Wypadek przy pracy

Wypadek przy pracy
oprac. Tom asz A. Winiarczyk
podstawa prawna
–
ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.) zwana ustawą wypadkową
– ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy
– ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 7 stycznia 2009 r.
w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy
definicja – art. 3 ust. 1
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz
lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń
przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy,
nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą
pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
rozbiór definicji
– nagłość zdarzenia
– przyczyna zewnętrzna
– spowodowanie urazu lub śmierci
– związek z pracą
definicja – art. 3 ust. 2
Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie,
traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek
spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem
powierzonych mu zadań;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
definicja – art. 3 ust. 3
Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć,
które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas:
1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą stypendium sportowe;
2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub
tymczasowego aresztowania;
3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
3a) (uchylony);
4) odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy
przez osobę pobierającą stypendium w okresie odbywania tego szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub
przygotowania zawodowego w miejscu pracy na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez
inny podmiot kierujący;
5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych oraz przez inną osobę
traktowaną na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na rzecz
tych spółdzielni;
6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której
zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie
usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o
systemie ubezpieczeń społecznych;
9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu działalności pozarolniczej w
rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami
duszpasterskimi lub zakonnymi;
11) odbywania służby zastępczej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających stypendium;
13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której
zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została
zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę
na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy;
14) pełnienia przez funkcjonariusza celnego obowiązków służbowych.
wypadek śmiertelny – art. 3 ust. 4
Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie
nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
wypadek ciężki – art. 3 ust. 5
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie
ciała, takie jak:
– utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój
zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu,
– a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub
częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie
ciała.
wypadek zbiorowy – art. 3 ust. 6
Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia
uległy co najmniej dwie osoby.
uraz
– uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego
– z urazem utożsamiana jest czasowa niezdolność do pracy związana z wypadkiem przy pracy lub
chorobą zawodową
– podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy jest również niezdolność do pracy
z powodu choroby będącej konsekwencją tego zdarzenia
– za wypadek przy pracy może być uznane zdarzenie niebędące przyczyną czasowej niezdolności
do pracy, ale powodujące uraz u poszkodowanego (np. skaleczenie)
nagłość zdarzenia
– ma miejsce wówczas, gdy występuje w ciągu jednej dniówki roboczej, włącznie z drogą do pracy
i z pracy
W wyroku z dnia 30 czerwca 1999 r. (sygn. akt II UKN 24/99, OSNP 2000/18/697) Sąd Najwyższy
wyjaśnił, że zdarzenie będące istotnym zewnętrznym czynnikiem wywołującym negatywną
reakcję organizmu i stanowiące przyczynę wypadku przy pracy, posiada cechę nagłości tylko
wtedy, gdy przebiega w czasie nie dłuższym niż trwanie dnia pracy.
W wyroku z dnia 18 marca 1999 r. (sygn. akt II UKN 523/98, OSNP 2000/10/396) Sąd Najwyższy
stwierdził, że nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie, którego następstwa chorobowe
występują po okresie znacznie przekraczającym jedną dniówkę roboczą.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1997 r. (sygn. akt II UKN 115/97, OSNP 1998/5/159)
uznano, że dla oceny, czy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, nie ma znaczenia data, w której
poszkodowany zgłosił się do lekarza oraz symbol choroby umieszczony na zwolnieniu
lekarskim.
przyczyna zewnętrzna
– może to być każdy czynnik pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny w istniejących warunkach - wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia
pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18
sierpnia 1999 r. (sygn. akt II UKN 87/99, OSNP 2000/20/760)
– zdarzenia wywołane przez choroby ubezpieczonego nie mogą być uznane za przyczyny
zewnętrzne, gdyż jako przyczyny wewnętrzne spowodowane przez niedomagania organizmu
ubezpieczonego, eliminują uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 1977 r. (III PRN 17/77, LexPolonica),
„także inna przyczyna zewnętrzna, pozostająca w związku z pracą, o ile spowodowała, bądź w
istotnym stopniu wpłynęła na wystąpienie zawału serca u pracownika, uzasadnia uznanie tego
zdarzenia za wypadek przy pracy, chociażby stan ten łączył się także z przyczyną wewnętrzną,
tkwiącą w organizmie tego pracownika. Nadmierny wysiłek fizyczny w czasie pracy
pracownika cierpiącego na samoistne schorzenia serca, może również uzasadniać uznanie tego
zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli wysiłek ten był choćby tylko jedną z zasadniczych
przyczyn wystąpienia zawału serca, bądź też wpłynął istotnie na przyspieszenie zawału.”
