KZS-15-06 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

Transkrypt

KRAKOWSKIE
ZESZYTY
SĄDOWE
BIULETYN SĄDU APELACYJNEGO W KRAKOWIE
W SPRAWACH KARNYCH
Rok XXV • Czerwiec 2015 • Nr 6 (294)
Numer zamknięto w dniu 30 czerwca 2015 roku
Redakcja:
Sędziowie Wydziału II Karnego SA
Opracowanie:
Ryszard Kałwa
Rysunek na okładce:
Bogdan Bukowski
Sąd Apelacyjny w Krakowie, Wydział II Karny
31-547 Kraków, ul. Przy Rondzie 3
tel. (12) 417-54-39, 417-55-67
Skład, łamanie:
Agata Waksmundzka
ISSN 1640-7334
Nakład 670 egz.
e-mail: [email protected]
www.kzs.krakow.sa.gov.pl
Zbiór orzecznictwa karnego Sądu Apelacyjnego w Krakowie:
www.krakow.sa.gov.pl/orzecznictwo
Spis treści
I. Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego
A. Wyroki Trybunału Konstytucyjnego
B. Sprawy nowo wniesione
II. Z biuletynu 5/15 Sądu Najwyższego
A. Uchwały Izby Karnej
B. Pytanie prawne
C. Orzeczenia tezowane Izby Karnej
III. Inne orzeczenia Sądu Najwyższego
A. Zasady odpowiedzialności
B. Środki karne
C. Przestępstwa przeciwko wolności
D. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia
i wyznania
E. Przestępstwa przeciwko rodzinie
F. Przestępstwa przeciwko czci
G. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
H. Wstępne przepisy procesowe
I. Sąd
J. Strony
K. Czynności procesowe
L. Dowody
Ł. Postępowanie przed sądem I instancji
M. Wyrokowanie
N. Postępowanie odwoławcze
O. Postępowanie szczególne
P. Kasacja
Q. Wznowienie postępowania
R. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
S. Koszty procesu
T. Prawo karne skarbowe
U. Wykroczenia
V. Ustawa o rachunkowości z 1994 roku
IV. Z orzecznictwa Sądu Apelacyjnego
A. Probacja
B. Kara łączna
C. Przestępstwa przeciwko mieniu
D. Wstępne przepisy procesowe
E. Czynności procesowe
5
5
6
8
8
8
8
9
9
10
10
11
12
12
14
14
15
17
17
18
19
22
23
27
26
32
32
33
34
35
37
37
37
38
39
40
40
3
F. Dowody
40
G. Środki przymusu
40
H. Postępowanie przed sądem I instancji
41
I. Wyrokowanie
41
J. Postępowanie odwoławcze
42
K. Wznowienie postępowania
43
L. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
44
Ł. Wyrok łączny
45
M. Koszty procesu
46
N. Wykonanie
47
O. Dozór elektroniczny
48
P. Prawo bankowe
48
V. Orzeczenia innych sądów apelacyjnych
49
49
B. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej 50
C. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
51
D. Przestępstwa przeciwko rodzinie
52
E. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu 52
F. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
54
G. Wstępne przepisy procesowe
54
H. Dowody
55
I. Postępowanie odwoławcze
56
J. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
56
K. Prawo karne skarbowe
59
L. Przeciwdziałanie narkomanii
59
Ł. Rehabilitacja
61
VI. Orzeczenia innych sądów
61
VII. Wątpliwości co do stosowania nowelizacji prawa karnego z 2013-14
63
VIII. Legislacja
67
IX. Bibliografia prawa karnego
69
A. Artykuły
69
B. Glosy
71
C. Monografie
71
D. Recenzje
72
E. Sprawozdania. Informacje
72
F. Varia
72
X. Poczet sędziów krakowskich cz. XXVIII
73
XI. Skorowidz
83
4
I. Z ORZECZNICTWA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO
A. Wyroki Trybunału Konstytucyjnego
1.
I. Art. 426 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku –
kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89 poz. 555 ze
zm.), w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 20
stycznia 2011 roku o zmianie ustawy – kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 48 poz. 246), w zakresie, w jakim dotyczy zaskarżenia orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy, jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 45
ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
II. Przepis wymieniony w części I, w zakresie tam
wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem 9 (dziewięciu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku
Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
Wyrok z dnia 24 lutego 2015 roku – K 34/12, OTK-A 2/15 poz.
17; jest to sprawa z wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich
sprzed 3 lat (KZS 9/12 poz. 2); cyt. wyrok nie został dotąd ogłoszony w Dzienniku Ustaw, a jest znany z tezy w zbiorze orzecznictwa Trybunału;
2.
Art. 55 § 1 zdanie pierwsze w związku z art. 330 § 2
zdanie drugie ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89 poz. 555 ze
zm.) w brzmieniu obowiązującym od 12 lipca 2007 roku
do 22 lipca 2013 roku, w zakresie w jakim uzależnia
wniesienie przez pokrzywdzonego aktu oskarżenia od
przesłanki powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania, jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 45
5
ust. 1 w związku z art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok z dnia 19 maja 2015 roku – SK 1/14 na skutek skargi
konstytucyjnej Jędrzeja Romana Łabęckiego, Dz. U. z dnia 27 maja 2015 r. poz. 726
3.
Art. 115 § 21 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku –
kodeks karny (Dz. U. Nr 88 poz. 553 ze zm.) w części
obejmującej słowa: „jeżeli sprawca działa publicznie i bez
powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując
przez to rażące lekceważenie porządku prawnego”, jest
zgodny z art. 42 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Wyrok z dnia z dnia 9 czerwca 2015 roku – SK 47/13 na skutek
skargi konstytucyjnej Kordiana Borowiaka, Dz. U. dnia 18 czerwca 2015 roku poz. 845
Notka: Orzecznictwo sądów tyczące chuligańskiego charakteru
czynu, jeszcze spod poprzedniego stanu prawnego, przedstawiliśmy wraz z piśmiennictwem w dodatku 20 do Zeszytu 10/ 10.
B. Sprawy nowo wniesione
4.
Sąd Rejonowy w Dąbrowie Górniczej – o zbadanie czy
art. 89 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30
czerwca 2015 roku, w zakresie w jakim pozwala na warunkowe zawieszenie kary łącznej tylko w przypadku jeżeli zachodzą przesłanki z art. 69 k.k. jest zgodny z art. 2,
art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz z art. 6
ust. 1 i art. 6 ust. 3 lit. a Europejskiej Konwencji
o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności,
6
a także z art. 20 i art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii
Europejskiej (P 102/15).
5.
A.P. F. i C. A. P. o zbadanie:
/1/ czy art. 14 ust. 1 oraz, w zakresie w jakim dotyczy on urządzania gier na automatach poza kasynami
gry, art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku
o grach hazardowych w związku z art. 2 ust. 3, 4 i 5 oraz
art. 3 tej ustawy, a także, w zakresie w jakim sankcjonuje
on urządzanie gier na automatach z naruszeniem powyższych przepisów, art. 107 § 1 w zw. z art. 6 § 2 oraz art.
53 § 35 k.k.s. jest zgodny z art. 42 ust. 1 zdanie pierwsze,
a także z art. 22, 30 oraz 31 ust. 1 w związku z art. 2, 7,
9, 20, 31 ust. 3 zdanie pierwsze, art. 88 ust. 1 i 2, art. 90
ust. 1 oraz art. 91 ust. 3 Konstytucji i w związku z § 2 pkt
5 lit. d, § 4 ust. 1, § 8 ust. 1, 2 i 3, § 9, 10 ust. 1 oraz
§ 13a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia
2002 roku w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego
systemu notyfikacji norm i aktów prawnych oraz w
związku z art. 1 pkt 11 i art. 8 ust. 1 dyrektywy nr
98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22
czerwca 1998 roku ustanawiającej procedurę udzielania
informacji w zakresie norm i przepisów technicznych oraz
zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego;
/2/ czy art. 30 § 5 zdanie pierwsze ustawy k.k.s.
w związku z art. 53 § 35 i 35a tego kodeksu jest zgodny
z art. 42 ust. 1, art. 46 oraz art. 64 ust. 1, 2 i 3 w zw.
z art. 2 Konstytucji (SK 20/15).
7
II. Z BIULETYNU 5/15 SĄDU NAJWYŻSZEGO
A. Uchwały Izby Karnej
6.
Biuletyn nie zamieszcza uchwał w sprawach karnych
B. Pytanie prawne
7.
Czy regulacje zawarte w art. 51 § 2 k.p.k., 306 § 1
k.p.k. i w art. 98 § 2 pkt 2 i § 3 kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego wyłączają uprawnienia rodzica małoletnich pokrzywdzonych do wykonywania ich praw w toku
postępowania przygotowawczego w sprawie, w której osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa na szkodę małoletnich jest drugi z rodziców? (I KZP 8/15, SR BielskoBiała).
C. Orzeczenia tezowane Izby Karnej
8.
Pomijamy orzeczenia tezowane z tego biuletynu SN,
bo wszystkie były już zamieszczone w KZS na podstawie
biuletynu Prawa Karnego bądź OSNKW, a to w Zeszycie
4/15 poz. 15 t. 2, poz. 47 i 64 t. 2 oraz w Zeszycie 5/15
poz. 16, 23, 37, 42, 44, 58 i 64.
8
III. INNE ORZECZENIA SĄDU NAJWYŻSZEGO
9.
1. Ogólny projekt dopuszczenia się dwóch lub więcej
różnych czynów zabronionych, nie odpowiada pojęciu
„z góry powziętego zamiaru” popełnienia jednego konkretnego przestępstwa, na którego wykonanie składa się
więcej niż jedno zachowanie.
2. Przyjęcie w okolicznościach danej sprawy określonych zachowań jako „czynu ciągłego” (art. 12 k.k.), czy
też „ciągu przestępstw” (art. 91 § 1 k.k.), należy do sfery
ustaleń faktycznych, których w kasacji w sposób bezpośredni nie można kwestionować.
Postanowienie z dnia 4 lutego 2015 roku – V KK 334/14, LEX
1640275
10.
Utrwalony jest pogląd, że na gruncie konstrukcji
czynu ciągłego, czyli obecnego art. 12 k.k., a więc w sytuacji, gdy sprawca działa w krótkich odstępach czasu
w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, to dwa lub
więcej jego czynów uważa się za jeden czyn zabroniony
(tzw. „przestępstwo ciągłe”) także wtedy, gdy każdy z tych
czynów rozpatrywany jednostkowo, stanowi jedynie
wykroczenie, ale łącznie tworzą one przestępstwo, tyle
że popełnione „na raty”. Istotne jest tu bowiem jedynie,
że wszystkie te zachowania objęte są wskazanym wyżej
podjętym uprzednio zamiarem i dokonywane w owych odstępach czasu.
Postanowienie z dnia 19 marca 2015 roku – II KK 56/15, OSNPG
6/15 poz. 2
9
11.
Nie można uznać, że przyjęcie działania w ramach
czynu ciągłego jest zawsze dla sprawcy korzystniejsze niż
uznanie wielości jego zachowań jako czynów popełnionych w zbiegu realnym. Zanim wyciągnie się taki wniosek, konieczne jest zbadanie i ocena niepowtarzalnych
okoliczności każdej indywidualnej sprawy.
Wyrok z dnia 14 maja 2015 roku – II KK 15/15, Biul. PK 5/15
poz. 1.2.1 s. 8
Notka: Kilka razy zwracaliśmy uwagę, że oportunizm prokuratorów czy sędziów przyjmujących ciągłość (zwykle czyn ciągły) bez
dostatecznej rozwagi, a nawet wbrew faktom czy innym przesłankom, nie tylko jest sprzeczny z regulacjami prawnymi, ale może
przynosić szkody podsądnym. Apelowaliśmy o rozwagę w przyjmowaniu czynu ciągłego, który wymaga określonych znamion,
a z pewnością nie został ustanowiony dla wygody sędziów, krótszej redakcji wyroku. Ponownie wyrażamy pogląd, że zastąpienie
tymi formami dawnego przestępstwa ciągłego przyniosło więcej
szkody jak pożytku, ale nie apelujemy o powrót do dawnego stanu, bo 18 lat obowiązywania nowej regulacji ukształtowało praktykę, której burzenie byłoby niekorzystne.
B. Środki karne
Zob. poz. 34 – redakcja skazania na zakazy bądź naprawienie szkody
C. Przestępstwa przeciwko wolności
12.
Nieudokumentowanie na piśmie zgody pacjenta na
wykonanie zabiegu leczniczego określonego w art. 34 ust.
1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza
i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 roku poz.
10
464), faktycznie przez niego udzielonej w innej niż pisemna formie, nie mieści się w zakresie pojęcia „bez zgody”
znamionującego typ przestępstwa opisanego w art. 192
§ 1 k.k.
Postanowienie z dnia 10 kwietnia 2015 roku – III KK 14/15, Biul.
PK 5/15 poz. 1.2.2 s. 10
D. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia
i wyznania
13.
1. Forma artystyczna lub cel naukowy działania mającego charakter znieważający, nie powoduje sam z siebie
wyłączenia odpowiedzialności karnej za obrazę uczuć religijnych bądź znieważenie publiczne przedmiotu czci religijnej.
2. Znamiona przestępstwa art. 196 k.k. wypełnia jedynie takie znieważenie przedmiotu czci religijnej, które
ma miejsce publicznie. Publiczny charakter przestępstwa
z art. 196 k.k. sprowadza się do tego, że znieważenie
przedmiotu czci religijnej może zostać dostrzeżone przez
większą lub bliżej nieokreśloną liczbę osób.
3. Znamię publiczności nie jest spełnione, jeśli działanie polegające na znieważeniu zostało zarejestrowane
i przekazane następnie za pośrednictwem prasy drukowanej bądź przekazu internetowego szerszej grupie osób.
Opublikowanie takiego przekazu może natomiast wyczerpywać znamiona przestępstwa z art. 196 k.k.
4. Nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 196
k.k. działanie obserwowane przez osobę lub grupę osób,
które dobrowolnie wyrażają zgodę na kontakt z treściami,
które mogą prowadzić do obrazy ich uczuć religijnych.
Postanowienie z dnia 5 marca 2015 roku – III KK 274/14, Biul.
PK 5/15 poz. 1.2.3 s. 20
11
Notka: O działaniu „publicznie” obszerne orzecznictwo sądów
tyczące chuligańskiego charakteru przestępstwa, zamieszczone
w zbiorze 20 do Zeszytu 10/10, wspomnianym w notce spod
poz. 3.
E. Przestępstwa przeciwko rodzinie
14.
Przestępstwo z art. 209 § 1 k.k. jest wprawdzie przestępstwem trwałym, gdyż polega na wywołaniu i utrzymywaniu określonego skutku przestępczego, wszelako jeżeli między okresami uporczywej niealimentacji wystąpi
przerwa lub przerwy wywołane na przykład tym, że zobowiązany nie był w stanie wykonać tego obowiązku albo
osoba uprawniona do alimentacji w tym czasie nie znajdowała się w sytuacji zagrożenia, to w takim wypadku należy rozważyć konstrukcję czynu ciągłego lub ciągu przestępstw, z tym że na mając na względzie wymóg pierwszego z powołanych przepisów („z góry powzięty zamiar”)
w rzeczywistości w grę wchodzić może jedynie instytucja
ciągu przestępstw, pod warunkiem spełnienia wymogu
krótkich odstępów czasu, lub pozostawanie poszczególnych przestępstw niealimentacji w realnym zbiegu.
Wyrok z dnia 5 marca 2015 roku – III KK 414/14, LEX 1665592
F. Przestępstwa przeciwko czci
15.
Zgodnie z treścią art. 212 § 1 k.k., odpowiada za
zniesławienie ten, kto pomawia inną osobę, grupę osób,
instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną
niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub
właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej
lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego
12
stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. W tym kontekście przypomnieć należy, że przedmiotem ochrony
przepisu art. 212 § 1 k.k. jest cześć i godność osoby pomawianej o postępowanie lub właściwości, które są
sprzeczne z prawem, z zasadami etyki, w tym etyki zawodowej, oraz np. o brak kompetencji lub zdolności do wykonywania danego zawodu. Wartość w postaci omówionego przedmiotu ochrony pozostawać oczywiście powinna
w równowadze z koniecznością ochrony innych wartości,
to jest prawa do swobody wypowiedzi, prawa do krytyki
oraz możliwości działania różnych organów, których zadaniem jest między innymi ocena przydatności do wykonywania zawodu, w postaci weryfikacji kompetencji
i zdolności oraz ocena kwalifikacji etycznych niezbędnych
do zajmowania określonych stanowisk, wykonywania różnych zawodów lub prowadzenia określonego rodzaju działalności. Prawo do „krytyki” nie może być utożsamiane
z prawem do „zniesławienia”, a krytyczne oceny powinny
być wyrażane w odpowiedniej formie, zwłaszcza gdy nie
są wyrażane w sposób spontaniczny lub w toku szybkiej
wymiany słów, a w sposób zaplanowany i przemyślany.
Tak bowiem, jak każdy człowiek ma prawo do wolności
wyrażania opinii, tak również każdy człowiek ma prawo
do poszanowania swojego życia prywatnego i rodzinnego,
a prawo do wolności wyrażania opinii zasadnie może podlegać ograniczeniom ze względu m.in. na ochronę dobrego
imienia i praw innych osób.
Wyrok z dnia 17 marca 2015 roku – V KK 301/14, OSNPG 6/15
poz. 5
13
G. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
16.
Do przyjęcia odpowiedzialności za występek z art.
