Gramatyka

ŁACINA DLA POCZĄTKUJĄCYCH
Gramatyka
Imperfectum
Czas imperfectum pełni podobną funkcję jak polski czas przeszły niedokonany.
Wyraża ogólne okoliczności i czynności powtarzające się lub rozpoczęte (albo tylko
zamierzone), ale nie doprowadzone do końca.
Formy czasu przeszłego imperfectum różnią się od form czasu teraźniejszego cechą
czasową -ba- (w koniugacji III i IV -eba-). Tematy czasowników i końcówki są takie
same jak w czasie teraźniejszym z wyjątkiem pierwszej osoby liczby pojedynczej.
Activum (strona czynna)
Koniugacja I
amā-ba-m
kochałem
vidē-ba-m
widziałem
ama-ba-s
kochałeś
vidē-ba-s
widziałeś
ama-ba-t
kochał
vidē-ba-t
widział
ama-bā-mus kochaliśmy
vide-bā-mus
widzieliśmy
ama-bā-tis
kochaliście
vide-bā-tis
widzieliście
ama-ba-nt
kochali
vidē-ba-nt
widzieli
Koniugacja III
40
Koniugacja II
Koniugacja IV
duc-ēba-m
prowadziłem
custodi-ēba-m
pilnowałem
duc-ēba-s
prowadziłeś
custodi-ēba-s
pilnowałeś
duc-ēba-t
prowadził
custodi-ēba-t
pilnował
duc-ebā-mus
prowadziliśmy
custodī-ebā-mus pilnowaliśmy
duc-ebā-tis
prowadziliście
custodi-ebā-tis
pilnowaliście
duc-ēba-nt
prowadzili
custodī-ēba-nt
pilnowali
Lectio IV
Passivum (strona bierna)
Koniugacja I
Koniugacja II
amā-ba-r
byłem kochany
vidē-ba-r
byłem widziany
ama-bā-ris
byłeś kochany
vide-bā-ris
byłeś widziany
ama-bā-tur
był kochany
vide-bā-tur
był widziany
ama-bā-mur
byliśmy kochani
vide-bā-mur
byliśmy widziani
ama-ba-mini
byliście kochani
vide-ba-mini
byliście widziani
ama-bā-ntur
byli kochani
vide-ba-ntur
byli widziani
Koniugacja III
Koniugacja IV
duc-ēba-r
byłem prowadzony
custodi-ēba-r
byłem pilnowany
duc-ebā-ris
byłeś prowadzony
custodi-ebā-ris
byłeś pilnowany
duc-ebā-tur
był prowadzony
custodi-ebā-tur
był pilnowany
duc-ebā-mur
byliśmy prowadzeni custodi-ebā-mur
duc-eba-mini
byliście prowadzeni
duc-eba-ntur byli prowadzeni
byliśmy pilnowani
custodi-eba-mini byliście pilnowani
custodi-eba-ntur byli pilnowani
Czasownik sum, esse buduje formy czasu imperfectum od osobnego tematu era-:
era-m
byłem
era-s
byłeś
era-t
był
erā-mus
byliśmy
erā-tis
byliście
era-nt
byli
www.jezykiobce.pl
41
ŁACINA DLA POCZĄTKUJĄCYCH
Przykładowe złożenia z sum:
ab-era-m
byłem oddalony
pot-era-m
mogłem
ab-era-s
byłeś oddalony
pot-era-s
mogłeś
ab-era-t
był oddalony
pot-era-t
mógł
ab-erā-mus
byliśmy oddaleni
pot-erā-mus
mogliśmy
ab-erā-tis
byliście oddaleni
pot-erā-tis
mogliście
ab-era-nt
byli oddaleni
pot-era-nt
mogli
Ćwiczenie 1
Przetłumacz czasowniki na łacinę.
1.
panowałem – ……………………
7. widzicie – ………………………
2. otaczali – …………………………
8. walczyliśmy – ……………………
3. możesz – …………………………
9. miał nadzieję – …………………
4. byłeś – ……………………………
10. żyjesz – ………………………..…
5. był dawany – ……………………
11. jest pisany – ………………………
6. trzymaj! – …………………………
12. byłem widziany – ………………
42
Lectio IV
Ćwiczenie 2
Uzupełnij końcówki rzeczowników i przetłumacz zdania.
1.
Nemo potest sine cib…… vivere. – …………………………………………
2. Lupi in silv…… vivunt. – ……………………………………………………
3. Lupi agricol…… nocēbant. – ………………………………………………
4. Multi poet…… de Saturn…… narrābant. – ………………………………
5. Agr…… ab agricolis arantur. – ……………………………………………
6. Titus amic…… visitat. – ……………………………………………………
7. Servus interrogātur a domin …… . – ………………………………………
8. In hort…… esse debes. – ……………………………………………………
9. Dominus servos in hort…… vocat. – ………………………………………
Ćwiczenie 3
Czasownik w nawiasie wstaw we właściwej formie i przetłumacz zdania.
1.
Romāni multos deos ……………… (habēre).
…………………………………………………………………………………
2. In Romā antīquā multa templa ……………… (esse).
…………………………………………………………………………………
3. Titus Romae ……………… (habitāre) sed nunc in provincia ……………
(vivere).
…………………………………………………………………………………
www.jezykiobce.pl
43