W myśl wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1997 r. (sygn. akt II UKN 85/96, OSNP
1997/19/386) przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być wykonywanie codziennych
obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia
samoistnej choroby pracownika.
– przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy mogą być urazy mechaniczne, chemiczne,
spowodowane przez narzędzia pracy, działanie zbyt wysokich, bądź niskich temperatur, działanie
energii elektrycznej, często czynności samego pracownika, jego nadmierny wysiłek.
dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na podstawie aktualnego okresowego
zaświadczenia lekarskiego, zawierającego obiektywnie błędną ocenę jego zdolności
do pracy, stanowi zewnętrzną przyczynę wypadku w rozumieniu ustawy wypadkowej (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1999 r., sygn. akt II UKN 208/99, OSNP 2001/5/172)
dopuszczenie pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku na podstawie
aktualnego okresowego orzeczenia lekarskiego, które było oczywiście błędne stanowi
przyczynę zewnętrzną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 1999 r., sygn. akt II UKN
89/99, OSNP 2000/20/762)
W wyroku 7 lutego 2006 r. (sygn. akt I UK 192/05, M.P.Pr. 2006/5/269) Sąd Najwyższy stwierdził, że
w związku z ustanowionym w art. 229 § 4 K.p. zakazem dopuszczenia pracownika do pracy bez
aktualnego orzeczenia lekarskiego, za zewnętrzną przyczynę wypadku można przyjąć
dopuszczenie do pracy bez przeprowadzenia badań kontrolnych lub na podstawie
orzeczenia
lekarskiego
wydanego
po
upływie
terminu
obowiązującego
do przeprowadzenia tych badań albo w przypadku oczywistej błędności tego orzeczenia
– fakt zdenerwowania u ubezpieczonego nie może być uznany za przyczynę zewnętrzną w sytuacji,
gdy jest to spowodowane osobistymi odczuciami pracownika, a stres nie przekracza przeciętnej
porcji w określonej sytuacji
o zdarzenie to jest traktowane w takiej sytuacji jako spowodowane nagłą reakcją ubezpieczonego,
wynikającą z braku odporności na stres.
W wyroku z dnia 22 czerwca 1977 r. (III PRN 12/77, OSNCP 1977 r. nr 12 poz. 248) Sąd Najwyższy
stwierdził, że „nie można nadać charakteru przyczyny zewnętrznej w rozumieniu art. 6 ustawy z
dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
samemu faktowi zdenerwowania, spowodowanego nieodpowiadającym życzeniom pracownika
przesunięciem go do innej pracy.”
Sąd Najwyższy podkreślał, że stres jest elementem obowiązków pracowniczych i może być uznany za
przyczynę zewnętrzną tylko wtedy, gdy jest to stres przekraczający typowe warunki pracy
(wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 407/97, OSNAPiUS 1998 r. nr 21
poz. 644).
związek z pracą
Nie musi to być związek przyczynowy, a jedynie związek adekwatny, co potwierdził Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 11 sierpnia 1994 r. (sygn. akt II PRN 1/94, OSNP 1995/3/34).
– Sąd wyjaśnił, że związek zdarzenia z pracą istnieje wówczas, gdy zdarzenie nastąpiło
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności
wchodzących w zakres jego obowiązków albo poleceń przełożonych, względnie podczas
lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności w interesie zakładu pracy bez
polecenia i bez związku tego działania z normalnymi obowiązkami i w czasie pozostawania
pracownika w dyspozycji zakładu pracy.
W doktrynie i orzecznictwie ukształtował się pogląd, że związek ten nie musi przejawiać się jako
związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § 1 K.c., co oznacza, że praca nie musi być przyczyną
zdarzenia.
Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
W myśl art. 5 ustawy wypadkowej, ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy jakiemu
uległ pracownik, następuje w trybie określonym przepisami Kodeksu pracy (art. 234).
Pracownik, który uległ wypadkowi, powinien - jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala - niezwłocznie
poinformować o zdarzeniu swojego przełożonego. Natomiast zadaniem pracodawcy jest ustalenie czy
zaistniałe zdarzenie jest wypadkiem przy pracy oraz zbadanie przyczyn tego wypadku.
