowa i Sława, działających w branży handlowej, przemysłowej, budowlanej, transportowej i turystyce. Cechą charakterystyczną jest nierównomierne nasycenie funkcjami turystycznymi. Najwięcej obiektów związanych jest z Jeziorem Sławskim, gminą Sława (25) oraz gminą Wschowa (7), w pozostałych gminach występują one pojedynczo. W dwóch wymienionych gminach rozwijana jest oferta rekreacyjno – wypoczynkowa, związana z jeziorami. Słabo funkcjonuje oferta agroturystyczna, tylko 7 gospodarstw agroturystycznych (w gminie Wschowa, Sława i Nowa Sól) obsługuje ruch turystyczny. Wyróżnikiem jest z pewnością dynamicznie rozwijająca się sieć stadnin koni, oferujących naukę jazdy konnej, rajdy i noclegi (gmina Wschowa, Sława i Nowa Sól). Rosnące zainteresowanie mieszkańców wsi dodatkową działalnością pozarolniczą daje możliwość rozwoju tej branży przy wykorzystaniu już istniejących dobrych przykładów i przenoszeniu ich na pozostałe tereny LGD. Czynnikiem rozwoju może być także nie zdegradowane środowisko, wykorzystanie sił wiatru, wód mineralnych, złóż gazu. Te ostatnie użytkowane są obecnie w niewielkim zakresie w Goli i Dryżynie. 36 3. Analiza SWOT dla obszaru objętego LSR; wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy SWOT to angielski skrót pochodzący od nazw: strenght – siły, weakness – słabości, oportunities – szanse, threats – zagrożenia. Analiza SWOT umożliwia przeprowadzenie analizy zasobów wewnętrznych (teraz obecnie). Stawiając na mocne strony i wykorzystując szanse, skutecznie można niwelować słabości i unikać zagrożeń. Analiza SWOT jest techniką porządkującą informacje dotyczące zasobów tego obszaru. Została wykonana na podstawie informacji uzyskanych w diagnozie. Dotyczy całego spektrum zagadnień gospodarczych, środowiskowo-przyrodniczych, kulturowych i społecznych tego obszaru. Uczestnicy warsztatów wykorzystali przeprowadzoną analizę SWOT do wyboru celów operacyjnych strategii i przedsięwzięć. ANALIZA SWOT MOCNE STRONY bogactwo przyrodnicze i różnorodność krajobrazu Pojezierze Sławskie – najbardziej na południe wysunięty obszar polskich pojezierzy rzeka Odra i rzeka Barycz duży udział lasów i bogactwo runa leśnego wyznaczone szlaki rowerowe (Nowa Sól, ze Wschowy na Pojezierze Sławskie, Szlak Odry) oraz szlaki kajakowe (Odra i Pojezierze Sławskie) istniejąca miejscowo infrastruktura turystyczna i sportowo rekreacyjna działające zespoły śpiewacze, Koła Gospodyń Wiejskich zorganizowana sieć placówek oświaty funkcjonujące świetlice wiejskie różnorodność podmiotów gospodarczych i wzrost ich ilości, wzrost ilości miejsc pracy ( Nowa Sól, Otyń, Siedlisko, Sława, Wschowa) wędkarskie użytkowanie wód dodatni przyrost naturalny i młoda struktura wiekowa istniejące zasoby nośników energii (drzewo, gaz, woda, wiatr) łagodny klimat SZANSE wykorzystanie rzeki Odry i Baryczy do rekreacji i turystyki rozwój oferty turystycznej SŁABE STRONY zanieczyszczone Jezioro Sławskie słaby stan zabytków słaby stan infrastruktury technicznej (kanalizacja, gaz, zagospodarowanie odpadów, stan dróg) utrudniony dostęp do szerokopasmowego Internetu brak sieci szlaków i ścieżek w regionie brak wspólnej promocji regionu brak tradycji współpracy słabość organizacyjno- funkcjonalna sektora pozarządowego i niska aktywność mieszkańców słaba infrastruktura agroturystyczna konieczność modernizacji świetlic wiejskich niewystarczająca ochrona zasobów przyrodniczych istniejące źródła zanieczyszczeń niski stan świadomości ekologicznej mieszkańców migracja za pracą brak zidentyfikowanych produktów lokalnych brak instytucji doradczych dla mikroprzedsiębiorców lokalny charakter wielu przedsięwzięć ZAGROŻENIA skomplikowane procedury przyznawania dotacji niewystarczająca ilość środków UE 37 renowacja zabytków organizowanie imprez sportowych o charakterze krajowym synergia współdziałania projektów Leader PROW z innymi programami z innych źródeł finansowania wykorzystanie produktów lokalnych i regionalnych, rozwój agroturystyki i ośrodków jeździeckich inwestycje w odnawialne źródła energii oczyszczanie Jeziora Sławskiego i wykorzystanie potencjału rozwoju turystycznego Pojezierza Sławskiego w całym regionie współpraca międzygminna i z partnerami zewnętrznymi, w tym z sąsiadującymi z LGD poprawa infrastruktury technicznej i ochrony środowiska wzrost zainteresowania osadnictwem ludzi z miast wykorzystanie ofert kształcenia i zmiany kwalifikacji przez mieszkańców słabe zainteresowanie Leaderem; problemy z podtrzymywaniem inicjatyw po zakończeniu finansowania słaba integracja obszaru objętego LGD nie wykreowanie liderów lokalnych biurokracja ucieczka młodych niska efektywność produkcji rolnej degradacja zasobów przyrodniczych i środowiskowych Wnioski z przeprowadzonej analizy SWOT Obszar Krainy Lasów i Jezior charakteryzuje wysokie bogactwo przyrodnicze i różnorodność krajobrazu, związana z dużymi powierzchniami leśnymi, doliną rzeki Odry i jeziorami Pojezierza Sławsko – Przemęckiego. Zdecydowanie mocną stroną jest duża zasobność w wody spowodowana dużymi przepływami rzeki Odry i Baryczy oraz możliwość retencjonowania na obszarach zalewowych. Podobne właściwości posiadają jeziora; duże znaczenie mają również zasoby wód podziemnych. Wykorzystanie rzeki Odry i Baryczy, dużych obszarów leśnych do rozwoju rekreacji i turystyki to niewątpliwa szansa dla tego terenu, tym bardziej, że Pojezierze Sławsko – Przemęckie ma tradycje w rozwoju tej branży i przeniesienie doświadczeń północnej części LGD na pozostałe rejony będzie stwarzać dodatkowe pola aktywności. Wsparciem dla tego typu działań mogą być już wyznaczone szlaki rowerowe, piesze i kajakowe, a także ich uzupełnienie i połączenie we wspólny system. Planując te działania należy brać pod uwagę istniejące bariery, tj. brak tradycji współpracy w regionie, zły stan wielu zabytków, niewystarczająca ochrona zasobów przyrodniczych, co w przyszłości może być czynnikiem ich degradacji, a co obecnie można obserwować na przykładzie Jeziora Sławskiego. Duże zrzuty ścieków spowodowały jego zanieczyszczenie i degradację perły Pojezierza Sławskiego. Dbałość o jakość środowiska to ważny czynnik rozwoju regionu. Tymczasem na terenie LGD zdecydowaną słabością jest niski stopień skanalizowania obszarów wiejskich, brak spójnego systemu zagospodarowania odpadów i niski stopień gazyfikacji. To zagrożenie dla środowiska przyrodniczego, jak również bariera w rozwoju turystyki i innych usług na 38 obszarach wiejskich. Brak pełnego rozpoznania zasobów regionu, tj. infrastruktury turystycznej, produktów lokalnych, inicjatyw gospodarczych opartych o zasoby lokalne, uniemożliwia podjęcie wspólnych, regionalnych działań w tym zakresie. Obszar ten charakteryzuje się w ostatnich latach wzrostem potencjału gospodarczego. Mieszkańcy odczuwają to jako wzrost możliwości zatrudnienia osób z obszarów wiejskich, szczególnie w gminie Nowa Sól, Otyń, Siedlisko, Sława. Zwiększa się ilość podmiotów gospodarczych w budownictwie, przemyśle, usługach (transportowych i handlowych), jednak nadal przeważają podmioty prowadzone przez osoby fizyczne, które nie mają odpowiedniego kapitału na rozwój, ani fachowej wiedzy z zakresu mikroprzedsiębiorczości. Potrzebna jest też oferta zmiany kwalifikacji lub podnoszenia wiedzy z zakresu różnicowania działalności w kierunku nierolniczym. W chwili obecnej osoby zainteresowane nie mogą dotrzeć ani do źródeł informacji, ani do dobrych przykładów w regionie, w związku z tym pomysły na dodatkową działalność w zakresie agroturystyki, produktów lokalnych, które mogą być szansą, nie zawsze są realizowane. Barierą jest również utrudniony dostęp do Internetu na wsi, który może być czynnikiem aktywizującym gospodarczo i społecznie region. Na terenie LGD występują pozytywne zjawiska związane z potencjałem demograficznym. Młoda struktura wiekowa, dodatni przyrost naturalny, niski poziom migracji, wskazuje na to, że w regionie występuje raczej tendencja do osiedlania się, niż migracji do dużych miast i za granicę. Dobrze zorganizowana sieć placówek oświaty i bliskość ośrodków kształcenia wyższego w dłuższej perspektywie zaowocuje wzrostem wykształcenia mieszkańców także z obszarów wiejskich. Mocną stroną jest aktywność mieszkańców w ramach zespołów śpiewaczych czy Kół Gospodyń Wiejskich, jednak z punktu widzenia ilości zarejestrowanych organizacji pozarządowych nie są to znaczące ilości. Najwięcej organizacji działa we Wschowie i Sławie, w pozostałych gminach przeważają Ochotnicze Straże Pożarne i Ludowe Zespoły Sportowe. Zdecydowanie brakuje systematycznie działających organizacji dla dobra mieszkańców, które piszą projekty i korzystają z różnych źródeł finansowania. Działające ośrodki kultury, świetlice wiejskie, wymagają modernizacji, tak, aby zaspokajać potrzeby integracji i aktywności środowisk lokalnych. Szansą dla regionu może być lepsza współpraca samorządów i podejmowanie wspólnych projektów strukturalnych czy społecznych, jak również dobrze zorganizowane funkcjonowanie LGD. Będzie ono pełniło funkcje integracyjne dla regionu, podejmie także współpracę z sąsiadującymi LGD w celu rozwoju Szlaku Odry czy innych przedsięwzięć, dotyczących obszarów wiejskich. 39 4. Określenie celów ogólnych i szczegółowych LSR oraz wskazanie planowanych przedsięwzięć służących osiągnięciu poszczególnych celów szczegółowych, w ramach których będą realizowane operacje. 40 1. Cel ogólny: Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu Cele szczegółowe (okres realizacji 2009-2015) Przedsięwzięcie I: Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior 1.1 Rozwój infrastruktury i bazy turystycznej i rekreacyjnej − − − − − − − − − 1.2 Rewitalizacja miejsc historyczno-turystycznych i zabytków − − − − − − − − − − 1.3 Tworzenie wizerunku i promocja regionu − − − - Stworzenie ofert wypoczynku m.in. weekendowego, wypoczynku aktywnego, turystyki kulturowej , turystyki przyrodniczej skierowanych do określonych grup Wdrożenie wiodących przedsięwzięć turystycznych (gospodarstwa agroturystyczne, stadniny koni, kulinaria i rękodzieło na pozostałe obszary), przygotowanie koncepcji i realizacja w terenie Stworzenie bazy informacji o regionie, utworzenie, zmodernizowanie punktów informacji turystycznej Łączenie szlaków, tras, wyznaczenie nowych, wspólne jednolite oznakowanie (rowerowe, piesze, konne, wodne, biegowe) Sieciowanie usługodawców poprzez wspólną promocję i elektroniczny obieg informacji Rozwinięcie Subregionalnego Szlaku Odry, regionalnego Szlaku Win i Miodów i innych szlaków tematycznych Przygotowanie małej infrastruktury turystycznej w terenie (wiaty, miejsca postojowe, biwakowe, przystanie wodne, kładki i inne) Podnoszenie jakości usług turystycznych poprzez szkolenia usługodawców Budowa, remont, modernizacja bazy turystycznej, bazy rekreacyjno – sportowej wykorzystywanej przez mieszkańców i turystów Wspieranie różnych inicjatyw turystycznych wpisujących się w cel 1.1 oznakowanie atrakcji Waloryzacja zasobów historycznych i kulturowych ważnych dla regionu i innych atrakcji historycznych Zabezpieczenie i oznakowanie miejsc historyczno –turystycznych i zabytków Koncepcje wykorzystania na cele turystyczne i inne obiektów zabytkowych oraz prowadzenie ich modernizacji i remontów Organizacja ścieżek historycznych, mini muzeów, lokalnych izb pamięci w miejscach prezentujących dziedzictwo regionu (remonty i wyposażenie) Kalendarium imprez historyczno - kulturowych w regionie Podnoszenie wiedzy mieszkańców o zasobach kulturowych obszaru (publikacje, konferencje, edukacja w szkołach) w oparciu o przygotowany program edukacji regionalnej (przygotowanie publikacji, przygotowanie nauczycieli, konferencje, warsztaty) Odbudowa, renowacja, restauracja, remont obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ewidencją zabytków, z wyłączeniem budynków mieszkalnych Remont lub wyposażenie istniejących muzeów lub obiektów spełniających ich funkcje - rekultywacja miejsc Wykreowanie i wdrożenie wizerunku Krainy Lasów i Jezior Promocja istniejących atrakcji i oferty turystycznej, wydarzeń (system informacji internetowej na stronach LGD i gmin, publikacje, informacje w prasie, mediach) Wspólna wizualizacja tras, obiektów, ciekawych przedsięwzięć Promocja oferty regionu w aglomeracjach miejskich sąsiadujących z LGD Udział w targach i wydarzeniach turystycznych 41 Opis przedsięwzięć: Przedsięwzięcie I : Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior Przedsięwzięcie przyczynia się do realizacji: − celu ogólnego 1 „Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu” − celu szczegółowego 1.1 „Rozwój infrastruktury i bazy turystycznej i rekreacyjnej” − celu szczegółowego 1.2 „Rewitalizacja miejsc historyczno-turystycznych i zabytków” − celu szczegółowego 1.3 „Tworzenie wizerunku i promocja regionu” Uzasadnienie przedsięwzięcia i celu ogólnego : (okres realizacji 2009 – 2015) Obszar LGD to teren o zróżnicowanym potencjale turystycznym. Położenie pomiędzy Odrą i Pojezierzem Sławskim decyduje o różnorodności krajobrazowej i przyrodniczej. Krajobraz nizinny przeplata się z morenowymi wyniesieniami na południowym wschodzie. Duży kompleks leśny w centralnej części obszaru graniczy z pasem Odry i Pojezierzem Sławskim. Istniejące walory w niewielkim stopniu wykorzystywane są turystycznie. Dobrze rozwinięta baza turystyczna funkcjonuje jedynie wokół Jeziora Sławskiego, które od bardzo wielu lat posiada tradycje turystyki pobytowej i weekendowej. Wyznaczone szlaki o znaczeniu regionalnym (Szlak Odry, Szlak od Wschowy po Pojezierze Sławskie) nie są szerzej znane i nie pełnią funkcji promujących region. Podobnie istniejące szlaki piesze i kajakowe. Pierwsze gospodarstwa agroturystyczne i konne dopiero powstają zdobywając powoli stałych klientów. Słabe wykorzystanie potencjału przyrody i krajobrazu, brak zintegrowanej oferty turystycznej, niedomagania i braki w bazie noclegowo – rekreacyjnej wyznaczyły obszar celów szczegółowych i działań dotyczących LSR. Działania będą się koncentrowały na opracowaniu ofert turystycznych opartych o specyfikę regionu i potrzeby mieszkańców najbliższych aglomeracji miejskich, podjęcie wspólnych działań promocyjnych także w sferze jednolitej wizualizacji i oznakowania atrakcji obszaru. W ramach tego przedsięwzięcia zostaną także podjęte działania dotyczące waloryzacji, zabezpieczenia i wykorzystania na cele turystyczne cennych obiektów zabytkowych. Cel szczegółowy 1.1 „Rozwój infrastruktury i bazy turystycznej i rekreacyjnej” Obszar LGD posiada duży potencjał do rozwoju turystyki, wykorzystywany obecnie jedynie na terenie Pojezierza Sławskiego, które jest rejonem turystyki pobytowej, rekreacji i sportów wodnych z rozbudowaną bazą turystyczną (około 40 ośrodków, pensjonatów i kwater prywatnych). Pozostałe obszary, pomimo interesujących walorów przyrodniczo – kulturowych, nie posiadają bazy i oferty przyciągającej turystów z blisko położonych aglomeracji miejskich. Pojawiają się zaczątki gospodarstw agroturystycznych oraz ośrodki konne, jednak nie stanowi to wyróżniającej i podkreślającej walory obszaru oferty. Z uwagi na rosnące zainteresowanie mieszkańców wsi inwestowaniem w tego typu usługi, obszar wymaga skoncentrowanych działań związanych z: − rozwojem potencjału Odry i jej brzegów jako osi rozwoju turystyki wodnej i rowerowej, wypoczynku weekendowego oraz edukacji przyrodniczej. Wyznaczony szlak Odry (rowerowy i kajakowy) powinien stać się osią rozwoju inicjatyw społeczności wiejskich, ukierunkowanych na przyciągnięcie turystów, − istniejąca sieć szlaków turystycznych wymaga połączeń i wspólnego oznakowania w ramach całego obszaru, szczególnie w osi kierunku Nowa Sól – Siedlisko - Sława, 42 Kotla – Sława – Wschowa oraz przygotowania miejsc postojowych, parkingów, wiat, wież obserwacyjnych itd., − zaczątki gospodarstw agroturystycznych oraz ośrodki jazdy konnej jako rozwijająca się oferta wypoczynku w otoczeniu przyjaznego i atrakcyjnego środowiska wody i lasu powinna zostać wsparta wspólną promocją, przenoszeniem wiodących przykładów na pozostałe obszary LGD, sieciowaniem podmiotów turystycznych i podnoszeniu jakości oferowanych usług, − wspólny kalendarz imprez i świąt lokalnych oraz promocja wartości kulturowych powinna uzupełniać ofertę Krainy Lasów i Jezior. Działania w wyżej wymienionym zakresie spowodują, że turystyka będzie mogła stać się ważną branżą gospodarki lokalnej nie tylko dla obszaru Pojezierza Sławskiego, ale również dla pozostałego obszaru LGD. Cel szczegółowy 1.2 „Rewitalizacja miejsc historyczno-turystycznych i Istotną sferą działań LGD będzie wsparcie rewitalizacji i udostępniania charakterystycznych obiektów zabytkowych oraz miejsc historyczno -turystycznych, podkreślających specyfikę obszaru LGD. Z uwagi na dużą ilość tych obiektów konieczne będzie przeprowadzenie ich waloryzacji oraz wytypowanie zabytków, które w połączeniu z ofertą turystyczną będą stanowiły system atrakcji Krainy Lasów i Jezior. W ramach działań osi 4. Leadera, obiekty będą mogły być zabezpieczone, oznakowane, a dla wybranych zostaną przygotowane koncepcje wykorzystania na cele publiczne bądź turystyczne (punkty informacji turystycznej, ekspozycje rękodzieła i produktów lokalnych, mini muzea itd.). Zaplanowano również organizację ścieżek historycznych, które wyeksponują najciekawsze miejsca dla turystów, będą także stanowiły element praktycznej edukacji dla mieszkańców. Podnoszenie wiedzy o historii i kulturze tej ziemi to ważny element budowania mocnych związków lokalnych społeczności z regionem. Będzie on realizowany w formie wydawania publikacji, organizowania konferencji, seminariów oraz edukacji regionalnej realizowanej w placówkach oświatowych. Z uwagi na szereg ciekawych imprez organizowanych na terenie LGD (Stachuriada w Grochowicach, Królewski Festiwal Muzyki i Jarmark Mieszczański we Wschowie, Święto Niezapominajki w Otyniu, Lubięcińskie Reggulacje Letnie, Ogólnopolski Festiwal Bluesowy w Sławie itd.) konieczne będzie stworzenie wspólnego kalendarza imprez przy współpracy wszystkich zainteresowanych podmiotów. Cel szczegółowy 1.3 „Tworzenie wizerunku i promocja regionu” Kraina Lasów i Jezior nie jest postrzegana jako spójny region geograficzny czy kulturowy. Znane od lat miejsca stanowiące zaplecze turystyczne dla mieszkańców Leszna, Głogowa, Wschowy, Nowej Soli i Zielonej Góry to Pojezierze Sławskie oraz Bory Tarnowskie, użytkowane przez grzybiarzy. Koneserom zabytków znana jest Wschowa wraz z Muzeum Ziemi Wschowskiej i zamek w Siedlisku. Z uwagi na wspólne działania gmin w ramach Leadera, konieczne będzie zaplanowanie działań budujących wizerunek Krainy Lasów i Jezior oraz promocja opracowanych ofert turystycznych i skierowanie ich do mieszkańców aglomeracji miejskich. LGD chce się również promować jako obszar korzystny do osiedlania się dla osób preferujących dobrą jakość środowiska. Ważną funkcję będzie pełnić stały serwis internetowy „Kraina Lasów i Jezior zaprasza”, pokazujący ofertę turystyczną, kalendarium imprez, ciekawych ludzi i ważne publikacje o obszarze, prowadzony przez biuro LGD. Przewidziano 43 również organizację punktów informacji turystycznej, które mogą funkcjonować w miejscach odwiedzanych przez turystów (początkowo Sława, Wschowa i biuro LGD). W terenie wszystkie obiekty i trasy stanowiące ofertę Krainy Lasów i Jezior objęte będą wspólnym systemem oznakowania (wizualizacji). Grupy docelowe beneficjentów : Rolnicy, przedsiębiorcy zainteresowani inwestowaniem w turystykę, samorządy i jednostki im podległe, organizacje pozarządowe, organizacje kościelne, związki wyznaniowe, mieszkańcy i członkowie LGD. Lista rekomendowanych operacji. Minimalna ilość operacji Operacje Odnowa i rozwój wsi 4 Małe projekty 36 Funkcjonowanie LGD Preferowany zakres operacji - inwestycje w zakresie ścieżek rowerowych, szlaków pieszych, miejsc rekreacyjnych, obiektów sportowych, świetlic i klubów wiejskich - budowa, przebudowa lub remont małej infrastruktury turystycznej - budowa, przebudowa lub remont obiektów na cele promocji, rozwoju funkcji turystycznych, - zagospodarowanie cieków i zbiorników na rzecz rekreacji, - zakup sprzętu, materiałów, usług służących realizacji operacji, - rewitalizacja budynków zabytkowych i obiektów małej architektury, odnawianie lokalnych pomników historycznych miejsc pamięci - odnawianie elewacji zewnętrznych i dachów obiektów zabytkowych architektury sakralnej, - wyburzenia i rozbiórki zdewastowanych budynków i budowli - promocja lokalnej twórczości ludowej, kulturowej, artystycznej, - kultywowanie miejscowych tradycji, tradycyjnych zawodów i rzemiosła - odnowienia budynków (domy, elewacje) charakterystycznych dla budownictwa i krajobrazu regionu - remont lub wyposażenie muzeów, świetlic wiejskich udostępnianie urządzeń i sprzętu, z wyłączeniem środków transportu napędzanych mechanicznie, budowa, odbudowa, przebudowa, remont połączony z modernizacją, zagospodarowanie lub oznakowanie obiektów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, - wyposażanie obiektów pełniących funkcje turystyczne i rekreacyjne, - odbudowa, renowacja, restauracja albo remont lub oznakowanie obiektów wpisanych do rejestru zabytków lub objętych ewidencją zabytków, - remont lub wyposażenie istniejących muzeów lub innych obiektów pełniących ich funkcje, utworzenie, modernizacja bazy informacji turystycznej, stron www, publikacji, organizacja imprez promocyjnych, kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych, oznakowanie cennego dziedzictwa przyrodniczego, krajobrazowego, kulturowego, szkolenia dla mieszkańców LGD, wykorzystanie energii odnawialnej przy prowadzeniu działalności kulturalnej lub gospodarczej, promocja i organizacja lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, szkolenia, animowanie społeczności badania i analizy dotyczące turystyki, potencjału historycznego studia i plany wykonalności wydarzenia i wydawnictwa o charakterze promocyjnym 44 Wskaźniki realizacji Przedsięwzięcia I. Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior oraz cel ogólny 1 i celów szczegółowych 1.1; 1.2; 1.3 Cel ogólny 1: Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu Przedsięwzięcie I: Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior Cele szczegółowe: Wskaźniki produktu: 1.1 Rozwój infrastruktury i bazy turystycznej i rekreacyjnej - liczba szlaków, tras, ścieżek(szt.) - liczba zrealizowanych i wyposażonych punktów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej (szt.) - liczba obiektów turystycznych i rekreacyjno sportowych 1.2 Rewitalizacja miejsc historycznoturystycznych zabytków 1.3 Tworzenie wizerunku i promocja regionu - Małe projekty 2 17 17 - liczba odnowionych i oznakowanych miejsc historycznoturystycznych i zabytków(szt.) - liczba imprez historyczno – kulturowych (szt.) - liczba nakładu wydawnictw promujących region(szt.) -liczba targów z udziałem przedstawicieli LGD Działania PROW - Odnowa i rozwój wsi Wartość (2009-2015) - liczba zrealizowanych operacji - liczba zrealizowanych operacji 18 Wskaźniki rezultatu: Wartość - wzrost długości odpowiednio oznakowanyc h szlaków, tras, ścieżek (km) - wzrost liczby ofert turystycznych , historycznych i kulturowych (szt.) 0 -wzrost liczby udostępniony ch obiektów przyrodniczohistorycznych zabytkowych, 0 179 7 Wskaźni ki oddziały wania - Wartość Źródła weryfika cji - wzrost turystycz nych obiektów zakwater owania Dane LGD 0 18 - ilość zidentyfo kowanyc h produktó w wykonyw anych metodą tradycyją 40 51 0 139 GUS Dane LGD 1 - wzrost liczby osób uczestniczący ch w imprezach, 10 000 - wzrost liczby osób poinformowa nych o regionie , - wzrost ilości podmiotów promujących region 8 4 0 10000 0 14646 14 0 Biuro LGD 36 - 45 2. Cel ogólny: Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie Przedsięwzięcie II: Promocja Cele szczegółowe mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych (okres realizacji 2009- miejsc pracy na wsi 2015) 2.1 Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości − − − − − − − − − − − − − Rozwój usług i produktów w zakresie mikroprzedsiębiorczości wpływających na zrównoważony rozwój obszaru Szkolenia, warsztaty (np. jak założyć przedsiębiorstwo, kurs komputerowy, itp.) Opracowanie katalogu ulg podatkowych dla potencjalnych przedsiębiorców Promocja modelowych przedsięwzięć z obszaru LGD Stworzenie systemu informacji-baza danych i strony internetowe, przygotowanie w poszczególnych gminach specjalistów ds. przedsiębiorczości Pomoc doradcza świadczona w ramach LGD Branżowe współdziałanie przedsiębiorców w zakresie usług turystycznych, przetwórstwa rolno – spożywczego, inne Rozwój usług i produktów w zakresie pozarolniczych miejsc pracy wpływających na zrównoważony rozwój obszaru. Pomoc doradcza dla gospodarstw zainteresowanych składaniem wniosków Szkolenia z zakresu agroturystyki, wytwórczości produktów, rękodzieła, rzemiosła artystycznego Promocja modelowych przedsięwzięć różnicowania działalności Identyfikacja producentów i wytwórców produktów lokalnych Wsparcie w promocji produktów lokalnych (rękodzieło, kulinaria, inne) Pomoc w wprowadzeniu na rynek produktów i usług bazujących na lokalnych zasobach Opis przedsięwzięć: Przedsięwzięcie II - Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi Przedsięwzięcie przyczynia się do realizacji: - celu ogólnego 2 „Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie” celu szczegółowego 2.1 - ,,Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości 46 Uzasadnienie przedsięwzięcia i celu ogólnego: (okres realizacji 2009 – 2014) Obszar LGD pomimo rolniczego charakteru w ostatnich latach odnotował wzrost podmiotów gospodarczych zatrudniających mieszkańców regionu. To szczególnie gminy Nowa Sól, Sława, Otyń, Siedlisko. Mieszkańcy znajdują również pracę w niedaleko położonych ośrodkach miejskich: Głogów, Leszno, Nowa Sól, Zielona Góra. Wieś staje się powoli miejscem do życia dla osób pracujących poza rolnictwem. Jest też duża grupa osób zainteresowanych rozwojem przedsiębiorczości i usług związanych z wsią i jej specyfiką. Program Leader daje możliwość tym gospodarstwom rolniczym i tym podmiotom, które chcą rozwinąć swoją działalność w oparciu o lokalne zasoby i tworzyć miejsca pracy dla lokalnego rynku. Działania dla tego przedsięwzięcia będą się koncentrowały na pomocy doradczej kierowanej do osób zainteresowanych założeniem podmiotu, rozwojem jego działalności lub znalezieniem dodatkowych źródeł dochodu z pozarolniczej działalności gospodarstw. Zaplanowano system kursów, stworzenie systemu informacji dla zainteresowanych, wsparcie promocji produktów lokalnych i specyficznych, szkolenia z agroturystyki, rękodzieła, pokazywanie modelowych pomysłów, które funkcjonują i dają miejsca pracy dla mieszkańców wsi. W ramach tego przedsięwzięcia zwrócono uwagę na powszechne wykorzystywanie Internetu przez społeczności lokalne poprzez ułatwianie dostępu i promocji wiedzy informatycznej. Te działania będą miały również wpływ na otwieranie się mieszkańców na pola własnej aktywności gospodarczej. Cel szczegółowy 2.1 - ,,Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości „Tworzenie i rozwój podmiotów gospodarczych” Wzrastające zainteresowanie tworzeniem firm i rozwoju ich działalności na wsi znalazło swoje odzwierciedlenie w zapisach niniejszego LSR-u. Mieszkańcy wsi nie posiadają wiedzy i mają trudności z dotarciem do informacji, jak założyć działalność gospodarczą i jak ją prowadzić. Zaplanowano utworzenie pomocy doradczej przy biurze LGD, która udzieli podstawowych informacji, wskaże inne źródła finansowania poza Leaderem, pomoże