254 § 1 k.k. nie jest niezbędne ustalenie, że poszczególny
uczestnik zbiegowiska dokonał indywidualnego aktu
gwałtu. Wystarczające jest bowiem wzięcie udziału
w zbiegowisku ze świadomością, że uczestnicy tego zbiegowiska dopuszczają się wspólnymi siłami gwałtownego
zamachu na osobę lub mienie. „Branie czynnego udziału”
w zbiegowisku nie polega natomiast na samym uczestnictwie w nim. Istotny jest jednak fakt psychicznego i fizycznego zaangażowania się w jego przebieg i solidarność
z innymi uczestnikami zbiegowiska.
Postanowienie z dnia 18 lutego 2015 roku – II KK 20/15, LEX
1650283
H. Wstępne przepisy procesowe
17.
Stan powagi rzeczy osądzonej tworzą jedynie orzeczenia merytoryczne, natomiast orzeczenia formalne tylko, jeżeli oparte są na ujemnej przesłance procesowej
o charakterze bezwzględnym, a zatem takie, które nie
mogą zostać usunięte.
Postanowienie z dnia 21 stycznia 2015 roku – V KK 270/14, LEX
1648728
18.
W przypadku przestępstw wnioskowych chwilą istotną dla ustalenia, czy sprawca przestępstwa jest dla pokrzywdzonego osobą najbliższą, jest nie tylko chwila popełnienia przestępstwa lub stwierdzenia, kto jest jego
14
sprawcą, ale także chwila ewentualnego powstania stosunku rodzinnego związanego z pojęciem osoby najbliższej, także po popełnieniu przestępstwa, również już
w toku dalszego postępowania, byleby przed jego prawomocnym zakończeniem. Organ procesowy po ustaleniu,
w przypadku przestępstw względnie wnioskowych, iż
sprawca przestępstwa jest lub stał się osobą najbliższą
dla pokrzywdzonego, powinien zwrócić się do pokrzywdzonego o oświadczenie, czy składa wniosek o ściganie,
a jeśli tego wniosku nie złoży, postępowanie należy umorzyć.
Wyrok SN z dnia 3 marca 2015 roku – IV KO 1/15, OSNPG 6/15
poz. 6
I. Sąd
19.
Fakt rozstrzygania zupełnie innej sprawy oskarżonego przez tego samego sędziego nie stanowi okoliczności
powodujących wątpliwość co do bezstronności tego sędziego w aktualnie prowadzonym postępowaniu.
1640279
20.
Przepisy kodeksu postępowania karnego nie przewidują domniemania właściwości Sądu Najwyższego do rozpoznawania wszelkich środków odwoławczych od decyzji
podejmowanych przez sądy powszechne, czy to w pierwszej, czy w drugiej instancji, lecz wręcz przeciwnie, do
rozpoznania wspomnianych środków odwoławczych wymagają wyraźnej podstawy prawnej.
15
Postanowienie z dnia 23 marca 2015 roku – III KZ 13/15, LEX
1656509
21.
1. Nie jest uzasadnione przekazanie sprawy innemu
sądowi równorzędnemu w oparciu o przepis art. 37 k.p.k.
w sytuacji jedynie przejściowych trudności organizacyjnych sądu, związanych z jego trudną sytuacją kadrową.
Warunki organizacji pracy sądów, zwłaszcza wiążące się
z badaniem obciążenia sprawami poszczególnych jednostek, ich obsady kadrowej, nie mieszczą się w kategorii
szczególnych okoliczności, podlegających ocenie przez
Sąd Najwyższy na płaszczyźnie art. 37 k.p.k. i winny być
przezwyciężane w ramach działań organizacyjnych, należących do podmiotów dysponujących odpowiednimi ku
temu kompetencjami.
2. Instytucja określona w art. 37 k.p.k. nie służy
kwestionowaniu orzeczeń dotyczących właściwości miejscowej sądów, w tym orzeczeń wydawanych na podstawie
art. 11a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – przepisy
wprowadzające kodeks postępowania karnego.
Postanowienie z dnia 10 kwietnia 2015 roku – III KO 34/15 Biul.
PK 5/15 poz. 1.2.4 s. 41-43
Notka: Popieramy krytykę przekazywania sprawy innemu sądowi
ze względu na doraźne trudności sądu właściwego. Takie działanie
jest łamaniem gwarancji właściwości z art. 45 ust. 1 Konstytucji.
Popełnił to nawet ustawodawca, dopuszczając przekazywanie
wbrew właściwości spraw zagrożonych przedawnieniem (art. 11a
pw k.p.k., wprowadzony ustawą z dnia 20 lipca 2000 roku (Dz. U.
Nr 62 poz. 717).
16
J. Strony
22.
Samo oświadczenie oskarżonego, że podjął leczenie
w poradni uzależnień, nie oznacza bynajmniej, że dawało
to samo w sobie podstawy do uznania zaistnienia nagle
wątpliwości co do jego poczytalności, o jakich mowa
w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k.
6/15 poz. 11
Zob. też poz. 25 – działania obrońcy a osobiste działania
oskarżonego
K. Czynności procesowe
23.
Istotą sprostowania nie jest zmiana pierwotnej treści
wyroku, ale przywrócenie mu takiej postaci, jaką powinien mieć od początku.
Wyrok z dnia 22 stycznia 2015 roku – III KK 409/14, LEX
1654745
24.
1. Gdy wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożyła tylko strona, która korzysta z pomocy obrońcy lub pełnomocnika, to stosuje się
art. 140 k.p.k., a więc wyrok z uzasadnieniem doręcza się
także przedstawicielowi procesowemu strony, dla którego
termin do wniesienia apelacji biegnie od daty doręczenia.
2. Jeżeli po doręczeniu przedstawicielowi procesowemu strony wyroku z uzasadnieniem został ustanowiony inny przedstawiciel zamiast lub obok dotychczasowe17
go, to może on wnieść apelację w terminie biegnącym dla
tego, który złożył wniosek. Natomiast gdy wniosek złożyła
oddzielnie strona oraz jej przedstawiciel procesowy i każdy z nich otrzymał w innym czasie wyrok z uzasadnieniem, to termin do wniesienia apelacji dla każdego z tych
podmiotów należy liczyć od daty późniejszego z dokonanych doręczeń, a nie dla każdego z nich oddzielnie.
Postanowienie z dnia 26 lutego 2015 roku – III KK 8/15, LEX
1646393
25.
1. Z przepisu art. 86 § 2 k.p.k. wynika jedynie,
że działania obrońcy nie wyłączają działań samego oskarżonego, nie zaś, że oskarżony jest zobligowany do działania zawsze samodzielnie i niezależnie od działań swego
procesowego zastępcy.
2. Zaniechania obrońcy stanowią zawsze przyczynę
niezależną od samego oskarżonego w rozumieniu art. 126
§ 1 k.p.k., bez względu czy są skutkiem zaniedbania
obrońcy, czy też jego celowego działania, z wyłączeniem
sytuacji gdy są one efektem uzgodnionej z oskarżonym
rezygnacji z dokonania czynności.
Wyrok z dnia 18 marca 2015 roku – III KZ 31/15 Biul. PK 5/15
poz. 1.2.5 s. 43
Notka: O tym podobnie nasze postanowienie z KZS 5/15 poz. 73
L. Dowody
26.
Ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego, o którym
mowa w art. 185a § 1 k.p.k., jest dopuszczalne, jeżeli zażąda tego w toku procesu, a więc i w postępowaniu apelacyjnym, oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie
18
pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego; skuteczność
takiego żądania – podlegającego ocenie z punktu widzenia
art. 170 § 1 k.p.k. – nie jest warunkowana ani podaniem
powodu jego zgłoszenia, ani prawidłowością przedstawionego uzasadnienia wniosku; ponownemu przesłuchaniu
takiego pokrzywdzonego w stadium postępowania apelacyjnego nie stoi na przeszkodzie co do zasady art. 452 § 2
k.p.k.
Wyrok z dnia 16 kwietnia 2015 roku – V KK 4/15, Biul. PK 5/15
poz. 1.2.7 s. 48
Zob. poz. 31 – zwłoka w składaniu wniosków dowodowych
Ł. Postępowanie przed sądem I instancji
27.
Prywatny akt oskarżenia musi przyjąć formę oskarżenia, czyli opisać czyn (zdarzenie historyczne), z jakim
oskarżyciel wiąże realizację znamion określonego typu,
a także przedstawić dowody, jakie uzasadniają oskarżenie. W tej perspektywie rola tego rodzaju dokumentu niczym nie różni się od prokuratorskiego aktu oskarżenia.
Musi on wszakże dawać podstawy do prowadzenia postępowania karnego o konkretny czyn, na podstawie wiarygodnych dowodów uprawdopodobniających tezy oskarżenia w stopniu wysokim.
Postanowienie z dnia 21 stycznia 2015 roku – III KK 297/14, LEX
1652419
28.
W wypadku gdy strona nie składa stosownych wniosków dowodowych, powinność sądu wynikająca z art. 167
19
k.p.k. powstaje tylko wtedy, gdy dokonanie prawidłowych
ustaleń faktycznych uzależnione jest od przeprowadzenia
dowodu, o którym sąd powziął informację i którego przeprowadzenie jest w ogóle możliwe. Tej inicjatywy sądu nie
można mylić z funkcją śledczą realizowaną poprzez poszukiwanie dowodów w procesie udowadniania sprawstwa i winy oskarżonego.
1652730
Notka: W naszej praktyce ograniczaliśmy inicjatywę dowodową
sądu do zagrożenia oczywistą niesprawiedliwością wyroku grożącą, gdyby sąd nie dopuścił dowodu z urzędu (KZS 12/91 poz. 16,
3-9/92 poz. 80, 2/95 poz. 46, 9-10/97 poz. 37, 1/98 poz. 25,
3/98 poz. 45, zbiór 163, 235, 741, 1095, 1139, 1159 i inne).
Zapewne podobnie będzie pod nowym stanem prawnym.
29.
Przepis art. 366 § 1 k.p.k. określa sposób procedowania przewodniczącego składu orzekającego sądu pierwszej instancji, stąd skarga kasacyjna nie jest miejscem na
podnoszenie uchybienia temu przepisowi.
Postanowienie z dnia 22 lutego 2015 roku – III KK 4/15, LEX
1645246
30.
Na gruncie art. 376 § 1 k.p.k. pod pojęciem złożenia
wyjaśnień rozumie się złożenie wyjaśnień przed sądem,
a nie odczytanie tych wyjaśnień uprzednio w trybie
uproszczonym z uwagi na nieobecność oskarżonego.
poz. 13
20
31.
Składanie wniosków dowodowych w końcowej fazie
postępowania dowodowego nie jest wprawdzie wykluczone przez procedurę karną, a niejednokrotnie jest wówczas
usprawiedliwione, ale postąpienie takie musi być oceniane także przez pryzmat art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. z uwagi
na obligatoryjny charakter tej normy. Jeżeli analiza zgłoszonego wniosku dowodowego w zestawieniu z całokształtem okoliczności faktycznych, a w szczególności faktyczną
możliwością złożenia tego wniosku na wcześniejszym etapie postępowania bez szkody realizowanej linii obrony,
doprowadzi do jednoznacznego stwierdzenia, że celem takiego wniosku było tylko przedłużenie postępowania karnego, to zastosowanie komentowanej normy będzie nie
tylko uzasadnione, ale konieczne i nie może być skutecznie kwestionowane odwołaniem się do prawdy materialnej.
Postanowienie z dnia 5 maja 2015 roku – IV KK 304/14 Biul. PK
5/15 poz. 1.2.6 s. 45
Notka: Popieramy tę wypowiedź. Kilka razy stwierdzaliśmy, że lojalność obowiązuje wszystkich uczestników, a naruszanie jej powinno być piętnowane, bo zagraża sensowi procesu. Jaskrawym
nadużyciem jest zwłaszcza ignorowanie terminu z art. 338 kpk
oraz rezerwowanie dowodów na postępowanie odwoławcze. Rzecz
jednak nie w podobnych refleksjach, ale w ocenach procesowych
sądów wyższych instancji, bo to one kształtują praktykę i to one
doprowadziły do stanu obecnego, do obawy sądów pierwszej instancji przed oddalaniem nietrafnych wniosków dowodowych.
Zob. poz. 26 – ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego
z art. 185a k.p.k.
21
M. Wyrokowanie
32.
Obraza art. 410 k.p.k., zachodzi wówczas, gdy w wyrokowaniu sąd opiera się na materiale nieujawnionym na
rozprawie głównej oraz gdy opiera się na części materiału
ujawnionego. Sam natomiast fakt, że ustalenia faktyczne
w danej sprawie mogą zostać poczynione jedynie w oparciu o dowody uznane za wiarygodne, a nie o te, które zostały uznane za niewiarygodne, co jest przecież rzeczą
oczywistą, nie oznacza, że sąd orzekający dopuścił się obrazy przepisu art. 410 k.p.k. Powyższej normy nie można
bowiem rozumieć w ten sposób, że każdy z przeprowadzonych dowodów ma stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Nie stanowi więc naruszenia tego przepisu dokonanie oceny materiału dowodowego przeprowadzonego
na rozprawie w sposób odmienny od subiektywnych
oczekiwań stron procesowych.
Postanowienie z dnia 24 marca 2015 roku – III KK 70/15, OSNPG
6/15 poz. 14
33.
Sąd, orzekając na posiedzeniu z wniosku prokuratora o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia
rozprawy, nie jest zwolniony od kontroli prawidłowości
wniosku złożonego w trybie art. 335 § 1 k.p.k., w tym
przede wszystkim pod kątem spełnienia przez niego wymogów prawa karnego materialnego. Modyfikacji może
jednak dokonać jedynie po uzyskaniu zgody stron,
w przeciwnym razie powinien skierować sprawę do rozpoznania na zasadach ogólnych, zgodnie z treścią art. 343
§ 7 k.p.k.
Wyrok z dnia 30 marca 2015 roku – II KK 75/15, OSNPG 6/15
poz. 12
22
34.
Zgodnie z treścią art. 43 § 1 k.k., zakazy oraz obowiązek wymienione w art. 39 punkty 2a i 2b orzeka się
w latach, od roku do lat 15. Obowiązkiem sądu orzekającego jest wskazanie czasu obowiązywania orzeczonego
zakazu, przy czym ustawowy wymóg określenia w wyroku, jak długo zakaz ma trwać, wyklucza możliwość precyzowania dopiero w postępowaniu wykonawczym okresu
zakazu, bowiem czasu tego nie da się określić przy wykorzystaniu dyspozycji art. 13 § 1 k.k.w. i zasady wynikającej z art. 5 § 2 k.p.k.
poz. 3
35.
Wewnętrzna sprzeczność wyroku, polegająca na
odmiennym określeniu cyfrą niż słownie ilości miesięcy
pozbawienia wolności, uniemożliwia jego wykonanie
(w przypadku konieczności zarządzenia wykonania tej
kary), tym samym powodując uchybienie stanowiące tzw.
bezwzględną podstawę odwoławczą, przewidzianą w art.
439 § 1 pkt 7 k.p.k.
Wyrok z dnia 15 kwietnia 2015 roku – III KK 85/15, LEX
1666898, OSNPG 7-8/15 poz. 11
N. Postępowanie odwoławcze
36.
Niedopuszczalne jest „uzupełniające” rozpoznanie
środka odwoławczego pominiętego podczas pierwszego
rozpoznania sprawy przez sąd odwoławczy.
Wyrok z dnia 20 stycznia 2015 roku – III KK 356/14, LEX
1622324
23
37.
Zakaz wyrażony w art. 452 § 1 k.p.k. interpretuje się
w ten sposób, że nie należy przed sądem odwoławczym,
niejako po raz pierwszy, przeprowadzać dowodów kluczowych dla danego procesu. W ten bowiem sposób pozbawić
można stronę możliwości kwestionowania prawidłowości
oceny danego dowodu i poczynionych na jego podstawie
ustaleń.
Postanowienie z dnia 21 stycznia 2015 roku – V KK 371/14, LEX
1652423
Notka: W praktyce zdarza się degradowanie tej słusznej zasady do
zabiegu taktycznego, przewlekającego proces.
38.
Bezsporne jest, że sposób wykonania obowiązku
określonego w art. 457 § 3 k.p.k. daje z kolei podstawę do
oceny, czy sąd ad quem właściwie zrealizował normę
wskazaną w art. 433 § 2 k.p.k., a zatem czy rozważył
wszystkie zarzuty i wnioski zawarte w środku odwoławczym. Strona, która skarżyła wyrok sądu I instancji, nie
ma bowiem żadnej gwarancji, iż jej zarzuty oraz argumenty były w ogóle przedmiotem rozważań sądu II instancji,
stosownie do nakazu zawartego w art. 433 § 2 k.p.k.,
skoro uzasadnienie wyroku nie wskazuje powodów, dla
których zarzutów tych nie uwzględniono.
Wyrok z dnia 2 marca 2015 roku – IV KK 388/14, OSNPG 6/15
poz. 22
39.
Wprawdzie specyfika postępowania drugoinstancyjnego nie przemawia za każdorazowo obligatoryjnym
udziałem oskarżonego w rozprawie, ale przy ocenie znaczenia możliwości zrealizowania uprawnienia w tym za24
kresie istotną rolę odgrywa ustalenie, czy przedmiotem
rozpoznania na niej mają być kwestie natury wyłącznie
prawnej, czy również – i w jakim zakresie – natury faktycznej. Wykładnia norm art. 6 ust. 1 i 3 lit. c Europejskiej Konwencji Praw Człowieka dokonywana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu wskazuje,
że jako konieczne traktuje się dopuszczenie oskarżonych
do udziału w rozprawie apelacyjnej co najmniej wówczas,
gdy podnoszone są zarzuty odnoszące się do ustaleń faktycznych, zaś wtedy gdy sąd odwoławczy kontroluje wyrok wyłącznie pod względem prawnym, wymagane jest
dopuszczenie do udziału w rozprawie obrońcy.
poz. 21
40.