Pracodawca ma obowiązek:
– podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie,
– zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku,
– zabezpieczyć miejsce wypadku,
– ustalić w przewidzianym trybie okoliczności przyczyny wypadku w oparciu o przepisy
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn
wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870),
– zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom,
– niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym,
ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał takie
skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy,
– prowadzić rejestr wypadków przy pracy.
Obowiązek informacyjny pracodawcy w związku z zaistniałym wypadkiem przy pracy
Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o
śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który
wywołał takie skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
–
–
–
niezwłoczne zawiadomienie rozumie się czas niezbędny na przekazanie informacji o wypadku (bez zbędnej zwłoki)
głównym celem zawiadomienia o wypadku jest zapewnienie odpowiednim organom możliwości zbadania
wypadku bezpośrednio po jego wystąpieniu
właściwym inspektorem pracy jest inspektor okręgowego inspektoratu pracy obejmującego właściwością
miejscową zakład pracy, w którym zdarzył się wypadek.
Naruszenie obowiązku powiadomienia odpowiednich organów o zdarzeniu, stanowi:
wykroczenie przeciwko prawom pracownika - jeżeli jest nieumyślne (art. 283 § 2 pkt 6 KP)
albo
przestępstwo - jeśli czyn popełniono z winy umyślnej (art. 221 KK).
Forma zawiadomienia inspekcji nie jest określona przepisami prawa pracy.
Z treści zawiadomienia powinno wynikać gdzie i kiedy miało miejsce zdarzenie, na czym polegało
oraz kto został poszkodowany.
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce
wypadku w sposób wykluczający:
– dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
– uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w
związku z wypadkiem zostały wstrzymane,
– dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również
zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają
odtworzyć jego okoliczności.
Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub na dokonanie zmian w miejscu
wypadku wyraża pracodawca w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin
miejsca wypadku oraz po sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku
(zamiast szkicu lub fotografii może być wykonane nagranie kamerą video).
Jeżeli zabezpieczenia miejsca wypadku pracodawca dokonał po uzgodnieniu z właściwym inspektorem
pracy i prokuratorem (w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego),
wówczas zgoda pracodawcy na uruchomienie maszyn lub wprowadzenie zmian wymaga akceptacji
odpowiedniego organu.
Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody, o której mowa, jest dopuszczalne,
jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu
niebezpieczeństwu.
zespół powypadkowy
Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w
skład którego wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor
pracy.
U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego
zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników
posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp.
Jeżeli pracodawca nie może utworzyć zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu
na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół, w skład
którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.
wypadek na terenie innego zakładu pracy
Jeżeli wypadek miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje
zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego pracownika, w obecności przedstawiciela
pracodawcy, na którego terenie miał miejsce wypadek
Pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym została poszkodowana osoba niebędąca jego
pracownikiem, jest obowiązany w szczególności:
–
zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu,
–
zabezpieczyć miejsce wypadku,
–
zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego,
–
udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy
zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku.
Na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek,
może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie dokumentację powypadkową przekazać pracodawcy
poszkodowanego pracownika.
Zespół powypadkowy jest obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku
niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku.
Zespół powypadkowy obowiązany jest:
–
–
–
–
–
–
–
dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych,
stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które
mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku - jeżeli jest to konieczne,
wysłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala oraz zebrać informacje
dotyczące wypadku od świadków wypadku,
zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do
oceny rodzaju i skutków wypadku,
zebrać inne dowody dotyczące wypadku,
dokonać prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej,
określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka
zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż
w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności
i przyczyn wypadku przy pracy (dalej protokół powypadkowy).
Jeżeli ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku nastąpi w terminie późniejszym wskutek
uzasadnionych przeszkód lub trudności, to przyczyny tego opóźnienia należy podać w treści protokołu
powypadkowego.
Należy zaznaczyć, że przekroczenie terminu uzasadniają jedynie okoliczności uniemożliwiające jego
sporządzenie, do których należy np. stan zdrowia poszkodowanego.
Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy i wraz
z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia.
Członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego zdanie odrębne,
które powinien uzasadnić.
W przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego o treści protokołu
powypadkowego decyduje pracodawca.
Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu
powypadkowego przed jego zatwierdzeniem przez pracodawcę.
Poszkodowany ma prawo do:
– zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym
zespół powypadkowy jest obowiązany pouczyć poszkodowanego,
– wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów oraz kopii.