przygotować wnioski do działań Leader. Uzupełnieniem systemu doradztwa przy LGD będzie promocja przedsięwzięć, które się udały i przynoszą dochody w regionie, szkolenia dla osób zainteresowanych zakładaniem podmiotu lub podnoszeniem jakości jego funkcjonowania oraz strony internetowe z bieżącymi informacjami dla zainteresowanych. W ramach tego systemu zostaną także przygotowani specjaliści z poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego prowadzący sprawy przedsiębiorczości w każdej gminie. „Tworzenie pozarolniczych miejsc pracy” W ramach tworzenia pozarolniczych miejsc pracy zaplanowano podobne działania, jak w przypadku tworzenia i rozwoju podmiotów gospodarczych , z tym, że ukierunkowane na właścicieli gospodarstw rolnych i ich rodzin, zainteresowanych prowadzeniem dodatkowej działalności pozarolniczej. To ważne działanie z uwagi na sporą grupę rozdrobnionych gospodarstw na terenie LGD, które z przyczyn ekonomicznych muszą poszukiwać dodatkowych źródeł dochodów. Rosnące zainteresowanie inwestowaniem w agroturystykę, czy w otwieranie działalności usługowej dla mieszkańców wsi lub wytwarzanie rękodzieła czy specyficznych produktów lokalnych potwierdza, że będą odbiorcy działań szkoleniowych skierowanych do tej grupy. Bardzo istotne będzie również pokazanie modelowych przykładów osób, które rozwijają już taką działalność, uzyskując satysfakcję osobistą i środki finansowe. Osoby zainteresowane taką działalnością będą mogły uzyskać pomoc doradczą ze strony LGD. 47 Grupy docelowe beneficjentów: Samorządy i jednostki nim podległe, rolnicy i przedsiębiorcy zainteresowani remontami obiektów na cele turystyczne lub podejmowanie działań w zakresie rozwoju rzemiosła, usług turystycznych, przetwórstwa produktów i innych, organizacje pozarządowe, mieszkańcy i członkowie LGD, organizacje kościelne i związki wyznaniowe. Lista rekomendowanych operacji Operacje Minimalna ilość operacji Preferowany zakres operacji - - , 6 - 5 - wsparcie rzemiosła lub rękodzielnictwa usługi turystyczne, przetwórstwo produktów rolnych i leśnych, sprzedaż hurtowa lub detaliczna, magazynowanie produktów inne określone w działaniach osi 4.1 Leader wynikające z potrzeb i celów LSR wsparcie rzemiosła lub rękodzielnictwa usługi turystyczne, przetwórstwo produktów rolnych i leśnych, sprzedaż hurtowa lub detaliczna, magazynowanie produktów inne określone w działaniach osi 4.1 Leader wynikające z potrzeb i celów LSR szkolenia i animowanie społeczności lokalnych, badanie i analizy obszaru. wsparcie imprez i publikacji promujących produkty i usługi z obszaru LGD Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tworzenie i rozwój mikro przedsiębiorstw Funkcjonowanie LGD - 48 Wskaźniki realizacji Przedsięwzięcia II – „Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi” oraz celu ogólnego 2 i celów szczegółowych 2.1; 2.2; Cel ogólny 2: Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie Przedsięwzięcie II: Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi Cele szczegółowe: Wskaźniki produktu: 2.1 Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości - liczba udzielonego doradztwa dla - liczba wybudowanych, przebudowanych, wyremontowanyc h, wyposażonych obiektów w ramach prowadzonej działalności gospodarzcej Wartość (2009;2015) 139 14 Wskaźniki rezultatu: - wzrost liczby osób które uzyskały wiedzę w zakresie składania wniosków ,mikroprzedsi ębiorczości i działalności pozarolniczej - wzrost liczby utworzonych miejsc pracy w mikroprzedsię biorczości, - wzrost liczby pozarolniczyc h źródeł dochodu Wartość 0 139 6 0 Wskaźni ki oddziały wania - wzrost ilości podmiotó w gospodar czych, Wartość Źródła weryfika cji 4 313 4 350 2735,1 9 3000,0 0 -wzrost dochodu dla ludności (zł) GUS 9 0 -, - wzrost liczby pozarolniczyc h źródeł dochodu 0 Działania PROW - Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej - Tworzenie i rozwój mikro przedsiębiorstw - liczba zrealizowanych operacji - liczba zrealizowanych operacji 9 Biuro LGD 6 5 49 3. Cel ogólny: Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska Cele szczegółowe (okres realizacji 2009-2015) Przedsięwzięcie III Czyste środowisko wizytówką regionu 3.1 Podniesienie świadomości ekologicznej oraz promocja wykorzystania energii odnawialnych − − 3.2 Upowszechnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych − − − − − − − − − Edukacja ekologiczna społeczności lokalnych wsparcie zakupu, maszyn, sprzętu, urządzeń ochrony środowiska do prowadzenia d działalności osób fizycznych i podmiotów gospodarczych Prowadzenie edukacji i informowanie o energiach odnawialnych Promocja i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii przy prowadzeniu działalności kulturalnej i gospodarczej Wsparcie zachowania zasobów przyrodniczych regionu (badania, dokumentacje) Wsparcie tworzenia obszarów i obiektów chronionych m.in. (oznakowanie, pomoc w powoływaniu) Tworzenie ścieżek przyrodniczo – dydaktycznych m.in. oznakowanie (materiały, przygotowanie edukatorów) Podnoszenie wiedzy o zasobach przyrodniczych regionu w tym sieci Natura 2000 (wydawnictwa, szkolenia) Zachowanie i odtworzenie i zabezpieczenie lokalnego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego Promocja zrównoważonego wykorzystania zbiorników wodnych , cieków oraz innych miejsc użytkowanych turystycznie Organizacja warsztatów przyrodniczych Opis przedsięwzięć: Przedsięwzięcie III- „Czyste środowisko wizytówką regionu” Przedsięwzięcie przyczynia się do realizacji: - celu ogólnego 3 „Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska” - celu szczegółowego 3.1 - ,, Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz promocja wykorzystania energii odnawialnych” - celu szczegółowego 3.2 – Upowszechnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych Uzasadnienie przedsięwzięcia i celu ogólnego: (okres realizacji 2009 – 2014) Obszar LGD charakteryzuje się dobrym stanem środowiska i dużą bioróżnorodnością przyrody. Strefa rzeki Odry i Pojezierza Sławskiego oraz położonego pomiędzy nimi dzikiego kompleksu leśnego decyduje o wysokim potencjale przyrodniczym, który należy chronić. Niestety na tym obszarze funkcjonują tylko 2 rezerwaty przyrody, zachodzący w niewielkim zakresie na teren gminy Przemęcki Park Krajobrazowy. Znaczenie obszaru Krainy Lasów i Jezior dostrzeżono włączając Nowosolską Dolinę Odry, Pojezierze Sławskie i Łęgi Odrzańskie w sieć obszarów Natura 2000. Zróżnicowane położenie geograficzne decyduje o dobrym mikroklimacie i dużej sile wiatrów. Istniejące zasoby takich nośników energii jak wiatr, gaz, woda dają szanse na inwestycje na tym obszarze w odnawialne źródła energii. Stąd w tym przedsięwzięciu zaplanowano organizację Ośrodka Energii Odnawialnych nastawionego na promocję modelowych przedsięwzięć z tego zakresu. Większa uwaga zostanie także zwrócona na zachowanie walorów przyrodniczych poprzez podejmowanie różnych form ochrony oraz edukowanie mieszkańców i turystów o zasobach przyrodniczych regionu. Aby zachować dobry stan środowiska, 50 LGD zwróci szczególną uwagę na edukowanie mieszkańców w zakresie oszczędnego gospodarowania wodą, energią, prawidłowego postępowania z odpadami. Z uwagi na wzrastający ruch turystyczny w regionie jezior sławskich i wschowskich LGD będzie aktywnie promować zrównoważone użytkowanie tych ważnych zbiorników wodnych. Cel szczegółowy 3.1 - ,, Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców i promocja wykorzystania energii odnawialnych” To ważne specyficzne działanie skierowane do mieszkańców Krainy Lasów i Jezior promujące wykorzystanie energii odnawialnych. Region charakteryzują dostępne źródła gazu, wody, wiatru i drewna, które użytkowane w sposób przyjazny dla środowiska mogą stać się metodą na przenoszenie nowoczesnych technologii na obszar LGD. Kraina Lasów i Jezior charakteryzuje się czystym środowiskiem, chociaż występują tu też przykłady nadmiernej antropopresji przemysłu i osadnictwa. Niechlubnym przykładem jest zanieczyszczenie Jeziora Sławskiego przez Zakłady Mięsne w Sławie, pozaklasowa jest również większość cieków, za wyjątkiem Obrzycy, a poziom skanalizowania wielu miejscowości słaby. Rozwiązanie dotyczące usprawnienia lokalnych systemów gospodarki odpadami i tworzenia rozwiązań regionalnych są również słabo zaawansowane. Rozwiązanie tych problemów związane jest nie tylko z inwestycjami ochrony środowiska realizowanymi przez j.s.t., ale również z zaangażowaniem się mieszkańców w codzienne, systematyczne zachowania na rzecz ochrony najbliższego środowiska. Ma to bezpośredni wpływ na estetyzację wsi i ochronę cennych walorów środowiska przyrodniczego. Zaproponowane działania będą się koncentrowały na promocji lokalnych rozwiązań: przydomowych oczyszczalni ścieków, segregacji odpadów, stworzenia systemu ekonomicznych zachęt dla mieszkańców. Ważnym elementem będzie również zachęcanie przedsiębiorców do ekologizacji produkcji swoich firm poprzez podnoszenie standardów oddziaływania na środowisko. Cel szczegółowy 3.2 – „Upowszechnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych ” To walory przyrodnicze stanowią jeden z najcenniejszych zasobów tego obszaru. Przyciągają turystów, osoby osiedlające się na tym terenie, budują poczucie więzi i dumy wśród mieszkańców. Z uwagi na rosnącą antropopresję w rejonach użytkowanych turystycznie (niekontrolowany spływ ścieków, nadmierna zabudowa brzegów jezior) LGD będzie promować wszelkie rozwiązania, umożliwiające pogodzenie interesów użytkowników z potrzebą zachowania walorów środowiska przyrodniczego. Lokalna Grupa Działania będzie prowadzić działania edukacyjne w tym zakresie, skierowane do szkół i mieszkańców, turystów, tworzenie ścieżek przyrodniczo – edukacyjnych, rewitalizację parków i alei śródpolnych, przygotuje dokumentację do ochrony cennych obszarów i obiektów. Grupy docelowe beneficjentów: Rolnicy i przedsiębiorcy zainteresowani podejmowaniem działań w zakresie rozwoju rzemiosła, usług sprzedaży, przetwórstwa produktów i innych, organizacje pozarządowe, mieszkańcy i członkowie LGD, organizacje kościelne i związki wyznaniowe, samorządy i jednostki im podległe. 51 Lista rekomendowanych operacji Operacje Minimalna ilość operacji Odnowa i rozwój wsi Preferowany zakres operacji - 3 - - Małe projekty 1 - - - budowa, przebudowa, remont obiektów małej architektury, placów zabaw, miejsc rekreacji, urządzanie i porządkowanie terenów zielonych, parków lub innych miejsc wypoczynku, zagospodarowanie zbiorników i cieków wodnych w celu wykorzystania ich do rekreacji lub w celu poprawy estetyki miejscowości, zakup materiału siewnego lub nasadzeniowego roślin wieloletnich, budowa, przebudowa lub remont ścieżki, szlaku, infrastruktury turystycznej promowanie, zachowanie, odtworzenie, zabezpieczenie lub oznakowanie cennego dziedzictwa krajobrazowego i przyrodniczego, budowa, odbudowa lub oznakowanie małej infrastruktury turystycznej w tym ścieżek spacerowych, dydaktycznych, podnoszenie świadomości społeczności lokalnej przez organizację szkoleń i innych przedsięwzięć edukacyjnych, organizacja imprez kulturalnych i edukacyjnych rozwijanie turystyki i rekreacji poprzez tworzenie baz informacji turystycznej i wydawanie publikacji informacyjnych, wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych przy prowadzeniu działalności kulturalnej lub gospodarczej, uzyskanie certyfikatów i uczestnictwo w systemach jakości, prowadzenie badań nad obszarem, - Funkcjonowanie LGD - szkolenia i animowanie społeczności lokalnych badanie i analizy obszaru wsparcie imprez i publikacji promujących produkty i usługi z obszaru LGD 52 Wskaźniki realizacji Przedsięwzięcia III Czyste środowisko wizytówką regionu oraz celu ogólnego 3 i celów szczegółowych 3.1; 3.2 Cel ogólny 3: Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska Cele szczegółowe: 3.1 Podniesienie świadomości ekologicznej oraz promocja wykorzystania energii odnawialnych 3.2 Upowszechnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych Przedsięwzięcie III: Czyste środowisko wizytówką regionu Wskaźniki produktu: - liczba wydarzeń z zakresu energii odnawialnych (szt.) - nakład wydawnictw edukacyjnych (szt.) - liczba zajęć przyrodniczo – dydaktycznych Wartość (2009,2015) 2 2000 8 Wskaźniki rezultatu: Wartość - wzrost liczby osób przeszkolony ch które uzyskały wiedzę o ochronie środowiska - wzrost liczby odbiorców publikacji edukacyjnych - wzrost liczby uczestników zajęć przyrodniczodydaktycznyc h (szt) 0 31 0 2000 0 100 Wskaźniki oddziaływa nia - wzrost inwestycji związanych ze zrównowar zonym wykorzysta niem ochrony środowiska realizowan ymi przez j.s.t. - Małe projekty - liczba zrealizowanych operacji - liczba zrealizowanych operacji 3 Źródła weryfika cji Dane j.s.t. 0 3 Dane LGD - wzrost recyklingu (%) - wzrost liczby osób segregujący ch odpady (%) Działania PROW - Odnowa i rozwój wsi Wartość 0 60 0 73 Dane związkó w międzyg minnych Dane związkó w międzyg minnych Biuro LGD 1 53 4. Cel ogólny : Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie Cele szczegółowe (okres realizacji 2009-2015) Przedsięwzięcie IV Rozwój potencjału społecznego w regionie 4.1 Współdziałanie gmin i społeczności w regionie − − − − − − − − − − 4.2 Wsparcie inicjatyw wiejskich i organizacji pozarządowych − − − − − − − − − − − − Wspólne organizowanie imprez rekreacyjnych, sportowych, kulturowych, turystycznych wsparcie imprez wiodących dla regionu integrujących mieszkańców LGD Wspólny udział w imprezach lokalnych, regionalnych Organizowanie cyklicznych spotkań mieszkańców (poznawanie i rozwiązywanie problemów) informowanie o działaniach LGD – spotkania mieszkańców, producentów z przedstawicielami samorządów Budowanie tożsamości regionalnej poprzez program edukacji regionalnej dla szkół i mieszkańców Nawiązanie współpracy z sąsiednimi LGD Wzmacnianie wewnętrzne, organizacyjne LGD – organizacja biura, organizacja działań Rady Promocja zakresu LGD lokalnie i regionalnie (biuletyn, strony internetowe, spotkania, organizacja systemu komunikacji) Wspólne forum współpracy samorządów z obszaru LGD Powoływanie zespołów tematycznych z obszaru dla rozwiązania problemów i wspólnych działań Szkolenia z PROW i LSR dla członków, partnerów LGD i mieszkańców obszaru Projekty współpracy Wzmacnianie i wypromowanie istniejących organizacji pozarządowych, pomoc w stowarzyszaniu się (doradztwo szkolenia z zakresu pisania wniosków, zarządzania organizacją, pozyskiwanie środków Rozwijanie i promowanie inicjatyw wiejskich Organizacja Forum Współpracy Liderów Lokalnych (spotkania, wymiana doświadczeń, wspólne projekty) Wsparcie aktywności świetlic wiejskich, ośrodków kultury, bibliotek, miejsc integracji mieszkańców (budowy, remonty, modernizacja, doposażenie rozwój oferty skierowanej do mieszkańców) Wsparcie KGW, OSP, Klubów Sportowych w zakresie działań priorytetowych w LSR Pomoc w zakresie inicjatyw kultywujących tradycje, obrzędy, zwyczaje, tradycyjne zawody i rzemiosło Zagospodarowanie przestrzeni publicznej służącej integracji społeczności lokalnych w tym min. centralnych punktów miejscowości, skwerów, miejsc spotkań mieszkańców Wsparcie inicjatyw w zakresie organizacji imprez kulturalnych, promocyjnych, rekreacyjnych, sportowych Zwiększenie dostępności do Internetu m.in. poprzez wyposażenie świetlic wiejskich , ośrodków kultury, bibliotek Promocja wiedzy informatycznej wśród mieszkańców LGD Opis przedsięwzięć: Przedsięwzięcie IV – „Rozwój potencjału społecznego w regionie” Przedsięwzięcie przyczynia się do realizacji: - celu ogólnego 4 „Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie” - celu szczegółowego 4.1 - ,,Współdziałanie gmin i społeczności w regionie” - celu szczegółowego 4.2 – „Wsparcie inicjatyw wiejskich i organizacji pozarządowych” 54 Uzasadnienie przedsięwzięcia i celu ogólnego: (okres realizacji 2009 – 2014) Lokalna Grupa Działania Kraina Lasów i Jezior powstała pod koniec 2007 r. łącząc w swoim zasięgu gminy: Otyń, Nowa Sól, Siedlisko, Sława, Kotla, Wschowa, Szlichtyngowa. Gminy tego obszaru wcześniej ze sobą nie współpracowały w ramach wspólnych przedsięwzięć, nie ma też postrzegania tego obszaru jako wspólnego i jednolitego regionu. Przedsięwzięcie to koncentruje się na integracji gmin i społeczności wokół wspólnego rozwiązywania problemów, podejmowania wspólnych działań, wzajemnego poznawania się społeczności i liderów oraz promocji LGD i działań Leader. Z uwagi na słabość sektora pozarządowego na tym obszarze i jego ograniczoną rolę w budowaniu kapitału społecznego na wsi, w ramach tego przedsięwzięcia będzie prowadzone doradztwo i szkolenia dla istniejących i nowo zakładanych organizacji wiejskich, wsparcie liderów w ramach Form Współpracy Liderów Lokalnych, oraz wsparcie KGW, OSP, Klubów Sportowych i inicjatyw nieformalnych mieszkańców. Lokalna Grupa Działania będzie odpowiedzialna za powoływanie zespołów tematycznych, w ramach których mieszkańcy i liderzy będą mogli zajmować się organizacją i realizacją ważnych dla regionu inicjatyw społecznych i gospodarczych. Cel szczegółowy 4.1 - ,,Współdziałanie gmin i społeczności w regionie” Działania w tym celu koncentrują się na stworzeniu związków i sieci współpracy gmin, organizacji i mieszkańców wokół ważnych celów LGD. To bardzo istotne, ponieważ LGD jest bardzo młodą strukturą organizacyjną, która dopiero tworzy i organizuje wzajemne pola i zasady współpracy. Na podstawie doświadczeń innych LGD potwierdza się zasada praktycznego włączania partnerów z różnych sektorów, którzy chcą współdziałać przy rozwiązywaniu ważnych problemów lub realizacji wspólnych przedsięwzięć. W tym celu będą powoływane przy LGD zespoły tematyczne, pracujące nad wybranymi zagadnieniami (np. turystyka, produkt lokalny, branżowa współpraca mikroprzedsiębiorców, Forum Współpracy Liderów Lokalnych). Ważnym obszarem aktywności LGD będzie wspieranie imprez, służących wzajemnemu poznawaniu się mieszkańców na wiodących imprezach regionalnych lub realizowanych lokalnie oraz organizowanie cyklicznych spotkań różnych sektorów. W celu budowania związków z regionem zostanie przygotowany program edukacji regionalnej, wprowadzony do szkół Krainy Lasów i Jezior. LGD będzie się także koncentrowało na organizacji biura, przygotowaniu personelu do obsługi beneficjentów i pełnienia funkcji doradczych oraz promocji działań LGD i LSR-u poprzez stały serwis internetowy Krainy Lasów i Jezior. W ramach działań Leader 2009 – 2015 Stowarzyszenie nawiąże współpracę z sąsiadującymi LGD: Fundacją Porozumienie Wzgórz Dalkowskich w zakresie produktów lokalnych i Stowarzyszeniem Krainy Łęgów Odrzańskich w sprawie rozwoju Szlaku Odry oraz z innymi LGD w celu rozwoju własnych działań. Cel szczegółowy 4.2 – „Wsparcie inicjatyw wiejskich i organizacji pozarządowych” W tym celu działania będą skoncentrowane na pomocy istniejącym organizacjom i wsparciu inicjatyw, dążących do założenia stowarzyszeń. Z uwagi na słabą organizację sektora pozarządowego, niski potencjał merytoryczny liderów, nieumiejętność pisania projektów i korzystania z różnych źródeł finansowania, biuro LGD będzie prowadziło doradztwo dla organizacji i inicjatyw lokalnych. Będą również organizowane szkolenia dla liderów z zakresu zarządzania i pozyskiwania różnych źródeł finansowania. Zostanie powołane Forum Współpracy Liderów Lokalnych, umożliwiające wymianę doświadczeń, poszukiwania partnerów i wspólne pisanie projektów. 55 Jednym z przejawów aktywności społeczności lokalnych są świetlice wiejskie, które realizując określone działania dla społeczności lokalnych, będą mogły ubiegać się o środki na doposażenie, remonty oraz rozwój swoich ofert. Pomoc uzyskają również inicjatywy kultywujące stare tradycje i obyczaje. Grupy docelowe beneficjentów : Organizacje pozarządowe, organizacje kościelne i związki wyznaniowe, KGW, OSP, KL, grupy nieformalne, liderzy lokalni, Rady Sołeckie, Samorządy i jednostki im podległe, mieszkańcy i członkowie LGD. Lista rekomendowanych operacji Operacje Minimalna ilość operacji Preferowany zakres operacji 24 Małe projekty Kształtowanie obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych (m.in. place parkingowe, chodniki, oświetlenie) Rewitalizacja budynków zabytkowych, zakup i odnawianie obiektów charakterystycznych dla regionu i budownictwa na cele publiczne Budowa, przebudowa, remont, wyposażenie budynków pełniących funkcje publiczne, społeczno-kulturalne, w tym: świetlic, domów kultury. Szkolenia i warsztaty dla społeczności lokalnej Udostępnianie urządzeń i sprzętu umożliwiającego dostęp do Internetu, Promocja i organizacja lokalnej twórczości kulturalnej lub aktywnego trybu życia, Organizacja imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych, Remont połączony z modernizacją lub wyposażenie świetlic wiejskich oraz innych obiektów pełniących ich funkcję, Wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych przy prowadzeniu działalności kulturalnej, Zagospodarowanie przestrzeni publicznej, - Odnowa i rozwój wsi 21 - - Funkcjonowanie LGD - szkolenia i animowanie społeczności lokalnych, badanie i analizy obszaru. wsparcie imprez i publikacji promujących produkty i usługi z obszaru LGD 56 Wskaźniki realizacji Przedsięwzięcia IV Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie celu ogólnego 3 i celów szczegółowych 4.1; 4.2; Cel ogólny 4: Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie Cele szczegółowe: 4.1 Współdziałanie gmin i społeczności w regionie 4.2 Wsparcie inicjatyw wiejskich i organizacji pozarządowych Działania PROW - Odnowa i rozwój wsi - Małe projekty Przedsięwzięcie IV: Rozwój potencjału społecznego w regionie Wskaźniki produktu: - liczba imprez regionalnych integrujących mieszkańców LGD, - liczba zmodernizowanyc h świetlic wiejskich, - liczba szkoleń dla członków, partnerów LGD PROW i LSR, - liczba udzielonego doradztwa dla sektora społecznego - liczba zrealizowanych operacji - liczba zrealizowanych operacji Wartość (2009;2015) 28 31 14 286 24 Wskaźniki rezultatu: Wartość - wzrost liczby osób korzystającyc h ze świetlic wiejskich, - wzrost liczby osób poinformowa nych o LGD i LSR - liczba odwiedzin serwisu internetowego www.klj.org.p l 0 1000 0 7000 0 3000 0 - wzrost liczby osób , które uzyskały wiedzę o PROW, LSR - wzrost liczby nowych członków LGD, -wzrost liczby wniosków składanych przez sektor społeczny 0 Wskaźni ki oddziały wania - wzrost liczby organizac ji pozarząd owych Wartość 151 160 - wzrost liczby osób biorących udział w wyborach (%) 39 120 Źródła weryfika cji 60 GUS Dane Państwo wej Komisji Wyborcz ej 79 44 46 0 Biuro LGD 21 57 Harmonogram realizacji przedsięwzięć Okresy realizacji LSR ( z dokładnością do pół roku) Przedsięwzięcia i typy operacji zgodnie z LSR I Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior II Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi III Czyste środowisko wizytówka regionu 2009 I 2009 II 2010 I 2010 II 2011 I 2011 II 2012 I 2012 II 2013 I 2013 II 2014 I 2014 II 2015 I 2015 II IV Rozwój potencjału społecznego w regionie Projekt Współpracy Bieżące funkcjonowanie LGD 58 5. Określenie misji i wizji LGD Wizja Wizja to pożądany obraz danego obszaru w perspektywie kilku lub kilkunastu lat. Wizja w Lokalnej Strategii Rozwoju tworzy ramy do wyznaczenia celów strategicznych, pełni też funkcję integrującą procesy rozwojowe z marzeniami mieszkańców. Uczestnicy warsztatów określili ramy czasowe Strategii na okres 2009-2015, stąd też tworzona Wizja dotyczyła tej perspektywy czasowej. Wizja dla obszaru Lokalnej Grupy Działania Krainy Lasów i Jezior Kraina Lasów i Jezior położona od rzeki Odry po Pojezierze Sławskie czerpie swą siłę z bogactwa przyrody i krajobrazu oraz wielowiekowej historii pogranicza. Dobrze rozwinięta infrastruktura społeczna i techniczna wpływa na poprawę jakości życia ludności. Lokalni przedsiębiorcy tworzą miejsca pracy, a gospodarstwa rolne rozwijają się uzyskując również dodatkowe dochody z działalności pozarolniczej. Różnorodna oferta turystyczna łącząca cały obszar zachęca do skorzystania z gościnności Krainy. Młode pokolenie związane jest z regionem i świadome jego wartości. Zintegrowane gminy i aktywni mieszkańcy chętnie podejmują wszelkie przedsięwzięcia na rzecz rozwoju regionu i lokalnych społeczności. Misja Misja określa system wartości łączący partnerów LGD dążących do osiągnięcia wizji i celów strategicznych. Misja ma określić deklarowany sposób działania oraz filozofię grupy. Misja Lokalnej Grupy Działania Kraina Lasów i Jezior Lokalna Grupa Działania Kraina Lasów i Jezior to Stowarzyszenie osób działających na rzecz rozwoju obszarów wiejskich położonych od rzeki Odry po Pojezierze Sławskie. Jesteśmy grupą, która mocno identyfikuje się z regionem budując jego wspólną tożsamość opartą o walory krajobrazu, przyrody i kultury. Działamy na rzecz integracji gmin i lokalnych społeczności i ich większego zaangażowania we wspólne rozwiązywanie problemów. Chcemy być kojarzeni z marką grupy, która jest otwarta dla nowych członków oraz w której ludzie współdziałają ze sobą równoprawnie i twórczo. 59 6. Wskazanie spójności specyfiki obszaru z celami LSR Spójność przyrodnicza i kulturowa Obszar LGD jest spójny pod względem zasobności walorów przyrodniczych, chociaż środowisko charakteryzuje się dużą różnorodnością związaną z położeniem geograficznym. Na południowym - zachodzie to krajobraz ekologiczny rzeki Odry. W części centralnej zwarte powierzchnie leśne, na północy Pojezierze Sławskie łączące się z Pojezierzem Przemęckim (tylko we fragmencie na obszarze LGD). Tak różne środowiska stworzyły doskonałe warunki dla rozwoju specyficznych siedlisk od podmokłych po suche bory, z którymi związane są nadleśne gatunki ptaków i zwierząt. Walory przyrodnicze, krajobrazowe i mikroklimatyczne umożliwiły na obszarze Pojezierza Sławskiego na rozwój funkcji turystycznych. Powstałe tereny nie są wysycane bazą turystyczną, aczkolwiek gminy Otyń, Siedlisko i Nowa Sól związane z powiatem nowosolskim od kilku lat uczestniczą w rozwoju szlaków rowerowych. Cały obszar LGD charakteryzują również interesujące skupiska zabytków kultury materialnej związane ze Wschową i okolicami oraz Siedliskiem, Lubięcinem, Chełmkiem, Kotlą, Krzepielowem, Krążkowem. Są cenne zabytki sakralne, zespoły staromiejskie we Wschowie, Sławie, Otyniu, Szlichtyngowej, zamek w Siedlisku, klasztor franciszkanów i cmentarz protestancki we Wschowie. Wymienione cechy są elementami spójnymi i wyróżniającymi region, mogą stanowić pola do aktywizacji obszarów wiejskich w kierunku: - rozwoju turystyki związanej z ofertą wypoczynku sobotnio - niedzielnego, dla blisko usytuowanych aglomeracji miejskich, - ochronę dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego jako wartości dla społeczności lokalnych i zasobu do wykorzystania w tworzeniu wizerunku regionu. W ostatnich latach na terenie Krainy Lasów i Jezior obserwuje się rosnące zainteresowanie przedsięwzięciami w tym zakresie, powstają gospodarstwa agroturystyczne i ośrodki konne, które w połączeniu z ciekawą ofertą imprez kulturalnych są obiecującym potencjałem do wykorzystania. Rozwojowi funkcji turystycznych i kulturowych ujętych w celu ogólnym 1 „Stworzenie oferty turystycznej w regionie” powinno towarzyszyć „Zróżnicowane wykorzystanie zasobów środowiska” (Cel ogólny 2) czyli takie użytkowanie, które nie powoduje degradacji środowiska, a dba o ich zachowanie. W ramach powyższych celów ogólnych sformułowano następujące cele szczegółowe: -rozwój infrastruktury i bazy turystycznej -rewitalizacja i udostępnienie zabytków -tworzenie wizerunku i promocji regionu. Tworzą one przedsięwzięcie „Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior”. Cele szczegółowe: - zachowanie walorów przyrodniczych - promocja wykorzystania energii odnawialnych - podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców. Tworzą one przedsięwzięcie „ Czyste środowisko wizytówką regionu”. Dwa ostatnie cele szczegółowe zwracają uwagę na możliwości wykorzystania potencjału energii odnawialnych, czyli siły wiatru, wód mineralnych, złóż gazu, które są cechą charakterystyczną LGD. W ramach Leader PROW ten kierunek może być również ważnym polem do rozwoju zróżnicowanych przedsięwzięć gospodarczych. 