Licencjonowanie w środowiskach wirtualnych

Licencjonowanie w środowiskach wirtualnych
Podstawy zasady
Licencje wymagane są dla maksymalnej liczby instancji uruchomionych
na serwerze w dowolnym czasie
Tworzenie i przechowywanie dowolnej liczby instancji serwera nie
wymaga dodatkowych licencji
Można przenosić uruchomione
instancje pomiędzy
licencjonowanymi serwerami
bez dodatkowych licencji.
Nie można jednak przekraczać
maksymalnej liczby instancji, na
którą licencjonowany jest każdy
serwer z osobna.
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
1
Uwagi wstępne
Przed przeczytaniem niniejszego dokumentu rekomendowane jest zapoznanie się z ogólnymi warunkami
licencjonowania systemu Windows Server.
Uwaga: licencjonowanie Windows Server w scenariuszach wirtualizacyjnych jest identyczne, bez względu
na stosowany wirtualizator (VMware vSphere, Microsoft Hyper-V, Citrix XenServer lub inny).
Przedstawione warunki licencjonowania środowisk wirtualnych dotyczą, oprócz systemu Windows Server,
także oprogramowania

System Center 2012 oraz pakietów:

Core Infrastructure Suites (CIS)

Enrollment for Core Infrastructure (ECI – dla minimum 25 hostów)
Terminologia i zasady szczegółowe
VOSE (virtual operating system environment) – środowisko wirtualnego systemu operacyjnego,
jest terminem licencyjnym Windows Server odnoszącym się do maszyn wirtualnych (VM).
CPU (central processing unit) – procesor fizyczny, może składać się z wielu rdzeni

Kupując licencje Windows Server na potrzeby wirtualizacji, przypisuje się je sprzętu (serwera),
nie do maszyn wirtualnych. Z posiadanej i przypisanej do serwera sprzętowego licencji (hosta)
wynikają prawa do uruchamiania na nim określonej liczby maszyn wirtualnych, w zależności od
edycji systemu Windows Server.

Licencje OEM przypisywane są do sprzętu tylko raz, na cały okres jego eksploatacji.
W licencjonowaniu grupowym przypisanie można zmieniać, lecz nie częściej, niż co 90 dni.

Wcześniejsze, niż po upływie 90 dni, przypisanie licencji do innego hosta może nastąpić jedynie
w przypadku trwałej awarii sprzętu powodującej wycofanie licencjonowanego urządzenia z
użycia

Przypisanie licencji nie jest wykonywane na poziomie interfejsów administracyjnych systemu
Windows Server, lecz powinno odbywać się w prowadzonym do tego celu arkuszu kalkulacyjnym
lub narzędziu raportowym, systematycznie aktualizowanym. Z prowadzonej dokumentacji
powinno wynikać, do którego serwera fizycznego przypisana jest konkretna licencja. Ze względu
na brak możliwości zmiany przypisania częściej, niż co 90 dni, licencje nie powinny być
grupowane w pule, lecz inwentaryzowane oddzielnie.

W przypadku stosowania rozwiązań HA (klastrowanie), Live Migration / vMotion, DRS/Dynamic
Optimization/PRO, wymagane jest posiadanie odpowiednich praw wirtualizacyjnych
dla wszystkich maszyn wirtualnych, które potencjalnie mogą zostać uruchomione w tym samym
czasie na danym hoście, nawet wówczas, gdy takie uruchomienie jest krótkotrwałe.

Nie jest możliwe rozdzielanie na różne hosty tej samej licencji ani praw wirtualizacyjnych z niej
wynikających
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
2

Licencja Windows Server 2012 Datacenter pozwala na uruchamianie nielimitowanej liczby VOSE
na maksymalnie 2-procesorowym hoście a Licencja Windows Server 2012 Standard – 2 VOSE na
maksymalnie 2-procesorowym hoście. W wersji Windows Server 2008R2 było to odpowiednio:
edycja Datacenter – nielimitowana liczba VOSE, Standard – 1 VOSE, Enterprise – 4 VOSE;

Nabywając licencje Windows Server 2012 można używać wersji (oraz edycji) niższych (np.
2008R2), obowiązują wówczas zasady licencjonowania wersji 2012 (przykładowo licencja
Windows Server 2012 Standard przypisana do danego hosta pozwala na używanie na nim 2
VOSE Windows Server 2008R2 Standard).