Treść art. 437 § 2 k.p.k. nie pozostawia wątpliwości,
że sądowi odwoławczemu przyznane zostało uprawnienie
orzekania odmiennego co do istoty sprawy „o ile pozwalają na to zebrane dowody”, w tym również do uniewinnienia oskarżonego. W orzecznictwie utrwalony jest przy tym
pogląd, że zmiana wyroku sądu pierwszej instancji
i uniewinnienie oskarżonego winno być poprzedzone
szczegółową analizą całokształtu materiału dowodowego,
ujawnionego w trakcie postępowania sądowego oraz
wszechstronną i wnikliwą jego oceną, która powinna zostać następnie przedstawiona, stosownie do treści art.
424 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k., w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji.
Wyrok z dnia 18 marca 2015 roku – III KK 432/14, OSNPG 6/15
poz. 18
25
41.
Treść art. 433 § 2 k.p.k. obliguje sąd odwoławczy do
przeprowadzenia kontroli instancyjnej w granicach środka odwoławczego lub też w zakresie szerszym w przypadkach określonych w ustawie, w zakresie prawidłowości
ustaleń faktycznych i oceny dowodów dokonanych przez
sąd pierwszej instancji, zwłaszcza do kontroli – czy przekonanie sądu a quo wysnute zostało z wszechstronnej
oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i czy przy ocenie dowodów uwzględnione
zostały wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego oraz
czy rozumowanie sądu jest rozumowaniem poprawnym
pod względem logicznym, a więc, czy nie zawiera sprzeczności, niekonsekwencji i dwuznaczności oraz czy istniały
realne możliwości usunięcia określonych wątpliwości
i rozstrzygnięcia ich przez przeprowadzenie innych dowodów.
Wyrok z dnia 18 marca 2015 roku – III KK 442/14, OSNPG 6/15
poz. 17
42.
Do naruszenia art. 433 § 2 k.p.k. może dojść tylko
wtedy, gdy sąd odwoławczy nie rozważy wszystkich zarzutów wskazanych w skardze.
6/15 poz. 18
43.
Jednoczesne podniesienie zarzutu naruszenia prawa
procesowego i materialnego w stosunku do przypisania
popełnienia tego samego czynu jest co do zasady działaniem wewnętrznie sprzecznym, ponieważ zarzut naruszenia prawa materialnego zawsze oznacza dokonanie błędnej wykładni przepisów lub błędnej subsumcji prawidło26
wo ustalonego stanu faktycznego pod przepis zawierający
normę karną.
Postanowienie z dnia 19 marca 2015 roku – SDI 4/15, OSNPG
6/15 poz. 19
44.
Śmierć oskarżonego zawsze stoi na przeszkodzie
prowadzeniu postępowania karnego (art. 17 § 1 pkt 5
k.p.k.). Kontynuowanie procesu i wydanie wyroku stanowi uchybienie określone w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. Fakt,
że sąd właściwy nie wiedział o wskazanej przeszkodzie,
nie ma znaczenia i nie może uchronić kwestionowanego
orzeczenia przed wyeliminowaniem z obrotu prawnego.
Śmierć oskarżonego nie stanowi natomiast negatywnej
przesłanki postępowania kasacyjnego, jeśli kasacja jest
wniesiona na korzyść oskarżonego (arg. ex art. 529
k.p.k.).
poz. 20
Zob. poz. 26 – ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego
z art. 185a § 1 k.p.k.
poz. 32 – zarzut obrazy art. 410 k.p.k.
O. Postępowania szczególne
45.
Wykładnia funkcjonalna art. 501 pkt 1 k.p.k. wskazuje, że celem zawartej w nim regulacji jest zagwarantowanie oskarżonemu odpowiednich warunków do obrony
w związku z rozstrzygnięciem wydanym bez jego udziału
(art. 500 § 4 k.p.k.). Chodzi tu o uprawnienie do wniesie-
27
nia sprzeciwu od wyroku nakazowego. W tym aspekcie
art. 501 pkt 1 k.p.k. pełni funkcję gwarancyjną.
poz. 23
P. Kasacja
46.
Zarzuty podniesione pod adresem orzeczenia sądu
I instancji podlegają rozważeniu przez sąd kasacyjny tylko w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla właściwego rozpoznania zarzutów stawianych w tym nadzwyczajnym trybie zaskarżonemu wyrokowi sądu odwoławczego. Tych zarzutów jednak nie można rozpatrywać
w oderwaniu od zarzutów stawianych orzeczeniu sądu
odwoławczego, skoro nie jest funkcją kontroli kasacyjnej
kolejne, powielające kontrolę apelacyjną rozpoznawanie
zarzutów stawianych pod pozorem kasacji orzeczeniu sądu pierwszej instancji. Z istoty samej kasacji wynika,
że sąd kasacyjny może tylko zbadać, czy sądy obydwu instancji, dokonując tych ustaleń, nie dopuściły się rażącego naruszenia reguł procedowania, co mogłoby mieć
wpływ na ustalenia faktyczne, a w konsekwencji na treść
wyroku. Zatem kontroli w trybie kasacji podlegają nie
same ustalenia faktyczne, ale sposób ich dokonania, skoro Sąd Najwyższy jest sądem prawa, a nie sądem faktów.
poz. 25
47.
Zgodnie z art. 535 § 3 k.p.k. oddalenie kasacji na
rozprawie jako oczywiście bezzasadnej nie wymaga pisemnego uzasadnienia tłumaczącego to rozstrzygnięcie.
28
Konieczne jest jednak przedstawienie na piśmie motywów, którymi kierował się Sąd Najwyższy, częściowo
uchylając, na podstawie art. 536 k.p.k. w zw. z art. 455
k.p.k., zaskarżony kasacją wyrok.
poz. 29
48.
Wniesienie kasacji stanowi próbę obejścia dyspozycji
art. 526 § 2 k.p.k., gdy tylko pozornie kasacja zostanie
sporządzona przez radcę prawnego będącego obrońcą obwinionego, a w istocie jest to pismo sporządzone przez
samego obwinionego.
Postanowienie z dnia 19 marca 2015 roku – VI KZ 2/15, LEX
1654757
Notka: Także w sprawach o wznowienie postępowania, a czasem
i w apelacjach, w których również obowiązuje przymus adwokacki, spotykamy się z „przystawieniem pieczątki” przez adwokatów
na tekstach sporządzonych przez same strony, oskarżycieli bądź
oskarżonych.
49.
Zgodnie z dyspozycją art. 526 § 2 k.p.k. kasacja, o ile
nie pochodzi od prokuratora lub wskazanego w ustawie
podmiotu szczególnego, winna być sporządzona i podpisana przez adwokata albo radcę prawnego. W świetle
orzecznictwa Sądu Najwyższego nie może też budzić wątpliwości, że obwiniony (lub oskarżony) w postępowaniu
kasacyjnym nie może samodzielnie we własnej sprawie
sporządzić kasacji, nawet jeżeli wykonuje zawód adwokata czy radcy prawnego. Jeżeli zatem założyć, że treść
art. 526 § 2 k.p.k. rzeczywiście była znana obwinionemu,
to nie było jakiegokolwiek powodu do tego, aby składał on
do akt sprawy osobiście sporządzoną kasację, zwłaszcza
29
jeżeli w tym czasie dysponował już skargą sporządzoną
przez radcę prawnego będącego jego obrońcą.
Postanowienie z dnia 19 marca 2015 roku – VI KZ 2/15, OSNPG
6/15 poz. 28
50.
Sąd Najwyższy zobowiązany jest dyspozycją art. 536
k.p.k do rozpoznawania kasacji w granicach zaskarżenia
i podniesionych zarzutów, a wyjątek od tej zasady (pozwalający na szersze rozpoznania sprawy), w istocie dotyczy
jedynie stwierdzenia wystąpienia bezwzględnych przesłanek odwoławczych. Już choćby zatem z tego względu kasacja nie mogła zostać uznana za zasadną.
Postanowienie z dnia 19 marca 2015 roku – SDI 4/15, OSNPG
6/15 poz. 30
51.
Kasacja jako nadzwyczajny środek zaskarżenia nie
może opierać się na zarzutach błędnej oceny poszczególnych dowodów czy błędów w ustaleniach faktycznych.
Funkcją sądu kasacyjnego jest eliminowanie z obrotu
prawnego orzeczeń wydanych z rażącym naruszeniem
prawa, co potwierdza, że Sąd Najwyższy rozpoznający kasację jest sądem prawa, a nie sądem faktu. Sąd Najwyższy – co należy także podkreślić – nie jest sądem odwoławczym kolejnej instancji i nie może dublować kontroli
instancyjnej.
6/15 poz. 26
52.
Kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
skierowanym przeciwko orzeczeniu wydanemu przez sąd
30
odwoławczy na skutek rozpoznania środka odwoławczego.
Celem postępowania kasacyjnego jest bowiem wyeliminowanie z obrotu prawnego orzeczeń dotkniętych poważnymi wadami w postaci bezwzględnych przyczyn odwoławczych lub innych naruszeń prawa, ale o charakterze
rażącym, a jednocześnie takich, które mogły mieć istotny
wpływ na treść orzeczenia. Możliwość wniesienia skutecznej kasacji jest zatem istotnie ograniczona. Postępowanie kasacyjne nie jest z pewnością postępowaniem,
które ponawiać ma kontrole odwoławczą. W toku tego postępowania z założenia nie dokonuje się zatem kontroli
poprawności oceny poszczególnych dowodów, nie weryfikuje zasadności ustaleń faktycznych i nie bada współmierności orzeczonej kary.
Postanowienie z dnia 24 marca 2015 roku – III K 50/15, OSNPG
6/15 poz. 24
53.
Sąd Najwyższy przy rozpoznaniu kasacji nie jest
władny dokonywać ponownej oceny dowodów i w oparciu
o tak przeprowadzoną własną ocenę sprawdzać poprawność dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych. Zadaniem sądu kasacyjnego jest bowiem rozważenie tego, czy
orzekające sądy w obydwu instancjach, dokonując ustaleń faktycznych, nie dopuściły się rażącego naruszenia
reguł procedowania, co mogłoby mieć wpływ na ustalenia
faktyczne, a w konsekwencji na treść wyroku.
Postanowienie z dnia 24 marca 2015 roku – III KK 398/14,
OSNPG 6/15 poz. 27
Zob. poz. 29 – nietrafność oparcia kasacji na błędach
przewodniczącego sądu I instancji
31
Q. Wznowienie postępowania
54.
Nawet stwierdzenie, iż w związku z postępowaniem
karnym dopuszczono się przestępstwa, nie jest wystarczającym warunkiem wznowienia postępowania, albowiem przyczyna wznowienia propter falsa zachodzi dopiero po ustaleniu przez sąd, że przestępstwo popełnione
w związku z postępowaniem mogło mieć wpływ na treść
orzeczenia.
Postanowienie z dnia 18 lutego 2015 roku – III KO 3/14, LEX
1652386
R. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
55.
Niewątpliwa niesłuszność tymczasowego aresztowania będąca – zgodnie z art. 552 § 4 k.p.k. – podstawą
odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa,
występuje w dwóch różnych sytuacjach procesowych.
Po pierwsze, ma miejsce wówczas, gdy tymczasowe aresztowanie zastosowano z naruszeniem przepisów prawa.
Po drugie – wówczas, gdy w świetle okoliczności znanych
w chwili zastosowania tymczasowego aresztowania może
być ono oceniane jako słuszne, niemniej w świetle całokształtu okoliczności sprawy, w szczególności treści końcowego orzeczenia, okaże się, że stosowanie tego środka
zapobiegawczego było zbędne. Jest tak dlatego, gdyż odpowiedzialność Skarbu Państwa z tego tytułu opiera się
na zasadzie ryzyka. Z tego punktu widzenia za niewątpliwie niesłuszne należy uznać także każde tymczasowe
aresztowanie oskarżonego, wobec którego postępowanie
zostało umorzone.
32
Wyrok z dnia 17 marca 2015 roku – V KK 417/14, LEX 1659253
56.
Wśród elementów istotnych z punktu widzenia wysokości zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie wyróżnia się także przeciętną stopę
życiową społeczeństwa. Pamiętać bowiem należy, że wysokość zadośćuczynienia, z jednej strony, powinna służyć
złagodzeniu doznanej krzywdy, a z drugiej, nie może być
źródłem nieuzasadnionego wzbogacenia.
1640256
Notka: Podobnie nasze liczne orzeczenia w sprawach z ustawy rehabilitacyjnej; zob. o tym dodatek 11 do Zeszytu 2-3/97 i 25 do
Zeszytu 12/12.
S. Koszty procesu
57.
Zasady rozliczania kosztów procesu, określone w art.
632 pkt 2 k.p.k., odnoszą się również do postępowania
przygotowawczego od chwili jego wszczęcia (art. 616 § 2
pkt 2 k.p.k.). Jeżeli sprawa zakończyła się umorzeniem
na tym etapie postępowania, to organ postępowania
przygotowawczego ma obowiązek zwrotu uzasadnionych
wydatków poniesionych przez uczestnika tego postępowania na jego wniosek od momentu, gdy stał się on stroną – w przypadku podejrzanego poczynając od fazy in
personam (art. 71 § 1 k.p.k.). Obejmuje to należności
powstałe po sporządzeniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jego niezwłocznym ogłoszeniu i przesłuchaniu podejrzanego, oczywiście, o ile nie skorzysta on
z prawa do odmowy składania wyjaśnień oraz gdy nie
33
wystąpią okoliczności wskazane w art. 313 § 1 in fine
k.p.k.
1628943
58.
W przypadku skorzystania przez prokuratora z uprawnienia, jakie daje mu przepis art. 55 § 4 k.p.k., nie występuje on w charakterze oskarżyciela publicznego, lecz
w roli rzecznika praworządności (interesu publicznego
czy społecznego), co powoduje, że sprawa nie nabiera
charakteru publicznoskargowego, o którym mowa w art.
632 pkt 2 k.p.k.
Wyrok z dnia 11 marca 2015 roku – III KK 40/15, LEX 1653756
T. Prawo karne skarbowe
59.
1. Czynu z art. 54 k.k.s. dopuścić się może jedynie
osoba, na której ciąży określony ustawą podatkową obowiązek podatkowy odnośnie ujawniania samego przedmiotu opodatkowania lub podstawy tego opodatkowania,
bądź też złożenia niezbędnej dla takiego ujawnienia deklaracji.
2. Za podatnika z art. 54 k.k.s. nie może być uznany
sprawca przestępstwa, np. paserstwa z art. 291 § 1 k.k.,
który sprzedaje kradzione samochody. W konsekwencji
także jego przestępcza działalność nie może zostać opodatkowana. Niezgłoszenie się zatem tej osoby do podatku
nie rodzi odpowiedzialności karnej za przestępstwo skarbowe z art. 54 § 1 k.k.s.
34
1648188
60.
Nie można przyjąć, że wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, złożony w trybie art. 148 k.k.s., jest jednocześnie aktem oskarżenia
albo akt ten zastępuje. Ustawodawca dał temu wyraz
w art. 148 § 6 k.k.s., nie zezwalając sądowi na rozpoznanie sprawy na podstawie takiego wniosku, lecz nakazując, w przypadku jego nieuwzględnienia, niezwłoczny
zwrot sprawy organowi wnoszącemu go. Dopiero skutkiem takiego zwrotu może być wniesienie aktu oskarżenia.
poz. 10
U. Wykroczenia
61.
Zasady postępowania przy realnym zbiegu wykroczeń
reguluje przepis art. 9 § 2 k.w., z którego jednoznacznie
wynika, że w sytuacji, gdy sprawca w jednym postępowaniu odpowiada za popełnienie dwóch lub więcej wykroczeń, wymierza się mu łącznie jedną karę w granicach
określonych w przepisie przewidującym najsurowszą
karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów.
Redakcja powołanego przepisu nie budzi wątpliwości
interpretacyjnych i wyraźnie nakazuje zastosowanie
autonomicznego sposobu wymierzania kary w przypadku
realnego zbiegu wykroczeń, wynikającego z jego treści.
Wyrok z dnia 4 marca 2015 roku – IV KK 23/15, OSNPG 6/15
poz. 8
35
62.
Na gruncie prawa wykroczeń karalność czynu ustaje,
jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a gdy w tym
okresie wszczęto postępowanie, ustaje ona z upływem
dwóch lat, ale liczonych także od momentu popełnienia
wykroczenia, a nie jak w prawie karnym powszechnym,
kiedy to okres wydłużenia karalności zaczyna biec po
ustaniu pierwotnego terminu przedawnienia.
poz. 9
63.
Przepis art. 93 § 2 k.p.s.w. stanowi, że orzekanie
w postępowaniu nakazowym może nastąpić, jeżeli okoliczności czynu i wina obwinionego nie budzą wątpliwości. Jeśli przesłanki te nie są spełnione, konieczne jest
skierowanie sprawy na rozprawę.
Wyrok z dnia 11 marca 2015 roku – III K 46/15, OSNPG 6/15
poz. 32
64.
Zgodnie z dyrektywami wynikającymi z treści art. 93
§ 2 i § 4 k.p.s.w orzekanie w postępowaniu nakazowym
jest dopuszczalne wtedy, gdy okoliczności czynu i wina
obwinionego nie budzą wątpliwości oraz nie zachodzą
sytuacje wymienione w art. 21 § 1 k.p.s.w., powodujące
obligatoryjną obronę. Jedną z nich jest wystąpienie uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności obwinionego
(art. 21 § 1 pkt 2 k.p.s.w.).
poz. 33
36
V. Ustawa o rachunkowości z 1994 roku
65.