60 Spójność gospodarcza i społeczna Kraina Lasów i Jezior to region posiadający spójne cechy gospodarcze. Gospodarka obszaru przez stulecia opierała się na rolnictwie, a w XIX wieku również na niewielkich zakładach przetwórczych, związanych z gospodarką leśną i rolną. Na terenie Pojezierza Sławskiego funkcjonowały specyficzne formy takie, jak rybołówstwo, wydobycie torfu i kruszyw, a przed wojną początki obsługi ruchu turystycznego. Po II Wojnie Światowej tam, gdzie dominowała określona własność ziemska (folwarki) zastąpiły ją Państwowe Gospodarstwa Rolne, które po ich upadku przejęły prywatne gospodarstwa wielkotowarowe. Tam, gdzie dominuje gęsta sieć osadnicza, przeważają małe gospodarstwa rodzinne o niewielkiej powierzchni (1 – 10 ha). Tradycje branży przetwórstwa rolno – spożywczego kontynuują liczne zakłady w Sławie i Wschowie. Południowa część obszaru znalazła się w zasięgu rozwijającego się przemysłu miedziowego, głównie Huty Miedzi Głogów. Zachodnia część obszaru powiązana jest z rozwijającym się ośrodkiem gospodarczym w Nowej Soli. Obszar LGD pomimo rolniczego charakteru, to także rozwijający się sektor mikroprzedsiębiorstw działających w branży handlowej, przemysłowej, budowlanej, transportowej i turystyce. Jest to miejsce pracy dla mieszkańców regionu. Od kilku lat obserwuje się rosnące zainteresowanie gospodarstw rolnych i podmiotów gospodarczych rozwijaniem działalności w różnego typu usługach potrzebnych wsi. Program Leader daje możliwości wsparcia zarówno w zakresie szkoleń jak i pomocy doraźnej, udostępnienia potrzebnych informacji oraz integruje środowiska osób aktywnych gospodarczo. Stąd też sformułowano cel ogólny „Wzrost poziomu zasobności mieszkańców regionu” oraz cele szczegółowe: „Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości i współpracy podmiotów gospodarczych”, „Tworzenie pozarolniczych miejsc pracy”, ”Powszechne wykorzystanie Internetu”. cele będą realizowane w ramach przedsięwzięcia „Promocja Powyższe mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi”. Cechami wspólnymi dla regionu jest również stosunkowo niski poziom zaangażowania społeczności w sprawy własnej miejscowości i gminy. Istniejące organizacje pozarządowe charakteryzują się słabym poziomem zaangażowania i przygotowaniem merytorycznym liderów. Dodatkowym problemem jest brak wcześniejszych tradycji współpracy wśród gmin i społeczności LGD, co stanowi poważne wyzwanie dla realizacji PROW na lata 2009-2015. Sformułowano cel wspólny dla LGD „Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie’, „Wsparcie inicjatyw wiejskich organizacji pozarządowych”. 61 7. Uzasadnienie podejścia zintegrowanego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR W ramach LSR uwzględniono zintegrowane podejście w zakresie celów, przedsięwzięć i operacji. Tworzą one spójną i logiczną całość, dając efekt synergii. Zintegrowane podejście dotyczy również udziału w realizacji przedsięwzięć różnych sektorów, począwszy od osób fizycznych, skończywszy na j.s.t., organizacjach i lokalnych firmach. W LSR-e różnorodne wykorzystanie zasobów lokalnych (historycznych, kulturowych, przyrodniczych, społecznych i gospodarczych) również potwierdza zintegrowane podejście w działaniach Leader. Wykorzystanie różnych zasobów lokalnych: − na bazie zasobów przyrodniczych, historycznych i kulturowych zostały przygotowane działania dotyczące rozwoju infrastruktury i bazy turystycznej, tj. tworzenie ofert turystycznych, tworzenie infrastruktury w terenie i promowanie regionu, − na bazie zasobów środowiska zaplanowano powołanie Ośrodka Energii Odnawialnych i promocję modelowych przedsięwzięć w tym zakresie, − produkty lokalne, w tym kulinarne, rzemiosło, rękodzieło oraz agroturystyka będą ważnym elementem rozwoju pozarolniczych miejsc pracy i wsparcia rozwoju mikroprzedsiębiorczości na obszarze Krainy Lasów i Jezior. Wykorzystanie związków pomiędzy podmiotami różnych sektorów. Planowane w LSR-e przedsięwzięcia będą realizowane przez podmioty z różnych sektorów, tj. sektora publicznego, społecznego i ekonomicznego, na etapie planowania i wdrażania oraz na poziomie działań i operacji: − przedsięwzięcie „Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior zakłada udział j.s.t., usługodawców turystycznych, właścicieli obiektów zabytkowych, mediów, mieszkańców, organizacji wiejskich i Biura LGD, − przedsięwzięcie „Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie” zakłada udział liderów, organizacji wiejskich, jednostek samorządu terytorialnego, instytucji kultury w animowaniu aktywności i zaangażowania mieszkańców, − przedsięwzięcie „Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy” zakłada udział mikroprzedsiębiorców, rolników, jednostek samorządu terytorialnego, ośrodków kultury w tworzeniu miejsc pracy i powszechnym wykorzystaniu Internetu na obszarach wiejskich. Wykorzystanie związków pomiędzy różnymi sektorami gospodarki, zaangażowanymi we wspólne przedsięwzięcie: − przedsięwzięcia j. w., − przedsięwzięcie „Czyste środowisko wizytówką regionu” w celu szczegółowym „Promocja wykorzystanie energii odnawialnych”, zakłada udział mikroprzedsiębiorców, organizacji wiejskich, j.s.t. i Biura LGD w organizacji Ośrodka Energii Odnawialnych, − podobnie w celach szczegółowych „Zachowanie walorów przyrodniczych” i „Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców”. 62 8. Uzasadnienie podejścia innowacyjnego dla przedsięwzięć planowanych w ramach LSR Rozwiązania innowacyjne nie stosowane wcześniej na obszarze LGD Kraina Lasów i Jezior jest młodą strukturą organizacyjną, powołaną na przełomie 2007 i 2008 roku przez samorządy, organizacje i firmy z tego terenu. Wcześniej, gminy z tego obszaru nie współpracowały ściśle ze sobą, a wspólne działania, jeśli były realizowane, to były to inicjatywy Starostw Powiatowych w Nowej Soli (gmina Nowa Sól, Otyń, Siedlisko) i Wschowy (gmina Sława, Wschowa, Szlichtyngowa). Innowacyjność dotyczy, więc stworzenia formy regionalnej współpracy, obejmującej 6 gmin z 2 powiatów po stronie lubuskiej i 1 gminę z Dolnego Śląska, mających cechy spójne pod względem przyrodniczym, kulturowym, gospodarczym i społecznym. Wcześniej tak szerokiego podejścia do rozwoju tego regionu nie stosowano, także w aspekcie wykorzystania synergii współpracy różnych sektorów i grup społecznych z obszarów wiejskich. Zastosowane rozwiązania to: − stworzenie koncepcji wspólnego wizerunku dla regionu wraz ze wspólnym systemem promocji, − powoływanie międzysektorowych zespołów tematycznych do rozwiązywania problemów i wspólnych działań, − organizacja branżowej współpracy przedsiębiorców z tego terenu, − powołanie Forum Współpracy Liderów Lokalnych Krainy Lasów i Jezior. Rozwiązania innowacyjne wykorzystujące lokalne zasoby oraz rozwój produkcji i usług Wiele istotnych rozwiązań zaproponowanych w LSR-e wykorzystuje lokalne zasoby przyrodnicze, kulturowe, społeczne i gospodarcze, czerpiąc z lokalnych walorów środowiska, historii, tradycji, obyczajów i aktywności mieszkańców. Są to następujące rozwiązania: − stworzenie ofert turystycznych w oparciu o dziedzictwo przyrodniczo – kulturowe obszaru, − łączenie we wspólny system (sieć) szlaków rowerowych, pieszych, kajakowych i konnych z jednolitym oznakowaniem, − pomoc w rozwoju lokalnej przedsiębiorczości poprzez przygotowanie specjalistów w poszczególnych gminach, − przybliżenie mieszkańcom wsi Internetu poprzez sieć wiosek internetowych, − organizacja Ośrodka Energii Odnawialnych, prowadzącego edukację i promocję wykorzystania lokalnych źródeł energii wiatru, wody, słońca i drewna, − uruchomienie programu przyjazny biznes, promującego przedsiębiorczość przyjazną dla środowiska. Rozwiązania innowacyjne do wykorzystania na innych obszarach Te rozwiązania są propozycjami modelowego i innowacyjnego podejścia do zasobów lokalnych, rozwiązywania problemów tego obszaru lub zastosowania specyficznych form realizacji: − organizacja Ośrodka Energii Odnawialnych, − powoływanie międzysektorowych zespołów tematycznych, − powołanie Forum Współpracy Liderów Lokalnych, 63 − rozwinięcie koncepcji subregionalnego „Szlaku Odry”, promującego aktywną turystykę wzdłuż korytarza Odry. Nowe sposoby zaangażowania lokalnej społeczności W działaniach LSR-u podkreślono wagę udziału społeczności lokalnych w realizacji przedsięwzięć dotyczących rozwoju obszaru i wzrostu integracji i potencjału społecznego w regionie. Nowe sposoby zaangażowania mieszkańców to: − Powoływanie zespołów tematycznych przy LGD, które będą zajmowały się wypracowaniem rozwiązań dla ważnych problemów obszarów wiejskich i podejmowaniem wspólnych działań. W skład zespołów będą wchodzili przedstawiciele różnych grup i sektorów. Zespoły będą ciałami nieformalnymi, pracującymi jak grupy zadaniowe, czyli określą cel swoich prac, harmonogram spotkań oraz oczekiwane rezultaty. Każdy zespół będzie miał swojego koordynatora, odpowiedzialnego za przebieg prac. − Powołanie Forum Współpracy Liderów Lokalnych, które zajmie się wymianą informacji i identyfikowaniu form wspierania osób będących liderami i animatorami organizacji i inicjatyw wiejskich. Forum będzie funkcjonowało jako sieć przepływu informacji, spotkań, wymiany doświadczeń oraz integrowania partnerów wokół wspólnych projektów. − Organizowanie cyklicznych spotkań mieszkańców z LGD, samorządami i producentami. Spotkania będą miały charakter otwarty. Ich organizatorem będzie LGD. Na podstawie postawionego tematu lub postawionej przez mieszkańców potrzeby, Biuro LGD będzie zapraszało przedstawicieli różnych sektorów, instytucji lub specjalistów z danej dziedziny. Spotkania będą miały charakter konsultowania różnych form rozwiązań problemów obszarów wiejskich. 9. Określenie procedury oceny zgodności operacji z LSR, procedury wyboru operacji przez LGD, procedury rozstrzygnięć organu decyzyjnego w sprawie wyboru operacji w ramach działania „wdrażanie LSR”, kryteriów, na podstawie których jest oceniana zgodność operacji z LSR oraz kryteriów wyboru operacji, a także procedury zmiany tych kryteriów W celu stworzenia sprawnego i czytelnego dla potencjalnych beneficjentów systemu przyznawania wsparcia z budżetu LGD, opracowano następujący zestaw procedur: 1. Procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdrażania LSR. 2. Procedura wyboru operacji: a) ocena zgodności operacji z LSR, b) ocena operacji na podstawie lokalnych kryteriów wyboru, w tym lokalne kryteria wyboru operacji dla różnych działań; c) Lokalne Kryteria Wyboru; 3. Procedura zmiany lokalnych kryteriów wyboru. 64 4. Procedura wyłączenia członka Rady od udziału w wyborze operacji w razie zaistnienia okoliczności podważających bezstronność w procesie oceny. 5. Procedura odwoławcza od decyzji Rady. Rada dokonuje oceny zgodności operacji z LSR w oparciu o ustaloną procedurę oraz z zastosowaniem lokalnych kryteriów wyboru, określających priorytety LGD jako instytucji finansującej. Procedura przeprowadzania głosowania zawarta jest w Regulaminie Rady. 1. Procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdrażania LSR. 1. Zarząd Stowarzyszenia ustala termin składania wniosków o dofinansowanie operacji oraz treść ogłoszenia o naborze wniosków, a także, jeśli jest to uzasadnione realizacją założeń LSR zakres tematyczny naboru. Ogłoszenie terminu naboru poprzedzone jest szkoleniami dla potencjalnych beneficjentów i/lub doradztwem dla zainteresowanych. 2. W sprawie przyjmowania wniosków przez LGD na działania: „Odnowa i rozwój wsi”, „Małe projekty”, „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” ustala się tryb następujący: 1) Zarząd Stowarzyszenia podejmuje uchwałę w sprawie przekazania do SW wniosku o podanie do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania za pośrednictwem LGD, wniosków o przyznanie pomocy. a) wniosek zostaje przekazany do SW na co najmniej 44 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia biegu terminu składania wniosków o przyznanie pomocy, b) natomiast dokumenty niezbędne do podania do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy LGD przekazuje do SW w terminie 24 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia biegu terminu składania wniosków, 2) informacja, o której jest mowa w ust. 2 p. 1, jest zamieszczana także na: a) stronie internetowej Stowarzyszenia oraz w jego siedzibie na tablicy ogłoszeń; b) stronie internetowej SW właściwego ze względu na obszar realizacji LSR oraz w jego siedzibie na tablicy ogłoszeń; c) tablicy ogłoszeń Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w przypadku naboru projektów na „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” oraz „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” d) łamach prasy ukazującej się na terenie objętym wdrażaniem LSR. 3. Zawartość treści ogłoszenia wskazuje: 1) termin składania wniosków: nabór wniosków o dofinansowanie projektów w ramach realizacji LSR nastąpi w czasie nie krótszym niż 24 dni od momentu złożenia przez LGD do SW dokumentów niezbędnych do podania publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków, a także w czasie nie krótszym niż po upływie 14 dni licząc od dnia podania do wiadomości publicznej informacji o naborze; 2) czas trwania naboru: nie krótszy niż 14 dni jednak nie dłuższy niż 30 dni, 3) czas pracy i miejsce składania wniosków o przyznanie pomocy, miejsce zamieszczania wzorów formularzy wniosków o przyznanie pomocy oraz instrukcje ich wypełniania, 4) miejsca zamieszczenia lokalnych kryteriów wyboru, określonych w LSR, 65 5) miejsca zamieszczenia wykazu dokumentów niezbędnych do wyboru wniosków o przyznanie pomocy przez LGD; 6) limity dostępnych środków; 7) minimalne wymagania, których spełnienie jest niezbędne do wyboru operacji. Ponadto treść ogłoszenia może wskazywać zakres tematyczny naboru, a także inne dane istotne ze względu na realizację założeń LSR. 4. Dokumenty niezbędne do wyboru operacji. Mając na uwadze sprawność oceny wniosków o przyznanie pomocy, wymagane są następujące dokumenty: - wniosek wraz z wszystkimi załącznikami, - SIP (Skrócona Informacja o Projekcie) na formularzu udostępnionym przez LGD. Dane zawarte w formularzu muszą być identyczne, w zakresie danych jaki ten formularz obejmuje, z danymi znajdującymi się we wniosku o przyznanie pomocy, WSZYSTKIE POWYŻSZE DOKUMENTY NALEŻY DOSTARCZYĆ W DWÓCH EGZEMPLARZACH W WERSJI PAPIEROWEJ ORAZ DWIE KOPIE W WERSJI ELEKTRONICZNEJ NA PŁYTACH CD/DVD. 5. Przyjmowanie wniosków: − następuje bezpośrednio w miejscu wskazanym w ogłoszeniu − upoważniona osoba potwierdza przyjęcie wniosku na jego kopii przez umieszczenie na niej daty i godziny złożenia, pieczęci LGD i własnoręcznego podpisu., − na pierwszej stronie wniosku pracownik Biura przystawia pieczątkę Stowarzyszenia, wpisuje datę i godzinę oraz numer wniosku (znak sprawy) − oficjalne zamknięcie listy następuje w dniu zakończenia terminu składania wniosków: podkreślenie listy i podpisanie przez upoważnione osoby, przeliczenie wniosków, sprawdzenie rejestru przyjmowania wniosków, którego wzór znajduje się w załączniku nr 16.2. 6. Biuro LGD zestawia złożone wnioski w zbiorczą listę wniosków o dofinansowanie w ramach działania 4.1/413 „Wdrażanie LSR”. Poniżej przedstawione jest tabelaryczne ujęcie tej procedury oraz jej postać graficzna. 66 Tabela 10:Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdrażania LSR OGÓLNA PROCEDURA: Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdrażania LSR Miejsce na pieczątkę Przyjęcie wniosków do wyboru operacji przez LGD w ramach posiadanego limitu środków przeznaczonego dla realizacji projektów w ramach naboru CEL PROCEDURY ODPOWIEDZIALNOŚĆ PROCEDURĘ ZA Prezes Zarządu ZAKRES STOSOWANIA Dotyczy wszystkich pracowników LGD biorących udział w przygotowaniu dokumentacji dotyczącej naboru oraz członków Zarządu WEJŚCIE Lokalna Strategia Rozwoju, obowiązujące akty prawne dotyczące Leader PROW, personel Biura LGD KROK 1 2 3 CZYNNOŚCI Wystąpienie z wnioskiem o podanie do publicznej wiadomości informacji o możliwości składania wniosków o przyznanie pomocy Ogłoszenie w terminu naboru wniosków o dofinansowanie operacji, zawierającego zasady składania wniosków Zestawienie złożonych wniosków w zbiorczą listę wniosków o dofinansowanie operacji w ramach działania 4.1/413 „Wdrażanie LSR. ZAPISY Treść wniosku Prezes Zarządu Prezes Zarządu Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie w ramach działania 4.1/413 „Wdrażanie LSR”. 4 OSOBA ODPOWIEDZ. Pracownik Biura Pracownik Biura Treść ogłoszenia naborze wniosków Wnioski o przyznanie pomocy: oryginał, oraz potwierdzenie przyjęcia wniosku na jego kopii (dla składającego) Zbiorcze listy złożonych wniosków WYJŚCIE Zbiorcza lista wniosków do dofinansowania DOKUMENTY ZWIĄZANE Z PROCEDURĄ SPRAWDZIŁ Regulamin Biura Regulamin Zarządu Regulamin Rady ZATWIERDZIŁ Prezes Zarządu Pracownik Biura Data: o Data: 67 Rysunek 1: Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdrażania LSR – wersja graficzna: Wnioskowanie przez LGD o podanie informacji o możliwości składania wniosków o Ogłoszenie terminu naboru wniosków o dofinansowanie operacji, zawierających zasady składania wniosków Wniosek do SW Treść ogłoszenia o naborze wniosków Przyjmowanie wniosków o dofinansowanie operacji Zestawienie złożonych wniosków w zbiorcze listy wniosków o dofinansowanie operacji przewidzianych w LSR Zbiorcze listy wniosków 68 2. Procedura wyboru operacji 1. Rada jest jedynym właściwym organem LGD do wyboru operacji. 2. W okresie do 14 dni od dnia zakończenia naboru wniosków, członkowie Rady mają obowiązek zapoznania się ze wszystkimi złożonymi wnioskami, które będą rozpatrywane podczas posiedzenia Rady. 3. Wnioski będą udostępnione do wglądu w Biurze LGD lub zostaną wydane na nośnikach cyfrowych na prośbę członków Rady. 4. Karty ocen w wersji papierowej (załącznik 16.4 do LSR) ) i kartach ocen zgodności z lokalnymi kryteriami wyboru (załącznik 16.5 do LSR) będą rozdane w wersji papierowej na posiedzeniu Rady. 5. Rada dokonuje wyboru operacji w terminie do 14 dni od dnia, w którym upłynął termin składania wniosków o przyznanie pomocy, na posiedzeniu Rady zwołanym zgodnie z Regulaminem Rady 6. Przed oceną operacji członkowie Rady składają oświadczenia, że oceniającego nie łączą interesy z wnioskodawcą, (procedura wyłączenia członka Rady w przypadku zaistnienia sytuacji, która może wywoływać wątpliwość co do jego bezstronności – w Regulaminie Rady); wzór w/w oświadczenia członka Rady w załączniku nr 16.3 LSR. 7. Przewodniczący Rady rozpoczyna procedurę głosowania i zarządza głosowaniem. Głosowanie odbywa się poprzez wypełnienie i oddanie komisji skrutacyjnej kart do oceny operacji. Głosowanie za pomocą kart oceny zgodności operacji z LSR oraz za pomocą kart oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru przyjętych przez Stowarzyszenie; Głosowanie odbywa się zgodnie z Regulaminem Rady. Regulamin Rady zgodny z rozporządzeniem 1698/2005 (WE). 8. Biuro LGD informuje wnioskodawcę na piśmie w terminie do 21 dni od dnia, w którym upłynął termin składania wniosków o przyznanie pomocy, o: 1) zgodności lub niezgodności operacji z LSR – wskazując przyczyny niezgodności, 2) liczbie uzyskanych punktów lub miejscu na liście, 3) możliwości złożenia odwołania od decyzji Rady w przypadku nie wybrania operacji wnioskodawcy. 4) oraz przedstawia listę ocenionych operacji, ustalając ich kolejność wg liczby uzyskanych punktów. 9. Wnioskodawca składa wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku przez Radę (wzór wniosku jest załącznikiem nr 16.6 do LSR) w terminie wskazanym w piśmie powiadamiającym o wyniku oceny Rady. 10. W przypadku odwołania od decyzji Rady zwołuje ona posiedzenie w celu rozpatrzenia odwołania, z zachowaniem w mocy Procedury wyboru operacji ust.36. 11. LGD przekazuje właściwemu podmiotowi wdrażającemu oraz SW w terminie 45 dni od dnia, w którym upłynął termin składania wniosków o przyznanie pomocy następujące dokumenty: 1) wszystkie wnioski złożone podczas naboru; 2) listy wniosków o przyznanie pomocy wybranych do realizacji w ramach wdrażania LSR wraz z uchwałami ws. wyboru; 3) listy wniosków o przyznanie pomocy nie wybranych do realizacji w ramach wdrażania LSR wraz z uchwałami ws. wyboru ze wskazaniem : a) zgodnych LSR, b) niezgodnych LSR; 69 4) listy wniosków o przyznanie pomocy, które nie wpłynęły w miejscu i terminie określonym w ogłoszeniu o naborze zawierające dane umożliwiające identyfikację wniosku i wnioskowaną kwotę pomocy. 5) listy wniosków o przyznanie pomocy, których zakres tematyczny nie jest zgodny z tematycznym zakresem operacji jeśli był on wskazany w informacji o naborze. 12. Listę, o której mowa w ust. 13 LGD zamieszcza na swojej stronie internetowej nie później niż w dniu przekazania jej do odpowiedniej instytucji wdrażającej. 13. Dodatkowo LGD oprócz sporządzenia dokumentów wym. w ust. 13 odnoszących się do całego naboru, oddzielnie przygotowuje listy wybranych i niewybranych wniosków o przyznanie pomocy wraz z uchwałami oraz wykazy wniosków niezłożonych w terminie lub miejscu wskazanym w treści ogłoszenia o naborze, dla każdego w województw. 14. LGD informuje na piśmie wnioskodawców o: 1) Wybraniu albo nie wybraniu operacji, wskazując przyczyny nie wybrania np. czy projekt mieści się w ramach limitu dostępnych środków; 2) Liczbie uzyskanych punktów w ramach oceny projektów pod względem spełniania lokalnych kryteriów wyboru lub miejscu na liście operacji, które zostały wybrane; 3) Możliwości złożenia wniosku o przyznanie pomocy bezpośrednio do podmiotu wdrażającego w przypadku wnioskodawcy, którego operacja nie ostała wybrana, nie dotyczy „małych projektów” Ocena zgodności operacji z Lokalną Strategią Rozwoju 1. Procedura oceny zgodności operacji z LSR polega na dokonaniu oceny zgodności celów i zakresu operacji z celami ogólnymi, szczegółowymi i przedsięwzięciami zapisanymi w LSR. 2. Ocena zgodności z LSR jest dokonywana indywidualnie przez członków Rady (na podstawie instrukcji) poprzez wypełnienie imiennej karty oceny zgodności. 3. W karcie oceny zgodności projektu z LSR, członkowie Rady odpowiadają na pytania: 1) czy realizacja projektu przyczyni się do osiągnięcia celów ogólnych LSR? 2) czy realizacja projektu przyczyni się do osiągnięcia celów szczegółowych LSR? 3) czy realizacja projektu jest zgodna z przedsięwzięciami zaplanowanymi w LSR? 4. Uznanie operacji za zgodną z LSR skutkuje przekazaniem operacji do dalszej oceny według lokalnych kryteriów wyboru. 5. Operacja zostanie uznana za zgodną z LSR, jeżeli będzie zgodna z: 1) co najmniej jednym celem ogólnym, 2) co najmniej jednym celem szczegółowym, 3) co najmniej jednym przedsięwzięciem zapisanym w LSR. 6. Do dalszej oceny na podstawie lokalnych kryteriów wyboru zostaną przekazane operacje uznane przez Radę za zgodne z LSR bezwzględną większością głosów, zgodnie z Regulaminem Rady. 7. Załącznikiem do niniejszej procedury jest karta oceny zgodności operacji z LSR. 70 Ocena operacji na podstawie lokalnych kryteriów wyboru 1.Procedura oceny operacji na podstawie lokalnych kryteriów wyboru polega na dokonaniu ceny operacji zakwalifikowanych wcześniej, jako zgodnych z LSR, na podstawie lokalnych kryteriów wyboru operacji. 2. Zasadniczym celem tej procedury jest wybór operacji, które w największym stopniu mogą realizować założenia LSR. 3. Ocena dokonywana jest indywidualnie przez członków Rady na imiennych kartach oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru. Miejsce operacji na liście rankingowej określa średnia arytmetyczna wszystkich indywidualnych ocen. Lokalne Kryteria Wyboru Stowarzyszenie LGD, jako instytucja wdrażająca lokalną strategię rozwoju decyduje o przyjęciu odpowiedniego zestawu kryteriów. Ze względu na zróżnicowany charakter operacji, które będą rozpatrywane i oceniane przez Radę, zaleca się stosowanie odmiennych zestawów kryteriów do różnych zakresów operacji. Tabela 11: Lokalne Kryteria Wyboru „Małych projektów” Lp. 1. Kryteria Realizacja celów LSR Opis Preferuje operacje realizujące cel ogólny 1 „Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu” i cel ogólny 2 „Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie” Preferuje operacje, które angażują podmioty (organizacje pozarządowe, instytucje i biznes) z obszaru realizacji operacji. 2. Udział partnerów w realizacji operacji. 3. Ukierunkowanie projektu Preferuje operacje, z których korzyści uzyskuje wnioskodawca i jego otoczenie społeczne. 