Można przypisywać więcej niż 1 licencję Windows Server do danego hosta (np. przypisanie 2
licencji Windows Server 2012 Standard do danego hosta pozwoli na uruchamianie 4 VOSE)
PODSUMOWANIE: licencjonowany jest zawsze host na maksymalną liczbę VOSE (VM’ów), które mogą
być jednocześnie na nim uruchomione, bez względu na rodzaj stosowanego wirtualizatora (VMware,
Microsoft, Citrix, czy inny).
Przykłady:
1 host, 1 CPU, 2 maszyny wirtualne
Pojedynczy host z 1 CPU. Na hoście będą działać 2 VM’y.
Do hosta należy przypisać pojedynczą licencję Windows Server 2012
Standard. Licencja pokrywa do 2 CPU (host ma tylko 1) i zapewnia
prawa wirtualizacyjne dla 2 VOSE.
W tym przykładzie możliwe jest działanie Windows Server 2012
Standard (lub wersji poprzednich) na 2 VM’ach na tym hoście.
1 host, 2 CPU, 4 maszyny wirtualne
Edycja Standard pokrywa 2 VOSE, lecz klient potrzebuje 4 VM’y
z Windows Server 2008R2. Pojedyncza licencja Windows Server 2012
Standard nie będzie wystarczająca, ale przypisanie do hosta 2 takich
licencji zapewnia prawa wirtualizacyjne do uruchamiania 4 VM’ów
(2 * 2 VOSE)
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
3
1 host, 2 CPU, 10 maszyn wirtualnych
Możliwe jest zastosowanie opcjonalnie obu edycji Windows Server
2012: Standard (5 licencji) lub Datacenter (1 licencja)
5 licencji Windows Server 2012 Standard pozwoli uruchomić
odpowiednią liczbę VM’ów (5 * 2 VOSE = 10 VOSE).
Koszt licencji (cennik Open NL, sugerowana cena dla klienta
końcowego) to 5 * 1 004 € = 5 020 €
1 licencja edycji Windows Server 2012 Datacenter daje nieograniczona
prawa wirtualizacyjne na hoście i pokrywa do 2 jego procesorów.
Takie rozwiązanie będzie kosztowało 1 * 5 470 €
Decyzja: jeśli nie jest przewidywane przekroczenie liczby 10 VOSE
na hoście, 5 licencji Standard będzie optymalnym finansowo
wyborem. Jeśli jednak spodziewany jest w przyszłości wzrost liczby
maszyn wirtualnych, wówczas dodatkowy koszt 450 € za 1 licencję
Datacenter wart jest poniesienia w zamian za elastyczność edycji
Datacenter i brak konieczności kontrolowania liczby VM’ów na hoście.
10 VOSE jest liczbą graniczną, której przekroczenie na hoście 1- lub 2-procesorowym sugeruje
rozważenie edycji Datacenter, która jest tańsza dla liczby 11 lub więcej VOSE.
1 host, 4 CPU, 4 maszyny wirtualne
Jest to konfiguracja rzadko spotykana, lecz dobrze obrazująca
przykład wyliczenia.
Windows Server 2012 Standard/Datacenter pokrywają 2 CPU.
W tym przypadku host wyposażony jest w 4 CPU, co wymaga
zastosowania 2 licencji Standard, co zapewni również prawo do
uruchomienia
4 VM’ów.
Zakładając, że na tym 4-CPU hoście będzie działało 300 VM’ów,
wystarczą 2 licencje Datacenter, które pokryją po 2 procesory każda
oraz nielimitowaną liczbę maszyn wirtualnych.
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
4
Host z 320 procesorami logicznymi (10 szesnastordzeniowych
procesorów z technologią Hyperthreading)
Wirtualizator Windows Server 2012 Hyper-V może obsłużyć 320
procesorów logicznych na hoście. Może to być 10 CPU typu Intel
po 16 rdzeni każdy, z technologią Hyperthreading.
