D Z I E Ń K O B I E T

DZIEŃ
KOBIET
- 8
MARCA
Święto Kobiet (International Women's Day) obchodzone jest corocznie jako wyraz szacunku
dla ofiar walki o równouprawnienie kobiet. Zostało ustanowione dla upamiętnienia strajku 15
tysięcy kobiet, pracownic fabryki tekstylnej, które 8 marca 1908 roku w Nowym Jorku
domagały się praw wyborczych i polepszenia warunków pracy. Właściciel fabryki zamknął
strajkujące w pomieszczeniach fabrycznych z zamiarem uniknięcia rozgłosu. W wyniku
nagłego pożaru zginęło 129 kobiet.
Grecja
Pierwsze informacje na temat czczenia płci pięknej w trakcie poświęconego im święta
pochodzą ze starożytnej Grecji, gdzie mężatki o nienagannej reputacji przygotowywały
specjalny festyn ku czci bogini życia i śmierci. Święto przypadało w październiku i odbywało
się tuż przed jesiennymi siewami. Kobiety oddawały się wówczas rozmyślaniom, tańczyły
i ostatecznie składały ofiarę z zabitego prosiaka.
Matronalia
W starożytnym Rzymie istniało święto kobiet - Matronalia - które obchodziły mężatki na
początku wiosny, w pierwszym dniu marca. Było ono związane z nowym rokiem,
macierzyństwem i płodnością. Kobiety urodzone jako wolne były obdarowywane przez
swoich mężów prezentami i cieszyły się ich wyjątkową uwagą.
Matronlia były świętem religijnym. Kolorowa i zarazem dostojna procesja kobiet
przyodzianych na ten dzień w najlepsze szaty, niosła naręcza kwiatów i kadzidła do świątyni
Junony Lucyny na Eskwilinie, by złożyć je w ofierze boskiemu uosobieniu wszelkich cnót
niewieścich. Radosny tłum przemierzał całe miasto śpiewając pieśni na cześć bogini. Tego
dnia składano w ofierze królowej niebios krowę i modlono się o zdrowie, opiekę nad rodziną,
szczęście w małżeństwie, potomstwo i poród bez komplikacji.
Ferte deae flores; gaudet florentibus herbis
haec dea; de tenero cingite flores caput.
Dicite: "Tu nobis lucem, Lucina dedisti";
Dicite: "Tu uoto partorientibus ades".
(Ovidius, Fasti, I, 253-256)
(Zanieście bogini kwiaty, ta bogini kocha kwitnące rośliny,
zróbcie wianki z kwiatów na głowy, Powiedzcie: Lucyna dałaś
nam światło; powiedzcie: bądź przychylna rodzącym)
Niewolnice też otrzymywały od swoich mężów prezenty. Ponadto panie domu tego dnia
pozwalały im odpoczywać. Początkowo do świętowania nie dopuszczano prostytutek, lecz
z czasem zniesiono ten zakaz.
Matronalia po części nawiązywały do porwania Sabinek, a głównie do jego pokojowego
zakończenia wynegocjowanego przez kobiety. To one zmusiły ojców, braci i mężów do
zakończenia bezsensownych walk.
Francja - 1824 rok
W czasach nowożytnych w Europie najstarsze wzmianki o święcie kobiet pochodzą z Francji.
Z 1824 roku pochodzi informacja o praczkach z Bonn-Beuel, które przygotowały uroczyste
zapusty. Panie chodziły od gospody do gospody, śpiewały, tańczyły chcąc oderwać się od
prozy życia.
Ameryka - 1908 rok
Współczesna geneza święta kobiet jest ściśle związana z ich walką o równouprawnienie, oraz
lepsze warunki pracy i życia. Zaczęła się ona w XIX w, w związku z uprzemysłowieniem i
pracą zawodową kobiet. Początek sięga 1857 r. kiedy to kobiety zatrudnione w nowojorskiej
przędzalni bawełny zorganizowały strajk i marsz sprzeciwu, w którym domagały się
krótszego dnia pracy oraz takiego samego wynagrodzenia za pracę, jakie otrzymywali
mężczyźni.