4. Wykorzystanie lokalnych zasobów Preferuje operacje, które w pełni wykorzystują lokalne zasoby 5. Rozwój potencjału społeczno – gospodarczego podmiotów Preferuje operacje realizowane przez sektor społeczny t.j organizacje lub osoby fizyczne oraz sektor gospodarczy 6. Jakość wniosku 7. Innowacyjność W opisie operacji określono precyzyjnie wskaźniki produktu i rezultatu, budżet projektu jest racjonalny i spójny z opisem działań Preferuje operacje innowacyjne, nie spotykane w skali lokalnej tj. Punkty 3 – cel ogólny 1 i 2 2- cel ogólny 1 lub 2 0 – żaden z tych celów 2 – angażuje min. 2 partnerów oprócz wnioskodawcy 1 - angażuje 1partnera 0 – nie angażuje 1 – operacja z, której korzyści uzyskuje wnioskodawca i jego otoczenie społeczne 0 – operacja, z której korzyści czerpie tylko wnioskodawca 1- zasoby przyrodnicze 1- zasoby historyczno kulturowe 1- aktywność społeczna 1- aktywność gospodarcza 0- brak wykorzystania 1- sektor społeczny (organizacje lub osoby fizyczne oraz sektor gospodarczy 0- inne podmioty 1 – wskaźniki produktu i rezultatu 1 – racjonalny i spójny budżet 1 – operacja ma charakter innowacyjny 71 8. Promocja obszaru wykorzystujące nie praktykowane dotąd zastosowanie zasobów i rozwiązań, nowe technologie lub realizujące nowe usługi lub produkty na obszarze LSR Preferuje operacje, które wpływają na poprawę promocji regionu LGD Krainy Lasów i Jezior 0 – operacja nie ma charakteru innowacyjnego 1- umieszczenie logo LGD Kraina Lasów i Jezior 1- informacja o operacji ma stronach internetowych lub w mediach lub w publikacji 0-brak promocji Uwaga! Każde z kryteriów należy uzasadnić w opisie projektu. Maks. ilość punktów, którą operacja może otrzymać w trakcie oceny: 16 pkt. Minimalna ilość punktów , którą operacja musi otrzymać aby została zakwalifikowana do finansowania: 7 pkt. Tabela 12: Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Odnowy i rozwoju wsi” Lp. 1. Kryteria Doświadczenie wnioskodawcy Opis Preferuje się wnioskodawców, którzy realizowali projekty ze środków UE lub krajowych w okresie 3 lat przed złożeniem wniosku 2. Zasięg oddziaływania operacji Preferuje operacje mające wpływ na więcej niż jedną miejscowość 3. Trwałość operacji 4. Innowacyjność 5. Promocja obszaru Preferuje się operacje zapewniające trwałe wykorzystanie po zakończeniu inwestycji Preferuje operacje innowacyjne, nie spotykane w skali lokalnej tj. wykorzystujące nie praktykowane dotąd zastosowanie zasobów i rozwiązań, nowe technologie lub realizujące nowe usługi lub produkty na obszarze LSR Preferuje operacje, które wpływają na poprawę promocji regionu LGD Krainy Lasów i Jezior Punkty 2 – wnioskodawca realizował więcej niż 1 projekt 1- wnioskodawca realizował min. 1 projekt 0- nie realizował 3 – wpływa na gminę 2 - wpływa na więcej niż 1 miejscowość 1 – wpływa na 1 miejscowość 0 – nie podano i nie uzasadniono zasięgu oddziaływania 1 – operacja trwała 0 – operacja nie zapewnia trwałości 1 – operacja ma charakter innowacyjny 0 – operacja nie ma charakteru innowacyjnego 1- umieszczenie logo LGD Kraina Lasów8. i Jezior 1- informacja o operacji ma stronach internetowych lub w mediach lub w publikacji 0-brak promocji Uwaga! Każde z kryteriów należy uzasadnić w opisie projektu. Maks. ilość punktów, którą operacja może otrzymać w trakcie oceny: 9 pkt. 72 Minimalna ilość punktów , którą operacja musi otrzymać aby została zakwalifikowana do finansowania: 3 pkt. Tabela 13: Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” Lp. 1. Kryteria Zasięg oddziaływania operacji Opis Preferuje operacje o oddziaływaniu szerszym niż jedna miejscowość 2 Realizacja celów LSR Preferuje operacje realizujące cel ogólny 1 „Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu” i cel ogólny 2 „Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie” 3. Wykorzystanie lokalnych zasobów Preferuje operacje wykorzystujące zasoby historyczno – kulturowe, zasoby przyrodnicze, aktywność gospodarczą mieszkańców 4. Innowacyjność Preferuje operacje innowacyjne, nie spotykane w skali lokalnej tj. wykorzystujące nie praktykowane dotąd zastosowanie zasobów i rozwiązań, nowe technologie lub realizujące nowe usługi lub produkty na obszarze LSR Punkty 2 – obszar LGD 1- 1 gmina 0–1 miejscowość 2 – cel ogólny 1 i 2 oraz inny cel ogólny z LSR 1 - cel ogólny 1 i 2 0 – cel ogólny 1 lub 2 1- zasoby historyczno – kulturowe 1- zasoby przyrodnicze 1- aktywność gospodarcza mieszkańców 1 – operacja ma charakter innowacyjny 0 – operacja nie ma charakteru innowacyjnego Uwaga! Każde z kryteriów należy uzasadnić w opisie projektu. Maks. ilość punktów, którą operacja może otrzymać w trakcie oceny: 8 pkt. Minimalna ilość punktów , którą operacja musi otrzymać aby została zakwalifikowana do finansowania: 3 pkt. 73 Tabela 14: Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” Lp. 1. Kryteria Zasięg oddziaływania operacji Opis Preferuje operacje o oddziaływaniu szerszym niż jedna miejscowość 2 Realizacja celów LSR Preferuje operacje realizujące cel ogólny 1 „Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikację regionu” i cel ogólny 2 „Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie” 3. Wykorzystanie lokalnych zasobów Preferuje operacje wykorzystujące zasoby historyczno – kulturowe, zasoby przyrodnicze, aktywność gospodarczą mieszkańców 4. Innowacyjność Preferuje operacje innowacyjne, nie spotykane w skali lokalnej tj. wykorzystujące nie praktykowane dotąd zastosowanie zasobów i rozwiązań, nowe technologie lub realizujące nowe usługi lub produkty na obszarze LSR Punkty 2 – obszar LGD 1- 1 gmina 0–1 miejscowość 2 – cel ogólny 1 i 2 oraz inny cel ogólny z LSR 1 - cel ogólny 1 i 2 0 – cel ogólny 1 lub 2 1- zasoby historyczno – kulturowe 1- zasoby przyrodnicze 1- aktywność gospodarcza mieszkańców 1 – operacja ma charakter innowacyjny 0 – operacja nie ma charakteru innowacyjnego Uwaga! Każde z kryteriów należy uzasadnić w opisie projektu. Maks. ilość punktów, którą operacja może otrzymać w trakcie oceny: 8pkt. Minimalna ilość punktów , którą operacja musi otrzymać aby została zakwalifikowana do finansowania: 3 pkt. 74 Tabela 15: Ogólna procedura wyboru operacji OGÓLNA PROCEDURA WYBORU OPERACJI o dofinansowanie w ramach wdrażania LSR (miejsce na pieczątkę) CEL PROCEDURY ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PROCEDURĘ ZAKRES STOSOWANIA WEJŚCIE Przejrzyste przeprowadzenie procesu wyboru operacji o dofinansowanie przez LGD w ramach posiadanego budżetu na realizację LSR Przewodniczący Rady Dotyczy pracowników Biura LGD biorących udział w organizacji procesu wyboru operacji, członków Rady, członków Zarządu Złożone operacje do dofinansowania, obowiązujące akty prawne dotyczące Leader PROW, Lokalna Strategia Rozwoju, personel biura KROK CZYNNOŚĆ 1 Zapoznanie się przez członków Rady ze złożonymi wnioskami 2 Ocena wniosków o dofinansowanie projektów pod kątem zgodności z LSR oraz według lokalnych kryteriów wyboru 3 Przekazanie wnioskodawcom listy ocenionych wniosków OSOBA ODPOWIEDZIALNA Prezes Zarządu Przewodn. Rady Biuro Zarządu Przekazanie właściwym samorządom wojewódzkim list wybranych operacji, list operacji, które nie zostały wybrane, uchwał Rady w sprawie wyboru operacji, wszystkich złożonych wniosków o przyznanie pomocy na operacje w ramach działań osi 4 Leader 4 WYJŚCIE DOKUMENTY ZWIĄZANE PROCEDURĄ SPRAWDZIŁ: Prezes Zarządu Data: Z ZAPISY Zbiorcza lista złożonych wniosków, strony. www beneficjentów Uchwały dla każdej oceny projektu. Lista ocenionych wniosków Biuro Zarządu Listy wniosków wybranych do finansowania. Listy wniosków nie wybranych do finansowania.. Wnioski wybrane oraz nie wybrane do finansowania. Wnioski, które nie wpłynęły w terminie oraz wnioski bez adresu wnioskodawcy. Listy wniosków wybranych do finansowania wraz z uchwałami. Listy wniosków nie wybranych do finansowania wraz z uchwałami. Wnioski wybrane oraz nie wybrane do finansowania. Wnioski, które nie wpłynęły w terminie oraz wnioski bez adresu wnioskodawcy. Regulamin Rady Regulamin Zarządu Regulamin Biura ZATWIERDZIŁ: Przewodniczący Rady Data: 75 Rysunek 2: Ogólna procedura wyboru operacji do dofinansowania – wersja graficzna: 3. Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru Rada LGD ma prawo do zmiany lokalnych kryteriów wyboru projektów. Może się to stać w ramach aktualizacji LSR. Uprawnieni do wystąpienia o zmianę lokalnych kryteriów wyboru są wszyscy członkowie Rady. Zgłaszają pisemną propozycję zmian wraz ze szczegółowym uzasadnieniem. Propozycje zmian są rozpatrywane i uchwalane na Walnym Zebraniu Członków. W przypadku zmiany lokalnych kryteriów wyboru będą one obowiązywać dla konkursów ogłoszonych po dniu zatwierdzenia zmian. 76 Rysunek 3: Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru – wersja graficzna: Przygotowanie zmian w lokalnych kryteriach wyboru Złożenie wniosku o zmianę lokalnych kryteriów wyboru Zatwierdzenie lub nie zatwierdzenie zmian w lokalnych kryteriach wyboru przez Walne Zebranie Członków W PRZYPADKU ZATWIERDZENIA Przygotowanie przez Biuro Zarządu nowych kart oceny w oparciu o wprowadzone zmiany Tabela 16: Ogólna procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru (miejsce na pieczątkę) CEL PROCEDURY ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PROCEDURĘ ZAKRES STOSOWANIA WEJŚCIE KROK OGÓLNA PROCEDURA ZMIANY LOKALNYCH KRYTERIÓW WYBORU Aktualizacja Lokalnej Strategii Rozwoju Przewodniczący Rady Dotyczy pracowników Biura LGD, członków Rady, członków Zarządu Propozycje zmian lokalnych kryteriów wyboru, Lokalna Strategia Rozwoju, personel Biura, sprzęt biurowy OSOBA CZYNNOŚĆ ODPOWIEDZIALNA ZAPISY 1 Przygotowanie zmian w lokalnych kryteriach wyboru 2 Złożenie wniosku o dokonanie zmian w lokalnych kryteriach wyboru projektów do dofinansowania Zatwierdzenie lub nie zatwierdzenie zmian w lokalnych kryteriach wyboru przez Walne Zebranie Członków 3 4 Przygotowanie przez Biuro Zarządu nowych kart oceny w oparciu o wprowadzone zmiany Prezes Zarządu Zebrane propozycje zmian w lokalnych kryteriach wyboru Wniosek do Zarządu Przewodniczący Rady Przewodniczący Walnego Zebrania Członków Prezes Zarządu Uchwała Walnego Zebrania Członków zatwierdzająca zmiany w lokalnych kryteriach wyboru Aktualna wersja Karty oceny operacji 77 WYJŚCIE DOKUMENTY ZWIĄZANE Z PROCEDURĄ SPRAWDZIŁ: Kierownik Biura Data: Uchwała Walnego Zebrania Członków Karta oceny operacji Regulamin Walnego Zebrania Członków Regulamin Rady Regulamin Zarządu Regulamin Biura LGD Lokalna Strategia Rozwoju ZATWIERDZIŁ: Przewodniczący Rady: Data: 4. Procedura wyłączenia członka Rady od udziału w wyborze projektów 1. Niniejsza procedura ma za zadanie zapobieganie sytuacjom, w których członkowie Rady ocenialiby operacje złożone przez wnioskodawców, z którymi są w pewnych formalnych lub nieformalnych zależnościach, uzasadniających wątpliwość co do bezstronności w procesie oceny i wyboru. 2. Ze względu na zachowanie bezstronności przy procedurze głosowania dla każdej operacji zostanie sporządzona oddzielna uchwała. 3. Członkowie Rady przed rozpoczęciem prac nad oceną operacji zobowiązani są do wypełnienia Deklaracji bezstronności.. 4. Zapis o wyłączaniu członka Rady od głosowania znajduje się w § 27 Regulaminu Rady. 5. Tabela 17: Procedura wyłączania członka Rady od udziału w wyborze projektów. OGÓLNA PROCEDURA WYŁĄCZANIA CZŁONKA RADY OD UDZIAŁU W WYBORZE POJEKTÓW (miejsce na pieczątkę) CEL PROCEDURY ODPOWIEDZIALNOŚC ZAPROCEDURĘ ZAKRES STOSOWANIA WEJŚCIE Określenie bezstronności członków Rady w procesie wyboru operacji do dofinansowania Przewodniczący Rady Dotyczy członków Rady, członków Zarządu, Lokalna Strategia Rozwoju, obowiązujące akty prawne dotyczące Leader PROW personel Biura, sprzęt biurowy KROK CZYNNOŚĆ 1 Przypomnienie członkom Rady treści Regulaminu Rady dotyczącej głosowania oraz wyłączania od głosowania członków Rady Wypełnienie i podpisanie przez członków Rady oświadczeń i zobowiązań. 2 OSOBA ODPOWIEDZ. ZAPISY Przewodniczący Regulamin Rady Rady Protokół z posiedzenia Rady Przewodniczący Deklaracja Rady bezstronności. WYJŚCIE Deklaracja bezstronności Uchwały oddzielne dla każdego projektu DOKUMENTY ZWIĄZANE Regulamin Rady Z PROCEDURĄ Regulamin Zarządu Regulamin Biura LGD SPRAWDZIŁ Prezes Zarządu ZATWIERDZIŁ: Przewodniczący Rady DATA: DATA: 78 Rysunek 4: Procedura wyłączania członka Rady od udziału w wyborze projektów – wersja graficzna: 5. Procedura odwoławcza od decyzji Rady 1. Każdy wnioskodawca ma prawo do odwołania się od decyzji Rady. 2. Odwołanie ma postać wniosku do Zarządu Stowarzyszenia o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji (wzór wniosku jest załącznikiem nr 16.6 do LSR). 3. Biuro LGD niezwłocznie informuje wnioskodawcę o wybraniu lub nie wybraniu operacji do realizacji, jednak nie później niż 21 dni od dnia zakończenia naboru. Wnioskodawcy przysługuje prawo złożenia odwołania w terminie wskazanym w treści pisma powiadamiającego o decyzji Rady. Termin ten nie będzie krótszy niż 7 dni od dnia wysłania przez Biuro LGD powiadomienia. W tym samym terminie wnioskodawcy przysługuje prawo wglądu do protokołu oceny w siedzibie Biura LGD. Odwołanie polega na ponownym rozpatrzeniu przez Radę wniosku o dofinansowanie operacji na najbliższym posiedzeniu Rady. 4. Wniosek o ponowne rozpatrzenie operacji pozostaje bez rozpatrzenia w przypadku, gdy: 1) został wniesiony po upływie terminu określonego w pkt 3, 2) został wniesiony przez nieuprawniony podmiot, tzn. nie będący wnioskodawcą, którego wniosek o dofinansowanie operacji podlegał ocenie, 3) nie zawierał pisemnego uzasadnienia lub innych danych wymaganych we wniosku o ponowne rozpatrzenie. 5. Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji musi zostać szczegółowo uzasadniony. 6. W momencie ponownego rozpatrywania wniosku o dofinansowanie operacji, członkowie Rady rozpatrują wniosek na podstawie kryteriów obowiązujących w danym konkursie i tylko w tych elementach, których dotyczy uzasadnienie podane przez wnioskodawcę. 79 7. Wniosek o dofinansowanie operacji, który w wyniku ponownego rozpatrzenia uzyskał liczbę punktów kwalifikujących go do objęcia dofinansowaniem zostaje umieszczony na liście wybranych operacji, ustalonej w kolejności ze względu na uzyskaną liczbę punktów, zyskuje prawo do dofinansowania jeśli mieści się w ramach limitu środków przeznaczonych na dane działanie w naborze. W takiej sytuacji wniosek, który w trakcie pierwotnej oceny uzyskał liczbę punktów niższą niż wniosek, który podlegał ponownej ocenie, może znaleźć się poza częścią listy operacji mieszczących się w limicie środków. 8. Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie konkretnej operacji może zostać złożony tylko jeden raz. 9. O wynikach ponownego rozpatrzenia wniosku wnioskodawca zostaje poinformowany w terminie do 7 dni od dnia posiedzenia Rady, na którym wniosek był rozpatrywany. 10. Ponowna decyzja Rady jest ostateczna i nie przysługuje od niej odwołanie. Tabela 18: Procedura odwoławcza od decyzji Rady. OGÓLNA PROCEDURA ODWOŁAWCZA OD DECYZJI RADY (miejsce na pieczątkę) CEL PROCEDURY ODPOWIEDZIALNOŚC ZA PROCEDURĘ ZAKRES STOSOWANIA WEJŚCIE KROK 1 2 3 4 5 Ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji Przewodniczący Rady Dotyczy członków Rady, członków Zarządu, Lokalna Strategia Rozwoju, obowiązujące akty prawne dotyczące Leader PROW, personel biura, sprzęt biurowy CZYNNOŚĆ OSOBA ODPOWIEDZ. ZAPISY Poinformowanie wnioskodawcy o nie wybraniu jego wniosku do dofinansowania Złożenie odwołania z uzasadnieniem przez wnioskodawcę do Biura LGD -Prezes Zarządu Pismo informujące - Prezes Zarządu Zwołanie posiedzenia Rady w sprawie odwołań wnioskodawców Ponowne rozpatrywanie wniosków o dofinansowanie operacji Przewodniczący Rady Przewodniczący Rady Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji Zawiadomienie o posiedzeniu Rady Uchwała Rady o dofinansowaniu operacji lub odrzuceniu wniosku Lista wniosków do dofinansowania oraz lista wniosków odrzuconych Pismo informujące Aktualizacja listy wniosków Prezes Zarządu zakwalifikowanych do dofinansowania i listy wniosków odrzuconych 6 Zawiadomienie wnioskodawcy o -Prezes Zarządu dofinansowaniu lub odrzuceniu wniosku do dofinansowania WYJŚCIE Lista wniosków rozpatrzonych pozytywnie, do dofinansowania Lista wniosków odrzuconych Uchwały Rady DOKUMENTY Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji ZWIĄZANE Z Regulamin Rady PROCEDURĄ Regulamin Zarządu Regulamin Biura LGD SPRAWDZIŁ: Prezes Zarządu ZATWIERDZIŁ: Przewodniczący Rady DATA: DATA: 80 Rysunek 5: Procedura odwoławcza od decyzji Rady – wersja graficzna: 81 10. Określenie budżetu LSR dla każdego roku jej realizacji Na realizację Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich – Osi 4 Leader, LGD „Kraina Lasów i Jezior” dysponuje kwotą 8 823 612,00 zł. Wielkość tej kwoty wynika z iloczynu liczby mieszkańców zameldowanych na pobyt stały na dzień 31 grudnia 2006 r. na obszarze objętym LSR oraz odpowiedniej kwoty, przyporządkowanej do danego działania. Tabela 19. Podział środków pomiędzy komponenty na realizację Lokalnej Strategii Rozwoju Budżet LGD „Stowarzyszenie Lasów i Jezior” Kod komponentu wg PROW 2007-2013 Nazwa komponentu 413 Wdrażanie lokalnej strategii rozwoju 116 59 619 6 915 804 421 Wdrażanie projektów współpracy 3 59 619 178 857 431 Funkcjonowanie LGD, nabywanie umiejętności, aktywizacja 29 59 619 1 728 951 148 59 619 8 823 612 Kwota alokacji Liczba mieszkańców w PLN. Razem w PLN Podział środków z działania 4.1/413 – „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” dokonano zgodnie z wytycznymi tj. na poszczególne działanie „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”, „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, „Odnowa i rozwój wsi”, „Małe projekty” kwota alokacji nie może być mniejsza niż 10 % całej kwoty przeznaczonej na to działanie. Tabela 20. Podział środków na działanie 4.1/413 – Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju Działania w Komponencie 4.1/ 413 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Kwota w budżecie w PLN % Średnia wartość dotacji w PLN 740 000 10.4 82 000 460 000 13.3 4 600 000 60.7 1 115 804 15.0 6 915 804 100.0 Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Liczba operacji 9 92 000 Odnowa i rozwój wsi 5 148 387 Małe projekty 31 19 238 58 Razem 103 __ 82 Na działanie biura LGD „Kraina Lasów i Jezior ”, zgodnie z wytycznymi tj. nie więcej niż 15 % wszystkich środków na wdrażanie LSR, przeznaczono 1 296 283,13 zł tj. 14,69 %. Na pozostałą część zadania tj. „Nabywanie umiejętności i aktywizacja” przeznaczono 432 667,87 zł. Dla konstrukcji budżetu LGD „Kraina Lasów i Jezior ” przyjęto następujące założenia: • średnia wartość dotacji dla działania „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” wyniesie 82 tys. zł. • średnia wartość dotacji dla działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” wyniesie 92 tys. zł. • średnia wartość dotacji dla działania „Odnowa i rozwój wsi wyniesie 148 387 tys. zł. • średnia wartość dotacji dla działania „Małe projekty” wyniesie 19 238 tys. zł; Kwoty całkowite w tabeli budżetowej stanowią sumę kwoty refundowanej i wkładu własnego zgodnego z rodzajem operacji – wg wytycznych PROW 2007-2013, tj.: • maksymalnie 50% dofinansowania dla operacji „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” (czyli minimum 50% wkładu własnego beneficjenta); • maksymalnie 50% dofinansowania dla operacji „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” (czyli minimum 50% wkładu własnego beneficjenta); • maksymalnie 80% dofinansowania dla operacji „Odnowa i rozwój wsi (czyli minimum 20% wkładu własnego beneficjenta); • maksymalnie 80% dofinansowania dla operacji „Małe projekty” (czyli minimum 20% wkładu własnego beneficjenta); Budżet LSR dla LGD został przygotowany w oparciu o założenie średnich wartości dotacji dla danego działania 4.1/4.13 czyli „Wdrażania LSR”. 83 Tabela 21. Budżet LGD „Kraina Lasów i Jezior” w każdym roku realizacji Działania Osi 4 przeprowadzone przez LGD Razem 4.21 funkcjonowanie LGD (koszty bieżące) nabywanie umiejętności i aktywizacja Razem 4.31 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 238 368 21 486 2 714 488 119 829,31 3 094 171,31 20 000 0 20 000 87 989,35 27 526,44 115 515,79 3 229 687,10 238 368 21 486 2 714 488 119 829,31 3 094 171,31 20 000 0 20 000 87 989,35 27 526,44 115 515,79 3 229 687,10 119 184 10 743 2 035 866 95 863,45 2 478 000 20 000 0 20 000 87 989,35 27 526,44 115 515,79 2 613 515,79 341 632 498 514 2 885 512 382 670,68 4 108 328,68 0 40 000 40 000 157 914,31 38 137,36 196 051,67 4 344 380,35 341 632 498 514 2 885 512 382 670,68 4 108 328,68 0 40 000 40 000 157 914,31 38 137,36 196 051,67 4 344 380,35 170 816 249 257 2 164 134 306 136,55 2 674 000 0 40 000 40 000 157 914,31 38 137,36 196 051,67 2 910 051,67 300 000 400 000 0 340 000 1 040 000 0 40 000 40 000 164 335,94 79 695,99 244 031,93 1 324 031,93 300 000 400 000 0 340 000 1 040 000 0 40 000 40 000 164 335,94 79 695,99 244 031,93 1 324 031,93 150 000 200 000 0 238 000 588 000 0 40 000 40 000 164 335,94 79 695,99 244 031,93 872 031,93 600 000 0 533 333 594 755 1 728 088 0 40 000 40 000 222 657,54 112 043,76 334 701,30 2 102 789,30 600 000 0 533 333 594 755 1 728 088 0 40 000 40 000 222 657,54 112 043,76 334 701,30 2 102 789,30 300 000 0 400 000 475 804 1 175 804 0 40 000 40 000 222 657,54 112 043,76 334 701,30 1 550 505,30 0 0 0 0 0 0 38 857 38 857 265 727,60 265 727,60 70 000 335 727,60 374 584,60 0 0 0 0 0 0 38 857 38 857 70 000 335 727,60 374 584,60 kwalifikowalne Do refundacji całkowite kwalifikowalne Do refundacji całkowite 2012 Realizacja projektów współpracy całkowite 2011 Razem oś 4 kwalifikowalne Do refundacji 2010 Przygotowanie projektów współpracy 2009 Razem 4.1/413 całkowite Małe projekty 1 Odnowa i rozwój wsi Kategoria kosztu 4.31 Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, w tym : Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorst w Rok 4.21 Wdrażanie projektów współpracy Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 4.1/413- Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju kwalifikowalne Do refundacji całkowite 2013 kwalifikowalne Do refundacji całkowite 2014 kwalifikowalne Do refundacji całkowite 2015 kwalifikowalne Do refundacji 265 727,60 0 0 0 0 0 0 38 857 38 857 70 000 335 727,60 374 584,60 0 0 0 0 0 0 0 0 265 727,60 70 000 335 727,60 335 727,60 0 0 0 0 0 0 0 0 265 727,60 70 000 0 0 0 0 0 0 0 0 265 727,60 0 0 0 0 0 0 0 0 131 930,79 0 0 0 0 0 0 0 0 131 930,79 0 0 0 0 0 0 0 0 1 480 000 920 000 6 133 333 1 437 254,99 9 970 587,99 20 000 158 857 1 480 000 740 000 920 000 460 000 6 133 333 4 600 000 1 437 254,99 1 115 804 9 970 587,99 6 915 804 20 000 20 000 158 857 158 857 335 727,60 335 727,60 335 727,60 335 727,60 35 264,32 167 195,11 167 195,11 35 264,32 167 195,11 167 195,11 131 930,79 35 264,32 167 195,11 167 195,11 178 857 1 296 283,13 432 667,87 1 728 951 12 347 528 178 857 178 857 1 296 283,13 1 296 283,13 432 667,87 432 667,87 1 728 951 1 728 951 12 347 528 8 823 612 całkowite RAZEM 20082015 kwalifikowalne Do refundacji 84 Zakładana liczba operacji realizowanych w ramach przedsięwzięcia Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej (413) Tworzenie i rozwój mikroprze dsiębiorstw (413) Minimalna liczba 0 0 Minimalna liczba 9 5 Minimalna liczba 0 0 Minimalna liczba 0 0 Minimalna liczba operacji w ramach LSR 9 5 31 58 Wartość operacji w ramach LSR - ogółem 740 000 460 000 4 600 000 1 115 804 Cele ogólne Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie Przedsięwzięcia Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior Promocja mikroprzedsiebiorczoś ci i pozarolniczych miejsce pracy na wsi Czyste środowisko wizytówką regionu Rozwój potencjału społecznego w regionie Odnowa i rozwój wsi (413) Razem wdrażanie LSR (4.1/413) Małe projekty (413) Wartość operacji w ramach LSR Wdrażani e projektów współprac y (4.21) Funkcjonowan ie LGD (koszty biurowe) i nabywanie umiejętności i aktywizacja (4.31) Razem Oś 4 1 286116,40 4 36 40 0 0 14 3 1 4 21 45 1 200 000,0 0 464 399,30 24 103 6 915 804 Tabela 22. Tabela pomocnicza do budżetu LSR 85 3 965 288,3 0 - 6 915 804 3 7 178 857 1 728 951 128 8 823 612 11. Opis procesu przygotowania LSR Przebieg tworzenia LSR-u Lokalna Strategia Rozwoju dla LGD Kraina Lasów i Jezior powstała zgodnie ze standardami procesu planowania strategicznego, czyli od etapu diagnozy poprzez analizę SWOT, uzgodnienie celów, działań i oczekiwanych rezultatów. Prace nad dokumentem prowadzone były metodą uspołecznioną przy udziale przedstawicieli samorządów, organizacji pozarządowych, biznesu, instytucji powiatowych, mediów. Grupa zaangażowana w proces tworzenia strategii została wyłoniona na podstawie pełnej analizy lokalnych i regionalnych aktorów istotnych z punktu widzenia zasad Leadera i interesów społeczności lokalnych oraz opiniotwórczych środowisk. Tabela 23. Podmioty i osoby, które brały udział w pracy nad LSR Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. Nazwisko, Imię Balinowski Andrzej Bok Antoni Budzar Janina Chilarska Renata Fendorf Halina Fulldo Roman Gulczyńska Sylwia Jabłoński Edward Ławniczek Andrzej Kanarkiewicz Ewa Kobiela Barbara Konarska - Jóźwiak Ewa Kopciowski Tomasz Kordek Janusz Kowalewska - Koziarska Kinga Koza Adam Koziarski Robert Krukowska - Szopa Irena Kurek Krzysztof Łuczak Krzysztof Majów Ryszard Mieżowiec Ireneusz Miśkiewicz Maria Pilżys - Kosmatka Celina Rybak Barbara Skrzypczak Małgorzata Sobczak Małgorzata Sobczak Marcin Straus Dariusz Tietz Waldemar Ufniak Anna Uruski Jan Walkowiak Tadeusz Wasielewska Tatiana Ziobrowska Bogumiła Zieliński Dariusz Zientek Krystyna Instytucja Gospodarstwo Agroturystyczne „Sadyba” Stara Wieś Towarzystwo Ziemi Głogowskiej Urząd Gminy Siedlisko Powiatowa Rada Organizacji Pozarządowych Gmina Kotla Szlichtyngowa Urząd Miasta i Gminy Wschowa GOK Otyń Gospodarstwo Agroturystyczne Urząd Gminy Kotla Prezes Zarządu Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - LGD Urząd Gminy Kotla Pensjonat "Haleszka" Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego Winnica Kinga OSP w Przyborowie Winnica Kinga Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja Stowarzyszenie Grochowice Zdrój Viceprezes Zarządu Stowarzyszenia Kraina lasów i Jezior - LGD PUH "Józefów" Urząd Miasta i Gminy Wschowa Urząd Gminy Siedlisko Urząd Miasta i Gminy Szlichtyngowa Urząd Gminy Kotla Urząd Miasta i Gminy w Sławie Urząd Miasta i Gminy w Sławie Urząd Miasta i Gminy Wschowa Urząd Gminy Siedlisko Ośrodek Jazdy Konnej „Pegaz” Urząd Miasta i Gminy Wschowa Zakład Handlowo – Usługowy „JUX” Urząd Gminy Otyń Urząd Miasta i Gminy Szlichtyngowa Urząd Gminy Nowa Sól Rada Gminy Kotla OPS Szlichtyngowa 86 Prace nad strategią prowadzone były metodą warsztatową – w sumie przeprowadzono 5 spotkań. Były to spotkania plenarne oraz w grupach roboczych prowadzone od etapu analizy i diagnozy obszaru do etapu działań i wyboru operacji. Rysunek 6. Przebieg prac nad Lokalną Strategią Rozwoju Przygotowanie procesu Opracowanie dokumentu strategii Zakończenie procesu • Konferencja informacyjna o LSR i nowym okresie programowania • Warsztaty w grupach roboczych (4 spotkania) - Diagnoza obszaru LGD Identyfikacja problemów Analiza SWOT Wizja, cele, misja LGD Cele, działania Kryteria wyboru operacji, Budżet • Konsultacje ze społecznością lokalną Walne Zebranie LGD • Luty 2008 Luty- lipiec 2008 Wrzesień- grudzień 2008 Warsztaty prowadzone były metodami interaktywnymi, co pozwoliło na wymianę poglądów i wiedzy pomiędzy uczestnikami. Spotkania gromadziły od 15 do 30 osób. Na podstawie zapisów z plansz, dyskusji pomiędzy uczestnikami i konsultacji ze społecznością lokalną powstała uzgodniona wersja ostateczna strategii dla Lokalnej Grupy Działania. Na etapie przygotowania procesu została opracowana pełna diagnoza zasobów środowiskowych, społecznych i gospodarczych gmin objętych LGD. Przebieg procesu informowania i konsultowania LSR Przebieg procesu informowania i konsultowania zapewnił powszechny dostęp do informacji o LSR, systematyczny sposób ich rozpowszechniania i aktualizowania oraz pełny udział społeczności lokalnej. Zastosowano następujące formy: − O działaniach Leader PROW i powołaniu LGD oraz procesie przygotowania LSR poinformowano dwukrotnie poszczególne Rady Gmin z obszaru LGD (IV kwartał 2007 i I kwartał 2008) − Umieszczono na stronach internetowych 7 gmin zakładkę Leader, na których zamieszczono pełną informację o programie oraz umieszczono terminy spotkań w sprawie LSR, a jesienią 87 2008 r. zawieszono dokument strategii do konsultacji społecznych informując o sposobie zbierania uwag ( I, II, III, IV kwartał 2008) − Powołano 7 koordynatorów gminnych, którzy odpowiadali za zbieranie i przekazywanie informacji mieszkańcom oraz byli odpowiedzialni za zbieranie danych do LSR i działania organizacyjne dotyczące LGD; każdy z koordynatorów odpowiadał za informowanie mieszkańców i udostępniał ankietę do wypełnienia przez osoby zainteresowane składaniem wniosków (II- IV kwartał 2008) − Umieszczono informację o Leader w lokalnej, regionalnej prasie (I- IV kwartał 2008) − Powołano Punkt Informacyjno – Konsultacyjny dotyczący działań Leader PROW przy Urzędzie Gminy Kotla, który jest czynny w • poniedziałek w godz.: 12 30 – 14 30 • czwartek w godz.: 12 30 – 14 30 Punkt uruchomiono w III kwartale 2008 r. Wszystkie informacje zebrane od gmin i społeczności lokalnych w trakcie konsultacji zostały uwzględnione w dokumencie ostatecznym LSR. Tabela 24. Zestawienie warsztatów LSR lp 1 2 3 4 5 6 Nazwa spotkania Konferencja informacyjna Leader I warsztat LSR II warsztat LSR III warsztat LSR IV warsztat LSR Konsultacja LSR o Data 02.2008 Miejsce Siedlisko Ilość osób 30 02.04.2008 23.04.2008 29.05.2008 26.06.2008 18.11.2008 Śmieszków Kotla Szlichtyngowa Otyń Kotla 17 14 12 13 18 12. Opis procesu wdrażania i aktualizacji LSR Proces informowania o wdrażaniu LSR. LGD zgodnie ze statutem ma na celu m.in. opracowanie i realizację Lokalnej Strategii Rozwoju, podejmowanie inicjatyw i działań mających na celu pobudzenie aktywności społeczności lokalnych oraz ich czynny udział w opracowaniu i realizacji LSR, propagowanie działań na rzecz realizacji LSR. Aby spełnić powyższe cele LGD w następujący sposób będzie prowadziło działania informacyjne: - Biuro Stowarzyszenia będzie odpowiednio oznakowane z informacją o godzinach urzędowania i prowadzonych formach doradztwa dla zainteresowanych składaniem wniosków. Biuro będzie udzielać informacji, udostępniać materiały i dokumenty z działalności LGD w tym dokumentację z posiedzeń Rady. Biuro będzie przyjmować wnioski i postulaty składane przez mieszkańców dotyczące wdrożenia LSR, będzie także systematycznie przekazywać informacje do gmin (zostaną w gminach wyznaczone osoby do kontaktów z mieszkańcami w sprawie Leader), mediów lokalnych i regionalnych o ogłaszanych naborach wniosków, o wydarzeniach i sukcesach LGD; - strony internetowe LGD będą zawierały aktualności (szkolenia, konferencje, wydarzenia), dokumenty (np. wzory wniosków, rozporządzenia LSR), bazy danych (zasoby przyrodnicze, 88 kulturowe, turystyka, edukacja, mikroprzedsiębiorczość, organizacje pozarządowe), raporty i sprawozdania z działań LGD, dział pytań i odpowiedzi, forum dyskusyjne, współpraca z innymi LGD, galeria zdjęć. Materiały na stronach będą systematycznie aktualizowane; - LGD będzie prowadziło spotkania szkoleniowe i warsztaty dla mieszkańców związane z przygotowaniem wniosków oraz animowaniem mieszkańców, będą organizowane konferencje i seminaria propagujące wdrożenie LSR-u; - LGD będzie wydawało biuletyn Krainy Lasów i Jezior, ulotki, opracowania multimedialne o swoich działaniach dostępne w Biurze, w gminach, w organizacjach i instytucjach współpracujących oraz przekazywane w trakcie ważnych wydarzeń realizowanych przez LGD (targi, jarmarki, imprezy); - w przypadku potrzeby zasięgnięcia opinii mieszkańców LGD przeprowadzi sondaże lub wywiady. W ten sposób zostanie zachowana zasada otwartości, jawności i transparentności działań LGD oraz zasada systematycznego dostarczania i zbierania informacji od mieszkańców, partnerów, członków LGD. Proces aktualizowania LSR-u uwzględniający udział społeczności lokalnej. Zgodnie z zasadami Leader PROW aktualizacja LSR-u musi się odbyć zgodnie z warunkami określonymi w umowie i nie może wpłynąć na zmianę celów ogólnych LSR oraz misji LGD i zmienić limit środków w ramach działania 4.1. LGD proces aktualizacji będzie prowadzić w następujący sposób: - aktualizacja nie będzie realizowana częściej niż raz do roku, przy czym ostatnia powinna się odbyć w roku 2013; - aktualizacja będzie się odbywać przy udziale członków LGD i mieszkańców obszaru. Wnioski i postulaty mogą być zbierane na spotkaniach, drogą internetową i w inny wypraktykowany sposób w LGD; - wnioski i postulaty do aktualizacji może zgłosić Rada i Walne Zebranie; - Zarząd będzie odpowiedzialny za wniesienie zmian do dokumentu. Może przy tym skorzystać z pomocy ekspertów, przeprowadzić odpowiednie badania lub analizy, skorzystać z wyników monitorowania realizacji LSR; - Walne Zebranie będzie odpowiadać za przyjęcie zaktualizowanego dokumentu w drodze uchwały; - zaktualizowany dokument zostanie umieszczony na stronach internetowych LGD. Proces aktualizacji jest zgodny ze statutem LGD, regulaminem Walnego Zebrania, Rady, Zarządu. 