Z biblioteki szkolnej w wielki świat …

Z biblioteki szkolnej
w wielki świat …
Danuta Brzezińska
Towarzystwo Nauczycieli
Bibliotekarzy Szkół Polskich
Biblioteki szkolne według Systemu
Informacji Oświatowej
stan na 20.09.2012 r.
• 26143 szkoły prowadzone przez jednostki
samorządu terytorialnego
• 16738 bibliotek szkolnych
• 14382 etaty nauczycieli bibliotekarzy
Na jedną bibliotekę przypada
średnio 0,86 etatu
nauczyciela bibliotekarza
Istnieją biblioteki wieloetatowe …
Są więc i biblioteki prawie niedostępne!
Warunki tworzenia jakości pracy
biblioteki szkolnej
• państwowa polityka oświatowa
• samorząd świadomy potencjału biblioteki szkolnej dla
edukacji
• dyrektor, któremu zależy na jakości pracy swojej placówki
• nauczyciel bibliotekarz gotowy do podejmowania wyzwań i
współpracy
• jasno określone cele i plany długoterminowe
• otwartość na zmiany
Czynniki zapewniające realizację funkcji
• nauczyciel bibliotekarz - kompetencje, wiedza, umiejętności,
predyspozycje zawodowe, cechy charakteru, sposoby
działania, płeć, wiek, staż pracy, wykształcenie, wygląd,
zainteresowania, postawa etyczna, motywacja i stosunek do
pracy
• biblioteka jako baza – wyposażenie (zbiory, wystrój, sprzęt,
urządzenia techniczne), usytuowanie biblioteki w szkole,
powierzchnia
Szkoła jako system społeczny
Funkcje biblioteki szkolnej
Kultura
szkoły
Etos
Wspólne
wartości
dydaktyczna
wychowawcza
kulturalna
terapeutyczna
Badania efektywności pokazują,
że kwalifikacje nauczycieli i klimat
szkoły bywają ważniejsze od sum
wydanych na wyposażenie.
W szkole zachodzą interakcje
miedzy wszystkimi członkami
systemu.
Cechy społeczeństwa informacyjnego
• dominacja sektora usług w gospodarce
• przetwarzanie informacji dostarcza źródeł utrzymania
większości społeczeństw
• informacja jest wartością cenioną
• wiedza teoretyczna jest źródłem innowacji, ale też podstawą
podejmowania decyzji politycznych i społecznych
• dynamiczny rozwój i dostępność technologii informacyjnych
(w tym środków przekazu informacji)
• permanentne samokształcenie i samodoskonalenie się
społeczeństwa
Rola biblioteki szkolnej w edukacji
społeczeństwa informacyjnego
• poszerza przestrzeń edukacyjną
• upowszechnia wiedzę, m. in. dotyczącą mediów, czytelnictwa i
informacji,
• pomaga w obiektywnym wartościowaniu informacji, zwraca
uwagę na manipulacje medialne
• kształci umiejętności wyszukiwania, przetwarzania,
porządkowania, selekcjonowania, przesyłania,
dokumentowania, tworzenia informacji
• wdraża do skutecznego posługiwania się nowoczesnymi
narzędziami i rozwiązaniami technologicznymi
Kompetencje czytelnicze
Biada tym, którzy nie odczytają znaków czasu
(Według Ewangelii św. Matuesza 16, 3b-4a)
1 na 5 osób dorosłych nie posiadła umiejętności
czytania i pisania na poziomie niezbędnym do
sprawnego funkcjonowania w nowoczesnym
społeczeństwie.
1
2
3
4
5
Działania zalecane przez Unijną Grupę
Ekspertów Wysokiego Szczebla
ds. Umiejętności Czytania i Pisania
w Raporcie opublikowanym we wrześniu 2012
• tworzenie środowiska sprzyjającego alfabetyzacji
• podniesienie poziomu nauczania w zakresie czytania i pisania;
wsparcie dla czytelnictwa
• większy dostęp do nauki i włączenie społeczne; ograniczenie:
- nierówności społeczno-ekonomicznych
- nierówności dotyczących migrantów
- nierówności między płciami
- nierówności cyfrowej
Wyższy poziom alfabetyzacji
Korzyści dla jednostek
•
•
•
•
zwiększone aspiracje
przejmowanie inicjatywy
wyższe zarobki
aktywna postawa
obywatelska
• zwiększenie możliwości
w zakresie edukacji
i zatrudnienia
Korzyści dla społeczeństwa
• poprawa zdrowia i dobrobytu
• zmniejszenie ubóstwa
• zmniejszenie nierówności
społecznych
• poprawa kapitału społecznego
• budowanie sprawiedliwszej,
zamożniejszej i bardziej
innowacyjnej Europy
Kompetencje medialne
Medium jest przekazem, a zarazem – jak przekaz –
jest masażem oddziaływującym wszechstronnie na
człowieka
Marshall McLuhan
Korzystanie z mediów w świecie cyfrowym
odpowiada dawnej umiejętności
czytania i pisania
• Generacja X – ludzie urodzeni między 1965 – 1985 r.