W razie wypadku śmiertelnego (lub zgonu poszkodowanego przed sporządzeniem protokołu), zespół
powypadkowy zapoznaje z treścią protokołu powypadkowego członków rodziny zmarłego pracownika
oraz poucza ich o prawie zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole
powypadkowym.
Jeśli w protokole powypadkowym zespół uznał, że zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy albo
że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń
przysługujących z tytułu wypadku, stanowisko takie wymaga szczegółowego uzasadnienia
i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.
protokół powypadkowy – załączniki
Do protokołu należy dołączyć wszystkie dokumenty będące podstawą dokonanych ustaleń, tj.:
– zapis wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku,
– inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku,
– w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów, szkice lub fotografie
miejsca wypadku,
– odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego (jeżeli było złożone)
– oraz uwagi i zastrzeżenia poszkodowanego (lub członków rodziny zmarłego pracownika) stanowiące integralną część protokołu powypadkowego.
Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego
sporządzenia.
Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub
członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika albo protokół powypadkowy nie odpowiada
warunkom określonym w rozporządzeniu, pracodawca zwraca niezatwierdzony protokół
powypadkowy, w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go przez zespół powypadkowy.
W razie wniesienia zastrzeżeń do protokołu, zespół powypadkowy po dokonaniu wyjaśnień
i uzupełnień sporządza, nie później niż w terminie 5 dni, nowy protokół powypadkowy, dołączając
do niego protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
W przypadku, gdy wypadek miał miejsce na terenie innego zakładu pracy, protokół powypadkowy
zatwierdza pracodawca poszkodowanego pracownika.
Zatwierdzony protokół powypadkowy, zawierający pouczenie o przysługujących środkach
odwoławczych, pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi (w razie wypadku
śmiertelnego - członkom rodziny pracownika).
Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca
niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy.
Inspekcja pracy jest uprawniona m.in. do nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów dotyczących
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz do nakazania ustalenia, w określonym terminie,
okoliczności i przyczyn wypadku.
Wynika to z treści art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 11 pkt 6 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji
Pracy (Dz. U. nr 89, poz. 589 z późn. zm.).
W związku z tym właściwy inspektor pracy może zwrócić pracodawcy protokół powypadkowy
dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne
ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku, jeżeli protokół zawiera ustalenia naruszające uprawnienia
pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne.
Na podstawie zatwierdzonego protokołu powypadkowego, w którym stwierdzono, że wypadek jest
wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy, należy
sporządzić statystyczną kartę wypadku przy pracy.
Wzór karty został określony przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7
stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. nr 14, poz. 80).
statystyczna karta wypadku przy pracy
Część I statystycznej karty pracodawca sporządza nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia,
w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy, a następnie przekazuje w terminie do 15 dnia
roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym zatwierdzono protokół.
statystyczna karta wypadku przy pracy
Część II (uzupełniającą) statystycznej karty sporządza się w terminie umożliwiającym zachowanie
terminu jej przekazania, tj. nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu
powypadkowego.
Statystyczną kartę przekazuje się w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu
Statystycznego lub oryginał sporządzony w formie pisemnej do Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy.
rejestr wypadków
Stosownie do art. 234 § 3 K.p. oraz § 16 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r.
w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870),
pracodawca jest obowiązany do prowadzenia rejestru wypadków przy pracy na podstawie
wszystkich protokołów powypadkowych
Rejestr wypadków – powinien zawierać:
– imię i nazwisko poszkodowanego,
– miejsce i datę wypadku,
– informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego,
– datę sporządzenia protokołu powypadkowego,
– stwierdzenie czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,
– datę przekazania do ZUS wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy,
– liczbę dni niezdolności do pracy,
– inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest
celowe, w tym wnioski i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.
Pracodawca jest obowiązany przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku
1
przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat (art. 234 § 3 K.p.).
postępowanie odwoławcze
Pracownik (lub w razie wypadku śmiertelnego - jego rodzina) może wnieść odwołanie od ustaleń
protokołu powypadkowego do sądu pracy.