Na potrzeby licencjonowania nie jest istotne liczenie rdzeni
procesorowych ani procesorów logicznych. Wymagane jest
kontrolowanie liczby CPU/procesorów fizycznych/gniazd
procesorowych (w zależności od terminologii).
W omawianym przypadku hosta 10-procesorowego wymagane
będzie 5 licencji WS2012 Standard lub Datacenter w zależności
od wymaganej liczby VOSE.
Klastry
Błędne stosowanie zasad licencyjnych dotyczy przede wszystkim klastrów.
Pamiętać należy, że licencje przypisywane są do hostów, nie do VOSE i nie mogą „przemieszczać się”
po hostach tak jak na poziomie technicznym mogą migrować VM’y. Przepisanie licencji do innego hosta
nie jest możliwe, gdy jest to licencja OEM, a licencje nabyte w pozostałych modelach zakupowych mogą
być przypisywane do innych maszyn nie częściej, niż co 90 dni.
Maszyny wirtualne mogą być przenoszone z jednego hosta na drugi, musi jednak zostać spełniony
warunek: do drugiego hosta przypisane są odpowiednie licencje gwarantujące wystarczające prawa
wirtualizacyjne (liczbę możliwych instancji VOSE). Innymi słowy prawa do uruchamiania określonej liczby
maszyn wirtualnych wynikające z licencji nie mogą być grupowane w łączną pulę w ramach klastra,
a w konsekwencji VM’y dowolnie dystrybuowane na hostach. Każdy host powinien być licencjonowany
osobno.
Stosowanie mechanizmów automatyzujących przenoszenie maszyn wirtualnych pomiędzy hostami
klastra nie zwalnia użytkownika od konieczności przypisania do hosta odpowiedniej liczby licencji.
Prawidłowym podejściem jest przypisanie do każdego hosta w klastrze takiej liczby licencji,
aby pokrywały one prawa wirtualizacyjne dla maksymalnej liczby maszyn wirtualnych, które mogą zostać
uruchomione na danym hoście (zwymiarowanie do maksymalnego możliwego użycia).
W praktyce oznacza to, że w przypadku środowisk wirtualnych o większej skali, najbardziej
ekonomicznym rozwiązaniem będzie stosowanie licencji Datacenter, które dodatkowo zwalniają
z konieczności kontrolowania maksymalnej liczby VOSE na każdym z hoście.
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
5
Przy założeniu prawidłowego licencjonowania hostów, nie ma przeszkód aby przenosić VOSE pomiędzy
hostami do których przypisane są licencje OEM jak i te pochodzące z innych programów zakupowych
(Open, Volume Licensing).
Dla przypomnienia, powyższe zasady są identyczne dla wszystkich wirtualizatorów (VMware, Hyper-V,
Citrix i innych).
2 hosty, po 1 CPU każdy, 4 maszyny wirtualne
Powszechnym błędem jest
traktowanie takiej instalacji jako
jednego hosta z 3 VM’ami drugiego
hosta z 1 VM’em.
Są to 2 hosty, a na każdym z nich
może zostać uruchomionych do 4
maszyn wirtualnych.
W poprzedniej wersji Windows
Server 2008R2 zastosowano by
2 licencje Enterprise (po 1 dla każdego hosta). Edycja Enterprise nie jest już dostępna w ramach oferty
Windows Server 2012. Klienci mają wybór pomiędzy WS 2012 Standard lub Datacenter w zależności od
potrzeb wirtualizacyjnych.
W przedstawionej sytuacji do każdego hosta powinny zostać przypisane po 2 licencje Windows Server
2012 Standard, czyli łącznie 4 licencje.
