więcej - Spotkania Sadownicze Sandomierz

sadownictwo
Cięcie drzew
– nauka lub doszkolenie
Drugiego dnia XXI Spotkania Sadowniczego Sandomierz 2012 (1–2 lutego br.) odbył się pokaz
cięcia jabłoni – tradycyjnie w Ostrołęce k. Sandomierza, w sadzie demonstracyjnym firmy Bayer
CropScience, należącym do Krzysztofa Gotfryda. Zasady tego zabiegu prezentował doradca
holenderski – Peter van Arkel. Mimo mroźnej pogody, na pokaz przybyło ok. 130 sadowników,
którzy chcieli się nauczyć cięcia poszczególnych odmian jabłoni na „klik” lub doszkolić w tym
zakresie.
Prostsze już tylko mechaniczne
Cięcie na „klik” jest prostym sposobem cięcia jabłoni, możliwym do zastosowania w przypadku każdej odmiany. Prostszym sposobem jest jedynie cięcie mechaniczne, które niebawem znajdzie zastosowanie także i w polskich sadach
– stwierdził P. van Arkel.
Jak podkreślał doradca, cięcie na „klik” można wykonywać tylko w obrębie stałych elementów korony, jakimi są
przewodnik i konary jej pierwszego piętra. Polega ono na
skróceniu pędu jednorocznego stanowiącego przedłużenie
przewodnika (pędu najwyżej wyrosłego na przewodniku
w poprzednim roku) lub konaru w obrębie jednorocznego
przyrostu (najdalszego na gałęzi), za 2. lub 3. pąkiem liścio-
wym lub pozostawiając jego 3–5-cm odcinek, licząc od
dołu tego pędu. Zarówno przewodnik, jak i boczny konar
można przyciąć w ten sposób dopiero wtedy, gdy osiągnie
on pożądaną wysokość (wierzchołek) lub długość (konar;
fot. 1). P. van Arkel przestrzegał sadowników przed przycinaniem pędów starszych niż jednoroczne (2-, 3- i 4-letnich),
twierdząc, że nie jest ono dobre dla jabłoni, ze względu na
możliwość zaburzenia równowagi między wzrostem (faza
wegetatywna) a rozwojem (faza generatywna). Nadmierne
pobudzenie drzewa do wzrostu wpływa bowiem negatywnie na plonowanie. Cięcie w obrębie drewna jednorocznego
i nieingerowanie w drewno starsze powoduje, że drzewa po
tym zabiegu nie wykazują nadmiernego wzrostu w obrębie
całej korony, co objawia się ograniczeniem wyrastania tzw.
wilków. Wzrost drzewa nie jest ograniczony całkowicie i po
cięciu na „klik” dotyczy jedynie przyciętego pędu jednorocznego. Zgodnie z założeniami, w miejscu cięcia wyrastają
1, 2 lub 3 pędy, a cała gałąź ulega usztywnieniu.
„Klik” i okno
Fot. 1. Przycięty na „klik” pęd stanowiący przedłużenie konaru
z pierwszego piętra korony na odmianie ‘Golden Delicious Reinders’
50
Demonstrowany schemat cięcia jabłoni jest dość prosty do
wykonania. Jednoroczny pęd wyrastający najwyżej na przewodniku przycina się na „klik”. Następnie należy wyciąć pędy konkurujące z nim i wyrastające pod zbyt ostrym kątem
w stosunku do niego, zwłaszcza gdy nie są zakończone pąkiem kwiatowym. Pozostawić należy tylko te, które są skierowane poziomo i zakończone pąkiem kwiatowym. Poniżej
wierzchołkowej części drzewa, na przewodniku, powinny
znajdować się pędy nie starsze niż 3–4-letnie, wiotkie, skierowane poziomo lub ku dołowi, które zazwyczaj są dobrze
obłożone pąkami kwiatowymi. Na regularnie ciętych drzewach są najwyżej 4 kilkuletnie gałęzie na przewodniku, resztę stanowią pędy młodsze, spośród których trzeba pozbyć
HASŁO OGRODNICZE 3/2012
sadownictwo
Fot. 2. „Okno” na
drzewie odmiany
‘Golden Delicious
Reinders’ – wszystkie
się najsłabszych. W tej partii korony P. van Arkel zalecał prowadzić dość luźną koronę, stosując cięcie wymienne, polegające na usuwaniu gałęzi 3–4-letnich. W obrębie tej partii
korony należy zawsze wyciąć pędy, na których są tylko pąki
liściowe – zazwyczaj one rosną ku górze i są zbyt silne, by
w przyszłości pokryły się pąkami kwiatowymi.