1. Przepis art. 79 pkt 4 ustawy z 1994 r. o rachunkowości, w którym penalizowane jest zachowanie polegające
na nieskładaniu sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym,
odnosi się do niezrealizowania obowiązku określonego
w art. 69 tej ustawy.
2. Skoro przepis art. 79 ustawy z 1994 roku o rachunkowości wymaga dla karalności określonego zachowania,
by podjęte było wbrew ustawie, to wymogiem sądu powinno być wskazanie, jaki to przepis ustawy nakładał
dany obowiązek na oskarżonych (działania lub zaniechania), a kolejnym etapem powinno być określenie w sposób
szczegółowy na czym polegało zachowanie wbrew temu
obowiązkowi, odnosząc to do realiów sprawy.
Wyrok z dnia 4 września 2013 roku – III KK 285/13, LEX
1363024, Pr. Pr. 6/15 s. 164 z częściowo krytyczną glosą Olafa
Włodkowskiego
IV. Z ORZECZNICTWA SĄDU APELACYJNEGO
A. Probacja
66.
Popełnienie wykroczenia, choć jest naruszeniem porządku prawnego, nie zawsze jest „rażące” na tyle, by powodować zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności.
Postanowienie z dnia 29 maja 2015 roku – II AKzw 408/15 do
IV Kow 127/15 SO Kielce
37
Notka: Skazany był przedterminowo zwolniony z reszty kary
pozbawienia wolności. Poddał się dozorowi, podjął pracę i korzystnie rokował. Został jednak ukarany 400 zł grzywny,
bo nie włączył świateł auta i nie zatrzymał się do kontroli drogowej. W I instancji zwolnienie przedterminowe odwołano. Sąd Apelacyjny zmienił to, uwzględniając opinię kuratora, który nie wnosił
o wykonanie kary.
67.
Skorzystanie z warunkowego przedterminowego zwolnienia nie oznacza zakończenia resocjalizacji skazanego.
Proces ten jest nadal prowadzony w warunkach wolnościowych podczas wyznaczonego okresu próby, a oddanie
skazanego pod dozór umożliwia kontrolę jego zachowania
przez okres odpowiadający pozostałej do odbycia kary.
Odmówienie zwolnienia skazanemu, który na to zasługuje, szkodzi działalności penitencjarnej, bo może wskazywać, że nawet zasadnicze zmiany postaw skazanych,
wzorowe postępowanie w zakładzie karnym, angażowanie
się w inicjatywy penitencjarne i podobne zachowania nie
znajdują uznania sądów. Wytworzenie takiego przeświadczenia mogłoby kształtować przekonanie o nadmiernej
surowości sądów, nielicującej ze sprawiedliwością i udaremniać wyniki resocjalizacji skazanych, a zresztą całej
działalności penitencjarnej.
Postanowienie z dnia 9 czerwca 2015 roku – II AKzw 516/15 do
III Kow 334/15 SO Tarnów
Notka: Od dawna wyrażamy pogląd, że w działalności penitencjarnej nie jest sprawiedliwy nadmierny rygoryzm, w jaki popadają niektórzy praktycy, zapewne pod wpływem niekorzystnych doświadczeń zawodowych.
B. Kara łączna
Zob. poz. 79-80 – wymiar kary łącznej
38
C. Przestępstwa przeciwko mieniu
68.
Jak to Sąd Apelacyjny wyraził dawniej, podstawowym kryterium rozgraniczenia oszustwa od niewywiązania się ze zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym
jest wykazanie, że w chwili zawierania umowy sprawca
działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, to jest
dążył do uzyskania świadczenia poprzez wprowadzenie
w błąd lub wyzyskanie błędu co do okoliczności mających
znaczenie dla zawarcia umowy, mając świadomość,
że gdyby druga strona umowy znała rzeczywisty stan,
nie zawarłaby umowy lub nie zawarłaby jej na tych warunkach, w jakich została zawarta.
Wyrok z dnia 20 maja 2015 roku – II AKa 56/15 do III K 119/13
SO Kraków
Notka: Oskarżony pożyczył od oskarżyciela 400 tys. zł, bo miał
trudności ze spłatą kredytu na budowę domu. Ten dom był zabezpieczeniem pożyczki, choć był już obciążony hipotecznie na
rzecz kredytującego banku, a o tym pożyczający wiedział. Sądy
orzekały wskutek oskarżenia subsydiarnego. W pierwszej instancji oskarżonego uniewinniono, zaś zarzuty apelacji oceniono jako
nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi oraz trafną oceną materiału dowodowego. Stwierdzono, że apelacja ma charakter bardzo ogólny i pomija szereg okoliczności
podniesionych przez Sąd I instancji, a nawet jest sprzeczna z zarzucaną postacią oszustwa zawartą w akcie oskarżenia i pomija
okoliczność najistotniejszą z punktu widzenia oceny zamiaru,
że oskarżony nie ukrywał, iż zabezpieczeniem pożyczki mogła być
w przyszłości jego nieruchomość w Cholerzynie. Podsumowując,
uznano apelację za bliską oczywistej bezzasadności. Wspomniany
w tezie poprzedni judykat to wyrok z dnia 29 sierpnia 2013 roku
(KZS 9/13 poz. 78, zbiór 3386).
39
D. Wstępne przepisy procesowe
Zob. poz. 74 – oparcie apelacji na przepisie ogólnym
Zob. poz. 75 – forma informacji o podstawie wznowienia
postępowania z urzędu
Zob. poz. 76 – braki formalne kolejnych wniosków
o wznowienie postępowania
E. Czynności procesowe
Zob. poz. 71 –
znaczenie terminu doręczenia wezwania
świadka
F. Dowody
69.
Choć nie da się wykluczyć, że osoby współpracujące
w postępowaniu z organami ścigania (tzw. przestępcy
skruszeni) traktują swe wypowiedzi instrumentalnie,
to nie sposób sformułować wobec nich generalnego nakazu nieufności z tego tylko powodu, że zeznają w specyficznej sytuacji procesowej i uzyskują profity za wyjawienie działalności przestępczej własnej i innych osób.
Wyrok z dnia 3 czerwca 2015 roku – II AKa 93/15 do VI K
109/14 SO Kraków
G. Środki przymusu
70.
Art. 293 § 1 k.p.k. upoważnia nie tylko do wydania
postanowienia o zabezpieczeniu wykonania orzeczenia na
mieniu oskarżonego, ale także do zmiany tego postanowienia, jego uzupełnienia lub uchylenia, jeżeli zaistnieje
taka konieczność.
40
Postanowienie z dnia 23 czerwca 2015 roku – II AKz 195/15 do
III K 132/12 SO Kraków
Notka: Podobnie Sąd w postanowieniu z dnia 9 stycznia 2013
roku (KZS 4/13 poz. 64, zbiór 3321) oraz cytowane w nim orzecznictwo i literatura.
H. Postępowanie przed sądem I instancji
71.
Termin doręczenia zawiadomienia o rozprawie ma
charakter instrukcyjny, toteż uchybienie mu nie powoduje skutków procesowych, za wyjątkiem wniosku oskarżonego z art. 353 § 2 k.p.k.
III K 99/14 SO Kraków
Notka: Świadek został ukarany 5 tys. zł za niestawiennictwo na
rozprawie. W zażaleniu zarzucał, że wezwanie doręczono mu cztery dni przed rozprawą, zatem z naruszeniem odnośnego terminu
(art. 353 § 1 k.p.k.), poprzednio stawiał się kilka razy, niestawiennictwo usprawiedliwiał, lecz rozprawę odwoływano, zatem kara jest w ogóle bezzasadna bądź rażąco surowa i wnosił o jej
uchylenie bądź obniżenie do 100 zł. Sąd Apelacyjny stwierdził,
że świadek był poprzednio dwukrotnie ukarany za niestawiennictwo, niestawiennictwa nie usprawiedliwiał wobec sądu I instancji,
więc w zażaleniu podał nieprawdę. Zauważono, że świadek jest
radcą prawnym. Zaskarżone postanowienie utrzymano w mocy.
I. Wyrokowanie
72.
Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem sądów obraza art. 424 k.p.k. nigdy nie jest naruszeniem prawa
procesowego mającym wpływ na treść orzeczenia, bowiem
41
do sporządzenia uzasadnienia dochodzi po wydaniu wyroku, a naruszenie tego przepisu poprzez niewyjaśnienie
przyczyn uzasadniających wydane orzeczenie może stać
się podstawą apelacji, o ile okoliczność ta utrudnia lub
uniemożliwia merytoryczną kontrolę tego orzeczenia
Wyrok z dnia 28 kwietnia 2015 roku – II AKa 41/15 do VI K
28/14 SO Kraków
Notka: Przypomniano niedawne wyroki SA w Łodzi z dnia 29 maja
2014 roku – II AKa 49/14, SA w Lublinie z dnia 1 października
2014 roku – II AKa 95/14 i SA w Katowicach z dnia 20 lutego
2014 roku – II AKa 149/13, LEX 1506709, 1544902 i 1439035).
J. Postępowanie odwoławcze
73.
Nietrafnie zarzucono w apelacji obrazę prawa materialnego skoro z treści zarzutu wynika ponad wszelką
wątpliwość, że skarżąca kwestionuje poczynione ustalenia faktyczne będące podstawą zaskarżonego rozstrzygnięcia. Zarzut obrazy prawa materialnego jest uprawniony wtedy, gdy odwołujący nie kwestionuje treści poczynionych przez sąd I instancji ustaleń faktycznych albo
kwestionując je, jednocześnie zajmuje stanowisko, że nawet w stosunku do faktów, które sąd ustalił, prawo materialne zastosowano wadliwie.
Wyrok z dnia 6 maja 2015 roku – II AKa 21/15 do III Ko 299/13
SO Kraków
74.
Przepis art. 4 k.p.k. stanowi ogólną dyrektywę adresowaną do organów prowadzących postępowanie, więc
zarzut jego obrazy, bez wskazania innych konkretnych
42
przepisów procesowych, które miałyby zostać naruszone,
nie może stanowić samoistnej podstawy apelacji
Wyrok z dnia 7 maja 2015 roku – II AKa 64/15 do II K 42/14
SO Tarnów
Notka: Teza wyraża szerszy kierunek orzecznictwa unikania ingerencji odwoławczej na podstawie przepisów ogólnych.
K. Wznowienie postępowania
75.
Wznowienie postępowania w przypadku ujawnienia
się jednego z uchybień wymienionych w art. 439 § 1
k.p.k. nastąpić może tylko z urzędu, a nie na wniosek
strony (art. 542 § 3 k.p.k.). Strony mogą jednak zasygnalizować takie uchybienia (art. 9 § 2 k.p.k.). Pisma to zawierające nie muszą spełniać wymogów szczególnej formy, przewidzianych dla wniosku o wznowienie postępowania (arg. z art. 545 § 2 k.p.k.).
Postanowienie z dnia 17 czerwca 2015 roku – II AKo 62/15 do
IV Ka 1278/04 SO Kraków
76.
Czynności dla uzupełnienia braków formalnych
w sprawie o wznowienie postępowania należy stosować
do każdego wniosku skazanego.
Postanowienie z dnia 17 czerwca 2015 roku – II AKz 217/15
do III Ko 70/15 SO Kielce
Notka: Na skutek pierwszego wniosku skazanego ustanowiono
mu adwokata, który nadesłał opinię o braku podstaw do inicjowania sprawy o wznowienie postępowania. Zanim wydano decyzję
odmawiającą wznowienia, skazany nadesłał kolejny wniosek,
w którym zamieścił inną argumentację, oświadczając, że pierwszy
43
wniosek był nieodpowiedni i domagając się przydzielenia mu innego adwokata. Wtedy wydano zarządzenie odmawiające przyjęcia
wniosku, uznając, że skazany nie uzupełnił jego braków formalnych (formy wniosku adwokackiego). Na skutek zażalenia skazanego Sąd Apelacyjny uchylił to zarządzenie, zalecając wezwać
skazanego o uzupełnienie braków formalnych drugiego wniosku.
L. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
77.
Przed zarzutem przedawnienia roszczenia nie można
bronić się argumentacją, iż termin nie został dotrzymany,
bo uprawniony nie posiada pogłębionej wiedzy prawniczej. Jak to trafnie wywiedziono w praktyce, brak wykształcenia prawniczego nie może stanowić o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, gdy można swe
uprawnienia realizować z udziałem osób świadczących
fachową pomoc prawną. Argumentacja taka zasługiwałaby na uwzględnienie, gdyby uprawniony nie został
o czymś poinformowany lub pouczony wbrew ustawowemu obowiązkowi, bądź był nieporadny ze względu na wiek
czy stan zdrowia. O terminie przedawnienia z art. 555
k.p.k. sąd nie miał obowiązku wnioskodawcy pouczać.
Wyrok z dnia 28 kwietnia 2015 roku – II AKa 63/15 do VI Ko
155/14 SO Kraków
Notka: Wspomniany pogląd praktyki pochodzi z wyroku SA
w Katowicach z dnia 17 stycznia 2013 roku, KZS 5/13 poz. 85.
W wielu podobnych sytuacjach wnioskodawcy zarzucają sądom,
że nie informowały ich o cyt. terminie. Brak tego obowiązku jest
zapewne świadomym wyborem ustawodawcy, skoro obowiązku
przypominania o nim nie wprowadzono w ostatniej nowelizacji,
choć termin wydłużono. Ochrona wierzycieli – tu: Skarbu Państwa
– jest zresztą wtórna w stosunku do szybkości załatwiania roszczeń, istotnej dla stabilności porządku prawnego.
44
78.
Termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie
i zadośćuczynienie za niesłuszne aresztowanie z art. 555
k.p.k. nie jest terminem zawitym, ale terminem przedawnienia w rozumieniu cywilnoprawnym, nie podlega więc
przywróceniu. Przekroczenie owego rocznego terminu nie
jest formalną przeszkodą do wystąpienia z wnioskiem,
toteż wnioskodawca może to uczynić, ale powinien się liczyć z oddaleniem go wskutek zarzutu przedawnienia,
chyba że byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.).
II Ko 86/15 SO Tarnów; zob. też notkę do pozycji poprzedniej
Ł. Wyrok łączny
79.
W sprawie o wyrok łączny nietrafny jest zarzut apelacji „pominięcia czy niedostatecznego docenienia” „okoliczności łagodzących”, a to młodego wieku skazanego
oraz jego „szczególnych właściwości i warunków osobistych”, jak: emocjonalna i społeczna niedojrzałość, niezrównoważenie psychiczne, podjęcie próby samobójczej,
leczenie psychiatryczne oraz skrucha i wyrażenie żalu
wobec nagannego postępowania. Takie okoliczności nie
wpływają na wymiar kar orzekanych w ramach wyroku
łącznego. Zostały one uwzględnione przy wymiarze kar
jednostkowych orzekanych wyrokami podlegającymi łączeniu. Sąd wydający wyrok łączny nie powinien dokonywać ponownych ocen okoliczności mających wpływ na
wymiar kar jednostkowych, gdyż prowadziłoby to do
dwukrotnego orzekania w oparciu o te same przesłanki.
Przy wymiarze kary łącznej w wyroku łącznym nie ma zastosowania dyrektywa szczególna dotycząca nieletniego
i młodocianego (art. 54 § 1 k.k.), bo i ona była stosowana
45
przy wymiarze kar jednostkowych, a zatem nie powinna
być brana pod uwagę ponownie przy wymiarze kary łącznej.
Wyrok z dnia 7 maja 2015 roku – II AKa 77/15 do II.1. K 1/15
SO Nowy Sącz
80.
Orzekając karę łączną, nie powinno się już brać pod
uwagę okoliczności charakteryzujących popełnione przestępstwa oraz innych zaszłości, które zostały już
uwzględnione w ramach kar jednostkowych.
Wyrok z dnia 9 czerwca 2015 roku – II AKa 101/15 do III K
202/14 SO Kraków
M. Koszty procesu
81.
Skoro w zapadłym w tej sprawie wyroku oskarżony
został całkowicie zwolniony od kosztów sądowych, a następnie w sprawie o wznowienie tego postępowania odmawia się mu ustanowienia obrońcy z urzędu, uznając,
że stać go na obrońcę z wyboru, widoczna jest w tym niekonsekwencja sądu. Wprawdzie to na oskarżonym spoczywa ciężar wykazania, iż nie jest on w stanie ponieść
kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny, ale gdy w tym samym postępowaniu został on wcześniej zwolniony od kosztów sądowych,
miał prawo spodziewać się, że sąd dysponuje już dostatecznymi danymi na temat jego trudnej sytuacji materialnej.
II.1. K 28/14 SO Nowy Sącz
46
Notka: Pogląd ten ma znaczenie szersze, bo wyraża powinność
jednolitości ocen sądów. Podobnie dawniej stwierdzano sprzeczność prognozy zachowania skazanego w różnych sprawach i brak
rozważenia przesłanek poprzedniej oceny. Podobnie jest ze „śladem” poprzedniej kary łącznej. Swoboda sądu w decyzji nie
uprawnia do dowolności, a zobowiązuje do rozwagi w razie oceny
odmiennej od dokonanej poprzednio.
82.
Zakaz reformationis in peius obowiązuje także w orzekaniu o kosztach stawiennictwa świadka.