Prawo to przysługuje pracownikowi wówczas, gdy ma w tym interes prawny, np. gdy od wyników
ustaleń okoliczności i przyczyn wypadku zależy prawo do świadczeń lub odpowiedzialność
porządkowa pracownika, a także wówczas, gdy pracownikowi zarzucono winę polegającą na
naruszeniu obowiązujących przepisów bhp.
interes prawny w postępowaniu odwoławczym ws. wypadku
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1994 r. (sygn. akt II PZP 1/94, OSNP
1994/6/96): „Pracownikowi, który nie dochodzi roszczeń odszkodowawczych bądź rentowych (...), ale
ma interes prawny w ustaleniu, że określone zdarzenie było wypadkiem przy pracy lub zaistniało
w okolicznościach nie pozbawiających go roszczeń (...) - a ustalenia te decydują o jego prawach
i związanych z nimi ewentualnie w przyszłości roszczeniach - przysługuje prawo wystąpienia do sądu
rejonowego - sądu pracy z powództwem o ustalenie i sprostowanie protokołu powypadkowego na
podstawie art. 189 K.p.c.”
interes prawny w postępowaniu odwoławczym ws. wypadku
W wyroku z dnia 21 czerwca 2001 r. (sygn. akt II UKN 425/00, OSNP 2003/6/157) Sąd Najwyższy
stwierdził, że: „Pracownik lub członkowie jego rodziny z reguły mają interes prawny w uzyskaniu
orzeczenia zastępującego protokół powypadkowy, jeżeli chcą ubiegać się o świadczenie
w postępowaniu przed organem rentowym (art. 189 K.p.c.).”
Rozstrzygnięcie sprawy przez sąd pracy jest wiążące zarówno dla pracodawcy, jak i dla ZUS.
W świetle postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2003 r. (sygn. akt II UK 330/02,
OSNP-wkł. 2003/10/1): „Ugoda sądowa w sprawie o ustalenie wypadku przy pracy, w której
pracodawca uznał zdarzenie za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy, nie jest wiążąca
dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o jednorazowe odszkodowanie i rentę z tytułu
wypadku przy pracy.”
Do dokumentacji powypadkowej zalicza się następujące dokumenty:
– protokół powypadkowy,
– statystyczną kartę wypadku przy pracy,
– rejestr wypadków przy pracy,
– kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
– kartę wypadku.
Podstawowym dokumentem stwierdzającym, że zdarzenie zostało (lub nie) zakwalifikowane jako
wypadek przy pracy jest protokół powypadkowy.
Prawidłowo sporządzony protokół powypadkowy jest podstawą do przyznania poszkodowanemu
świadczeń określonych przepisami ustawy wypadkowej.
Zdaniem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 25 maja 1999 r. (sygn. akt II UKN 658/98,
OSNP 2000/15/594): „Prawidłowo sporządzony protokół powypadkowy stanowi dokument urzędowy
(art. 244 § 2 K.p.c.), którego treść jest dowodem tego, że miały miejsce opisane w nim fakty oraz że
zakwalifikowano je jako wypadek przy pracy.”
ZUS odmawia przyznania świadczeń wypadkowych w sytuacji, gdy:
– nie zostanie przedstawiony protokół powypadkowy lub karta wypadku,
– w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenie nie zostanie uznane za
wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej,
– protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne.
Jeżeli protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają braki jedynie o charakterze formalnym,
ZUS niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia
WYPADKI W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCIACH
podstawa prawna
ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych
w szczególnych okolicznościach (Dz. U. nr 199, poz. 1674 z późn. zm.)
definicja
Za wypadek w szczególnych okolicznościach uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz
lub śmierć, które nastąpiło podczas:
– ratowania innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa,
– chronienia własności publicznej przed grożącą jej szkodą,
– udzielania przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu terytorialnego pomocy przy
spełnianiu czynności urzędowych,
– ścigania lub ujmowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub chronieniu innych osób przed napaścią,
– wykonywania funkcji radnego lub członka komisji rady wszystkich jednostek samorządu terytorialnego albo
wykonywania przez sołtysa czynności związanych z tym stanowiskiem,
– wykonywania funkcji ławnika w sądzie,
– zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych przez jednostki organizacyjne
systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki
przewidzianej organizacją studiów lub nauki,
– pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę,
– pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz
publicznych zakładach opieki zdrowotnej,
– wykonywania bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi,
– wykonywania funkcji członka komisji powołanej przez organ państwowy lub organ samorządu terytorialnego
do przeprowadzenia wyborów lub referendum,
– wykonywania świadczeń przez wolontariusza, tj. osobę, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje
świadczenia na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie (Dz. U. nr 96, poz. 873 z późn. zm.),
– uczestnictwa w centrum integracji społecznej,
– wykonywania przez bezrobotnego prac społecznie użytecznych, o których mowa w art. 73a ustawy z dnia 20
kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. nr 99, poz. 1001 z późn. zm.),
– przy odbywaniu praktyki absolwenckiej w rozumieniu ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach
absolwenckich (Dz. U. nr 127, poz. 1052).