13. Zasady i sposób dokonywania oceny (ewaluacji) własnej. Monitorowanie służy dostarczeniu informacji na podstawie których Zarząd, Rada i członkowie LGD mogą systematycznie dowiadywać się o występowaniu rozbieżności w realizacji planów i osiąganiu celów. Monitorowaniu będą podlegać następujące aspekty działań LGD: - monitorowanie realizacji LSR-u, - monitorowanie wydatkowania środków na poszczególne zamierzenia – operacje, działania własne LGD. Dzięki temu LGD dba o swoją stabilną sytuację finansową i podejmuje działania interwencyjne w przypadku rozbieżności lub niepowodzeń w realizacji LSR. System monitorowania będzie polegać na: 89 - gromadzeniu danych na podstawie formularzy, wniosków, informacji uzyskanych od podmiotów wdrażających (UM, ARiMR) o zawartych umowach i wysokości środków wypłacanych beneficjentom na realizację operacji, - monitorowaniu operacyjnym na podstawie bezpośrednich rozmów z beneficjentami i wizji lokalnych na miejscu realizacji operacji, - weryfikacji osiągnięcia rzeczywistych rezultatów na podstawie gromadzenia danych dotyczących wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania dla poszczególnych przedsięwzięć, - dokonywania przeglądu procedur wewnętrznych wdrożenia poszczególnych działań LSR, - gromadzeniu danych dotyczących wydatkowania środków na funkcjonowanie LGD zgodnie z procedurą określoną w umowie z podmiotem wdrażającym. Sposoby raportowania: - raporty pisemne i sprawozdania dotyczące realizacji operacji i funkcjonowania LGD, - analiza dokumentów merytorycznych i finansowych dostępnych w biurze, - sprawozdania z wywiadów z beneficjentami. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie monitoringu jest Zarząd LGD. Zarząd może zlecić wykonanie niektórych zadań ekspertom zewnętrznym. Ewaluacja służy ocenie sukcesu LGD i LSR. W ramach ewaluacji dokonuje się oceny odpowiedzialności, skuteczności, efektywności i oddziaływania projektu w stosunku do założeń. Ewaluacja będzie realizowana: − ex ante: dotyczy operacji i działań, które są w fazie planowania i podejmowania decyzji o ich realizacji. Ocena będzie polegała na analizie spodziewanych efektów pod kątem wpływu na osiąganie celów w LSR, podobna ocena będzie dotyczyć analiz efektów działań realizowanych w ramach funkcjonowania LGD i projektów współpracy; − ex post: dotyczy oceny działań w minionym okresie z perspektywy realizacji w latach 2009 – 2015. Ewaluacja zostanie wykonana po 3 latach i po 6 latach od rozpoczęcia realizacji LSR oraz w okresach rocznych po zakończeniu każdego roku kalendarzowego w zakresie oceny operacji i działań pod kątem efektów i osiągnięcia celów zakładanych w LSR. W trakcie ewaluacji po 3 latach (2012r.) zostaną zweryfikowane wskaźniki oddziaływania produktu i rezultatu dla przedsięwzięć LSR. − ocena jakości partnerstwa i sprawności funkcjonowania LGD. Ewaluacja będzie dotyczyć funkcjonowania biura, funkcjonowania organów LGD, efektywności stosowanych procedur, przepływu informacji, sprawności podejmowania decyzji. Organem odpowiedzialnym za prowadzenie ewaluacji będzie Komisja Rewizyjna. Komisja może zlecić wykonanie niektórych zadań Zarządowi LGD (w tym pracownikom Biura) i ekspertom zewnętrznym. Komisja sporządzi przed każdym Walnym Zebraniem Członków, na którym udziela się absolutorium Zarządowi, raport za miniony rok. Powinien on zawierać: • wykaz zrealizowanych operacji oraz działań dotyczących Funkcjonowania LGD i Projektów Współpracy wraz z informacją o efektach i finansach, • opis uzyskanych efektów w porównaniu z założeniami, • analizę dotyczącą wpływu przedsięwzięć na osiąganie celów LSR, • wnioski w formie uwag i rekomendacji, które zapewnią lepsze osiągnięcie celów LSR i wyższą efektywność LGD. 90 Raport powinien być podawany do wiadomości publicznej zgodnie z zasadą jawności. Informacje uzyskane w trakcie monitoringu i ewaluacji będą służyły aktualizacji LSR-u. 14. Określenie powiązań LSR z innymi dokumentami planistycznymi związanymi z obszarem objętym LSR Lokalna Strategia Rozwoju w aspekcie strategii gminnych i powiatowych. Cele, przedsięwzięcia i działania Lokalnej Strategii Rozwoju są spójne ze strategiami i planami rozwoju gmin i powiatów Krainy Lasów i Jezior. Analizie poddano następujące dokumenty: Plan Strategiczny Rozwoju Gminy Nowa Sól na lata 1999 – 2010 Strategia Rozwoju Gminy Otyń na lata 1999 – 2010 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Siedlisko na lata 2005 – 2012 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy i Miasta Sława na lata 200-2010 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sława na lata 2007 - 2013 Strategia Sukcesu Gminy Wschowa na lata 2007 – 2015 oraz Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wschowa na lata 2004 - 2013 Strategia Rozwoju Gminy Kotla na lata 2003 - 2013 Tabela 25. Powiązania LSR z innymi dokumentami planistycznymi w gminach Nowa Siedlisko Wschowa Kotla Sława Otyń Sól 1 Cel Strategiczny : Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu I Przedsięwzięcie: Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior 1.1 Rozwój infrastruktury i X X X X X X bazy turystyczno – rekreacyjnej 1.2 Rewitalizacja i X X udostępnienie zabytków 1.3 Tworzenie wizerunku i X X X promocja regionu 2 Cel Strategiczny : Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w gminie II Przedsięwzięcie: Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi 2.1 Wsparcie rozwoju X X X X X przedsiębiorczości i współpracy podmiotów gospodarczych 2.2 Tworzenie X X X X pozarolniczych miejsc pracy 3 Cel Strategiczny: Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska III Przedsięwzięcie: Czyste środowisko wizytówka regionu 3.1 Zachowanie walorów X X X X X przyrodniczych oraz promocja wykorzystania energii odnawialnych 3.2 Podnoszenie X X X X X X świadomości ekologicznej mieszkańców i przedsiębiorców 4 Cel Strategiczny: wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie IV Przedsięwzięcie rozwój potencjału społecznego 4.1 Współdziałanie gmin i X X X X społeczeństwa w regionie X X X X 4.2 Wsparcie inicjatyw wiejskich i organizacji pozarządowych Szlichtyngowa X 91 Zapisane przedsięwzięcia LSR-u zgodne są również z priorytetami programów wojewódzkich: LSR a strategie regionalne województwa lubuskiego i dolnośląskiego. W ramach procesu tworzenia Zintegrowanej Lokalnej Strategii Rozwoju zbadano jej spójność z regionalnymi strategiami a mianowicie: - Strategią Rozwoju Województwa Lubuskiego przyjętą w 2000 r. oraz aktualizacją do 2020 r. - Strategią Rozwoju Województwa Dolnośląskiego przyjętą w 2005 r. - Lubuską Strategią Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013 opracowaną w 2005 r. Programem Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego opracowanego w 2004 r. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego została opracowana i przyjęta w 2000 r. W 2005 dokonano jej aktualizacji do 2020 roku szczególnie w obszarze ochrony środowiska, rozwoju transportu, polityki społecznej i rozwoju kultury. Założono w tym dokumencie cztery osie strategii: - zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności regionu; - podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa i zwiększenie potencjału innowacyjnego nauki i gospodarki; - rozwój przedsiębiorczości; - efektywne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturalnego. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 r. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 r. została uchwalona w 2005 r. i jest zaktualizowaną i gruntownie przebudowaną wersją strategii z 2000 r. już pod potrzeby NPR i polityki rozwoju regionalnego kraju. Wizja regionu określona w nowej strategii to: „Dolny Śląsk europejskim regionem węzłowym” Cel nadrzędny: „Podniesienie poziomu życia mieszkańców Dolnego Śląska oraz poprawa konkurencyjności regionu przy respektowaniu zasad zrównoważonego rozwoju”. Cel nadrzędny zostanie zrealizowany poprzez realizację priorytetów i działań w sferze gospodarczej, przestrzennej i społecznej. Niżej wymienione cele, priorytety i działania współgrają ze Zintegrowaną Strategią Rozwoju Obszarów Wiejskich Wzgórz Dalkowskich. Tabela 26. Cele, priorytety i działania Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego współgrające z LSR. Cele Zbudowanie konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki Dolnego Śląska Priorytety Działania Sfera gospodarcza Wspieranie aktywności • Promowanie produktów regionalnych i ich gospodarczej na Dolnym marketing. Śląsku. • Wspieranie rozwoju MŚP. • Rozszerzenie współpracy regionalnej i międzynarodowej. • Wpieranie zmian postaw mieszkańców regionu ukierunkowanych na przedsiębiorczość. • Wspieranie integracji i rozbudowy dolnośląskiego potencjału turystycznego oraz uzdrowiskowego. 92 Zwiększenie spójności przestrzennej i infrastrukturalnej regionu i jego integracja z europejskimi obszarami wzrostu. Rozwijanie solidarności społecznej oraz postaw obywatelskich i otwartych na świat. Sfera Przestrzenna Poprawa spójności • Policentryczny rozwój wsi osadniczej oraz przestrzennej regionu. tworzenie nowoczesnych rozwiązań funkcjonalnych przy zachowaniu walorów przyrodniczych, środowiskowych i krajobrazowych. • Przeciwdziałanie degradacji obszarów peryferyjnych i zagrożonych marginalizacją. Zrównoważony rozwój • Podniesienie poziomu życia ludności obszarów wiejskich. wiejskiej. • Rozwój pozarolniczej aktywności mieszkańców terenów wiejskich i wykształcenie nowych funkcji dla tych terenów. • Wspieranie działalności na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Poprawa ładu • Kształtowanie atrakcyjnych form przestrzennego. różnorodnych zespołów zabudowy w tym rewitalizacja obszarów zdegradowanych. • Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zapewnienie • Utworzenie i ochrona obszarów o wysokich bezpieczeństwa walorach przyrodniczych, podniesienie ekologicznego różnorodności biologicznej i krajobrazowej. społeczeństwa i • Propagowanie wiedzy ekologicznej. gospodarki. Sfera Społeczna Integracja społeczna i • Redukowanie zjawiska ubóstwa. przeciwdziałanie • Promowanie innowacyjnych metod i technik rozwiązywania problemów z zakresu wykluczeniu społecznemu. polityki i profilaktyki społecznej. • Wdrażanie planów działania na rzecz wzrostu zatrudnienia przy wykorzystaniu partnerstwa społecznego. Promocja zatrudnienia socjalnego i spółdzielczości socjalnej. Umacnianie • Optymalizacja infrastruktury kulturalnej, społeczeństwa zwiększenie aktywności w obszarze kultury. obywatelskiego, rozwój • Ochrona dziedzictwa cywilizacyjnego, kultury. rozwój tożsamości regionalnej. • Wsparcie i promocja postaw prospołecznych oraz lokalnych inicjatyw społecznych na zasadach pomocniczości i partnerstwa. • Aktywizacja społeczności lokalnych w szczególności z terenów wiejskich. • Umacnianie i rozwój współpracy administracji publicznej i sektora pozarządowego. Poprawa jakości i • Zapewnienie powszechnego dostępu do efektywności systemu technologii informacyjno-komunikacyjnych. edukacji i badań naukowych. 93 Tabela 27. Cele główne i operacyjne Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego, które są spójne z LSR lp 1 Cele główne Zapewnienie przestrzennej, gospodarczej i społecznej spójności regionu 2 Podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa i zwiększenie potencjału innowacyjnego nauki i gospodarki Rozwój Przedsiębiorczości 3 4 Efektywne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego i kulturalnego Cele operacyjne 1.1. Zapewnienie sprawnego systemu komunikacyjnego 1.3. Udoskonalenie i rozbudowa infrastruktury technicznej, komunalnej i społecznej 1.4. Wszechstronna współpraca transgraniczna i międzyregionalna 1.5. Osiągnięcie wysokiej umiejętności korzystania ze środków UE 2.1. Podniesienie poziomu wykształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym 2.2. Dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy i uwarunkować wynikających z procesu integracji z UE 2.3. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży 3.3. Rozwój instytucjonalnego i kapitałowego otoczenia biznesu 3.4. Pozarolniczy rozwój terenów wiejskich 3.5. Restrukturyzacja i reorientacja gospodarstw rolnych i zakładów przetwórstwa żywności 4.1. Rozwijanie świadomości proekologicznej 4.2. Wykorzystanie walorów środowiskowych i dziedzictwa kulturowego dla rozwoju turystyki 4.3. Skuteczna promocja walorów turystycznych i system informacji turystycznej 4.4. Rozwój usług kulturalnych, zdrowotnych, sportowych dla mieszkańców regionu i gości zagranicznych. Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego został opracowany na lata 2004-2013. Wdrażanie założeń przyjętych w programie ma przyczynić się do rozwoju turystyki w województwie dolnośląskim i wzrostu jego konkurencyjności oraz wykorzystania dostępnych regionalnych środków finansowych. Działania w nim przyjęte powinny pozytywnie wpłynąć na wzrost ekonomiczny województwa, dalszy wzrost atrakcyjności turystycznej regionu, zwiększenie różnorodności kulturowej jego mieszkańców oraz pogłębienie współpracy międzynarodowej szczególnie z partnerami z Czech i Niemiec. W programie przyjęto 4 priorytety: - markowe produkty turystyczne, - rozwój lokalnej turystyki, - markowa infrastruktura turystyczna, - system wsparcia sektora i produktów turystycznych. Lubuska Strategia Rozwoju Turystyki na lata 2006-2013, jej celem strategicznym jest „Stworzenie możliwości i warunków dla dynamicznego rozwoju Ziemi Lubuskiej” a celami pośrednimi są: - rozwój konkurencyjności produktów turystycznych Ziemi Lubuskiej, - kształtowanie przestrzeni oraz rozwój nowoczesnej infrastruktury turystycznej; - stworzenie spójnego i skutecznego systemu marketingu, - przygotowanie profesjonalnych kadr na potrzeby turystki, - wspomaganie instytucji i systemów rozwijających turystykę. Cele szczegółowe i działania zawarte w tych priorytetach w pełni współgrają z celami i działaniami LSR dla Krainy Lasów i Jezior. 94 Lubuski Program Operacyjny na lata 2007 – 2013 - priorytet I rozwój infrastruktury wzmacniającej konkurencyjność regionu : inwestycje dotyczące infrastruktury transportowej, tworzenie obszarów inwestycyjnych, rozwoju społeczeństwa informacyjnego także na obszarach wiejskich, - priorytet II stymulowanie wzrostu inwestycji w przedsiębiorstwach i wzmocnienie potencjału innowacyjnego: wspieranie rozwoju przedsiębiorczości, kooperacji i systemów wsparcia tego sektora, - priorytet III Ochrona i zarządzanie zasobami środowiska przyrodniczego: rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska, poprawa jakości powietrza, efektywności energetycznej oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, - priorytet IV – Rozwój i modernizacja infrastruktury społecznej : rozwój i modernizacja infrastruktury edukacyjnej, rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich i wiejskich, - priorytet V – Rozwój i modernizacja infrastruktury turystycznej i kulturowej, rozwój i modernizacja infrastruktury kulturowej, turystycznej i sportowej. Program Operacyjny dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013 - priorytet 1 Wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw - priorytet 2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego na Dolnym Śląsku - priorytet 3 Rozwój infrastruktury transportowej - priorytet 4 Poprawa stanu środowiska naturalnego oraz bezpieczeństwa ekologicznego i przeciwpowodziowego - priorytet 5 Regionalna infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku - priorytet 6 Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego Śląska. Przedsięwzięcia zapisane w LSR współgrają z możliwościami finansowania działań inwestycyjnych w dziedzinach wyżej wymienionych. Oznacza to, że działania Leadera mogą uzyskać efekt synergii z działaniami finansowanymi w ramach RPO w zakresie wniosków składanych przez jednostki samorządu terytorialnego i inne uprawnione podmioty. 15. Wskazanie planowanych działań, przedsięwzięć lub operacji realizowanych przez LGD w ramach innych programów wdrażanych na obszarze objętym LSR Lokalna Grupa Działania w okresie 2009-2015 planuje przygotowanie projektów do innych źródeł finansowania, które będą komplementarne i będą uzupełniały działania Leader PROW. Będą to następujące źródła finansowania: - Program Operacyjny Kapitał Ludzki, - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - norweski mechanizm finansowy, - Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, - inne krajowe i zagraniczne źródła finansowania. Mechanizm zabezpieczający przed nakładaniem się pomocy w ramach PROW i innych programów i źródeł finansowania. Każda osoba zatrudniona przez LGD będzie miała umowę zawierającą szczegółowy wykaz obowiązków i zadań, ze wskazaniem programu, na rzecz którego te zadania i obowiązki będą wykonywane oraz podaną kwotę wynagrodzenia pochodzącą ze środków tego programu, 95 W przypadku osób zaangażowanych jednocześnie w realizację dwóch lub więcej programów, w umowie o pracę z tą osobą zostanie wskazany wymiar czasu pracy, jaki ta osoba jest zobowiązana przeznaczyć na wykonanie zadań i obowiązków związanych z realizacją poszczególnych programów. Łączny wymiar czasu pracy nie może przy tym przekroczyć wielkości maksymalnych dopuszczonych w Kodeksie Pracy. Na każdym dokumencie księgowym stanowiącym dowód poniesienia kosztów, mogą być w sposób trwały umieszczone informacje o tym, ze środków jakiego programu te koszty zostały pokryte. W przypadku kosztu współfinansowanego z dwóch lub więcej programów musi być podana informacja o tym, jaką część tego kosztu finansują poszczególne programy. Poza tym sposób podziału kosztu pomiędzy poszczególne programy powinien być merytorycznie uzasadniony, LGD tworzy wydzielone konta bankowe (lub subkonta) do obsługi każdego programu, Każdy program będzie miał wyznaczonego koordynatora odpowiedzialnego za realizację i prawidłowe wydatkowanie środków programu, Zarząd LGD zapewni dobry przepływ informacji między zespołami realizującymi różne programy, organizując co najmniej raz w kwartale narady robocze z udziałem wszystkich koordynatorów programów, Każdy wniosek o przyznanie pomocy, przygotowywany przez LGD, będzie zawierał analizę ryzyka w zakresie nakładania się pomocy ze środków tego programu z pomocą, którą LGD uzyskało wcześniej z PROW lub innych programów oraz propozycję mechanizmów, które należy zastosować w celu uniemożliwienia nakładania się pomocy. 16. Przewidywany wpływ realizacji LSR na rozwój regionu i obszarów wiejskich Realizacja LSR w latach 2009-2015 wpłynie na rozwój regionu Krainy Lasów i Jezior. Zostaną uzyskane następujące rezultaty: I. Przedsięwzięcie „Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów Jezior” - wzrost długości szlaków i tras przebiegających przez region, jednolite oznakowanie - rozwój infrastruktury turystycznej w terenie - rozwój bazy agroturystycznej, noclegowej i gastronomicznej - wzrost dostępności do informacji o atrakcjach turystycznych, o wartościach kulturowych i przyrodniczych obszaru - Kraina Lasów i Jezior ma rozpoznawalny wizerunek, dobrej jakości materiały promocyjne - wzrost ruchu turystycznego - rozwój wykorzystania obiektów zabytkowych na różne cele, poprawa ich wyglądu, funkcjonalności i dostępności - zwiększenie wiedzy o regionie wśród mieszkańców i młodszego pokolenia, stworzenie więzi i poczucia regionalnej tożsamości. II. Przedsięwzięcie „Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi” - szersza i skuteczniejsza promocja lokalnych podmiotów gospodarczych - wzrost ilości osób przygotowanych do prowadzenia własnej działalności gospodarczej lub różnicowania w kierunku nierolniczym - wzrost ilości miejsc pracy w sektorach pozarolniczych m.in. agroturystyce, usługach związanych z realizacją wypoczynku i wytwórczością produktów lokalnych 96 - poszerzenie oferty podmiotów gospodarczych i szersze wchodzenie na rynki zbytu poprzez branżowe współdziałanie mikroprzedsiębiorców wzrost dostępności do Internetu wzrost ilości mieszkańców wsi posiadających umiejętności korzystania z Internetu. III. Przedsięwzięcie „Czyste środowisko wizytówką regionu” - wzrost wiedzy oraz rozwój przedsięwzięć z zakresu wykorzystania energii odnawialnych - wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców regionu - wzrost wykorzystania czystych technologii przez firmy i mniejsze oddziaływanie na środowisko - większa wiedza o zasobach bioróżnorodności na obszarze oraz wzrost ilości chronionych obszarów i obiektów - wzrost ilości odpowiednich zabiegów i nasadzeń na terenie parków wiejskich i alei. IV. Przedsięwzięcie „Rozwój potencjału społecznego w regionie” - wzrost ilości organizacji pozarządowych, poprawa jakości ich funkcjonowania, lepsze przygotowanie liderów do pracy ze społecznością lokalną - partnerskie podejście przy rozwiązywaniu problemów lokalnych i regionalnych - rozwój aktywności świetlic wiejskich, ośrodków kultury - wzrost ilości imprez budujących wizerunek regionu - wzrost aktywności wspólnot lokalnych - poprawa zarządzania LGD oraz rozwój członkostwa w stowarzyszeniu. 17. Informacja o dołączanych do LSR załącznikach Załącznik nr 1 – Regulamin Walnego Zebrania Członków Załącznik nr 2 – Regulamin Rady Załącznik nr 3 – Regulamin Zarządu Załącznik nr 4 – Regulamin Komisji Rewizyjnej Załącznik nr 5 – Regulamin Biura LGD Załącznik nr 6 – Lista członków Stowarzyszenia Załącznik nr 7 – Lista członków organu decyzyjnego (Rady) Wzory dokumentów stosowanych w procedurze oceny zgodności operacji z LSR i wyboru operacji. Załącznik nr 16.2 – Rejestr przyjmowania wniosków. Załącznik nr 16.3 – Deklaracja bezstronności. Załącznik nr 16.4 – Karta oceny operacji na zgodności z Lokalną Strategią Rozwoju. Załącznik nr 16.5 – Karta oceny operacji według Lokalnych Kryteriów Wyboru dla działania: • „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” • „Małe projekty” • „Odnowa i rozwój wsi” • „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” Załącznik nr 16.6 Wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o dofinansowanie operacji. Załącznik nr 16.7 Ankieta monitorująca realizację operacji w ramach działania: • „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” • „Małe projekty” • „Odnowa i rozwój wsi” • „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 97 Spis literatury: 1. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020, Wrocław 2005. 2. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego, Marzec 2000. 3. Program Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław 2005. 4. Program zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław 2002. 5. Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2003-2010 6. Dziedzictwo kulturowe Dolnego Śląska, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Wrocław 1996 7. Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne, Muza S.A., Warszawa 2005 8. Polskie Tradycje i Obyczaje, Muza S.A., Warszawa 2006 9. Ankiety nadesłane od Gmin i Gminnych Ośrodków Kultury 10. R. Niecikiewicz, M. Chczonowicz, A. Krawczyk, L. Kossowska, B. Kwiatkowska, Jak założyć stowarzyszenie, Wyd. 3W*, Warszawa 2007 11. Strategia Rozwoju Gminy Otyń 12. Program Ochrony Środowiska 2004- 2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008- 2011, 13. www.otyn.pl 14. www.bip.otyn.pl 15. Program Ochrony Środowiska na lata 2007- 2011 16. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Sława, Sława 2000. 17. www.slawa.pl 18. www.bip.slawa.gov.pl 19. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Wschowa, Wschowa 2004 20. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wschowa, Wschowa 2004 21. Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Wschowy, Wschowa 2005 22. www.wschowa.pl 23. www.bip.wschowa.pl 24. www.umig.szlichtyngowa.org 25. http://www.szlichtyngowa.org/bipszlichtyngowa/ 26. Strategia Rozwoju Gminy Kotla, Wrocław 2003. 27. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Kotla na lata 2005- 2012, Kotla 2004. 28. www.kotla.pl 29. www.kotla.sbip.pl 30. Plan Rozwoju Gminy Siedlisko, Styczeń 2005. 31. Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Siedlisko na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011 32. www.siedlisko.bip.ambsoft.pl/index.jsp 33. www.ug_siedlisko.webpark.pl 34. Strategia Rozwoju Gminy Nowa Sól 35. www.gminanowasol.pl 36. http://www.biuletyn.net/nt-bin/start.asp 98 Spis rysunków: Rysunek 1: Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach ..............................................................................................Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Rysunek 2: Ogólna procedura wyboru operacji do dofinansowania – wersja graficzna: .......... 1 Rysunek 3: Procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru – wersja graficzna:................... 1 Rysunek 4: Procedura wyłączania członka Rady od udziału w wyborze projektów – wersja graficzna: .................................................................................................................................... 1 Rysunek 5: Procedura odwoławcza od decyzji Rady – wersja graficzna: ................................ 1 Rysunek 6. Przebieg prac nad Lokalną Strategią Rozwoju ..................................................... 87 Spis tabel: Tabela 1: Wykaz gmin wchodzących w skład LGD ................................................................ 17 Tabela 2: Struktura ludności .................................................................................................... 29 Tabela 3: Stan ludności wg płci i gęstości zaludnienia............................................................ 29 Tabela 4: Struktura wieku ludności.......................................................................................... 30 Tabela 5: Wielkość bezrobocia ................................................................................................ 30 Tabela 6: Bezrobocie w powiatach .......................................................................................... 30 Tabela 7: Struktura pracujących w poszczególnych sektorach ................................................ 31 Tabela 8: Podmioty gospodarcze ............................................................................................. 31 Tabela 10:Ogólna procedura przyjmowania wniosków o dofinansowanie operacji w ramach wdrażania LSR ......................................................................................................................... 67 Tabela 11: Lokalne Kryteria Wyboru „Małych projektów” .................................................... 71 Tabela 12: Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Odnowy i rozwoju wsi” ............................... 72 Tabela 13: Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej” ............................................................................................................................. 73 Tabela 14: Lokalne Kryteria Wyboru operacji „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”. 74 Tabela 15: Ogólna procedura wyboru operacji ........................................................................ 75 Tabela 16: Ogólna procedura zmiany Lokalnych Kryteriów Wyboru..................................... 77 Tabela 17: Procedura wyłączania członka Rady od udziału w wyborze projektów. ............... 78 Tabela 18: Procedura odwoławcza od decyzji Rady................................................................ 80 Tabela 19. Podział środków pomiędzy komponenty na realizację Lokalnej Strategii Rozwoju .................................................................................................................................................. 82 Tabela 20. Podział środków na działanie 4.1/413 – Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju.. 82 Tabela 22. Tabela pomocnicza do budżetu LSR..................Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. Tabela 23. Podmioty i osoby, które brały udział w pracy nad LSR......................................... 86 Tabela 24. Zestawienie warsztatów LSR ................................................................................. 88 Tabela 25. Powiązania LSR z innymi dokumentami planistycznymi w gminach ................... 91 Tabela 26. Cele, priorytety i działania Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego współgrające z LSR.................................................................................................................. 92 Tabela 27. Cele główne i operacyjne Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego, które są spójne z LSR ............................................................................................................................ 94 99 Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania REGULAMIN WALNEGO ZEBRANIA CZŁONKÓW STOWARZYSZENIA KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA Przepisy ogólne §1 1. Walne Zebranie Członków, zwane dalej Walnym Zebraniem, jest najwyższą władzą Stowarzyszenia. §2 1. Walne Zebranie otwiera przedstawiciel Zarządu Stowarzyszenia, który na podstawie listy obecności Członków stwierdza prawomocność Zebrania a następnie zebrani dokonują wyboru Przewodniczącego zebrania spośród nieograniczonej liczby kandydatów w głosowaniu jawnym, z wyłączeniem członków Zarządu. 2. Wybrany Przewodniczący przeprowadza wybór Sekretarza zebrania oraz zarządza przeprowadzenie wyboru komisji uchwał i wniosków lub komisji skrutacyjnej w składzie trzyosobowym w sposób określony w ust.1. §3 1. Walne Zebranie obraduje według uchwalonego przez siebie porządku obrad i Regulaminu. 2. Obradami Walnego Zebrania kieruje Przewodniczący. 3. Sekretarz sporządza protokół z obrad Walnego Zebrania Członków. §4 1. Wszyscy członkowie Stowarzyszenia mają prawo brać udział w Walnym Zebraniu, każdy z członków posiada prawo do jednego głosu. 2. W Walnym Zebraniu biorą udział: 1) z głosem stanowiącym - członkowie zwyczajni, 2) z głosem doradczym – osoby zaproszone, członkowie honorowi i wspierający. 3. Członkowie, którzy zamierzają wziąć udział w dyskusji nad określonym punktem porządku zebrania, zgłaszają się kolejno do dyskusji. 4. Członkami zwyczajnymi – w rozumieniu § 4 ust. 2 pkt 1 – są założyciele oraz te osoby, które wstąpiły w szeregi Stowarzyszenia. §5 100 Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 1. Z obrad Walnego Zebrania sporządza się protokół, który podpisuje Przewodniczący i Sekretarz zebrania. 2. Protokół powinien zawierać: datę oraz miejsce obrad, porządek obrad, skład prezydium i komisji, krótki opis przebiegu dyskusji, wyniki głosowań, numer i treść podjętych uchwał, podstawowe dane zatwierdzanych dokumentów i załączoną listę obecności członków Stowarzyszenia oraz listę obecności pozostałych osób obecnych na zebraniu, a także materiały z prac komisji skrutacyjnej i komisji uchwał i wniosków. Podejmowanie uchwał §6 1. Walne Zebranie Członków zwołane w pierwszym terminie może podejmować uchwały zarówno w sprawach objętych porządkiem obrad podanym do wiadomości członkom, w sposób określony w statucie Stowarzyszenia, oraz w każdej innej sprawie. 2. Uchwały Walnego Zebrania zapadają zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby członków zwyczajnych Stowarzyszenia. Głosowanie zwykłą większością głosów oznacza, że przyjmowany jest wniosek lub kandydatura, która uzyskała większą liczbę głosów „za” niż „przeciw”. Głosów wstrzymujących się i nieważnych nie dolicza się do żadnej z grup głosujących „za” lub „przeciw”. Przy równej liczbie głosów decyduje głos Przewodniczącego. 3. Jeżeli Walne Zebranie Członków w pierwszym terminie nie może podjąć uchwał ze względu na brak wymaganej liczby członków na Walnym Zebraniu, zwołuje się Walne Zebranie Członków w drugim terminie, nie wcześniej, niż przed upływem 30 minut. Walne Zebranie zwołane w tym trybie może podejmować ważne uchwały bez względu na ilość obecnych członków, ale tylko w sprawach zapisanych w propozycji porządku obrad dostarczonej członkom Stowarzyszenia zgodnie z ust. 1. 4. Wszystkie wybory i głosowania w sprawach personalnych są tajne. 5. Walne Zebranie Członków może postanowić utajnić każde inne głosowanie na żądanie ¼ liczby członków Stowarzyszenia obecnych na Walnym Zebraniu, za wyjątkiem głosowania w sprawach formalnych. Sprawy wyborcze §7 Wszystkim członkom zwyczajnym Stowarzyszenia określonym w § 4 ust. 2 przysługuje czynne i bierne prawo wyborcze. §8 Wybory władz są tajne, bezpośrednie i następują spośród nieograniczonej liczby obecnych na zebraniu kandydatów zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy uczestniczących w Walnym Zebraniu. 101 Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania §9 1. Władzami Stowarzyszenia poza Walnym Zebraniem Członków są: 1) Zarząd składający się z 5 osób. 2) Rada, która składa się z 19 osób, 3) Komisja Rewizyjna składająca się z 3 osób. § 10 1. Zarząd powoływany jest w następujący sposób: 1) członkowie zwyczajni, posiadający rekomendacje partnerów społecznych i gospodarczych w rozumieniu przepisów o Narodowym Planie Rozwoju lub innych osób prawnych posiadających swoją siedzibę na terenie każdej z gmin objętych działaniami Stowarzyszenia mają prawo do wspólnego wskazania jednej osoby do Zarządu jako przedstawiciela gminy, 2) dodatkowych członków Zarządu, jeżeli będzie taka potrzeba, wybiera Walne Zebranie Członków spośród kandydatów zgłoszonych przez członków zwyczajnych Stowarzyszenia. 2. Kandydatów do władz Stowarzyszenia mają prawo zgłaszać wszystkie osoby określone w § 4 ust. 2. 3. Zgłoszenie kandydata do władz Stowarzyszenia następuje bezpośrednio na Walnym Zebraniu Członków. Osoba zgłaszająca poszczególnego kandydata do władz, dla poparcia swego wniosku zobowiązana jest złożyć stosowną rekomendację, kandydat wyraża na forum Walnego Zebrania swoja zgodę wraz z uzasadnieniem swojej kandydatury. 4. Członków Komisji Rewizyjnej oraz członków Rady wybiera Walne Zebranie Członków spośród kandydatów zgłoszonych przez członków zwyczajnych Stowarzyszenia. Głosowanie § 11 1. W głosowaniu tajnym wyboru dokonuje się poprzez postawienie znaku „x” w kratce obok słowa „za” lub w kratce obok słowa „przeciw”. Nie postawienie znaku w żadnej kratce (głos ważny bez dokonania wyboru) jest równoznaczne z wstrzymaniem się od głosu. Postawienie znaków „x” w obu kratkach powoduje nieważność głosu. 1) jeżeli w głosowaniu personalnym ilość kandydatów jest mniejsza lub równa ilości wybieranych osób, o wyborze decyduje większość głosów „za” w stosunku do głosów „przeciw”, 2) jeżeli w głosowaniu personalnym ilość kandydatów jest większa od ilości wybieranych osób, o wyborze decyduje: a) większość głosów „za” w stosunku do głosów „przeciw”, b) kolejność otrzymania największej ilości głosów „za” (w razie równej ilości głosów „za” uniemożliwiającej stwierdzenie wyboru, głosowanie należy przeprowadzić po raz drugi w odniesieniu do kandydatów z równą ilością głosów „za”, 102 Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 3) w przypadku opisanym w pkt 2 głos jest nieważny jeżeli znak „x” postawiony został w kratkach obok słowa „za” przy większej ilości kandydatów niż ilość wybieranych osób. 2. Władze Stowarzyszenia konstytuują się na pierwszym posiedzeniu. Wnioski formalne § 12 1. Przewodniczący zebrania może udzielić głosu poza porządkiem obrad Walnego Zebrania Członków lub w związku z dyskusją jedynie dla zgłoszenia wniosku formalnego lub sprostowania błędnie zrozumianego lub nieprecyzyjnie przytoczonego stwierdzenia mówcy. 2. Wnioski formalne mogą dotyczyć jedynie spraw będących porządkiem obrad i jego przebiegu. 3. Do wniosków formalnych zalicza się wnioski o : 1) przerwanie lub odroczenie Walnego Zebrania Członków na inny termin, 2) zamknięcie listy mówców, 3) przerwanie, odroczenie lub zamknięcie dyskusji, 4) przejście do porządku dziennego, 5) zmianę w sposobie prowadzenia dyskusji, 6) zmianę w sposobie przeprowadzenia głosowania, 7) ograniczenie czasu wystąpień mówców, 8) stwierdzenia quorum, 9) przeliczenie głosów, 10) przekazanie sprawy odpowiedniej komisji lub zespołowi, 11) zarządzenie przerwy w obradach, 12) kolejność i sposób uchwalania wniosków, 13) uchylenie zarządzenia przewodniczącego, 14) dodanie nowego punktu do porządku obrad. 4. Walne Zebranie Członków rozstrzyga o wniosku formalnym po wysłuchaniu wnioskodawcy i ewentualnie jednego przeciwnego wniosku. Zakres zadań organów Walnego Zebrania Członków § 13 Do wyłącznej właściwości Walnego Zebrania Członków należą sprawy wymienione w Statucie dotyczące jego kompetencji. § 14 Przewodniczący zebrania prowadzi je zgodnie z porządkiem obrad i czuwa nad jego zgodnością ze Statutem oraz niniejszym Regulaminem, w szczególności: 1) przedstawia zebranym do zatwierdzenia ustalony porządek dzienny zebrania oraz zgłoszone wnioski w sprawie zmiany porządku dziennego lub odroczenia ich rozpatrzenia do następnego Walnego Zebrania Członków oraz zmian w kolejności poszczególnych punktów obrad, 103 Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 2) zarządza wybory sekretarza zebrania oraz komisji określonych w § 2 ust. 2 oraz władz Stowarzyszenia, 3) sprawdza listę obecności i stwierdza na jej podstawie prawomocność zebrania, 4) udziela głosu w sprawach objętych porządkiem dziennym Walnego Zebrania Członków, 5) udziela głosu według kolejności zgłoszeń, 6) decyduje o przedłużeniu czasu wystąpienia lub o udzieleniu członkowi głosu dodatkowego, a także o odebraniu prawa głosu mówcy, 7) sprawuje pieczę nad spokojem i porządkiem obrad oraz wydaje stosowne zarządzenia porządkowe, 8) wyjaśnia sposób głosowania, podaje do wiadomości jakie wnioski wpłynęły i ustala kolejność głosowania, 9) po wyczerpaniu wszystkich spraw zamieszczonych w porządku obrad ogłasza zamknięcie Walnego Zebrania Członków, 10) sprawdza i podpisuje protokół Walnego Zebrania Członków oraz podjęte uchwały. § 15 1. Do obowiązków Komisji Skrutacyjnej należy: 1) wybór Przewodniczącego Komisji, 2) przyjmowanie zgłoszeń kandydatów proponowanych do władz, 3) sporządzenie list wyborczych, 4) sprawdzenie listy obecności i stwierdzenie prawomocności wyboru władz, na wniosek Przewodniczącego Zebrania, 5) sprawdzenie urny wyborczej, 6) zebranie głosów do urny zgodnie z listą obecności oraz obliczenie z uwzględnieniem ważności oddanych głosów, 7) sporządzenie protokołu z wyboru i ogłoszenie wyników. 2. Protokół z czynności Komisji winien m.in. zawierać: 1) liczbę członków Stowarzyszenia obecnych na zebraniu, 2) liczbę osób biorących udział w danym głosowaniu, 3) liczbę oddanych ważnych i nieważnych głosów, 4) liczbę głosów oddanych „za”, „przeciw”, lub „wstrzymujących się” za kandydatem lub wnioskiem. § 16 1. Do obowiązków Komisji Uchwał i Wniosków należy: 1) wybór Przewodniczącego Komisji, 2) opracowanie uchwał zgodnie ze stanowiskiem Walnego Zebrania Członków, 3) rejestrowanie treści składanych wniosków i przekazywanie ich Przewodniczącemu zebrania celem ostatecznego rozstrzygnięcia o celowości przyjęcia tych wniosków. 2. Przewodniczący komisji składa Walnemu Zebraniu Członków sprawozdanie z czynności komisji i przedstawia projekty uchwał i wnioski. 3. Projekt uchwały powinien zawierać w szczególności: 1) tytuł uchwały, 2) podstawę prawną uzasadniającą podjęcie uchwały, 3) termin wejścia w życie uchwały. 104 Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 4. Uchwały oznacza się numerem obrad Walnego Zebrania Członków, numerem uchwały według kolejności, wskazuje się datę jej podjęcia. 5. Uchwały Walnego Zebrania Członków podpisuje Przewodniczący zebrania. Nadzwyczajne Walne Zebranie § 17 1. Nadzwyczajne Walne Zebranie zwoływane jest z powodu nietypowej, nie cierpiącej zwłoki sytuacji, zgodnie z § 23 ust. 2 Statutu Stowarzyszenia. 2. Nadzwyczajne Walne Zebranie może odbywać się w każdym czasie i obraduje wyłącznie nad sprawami, dla których zostało zwołane. Przepisy końcowe § 18 1. Sprawy dotyczące sposobu obradowania nie objęte niniejszym Regulaminem rozstrzyga Przewodniczący zebrania zgodnie z postanowieniami Statutu i przyjętymi powszechnie zasadami obradowania. 2. Zmiana niniejszego Regulaminu może nastąpić na wniosek Zarządu lub grupy 5 członków Stowarzyszenia. 3. Przyjęcie zmiany postanowień Regulaminu następuje w formie uchwały. 105 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania REGULAMIN RADY STOWARZYSZENIA KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne §1 1. Regulamin Rady STOWARZYSZENIA KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA określa organizację wewnętrzną i tryb pracy Rady Stowarzyszenia, zwanej dalej Radą. 2. Rada prowadzi swoją działalność w oparciu o Statut Stowarzyszenia, Uchwał Walnego Zebrania Członków oraz niniejszego Regulaminu. §2 Terminy użyte w niniejszym Regulaminie oznaczają: 1) LGD – oznacza Lokalną Grupę Działania 2) Rada – oznacza organ decyzyjny Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - Lokalna Grupa Działania 3) regulamin – oznacza Regulamin Rady Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior Lokalna Grupa Działania 4) Walne Zebranie Członków – oznacza walne zebranie członków Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - Lokalna Grupa Działania 5) Zarząd – oznacza Zarząd Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - Lokalna Grupa Działania 6) Prezes Zarządu – oznacza Prezesa Zarządu Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior Lokalna Grupa Działania 7) Biuro – oznacza Biuro Zarządu Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - Lokalna Grupa Działania 8) LSR oznacza Lokalną Strategię Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior Lokalna Grupa Działania ROZDZIAŁ II Członkowie Rady §3 1. Rada liczy 19 osób. 2. Członkowie Rady wybierani są przez Walne Zebranie Członków w głosowaniu tajnym, spośród członków Stowarzyszenia, przy czym w skład Rady wchodzą: 106 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 3. 4. 5. 6. 7. 1) obligatoryjnie przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, będących członkami Stowarzyszenia 2) 50% członków Rady stanowią podmioty, o których mowa w art. 6 ust.1 lit. b I c rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, czyli partnerzy gospodarczy i społeczni oraz inne odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie, organizacje pozarządowe, w tym organizacje zajmujące się zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego oraz podmiotami odpowiedzialnymi za promowanie równości mężczyzn i kobiet. Dopuszcza się możliwość rezygnacji członka Rady z pełnionej roli . W przypadku zmniejszenia się składu Rady z różnych powodów w czasie trwania jej kadencji, Zarząd zwołuje Walne Zebranie Członków w celu uzupełnienia składu Rady w terminie 3 miesięcy, zgodnie z zapisem ust. 2 z zastrzeżeniem § 21 pkt. 4 Statutu. Członkostwo w Radzie wygasa w przypadku zakończenia kadencji, pisemnej rezygnacji, śmierci członka lub odwołania. Członek Rady nie może być zatrudniony w Biurze LGD w całym okresie realizacji LSR. Każdy członek Rady wypełnia jednorazowo w czasie trwania kadencji deklarację poufności i tym samym zobowiązuje się do zachowania w tajemnicy i nie przekazywania osobom nieupoważnionym informacji na temat ocenianych operacji. Wzór Deklaracji poufności stanowi załącznik do niniejszego regulaminu. §4 1. Członkowie Rady mają obowiązek uczestniczenia w posiedzeniach Rady. 2. W razie niemożności wzięcia udziału w posiedzeniu Rady, członek Rady zawiadamia o tym przed terminem posiedzenia Przewodniczącego Rady. ROZDZIAŁ III Przewodniczący Rady §5 Rada na pierwszym posiedzeniu zwołanym przez Prezesa Zarządu wybiera w głosowaniu tajnym Przewodniczącego Rady oraz Wiceprzewodniczącego. Do wyboru potrzebna jest bezwzględna większość głosów ogólnej liczby członków Rady. §6 1. Przewodniczący Rady organizuje pracę Rady i przewodniczy posiedzeniom Rady oraz reprezentuje Radę na zewnątrz. 2. Przewodniczący ma obowiązek zwołać Radę na wniosek Zarządu. 3. Pełniąc swą funkcję Przewodniczący Rady współpracuje z Zarządem i Biurem LGD i korzysta z ich pomocy. 107 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 4. Skreślono. ROZDZIAŁ IV Przygotowanie i zwołanie posiedzeń Rady §7 Posiedzenia Rady są zwoływane odpowiednio do potrzeb wynikających z naboru wniosków prowadzonych przez LGD. §8 Posiedzenia Rady zwołuje Przewodniczący Rady, uzgadniając miejsce, termin i porządek posiedzenia z Zarządem i Biurem LGD. §9 W przypadku dużej ilości spraw do rozpatrzenia, Przewodniczący Rady może zwołać posiedzenie trwające dwa lub więcej dni. § 10 1. Członkowie Rady będą zawiadomieni drogą elektroniczną z informacją zwrotną lub inną drogą umożliwiającą zwrotne potwierdzenie odbioru informacji o miejscu, terminie i porządku posiedzenia Rady najpóźniej na 7 dni przed terminem posiedzenia. 2. W okresie do 14 dni od dnia zakończenia naboru wniosków członkowie Rady mają obowiązek zapoznania się ze wszystkimi złożonymi wnioskami, które będą rozpatrywane podczas posiedzenia Rady. Wnioski będą udostępniane do wglądu w Biurze LGD lub zostaną wydane na nośnikach cyfrowych na prośbę członków Rady. 3. W uzasadnionych przypadkach można zwołać nadzwyczajne posiedzenie Rady bez konieczności zachowania terminu powiadamiania. ROZDZIAŁ V Posiedzenia Rady § 11 1. Posiedzenia Rady są jawne. Zawiadomienie o terminie, miejscu i porządku posiedzenia Rady podaje się do publicznej wiadomości, co najmniej na 7 dni przed posiedzeniem. 2. W posiedzeniach Rady uczestniczy Prezes Zarządu lub wskazany przez niego członek Zarządu. 3. Przewodniczący Rady może zaprosić do udziału w posiedzeniu osoby trzecie, w szczególności osoby, których dotyczą sprawy przewidziane w porządku posiedzenia. § 12 108 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 1. Posiedzenia Rady otwiera, prowadzi i zamyka Przewodniczący Rady. 2. Podczas nieobecności Przewodniczącego Rady jego obowiązki Wiceprzewodniczący. 3. Obsługę posiedzeń Rady zapewnia Biuro LGD. pełni § 13 1. Przed otwarciem posiedzenia członkowie Rady potwierdzają swoją obecność podpisem na liście obecności. 2. Wcześniejsze opuszczenie posiedzenia przez Członka Rady wymaga poinformowania o tym Przewodniczącego obrad. 3. Prawomocność posiedzenia i podejmowanych przez Radę decyzji wymaga obecności, co najmniej 50 % składu Rady, co stanowi 10 członków Rady. § 14 1. Po otwarciu posiedzenia Przewodniczący Rady podaje liczbę obecnych członków Rady na podstawie podpisanej przez nich listy obecności i stwierdza prawomocność posiedzenia (quorum). 2. W razie braku quorum Przewodniczący Rady zamyka obrady wyznaczając równocześnie nowy termin posiedzenia. 3. W protokole odnotowuje się przyczyny, z powodu których posiedzenie nie odbyło się. § 15 1. Po stwierdzeniu quorum Przewodniczący Rady przedstawia porządek posiedzenia i poddaje go pod głosowanie Rady. 2. Członek Rady może zgłosić wniosek o zmianę porządku posiedzenia. Rada poprzez głosowanie przyjmuje lub odrzuca zgłoszone wnioski. 3. Członkowie Rady nie mogą obradować ani podejmować uchwał w innych sprawach niż te, które zostały umieszczone w porządku posiedzenia. 4. Przewodniczący Rady prowadzi posiedzenie zgodnie z porządkiem przyjętym przez Radę. 5. Porządek posiedzenia obejmuje w szczególności: 1) omówienie wniosków o przyznanie pomocy złożonych w ramach naboru prowadzonego przez LGD oraz podjęcie decyzji o wyborze operacji do finansowania; 2) informację Zarządu o przyznaniu pomocy przez samorząd województwa na operacje, które były przedmiotem wcześniejszych posiedzeń Rady; 3) wolne głosy, wnioski i zapytania; 6. Decyzja w sprawie wyboru projektów do finansowania jest podejmowana w formie uchwały Rady. §16 109 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 1. Przewodniczący Rady przeprowadza wybór komisji skrutacyjnej, której powierza się: 1) obliczanie wyników głosowań, 2) kontrolę quorum, 3) skreślono 4) wzywanie członków Rady do poprawy kart do głosowania, ewentualnie złożenia wyjaśnień, 5) sprawdzenie sumy punktów na karcie do głosowania, 6) sporządzenie protokołu z każdego głosowania, 7) oraz wykonywanie innych czynności o podobnym charakterze. 2. W skład komisji skrutacyjnej mogą wchodzić osoby nie będące członkami Stowarzyszenia. 3. Zastrzega się jednak, że w skład komisji musi wchodzić co najmniej jeden członek Stowarzyszenia, który pełni funkcję Przewodniczącego Komisji Skrutacyjnej. § 17 1. Przewodniczący Rady czuwa nad sprawnym przebiegiem i przestrzeganiem porządku posiedzenia, otwiera i zamyka dyskusję oraz udziela głosu w dyskusji. 2. Przedmiotem wystąpień mogą być tylko sprawy objęte porządkiem posiedzenia. 3. W dyskusji głos mogą zabierać członkowie Rady, członkowie Zarządu oraz osoby zaproszone do udziału w posiedzeniu. Przewodniczący Rady może określić maksymalny czas wystąpienia. 4. Przewodniczący w pierwszej kolejności udziela głosu osobie referującej aktualnie rozpatrywaną sprawę, osobie opiniującej operację, przedstawicielowi Zarządu, a następnie pozostałym dyskutantom według kolejności zgłoszeń. Powtórne zabranie głosu w tym samym punkcie porządku posiedzenia możliwe jest po wyczerpaniu listy mówców. Ograniczenie to nie dotyczy osoby referującej sprawę, osoby opiniującej operację oraz przedstawiciela Zarządu. 5. Jeżeli mówca w swoim wystąpieniu odbiega od aktualnie omawianej sprawy lub przekracza maksymalny czas wystąpienia, Przewodniczący zwraca mu na to uwagę. Po dwukrotnym zwróceniu uwagi Przewodniczący Rady może odebrać mówcy głos. Mówca, któremu odebrano głos, może zażądać w tej sprawie decyzji Rady. Rada podejmuje decyzję niezwłocznie po wniesieniu takiego żądania. 6. Jeżeli treść lub forma wystąpienia albo też zachowanie mówcy w sposób oczywisty zakłóca porządek posiedzenia lub jego powagę, Przewodniczący Rady przywołuje mówcę do porządku lub odbiera mu głos. Fakt ten odnotowuje się w protokole posiedzenia. 7. Po wyczerpaniu listy mówców Przewodniczący Rady zamyka dyskusję. W razie potrzeby Przewodniczący może zarządzić przerwę w celu wykonania niezbędnych czynności przygotowawczych do głosowania, na przykład przygotowania poprawek w projekcie uchwały lub innym rozpatrywanym dokumencie, przygotowania kart do głosowania. 8. Po zamknięciu dyskusji Przewodniczący Rady rozpoczyna procedurę głosowania. Od tej chwili można zabrać głos tylko w celu zgłoszenia lub uzasadnienia wniosku formalnego o sposobie lub porządku głosowania i to jedynie przed zarządzeniem głosowania przez Przewodniczącego. § 18 110 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 1. Przewodniczący Rady może udzielić głosu poza kolejnością zgłoszonych mówców, jeżeli zabranie głosu wiąże się bezpośrednio z głosem przedmówcy lub w trybie sprostowania, jednak nie dłużej niż 2 minuty. Poza kolejnością może także udzielić głosu członkom Zarządu, osobie referującej sprawę i osobie opiniującej projekt. 2. Poza kolejnością udziela się głosu w sprawie zgłoszenia wniosku formalnego, w szczególności w sprawach: 1) stwierdzenia quorum, 2) sprawdzenia listy obecności, 3) przerwania, odroczenia lub zamknięcia posiedzenia, 4) zmiany porządku posiedzenia (kolejności rozpatrywania poszczególnych punktów), 5) głosowania bez dyskusji, 6) zamknięcia listy mówców, 7) ograniczenia czasu wystąpień mówców, 8) zamknięcia dyskusji, 9) zarządzenia przerwy, 10) zarządzenia głosowania imiennego, 11) przeliczenia głosów, 12) reasumpcji głosowania. 3. Wniosek formalny powinien zawierać żądanie i zwięzłe uzasadnienie, a wystąpienie w tej sprawie nie może trwać dłużej niż 2 minuty. 4. Rada rozstrzyga o wniosku formalnym niezwłocznie po zgłoszeniu. O przyjęciu lub odrzuceniu wniosku Rada rozstrzyga po wysłuchaniu wnioskodawcy ewentualnie jednego przeciwnika wniosku. 