MST Na problemy zdrowotne dieta

zdrowie i dieta
Na problemy
zdrowotne dieta
Tekst Iwona Wierzbicka
Mam wrażenie, że kończy się
era diet układanych przez
trenerów personalnych,
którzy uważają, że ich klient
jest taki sam jak oni.
36
Iwona Wierzbicka
Dietetyk kliniczny i trener personalny, właścicielka poradni ajwen i twórczyni portalu dietetycznego ajwendieta.pl oraz portalu
ajwen.tv Autorka wielu publikacji,
filmów, podcastów. Na co dzień
pracuje z pacjentami autoimmunologicznymi i insulinoopornymi.
Propagatorka diety bez zbóż
i nabiału. Stworzyła własną piramidę żywienia dorosłych i dzieci.
Opracowała system szkoleniowy,
który pokazuje zupełnie inne
oblicza dietetyki.
W
ystarczy, że odpowiednio dużo i ciężko będzie trenował, jadł co 3 godziny, najlepiej
produkty pełnoziarniste, chudy nabiał i pierś
kurczaka, a po każdym treningu wypijał sha-
ke białkowy…
Niestety smutne jest to, że trenerzy nie zdają sobie sprawy
z powagi sytuacji. Podejrzewam, że nie mają świadomości,
że nawet oni sami mogą być chorzy. Choroby autoimmunologiczne to plaga naszych czasów. Obecnie szacuje się, że
cierpi na nie nawet 1 na 12 kobiet i 1 na 24 mężczyzn. Wiele
chorób rozwija się latami, nie dając o sobie znać, i niestety
często do jednej choroby dołączają kolejne. Obecna medycyna nie zna lekarstwa na chorobę, w której nasz własny
organizm atakuje samego siebie. Można przyjmować hormony zastępcze, sterydy, ale to nie jest leczenie, które pro-
wadzi do wyleczenia czy wyciszenia.
Jedynym sposobem na zatrzymanie
choroby, spowolnienie jej rozwoju czy
też wprowadzenie w remisję jest odpowiednia dieta i zmiana stylu życia.
Niestety, chorób z grupy autoimmunologicznych nie można całkowicie
wyleczyć. Jeśli choć raz pojawią się
przeciwciała we krwi, choroba pozostaje na całe życie, ale można ją uśpić
i czasami cofnąć spustoszenia, jakie
spowodowała. Wśród chorób autoimmunologicznych najczęściej występującymi są Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczyca,
łysienie plackowate. Na temat tych
i innych chorób można by było pisać
wiele: o ich powstawaniu, diagnostyce, symptomach, terapii, diecie, suplementach. Zainteresowanych tematem
zachęcam do wzięcia udziału w moim
autorskim szkoleniu Dietetyka Klinicz-
na (więcej informacji na www.ajwendieta.pl).
Diagnostyka
Klient, który pojawia się u trenera
personalnego w celu zrzucenia paru
kilogramów czy poprawienia składu
ciała, przed ułożeniem jakiejkolwiek
diety powinien mieć wykonane odpowiednie badania, takie jak: morfologia
z rozmazem, AST, ALT, mocznik, kreatynina, eGFR, lipaza, amylaza, białko
całkowite, żelazo, ferrytyna, testosteron, prolaktyna, homocysteina, B12,
kwas foliowy, D3 (25OHD3), TSH, Ft3,
Ft4, anty-TPO, anty-TG, ANA, krzywa
cukrowa i insulinowa – 3-punktowe
(pod warunkiem, że cukier na czczo
i hemoglobina glikowana są w normie). Dlaczego akurat te?
Z morfologii z rozmazem można
wywnioskować, czy osoba cierpi na
anemię, czy nie ma osłabionej odporności, pasożytów, alergii, niedoborów
witaminy B12. Niski poziom hemoglo-
biny nie jest „urokiem” danej osoby,
może oznaczać ukryte krwawienie, np.
z przewodu pokarmowego, lub zespół
złego wchłaniania, który może być
skutkiem celiakii, nietolerancji glutenu
lub innych pokarmów, inwazji lamblii
lub złego zakwaszenia żołądka. Polecanie takiej osobie produktów pełnoziarnistych może pogorszyć sytuację,
a jedzenie czerwonego mięsa może
powodować uczucie ciężkości. Trener
układający dietę powinien znać zależności i możliwe związki przyczynowo-skutkowe.
Podwyższony poziom eozynofilii
może oznaczać inwazję pasożytów,
alergię lub nietolerancję pokarmową.