• Generacja Y – zwana też Milenijna albo Next
• Generacja Z – najmłodsi użytkownicy sieci
Cyfrowi tubylcy – pokolenia w pełni sieciowe,
wykorzystują błyskawiczną komunikację (e-maile,
SMS-y, komunikatory), nowe media (np. You Tube),
sieciowe media społecznościowe (np. Facebook,
MySpace, Twitter)
Medium – środowisko,
w którym dokonuje się akt percepcji
Informacja
jest w sieci
Sieć jest
medium
Komunikacja
społeczna
Przekaz jest
informacją
Medium jest
przekazem
Cyfrowi użytkownicy
Biblioteka szkolna
cyfrowa przestrzeń
edukacyjna
Cyfrowa szkoła
Indywidualne Środowisko Edukacyjne
w bibliotece szkolnej
• narzędzia i technologie (także z sieci)
• zasoby informacyjne, materiały edukacyjne (książki,
podręczniki), gromadzone z różnych źródeł (na różnych
nośnikach); połączenia między nimi
• społeczna sieć osób, z którymi uczeń utrzymuje kontakt w
procesie uczenia się
• LITERNET
Kompetencje informacyjne
Świat jest zapchany informacją, nikt już niczego
nie czyta uważnie
John Stuart Mill, 1836
Problemy badaczy i praktyków
• definicje edukacji medialnej, informacyjnej, audiowizualnej i
cyfrowej zwierają ten sam lub zbliżony zestaw kompetencji
• koncentrowanie się na różnych kompetencjach odbiorczych i
twórczych związanych z różnymi typami mediów (film,
telewizja, prasa, sztuki piękne, literatura itp.)
• rozproszenie odpowiedzialności między szereg urzędów i
instytucji publicznych.
• brak spójnego planu działań w tym obszarze, zarówno w
systemie szkolnictwa formalnego, jak i w perspektywie
kształcenia ustawicznego
• obecnie wszystkie typy przekazów medialnych współistnieją
ze sobą; konwergencja mediów prowadzi do konwergencji
kompetencji, czyli wymaga podejścia systemowego
Cyfrowa przyszłość. Katalog kompetencji
medialnych i informacyjnych. 2012
Pola tematyczne:
•
•
•
•
•
•
•
•
Korzystanie z informacji
Relacje w środowisku medialnym
Język mediów
Kreatywne korzystanie z mediów
Etyka i wartości w komunikacji i mediach
Prawo w komunikacji i mediach
Bezpieczeństwo w komunikacji i mediach
Ekonomiczne aspekty działania mediów
Przykłady doskonalenia kompetencji
medialnych w bibliotece szkolnej
Umożliwianie zdobywania wiedzy,
rozwoju zainteresowań i talentów
Projekty tematyczne
Blogi biblioteczne i uczniowskie
Portale społecznościowe
Fora internetowe
http://spectrumanimae.pl
Magazyn komentuje
aktualną rzeczywistość,
recenzuje najważniejsze
wydarzenia kulturalnospołeczne, publikuje teksty
dotyczące literatury,
sztuki, religii, polityki
i socjologii.
Wybrana bibliografia:
• Antczak Mariola, Rola bibliotek i bibliotekarzy szkolnych w edukacji
społeczeństwa informacyjnego na tle przeobrażeń oświatowych w Polsce w
latach 1989-2007. Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2010.
• Arends Richard J., Uczymy się nauczać, Warszawa, WSiP, 1995.
• Cyfrowa przyszłość. Katalog kompetencji medialnych i informacyjnych,
Warszawa, Fundacja Nowoczesna Polska, 2012.
• Drzewiecki Marcin, Biblioteka i informacja w środowisku współczesnej
szkoły, Warszawa, Wydawnictwo SBP, 2001.
• e- polonistyka, pod red. Aleksandry Dziak i Sławomira Jacka Żurka, Lublin,
Wydawnictwo KUL, 2009.
• Goban-Klas Tomasz, Media i komunikowanie masowe, Warszawa,
Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
• Pague David, Co autor miał na myśli, „Świat Nauki” 2013, nr 3, s.23.
• Piotrowska Renata, Edukacja informacyjna w polskiej szkole, Warszawa,
Wydawnictwo SBP, 2011.
Istnieć, to być postrzeganym
George Berkeley
Dziękuję za uwagę
[email protected]