Na drzewach w pełni owocowania, ponad konarami
pierwszego piętra korony powinno znajdować się „okno”,
które służy do wpuszczenia światła w dolne partie korony.
Dobrze doświetlone, będą owocowały także w tej partii
drzewa i wydawały jabłka wysokiej jakości. „Okno” ma być
tak duże, aby z łatwością objąć drzewo i stojąc z jednej strony
drzewa, widzieć jego drugą stronę – instruował holenderski
doradca. Poniżej „okna” (fot. 2) jest już tylko pierwsze piętro
korony, w obrębie którego powinno znajdować się kilka
w miarę równomiernie ułożonych konarów. Zbyt nisko położone konary należy wyciąć, pozostawiając czop.
reklama
pędy wycięte na czop
Co, kiedy i jak?
W przypadku odmian drobnoowocowych cięcie sekatorem
długim powinno stanowić 15% zabiegu, a 85% sekatorem
ręcznym (cięcie drobnych pędów), natomiast u wielkoowocowych sekatorem długim wykonuje się 85% cięcia (cięcie
całych pędów), a ręcznym – 15%.
Odmiany drobnoowocowe. Z powodu dużego zagęszczenia korony drobnymi pędami (np. u odmian ‘Gala’, ‘Golden Delicious’ i ‘Šampion’) cięcie polega także na prześwietleniu i zredukowaniu ich liczby w wierzchołkowej części
oraz na przewodniku, by znajdowały się tam tylko niezbyt
długie pędy owoconośne. W strefie wierzchołkowej pędy
konkurujące z przewodnikiem i na przewodniku należy usuwać na czop (nie należy obawiać się go zostawić, gdyż jest
to jedna z form zapobiegania infekcji grzybem Neonectria
HASŁO OGRODNICZE 3/2012
51
sadownictwo
Fot. 3. Sposób
przycięcia pędów
jednorocznych
na odmianach
drobnoowocowych,
po cięciu na odmianie
górze, wówczas się ich nie przycina. W przypadku odmiany ‘Šampion’ najładniejsze owoce wyrastają na pędach
dwuletnich, pod warunkiem że pędy te są silne i tylko takie
należy pozostawić.
Odmiany wielkoowocowe. Na drzewach odmian z grupy Jonagoldów, a także odmian ‘Mutsu’, ‘Boskoop’ i ‘Ligol’
schemat cięcia jest ten sam, ale zdecydowanie mniej wykonuje się cięcia drobnego. W przypadku tych odmian nie
należy w ogóle przycinać pozostawionych pędów. Jeżeli
zdaniem sadownika któryś jest za długi lub zbytnio zacienia inne, należy wyciąć go na czop. Po takim zabiegu
najczęściej wyrosną 2 pędy – jeden skierowany ku górze,
drugi poziomo.
‘Šampion’
Gdy zbyt silnie rosną
fot. 1–3 A. Łukawska
ditissima, powodującym raka drzew owocowych, czyt.
str. 46). Poniżej wierzchołka na przewodniku należy pozostawić pędy niezacieniające się, skierowane poziomo lub
lekko ku dołowi, obłożone pąkami kwiatowymi. Poniżej nad
pierwszym piętrem konarów P. van Arkel wyciął wszystkie
pędy (powstało „okno”). Natomiast w obrębie konarów
dolnych cięcie na „klik” zastosował w obrębie pędów przedłużających je, a następnie wyciął wszystkie pędy dłuższe
od sekatora ręcznego i niezakończone pąkiem kwiatowym.