WYPADKI W DRODZE DO I Z PRACY
podstawa prawna
– USTAWA z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych
– ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 24 grudnia
2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w
drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w
drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania
definicja wypadku w drodze
Art. 57b ustawy
1. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności
stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.
Jednakże uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została
przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także
wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów
komunikacyjnych, najdogodniejsza.
2. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również
drogę do miejsca lub z miejsca:
1) innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego;
2) zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych;
3) zwykłego spożywania posiłków;
4) odbywania nauki lub studiów.
3. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy dokonują w karcie
wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracodawcy w stosunku do ubezpieczonych, będących
pracownikami, a w stosunku do pozostałych ubezpieczonych podmioty określone w art. 5 ust. 1 ustawy
z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673, z późn. zm.).
zawiadomienie
Ubezpieczony, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, zwany dalej „poszkodowanym”,
zawiadamia niezwłocznie lub po ustaniu przeszkód uniemożliwiających niezwłoczne zawiadomienie o
wypadku pracodawcę lub podmiot określony w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz.
1673).
uznanie zdarzenia za wypadek
Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy następuje na podstawie:
1) oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu, miejsca i
okoliczności zdarzenia;
2) informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i przyczyny zdarzenia
lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy;
3) ustaleń sporządzającego kartę.
karta wypadku
Ustalenie okoliczności wypadku w drodze do pracy lub z pracy jest dokonywane w karcie wypadku w
drodze do pracy lub z pracy.
Kartę wypadku, o której mowa w § 3, pracodawca i podmiot określony w § 1 sporządzają po ustaleniu
okoliczności i przyczyn zdarzenia, nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia
o wypadku, w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany lub członek jego
rodziny, a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej.
odmowa uznania – uzasadnienie
Odmowa uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy wymaga uzasadnienia.
orzecznictwo
Wyrok z dnia 18 lipca 2006 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie
sygn. III AUa 1553/05
Nie ma podstaw do odmowy zastosowania art. 57b ustawy z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz.
1673 z późn. zm.) w przypadku udowodnionego związku między zajściem wypadku a spożyciem
przez poszkodowanego alkoholu lub innych środków odurzających.
OSA 2007/8/15
Wyrok z dnia 26 marca 2008 r. Sąd Najwyższy
I PK 260/07
Stres psychiczny pracownika wywołany uprawnionym sposobem sprawowania funkcji kierowniczych
przez jego przełożonego, działającego z poszanowaniem godności pracownika (art. 111 k.p.)
oraz respektującego ukształtowane w zakładzie pracy zasady współżycia społecznego (art. 94 pkt 10
k.p.), nie może być uznany za sprawczą współprzyczynę wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust.
1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673).
LEX nr 465993
Wyrok z dnia 24 października 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 127/07
F Wprawienie się pracownika w stan nietrzeźwości w czasie odbywania drogi z miejsca
wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy do siedziby pracodawcy środkiem
lokomocji należącym do pracodawcy i kierowanym przez innego pracownika nie wyłącza
pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z
dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.).
F Stan nietrzeźwości jest zaprzeczeniem gotowości do świadczenia pracy. Pozostawanie
pracownika w dyspozycji pracodawcy w myśl art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 30
października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych wyraźnie dotyczy drogi między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania
obowiązku wynikającego ze stosunku pracy, natomiast nie odnosi się do czasu wykonywania tego
obowiązku.
F Należy przyznać, że istotnie w niektórych orzeczeniach Sąd Najwyższy przyjmował, że
stwierdzony stan nietrzeźwości pracownika stanowi podstawę odmowy uznania zdarzenia za
wypadek przy pracy.
Zarazem jednak trzeba zwrócić uwagę, że po pierwsze, powołane orzeczenia dotyczą wypadków
aktualnie opisanych w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, podczas gdy w rozpoznawanej sprawie chodzi o
wypadek opisany w punkcie 3.