5. Wnioski formalne, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2 nie poddaje się pod głosowanie. § 19 Po wyczerpaniu porządku posiedzenia, Przewodniczący Rady zamyka posiedzenie. ROZDZIAŁ VI Głosowanie § 20 1. Po zamknięciu dyskusji w danej sprawie Przewodniczący Rady rozpoczyna procedurę głosowania i zarządza głosowanie zgodnie z postanowieniami wynikającymi ze Statutu LGD oraz niniejszego Regulaminu. 2. Wszystkie głosowania Rady są jawne. 3. Głosowania Rady mogą odbywać się w następujących formach: 1) przez podniesienie ręki na wezwanie Przewodniczącego Rady, 2) przez wypełnienie i oddanie komisji skrutacyjnej kart do oceny operacji, stanowiących załączniki do Lokalnej Strategii Rozwoju zgodnie z przyjętą procedurą wyboru operacji.. 111 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania § 21 1. W głosowaniu przez podniesienie ręki komisja skrutacyjna oblicza głosy „za”, głosy „przeciw” i głosy „wstrzymuję się od głosu”, po czym informuje Przewodniczącego Rady o wyniku głosowania. 2. Wyniki głosowania ogłasza Przewodniczący Rady. § 22 1. Głosowanie przez wypełnienie kart do oceny operacji obejmuje: 1) głosowanie w sprawie zgodności operacji z LSR, głosowanie w sprawie oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru przyjętych przez LGD. 2. Członkowie Rady oddają głos za pomocą kart oceny operacji, wydanych członkom Rady przez Biuro LGD i wypełnionych zgodnie z procedurą oceny operacji. Karty oceny operacji musi być opieczętowana pieczęcią LGD. 3. Głos oddany przez członka Rady w formie wypełnionej karty do oceny operacji jest nieważny jeżeli karta nie została wypełniona zgodnie z instrukcją wypełniania karty. § 23 1. Głos w sprawie uznania operacji za zgodną z LSR oddaje się przez skreślenie jednej z opcji zaznaczonych gwiazdką w zawartym na karcie oceny operacji sformułowaniu: „Głosuję za uznaniem, że operacja jest * / nie jest* zgodna z LSR”. Pozostawienie lub skreślenie obu opcji uważa się za głos nieważny. 2. W przypadku stwierdzenia błędów i braków w sposobie wypełnienia karty oceny zgodności operacji z LSR komisja skrutacyjna wzywa członka Rady, który wypełnił tę kartę do złożenia wyjaśnień i uzupełnienia braków. W trakcie wyjaśnień członek Rady może na oddanej przez siebie karcie dokonać czytelnych poprawek stawiając przy nich swój podpis. 3. Jeżeli po dokonaniu poprawek i uzupełnień karta nadal zawiera błędy w sposobie wypełnienia, zostaje uznana za głos nieważny. 4. Wynik głosowania w sprawie uznania operacji za zgodną z LSR jest pozytywny, jeśli bezwzględna większość głosów (50% + 1) została oddana na opcję, że operacja jest zgodna z LSR. 5. Wyniki głosowania ogłasza Przewodniczący Rady. § 24 1. Oddanie głosu w sprawie oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru polega na wypełnieniu tabeli zawartej na „Karcie oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru”. Wszystkie rubryki zawarte w tabeli muszą być wypełnione, w przeciwnym razie głos uważa się za nieważny. 2. W trakcie zliczania głosów komisja skrutacyjna jest zobowiązana sprawdzić, czy łączna ocena punktowa operacji zawarta w pozycji „SUMA PUNKTÓW” została obliczona poprawnie. 112 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 3. W przypadku stwierdzenia błędów i braków w sposobie wypełnienia karty oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru Przewodniczący Komisji Skrutacyjnej wzywa członka Rady, który wypełnił tę kartę do złożenia wyjaśnień i uzupełnienia braków. W trakcie wyjaśnień członek Rady może na oddanej przez siebie karcie dokonać czytelnych poprawek stawiając przy nich swój podpis. 4. Jeżeli po dokonaniu poprawek i uzupełnień karta nadal zawiera błędy w sposobie wypełnienia, zostaje uznana za głos nieważny. 5. Wynik głosowania w sprawie oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru dokonuje się w taki sposób, że sumuje się oceny punktowe wyrażone na kartach stanowiących głosy oddane ważnie w pozycji „SUMA PUNKTÓW” i dzieli przez liczbę ważnie oddanych głosów. 6. Wyniki głosowania ogłasza Przewodniczący Rady. 7. Na podstawie wyników głosowania w sprawie oceny operacji według lokalnych kryteriów wyboru sporządza się listę operacji wybranych do finansowania. 8. Jeżeli dwie lub więcej operacji otrzymało tę samą liczbę punktów to o ich miejscu na liście decyduje kolejność ich przyjęcia przez Biuro LGD. § 25 1. W stosunku do każdej operacji będącej przedmiotem posiedzenia Rady podejmowana jest przez Radę decyzja w formie uchwały o wybraniu bądź nie wybraniu operacji do finansowania, której treść musi uwzględniać: 1) wyniki głosowania w sprawie uznania operacji za zgodne z LSR, 2) wyniki głosowania w sprawie oceny operacji według lokalnych kryteriów LGD i sporządzoną na tej podstawie listę rankingową wniosków, 3) dostępność środków LGD na poszczególne typy operacji. 2. Przewodniczący Rady odczytuje uchwały dotyczące poszczególnych projektów rozpatrywanych w trakcie posiedzenia, bez potrzeby ich przegłosowania. 3. Każda uchwała powinna zawierać: 1) informacje o wnioskodawcy operacji (imię i nazwisko lub nazwę, miejsce zamieszkania lub miejsce działalności, adres lub siedzibę, PESEL lub REGON, NIP), 2) tytuł operacji zgodny z tytułem podanym we wniosku, 3) kwotę pomocy o jaką ubiegał się wnioskodawca zgodną z kwotą podaną we wniosku, 4) informację o decyzji Rady w sprawie zgodności lub braku zgodności operacji z LSR, 5) informację o finansowaniu lub nie finansowaniu realizacji operacji. § 26 1. 2. 3. Decyzje w formie uchwały podejmowane są na zasadzie współuczestnictwa wszystkich członków z zachowaniem procedury wyłączania członka Rady od głosowania zgodnie z § 27 oraz wymaganego quorum według zapisu ust. 3 § 14 niniejszego Regulaminu. Członkowie Rady podporządkowują się woli większości i poszanowaniu praw innych członków oraz zachowują bezstronność w podejmowaniu decyzji. skreślono 113 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania ROZDZIAŁ VII Wyłączanie członka Rady od głosowania § 27 1. Przed dyskusją i głosowaniem nad wyborem operacji w ramach działania, o którym mowa w art. 5 ust.1 pkt 21 ustawy z dnia 7 marca 2007 roku o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, aby nie wywoływać wątpliwości co do bezstronności członka Rady, także w przypadku gdy wniosek dotyczy jego gminy bądź podmiotu, który reprezentuje, wszyscy członkowie podpisują Deklarację bezstronności. 2. Z mocy prawa wykluczeniu podlegają: osoby składające wniosek, osoby spokrewnione w pierwszej linii z wnioskodawcą, osoby zasiadające w organach podmiotów ubiegających się o przyznanie pomocy lub będące przedstawicielami osób składających wniosek. 3. W przypadkach innych niż wymienione w ust. 2 o wykluczeniu decyduje głosowanie. ROZDZAŁ VIII Dokumentacja z posiedzeń Rady § 28 1. W trakcie posiedzenia Rady sporządzany jest protokół. 2. Wyniki głosowań odnotowuje się w protokole posiedzenia. 3. Z każdego głosowania dokonywanego przez wypełnienie kart do oceny operacji komisja skrutacyjna sporządza protokół, w którym zawarte są informacje o przebiegu i wynikach głosowania. Karty oceny operacji, złożone w trakcie danego głosowania stanowią załącznik do protokołu komisji skrutacyjnej z tego głosowania. 4. Protokół komisji skrutacyjnej powinien zawierać w szczególności: 1) skład osobowy komisji skrutacyjnej, 2) określenie przedmiotu głosowania, 3) określenie liczby uprawnionych do głosowania, liczby biorących udział w głosowaniu, ilości głosów ważnych i nieważnych, 4) wyniki głosowania, 5) podpisy członków komisji skrutacyjnej. § 29 1. Uchwałom Rady nadaje się formę odrębnych dokumentów, z wyjątkiem uchwał proceduralnych, które odnotowuje się w protokole posiedzenia. 2. Podjęte uchwały opatruje się datą i numerem, na który składają się: cyfry rzymskie oznaczające numer kolejny posiedzenia od początku realizacji osi 4. Leader, łamane przez numer kolejny uchwały od początku realizacji osi 4. Leader zapisany cyframi arabskimi, łamane przez dwie ostatnie cyfry roku. 3. Uchwałę podpisuje Przewodniczący Rady po jej podjęciu. 4. Uchwały podjęte przez Radę, nie później niż 7 dni od ich uchwalenia, Przewodniczący Rady przekazuje Zarządowi. 114 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 5. Uchwały podejmowane przez Radę w sprawie wyboru operacji do dofinansowania podejmowane są w sposób powszechnie znany i podawane do publicznej wiadomości. § 30 1. Protokół z posiedzenia Rady sporządza się w terminie 7 dni po odbyciu posiedzenia i wykłada do wglądu w Biurze LGD na okres 14 dni w celu umożliwienia członkom Rady wniesienia ewentualnych poprawek w jego treści. 2. Wniesioną poprawkę, o której mowa w ust. 1 rozpatruje Przewodniczący Rady. Jeżeli Przewodniczący nie uwzględni poprawki, poprawkę poddaje się pod głosowanie na następnym posiedzeniu Rady, która decyduje o przyjęciu lub odrzuceniu poprawek. 3. Po zakończeniu procedury dotyczącej możliwości naniesienia poprawek do protokołu przewidzianej w ust. 1 i 2, przewodniczący posiedzenia podpisuje protokół. 4. Protokoły i dokumentacja posiedzeń Rady jest gromadzona i przechowywana w Biurze LGD. Dokumentacja ma charakter jawny i jest udostępniana do wglądu wszystkim zainteresowanym. ROZDZIAŁ VIII Wolne głosy, wnioski, zapytania § 31 1. Wolne głosy, wnioski i zapytania formułowane są ustnie na każdym posiedzeniu Rady, a odpowiedzi na nie udzielane są bezpośrednio na danym posiedzeniu. 2. Czas formułowania zapytania nie może przekroczyć 3 minut. 3. Jeśli udzielenie odpowiedzi, o której mowa w ust. 1, nie będzie możliwe na danym posiedzeniu, udziela się jej pisemnie w terminie 14 dni od zakończenia posiedzenia. ROZDZIAŁ IX Przepisy końcowe i porządkowe § 32 1. Zarząd zobowiązany jest zapewnić Radzie niezbędne warunki do wykonywania jej obowiązków. 2. Rada korzysta z pomieszczeń biurowych, urządzeń i materiałów Stowarzyszenia. Koszty działalności Rady ponosi Stowarzyszenie. 3. Regulamin został zaakceptowany przez Zarząd w dniu 10.01.2011 r. 4. Regulamin został uchwalony przez Walne Zebranie Członków i wchodzi w życie z chwilą jego uchwalenia. 115 Załącznik nr 2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Załącznik nr 1 do Regulaminu Rady STOWARZYSZENIE KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA Deklaracja poufności Ja niżej podpisany: …………………………………………………………………………… (imię i nazwisko członka Rady) niniejszym oświadczam, że ramach procedury oceny wniosków zobowiązuję się do zachowania w tajemnicy i w zaufaniu wszystkich ujawnionych mi informacji oraz że dołożę należytej staranności dla zapewnienia, aby informacje te nie zostały przekazane osobom nieuprawnionym. ………………………………………………… (miejscowość, dnia) …………………………………………………………… (podpis członka Rady) 116 Załącznik nr 3 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania REGULAMIN ZARZĄDU STOWARZYSZNIA KRAINA LASÓW I JEZIOR - LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA § 1. 1. Zarząd Stowarzyszenia jest organem wykonawczo – zarządzającym Stowarzyszenia i działa na podstawie Statutu, uchwał Walnego Zebrania Członków oraz niniejszego Regulaminu. 2. Siedzibą władz Stowarzyszenia, w tym Zarządu, jest miejscowość Siedlisko w powiecie nowosolskim. 3. Zebrania Zarządu organizowane mogą być w zależności od potrzeb, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. § 2. 1. Zarząd kieruje całokształtem działalności Stowarzyszenia w okresie pomiędzy posiedzeniami Walnego Zebrania Członków, reprezentuje je na zewnątrz i ponosi odpowiedzialność za swoją pracę przed Walnym Zebraniem Członków. § 3. 1. Zarząd liczy 5 osób. 2. Zarząd wybierany jest przez Walne Zebranie Członków w głosowaniu tajnym w obecności ponad połowy ogólnej liczby członków, z zastrzeżeniem ust. 4 § 21 Statutu Stowarzyszenia. 3. Wyboru Prezesa, Wiceprezesa, Sekretarza oraz Skarbnika dokonują członkowie Zarządu na pierwszym posiedzeniu Zarządu. 4. Kadencja Zarządu trwa 4 lata i kończy się z chwilą wyboru nowego zarządu przez Walne Zebranie Członków. 5. W przypadku zmniejszenia się liczby pochodzących z wyboru członków władz w trakcie trwania kadencji, Zarząd zwołuje Walne Zebranie Członków w celu odbycia wyborów uzupełniających z zastrzeżeniem § 21 pkt. 4 Statutu. § 4. 1. Do reprezentowania Stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych jest upoważniony Prezes lub Wiceprezes Zarządu jednoosobowo, bądź dwóch innych członków Zarządu. 2. Zarząd jest uprawniony do ustanawiania pełnomocników prowadzących sprawy Stowarzyszenia w granicach swego umocowania statutowego. § 5. 1. Zarząd używa podłużnej pieczęci z określeniem nazwy i siedziby Stowarzyszenia. 2. Członkowie pełniący funkcje w Zarządzie posługują się pieczątkami imiennymi: prezes, wiceprezes, sekretarz, skarbnik i inne określone przez Zarząd. 117 Załącznik nr 3 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania § 6. 1. Do zadań Zarządu należy: a) reprezentowanie Stowarzyszenia na zewnątrz i działanie w jego imieniu, b) kierowanie bieżącą pracą Stowarzyszenia, c) wykonywanie uchwał Walnego Zebrania Członków, d) występowanie z inicjatywą uchwałodawczą oraz opracowywanie projektów uchwał i innych aktów normatywnych, w tym regulaminów, e) realizacja programów i celów Stowarzyszenia, f) zwoływanie Walnego Zebrania Członków, g) opracowywanie preliminarza budżetowego Stowarzyszenia do uchwalenia przez Walne Zebranie Członków, h) opracowywanie i przedstawianie Walnemu Zebraniu Członków sprawozdania ze swej działalności po zakończeniu roku obrachunkowego, i) podejmowanie uchwał w sprawach nabycia lub zbycia majątku nieruchomego i ruchomego, j) zawieranie porozumień o współpracy z organami administracji państwowej, samorządowej i władzami innych organizacji, k) powoływanie na okres swojej kadencji specjalistów z danej dziedziny, zespołów problemowych oraz określanie ich zadań, l) zarządzanie majątkiem i sprawami Stowarzyszenia oraz spełnianie swoich obowiązków ze starannością wymaganą w obrocie gospodarczym – finansowym, przy ścisłym przestrzeganiu przepisów prawa oraz postanowień statutu, uchwał Walnego Zebrania Członków i regulaminów, m) wykonywanie zaleceń organu przeprowadzającego kontrolę, oraz Walnemu Zebraniu Członków n) udzielanie kontrolującym wyczerpujących wyjaśnień wraz z przedstawianiem wszelkich dokumentów i innych materiałów dotyczących przedmiotu kontroli Stowarzyszenia, o) opracowywanie sprawozdań z działalności Stowarzyszenia za okres sprawozdawczy i składanie ich na Walnym Zebraniu Członków, p) określanie wysokości składki członkowskiej, q) powoływanie i odwoływanie Kierownika Biura Stowarzyszenia oraz zatrudnianie innych pracowników tego Biura, r) ustalanie wielkości zatrudniania i zasad wynagradzania pracowników Biura Stowarzyszenia, s) ustalanie regulaminu Biura Stowarzyszenia. §7 1. Do kompetencji Zarządu należy w szczególności: 1) w sprawach członkowskich: a) przyjmowanie członków zwyczajnych Stowarzyszenia na zasadach określonych w Statucie, b) podejmowanie uchwał w sprawach przyjmowania i wykluczania członków zwyczajnych i wspierających, c) przyjmowanie oświadczeń członków o wystąpieniu ze Stowarzyszenia, 118 Załącznik nr 3 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania d) wykluczanie za pomocą uchwały członków ze Stowarzyszenia z powodu nie przestrzegania postanowień Statutu, regulaminów i uchwał władz Stowarzyszenia, działania na szkodę Stowarzyszenia, e) występowanie do Walnego Zebrania Członków z wnioskami we wszystkich innych sprawach członków i Stowarzyszenia. 2) w sprawach Walnego Zebrania Członków: a) zwoływanie Walnych Zebrań Członków z własnej inicjatywy, na wniosek co najmniej 1/3 ogólnej liczby członków zwyczajnych i na żądanie Komisji Rewizyjnej, w terminie i sposobie określonym w Statucie, b) przygotowanie organizacyjne Walnego Zebrania Członków, c) przygotowanie niezbędnych materiałów, projektów uchwał, regulaminów, apeli i oświadczeń Walnego Zebrania Członków, a w szczególności w kwestiach: --- zmian w statucie Stowarzyszenia, --- postawienia Stowarzyszenia w stan likwidacji i jego rozwiązania, --- przeprowadzenia likwidacji oraz przeznaczenia majątku Stowarzyszenia, --- wyznaczenia likwidatora Stowarzyszenia i określenia jego zadań i kompetencji, --- opracowania regulaminu pracy Zarządu oraz regulaminu Komisji Rewizyjnej, --- ustalania regulaminu wynagrodzeń pracowników Stowarzyszenia, --- proponowania kandydatów do władz Stowarzyszenia w wyborach uzupełniających, d) udzielanie wszelkich wyjaśnień w zakresie przedstawionego sprawozdania o prowadzonej działalności, 3) w sprawach majątkowych: a) b) pozyskiwanie środków finansowych na bieżącą działalność statutową Stowarzyszenia, organizowanie długoterminowych funduszy celowych i zarządzanie nimi. §8 1. Zebrania Zarządu zwołuje Prezes lub Wiceprezes. 2. Posiedzenie Zarządu zwoływane jest także na pisemny wniosek co najmniej 3 członków Zarządu, w terminie 14 dni od daty wpłynięcia wniosku. 3. Członkowie Zarządu mają obowiązek uczestniczyć w posiedzeniach i innych pracach Zarządu. 4. Członkom Zarządu przysługuje zwrot kosztów przejazdu, a także wydatków poniesionych w związku z realizacją wyznaczonych zadań. 5. W razie przeszkód uniemożliwiających uczestnictwo w posiedzeniach Zarządu, członek Zarządu zobowiązany jest do pisemnego usprawiedliwienia swojej nieobecności. 6. W zebraniach mogą brać udział: Przewodniczący Komisji Rewizyjnej lub upoważniony przez niego członek z głosem doradczym oraz goście zaproszeni przez Prezesa Stowarzyszenia. 119 Załącznik nr 3 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania §9 1. Z posiedzeń Zarządu sporządza się protokół. Protokoły powinny zawierać: porządek obrad, imiona i nazwiska oraz funkcje obecnych członków Zarządu i innych osób obecnych na zebraniu, liczbę oddanych głosów za poszczególnymi uchwałami oraz odrębne zdanie członka w danej kwestii. Protokół podpisują obecny na posiedzeniu Prezes Zarządu lub Wiceprezes Zarządu i protokolant. 2. Zarząd prowadzi rejestr uchwał. § 10 1. Uchwały Zarządu podejmowane są w głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów, przy obecności co najmniej połowy ogólnej liczby uprawnionych członków (quorum). 2. W sytuacji równego rozłożenia głosów decyduje głos Prezesa. 3. Na podstawie uchwały pełnego składu Zarząd może podejmować uchwały w głosowaniu tajnym. 4. W przypadkach niecierpiących zwłoki głosowanie może odbyć się w drodze ustalenia telefonicznego, za pomocą poczty elektronicznej, bądź ustalenia korespondencyjnego, z dopełnieniem staranności powiadomienia wszystkich członków Zarządu. § 11 1. Prezes Stowarzyszenia kieruje pracami Zarządu i reprezentuje Stowarzyszenie na zewnątrz. 2. Sekretarz organizuje pracę Zarządu i pilnuje realizacji przyjętych zadań oraz prowadzi dokumentację posiedzeń Zarządu. 3. Skarbnik odpowiada za sprawy finansowe Stowarzyszenia oraz zbieranie składek członkowskich, prowadzi nadzór nad majątkiem Stowarzyszenia. 4. Członkowie Zarządu wykonują zadania według podziału dokonanego przez Prezesa oraz wynikające ze stosownych przepisów prawnych: ze Statutu, uchwał Walnego Zebrania Członków i Zarządu oraz regulaminów. § 12 1. W razie konfliktu interesów Stowarzyszenia z interesami poszczególnego członka Zarządu, członek ten powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzygnięciu takiej sprawy i żądać zaznaczenia tego w protokole. 2. W przypadku niezastosowania się członka do wymogu określonego w ust. 1, Zarząd jest obowiązany dla dobra Stowarzyszenia wyłączyć tego członka od udziału w posiedzeniu Zarządu, którego sprawa dotyczy. 3. Sprawy konfliktowe nierozwiązane winno rozpatrzyć Walne Zebranie Członków. 120 Załącznik nr 3 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania § 13 1. Do kompetencji Zarządu należy zatrudnianie i zwalnianie pracowników Biura Stowarzyszenia oraz osób prowadzących sprawy Stowarzyszenia lub realizujących określone zadania, oraz określanie ich obowiązków i odpowiedzialności. 2. W zakresie praw i obowiązków wynikających ze stosunku pracy z zatrudnionymi pracownikami mają odpowiednio zastosowanie przepisy kodeksu pracy. 3. Członkowie Zarządu wykonują swoje czynności bez wynagrodzenia, jednak zgodnie z obowiązującym prawem nie więcej niż 3 członków może wykonywać inne zadania w LGD jako jego pracownicy. 4. Członkowie Zarządu zatrudniani są przez Prezesa, Wiceprezesa lub pozostałych członków Zarządu zgodnie z zasadą reprezentacji ustalonej w § 27 Statutu Stowarzyszenia. 5. Dopuszcza się możliwość zatrudnienia Prezesa Stowarzyszenia 6. Zarząd obowiązany jest do stworzenia odpowiednich warunków dla właściwej realizacji zadań Biura z uwzględnieniem zasad bhp i p/poż. § 14 1. Majątek Stowarzyszenia jest lokowany na rachunkach bankowych w postaci lokat terminowych. Przy lokacie wolnych środków finansowych Stowarzyszenia lub tworzonych funduszy celowych Stowarzyszenia winna być brana pod uwagę w pierwszym rzędzie pewność lokaty przed jej dochodowością. 2. Podstawowe konto bankowe Zarząd otwiera w miejscowym Banku i za pośrednictwem tego Banku przeprowadzane są różne – prawem przypisane – operacje finansowe. § 15 1. W przypadkach nie uregulowanych w niniejszym Regulaminie decyduje Zarząd kierując się postanowieniami Statutu bądź innymi przepisami prawa, a w ostateczności powszechnie obowiązującymi normami zwyczajowymi. 2. Regulamin jest w korelacji z obowiązującymi przepisami prawa dotyczącymi aktualnych potrzeb Stowarzyszenia. § 16 Regulamin został przez Zarząd uchwalony w dniu 26.06.2012 r. i wchodzi w życie z dniem uchwalenia. 121 Załącznik nr 4 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania REGULAMIN KOMISJI REWIZYJNEJ Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - Lokalna Grupa Działania §1 Komisja Rewizyjna jest organem kontrolnym Stowarzyszenia i działa w oparciu o Statut Stowarzyszenia, uchwały Walnego Zebrania Członków oraz niniejszy Regulamin. §2 1. Komisja Rewizyjna jest wybierana przez Walne Zebranie Członków w głosowaniu tajnym na 4-letni okres kadencji i składa się z Przewodniczącego i 2 członków. 2. Działalność Komisji kończy się z chwilą wyboru nowej Komisji Rewizyjnej przez Walne Zebranie Członków. 3. Członek Komisji nie może pełnić innych funkcji we władzach Stowarzyszenia. 4. Członkiem Komisji Rewizyjnej nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo popełnione umyślnie. Członkowie Komisji Rewizyjnej nie mogą być w związku małżeńskim, ani też w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości z tytułu zatrudnienia. 5. Przewodniczący Komisji lub inny upoważniony członek może uczestniczyć z głosem doradczym w posiedzeniach Zarządu. §3 1. W ramach kontroli bieżącej pracy Stowarzyszenia Komisja Rewizyjna w szczególności: 1) dokonuje co najmniej raz w roku oraz na zakończenie kadencji kontroli całokształtu działalności merytorycznej i finansowej Stowarzyszenia pod względem celowości, rzetelności, prawidłowości oraz zgodności z przepisami Statutu i uchwał władz Stowarzyszenia, 2) składa Walnemu Zebraniu Członków sprawozdanie w formie raportu z przeprowadzonej kontroli wraz z wnioskiem o udzielenie lub odmowę udzielenia absolutorium dla Zarządu Stowarzyszenia bądź w stosunku do każdego członka Zarządu oddzielnie, 3) występuje do Zarządu Stowarzyszenia z wnioskami wynikającymi z ustaleń kontroli lub z żądaniami wyjaśnień, 4) występuje z żądaniem zwołania Nadzwyczajnego Walnego Zebrania Członków w razie stwierdzenia nie wywiązywania się przez Zarząd z jego statutowych obowiązków, a także z żądaniem zwołania zebrania Zarządu w sprawach nie cierpiących zwłoki lub pisemnych bądź ustnych wyjaśnień dotyczących kontrolowanych spraw. 122 Załącznik nr 4 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania §4 1. Komisja Rewizyjna jest organem odpowiedzialnym za przeprowadzenie ewaluacji działalności Stowarzyszenia i realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju. 2. Część zadań związanych z ewaluacją Komisja może zlecać do wykonania ekspertom zewnętrznym oraz Zarządowi LGD (w tym pracownikom Biura). 3. Wyniki ewaluacji Komisja Rewizyjna powinna przedstawić w formie raportu zawierającego następujące elementy: 1) wykaz przedsięwzięć zrealizowanych w minionym roku kalendarzowym z krótkim opisem merytorycznym i informacją finansową o każdym z nich; 2) opis bezpośrednich efektów przedsięwzięć i porównanie ich z efektami, które były zakładane w fazie projektowania; 3) analizę dotyczącą wpływu zrealizowanych przedsięwzięć na osiągnięcie celów określonych w LSR; 4) wnioski w formie uwag i rekomendacji dotyczące zmian w sposobie funkcjonowania LGD, które zapewnią wyższą efektywność działania LGD i lepsze osiągnięcie celów zakładanych w LSR. 4. Raport Komisja Rewizyjna może przedstawić na Walnym Zebraniu Członków, które udziela absolutorium Zarządowi za miniony rok. 5. Treść raportu zgodnie z zasadą jawności działania LGD, podaje się do wiadomości publicznej w formie ustalonej przez władze Stowarzyszenia. §5 1. Posiedzenia Komisji Rewizyjnej odbywają się w miarę potrzeby, nie rzadziej, niż raz na rok. 2. Posiedzenia Komisji Rewizyjnej zwołuje Przewodniczący, bądź inna osoba przez niego upoważniona, powiadamiając jej członków pisemnie lub w inny skuteczny sposób, co najmniej na 10 dni przed datą posiedzenia, wskazując miejsce i godzinę posiedzenia oraz dołączając proponowany porządek posiedzenia. 3. W posiedzeniach mogą brać udział osoby zaproszone przez Przewodniczącego Komisji Rewizyjnej. 4. Pracami Komisji Rewizyjnej kieruje Przewodniczący bądź inna osoba przez niego upoważniona. 5. Przewodniczący prowadzi posiedzenie Komisji zgodnie z porządkiem obrad i czuwa nad jego zgodnością ze Statutem oraz niniejszym Regulaminem. §6 1. Komisja Rewizyjna podejmuje rozstrzygnięcia w formie uchwał. 2. Uchwały podejmowane są zwykłą większością głosów, przy obecności conajmniej 2 członków. 3. W przypadku równej ilości głosów decyduje głos Przewodniczącego. 4. W uzasadnionych, nie cierpiących zwłoki przypadkach, głosowanie może się odbyć w drodze ustalenia telefonicznego bądź korespondencyjnego. 5. Projekt uchwały powinien zawierać w szczególności: 1) tytuł uchwały, 2) podstawę prawną uzasadniającą podjęcie uchwały, 3) określenie zadań i w miarę możliwości środków na ich realizację, 123 Załącznik nr 4 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 4) termin wejścia w życie uchwały. 6. Uchwały oznacza się numerem posiedzenia Komisji Rewizyjnej, numerem uchwały według kolejności, wskazuje się rok i datę jej podjęcia. 7. Uchwały podpisuje Przewodniczący Komisji Rewizyjnej. §7 Komisja Rewizyjna przy wykonywaniu swoich kontrolnych funkcji, w przypadku wyjątkowo skomplikowanej kwestii, może skorzystać z usług specjalisty z danej dziedziny wiedzy, również spoza Stowarzyszenia. §8 1. Z posiedzenia Komisji Rewizyjnej sporządza się protokół, który podpisuje Przewodniczący i protokolant. Protokolanta wyznacza Przewodniczący. 2. Protokół zawiera w szczególności: 1) datę posiedzenia i jego miejsce, 2) porządek posiedzenia, 3) krótki opis przebiegu dyskusji, 4) wyniki głosowań, 5) numery i tytuły podjętych uchwał. 3. Do protokołu załącza się oryginały podjętych uchwał i listę obecności członków Komisji Rewizyjnej. 4. Komisja Rewizyjna prowadzi rejestr podjętych uchwał i wniosków. 5. Za prawidłowość dokumentacji odpowiada Przewodniczący Komisji Rewizyjnej. §9 1. Komisja Rewizyjna działa w oparciu o stałą siedzibę Stowarzyszenia. 2. Posiedzenia Komisji organizowane mogą być w różnych miejscach w zależności od potrzeb. 3. Obsługę Komisji Rewizyjnej zapewnia Zarząd Stowarzyszenia. § 10 Członkom Komisji Rewizyjnej przysługuje zwrot kosztów przejazdu, a także wydatków poniesionych w związku z realizacją wyznaczonych zadań. § 11 1. Sprawy dotyczące sposobu obradowania nie objęte niniejszym Regulaminem rozstrzyga Przewodniczący Komisji Rewizyjnej, zgodnie z postanowieniami Statutu i przyjętymi powszechnie zasadami obradowania. 