III K 168/14 SO Kielce
Notka: Dwie kobiety, wezwane jako świadkowie, przyjechały na
rozprawę samochodem jednej z nich, a kosztami przejazdu podzieliły się po połowie. W I instancji koszty przejazdu przyznano
właścicielce samochodu, a żądanie drugiej oddalono. Odwołała się
ta ostatnia, zarzucając, że nie została uwzględniona część kosztów
na nią przypadająca. Sąd Apelacyjny przyznał żalącej się połowę
ceny przejazdu, zarazem połowę kwoty przyznanej właścicielce
samochodu. W sumie przyznano więc koszty w kwocie o połowę
wyższej niż wyniósł koszt przejazdu, bo nie obniżono kwoty przyznanej właścicielce auta, uznając to za niedopuszczalne, skoro
co do niej orzeczenie nie zostało zaskarżone.
N. Wykonanie
83.
Gdy po wydaniu wyroku orzekającego przepadek
równowartości korzyści odniesionej przez oskarżonego
z przestępstwa nie nastąpiła istotna zmiana jego sytuacji
majątkowej, osobistej czy rodzinnej, to nie ma podstaw,
by zwolnić go z obowiązku zwrócenia korzyści. Orzeczenie
takie oznacza, iż ocena stosunków majątkowych i możliwości zarobkowych skazanego została już dokonana przez
47
sąd orzekający, który poprzez treść wyroku dał wyraz
przekonaniu, że sprawca uiści należność lub można będzie ściągnąć ją w drodze egzekucji.
Postanowienie z dnia 9 marca 2015 roku – II AKzw 111/15 do
III Ko 665/14 SO Kraków
Zob. poz. 66 – niesprawiedliwe odwołanie przedterminowego zwolnienia z kary
Zob. poz. 67 – niesprawiedliwe odmówienie przedterminowego zwolnienia z kary
O. Dozór elektroniczny
84.
Osadzenie skazanego w areszcie tymczasowym stanowi podstawę do uchylenia zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Bez znaczenia jest
późniejsze uchylenie aresztu, skoro skazany nie przebywał pod podanym adresem i nie wrócił tam po uchyleniu
aresztu, więc nadal nie wiadomo, gdzie przebywa, zatem
kary nadal nie można wykonywać.
Postanowienie z dnia 3 czerwca 2015 roku – II AKzw 427/15 do
V Kow 842/15 SO Kraków
P. Prawo bankowe
85.
Przepis art. 106b ust. 2 pkt 3 prawa bankowego,
wymagający we wniosku okoliczności uzasadniających
udostępnienie informacji objętych tajemnica bankową,
nie uprawnia sądu do wpływania na tok i zakres prowadzonego postępowania przygotowawczego i status osób,
których dotyczą żądane informacje. Postępowanie przygo48
towawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, zaś sąd,
zgodnie z § 2 tego artykułu, przeprowadza w postępowaniu jedynie określone w ustawie czynności. W wyłącznej
gestii prokuratora pozostaje decyzja, czy zgromadzony
materiał dowodowy daje już podstawę do postawienia
określonej osobie zarzutu popełnienia przestępstwa.
Nie jest uzasadnione oczekiwanie, że prokurator – chcąc
uzyskać niezbędne mu w postępowaniu przygotowawczym informacje – musi postawić określonej osobie zarzuty, i że tylko wtedy może skorzystać z uprawnień, które
daje mu art. 105 prawa bankowego. Należy w pełni zgodzić się ze skarżącym, że stanowi to niedopuszczalną ingerencję sądu w uprawnienia prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, prowadząc do tego, że sąd zmienia
swoją rolę z arbitra na oskarżyciela. Rola sądu winna
sprowadzać się do zbadania, czy skierowany doń wniosek
spełnia wymogi zawarte w art. 106b ust. 2 prawa bankowego, a okoliczności sprawy uzasadniają potrzebę udostępnienia przez bank żądanych informacji.
Postanowienie z dnia 9 czerwca 2015 roku – II AKz 186/15
do II.1 Kp 117/15 SO Nowy Sącz
V. ORZECZENIA INNYCH SĄDÓW APELACYJNYCH
86.
Czyn ciągły jest instytucją prawa materialnego, a nie
procesowego, zatem stosowanie przepisu art. 12 k.k. jest
uzależnione jedynie od spełnienia przez dwa lub więcej
zachowań sprawcy przesłanek określonych w tym przepisie. Sąd nie ma swobody decyzji, czy tę instytucję zastosuje, musi ją stosować w razie stwierdzenia, że zachodzą
odnośne warunki.
49
Wyrok SA Białystok z dnia 10 lutego 2015 roku – II AKa 5/15,
LEX 1651805
87.
Popełnienie przez sprawcę czynu nieumyślnie musi
nastąpić na skutek niezachowania reguł ostrożności.
Skutek trzeba móc sprawcy przypisać i tego dotyczy konstrukcja tzw. obiektywnego przypisania. Najważniejszą
rolę dla przypisania skutku odgrywa reguła urzeczywistnionego, stworzonego przez sprawcę, niedozwolonego ryzyka dla danego dobra prawnego. Spowodowanie skutku
może być tylko wówczas przypisane sprawcy, gdy w jego
zachowaniu urzeczywistniło się niebezpieczeństwo, któremu miało zapobiec zachowanie naruszonego obowiązku
ostrożności.
Wyrok SA Warszawa z dnia 11 lutego 2015 roku – II AKa 447/14,
LEX 1651988
B. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
88.
Wartością w ramach systemu reguł moralnych,
w szczególności polskiego społeczeństwa, są symbole narodowe, stanowiące niejako wyraz tożsamości narodowej
oraz historii narodu, oraz związany z nimi szacunek
i cześć im oddawana, które stanowią nie tylko obowiązek,
ale i prawo każdego obywatela. Są one zatem wspólnym
dobrem społeczeństwa jako całości, niejako odpowiednikiem dóbr osobistych jednostki na szczeblu zbiorowości.
Wobec wagi wskazanych wyżej wartości ustawodawca
w art. 137 § 1 k.k. przydał ochronę interesom RP związanym z poszanowaniem symboli państwowych, chroniąc
jednocześnie uczucia osób żywiących szacunek dla tych
50
znaków. Targanie flagi po barierkach, w obecności kolegów, rzucanie nią w nadjeżdżąjący pojazd wskazuje na
lekceważenie przez oskarżonego wskazanych wartości
i stanowi publiczną zniewagę, o jakiej mowa w art. 137 §
1 k.k.
Wyrok SA Szczecin z dnia 4 lipca 2013 roku – II AKa 114/13, PiP
5/05 s. 136 z krytyczną glosą Jana Kuleszy; tezowanie autora,
LEX 1350423
C. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
89.
1. Żądanie, w przeciwieństwie do zgody, a nawet
prośby, zawiera element presji na psychikę adresata żądania. Osobą aktywną musi być żądający, do niego też
należeć ma inicjatywa.
2. Działanie sprawcy zabójstwa spełniającego żądanie ofiary do pozbawienia życia, jeśli motywowane jest inną niż współczucie pobudką, wyklucza uznanie wypełnienia przez sprawcę takiego czynu znamion strony podmiotowej zabójstwa eutanatycznego.
3. Przedmiotem błędu mogą być wszystkie znamiona
przedmiotowe. Natomiast nie mogą być przedmiotem błędu znamiona podmiotowe, charakteryzujące nastawienie
i przeżycie psychiczne sprawcy. Znamiona podmiotowe
występują tylko w sferze psychicznej i dlatego nie mogą
być przedmiotem konfrontacji stanu świadomości z rzeczywistością.
Wyrok SA Wrocław z dnia 19 grudnia 2014 roku – II AKa 267/14,
LEX 1630913
51
90.
Do przyjęcia odpowiedzialności z art. 155 k.k. dochodzi wówczas, gdy śmierć człowieka jest niezamierzonym następstwem (nieumyślnego w rozumieniu art. 9 § 2
k.k.) działania sprawcy, a więc polegającym na niezachowaniu obowiązku ostrożności w sytuacji, w której na podstawie normalnej zdolności przewidywania i ogólnego
obowiązku dbałości o życie ludzkie lub przewidywanie
skutków własnych działań można wymagać od człowieka,
aby nie dopuścił do wystąpienia przestępczego skutku.
Wyrok SA Białystok z dnia 3 lutego 2015 roku – II AKa 1/15, LEX
1651797
D. Przestępstwa przeciwko rodzinie
91.
Wyjątkowo za znęcanie można również uznać postępowanie ograniczone do jednego zdarzenia zwartego czasowo i miejscowo, lecz odznaczające się intensywnością
w zadawaniu dolegliwości fizycznych lub psychicznych,
a zwłaszcza złożone z wielu aktów wykonawczych rozciągniętych w czasie.
Wyrok SA Kraków z dnia 16 grudnia 2014 roku – II AKa 221/14,
LEX 1630572; wyrok został wybrany i tezowany przez redakcję
LEX bez naszego udziału.
E. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
92.
Pojęcie posiadania zawartego w art. 263 § 2 k.k. to
pojęcie oderwane od cywilistycznego ujęcia. Odpowiada
znaczeniu nadawanemu mu w języku etnicznym, oznaczając każde faktyczne władanie czymś zarówno jak wła52
ściciel, ale i bez chęci zatrzymania dla siebie np. tylko by
używać krótkotrwale czy za kogo innego.
Wyrok SA Wrocław z dnia 1 lipca 2014 roku – II AKa 161/14,
OSA 4/15 poz. 9
93.
1. Samo ewentualne współdziałanie oskarżonych z innymi osobami, których działania były ze sobą skoordynowane, nie jest wystarczającym kryterium do przyjęcia,
że oskarżeni mieli świadomość, że uczestniczą w zorganizowanej grupie przestępczej, a zatem w pewnej zorganizowanej strukturze ludzkiej, składającej się co najmniej
z trzech osób, mającej na celu popełnianie ściśle określonych przestępstw. Nie jest ono również wystarczające
do sformułowania wniosku, że oskarżeni akceptowali
w ten sposób cele grupy i co najmniej godzili się na udział
w niej.
2. Powoływanie się przez przesłuchującego na dowody
winy, przekazanie informacji o ustawowym zagrożeniu zarzucanych czynów czy o możliwości zastosowania środków zapobiegawczych nie stanowi przyczyny wyłączającej
swobodę wypowiedzi osoby przesłuchiwanej.
Wyrok SA Kraków z dnia 3 grudnia 2014 roku – II AKa 192/14,
LEX 1602929; także ten wyrok wybrano do LEX bez naszego
udziału.
94.
Zorganizowana grupa to coś znacznie więcej niż
współsprawstwo czy luźna grupa osób zamierzających
popełnić przestępstwo. W pojęciu zorganizowania tkwią
warunki przedstawionej rzeczywistej struktury organizacyjnej (chociażby z niskim stopniem zorganizowania), jakaś trwałość, jakieś więzy organizacyjne w ramach
wspólnego porozumienia, planowanie przestępstw, akceptacja celów, trwałość zaspokojenia potrzeb grupy, groma53
dzenie narzędzi do popełnienia przestępstw, wyszukiwanie miejsc do przechowywania łupu, rozprowadzenie go,
podział ról, skoordynowany sposób działania, powiązania
socjologiczno-psychologiczne między członkami.
Wyrok SA Białystok z dnia 10 lutego 2015 roku – II AKa 266/14,
LEX 1651803
F. Przestępstwa w obrocie gospodarczym
95.
1. Nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 310 § 1
k.k. zachowanie polegające na próbie nadania określonemu przedmiotowi właściwości pieniądza, kiedy na
pierwszy rzut oka, nawet w niesprzyjających ku temu warunkach, istnieje możliwość rozpoznania fałszerstwa.
2. Dla bytu przestępstwa z art. 310 k.k. istotne jest to,
czy sprawca zamierzał posłużyć się sfałszowanym środkiem płatniczym jako autentycznym.
Wyrok SA Rzeszów z dnia 22 stycznia 2015
116/14, LEX 1651805
roku – II AKa
G. Wstępne przepisy procesowe
96.
Gwarancje procesowe i prawo skazanego do obrony
wymagają literalnego odczytywania treści przepisów te
gwarancje ustanawiających.
Postanowienie SA Białystok z dnia 28 stycznia 2015 roku –
II AKzw 2226/14, OSAB 1/15 s. 53
54
H. Dowody
97.
Artykuł 7 k.p.k. nie przekreśla sytuacji, w której
zeznania jednego świadka zostaną uznane za w pełni wiarygodne i stanowczo potwierdzą winę sprawcy. Dotyczy
to zwykle sytuacji, w której świadectwo takie spełnia podstawowe kryteria procesowo-kryminalistyczne wiarygodności oraz pochodzi od osoby obcej, nie związanej ze
sprawcą, nie nastawionej emocjonalnie do niego i sprawy
w sensie korzyści z określonego rozstrzygnięcia, wolnej
od innych niż sprawiedliwość motywów działania, od osoby kierującej się wartościami.
Wyrok SA Warszawa z dnia 19 grudnia 2014 roku – II AKa
445/14, LEX 1630896
98.
Wiadomości specjalne to takie, które wykraczają poza normalną, powszechną w danych warunkach wiedzę,
z uwzględnieniem faktu rozwoju i powszechności wiadomości określonego typu w procesie zmian w sferze wiedzy
ogólnej. Do wiadomości specjalnych nie należą zatem takie, które są dostępne dla dorosłego człowieka o odpowiednim doświadczeniu życiowym, wykształceniu i zasobie wiedzy. Ustalenie miejsc inicjowania połączeń, a także
logowania telefonów komórkowych jest czynnością pracochłonną i czasochłonną, wymaga bowiem analizy danych
przekazanych przez operatorów, nie sposób jednak uznać,
by te czynności wymagały specjalnych wiadomości.
Zasady działania telefonów komórkowych z pewnością
nie należą do sfery takich danych, o jakich stanowi art.
193 k.p.k.
Wyrok SA Warszawa z dnia 30 stycznia 2015 roku – II AKa
238/14, LEX 1651984
55
Zob. poz. 93 teza 2 – niektóre zachowania przesłuchującego a swoboda wypowiedzi przesłuchiwanego
I. Postępowanie odwoławcze
99.
1. Obraza prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu w orzeczeniu, które zostało oparte na
trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych.
2. Obraza ta może polegać albo na błędnej wykładni
zastosowanego przepisu, albo zastosowaniu lub niezastosowaniu określonego przepisu prawa materialnego wówczas, gdy jego zastosowanie jest obowiązkowe, a nie fakultatywne.
Postanowienie SA Białystok z dnia 28 stycznia 2015 roku –
II AKzw 8/15, OSAB 1/15 s. 56
J. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie
100.
Wprawdzie zadośćuczynienie za krzywdę moralną
w przypadku odszkodowania za niewątpliwie niesłuszne
zatrzymanie (art. 552 § 4 k.p.k.) jest niewymierne, jednakże nie może być traktowane w sposób mechaniczny,
a przy tym sprowadzać się do wymiaru symbolicznego.
Zadośćuczynienie ustalać należy bez zachowywania nadmiernej drobiazgowości; powinno ono "czynić zadość"
poczuciu krzywdy, przeto opiewać na wartość po temu
wystarczającą. Wysokość zadośćuczynienia należy ustalać z umiarem, stosownie do realiów społecznych, jak
zamożność mieszkańców, wartość pieniądza itp. Chodzi
bowiem o to, by nie powstawało poczucie krzywdy osoby
56
niewątpliwie niesłusznie zatrzymanej i tymczasowo aresztowanej (lub tymczasowo aresztowanej), ale zarazem
i o to, by orzekanie o tym nie było sposobem uzyskiwania
nadmiernych korzyści finansowych, wzbogacenia się itp.
Stosownie do art. 445 § 2 w zw. z § 1 k.c., zadośćuczynienie ma być "odpowiednie". Nie chodzi zatem o to, czy
in concreto jest ono jedynie symboliczne, lecz o to, czy jest
odpowiednie, a więc naprawiające w miarę możliwości
krzywdę wyrządzoną niesłusznie aresztowanemu.
Wyrok SA Rzeszów z dnia 29 stycznia 2015 roku – II AKa 1/15,
LEX 1651938
101.
Nie jest co prawda wykluczone uznanie, że tymczasowe aresztowanie zastosowane w sprawie, w której zapadł wyrok umarzający postępowanie (również z powodu
przedawnienia) lub też skazanemu wymierzono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, nie będzie miało "niewątpliwie niesłusznego"
charakteru w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k. Przyjęcie
jednak takiego rozwiązania zawsze wymaga wykazania
szczególnych okoliczności, które ze względu na zawinione
i celowe zachowanie samego oskarżonego usprawiedliwiały mimo wszystko zastosowanie najdolegliwszego środka
zapobiegawczego. Owo usprawiedliwienie musi być dokonywane w perspektywie ex post, uwzględniającej przebieg
całego postępowania, co w szczególności pozwala dopiero
na weryfikację dochowania przez sąd stosujący lub przedłużający stosowanie tymczasowego aresztowania zasady
ultima ratio oraz ocenę istotności wpływu wspomnianego
zawinionego i celowego działania oskarżonego na faktyczną długość stosowania tymczasowego aresztowania.
Wyrok SA Rzeszów z dnia 29 stycznia 2015 roku – II AKa 119/14,
LEX 1651937
57
102.
Przy ustalaniu przez sąd, w ramach swobodnego
uznania, wysokości zadośćuczynienia za krzywdę wyrządzoną niesłusznym pozbawieniem wolności, w tym przez
tymczasowe aresztowanie, należy brać pod uwagę
wszystkie ustalone w sprawie okoliczności rzutujące na
określenie rozmiaru krzywdy wyrządzonej osobie pozbawionej wolności, w tym zwłaszcza okres izolowania jej
od społeczeństwa, który w miarę rozciągania się w czasie
w naturalny sposób wzmaga poczucie krzywdy. Stąd przy
dłuższym pozbawieniu wolności nie można ograniczać się
do ustalenia wartości pieniężnej zadośćuczynienia za jeden miesiąc pozbawienia wolności i mechanicznego pomnożenia takiej kwoty przez liczbę miesięcy niesłusznej
izolacji, gdyż ustalone w ten sposób zadośćuczynienie nie
może być uznane za odpowiednie do krzywdy wyrządzonej
pozbawionemu wolności.