2 hosty, po 2 CPU każdy, 10 VM’ów łącznie
10 maszyn wirtualnych na 2 hostach
w klastrze oznacza sytuację, w której
wszystkie 10 maszyn może znaleźć
się na tym samym hoście. Istnieją
2 możliwości licencjonowania
hostów na potrzeby uruchamiana
do 10 VM’ów na każdym.
Można przypisać do obu hostów
po 5 licencji Windows Server 2012
Standard (2 hosty * 5 licencji *
2 VM’y). Łączny koszt 10 licencji
wyniesie 10 040 €. Alternatywnie
można zastosować po 1 licencji Datacenter na każdym hoście, których koszt wyniesie 2 * 5 470 € =
10 940 €. Wyższy o 900 € łączny koszt pozwoli jednak dowolnie zwiększać liczbę maszyn wirtualnych w
przyszłości przy zupełnym braku konieczności kontroli przenoszenia VM’ów pomiędzy hostami. Gdyby w
omawianym przykładzie łączna liczba maszyn wirtualnych była wyższa od 10 (np. 11), wymagane byłoby
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
6
przypisanie do każdego hosta aż 6-ciu licencji Standard. Oznacza to, że zastosowanie licencji Datacenter
gwarantowałoby nie tylko większą elastyczność w przyszłości, ale także byłoby tańsze.
2 hosty, po 2 CPU każdy, 20 maszyn wirtualnych w klastrze
Przekraczając liczbę 10 VM’ów
w klastrze, wybór edycji Datacenter
jest zawsze tańszy. Każdy z hostów
posiada 2 CPU, więc wymaga
1 licencji Datacenter. Dla 2 hostów
potrzebne będą łącznie 2 licencje.
Dołączanie kolejnych serwerów
fizycznych do klastra, wyposażonych
w maksymalnie 2 procesory, wciąż
będzie wymagało zastosowania
1 licencji Datacenter dla każdego
dodatkowego hosta. Na wszystkich
maszynach klastra będzie mogło
działać dowolnie wiele VOSE
Windows Server 2012.
Wiele hostów, wiele maszyn wirtualnych, 4 CPU na host
Gdy maszyn jest wiele, zawsze bardziej ekonomiczne będzie stosowanie licencji Windows Server w edycji
Datacenter. Wówczas właściwą liczbę licencji będzie determinowała jedynie liczba CPU.
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
7
W przedstawionym przypadku, wszystkie hosty mają po 4 CPU, więc będą wymagały po 2 licencje
Windows Server 2012 Datacenter każdy.
Próg opłacalności dla licencji Standard w zastosowaniach wirtualizacyjnych to 10 VM’ów dla pojedynczej
maszyny niesklastrowanej lub w obrębie wszystkich hostów klastra. Gdy maszyn wirtualnych jest 11
i więcej stosowanie licencji Datacenter jest nie tylko wygodniejsze, ale i zawsze tańsze.
„Live Migration” poza klaster
W przypadku przenoszenia maszyn wirtualnych poza klaster, co jest możliwe w Windows Server 2012,
również należy zapewnić właściwe prawa wirtualizacyjne na hoście docelowym, tak aby mógł on przyjąć
dodatkowe maszyny wirtualne.
Hyper-V Server 2012
Hyper-V Server jest oprogramowaniem darmowym, jednak podobnie jak każdy inny alternatywny
wirtualizator, nie zapewnia licencji na wirtualizowane systemy operacyjne, w szczególności Windows
Server. Należy je uzyskać poprzez nabycie i przypisanie odpowiednich licencji Windows Server do hosta.
Mechanizm Hyper-V jest wbudowany w Windows Server 2012, może zostać również bezpłatnie pobrany
jako odrębna aplikacja ze stron Microsoft.
Licencjonowanie Windows Server w środowiskach wirtualnych
8