AST, ALT, GGTP, bilirubina
będą
podwyższone
przy
problemach z wątrobą,
jej nieprawidłową pracą, stłuszczeniem lub
uszkodzeniem. W takim przypadku polecanie lampki wina
jest niebezpieczne.
Szkodliwe
mogą
się okazać również
owoce, które z powodu fruktozy obciążają wątrobę.
Mocznik, kreatynina, eGFR mogą
wskazywać na problemy z nerkami,
np. zbyt duże przeładowanie
białkiem,
pogorszenie
filtracji
kłębuszkowej, co determinuje rodzaj zaproponowanej diety i ilość białka na
kilogram masy ciała w diecie
podopiecznego. Lipaza, amylaza
– to praca trzustki i jej enzymów.
Żelazo i ferrytyna – to informacja
o wchłanianiu. Ferrytyna jest magazynem żelaza i wysoki jego poziom
we krwi nie oznacza zwykle przeładowania, lecz zespół złego wchłaniania.
Najważniejsze jest to, ile organizm
magazynuje. Niska ferrytyna (poniżej
30 ng/ml) to zwykle problem z wykonywaniem wysiłku fizycznego, szybka
męczliwość, wypadanie włosów, zmęczenie. Dla prawidłowej pracy tarczycy
potrzebujemy nawet 90–100 ng/ml.
Aby taki poziom osiągnąć, potrzebujemy w diecie czerwonego mięsa, jaj
i właściwego zakwaszenia żołądka
(betainą HCL lub octem jabłkowym
naturalnej fermentacji).
MST // 3 // 2015
37
zdrowie i dieta
Testosteron – niski u mężczyzn zwykle jest skutkiem spożywania nadmiaru węglowodanów, co z kolei stymuluje insulinę, a ta produkcję estrogenów,
dlatego czasami pomimo aktywnego trybu życia mężczyznom rośnie
brzuch i piersi. U kobiet wysoki testosteron idzie w parze z wysoką insuliną, wysoką prolaktyną, PCOS, nieregularnymi miesiączkami, nadmiernym
owłosieniem i problemami ze zrzuceniem zbędnej tkanki tłuszczowej pomimo treningu i diety.
B12, kwas foliowy, homocysteina to
wskaźniki
wchłaniania i metabolizmu.
38
Już po tych badaniach można wywnioskować zaburzenia metabolizmu
aminokwasów, zaburzenia metylacji,
wchłaniania i wykorzystywania aktywnych form witaminy B12 czy kwasu
foliowego. Zaburzenia metylacji – to
złe oczyszczanie organizmu, m.in. niedobór Q10 dla serca, gromadzenie się
toksycznej metioniny.
D3 – przy jej niedoborze osoba może
odczuwać bóle mięśni, kości, ogólne
osłabienie i mieć większą skłonność
do nowotworów, cukrzycy, osteoporozy. Trudno jest ten niedobór uzupełnić
jedynie dietą. Niestety, czasami i słońce nie jest pomocne, jeśli w diecie
brakuje cholesterolu, którego tak się
wszyscy boimy.
TSH, Ft3, Ft4, anty-TPO, anty-TG – to
tzw. pełny profil tarczycowy. Zwykle
sądzimy, że TSH w normie 0,2–4 mlU/l
jest w porządku, ale niestety nie jest.
TSH powinno być maksymalnie do 2,
ważne są również proporcje Ft3 i Ft4.
Ft3 poniżej 50 proc. może świadczyć
o niewłaściwej konwersji hormonów,
co może być wywołane ograniczeniem
spożycia węglowodanów w diecie,
złym wchłanianiem, nadmierną ilością
aktywności fizycznej lub niedoborem
selenu, cynku i żelaza. Anty-TPO i TG
to markery choroby autoimmunologicznej Hashimoto. Podwyższone nie
oznaczają, że masz problem z tarczycą, oznaczają, że masz problem z całym ciałem. Twój organizm atakuje
swoje tkanki. Przy Hashimoto oprócz
ataku na tarczycę zwykle niszczeniu
ulegają również mózg i trzustka (wyspy beta-trzustki – markery to: anty-GAD, anty-IA2). Pojawienie się przeciwciał we krwi determinuje dietę
podopiecznego.
ANA – to badanie przesiewowe
w kierunku innych chorób autoimmunologicznych, np. tocznia czy RZS
(niestety, negatywny wynik nie oznacza, że wszystko jest w porządku).