Po drugie, w orzecznictwie, zwłaszcza nowszym, Sąd Najwyższy wyraźnie opowiedział się
przeciwko koncepcji, że stan nietrzeźwości przesądza automatycznie o braku związku z pracą
(por. uzasadnienie wyroku z dnia 5 marca 2003 r., II UK 194/02, OSNP 2004 nr 8, poz. 143; zob. też w
dawniejszym orzecznictwie wyrok z dnia 27 marca 1979 r., III PR 16/79, LexPolonica nr 321579).
Po trzecie wreszcie, w kontekście sytuacji opisanej w art. 3 ust. 1 pkt 3 u.w. Trybunał
Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 9 lipca 1968 r. (III TR 916/69) uznał za
wypadek przy pracy zdarzenie, w którym na polecenie przełożonego pracownik udał się z
nim w podróż służbową na jego i przez niego prowadzonym motorze, mimo iż kierujący
motocyklem, jak i pracownik, znajdowali się pod wpływem alkoholu, przyjmując, że siedzący z
tyłu pracownik nie mógł mieć żadnego wpływu na zajście wypadku, a więc jego stan
nietrzeźwości nie spowodował zerwania związku wypadku z pracą.
Również w rozpoznawanej sprawie stan nietrzeźwości pracownika nie miał żadnego wpływu
na zaistnienie wypadku.
Wyrok z dnia 12 października 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 205/07
Zasłabnięcie ubezpieczonego rolnika, wskutek czego doszło do wciągnięcia jego ręki w pas
klinowy kombajnu zbożowego podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem
działalności rolniczej, jest nagłym zdarzeniem wywołanym przyczyną zewnętrzną (art. 11 ust. 1 pkt 1
ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jednolity tekst: Dz.U. z 1998
r. Nr 7, poz. 25 ze zm.).
OSNP 2008/23-24/361
Wyrok z dnia 12 października 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 205/07
Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi zostać wywołane przyczyną zewnętrzną.
Tylko wtedy poszkodowany może ubiegać się o odszkodowanie.
M.P.Pr. 2008/3/114
Wyrok z dnia 12 października 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 205/07
Nagłym zdarzeniem powodującym doznane przez ubezpieczonego zranienie i w konsekwencji
stały lub długotrwały jego uszczerbek na zdrowiu było wciągnięcie prawej ręki ubezpieczonego w pas
klinowy będącej w ruchu maszyny rolniczej. Ta maszyna, jej ruch, jej mechaniczne oddziaływanie na
rękę poszkodowanego były oczywistą - w sensie bezpośredniości i adekwatności związku - przyczyną
zdarzenia. Była to zatem przyczyna zewnętrzna wobec poszkodowanego. Ujmując te relacje między
nagłym zdarzeniem a jego przyczyną trzeba podkreślić, że to co było "wewnętrzne" w
okolicznościach zdarzenia, owo chwilowe zasłabnięcie poszkodowanego nie jest przyczyną
nagłego zdarzenia w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
LEX nr 447249
Wyrok z dnia 12 lipca 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 20/07
Wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz.
1673 ze zm.) jest doznanie obrażeń, które spowodowały śmierć pracownika w czasie wypełniania
obowiązków służbowych na skutek zderzenia pojazdów mechanicznych, do którego doszło z tej
przyczyny, że samochód kierowany przez pracownika poruszał się po niewłaściwym pasie ruchu.
OSNP 2008/17-18/265
Wyrok z dnia 28 czerwca 2007 r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku
III AUa 1502/06
Zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673), renta rodzinna z ubezpieczenia
wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek
wypadku przy pracy, również w sytuacji gdy znajdował się w stanie nietrzeźwym w czasie zdarzenia,
jeżeli nie przyczynił się do zaistnienia wypadku.
Wyrok z dnia 5 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 8/07
1. Powództwo o ustalenie, że zdarzenie było wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia
30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.) jest dopuszczalne na podstawie art. 189 k.p.c.
2. Pracodawca nie jest zainteresowanym w postępowaniu o przyznanie prawa do renty z tytułu
wypadku przy pracy lub o jednorazowe odszkodowanie.
OSNP 2008/15-16/228
Wyrok z dnia 5 czerwca 2007 r. Sąd Najwyższy
I UK 8/07
Powództwo o ustalenie, że konkretne zdarzenie było wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3
ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, jest dopuszczalne na podstawie art. 189 KPC.