W Stanach Zjednoczonych dzień kobiet po raz pierwszy obchodzony był 20 lutego 1908 r.,
kiedy to miały miejsce wielkie demonstracje zorganizowane przez aktywistki Nowojorskiej
Organizacji Socjaldemokratycznej na rzecz politycznych i ekonomicznych praw kobiet, a
przede wszystkim na rzecz przyznania kobietom prawa do udziału w wyborach. W 1909 roku
Socjalistyczna Partia Ameryki ostatnią niedzielę lutego ogłosiła Międzynarodowym Dniem
Kobiet (International Women's Day).
Kopenhaga - 1910 rok
Amerykańskie delegatki przybyłe do Kopenhagi na II Międzynarodowy Kongres Kobiet Socjalistek, trwający miedzy 26 a 28 sierpnia 1910 r., przedstawiły propozycja ustanowienia
dnia kobiet jako święta o charakterze międzynarodowym. Był to postulat dość w owym czasie
kontrowersyjny. O ile bowiem idea międzynarodowej solidarności wyzyskiwanej klasy
robotniczej była w ruchu socjalistycznym czymś bezdyskusyjnym, to pomysł by kobiety
organizowały się politycznie jako kobiety, nie cieszył się wówczas powszechnym poparciem.
W tym jednak okresie szczególnie duże wpływy w
międzynarodowym
ruchu
socjalistycznym
miała
Socjaldemokratyczna Partia Niemiec, w której władzach
znajdowało się wielu obrońców praw kobiet, a wśród nich
wpływowa niemiecka socjalistka Klara Zetkin (1857-1933). Od
długiego czasu pozostawała ona pod silnym wrażeniem działań
swych amerykańskich koleżanek. Ona to właśnie oficjalnie
zgłosiła postulat ustanowienia Międzynarodowego Dnia
Kobiet. Zgłoszona przez nią propozycja została jednogłośnie
przyjęta, ale żadna konkretna data nie została zaproponowana.
Europa - 1911 rok
w Niemczech, Austrii, Danii i Szwajcarii Międzynarodowy
Dzień Kobiet po raz pierwszy był obchodzony 19 marca 1911 r. Data – różna od dzisiejszej –
została wybrana przez niemieckie socjalistki w nawiązaniu do wydarzeń z 1848 r., kiedy to
król Prus, stojąc w obliczu zbrojnego powstania, złożył obietnicę przeprowadzenia szeregu
reform – w tym, niespełnioną, przyznania praw wyborczych kobietom. W dniu tym w tych
krajach doszło do szeregu demonstracji i zebrań, w których wzięło udział około miliona
kobiet – i mężczyzn. W Niemczech, przed Międzynarodowym Dniem Kobiet w 1911 r.,
rozprowadzono milion ulotek wzywających do działań na rzecz przyznania kobietom prawa
głosu. Rok później kobiety w tych samych krajach obchodziły Dzień Kobiet.
Petersburg - 1913 rok
W 1913 roku dzień kobiet po raz pierwszy był świętowany w Rosji (a dokładniej – tylko w
samym mieście Sankt Petersburg). Daty tego wydarzenia, ani nazwisk organizatorów nie
udało się odnaleźć nawet w radzieckich źródłach, mimo że to właśnie radzieccy ideolodzy w
ciągu kilku następnych dziesięcioleci na wszelkie sposoby rozwijali mit
o „międzynarodowości” dnia kobiet.
Europa - 1914 rok
Dopiero w 1914 roku po raz pierwszy Dzień Kobiet był świętowany 8 marca jednocześnie w
sześciu krajach: Austrii, Danii, Niemczech, Holandii, Rosji i Szwajcarii. Wybuch Pierwszej
wojny Światowej zmusił Europę do zaniechania obchodzenia jakichkolwiek świąt na dłuższy
czas.
Pietrograd - 1917 rok
Szczególnie dramatyczny przebieg miał Dzień Kobiet w rosyjskim Piotrogrodzie (obecnie
Sankt Petersburg) w 1917 r. Krwawo stłumiona demonstracja pracownic przemysłu
tekstylnego, do której doszło zresztą wbrew woli Bolszewików, przerodziła się w rozruchy,
na skutek których car Mikołaj II zmuszony został do abdykacji. Powołany następnie Rząd
Tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze. Wydarzenia te – nazwane później
Rewolucją Lutową – zaczęły się, według obowiązującego wówczas w Rosji kalendarza
Juliańskiego w dniu 23 lutego, zaś to podług kalendarza Gregoriańskiego ich początkiem był
dzień 8 marca.
