poradnik jak napisać rozprawkę – pobierz
Transkrypt
poradnik jak napisać rozprawkę – pobierz
ROZPRAWKA MATURALNA PORADNIK To już wiesz CO TRZEBA NAPISAĆ NA MATURZE To już wiesz • Namaturzezjęzykapolskiego poziomiepodstawowymzdający będąmielidowyborudwatematy wypracowań.Rozwinięciekażdego znichbędziewymagałonapisania wypowiedziocharakterze argumentacyjnym:rozprawki problemowejlubinterpretacji tekstupoetyckiego. CO TO JEST ROZPRAWKA To już wiesz • Rozprawkaczyliformawypowiedzi, wktórejrozważamyjakiśproblem (podanywtemaciematuralnym), zajmujemywobectegoproblemu stanowisko(formułujemytezę lubhipotezę)idowodzimyjego słuszności(przekonująco argumentujemy). Budowa rozprawki To już wiesz • Rozprawkajestwypowiedzią oskonwencjonalizowanej, trójdzielnejbudowie,naktórą składająsię: – wstęp – rozwinięcie – zakończenie. Budowa rozprawki To już wiesz • WSTĘP powinienspełniaćkilkafunkcji: – wprowadzaćczytelnika wproblematykę,którejdotyczyćbędzie rozwinięcie, – przedstawiaćstanowiskoautorawobec problemupodanegowtemacie, – zachęcaćdolekturycałości wypracowania. Budowa rozprawki To już wiesz • ROZWINIĘCIE togłównaczęśćrozprawki.Zawiera podstawowątreśćrozważań– argumentację.Składająsię naniąposzczególneargumenty,czylidowodyświadczące narzeczsłusznościprzyjętegostanowiska,wyrażonegow formietezylub– rzadziej– hipotezy. • Argumenty powinnybyćprzedewszystkimprzekonujące, czyli: – rzeczowe – opartenafaktachistotnieświadczącychnarzecz słusznościtezy, – odpowiednioprzedstawione – wzgodnejzwymogamiretoryki,czylisztuki przekonywania,formiejęzykowejiwewłaściwej kolejności. Budowa rozprawki To już wiesz • ZAKOŃCZENIE toostatniaczęść rozprawki,częstoniedoceniana, pomijanalubdopisywana„nasiłę”. Zakończeniemożnauznaćzaudane,jeśli: – zręczniepodsumowujeprzedstawione wrozwinięciurozważania, – skłaniaczytelnikadorefleksjinad przedstawionymproblememijego rozstrzygnięciem. Temat rozprawki Tojużwiesz • Celrozprawkimaturalnej- sprawdzenie umiejętnośćanalizyiinterpretacjitekstu literackiegoorazinnychtekstówkultury(np. filmów,spektakliteatralnych,dzieł plastycznych),atakżeodwoływaniasiędo trafniewybranychkontekstówliterackichbądź kulturowych. • Pracanadrozprawkąpowinnasięzawsze zaczynaćodanalizytematu,któryskładasię zpoleceniaidołączonegodoniegotekstu literackiego(epickiegolubdramatycznego). Jak przygotować się do pisania rozprawki To już wiesz • Pierwszeinajważniejszepytanie,którepowinnasobie postawićosobaprzygotowującasiędonapisaniarozprawki, powinnobrzmieć: Czego dotyczy problem? • Przedtemnależyuważnieprzeczytaćtekstzałączony dopolecenia. • Poprzeprowadzeniuanalizy(któraobejmujeoczywiście etapzrozumienia)dołączonegodopoleceniatekstutrzeba przeprowadzićrozumowanie,którepozwolizająć stanowiskowobecproblemu,czylisformułowaćtezę rozprawki. Dylematmożnarozstrzygnąćtwierdząco,przecząco lubzająćpostawęambiwalentną(Tak,ale…lub:Nie,ale…) • Posformułowaniutezy(lubhipotezy)należysięzastanowić naddoboremtekstówkultury,któreposłużą doprzekonującegouargumentowaniasłusznościprzyjętego stanowiska. co to jest tekst kultury To już wiesz • Tekstykulturyto:dziełaliterackie, malarskie,filmowe,muzyczne, teatralne,ewentualnierzeźby,albo innewytworykulturyjaknp.forma dziennikarska,plakat,fotografia czyinstalacjaartystyczna. Odwołania do tekstów kultury To już wiesz • Opróczwłaściwegoomówieniatekstuzałączonego warkuszu,powinniśmytakżeomówićinneteksty, bylepiejoświetlićrozważanyproblemiumocnić postawionąwewstępietezę.Kiedysięodwoływać? Gdy: a)zagadnienie(problem,zjawisko)zasygnalizowane wtemacierozprawkijestnatyleobszerne,żemożna doszukaćsięgowwielurozmaitychtekstachkultury (awięcnietylkoutworachliterackich); b)teza,którąformułujemy,powinnabyć udowodnionaszerzej,bardziejwyraziście,awięc bardziejprzekonująco. Reguły dotyczące przywoływania tekstów kultury • Tęczęśćargumentacjizamieszczamyw rozprawcewdrugiejkolejności– poomówieniu tekstupodstawowego,dołączonegodotematu rozprawki. • Komentarzlubkomentarzezwiązane zprzywołanymitekstamikulturypowinnybyć krótszeniżkomentarzodnoszącysiędotekstu głównego. • Komentarzezwiązanezprzywołanymitekstami powinnywewłaściwysposóbnawiązywaćdo zagadnieniaporuszonegowtemacierozprawki. Co to znaczy: nawiązywać do problemu? • Byodwołaniebyłowłaściwe,powinnospełniać dwazasadniczekryteria: - powinnoodnosićsiędotekstukultury - powinnobyćzwiązanezzagadnieniem wspomnianymwtemacierozprawkiwtaki sposób,byprzyjętątezęumacniać(alemożna sobieteżwyobrazićrozprawkę,wktórejautor stosujerównieżargumentyprzeciwikonfrontuje jeztymiza). • Właściwenawiązaniedozagadnieniawymaga wpierwszymrzędziezrozumieniatematu rozprawki– awięczrozumieniaproblemu, któregotematdotyczy. Właściwe nawiązanie do zagadnienia wskazanego w temacie rozprawki • ODNALEZIENIEWINNYCHTEKSTACHKULTURY ANALOGICZNYCH(ODPOWIADAJĄCYCH,PODOBNYCH,ZBLIŻONYCH): - SYTUACJIFABULARNYCH; - MOTYWÓWIICHKOMBINACJI; - ZESTAWIEŃWARTOŚCI; - TYPÓWPOSTACI. • Kategoriitychmożebyćwięcejioczywiścieniemuszą onewystępowaćwszystkienaraz,zazwyczajposzukiwać będziemywtekstachkulturyjednejlubdwuznich. Kryteria oceniania rozprawki BIBLIOGRAFIA • Materiałprzygotowanynapodstawie poradnikaJakprzygotowaćinapisać rozprawkęmaturalną?Poradnik InstytutBadań Edukacyjnych Warszawa2014 http://www.ibe.edu.pl/images/prasa/Materia%20pomocniczy%20do%20 matury%20-%20rozprawka%202.pdf • Informator maturalny od 2015r. CKE Opracowanie: Elżbieta Baczewska