Wyrok SA Katowice z dnia 29 stycznia 2015 roku – II AKa
491/14, LEX 1651873
103.
Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe
aresztowanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana i dlatego
należy uznać, że za czas do wydania przez sąd prawomocnego "orzeczenia odszkodowawczego" odsetki nie
przysługują. Dopiero bowiem prawomocne orzeczenie sądowe określa wymaganą sumę odszkodowania i zadośćuczynienia. Inna droga nie została przez ustawodawcę
przewidziana, a więc tylko takie orzeczenie określa, od
kiedy roszczenie jest wymagalne. Skarb Państwa od tej
pory dopiero w wypadku opóźnień z zapłatą należności
ponosi odsetki za zwłokę.
58
Wyrok SA Rzeszów z dnia 19 lutego 2015 roku – II AKa 2/15,
LEX1651939
K. Prawo karne skarbowe
104.
Przepis art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. jest w swej treści
przepisem dotyczącym zasad kształtowania kary i nie jest
składnikiem opisu prawnego czynu oskarżonych, lecz wyłącznie podstawy prawnej wymiaru kary.
Wyrok SA Łódź z dnia 10 kwietnia 2014 roku – II AKa 46/14, OSA
5/15 poz. 10
L. Przeciwdziałanie narkomanii
105.
1. Przepis art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005
roku o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 roku poz. 124 ze zm.), przewiduje odpowiedzialność karną
za wprowadzenie do obrotu środków odurzających, substancji psychotropowych lub słomy makowej oraz za
uczestniczenie w takim obrocie. Wprowadzanie do obrotu
środków odurzających, substancji psychotropowych lub
słomy makowej, polega na udostępnieniu ich odpłatnie
lub nieodpłatnie osobom trzecim. Warunkiem koniecznym jest również ustalenie, że osoba, której środki są
udostępniane, nie jest konsumentem. Wprowadzenie do
obrotu oznacza różnego rodzaju aktywną formę obrotu,
natomiast uczestnictwo w obrocie będzie stanowić bierną
jego formę. Uczestniczenie w obrocie polega na przyjęciu
odpłatnie bądź nieodpłatnie środków odurzających, substancji psychotropowych lub słomy makowej przez osobę
niebędącą konsumentem w celu późniejszego ich przeka59
zania innej osobie, przy czym nabywca nie jest konsumentem.
2. Przywiezienie przez oskarżonego środków odurzających należy ocenić jako pomocnictwo do przestępstwa
wprowadzenia do obrotu środków odurzających, poprzez
udzielenie środka przewozu, o którym jest mowa w przepisie art. 18 § 3 k.k., jako jednej z możliwych form udzielenia pomocy w popełnieniu przestępstwa. Zachowania
tego nie można oceniać jako przestępstwa udziału we
wprowadzeniu do obrotu ww. środka.
Wyrok SA Łódź z dnia 29 maja 2014 roku – II AKa 34/14, OSA
4/14 poz. 8
106.
Przepis art. 62 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 roku poz.
124), stanowi samoistną podstawę umorzenia i niesłuszne jest jej uzupełnienie o art. 17 § 1 pkt 11 k.p.k.
Wyrok SA Warszawa z dnia 8 października 2014 roku – II AKa
263/14, OSA 5/15 poz. 11
Ł. Rehabilitacja
107.
Osoby najbliższe represjonowanemu, w sprawie którego Minister Sprawiedliwości lub inny uprawniony podmiot zewnętrzny złożył wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia, mają prawo – zgodnie z art. 3 ust. 4
ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych
za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jedn. Dz. U. z 2014 roku poz. 1851) – do
wzięcia udziału w posiedzeniu sądu, ale ich niewskazanie
60
we wniosku nie stoi na przeszkodzie merytorycznemu
rozpoznaniu sprawy.
Postanowienie SA Białystok z dnia 27 marca 2015 roku – II AKz
112/15, OSAB 1/15 s. 60
VI. ORZECZENIA INNYCH SĄDÓW
108.
Zabójstwo kwalifikowane w związku z rozbojem,
przewidziane w art. 148 § 2 pkt 2 k.k. jest funkcjonalnie
związane z przestępstwem przewidzianym w art. 280 § 1
i 2 k.k. Sprawca dopuszcza się tutaj zabójstwa w związku
z kradzieżą, używając przemocy wobec osoby lub grożąc
natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając daną
osobę do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Celem
działania sprawcy jest więc kradzież rzeczy w warunkach
rozboju. Czyn zabójstwa może tutaj wystąpić przed dokonaniem kradzieży rzeczy, do zabójstwa może dojść podczas kradzieży, jak również po dokonaniu kradzieży.
Wyrok SO Białystok z dnia 4 lutego 2015 roku – III Ka 212/13,
LEX 1650117
109.
1. Faktura za usługę weterynaryjną wystawiona
przez lekarza weterynarii nie jest dokumentem określonym w art. 271 § 1 k.k., a więc poświadczającym nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, wystawionym przez funkcjonariusza publicznego lub inną
osobę uprawnioną do wystawienia dokumentu.
2. Dokumentację weterynaryjną należy uznać za
służbową, ale absolutnie nie posiada ona cech dokumentu, o jakim mowa w art. 271 k.k. Dokumentacja taka to
zwykła ewidencja, mająca na celu rejestrowanie ilości
wykonywanych przez gabinet weterynaryjny usług. Jest
61
to zatem dokumentacja wewnętrzna i nie jest wystawiana
co do okoliczności mających znaczenie prawne. Dokumenty te nie wywołują skutków prawnych „na zewnątrz”,
w sferze publicznej i jako przeznaczone tylko do wewnętrznego użytku nie podlegają ochronie z art. 271 § 1-3
k.k.
Wyrok SO Sieradz z dnia 4 lutego 2015 roku – II Ka 315/15, LEX
1677786
110.
Sprawca zabierający element linii telekomunikacyjnej, gdy czyni to w celu innym niż przywłaszczenie (przykładowo tylko po to, by zakłócić działanie linii i zabrany
element pozostawić na miejscu swojego działania, w stanie nienaruszonym), odpowiada tylko za realizację znamion czynu z art. 254a k.k., zaś w sytuacji, gdy kieruje
nim zamiar bezpośredni przywłaszczenia sobie tegoż elementu, odpowiada również za kradzież.
Wyrok SO Częstochowa z dnia 2 lutego 2015 roku – VII Ka
1043/14, LEX 1623859
111.
Wznowienie postępowania z powodu przestępstwa
może nastąpić bez konieczności ustalenia czynu przestępnego prawomocnym wyrokiem skazującym, gdy postępowanie karne nie może być wszczęte (np. z powodu
śmierci sprawcy) lub zostało umorzone z innych przyczyn
niż brak dowodów (np. na podstawie ustawy amnestyjnej). Określenie z art. 273 § 1 pkt 2 p.p.s.a. „orzeczenie
zostało uzyskane za pomocą przestępstwa” oznacza,
że wznowienie postępowania jest dopuszczalne w razie
popełnienia czynu zaliczanego przez k.k. do przestępstw,
a więc zbrodni lub występku. Taka podstawa wznowienia,
jako restytucyjna, wymaga ustalenia istnienia związku
62
przyczynowego między przestępstwem a prawomocnym
orzeczeniem sądu administracyjnego.
Wyrok WSA Łódź z dnia 8 stycznia 2015 roku – I SA/Łd 1026/14,
LEX 1646680
VII. WĄTPLIWOŚCI CO DO STOSOWANIA
NOWELIZACJI PRAWA KARNEGO Z 2013-14.
112.
Napotykamy rozmaite wątpliwości co do stosowania
znowelizowanych przepisów prawa karnego. Staramy się
je rozwiązywać z najlepszą wolą, niezależnie od oceny
przyczyn, dla których potrzebna okazała się tak daleko
idąca reforma mechanizmu sądów, dawniej sprawnie
działającego. Przede wszystkim uważamy, że powinno się
nie tyle mnożyć owe wątpliwości, co usuwać je, by nowe
prawo było dobrze stosowane.
Zgodziliśmy się co do następujących kwestii, które
nam zgłoszono.
113.
Czy prokurator może w akcie oskarżenia (w postępowaniu przed sądem) pomijać część wyjaśnień oskarżonego, to jest niektóre protokoły wyjaśnień, na przykład te,
w których oskarżony przeczył zarzutowi?
Prokurator powinien przedstawić sądowi protokoły
wszystkich wyjaśnień oskarżonego. Gdyby prokurator postępował inaczej, to jest ukrywał niektóre wyjaśnienia,
byłoby to sprzeczne z obiektywizmem prokuratora jako
urzędu państwowego.
114.
Do jakiego czasu prokurator może ujawniać dowody
uzasadniające stosowanie tymczasowego aresztowania?
63
Dowody z art. 249 a k.p.k. mogą być przedstawiane
do czasu orzeczenia I instancji, a powaga urzędu wymaga, by wnosząc o aresztowanie (zastosowanie, przedłużenie), prokurator żadnych dowodów nie ukrywał. Może
jednak zdarzyć się, że jakieś dowody prokurator znajdzie
później czy będzie wolał później ujawnić z przyczyn taktycznych, czy też będzie reagował na ujawnienie się okoliczności wcześniej nieznanych. Jeśli jednak ujawni je
dopiero w trakcie posiedzenia, musi liczyć się z wnioskiem o odroczenie posiedzenia, gdy strona przeciwna tego zażąda dla sprawdzenia ich. Gdyby w tej sytuacji odroczenie posiedzenia powodowało stan braku decyzji, co do
aresztowania w czasie prawem wymaganym, aresztowanie
nie nastąpi albo upadnie z mocy prawa bądź sąd oddali
wniosek o taki dowód albo nawet wniosek o aresztowanie.
115.
Czy dopuszczenie dowodów w II instancji (art. 452
§ 2 k.p.k.) może nastąpić z urzędu? Czy zachodzą odmienności w warunkach stosowania art. 435, 439 § 1,
art. 440 bądź 455 k.p.k.? W jakim trybie sąd II instancji
będzie orzekał co do dopuszczenia dowodów?
Dopuszczenie dowodów w II instancji następuje
zgodnie z ogólnym przepisem art.167 § 1 k.p.k., więc
zwykle z inicjatywy stron. Orzeczenie (dopuszczające bądź
oddalające) zapadnie na posiedzeniu, ale można będzie je
wydać i na rozprawie (art. 95 k.p.k.). Dotyczy to wszystkich wymienionych w pytaniu sytuacji.
116.
W jakiej formie sąd zobowiązuje prokuratora do uzupełnienia materiałów postępowania przygotowawczego
(art. 381 § 2 k.p.k.)? Czy decyzja ta jest zaskarżalna?
Skoro jest to decyzja sądu, a nie sędziego czy prezesa, to wymagana jest forma postanowienia (arg. z art. 93
64
§ 1-3 k.p.k.). Skoro nie przewidziano zażalenia na tę decyzję, a nie chodzi o sytuacje z art. 460 § 1-2 k.p.k., to
decyzja nie jest zaskarżalna.
117.
Jak będzie się oceniało rażącą niewspółmierność kary orzeczonej wyrokiem uzgodnionym przez strony?
Skoro jest to apelacja niedopuszczalna (art. 447 § 5
k.p.k.), prezes sądu I instancji powinien odmówić przyjęcia jej (art. 429 § 1 k.p.k.), a gdyby tego nie zrobił, sąd
odwoławczy powinien zostawić ją bez rozpoznania (art.
430 § 1 k.p.k.). Tyczy to i apelacji opartej na zarzucie
z trzeciej podstawy odwoławczej.
118.
W jaki sposób strony mają zająć stanowisko co do
organizacji rozprawy planowanej na kilka sesji (terminów)?
Po otrzymaniu wezwania prezesa sądu o zajęcie stanowiska w tym przedmiocie (art. 349 § 5 k.p.k.) strony
wysyłają odpowiedź zawierającą wnioski co do kolejności
poszczególnych dowodów, przewidywanego czasu ich
przeprowadzania, w tym dowodów dotąd nieplanowanych.
119.
Jakie są kryteria oceny zdrowia psychicznego oskarżonego co do udziału w postępowaniu?
Skoro chodzi o zdolność oskarżonego do świadomego
uczestnictwa w rozprawie, w tym do obrony, jest to kwestia wymagająca wiadomości specjalnych, zatem oceny
biegłych psychiatrów. Ocena taka powinna być dokonana
dla sądu przez biegłych psychiatrów. Do niedawna ocena
ta była rutynowym elementem opinii, a jeśli ostatnio się
jej nie zamieszcza, powinno się wrócić do poprzedniej
praktyki (art. 79 § 1 pkt 4 i art. 202 § 5 k.p.k.).
65
120.
Czy uchylenie zakazu reformationis in peius stosuje
się po zmianie treści art. 434 § 4 k.p.k.?
Zmiana treści cyt. przepisu wpływa na zakres zakazu
tylko w zakresie objętym zdaniem drugim.
121.
Czy umorzenie postępowania z powodu pojednania
się stron (art. 59a k.k.) dotyczy jednakowo wszystkich
stron?
Jeśli oskarżony pojedna się tylko z niektórymi pokrzywdzonymi, umorzenie nie nastąpi. Jeśli niektórzy
oskarżeni nie pojednają się albo byli poprzednio skazani,
w stosunku do nich umorzenie nie nastąpi, choćby nastąpiło w stosunku do pozostałych. Jeśli wniosek o umorzenie złoży jeden z kilku pokrzywdzonych, umorzenie
nastąpi, gdy pozostali nie sprzeciwią się temu w terminie
wyznaczonym w zawiadomieniu ich o tym wniosku. Orzeczenie o umorzeniu jest zaskarżalne w trybie zwykłym,
a w drodze kasacji jedynie dla podmiotów kwalifikowanych, bo zapada w formie postanowienia (arg. z art. 519
i 521 k.p.k.). Orzeczenie tworzy stan rzeczy osądzonej,
więc w razie odmówienia umorzenia ponowny wniosek
wymaga nowych podstaw. Art. 59a k.k. jest przepisem
proceduralnym umieszczonym w ustawie materialnej.
122.
Czy kara mieszana (pozbawienia i ograniczenia wolności) z art. 37b k.k. jest jedną karą czy dwiema karami?
Czy dopuszczalne jest zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, bądź przedterminowe zwolnienie
z niej? W jakim terminie nastąpi zatarcie takiego skazania?
Są to dwie kary, których orzeczenie w zespole nie narusza zakazu podwójnego karania. Zatarcie skazania na66
stąpi według zwykłych reguł z rozdziału XII kk. Nie ma
zakazu zawieszania wykonania kary pozbawienia wolności, ale zawieszenie kolidowałoby z celami stosowania tej
kary. Przedterminowe zwolnienie mogłoby być stosowane,
gdyby dało się zebrać odpowiednie materiały w takim
krótkim czasie. Dysproporcja zagrożenia i orzekanej kary
nie razi, skoro sąd zastosuje tę karę jedynie w przypadku
niewielkiej szkodliwości czynu, a nie ma obowiązku stosowania jej w każdym wypadku przestępstwa należącego
do zakresu hipotezy tej normy. Zatarcie skazania nastąpi
zgodnie z art. 107 § 1 i 4 w zw. z art. 108 k.k.
123.
Przepis art. 87 § 1 k.k. przewiduje obligatoryjne łączenie orzeczonych kar pozbawienia wolności i ograniczenia wolności – jaka jest relacja do przepisu art. 87 § 2
k.k., który jednak dopuszcza orzekanie (fakultatywnie)
łącznie kary pozbawienia wolności i kary ograniczenia
wolności. Czy art. 87 § 2 k.k. będzie dotyczył tylko i wyłącznie sytuacji, gdy orzeczono dwie „kary mieszane”
z art. 37b k.k.?
Art. 87 § 2 k.k. będzie dotyczył tylko tej ostatniej sytuacji.
VIII. LEGISLACJA
124.
Pod poz. 728 Dziennika Ustaw z dnia 27 maja 2015
roku ogłoszono konwencję Rady Europy o cyberprzestępczości, sporządzoną w Budapeszcie dnia 23 listopada
2001 roku, ratyfikowaną przez Prezydenta RP w dniu 29
stycznia 2015 roku. Pod poz. 730 Dziennika Ustaw z dnia
27 maja 2015 roku ogłoszono protokół dodatkowy do tej
konwencji, dotyczący penalizacji czynów o charakterze
rasistowskim lub ksenofobicznym popełnionych przy uży67
ciu systemów komputerowych, sporządzony w Strasburgu dnia 28 stycznia 2003 roku, a ratyfikowany przez Prezydenta RP w dniu 29 stycznia 2015 roku.
125.
Pod poz. 773 Dziennika Ustaw z dnia 10 czerwca
2015 roku ogłoszono rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 maja tr w sprawie sposobu oraz szczegółowych warunków wykonywania kar, środków karnych
i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 lipca
2015 roku.
126.
2015 roku ogłoszono rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja tr w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu,
wykonujące delegację z art. 81a § 4 k.p.k. Uwagę zwraca
wprowadzenie wymogu podawania nie tylko numerów telefonów, ale i adresu poczty elektronicznej adwokatów
i radców prawnych, których nazwiska będą podawane
prezesom sądów, co znacznie ułatwi (i obniży koszty) doręczanie korespondencji. Rozporządzenie wchodzi w życie
z dniem 1 lipca 2015 roku.