Jeżeli gałąź na dole drzewa jest zbyt długa, można przyciąć ją, stosując „klik” w obrębie drewna dwuletniego.
Cięcie młodych drzewek odmiany ‘Golden Delicious Reinders’ P. van Arkel rozpoczął od górnej partii, skracając pęd
stanowiący przedłużenie przewodnika na pożądaną przez
gospodarza pokazu wysokość kilku centymetrów powyżej
najwyższego drutu („klik”). Rozluźnił pędy w obrębie konarów górnej części drzewa, przesegregował na przewodniku,
wyciął pędy w „oknie” i pędy dłuższe od ręcznego sekatora
w dolnej części korony. Przedłużenia konarów przyciął na
„klik”, tłumacząc, że przez najbliższe kilka lat cięcie w ten
sposób spowoduje wydłużenie ich o ok. 10–15 cm, co pozwoli na utrzymanie drzewa w obrębie rzędu.
Podczas cięcia drzew w okresie owocowania pędy pozostawione w górnej części korony drzew można przyciąć
w charakterystyczny i dopuszczony tylko dla tych odmian
sposób. Pozostawione 2–3-letnie pędy poziome, obłożone
pąkami kwiatowymi nawet gdy na przyroście jednorocznym zakończone są pąkiem kwiatowym można przyciąć
w obrębie tego jednorocznego przyrostu, ale u jego nasady
i tylko wtedy, gdy są one skierowane ku dołowi (fot. 3). Jeżeli
przyrosty jednoroczne na tych pędach są skierowane ku
52
Na drzewach, które silnie rosną i słabo owocują lub silnie
owocowały, mają mało pąków kwiatowych i jest ryzyko ich
intensywnego wzrostu, doradca zasugerował przeprowadzenie cięcia korzeni. Sadownicy na Zachodzie Europy cięcie
korzeni na odmianach drobnoowocowych przeprowadzają po
zbiorach owoców i, co ważne, w czasie, gdy na drzewach są
jeszcze liście – informował P. van Arkel. W przypadku odmian
wielkoowocowych (‘Jonagold’, ‘Red Boskoop’, ‘Mutsu’, ‘Ligol’) cięcie można również przeprowadzić zaraz po ustaniu
warunków zimowych, np. w marcu – 60 cm od pnia, ukośnie i możliwie najgłębiej. Jeżeli w sadzie jest nawadnianie,
drzewa należy nawadniać w okresie kwitnienia, niezależnie
od wilgotności gleby.
W polskich sadach, w przypadku drzew, które w poprzednim roku dobrze plonowały (45–50 t/ha) i chcielibyśmy, aby
to powtórzyły, warto przyciąć korzenie na przedwiośniu,
a w okresie kwitnienia opryskać drzewa GA4+7 w dawce
0,5 l/ha i w momencie opadania płatków kwiatowych (gdy
80% już opadnie) przeprowadzić zabieg preparatem Regalis
10 WG w niskiej dawce. Zabiegi te mają przede wszystkim
zwiększyć ilość zawiązanych owoców.
P. van Arkel przestrzegał przed intensywnym, tegorocznym cięciem drzew „wyeksploatowanych” w ubiegłym sezonie. Pąki kwiatowe co prawda mają, ale trzeba zadbać o to,
by były z nich wartościowe kwiaty i by zawiązki owoców
nie opadły. Należy zatem wyciąć to, co jest konieczne, aby
drzewa nie weszły w fazę wzrostu (po zbyt intensywnym
cięciu). Doradca stwierdził również, że cięcie drzew odmian
wielkoowocowych można opóźnić i zabieg ten wykonać
przed kwitnieniem. Jest to ważne w przypadku tych, mających tendencję do przemienności owocowania, np. z grupy
Jonagoldów.
Anita Łukawska
HASŁO OGRODNICZE 3/2012