Krzywa cukrowa i insulinowa – dla
potwierdzenia insulinooporności, hipoglikemii reaktywnej – co również
determinuje to, jak powinna wyglądać
dieta podopiecznego i czy wskazana
jest dla niego intensywna aktywność
fizyczna. O tych badaniach wspominałam już w artykule „Dlaczego liczenie
kalorii nie sprawdza się”.
Wolno
mięso – organiczne, pasione na łąkach
zielonych, dziczyzna itd. (dzikie mięso)
Nie wolno
Dieta dopasowana
To, jak powinna wyglądać dieta
podopiecznego, zależy od tego, na
jakie choroby cierpi, czy ma zespół
złego wchłaniania, wzdęcia, hipoglikemię reaktywną, insulinooporność,
czy też chorobę autoimmunologiczną. Tak jak wspomniałam na wstępie,
że 1 na 12 kobiet cierpi na chorobę
autoimmunologiczną, to powiedziałabym, że co piąta kobieta ma problem z insuliną, co od razu skreśla
możliwość stosowania diety typu:
ryż, kasze, chleb, owoce i chude mięso. Jeśli do tego dołożymy wzdęcia,
wahania nastroju, depresję, refluks
– rzadkością jest w pełni zdrowy osobnik. Niewłaściwie dopasowana dieta to
po pierwsze – brak jakichkolwiek efektów treningowych, po drugie – dyskomfort tej osoby na co dzień, po trzecie – możliwość pogorszenia jej stanu
zdrowia na przyszłość.
Dieta w chorobie
autoimmunologicznej
Jeśli podopieczny ma jakiekolwiek
przeciwciała we krwi, bezwzględnie
powinien mieć ułożoną właściwą dietę, najlepiej tzw. protokół autoimmunologiczny. Co zatem wolno, a czego
nie?
Może
jaja – 50 proc. osób z autoagresją nie
toleruje ich, czego czasami nie widać,
a orintujemy się dopiero po wykonaniu
badań kontrolnych przeciwciał
pseudozboża: komosa, dziki ryż, amarantus – każde zboże i pseudozboże zawiera
lektyny, które mogą nasilać reakcje autoagresywne
zboża glutenowe: pszenica, jęczmień,
owies, żyto (wszystko, co nich pochodzi
– chleb, kluski, pierogi, bułka tarta, mąka,
kasza manna, bulgur, kamut)
mięso surowe, półsurowe, na krwisto,
duszone, gotowane (nie powinno być
zrumienione, grillowane, smażone na
tłuszczu)
ryż i kukurydza
podroby (organiczne)
tapioka
syrop fruktozowo-glukozowy
wywary na kościach, kurzych łapkach
i rybich głowach
masło
cukier
słodziki (naturalne i sztuczne)
nabiał, mleko (mleko w proszku, kefir,
jogurt, maślanka, śmietana)
rośliny strączkowe (wszystkie!)
orzechy
pestki (słonecznik, dynia, sezam, siemię
lniane)
oleje roślinne
warzywa (z wyjątkiem psiankowatych)
warzywa zielone i krzyżowe również.
Uwaga: jeśli niedoczynność tarczycy
pogłębia się, należy spożywać tylko w formie gotowanej
tłuszcze: awokado, kokos, oliwa, wiesiołek, ogórecznik, gęsi
owoce (ostrożnie przy insulinooporności
i zaburzeniach hormonalnych)
kawa, herbata włącznie z zieloną
produkty skrobiowe (węglowodanowe):
maranta, topinambur (czasami powoduje
wzdęcia), batat, maniok, kasztany i mąka
kasztanowa, mąka bananowa, yams –
pochrzyn, korzeń yuki, taro – kolokazja
jadalna, plantany (skrobiowe banany)
alkohol
kokos i wszystkie produkty z niego
rośliny psiankowate: jagody goji, pomidor, papryka, ziemniak, bakłażan, tytoń
(palenie papierosów) – do czasu „uszczelnienia” jelit
ryby (nieczęsto, bo zawierają sporo metali
ciężkich)
olej lniany
konopie siewne
Może zależy od indywidualnej tolerancji, reakcji organizmu oraz tego,
jak kształtują się kontrolne badania po
3, 6, 9, 12 miesiącach (należy regularnie badać krew, w szczególności przeciwciała, które były podwyższone, jeśli
spadają – znaczy to zwykle, że dieta
jest właściwie dobrana, jeśli wzrastają,
cześć produktów z grupy „może” przechodzi do grupy „nie wolno”.