127.
2015 roku ogłoszono tekst ustawy z dnia 15 maja 2015
roku zmieniającej kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia, a to art. 4 – przez dodanie regulacji trybu
pouczenia o prawie do obrony zarówno obwinionego jak
i osoby, której można przedstawić zarzut o wykroczenie,
jak też art. 38 – przez skorygowanie zakresu stosowanych
przepisów kodeksu postępowania karnego. Nowelizacja
68
wchodzi w życie z dniem 1 sierpnia 2015 roku. Wzór pouczenia został ustalony rozporządzeniem tegoż Ministra
z dnia 20 maja 2015 roku, ogłoszonym pod poz. 769
Dziennika Ustaw z dnia 9 czerwca tr.
128.
2015 roku ogłoszono rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2015 roku w sprawie sposobu
i trybu sprawowania nadzoru nad wykonywaniem dozoru
elektronicznego, wchodzące w życie z dniem1 lipca tr.
129.
2015 roku ogłoszono rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie sposobu
zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy
w postępowaniu przyspieszonym, wchodzące w życie
z dniem 1 lipca tr.
IX. BIBLIOGRAFIA PRAWA KARNEGO
A. Artykuły
Adrianna Błoch, doktorantka Uczelni Łazarskiego, Warszawa – Łamanie prawa humanitarnego w grach
komputerowych, WSS 4/14 s. 22-30
Michał Chajda, dr, adiunkt WSz Finansów i Prawa
w Bielsku Białej – Prawna problematyka płatności
pieniądzem elektronicznym, WSS 4/14 s. 9-20
Paweł Daniluk, dr hab, prof. INP PAN, Warszawa –
Wspólne pożycie jako pojęcie karno prawne, Pr. Pr.
6/15 s. 5-27
69
Jerzy Duży, dr, UMK, Toruń – Zasada prawdy w znowelizowanym kodeksie postępowania karnego, PiP 5/15
s. 61-70
Dariusz Jagiełło, dr, adiunkt WSz Psychologii Społecznej,
Warszawa – Przestępstwa popełnione w świecie wirtualnym (tzw. virtual crime) a problemy wynikające
z przyjęcia odpowiedniej kwalifikacji prawnej oraz
możliwości dowodzenia ich znamion, WSS 4/14
s. 76-86
Maciej Janowski, absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego
– O możliwości przypisania nieumyślnego czynu ciągłego, Pr. Pr. 6/15 s. 28-36
Joanna Kabzińska, dr, adiunkt WSz Psychologii Społecznej, Katowice – Wiedza prawników o psychologii zeznań świadków, Pr. Pr. 6/15 s. 75-84
Artur Kotowski, dr, as. sędziego SN, Warszawa – Z problematyki metody interpretacji językowo-logicznej –
uwagi na gruncie dekodowania znaczenia prawnokarnego, Pr. Pr. 6/15 s. 101-134
Rafał Mikołajczyk, absolwent UWr, Wrocław – Ochrona
wirtualnych obiektów w prawie karnym, WSS 4/14
s. 160-164
Piotr Milik, dr, AON, Warszawa – Legalność zestrzelenia
porwanego samolotu cywilnego z pasażerami na pokładzie, PiP 5/15 s. 81-92
Krzysztof Nowicki, dr, adiunkt UWr, Wrocław – Właściwość miejscowa sądu penitencjarnego, Pr. Pr. 6/15
s. 86-100
Łukasz Pasternak, apl. adw. – Kilka uwag o przestępstwie
oszustwa przetargowego w systemie zamówień publicznych, OSA 4/15 s. 110-125
Blanka Julita Stefańska, dr, adiunkt Uczelni Łazarskiego,
Warszawa – Przeszukanie a tajemnica dziennikarska,
Pr. Pr. 6/15 s. 60-73
Justyna Żylińska, dr, Uczelnia Techniczno-Handlowa im.
Heleny Chodkowskiej, Warszawa – Prawo pokrzyw70
dzonego do informacji procesowej, Pr. Pr. 6/15 s. 3858
B. Glosy
Bartłomieja Gadeckiego – do wyroku SA Katowice z dnia
15 grudnia 2010 roku – II AKz 829/10 dot. korzystania przez prokuratora z tajemnicy bankowej, KZS
5/11 poz. 124, krytyczna, Pr. Pr. 6/15 s. 175-182
Jana Kuleszy – do wyroku SA Szczecin z dnia 4 lipca
2013 roku – II AKa 114/13 dot. ochrony symboli
państwowych, krytyczna, w tym Zeszycie poz. 88, PiP
5/15 s. 136-142
Kazimierza Postulskiego – do wyroku SN z dnia z dnia 16
stycznia 2015 roku – V KK 377/14 dot. oznaczenia
w wyroku okresu próby bądź okresu stosowania
środków karnych, KZS 5/15 poz. 17, aprobująca,
LEX/el 2015
Olafa Włodkowskiego – do wyroku SN z dnia 4 września
2013 roku – III KK 285/13 dot. ustawy z 1994 roku
o rachunkowości, w tym Zeszycie poz. 65, częściowo
krytyczna, Pr. Pr. 6/15 s. 164-174
C. Monografie
Marcin Janusz Szewczyk – Zakaz reformationis in peius
w polskim procesie karnym, LEX/2015
Artur Biłgorajski (red.) – Granice wolności wypowiedzi
przedstawicieli zawodów prawniczych LEX/2015
Marek Mozgawa (red.) – Eutanazja, LEX/2015
71
D. Recenzje
Dariusz Kala, Emilia Kubicka: Kultura języka polskiego
w praktyce prawniczej; Bartosz Rakoczy PiP 5/15
s. 122-123
Hanna Kuczyńska: Model oskarżania przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym; rec. Karolina Kremens,
Pr. Pr. 6/15 s. 157-163
E. Sprawozdania. Informacje
Kryminalizacja narażenia dobra prawnego na niebezpieczeństwo. Ogólnopolska konferencja naukowa, Warszawa, 14 maja 2014 roku; opr. Maria Szczepaniec,
PiP 5/15 s. 127-128
Konferencja nt. Postępowanie w sprawach o wykroczenia
– w poszukiwaniu optymalnego modelu, Dębe, 19-21
października 2014 roku; opr. Paweł Czarnecki, Pr.
Pr. 6/15 s. 183-197
F. Varia
Dorota Wacławowicz, pf Prokurator Okręgowy w Gliwicach, Anna Zwolińska, sędzia SR Ruda Śląska – Możliwość dostosowania do potrzeb kontradyktoryjnego
procesu karnego metodyki wyznaczania rozpraw i posiedzeń oraz sposobu organizacji pracy prokuratora
jako oskarżyciela publicznego, Pr. Pr. 6/15 s. 135156
72
X. POCZET SĘDZIÓW KRAKOWSKICH cz. XXVIII
HENRYK BUKOWSKI
Z historią krakowskiej apelacji związana jest postać
wieloletniego prezesa nowosądeckiego Sądu Okręgowego
Henryka Bukowskiego. Urodził się 11 lipca 1874 r. w Krakowie i tutaj odbył nauki gimnazjalne i studia prawnicze.
Praktykę w charakterze auskultanta rozpoczął w 1897 r.
i wykonywał ją w Krakowie. Po dwóch latach zdał z wynikiem bardzo dobrym egzamin sędziowski i minister sprawiedliwości mianował go adiunktem w Sądzie Powiatowym
w Strzyżowie. W 1903 r. na własną prośbę został przeniesiony do Starego Sącza, a w dwa lata później za podejmowanie czynności związanych z łączeniem tamtejszych wykazów hipotecznych otrzymał uznanie ze strony resortu
sprawiedliwości1. W roku 1907 Bukowski został sędzią
powiatowym w Wiśniczu, a trzy lata później objął obowiązki naczelnika Sądu Powiatowego w Brzesku. W czerwcu
1914 r. minister mianował go radcą sądu krajowego2.
Można wspomnieć, że od tego też roku przez kolejne lata
otrzymywał celujące oceny swojej pracy. W 1921 r. powierzono mu obowiązki wiceprezesa Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, a w połowie października 1925 r. prezydent
mianował go prezesem tego Sądu. Bukowski kierował
nowosądeckim trybunałem do 1932 r., kiedy przeszedł
w stan spoczynku. Po przejściu na emeryturę złożył wniosek o wpisanie go na listę adwokatów z siedzibą w Krakowie.
Dalszych jego losów nie ustaliłem. Ze związku z Olgą
pozostawił córkę Annę oraz synów Andrzeja i Jerzego.
Warto zaznaczyć, że w 1912 r. Henryk Bukowski otrzymał
tytuł honorowego obywatela miasta Wiśnicza, a w okresie
1
Henryk Bukowski, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8345.
2
Część urzędowa, „Gazeta Lwowska” 1914, nr 137, s. 1.
73
swojej prezesury w Nowym Sączu kierował miejscowym
zarządem koła Stowarzyszenia Sędziów i Prokuratorów RP.
Henryk Bukowski
JÓZEF KAISER
Radca Józef Kaiser to niezwykle interesująca postać,
przede wszystkim z racji przebytej drogi kariery zawodowej. Urodził się 14 kwietnia 1849 r. w Stanisławowie.
Gimnazjum oraz studia prawnicze ukończył w stolicy kraju, a następnie uzyskał doktorat. W roku 1870 wstąpił do
służby rządowej, rozpoczynając praktykę w lwowskim
Sądzie Krajowym. Po jej zakończeniu w następnym roku
przeszedł do pracy w Dyrekcji Policji we Lwowie, gdzie
został auskultantem. W 1872 r. przeniósł się do stolicy
państwa i tamtejsze Namiestnictwo nadało mu posadę
koncepcisty przy wiedeńskiej Dyrekcji Policji. Po trzyletnim pobycie w Wiedniu Kaiser został przez ministra
sprawiedliwości mianowany adiunktem dla Sądu Powiatowego w Horodence. W kolejnych latach pracował
w Drohobyczu i Glinianach, był też czasowo przydzielony
do służby w trybunale pierwszej instancji w Złoczowie.
W roku 1883 Kaiser ponownie wrócił do Wiednia, by roz74
począć pracę przy sekretariacie Najwyższego Trybunału
Sądowego i Kasacyjnego. Po kolejnych dwóch latach Rząd
Krajowy w Bośni i Hercegowinie mianował go prowizorycznym radcą trybunału w Banja Luce. Na Bałkanach
Kaiser służył przez okres trzech lat, pełniąc w tym czasie
przez kilka miesięcy obowiązki zastępcy prokuratora
państwa. Następnie powrócił do Galicji i został sędzią
powiatowym oraz naczelnikiem Sądu w Dynowie. W 1889
r. przeszedł do służby w krakowskiej policji w charakterze radcy, zaś w 1893 r. ponownie przeszedł do sądownictwa i został radcą przy Sądzie Krajowym w Krakowie.
W czerwcu 1899 r. Józef Kaiser został przez cesarza
mianowany na urząd prezydenta Sądu Obwodowego
w Wadowicach3. Zwierzchnikiem tego trybunału był do
stycznia 1904 r., kiedy otrzymał tytuł radcy apelacyjnego
i przeszedł do służby w Wyższym Sądzie Krajowym
w Krakowie. W stan spoczynku przeszedł w 1910 r.
Po zakończeniu pierwszej wojny światowej Józef Kaiser mieszkał we włoskiej miejscowości Zamet, położonej
niedaleko Fiume4. Tam też najpewniej zmarł.
JAN BACZYŃSKI
Jan Baczyński urodził się 22 stycznia 1871 r. w Rudołowicach. Był jednym z nielicznych sędziów galicyjskich,
którzy zdobyli wykształcenie prawnicze poza krajem, gdyż
studia odbył w Grazu. Służbę w sądownictwie rozpoczął
w 1897 r., a po dwóch latach, w sierpniu 1899 r. został
przez ministra sprawiedliwości mianowany adiunktem
sądowym dla sądów Rzeszowa5. W mieście tym pracował
do 1907 r., gdy na własną prośbę przeniósł się do Podgórza. W roku 1909 otrzymał nominację na sędziego powiatowego, zaś w czerwcu 1915 r. przeniósł się do Krakowa,
3
Mianowania, „Czas” 1899, nr 147, s. 3.
4
Józef Kaiser, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/14333.
5
75
pracował tam w oddziale cywilnym Sądu Powiatowego.
W sierpniu 1917 r. został radcą sądu krajowego, a już po
trzech miesiącach delegowano go do tymczasowego pełnienia funkcji kierownika Sądu Powiatowego w Krzeszowicach. W tabuli kwalifikacyjnej z tego roku napisano,
że radca Baczyński jako sędzia śledczy prowadzi śledztwa
sumiennie i gorliwie oraz jest dobrym przewodniczącym
w trybunale sądu przysięgłych, jak i w zwykłym senacie6.
W roku 1918 przeniesiono go z kolei do Sądu Krajowego
karnego w Krakowie, gdzie został kierownikiem nowo powstałego XV oddziału śledczego. Na początku lat dwudziestych XX w. przez kilka tygodni był tymczasowym kierownikiem Sądu Powiatowego w Dukli. W marcu 1926 r. Jan
Baczyński otrzymał nominację na sędziego Sądu Apelacyjnego w Krakowie i orzekał w nim do przejścia w stan
spoczynku w listopadzie 1931 r.
Nie ustaliłem daty śmierci sędziego Baczyńskiego.
Ze związku małżeńskiego pozostawił syna Adama i córkę
Danutę.
KAZIMIERZ WACŁAWOWICZ
Na temat osoby sędziego Kazimierza Wacławowicza
nie zachowało się wiele informacji. Urodził się w roku
1874, a do przygotowawczej służby sądowej wstąpił na
początku XX w. Jako auskultant praktykował w Sądzie
Powiatowym w Chrzanowie, po czym w 1905 r. mianowany został adiunktem sądowym w Żywcu. W październiku
1909 r. minister sprawiedliwości przeniósł go do Sądu
Krajowego w Krakowie7. W marcu 1913 r. awansował na
sędziego powiatowego i niedługo potem powierzono mu
kierownictwo VII oddziału Sądu Krajowego karnego, który
w tym czasie odpowiadał za prowadzenie śledztw i dochodzeń z okręgu Krakowa, Bochni i Wiśnicza.
76
6
Jan Baczyński, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8568.
7
Mianowania i przeniesienia, „Nowa Reforma” 1909, nr 457, s. 2.
W 1926 r. Kazimierz Wacławowicz został mianowany
sędzią krakowskiego Sądu Apelacyjnego, w którym orzekał do przejścia w grudniu 1932 r. w stan spoczynku.
W tym czasie mieszkał przy ulicy Brodowicza w Krakowie.
Z jego akt osobowych wynika, że w 1945 r. starał się
o wpis na listę adwokatów8. Dodatkowych informacji na
temat jego osoby nie ustaliłem.
MIECZYSŁAW AJDUKIEWICZ
Sędzia Mieczysław Ajdukiewicz urodził się 13 sierpnia 1868 r. w Chodorowie w Galicji Wschodniej. Studia
prawnicze ukończył we Lwowie, po czym odbył służbę
w austriackim wojsku w charakterze jednorocznego
ochotnika. Po jej zakończeniu w roku 1893 rozpoczął
w Komarnie praktykę w charakterze kandydata notarialnego, przerwał ją jednak po dwóch latach i przeszedł na
praktykę konceptową w krakowskiej Dyrekcji Skarbu.
Ostatecznie jednak w lutym 1896 r. wstąpił do przygotowawczej służby sądowej. Po mianowaniu auskultantem
pracował kolejno w Krakowie oraz Tarnowie. W marcu
1898 r. minister sprawiedliwości mianował go adiunktem
dla Sądu Powiatowego w Bochni9. W maju 1904 r. Ajdukiewicz został zastępcą prokuratora państwa przy trybunale pierwszej instancji w Jaśle, ale już po kilku miesiącach przeniósł się do trybunału w Nowym Sączu. W lutym 1909 r. został na własną prośbę przeniesiony na
równorzędny urząd do Krakowa. W styczniu 1911 r.
otrzymał nominację na radcę krakowskiego Sądu Krajowego10, gdzie orzekał w sprawach karnych. Po pięciu latach przeniesiono go do sądu cywilnego, objął w nim
obowiązki zastępcy przewodniczącego senatu pomocniczego dla senatów procesowych. W tym czasie przez pe8
Kazimierz Wacławowicz, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9505.
9
10
Mianowania, „Nowa Reforma” 1911, nr 25, s. 2.
77
wien okres pełnił również obowiązki zastępcy asesora
sądu okręgowego do spraw dochodów skarbowych.
Po zakończeniu pierwszej wojny światowej Ajdukiewicz nadal był sędzią Sądu Okręgowego w Krakowie.
W październiku 1925 r. postanowieniem prezydenta RP
został mianowany sędzią krakowskiego Sądu Apelacyjnego, w którym orzekał do czasu przejścia w stan spoczynku
w 1932 r. Po dwóch latach złożył wpis na listę adwokatów
Rady Adwokackiej w Krakowie, jednak nie odnalazłem jego nazwiska na później publikowanych listach adwokatów, podobnie jak daty i miejsca jego śmierci. Mieczysław
Ajdukiewicz był żonaty z Julią Szpengler11.
WILHELM DUDEK
Sędzia Wilhelm Dudek urodził się 5 kwietnia 1879 r.
w Zakliczynie, gdzie jego ojciec Jan prowadził trzymorgowe gospodarstwo rolne. W rodzinnym miasteczku ukończył szkołę ludową, po czym rozpoczął naukę w tarnowskim gimnazjum. Studia prawnicze odbył na Uniwersytecie Jagiellońskim i po ich zakończeniu w 1906 r. rozpoczął praktykę sądową. W maju 1909 r. został decyzją ministra sprawiedliwości mianowany sędzią w Radomyślu
Wielkim12, a po trzech latach objął obowiązki komisarza
dla sprostowania ksiąg gruntowych dla Kolbuszowej.
