Przestrzeń otwarta dla wszystkich Jak naprawdę zapamiętujemy

Przestrzeń otwarta dla wszystkich Jak naprawdę zapamiętujemy

Przestrzeń otwarta dla wszystkich
Jak naprawdę zapamiętujemy miasta? Czy jadąc do Paryża od razu myślimy o wieży Eiffla
albo o Luwrze? Czy raczej zapamiętujemy odpoczynek na trawie na Polach Marsowych, albo
wygrzewanie się w Hyde Parku. Miasta odczuwamy po przestrzeniach publicznych, to one
tak naprawdę pozwalają nam poczuć klimat miasta. O wizerunku miasta decyduje głównie
to, co dzieje się między budynkami, a nie same budynki.
W Polsce, przekonanie o wartości przestrzeni publicznych dopiero się budzi. Wejście
kapitalizmu w 1989 roku miało znaczący wpływ na krajobraz polskich miast. Rynek usług
architektonicznych nie nadążał z dostarczeniem projektów dla nowo powstałego sektora
prywatnego jak i publicznego skutkiem czego były wątpliwej jakości budynki, gdzie
przestrzeń publiczna często była wypadkową danego założenia urbanistycznego i stanowiła
jedynie dodatek do architektury.
Wraz z dojrzewaniem społeczeństwa obywatelskiego i pojawianiem się inicjatyw społecznych
narodziła się potrzeba spędzania czasu w plenerze, a co za tym idzie potrzeba miejsc, gdzie
taki czas można by było efektywnie spędzać. Również władze miast powoli zauważają, że dla
wizerunku miast bardzo ważne są dobrej jakości przestrzenie publiczne.
Kluczem w wydawaniu pieniędzy publicznych jest dobór kompetentnego projektanta lub
zespołu projektowego. Mówimy tutaj o architekcie, architekcie krajobrazu lub projektancie z
innej branży, który potrafi spojrzeć na dane zagadnienie lub problem łącząc wszystkie fakty
ze sobą.
Przykładem takiego miasta są Kielce, gdzie utworzono Pracownię Przestrzeni Publicznej w
Institute of Design Kielce.
Podstawą do realizacji projektów w przestrzeni publicznej jest zadawanie pytań. Nie
wystarczy teoretyczna analiza danej przestrzeni i zagadnienia przez projektanta, pytania
należy kierować do mieszkańców aglomeracji miejskich. Z reguły zarządzamy tylko prywatną
i nam najbliższą przestrzenią, ale przecież możemy mieć wpływ na przestrzenie miasta, w
którym żyjemy, pracujemy, mieszkamy, odpoczywamy.
Proponowanie konsultacji społecznych jest bardzo istotne. Pomagają nie tylko kreować
założenia do projektu ale też dają świadomość kształtowania przestrzeni publicznej, przez co
mieszkańcy nabierają zaufania do realizacji publicznych, maja poczucie siły sprawczej i tym
chętniej się angażują.
PROJEKTY:
Miejski Salon (autorzy projektu: Ewelina Gdak, Michał Gdak, Grzegorz Bień)
Miejski Salon to projekt realizowany przy udziale mieszkańców Kielc. Rozpoczął się 20
kwietnia 2013 roku od przeprowadzenia konsultacji społecznych. W świadomości
mieszkańców płyta rynku była kamienną pustynią, która powstała po całkowitej rewitalizacji
centrum. Zniknęła wyspa ronda z fontanną, która powstała na bazie jeszcze przedwojennego
basenu przeciwpożarowego, zniknęły też alejki z ławkami wśród drzew. Zamiast tego
mieszkańcy Kielc dostali plac z kamienną posadzką, na której zarysowano fundamenty
ratusza. Przestrzeń rynku stała się czysta estetycznie, ale pusta.
Aby to zmienić, projektanci z pracowni Przestrzeni Publicznej Instytutu Designu w
Kielcach, zaprosili mieszkańców miasta do omówienia ich oczekiwań i planowanych zmian.
Centralny punkt Kielc stał się miejscem, gdzie kielczanie mogli świadomie uczestniczyć w
tworzeniu wspólnej przestrzeni. Dodatkowo można było przekazywać swoje opinie poprzez
aplikację internetową, pozwalającą na opracowanie programu użytkowego na
stronie www.miejskisalon.pl.
Z założenia projekt miał powstać z myślą o przyszłych użytkownikach, po to by
centralny plac Kielc tętnił życiem, a nie był tylko przestrzenią przejścia z jednej strony Rynku
na drugi. Akcja Miejski Salon to kreatywny sposób na włączenie mieszkańców do
decydowania o funkcjach, które powinien spełniać kielecki Rynek. Mając do dyspozycji trzy
rodzaje gier, takich jak: klocki przestrzenne wraz z makietą posadzki, aplikację internetową –
wirtualny rynek, czy piktogramy z propozycjami na spędzanie wolnego czasu, mieszkańcy
mogli przedstawić swoją wizję korzystania z tej przestrzeni.