Po objęciu władzy w Rosji, bolszewicy znowu przypomnieli o
Międzynarodowym Dniu Kobiet i nadali mu oficjalny status.
Ideologia związana z tym świętem, przy wsparciu historyków i
politologów, a także z wykorzystaniem prac europejskich
socjalistek, była wykorzystywana przez komisarzy do walki
ideologicznej z Cerkwią Prawosławną.
Polska
W Polsce święto kobiet zaczęto obchodzić dopiero po drugiej
wojnie światowej. Zwyczajowo w tym dniu mężczyźni wręczali
kobietom upominki. W okresie PRL w zakładach pracy składano
im życzenia i wręczano prezenty (rajstopy, mydło, kawę) i
pojedynczy tulipan lub goździk. Dzień ten jednak stał się raczej
narzędziem socjalistycznej propagandy, niż dowodem szacunku dla pięknej płci.
Centralne obchody Międzynarodowego Dnia Kobiet zostały w Polsce zlikwidowane w 1993
r., definitywnie zniosła je Pani Premier Hanna Suchocka. Jednak część kobiet nie zgadza się z
tą decyzją. Porozumienie 8 marca wznowiło spotkania kobiet i uroczyste manifestacje zwane
Manifami. Ostatnich kilka charakteryzuje się powrotem do tradycji Dnia Kobiet jako czasu
dyskusji na temat praw, potrzeb oraz problemów płci pięknej.
Natomiast prywatnie panowie wciąż jeszcze obdarowują panie
kwiatkami, choć i ten zwyczaj wydaje się, że powoli zanika.
Europa
W niektórych państwach, w których obchodzone jest to święto,
odbywają się manifestacje feministek domagających się
zrównania statusu kobiet i mężczyzn w społeczeństwie, a w
szczególności w miejscu pracy.
W Republice Federalnej Niemiec od 1986 roku utarł się zwyczaj
wręczania w tym dniu kobietom róż; hasłem święta w tamtym
roku było "Wir wollen Brot und Rosen" ("Chcemy chleba i róż").
W Włoszech kwiatem symbolizującym święto kobiet jest żółta mimoza. W tym dniu
przyjaciółki i koleżanki spotykają się w pizzeriach i restauracjach na babskich kolacjach, po
których idą do dyskotek i klubów nocnych.
Aforyzmy
Świat bez kobiet byłby jak ogród bez kwiatów
(Pierre de Brantome)
My rządzimy światem, a nami kobiety
(Ignacy Krasicki)
Prawdziwy mężczyzna uszanuje każdą kobietę
(Jaochim Murat)
Kobieta jest arcydziełem wszechświata
(Gotthold Lessing)
Kobieta to coctail zalet i wad
(Maurycy Dekobra)
Jako podkłady muzyczne pod kolejne występy cieszą się nieustającym powodzeniem stare
i nowe polskie przeboje, takie jak:
Jestem kobietą - Edyta Górniak
Być kobietą - Alicja Majewska
Najwięcej witaminy - Andrzej Rosiewicz
Bo z dziewczynami - Jerzy Połomski
Polskie Dziewczyny - Voyager
Polska baba - Danuty Rinn
Dziewczyny, bądźcie dla nas dobre na wiosnę - Wojciech Młynarski
Ach, Te Baby - Ryszard Rynkowski & Andrzej Zaucha
Takie ładne oczy - Czerwone gitary
Brunetki, blondynki - Jan Kiepura
Kobiety rządzą nami - Toples
Baśka - Wilki
Babski świat - Ich Troje
Kochać Kobiety - Ich Troje
Kobiety są gorące - Norbi
Jej portret - Bogusław Mec
Bo jesteś ty - Krzysztof Krawczyk
Będziesz moją dama - Marek Grechuta
Nie dokazuj - Marek Grechuta
Dzień dobry kocham cię - Strachy na Lachy
Bo we mnie jest sex - Kalina Jędrusik
A wszystko te Czarne Oczy - Krzysztof Krawczyk
Święto kobiet - Maciej Maleńczuk
Dziewczyny - Kazik Staszewski
Ta dziewczyna - Leszcze
Gdzie się podziały tamte dziewczyny - Leszcze