Gdy wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej wstrzymano w kraju działalność komisarzy, Dudek zaczął orzekać w kolbuszowskim Sądzie Powiatowym. W 1916 r.
awansował na sędziego powiatowego i został przeniesiony
do Łańcuta. Po trzech latach pobytu w tym mieście
ponownie wrócił do Kolbuszowej, by objąć tam obowiązki
kierownika Sądu Powiatowego. W roku 1930 przeniósł się
do Krakowa, gdzie orzekał przez kolejnych piętnaście lat
w tamtejszym Sądzie Grodzkim. W grudniu 1945 r. został
78
11
Mieczysław Ajdukiewicz, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/8552.
12
sędzią krakowskiego Sądu Okręgowego i pracował w nim
przez kolejnych pięć lat. Po odejściu z sądownictwa przydzielono mu notariat w Kielcach13. Można wspomnieć,
że w okresie dwudziestolecia międzywojennego Wilhelm
Dudek otrzymał brązowy oraz srebrny medal za długoletnią służbę, należał także do aktywnych działaczy Związku
Legionistów Polskich.
Z akt osobowych sędziego Dudka wynika, że był żonaty. Brak w nich informacji co do daty i miejsca jego
śmierci.
WIKTOR ŚMIETANA
Sędzia Wiktor Śmietana urodził się 21 grudnia 1891
r. w Suchej Małopolskiej. Ukończył studia prawnicze na
Uniwersytecie Jagiellońskim i tam też uzyskał doktorat.
Wraz w wybuchem pierwszej wojny światowej został wcielony do armii austriackiej, w której służbę zakończył
w randze podporucznika artylerii w rezerwie. Po zakończeniu wojny wstąpił do wojska polskiego i służył w nim
do 1921 r. W następnym roku został aplikantem sądowym w Wadowicach. Po tym jak w 1925 r. zdał z wynikiem bardzo dobrym egzamin sędziowski, mianowano go
sędzią dla Sądu Grodzkiego w Leżajsku. Po pięciu latach
przeniósł się do Rzeszowa, a w 1933 r. został sędzią Sądu
Okręgowego w Krakowie. W roku 1936 Wiktor Śmietana
został powołany przez władze na urząd sędziego scaleniowego dla Województwa Krakowskiego, a tym samym formalnie przestał orzekać. W 1942 r. odszedł z pracy w
Urzędzie Ziemskim i powrócił do pracy w sądzie, jednakże
już w następnym roku został przez władze niemieckie
zwolniony ze służby. Do orzekania w Sądzie Okręgowym
w Krakowie ponownie wrócił w 1946 r., jednak już w
czerwcu 1948 r. przeniesiono go w stan spoczynku.
13
Wilhelm Dudek, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9669.
79
Nie ustaliłem jego dalszych losów, zmarł jednak na
pewno po roku 1958. Wiktor Śmietana był żonaty z Marią
Bartmańską i miał z tego związku czworo dzieci14.
JÓZEF WĄTOR
Józef Wątor urodził się 19 stycznia 1898 r. w Krakowie. Nauki gimnazjalne pobierał w rodzinnym mieście,
tutaj też ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie
Jagiellońskim i uzyskał doktorat. W 1917 r. wstąpił
do armii austriackiej, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości brał udział w ramach armii ochotniczej gen.
Hallera w wojnie polsko-bolszewickiej. W roku 1921
Wątor został przeniesiony do rezerwy, dokończył naukę
i rozpoczął praktykę sądową. W 1924 r. mianowano go
sędzią powiatowym w Chrzanowie, ale już w kolejnym
roku przydzielono do służby w karnym Sądzie Okręgowym w Krakowie w charakterze sędziego zapasowego.
W 1930 r. Wątor awansował na sędziego okręgowego
śledczego, jednakże na tym stanowisku pozostawał tylko
przez dwa lata, gdyż został przeniesiony w stan spoczynku. Powodem tej decyzji było zapewne wmieszanie jego
osoby w głośną w kraju w okresie międzywojennym „sprawę Ciunkiewiczowej”. Po odejściu z sądownictwa złożył
wniosek o wpis na listę adwokatów, ale Rada Adwokacka
w Krakowie odmówiła mu wpisu.
Dalszych kilku lat życia sędziego Józefa Wątora nie
udało mi się ustalić. Natomiast w 1939 r. został mianowany kapitanem i wziął udział w kampanii wrześniowej.
Po aresztowaniu przez Sowietów przewieziono go do Katynia, gdzie następnie został rozstrzelany i pochowany (wykaz ofiar poz. 1821 s. 76). Józef Wątor ze związku małżeńskiego z Heleną Bugajską miał syna Włodzimierza15.
80
14
Wiktor Śmietana, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9861.
15
Józef Wątor, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9526.
Józef Wątor (źródło: ogrodywspomnien.pl)
JULIAN TOMASZEWSKI
Jako ostatni w tej części zostanie przedstawiony
biogram sędziego Juliana Tomaszewskiego, który urodził
się 1 kwietnia 1869 r. w Krakowie. W rodzinnym mieście
ukończył gimnazjum oraz studia prawnicze, a następnie
zdał egzaminy doktorskie. W 1894 r. został praktykantem
sądowym, a po czterech latach mianowano go adiunktem
w Kętach. W styczniu 1909 r. minister przeniósł Tomaszewskiego do Niska i przy tej okazji awansował na sędziego powiatowego16. Po trzyletnim pobycie w tym mieście
wrócił do rodzinnego Krakowa, gdzie przydzielono go do
służby w Wyższym Sądzie Krajowym. Przed wybuchem
pierwszej wojny światowej był zastępcą przełożonego Sądu
Powiatowego karnego. W marcu 1918 r. awansował na
radcę sądu krajowego i rozpoczął orzekanie w oddziałach
karnych krakowskiego Sądu Krajowego. Pogarszający się
stan zdrowia Tomaszewskiego spowodował, że w 1927 r.
przeniesiono go do pracy w sądzie przemysłowym w Krakowie, gdzie pełnił obowiązki zastępcy przewodniczącego.
W roku 1930, po odejściu wspomnianego już w poczcie
sędziego Antoniego Szpunara przejął obowiązki przewod16
81
niczącego sądu przemysłowego. Nie pozostał jednak na
tym stanowisku długo, bowiem już z końcem stycznia
1931 r. został przeniesiony w stan spoczynku17.
Podobnie jak w przypadku poprzednich sędziów, nie
ustaliłem daty śmierci Juliana Tomaszewskiego. Z jego akt
osobowych wynika, że był żonaty i pozostawił po sobie
dzieci.
Dr Tomasz J. Kotliński
17
82
Julian Tomaszewski, ANKr, akta Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. zespołu 29/1989/9478.
XI. SKOROWIDZ
A. Konstytucja
-
niezgodność z Konstytucją art. 426 § 1 k.p.k. (TK)
1
zgodność z Konstytucją art. 55 § 1 k.p.k. TK) 2
zgodność z Konstytucją art., 115 § 21 k.k. (TK) 3
zgodność z Konstytucją art. 89 § 1 k.k. (SR Dąbrowa
Górnicza) 4
zgodność z Konstytucją niektórych przepisów k.k.s.
i ustawy o grach hazardowych (APF i CAP) 5
B. Prawo materialne
zasady odpowiedzialności
zamiar w czynie ciągłym i kilku czynach (SN) 9
czyn ciągły złożony z kilku wykroczeń (SN) 10
ryzyko zaszkodzenia sprawcy wskutek przyjęcia czynu ciągłego (SN) 11
czyn ciągły jako instytucja prawa materialnego (SA
Białystok) 86
nieumyślność i skutek zachowania sprawcy (SA Warszawa) 87
środki karne
redakcja skazania na zakazy bądź naprawienie szkody (SN) 34
probacja
wykroczenie a rażące naruszenie porządku prawnego
(SA Kraków) 66
szkodliwość odmawiania zwolnienia z kary, gdy
zwolnienie jest uzasadnione (SA Kraków) 67
83
kara łączna
wymiar kary łącznej (SA Kraków)
79 i 80
przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
znieważenie flagi państwowej (SA Szczecin) 88
przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
zabójstwo eutanatyczne; błąd co do znamion (SA
Wrocław) 89
znamiona pozbawienia życia culpa dolo ex orta (SA
Białystok) 90
zabójstwo kwalifikowane rozbojem (SO Białystok)
108
przestępstwa przeciwko wolności
nieudokumentowanie zgody pacjenta na zabieg (SN)
12
przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania
znieważenie przedmiotu czci religijnej (SN) 13
przestępstwa przeciwko rodzinie
przerwy w niealimentacji a ciągłość tego czynu (SN)
14
znęcanie zachowaniem jednorazowym (SA Kraków)
91
przestępstwa przeciwko czci
krytyka a zniesławienie (SN)
15
przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
udział w zbiegowisku (SN) 16
posiadanie broni jako pojęcie autonomiczne w systemie prawa (SA Wrocław) 92
współsprawstwo a udział w grupie przestępczej, teza
1 (SA Kraków) 93
zorganizowana grupa przestępcza a szajka przestępcza (SA Białystok) 94
84
-
zabór elementu linii telekomunikacyjnej jako niszczenie infrastruktury bądź jako zabór mienia (SO
Częstochowa) 110
przestępstwa przeciwko dokumentom
dokumentacja weterynaryjna jako dokumentacja
służbowa, a nie dokument (SO Sieradz) 109
przestępstwa przeciwko mieniu
oszustwo a naruszenie kontraktu cywilnego (SN)
68
przestępstwa w obrocie gospodarczym
zamiar sprawcy fałszowania pieniędzy; falsyfikaty
oczywiście widoczne (SA Białystok) 96
C. Procedura
wstępne przepisy procesowe
powaga osądzenia tylko wskutek orzeczeń merytorycznych (SN) 17
trudności organizacyjne a przekazanie sprawy dla
dobra wymiaru sprawiedliwości (SN) 21
oparcie apelacji na przepisie ogólnym (SA Kraków)
74
forma informacji o podstawie do wznowienia postępowania z urzędu (SA Kraków) 75
braki formalne kolejnych wniosków o wznowienie postępowania (SA Kraków) 76
strony
uprawnienia rodzicielskie w sprawie o krzywdzenie
dzieci przez ich rodziców (SR Bielsko Biała) 7
podjęcie leczenia odwykowego a ustanowienie obrońcy z urzędu (SN) 22
85
czynności procesowe
przywrócenie poprawnej treści orzeczenia jako cel
sprostowania (SN) 23
doręczenie odpisu uzasadnienia stronie i jej pełnomocnikowi (SN) 24
działania i zaniechania obrońcy a skutki dla oskarżonego (SN) 25
znaczenie terminu doręczenia zawiadomienia o rozprawie (SA Kraków) 71
dowody
ponowne przesłuchanie pokrzywdzonego z art. 185a
k.p.k. (SN) 26
zwłoka w składaniu wniosków dowodowych (SN) 31
wiarygodność skruszonego (SA Kraków) 69
jeden świadek (SA Warszawa) 97
wiadomości specjalne a dostępne dla każdego; telefony mobilne (SA Warszawa) 98
środki przymusu
zmiana postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym
(SA Kraków) 70
postępowanie przed sądem I instancji
k.p.k. (SN) 26
forma prywatnego aktu oskarżenia (SN) 27
inicjatywa dowodowa sądu (SN) 28
wady postępowania przewodniczącego sądu jako
podstawa kasacji (SN) 29
złożenie wyjaśnień a odczytanie protokołu wyjaśnień
(SN) 30
wnioski dowodowe w końcowej fazie postępowania
(SN) 31
znaczenie terminu doręczenia zawiadomienia o rozprawie (SA Kraków) 71
86
wyrokowanie
znamiona wyrokowania na podstawie dowodów
ujawnionych (SMN) 32
powinność kontroli w orzekaniu z ugody o karę (SN)
33
redakcja orzeczenia o środku probacyjnym (SN) 34
sprzeczność oznaczeń cyfrowych i słownych wymiaru
kary (SN) 35
wady uzasadnienia wyroku a II podstawa odwoławcza (SA Kraków) 71
postępowanie odwoławcze
k.p.k. (SN) 26
niedopuszczalność rozpoznania „uzupełniającego”
(SN) 36
granice uzupełniania dowodów w II instancji (SN)
37
uzasadnienie, jako gwarancja prawidłowości rozważenia sprawy (SN) 38
dopuszczenie oskarżonych do rozpoznania odwoławczego (SN) 39
orzekanie reformatoryjne w II instancji (SN) 40
metodyka rozważenia sprawy w II instancji (SN) 41
wadliwe rozważenie sprawy (SN) 42
sprzeczność równoczesnego zarzucania I i II podstawy odwoławczej (SN) 43
obiektywność śmierci oskarżonego, jako powodu
umorzenia postępowania (SN) 44
wadliwość apelacji z I podstawy, gdy zarzuca się wady ustaleń faktycznych (SA Kraków) 73
wadliwość oparcia odwołania na przepisach ogólnych
(SA Kraków) 74
treść obrazy prawa materialnego (SA Białystok) 99
87
postępowania szczególne
wykluczenia trybu nakazowego jako gwarancje dla
oskarżonego (SN) 45
kasacja
nietrafność oparcia kasacji na usterkach działania
przewodniczącego sądu I instancji (SN) 29
metodyka rozpoznania kasacji (SN) 46
powody oddalenia kasacji, jako oczywiście bezzasadnej (SN) 47
pozorowanie sporządzenia kasacji przez radcę prawnego (SN) 48
zbędność sporządzania pism kasacyjnych przez
oskarżonego (SN) 49
granice rozpoznania kasacyjnego (SN) 50
cel orzekania kasacyjnego (SN) 51 i 52
niedopuszczalność oceniania dowodów w trybie kasacji (SN) 53
wznowienie postępowania
wymogi dla wznowienia propter falsa (SN) 54
forma pisma strony o przyczynach wznowienia
z urzędu (SA Kraków) 75
uzupełnianie formy każdego wniosku o wznowienie
postępowania (SA Kraków) 76
wznowienie propter falsa bez ustalenia wyrokiem
czynu przestępczego (WSA Łódź) 111
odszkodowanie za niesłuszne skazanie
aresztowanie niesłuszne (SN) 55
stopa życiowa społeczeństwa jako przesłanka wysokości zadośćuczynienia (SN) 56
uchybienie terminu dochodzenia roszczenia a nieświadomość istnienia terminu (SA Kraków) 77
niedopuszczalność przywracania terminu dochodzenia roszczenia (SA Kraków) 78
88
-
umiar w oznaczaniu kwoty zadośćuczynienia (SA
Rzeszów) 100
umorzenie postępowania a aresztowanie niesłuszne
(SA Rzeszów) 101
indywidualny charakter zadośćuczynienia (SA Katowice) 102
data orzeczenia jako początek liczenia odsetek (SA
Rzeszów) 103
wyrok łączny
niedopuszczalność uwzględniania w karze łącznej
okoliczności wymiaru kary przy skazaniu (SA Kraków) 79 i 80
koszty procesu
obliczanie kosztów do poszczególnych uczestników
procesu (SN) 57
rola prokuratora, gdy oskarżenie wniósł oskarżyciel
posiłkowy (SN) 58
oczekiwanie dowodów ubóstwa, gdy wcześniej zwolniono skazanego z kosztów (SA Kraków) 81
niedopuszczalność orzekania bez skargi na niekorzyść w sprawach o koszty (SA Kraków) 82
E. Wykonanie
-
niesprawiedliwe odwołanie przedterminowego zwolnienia z kary (SA Kraków) 66
niesprawiedliwe odmówienie przedterminowego zwolnienia z kary (SA Kraków) 67
przepadek równowartości korzyści w postępowaniu
wykonawczym (SA Kraków) 83
89
F. Prawo karne skarbowe
-
uchylanie się od opodatkowania i jego sprawca (SN)
59
wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności a akt oskarżenia (SN) 60
art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. jako podstawa wymiaru kary
(SA Łódź) 104
G. Wykroczenia
-
realny zbieg wykroczeń (SN) 61
ustanie karalności wykroczenia (SN) 62
przesłanki decyzji nakazowej (SN) 63 i 64
H. Dozór elektroniczny
-
uchylenie dozoru wskutek osadzenia w areszcie tymczasowym (SA Kraków) 84
I. Prawo bankowe
-
wniosek o uchylenie tajemnicy bankowej a przedstawienie zarzutów (SA Kraków) 85
J. Przeciwdziałanie narkomanii
-
90
wprowadzenie narkotyków do obrotu (SA Łódź) 105
art. 62 jako wyłączna podstawa umorzenia postępowania (SA Warszawa) 106
K. Rehabilitacja
-
osoby najbliższe jako uprawnione do udziału w posiedzeniu (SA Białystok) 107
L. Ustawa o rachunkowości z 1994 roku
-
penalizacja uchylania się od sprawozdawczości finansowej (SN) 65
91

KZS-15-06 - Sąd Apelacyjny w Krakowie

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sąd Apelacyjny potwierdził zasadność nałożenia kary pieniężnej na

1. Sąd Najwyższy nie podziela poglądu prawnego

Apelacja - Sąd Okręgowy w Katowicach

Sąd Apelacyjny złagodził karę dla policjantów, którzy uczestniczyli w

1. [U] - Arbitraż / sąd polubowny

KZS-15-12 - Sąd Apelacyjny w Krakowie