„Przestrzenne klocki” to sześciany o boku 9 cm z naniesionym piktogramem,
przedstawiającym wybraną funkcję. „Wirtualny Rynek” to aplikacja internetowa, w której
można było zagospodarować północną część płyty rynku wybranymi piktogramami. „Losy do
głosowania” można było oddać wrzucając piktogramy do urny. Stworzono 45 piktogramów z
funkcjami podzielonymi na 4 kategorie tj. aktywna (np. spotykanie, bawienie), pasywna (np.
stanie, drzemanie), głośna (np. wygłaszanie, świętowanie) i cicha (np. czytanie,
medytowanie). Sami mieszkańcy Kielc zaproponowali 21 dodatkowych aktywności.
Głosy i aranżacje na płycie Rynku z wszystkich trzech gier zostały podliczone, podsumowane i
przedstawione za pomocą wykresów. Wnioski, jakie wyciągnięto, jednoznacznie wskazują, że
połączenie zieleni z formami użytkowymi jest najistotniejsze. Poza tym mieszkańcy Kielc
chcieliby mieć możliwość kreatywnego spędzania czasu, surfując po Internecie za pomocą
smartphonów, laptopów czy tabletów, czytania, bawienia się, rozmawiania ze sobą,
spacerowania lub po prostu spotykania się i odpoczywania. Aby sprostać takim potrzebom,
podczas burzy mózgów projektantów zostały stworzone założenia, w których fundamentem
projektu stała się zieleń – dosłownie i w przenośni. Cały projekt ma nawiązywać do
przestrzeni własnego mieszkania, gdzie czujemy się swobodnie i komfortowo.
Miejski Salon został zrealizowany w czasie 4 miesięcy. Było to realne poprzez jasno określone
reguły konsultacji społecznych. W tym przypadku mieszkańcy nie projektowali mebli, ale
precyzowali funkcjonalne założenia do projektu. Dzięki temu projektanci mogli się skupić na
projektowaniu modułów Miejskiego Salonu w oparciu o wybrane przez mieszkańców
aktywności w przestrzeni rynku. W rezultacie powstało 50 modułów mebli miejskich, które w
kolejnym sezonie zostały uzupełnione o instalację solarną, dzięki której użytkownicy salonu
naładują telefon lub laptop. Ponadto, jak przystało na prawdziwy salon, goście mogą w nim
przeczytać codzienną prasę, która jest umieszczana w specjalnie zaprojektowanych
gazetownikach.
Bus with us Salon (autorzy projektu: Dominika Janicka, Anna Jankowska)
Projekt paneli w wiatach przystankowych został sfinansowany w ramach projektu
unijnego `Moja Piękna Dzielnica`. W ramach tego programu poszczególne rady dzielnic Gdyni
mogły wystąpić z wybranym przez siebie pomysłem i wystartować w konkursie, w którym
nagrodą była realizacja pomysłu. Dzielnica Chwarzno-Wiczlino zgłaszając się do pomysłu
postanawiała skorzystać z pomocy projektantów.
Chwarzno Wiczlino to typowa dzielnica sypialnia. Obecnie powstają tu kolejne osiedla
deweloperskie z ograniczonym dostępem do rekreacji. Brak odpowiedniej infrastruktury
komunikacyjnej generuje korki w godzinach szczytu. Mieszkańców przybywa, a przyjaznych
im miejsc w przestrzeni publicznej niestety nie. Naszym celem było zachęcenie mieszkańców
do korzystania z komunikacji publicznej oraz stworzenie intrygującej i inspirującej
przestrzeni. Aby umilić czas oczekiwania na przyjazd autobusu, umieściliśmy w panelach
bocznych wiat dwa rodzaje tablic zapewniających chwilę rozrywki.
City transformers (autorzy projektu: Dominika Janicka, Anna Jankowska)
Ulica Świętojańska w Gdyni była niegdyś główną ulicą handlową miasta. Niestety z
czasem musiała oddać to miejsce galeriom handlowych. Miasto sukcesywnie postanowiło
również przeznaczyć pieniądze na organizację konkursu na adaptacje skrzynek znajdujących
na ulicy.
Wygrana i zrealizowana koncepcja zakładała transformację skrzynek w meble
miejskie. Pod adaptację wybrano te skrzynki w kształcie walca. Ze względu na ich
charakterystyczny kształt przekształcono je w stoliki z siedziskami. W ciągu dnia pozwoli
odpocząć przechodniom oraz umożliwi podziwianie modernistycznej Gdyni z nowej
perspektywy. Obudowy są podświetlone, co w porze wieczornej stanowi dodatkową
atrakcję. Takie rozwiązanie przyciąga ludzi na ul. Świętojańską po zamknięciu sklepów i lokali
usługowych.
Korona jest zielona (autorzy projektu: Olga Grabiwoda, Dominika Janicka, Michał
Gdak)
Obecnie Pracownia Przestrzeni Publicznej zajmuje się tymczasowym zaaranżowaniem
przestrzeni Parku Miejskiego w Kielcach. Projekt zakłada uwzględnienie potrzeb wszystkich
mieszkańców Kielc od najmłodszych po seniorów. Już w czasie ferii w Instytucie Designu
dzieci rysowały swoje wizje akcji w parku.
Dominika Janicka (tel. 667 626 575), Michał Gdak (tel. 664 056 443)
Pracownia Przestrzeni Publicznej, Institute of Design Kielce
ul. Zamkowa 3
25–009 Kielce
www.idkielce.pl
[email protected]
[email protected]
tel. 41 3676801 w.107