2. Zmiana niniejszego Regulaminu może nastąpić na wniosek większości składu Komisji Rewizyjnej. 3. Zmiana Regulaminu następuje w formie uchwały Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia. 124 Załącznik nr 4 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania § 12 1. Regulamin został zaakceptowany przez Zarząd w dniu 15.12.2008 r. 2. Regulamin Komisji Rewizyjnej wchodzi w życie z chwilą jego uchwalenia przez Walne Zebranie Członków. 125 Załącznik nr 5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania REGULAMIN BIURA LGD STOWARZYSZENIA KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA Rozdział 1 Regulamin organizacyjny Biura Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania z siedzibą w Siedlisku określa organizację i zasady pracy Biura LGD zwanego dalej „Biurem”. Rozdział 2 Postanowienia ogólne §1 Siedzibą Biura jest miejscowość Siedlisko, a terenem jej działalności są gminy: Wschowa, Szlichtyngowa, Sława, Siedlisko, Otyń, Nowa Sól-gmina wiejska (z województwa lubuskiego), oraz Kotla (z województwa dolnośląskiego) §2 Bezpośredni, zwierzchni nadzór nad działalnością Biura sprawuje Zarząd Stowarzyszenia. Rozdział 3 Zadania Biura §3 Do zadań Biura należy w szczególności: 1. Bieżąca obsługa organów Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior - Lokalna Grupa Działania tj.: Zarządu, Rady, oraz Komisji Rewizyjnej, w tym przygotowanie i dokumentowanie posiedzeń. 2. Wykonywanie zadań przewidzianych Ustawą z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich z (Dz. U. Nr 64 poz. 427) oraz wydanymi Rozporządzeniami Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 126 Załącznik nr 5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 3. Realizacja Lokalnej Strategii Rozwoju w zakresie przewidzianym dla Biura. 4. Realizacja okresowych planów działania określonych przez Zarząd Stowarzyszenia 5. Wykonywanie innych poleceń Zarządu. Rozdział 4 Organizacja Biura §4 Dla zapewnienia prawidłowej organizacji pracy i realizacji zadań statutowych tworzy się następującą strukturę organizacyjną i stanowiska pracy: 1. 2. 3. 4. Prezes Zarządu Kierownik Biura LGD Pracownicy: - specjalista ds. projektów i aktywizacji - specjalista ds. koordynacji projektów W miarę potrzeb możliwe jest stworzenie innych stanowisk pracy lub zlecanie usług na zewnątrz. §5 1. Kierownik Biura sprawuje pieczę nad majątkiem i sprawami Stowarzyszenia w ramach jego umocowania, przy ścisłym przestrzeganiu przepisów prawa oraz postanowień statutu, uchwał Walnego Zebrania Członków oraz uchwał Zarządu i Rady Stowarzyszenia. 2. Szczegółowy zakres czynności Kierownika Biura oraz wymagane kwalifikacje na to stanowisko zawiera Załącznik nr 1 do niniejszego Regulaminu. §6 Pracownicy Biura zatrudniani są w postępowaniu konkursowym. Kompetencje i zakres obowiązków określa Załącznik nr 2 do niniejszego Regulaminu. §7 Wprowadza się ewidencję wyjść służbowych i prywatnych. §8 127 Załącznik nr 5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Zmiany w Regulaminie Biura LGD dokonuje Zarząd Stowarzyszenia w drodze Uchwały. §9 Regulamin wchodzi w życie z dniem podjęcia uchwały przez Zarząd Stowarzyszenia o jego nadaniu. 128 Załącznik nr 6 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania LISTA CZŁONKÓW STOWARZYSZENIA Sektor publiczny: 1. Gmina Kotla, jednostka samorządu terytorialnego, 2. Gmina Nowa Sól, jednostka samorządu terytorialnego, 3. Gmina Otyń, jednostka samorządu terytorialnego, 4. Gmina Siedlisko, jednostka samorządu terytorialnego, 5. Gmina Sława, jednostka samorządu terytorialnego, 6. Gmina Szlichtyngowa, jednostka samorządu terytorialnego, 7. Gmina Wschowa, jednostka samorządu terytorialnego, Sektor społeczny 8. Andrzej Balinowski, osoba fizyczna, 9. Paweł Bereżański, osoba fizyczna, 10. Powiatowa Rada Organizacji Pozarządowych, reprezentowana przez Renatę Chilarską, 11. Dorota Danielewicz, osoba fizyczna, 12. Elżbieta Dul, osoba fizyczna, 13. Halina Fendorf, osoba fizyczna, 14. Fundacja "Karolat", organizacja pozarządowa reprezentowana przez Michała Filipka, 15. Roma Gąsior, osoba fizyczna, 16. Barbara Gela-Rutkowska, osoba fizyczna, 17. Janina Gielec, osoba fizyczna, 18. Marta Gielec, osoba fizyczna, 19. Paweł Gulanowski, osoba fizyczna, 20. Danuta Haniszewska, osoba fizyczna, 21. Kamil Haniszewski, osoba fizyczna, 22. Halina Ignacik, osoba fizyczna, 23. Edward, Jabłoński osoba fizyczna, 24. Stowarzyszenie Odnowy Wsi oraz Zachowanie i Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, organizacja pozarządowa, reprezentant Jan Jaroszewicza, 25. Łukasz Jasiulaniec, osoba fizyczna, 26. Wioletta Kasperek, osoba fizyczna, 27. Ewa Konarska-Jóźwiak, osoba fizyczna, 28. Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego, reprezentowany przez Janusza Kordka, 29. Sylwester Kosiński, osoba fizyczna, 30. Kinga Kowalewska-Koziarska, osoba fizyczna, 31. Robert Koziarski, osoba fizyczna, 32. Stowarzyszenie Grochowice Zdrój, organizacja pozarządowa, reprezentowana przez Barbarę Kobielę, 33. Andrzej Ławniczek, osoba fizyczna, 34. Krzysztof Łuczak, osoba fizyczna, 35. Halina Malczewska, osoba fizyczna, 36. Magdalena Martyniuk-Nogalska, osoba fizyczna, 37. Anna Marut, osoba fizyczna, 38. Jolanta Mądra, osoba fizyczna, 39. Ireneusz Mieżowiec, osoba fizyczna, 129 Załącznik nr 6 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 40. Bożena Mikołajczak, osoba fizyczna, 41. Maria Miśkiewicz, osoba fizyczna, 42. Stowarzyszenie „ Z Głębi Serca”, organizacja pozarządowa, reprezentowana przez Dorotę Młodecką, 43. Janusz Owsiany, osoba fizyczna, 44. Halina Przybylska, osoba fizyczna, 45. Anna Rackiewicz, osoba fizyczna, 46. Eugenia Serek, osoba fizyczna, 47. Stanisław Serek, osoba fizyczna, 48. Tadeusz Skrzyczyński, osoba fizyczna, 49. Marcin Sobczak, osoba fizyczna, 50. Elżbieta Sowińska, osoba fizyczna, 51. Krzysztof Stachów, osoba fizyczna, 52. Marianna Stachurska, osoba fizyczna, 53. Helena Struniawska, osoba fizyczna, 54. Kamila Suchocka-Szperlik, osoba fizyczna, 55. Sławskie Stowarzyszenie Sołtysów, organizacja pozarządowa, reprezentant Agnieszka Szafer, 56. Waldemar Tietz, osoba fizyczna, 57. Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Otyńskiej, reprezentowane przez Piotra Trojanowskiego, 58. Monika Wardecka, osoba fizyczna, 59. Tatiana Wasielewska, osoba fizyczna, 60. Elżbieta Wicher, osoba fizyczna, 61. Maria Wilk, osoba fizyczna, 62. Kamila Wojnowska, osoba fizyczna, 63. Marcin Wojnowski, osoba fizyczna, 64. Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju Letniska Jodłów, organizacja pozarządowa, reprezentant Mirosław Wojtczak, 65. Kinga Wójcik, osoba fizyczna, 66. Dariusz Zieliński, osoba fizyczna, 67. Lidia Zwarycz, osoba fizyczna, 68. Henryk Wicher, osoba fizyczna, 69. Jadwiga Napieralska, osoba fizyczna, 70. Józef Debert, osoba fizyczna, Sektor gospodarczy: 71. P.H. „HENRY” Henryk Kłosowski, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 72. „MARTINUS” Marcin Kula, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 73. P.P.H.U. „DUL” Władysław Dul, przedstawiciel Tomasz Kurosz 74. Jarosław Litka, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. 75. P.U.H. „Józefów”, Ryszard Majer, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 76. SATIS-KOCHANEK, Ewa Święcka-Kochanek, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 77. Z.H.U. „JUX”, Jan Uruski, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 78. Browar EDI – Edward Wilk – Maria Wilk pełnomocnik osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, 79. Raphael-Catering Jakub Debert, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, 80. Bank Spółdzielczy w Nowej Soli, reprezentowany przez Ryszarda Żoka. 130 Załącznik nr 6 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 131 Załącznik nr 7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania LISTA CZŁONKÓW ORGANU DECYZYJNEGO Imię i Nazwisko 1. Paweł Bereżański 2. Jarosław Dykiel 3.Barbara Gela – Rutkowska Nazwa podmiotu Osoba fizyczna Jednostka Samorządu Terytorialnego osoba fizyczna Gmina Sektor Nowa Sól społeczny Nowa Sól publiczny Kotla społeczny 4. Krzysztof Grabka Jednostka Samorządu Terytorialnego Wschowa publiczny 5. Krzysztof Gruszewski Jednostka Samorządu Terytorialnego Sława publiczny 6.Łukasz Horbatowski Jednostka Samorządu Terytorialnego Kotla publiczny 7. Barbara Kobiela osoba fizyczna Kotla społeczny 8. Teresa Kaczmarek Jednostka Samorządu Terytorialnego Otyń publiczny 9. Janusz Kordek Lubuski Klub Żeglarski im. Mariusza Zaruskiego w Sławie Sława społeczny 10. Halina Malczewska Osoba fizyczna Otyń społeczny 11. Maria Miśkiewicz Osoba fizyczna Nowa Sól społeczny 12. Dorota Młodecka Stowarzyszenie Kotla " Z Głębi Serca" Osoba fizyczna Sława 13. Elżbieta Sowińska . 14. Dariusz Straus Jednostka Samorządu Terytorialnego Siedlisko społeczny społeczny publiczny 132 Załącznik nr 7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 15. Ewa Święcka-Kochanek 16. Jan Uruski SATISKOCHANEK Ewa Święcka Kochanek Z.H.U. „JUX” Otyń gospodarczy Nowa Sól gospodarczy 17. Jan Wardecki Jednostka Samorządu Terytorialnego Szlichtyngowa społeczny 18. Maria Wilk Browar „EDI” Edward Wilk Wschowa gospodarczy 19.Mirosław Wojtczak Stowarzyszenie Nowa Sól Wspierania Rozwoju Letniska Jodłów społeczny 133 Załącznik 16.2 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Miejsce na pieczątkę Rejestr przyjmowania wniosków Nabór (data rozpoczęcia – zakończenia) Lp. Znak sprawy (numer wniosku) Tytuł operacji Beneficjent (nazwa i adres) 1. 2. 3. 4. 134 Działanie Przyjmujący (data, podpis) Załącznik 16.3 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania STOWARZYSZENIE KRAINA LASÓW I JEZIOR – LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA Deklaracja bezstronności Ja niżej podpisany: …………………………………………………………………………… (imię i nazwisko oceniającego) niniejszym oświadczam, że: — w przypadku jeśli pozostaję w związku małżeńskim, faktycznym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej, pokrewieństwa lub powinowactwa w linii bocznej do drugiego stopnia lub jestem związana(y) z tytułu przysposobienia, opieki, kurateli z wnioskodawcą jego zastępcami prawnymi lub członkami władz osoby prawnej ubiegającej się o udzielenie dofinansowania zobowiązuję się do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie Przewodniczącego Rady i wycofania się z oceny danej operacji; — w przypadku jeśli przed upływem trzech lat do daty rozpoczęcia niniejszego posiedzenia Rady pozostawałam/em w stosunku pracy z wnioskodawcą lub byłam/em członkiem władz osoby prawnej ubiegającej się o dofinansowanie zobowiązuję się do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie Przewodniczącego Rady i wycofania się z oceny danej operacji; — w przypadku stwierdzenia faktu pozostawania z wnioskodawcą w takim stosunku prawnym lub faktycznym, że może to budzić uzasadnione wątpliwości co do mojej bezstronności zobowiązuję się do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie Przewodniczącego Rady i wycofania się z oceny danej operacji; — zobowiązuję się, że będę wypełniać moje obowiązki w sposób uczciwy i sprawiedliwy, zgodnie z posiadaną wiedzą. ………………………………………………… (miejscowość, dnia) …………………………………………………………… (podpis członka Rady 135 Załącznik 16.4 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Miejsce na pieczątkę NUMER WNIOSKU: KARTA OCENY zgodności operacji z Lokalną Strategią Rozwoju Krainy Lasów i Jezior KO nr Wersja 1.1 Strona 1 z 1 IMIĘ I NAZWISKO lub NAZWA WNIOSKODAWCY: NAZWA / TYTUŁ WNIOSKOWANEJ OPERACJI: DZIAŁANIE PROW 2007- 2013 W RAMACH WDRAŻANIA LSR Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Odnowa i rozwój wsi Małe projekty 1. Czy realizacja projektu / operacji przyczyni się do osiągnięcia celów ogólnych LSR? CO1: Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu CO2: Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie CO3: Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska CO4: Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie 2. Czy realizacja projektu / operacji przyczyni się do osiągnięcia celów szczegółowych LSR? CS1.1 CS2.1 CS3.1 CS4.1 CS1.2 CS3.2 CS4.2 CS1.3 3. Czy realizacja projektu / operacji jest zgodna z przedsięwzięciami zaplanowanymi w LSR? P1: Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior P2: Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi P3: Czyste środowisko wizytówką regionu P4: Rozwój potencjału społecznego w regionie UZASADNIENIE ZGODNOŚCI POJEKTU / OPERACJI Z ZAZNACZONYMI PRZEDSIĘWZIĘCIAMI W LSR: IMIĘ I NAZWISKO CZŁONKA RADY: Głosuję za uznaniem / nie uznaniem * operacji za zgodną z LSR (niepotrzebne skreślić) MIEJSCE: DATA: CZYTELNY PODPIS: PODPISY SEKRETARZY 1. 2. POSIEDZENIA RADY: 136 Załącznik 16.5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Miejsce na pieczęć LGD KO nr KARTA OCENY OPERACJI według lokalnych kryteriów wyboru Krainy Lasów i Jezior NUMER WNIOSKU: Wersja 1.1 Strona 1 z 1 IMIĘ I NAZWISKO lub NAZWA WNIOSKODAWCY: NAZWA / TYTUŁ WNIOSKOWANEJ OPERACJI: DZIAŁANIE PROW 2007- 2013 W RAMACH WDRAŻANIA LSR: „RÓŻNICOWANIE W KIERUNKU DZIAŁALNOŚCI NIEROLNICZEJ” NAZWA PRZEDSIĘWZIĘCIA W RAMACH LSR: 1. 2 3. 4. LOKALNE KRYTERIA WYBORU Zasięg oddziaływania operacji Realizacja celów LSR Wykorzystanie lokalnych zasobów Innowacyjność OCENA SUMA PUNKTÓW IMIĘ I NAZWISKO CZŁONKA RADY: MIEJSCE: DATA: PODPISY SEKRETARZY POSIEDZENIA RADY: 1. CZYTELNY PODPIS: 2. INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA KARTY: Pola zaciemnione wypełnia biuro LGD, pola białe wypełnia oceniający. Pola białe wypełnia Członek Rady biorący udział w ocenie zgodności wg Lokalnych Kryteriów Wyboru: a. Kartę należy wypełnić piórem lub długopisem. b. Wszystkie rubryki muszą być wypełnione. c. W punktach od 1 do 4 należy wpisać przyznaną liczbę punktów. d. Nie wpisanie imienia, nazwiska, miejsca, daty i czytelnego podpisu skutkuje nieważnością karty. 137 Załącznik 16.5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Miejsce na pieczęć LGD NUMER WNIOSKU: KARTA OCENY OPERACJI Wersja 1.1 według lokalnych kryteriów wyboru Strona 1 z 1 Krainy Lasów i Jezior IMIĘ I NAZWISKO lub NAZWA WNIOSKODAWCY: NAZWA / TYTUŁ WNIOSKOWANEJ OPERACJI: DZIAŁANIE PROW 2007- 2013 W RAMACH WDRAŻANIA LSR: NAZWA PRZEDSIĘWZIĘCIA W RAMACH LSR: „MAŁE PROJEKTY” LOKALNE KRYTERIA WYBORU Realizacja celów LSR 1. Udział partnerów w realizacji operacji 2. Ukierunkowanie projektu 3. Wykorzystanie lokalnych zasobów 4. Rozwój potencjału społeczno – gospodarczego podmiotów 5. Jakość wniosku 6. Innowacyjność 7. Promocja obszaru 8. SUMA PUNKTÓW IMIĘ I NAZWISKO CZŁONKA RADY: MIEJSC E: PODPISY SEKRETARZY POSIEDZENIA RADY: DATA: 1. OCENA CZYTELNY PODPIS: 2. INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA KARTY: Pola zacienione wypełnia biuro LGD, pola białe wypełnia oceniający. Pola białe wypełnia Członek Rady biorący udział w ocenie zgodności wg Lokalnych Kryteriów Wyboru: a. Kartę należy wypełnić piórem lub długopisem. b. Wszystkie rubryki muszą być wypełnione. c. W punktach od 1 do 8 należy wpisać przyznaną liczbę punktów. d. Nie wpisanie imienia, nazwiska, miejsca, daty i czytelnego podpisu skutkuje nieważnością karty. 138 Miejsce na pieczęć LGD Załącznik 16.5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania KO nr KARTA OCENY OPERACJI Wersja 1.1 według lokalnych kryteriów wyboru Krainy Lasów i Jezior Strona 1 z 1 NUMER WNIOSKU: IMIĘ I NAZWISKO lub NAZWA WNIOSKODAWCY: NAZWA / TYTUŁ WNIOSKOWANEJ OPERACJI: DZIAŁANIE PROW 2007- 2013 W RAMACH WDRAŻANIA LSR: NAZWA PRZEDSIĘWZIĘCIA W RAMACH LSR: „TWORZENIE I ROZWÓJ MIKROPRZEDSIĘBIORSTW” LOKALNE KRYTERIA WYBORU 1. Zasięg oddziaływania operacji 2. Realizacja celów LSR 3. Wykorzystanie lokalnych zasobów 4. Innowacyjność SUMA PUNKTÓW IMIĘ I NAZWISKO CZŁONKA RADY: MIEJSCE DATA: PODPISY SEKRETARZY POSIEDZENIA RADY: 1. OCENA CZYTELNY PODPIS: 2. INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA KARTY: Pola zaciemnione wypełnia biuro LGD, pola białe wypełnia oceniający. Pola białe wypełnia Członek Rady biorący udział w ocenie zgodności wg Lokalnych Kryteriów Wyboru: a. Kartę należy wypełnić piórem lub długopisem. b. Wszystkie rubryki muszą być wypełnione. c. W punktach od 1 do 4 należy wpisać przyznaną liczbę punktów. d. Nie wpisanie imienia, nazwiska, miejsca, daty i czytelnego podpisu skutkuje nieważnością karty. 139 Załącznik 16.5 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Miejsce na pieczęć LGD NUMER WNIOSKU: KO nr KARTA OCENY OPERACJI Wersja 1.1 według lokalnych kryteriów wyboru Strona 1 z 1 Krainy Lasów i Jezior IMIĘ I NAZWISKO lub NAZWA WNIOSKODAWCY: NAZWA / TYTUŁ WNIOSKOWANEJ OPERACJI: DZIAŁANIE PROW 2007- 2013 W RAMACH WDRAŻANIA LSR: NAZWA PRZEDSIĘWZIĘCIA W RAMACH LSR: „ODNOWA I ROZWÓJ WSI” LOKALNE KRYTERIA WYBORU Doświadczenie wnioskodawcy 1. Zasięg oddziaływania operacji 2. Trwałość operacji 3. Innowacyjność 4. Promocja obszaru 5. SUMA PUNKTÓW IMIĘ I NAZWISKO CZŁONKA RADY: MIEJSC E: PODPISY SEKRETARZY POSIEDZENIA RADY DATA: 1. OCENA CZYTELNY PODPIS: 2. INSTRUKCJA WYPEŁNIANIA KARTY: Pola zaciemnione wypełnia biuro LGD, pola białe wypełnia oceniający. Pola białe wypełnia Członek Rady biorący udział w ocenie zgodności wg Lokalnych Kryteriów Wyboru: a. Kartę należy wypełnić piórem lub długopisem. b. Wszystkie rubryki muszą być wypełnione. c. W punktach od 1 do 5 należy wpisać przyznaną liczbę punktów. Nie wpisanie imienia, nazwiska, miejsca, daty i czytelnego podpisu skutkuje nieważnością karty 140 Załącznik 16.6 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Miejsce na pieczątkę NUMER WNIOSKU: WNIOSEK O PONOWNE ROZPATRZENIE WNIOSKU O DOFINANSOWANIE OPERACJI WoPRW nr 1 Wersja 1.1 Strona 1 z 1 IMIĘ I NAZWISKO lub NAZWA WNIOSKODAWCY: NAZWA / TYTUŁ WNIOSKOWANEJ OPERACJI: DZIAŁANIE PROW 2007- 2013 W RAMACH WDRAŻANIA LSR Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Odnowa i rozwój wsi Małe projekty UZASADNIENIE DLA WSZCZĘCIA PROCEDURY ODWOŁAWCZEJ: IMIĘ I NAZWISKO / NAZWA WNIOSKODAWCY: ADRES ZAMIESZKANIA / SIEDZIBY WNIOSKODAWCY: ADRES KORESPONDENCYJNY (jeżeli inny niż wskazany powyżej): TELEFON KONTAKTOWY WNIOSKODAWCY: ADRES E-MAIL WNIOSKODAWCY: WNOSZĘ O PONOWNE ROZPATRZENIE PRZEZ ORGAN DECYZYJNY LGD WNIOSKU O DOFINANSOWANIE OPERACJI MIEJSCE: DATA: CZYTELNY PODPIS: POTWIERDZENIE ZŁOŻENIA WNIOSKU DATA: CZYTELNY W BIURZE LGD PRZEZ PERSONEL PODPIS: BIURA 141 Załącznik 16.7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania (Podpis) Ankieta monitorująca realizację operacji w ramach działania objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 ZALECENIA OGÓLNE 1.Beneficjent czytelnie wypełnia wyłącznie białe pola ankiety. W sytuacji, kiedy dane pole nie dotyczy Beneficjenta, należy wstawić kreskę. 2. Ankietę monitorującą Beneficjent wypełnia na podstawie danych z wniosku o przyznanie pomocy, umowy o przyznanie pomocy oraz wniosku o płatność (uwzględniając ewentualne uzupełnienia dokonane na wezwanie instytucji wdrażających – Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego/Dolnośląskiego lub Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa). 3. Ankietę monitorującą należy złożyć w wersji papierowej do Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania. I. INFORMACJE DOTYCZĄCE BENEFICJENTA Numer identyfikacyjny beneficjenta nadany przez ARIMR (zgodnie z wnioskiem o przyznanie pomocy) Imię i nazwisko/ Nazwa beneficjenta (zgodnie z wnioskiem o przyznanie pomocy) Adres / Siedziba beneficjenta pomocy (zgodnie z wnioskiem o przyznanie pomocy) Imię (imiona), nazwisko osoby uprawnionej do kontaktu (zgodnie z wnioskiem o płatność końcową) Numer telefonu i adres osoby uprawnionej do kontaktu (zgodnie z wnioskiem o płatność końcową) II. INFORMACJE OGÓLNE DOTYCZĄCE OPERACJI Nazwa działania Odnowa i rozwój wsi Małe projekty Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Tytuł operacji (zgodnie z umową o przyznanie pomocy) 142 Załącznik 16.7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Numer umowy Okres realizacji operacji Data rozpoczęcia (termin złożenia wniosku o przyznanie pomocy do LGD) Data zakończenia ( termin złożenia wniosku o płatność końcową) Opis operacji (Należy opisać główny zakres operacji np. ilość i rodzaj nabytych środków trwałych, ilość wybudowanych, wyremontowanych obiektów budowlanych, ilość przeprowadzonych szkoleń i w jakim zakresie, ilość zorganizowanych imprez. W tym punkcie należy również opisać problemy napotkane w trakcie realizacji operacji, np. aneksowanie umowy) III. INFORMACJE DOTYCZĄCE OTRZYMANEJ POMOCY NA REALIZACJĘ OPERACJI Wartość całkowita zrealizowanej operacji (zgodnie z wnioskiem o płatność końcową) Wnioskowana kwota dofinansowania na realizację operacji (zgodnie z wnioskiem o przyznanie pomocy złożonym w LGD) Kwota przyznanej pomocy zgodnie z zawartą umową Kwota płatności ostatecznej Data otrzymania płatności ostatecznej IV. INFORMACJE DOTYCZĄCE ZREALIZOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ, CELÓW OGÓLNYCH I SZCZEGÓŁOWYCH ORAZ OSIĄGNIĘTYCH WSKAŹNIKÓW PRODUKTÓW I REZULTATÓW Należy wskazać, wypełniając kolumnę „wartość” , które wskaźniki produktu i rezultatu zostały osiągnięte w wyniku realizacji operacji poprzez podanie ich wartości (dla roku, którego dotyczy ankieta). 143 Załącznik 16.7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Stopień realizacji celu ogólnego I Wskaźnik dla celu ogólnego I: Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu Cel ogólny 1: Stworzenie oferty turystycznej w oparciu o zasoby i specyfikę regionu Przedsięwzięcie I: Znana i zintegrowana turystycznie Kraina Lasów i Jezior Cele szczegółowe: Wskaźniki produktu: 1.1 Rozwój infrastruktury i bazy turystycznej i rekreacyjnej - liczba szlaków, tras, ścieżek(szt.) 1.2 Rewitalizacja miejsc historycznoturystycznych zabytków 1.3 Tworzenie wizerunku i promocja regionu - liczba zrealizowanych i wyposażonych punktów małej infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej (szt.) - liczba obiektów turystycznych i rekreacyjno sportowych - liczba odnowionych i oznakowanych miejsc historycznoturystycznych i zabytków(szt.) - liczba imprez historyczno – kulturowych (szt.) - liczba nakładu wydawnictw promujących region(szt.) -liczba targów z udziałem przedstawicieli LGD Wartość Wskaźniki rezultatu: Wartość - wzrost długości odpowiednio oznakowanych szlaków, tras, ścieżek (km) - wzrost liczby ofert turystycznych, historycznych i kulturowych (szt.) Wskaźniki oddziaływania Wartość - wzrost turystycznych obiektów zakwaterowania - ilość zidentyfokowanych produktów wykonywanych metodą tradycyją -wzrost liczby udostępnionych obiektów przyrodniczohistorycznych zabytkowych, - wzrost liczby osób uczestniczących w imprezach, - wzrost liczby osób poinformowany ch o regionie , - wzrost ilości podmiotów promujących region Stopień realizacji celu ogólnego II Wskaźnik dla celu ogólnego II „Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie” Cel ogólny 2: Wzrost poziomu zasobności mieszkańców w regionie Przedsięwzięcie II: Promocja mikroprzedsiębiorczości i pozarolniczych miejsc pracy na wsi 144 Załącznik 16.7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania Cele szczegółowe: Wskaźniki produktu: 2.1 Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości - liczba udzielonego doradztwa dla Wartość Wskaźniki rezultatu: Wartość - wzrost liczby osób które uzyskały wiedzę w zakresie składania wniosków ,mikroprzedsięb iorczości i działalności pozarolniczej - liczba wybudowanych, przebudowanych, wyremontowanyc h, wyposażonych obiektów w ramach prowadzonej działalności gospodarzcej Wskaźniki oddziaływania Wartość - wzrost ilości podmiotów gospodarczych, -wzrost dochodu dla ludności (zł) - wzrost liczby utworzonych miejsc pracy w mikroprzedsiębi orczości, - wzrost liczby pozarolniczych źródeł dochodu Stopień realizacji celu ogólnego III Wskaźnik dla celu ogólnego III Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska Cel ogólny 3: Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska Cele szczegółowe: Przedsięwzięcie III: Czyste środowisko wizytówką regionu Wskaźniki produktu: 3.1 Podniesienie świadomości ekologicznej oraz promocja wykorzystania energii odnawialnych - liczba wydarzeń z zakresu energii odnawialnych (szt.) - nakład wydawnictw edukacyjnych (szt.) 3.2 Upowszechnienie wiedzy o zasobach przyrodniczych - liczba zajęć przyrodniczo – dydaktycznych Wartość Wskaźniki rezultatu: Wartość - wzrost liczby osób przeszkolonych które uzyskały wiedzę o ochronie środowiska - wzrost liczby odbiorców publikacji edukacyjnych - wzrost liczby uczestników zajęć przyrodniczodydaktycznych (szt) Wskaźniki oddziaływania Wartość - wzrost inwestycji związanych ze zrównowarzonym wykorzysta niem ochrony środowiska realizowanymi przez j.s.t. - wzrost recyklingu (%) - wzrost liczby osób segregujących odpady (%) Stopień realizacji celu ogólnego IV Wskaźnik dla celu ogólnego IV Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie Cel ogólny 4: Wzrost integracji i potencjału społecznego w regionie Cele szczegółowe: Przedsięwzięcie IV: Rozwój potencjału społecznego w regionie Wskaźniki produktu: Wartość Wskaźniki rezultatu: Wartość Wskaźniki oddziaływania Wartość 145 Załącznik 16.7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania 4.1 Współdziałanie gmin i społeczności w regionie 4.2 Wsparcie inicjatyw wiejskich i organizacji pozarządowych V. - liczba imprez regionalnych integrujących mieszkańców LGD, - liczba zmodernizowanyc h świetlic wiejskich, - wzrost liczby osób korzystających ze świetlic wiejskich, - wzrost liczby osób poinformowany ch o LGD i LSR - liczba odwiedzin serwisu internetowego www.klj.org.pl - liczba szkoleń dla członków, partnerów LGD PROW i LSR, - liczba udzielonego doradztwa dla sektora społecznego - wzrost liczby osób , które uzyskały wiedzę o PROW, LSR - wzrost liczby nowych członków LGD, -wzrost liczby wniosków składanych przez sektor społeczny - wzrost liczby osób biorących udział w wyborach (%) Grupy docelowe zrealizowanej operacji (grupa odbiorców, do których skierowany jest projekt). organizacje pozarządowe przedsiębiorcy (sektor gospodarczy) lokalni liderzy jednostki administracji publicznej organizacje i grupy nieformalne osoby dorosłe osoby starsze dzieci i młodzież VI. - wzrost liczby organizacji pozarządowych rolnicy i domownicy turyści świadczeniobiorcy usług pozarolniczych członkowie społeczności lokalnej kobiety mężczyźni bezrobotni inni.................................................... SPOSÓB ROZPOWSZECHNIANIA INFORMACJI O OTRZYMANEJ POMOCY (należy opisać w jaki sposób rozpowszechniane były informacje o otrzymaniu pomocy z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Wdrażania Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Lokalnej Grupy Działania Bory Dolnośląskie) 146 Załącznik 16.7 do Lokalnej Strategii Rozwoju Stowarzyszenia Kraina Lasów i Jezior – Lokalna Grupa Działania VII. PROSZĘ OKREŚLIĆ, CZY W RAMACH REALIZACJI OPERACJI POWSTAŁA WARTOŚĆ DODANA PROJEKTU, KTÓRA WYNIKA Z PRZEBIEGU I REALIZACJI OPERACJI I JEST ZWIĄZANA Z OSIĄGNIĘCIEM DODATKOWYCH REZULTATÓW, NIE WYNIKAJĄCYCH BEZPOŚREDNIO Z CELÓW PROJEKTU I Z JEGO DZIAŁAŃ, np. utworzenie nowych miejsc pracy, dostarczenie nowych usług, zwiększenie liczby osób mających dostęp do szkoleń, itp. VIII. Czy będziecie Państwo zainteresowani złożeniem kolejnego wniosku. Jeśli tak, to jaki typ operacji IX. OŚWIADCZENIE BENEFICJENTA Oświadczam, że informacje zawarte w niniejszej ankiecie są zgodne z prawdą. Data: Podpis: 147