M.P.Pr. 2007/9/494
Wyrok z dnia 29 listopada 2006 r. Sąd Najwyższy
II UK 101/06
Wypadek komunikacyjny w drodze z miejsca zamieszkania (domu) do miejsca wykonywania
obowiązku wynikającego ze stosunku pracy nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1
pkt 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.), nawet wówczas, gdy pracownik
świadczy pracę w ramach zadaniowego czasu pracy (art. 140 k.p.).
OSNP 2008/1-2/20
Wyrok z dnia 17 lipca 2006 r. Sąd Najwyższy
I UK 28/06
Przepis art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.) umożliwia uznanie związku z
pracą nie tylko wypadku, który zdarzył się podczas wykonywania przez pracownika czynności na
rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia, ale również takiego, który nastąpił w związku z
wykonywaniem tego rodzaju czynności. Związek funkcjonalny z pracą istnieje niezależnie od czasu
i miejsca, w którym wypadek nastąpił.
M.P.Pr. 2006/12/670
Wyrok z dnia 20 kwietnia 2006 r. Sąd Najwyższy (I UK 260/05)
Umowa "o dofinansowanie dokształcania zawodowego" zawarta na podstawie § 6 ust. 1
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12
października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i
wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. Nr 103, poz. 472 ze zm.) jest czynnością prawną
uzupełniającą treść stosunku pracy wówczas, gdy nałożenie na pracownika obowiązku podnoszenia
kwalifikacji zawodowych wynika z jej postanowień.
OSP 2007/9/97
Wyrok z dnia 16 marca 2006 r. Sąd Najwyższy (III UK 162/05)
Trudno przyjąć, że niska temperatura, jak również śliska nawierzchnia, są w Polsce w drugiej
dekadzie stycznia czymś nadzwyczajnym i zaskakującym, powodującym w trakcie pokonywania
drogi z miejsca zamieszkania do miejsca pracy konieczność takiego wysiłku, który mógłby
prowadzić do zawału. Nie można zatem twierdzić, aby tego dnia panowały nadzwyczajne
warunki atmosferyczne, wymagające od pracownika szczególnego wysiłku w porównaniu z innymi
dniami w tym okresie. Tym samym uzasadnione jest przyjęcie, że jedyną istotną przyczyną zawału i
następującej w jego wyniku śmierci była przyczyna leżąca w organizmie męża wnioskodawczyni.
Wyrok z dnia 7 marca 2006 r. Sąd Najwyższy (I UK 127/05)
Samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści obowiązku świadczenia pracy,
jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej wykonywania.
Świadczenie pracy w rozumieniu ustawy wypadkowej nie może być rozumiane jako samo przebywanie
w zakładzie pracy, fizyczna tam obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji
pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika do pracy subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do pracy.
Wyrok z dnia 29 kwietnia 2004 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach (III AUa 4062/02)
Ubezpieczona zajmowała stanowisko głównej księgowej i trudno za przyczynę zewnętrzną (art. 3
ustawy z 12.06.1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy, jednolity tekst Dz. U. z 1983 r.
Nr 30, poz. 144 z późn. zm.) uznać jej zdenerwowanie spowodowane rozmową telefoniczną z
Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
Stanowisko głównej księgowej jest bowiem stanowiskiem kierowniczym, samodzielnym i
pracownik zajmujący takie stanowisko musi się liczyć z tym, że wykonywanie normalnych
obowiązków nie zawsze przebiega bez konfliktów oraz że z wykonywaniem tych obowiązków
łączy się z reguły konieczność doznania mniejszych lub większych stresów psychicznych.
Kontakt głównej księgowej z pracownikiem ZUS jest rzeczą zupełnie normalną, mającą
niewątpliwie miejsce niejednokrotnie, dotyczy sytuacji, z którymi główna księgowa styka się na
co dzień, i trudno taki kontakt nawet przy zaistnieniu kontrowersji co do opatrywanego
problemu uznać za nadzwyczajną sytuację, która miała wpływ na stan zdrowia ubezpieczonej.
Postanowienie z dnia 15 marca 2004 r. Sąd Najwyższy (II UK 381/03)
Kwalifikacja zawału serca jako wypadku przy pracy jest rezultatem oceny materiału dowodowego i
ustaleń faktycznych w każdej konkretnej sprawie. Nie można więc zasadnie twierdzić, że
zakwalifikowanie związanego z pracą i spowodowanego przyczyną zewnętrzną zdarzenia raz jako
nagłego, innym razem jako pozbawionego tej cechy dowodzi rozbieżności w orzecznictwie sądów.