Historia gimnazjum cz.1

2011/
2012
Historia powszechna
Od początków ludzkości po starożytną Grecję.
Z periodyzacją dziejów i historią pisma włącznie.
Dokument zawiera materiały na sprawdziany z historii w roku szkolnym
2011/2011.
Opracował Jan Biedrzycki
2011/2012
I Podział epok historycznych,
czyli PERIODYZACJA1
DZIEJÓW.
1. PRECHSTORIA – zakończył ją
wynalazek pisma ok. 3500r. p.n.e.
2. STAROŻYTNOŚĆ – zakończył ją
upadek RZYMU (wsch. cesarstwa)
476r. n.e.
3. ŚREDNIOWIECZE – (obowiązują 3
daty zakończenia)
3.1. 1453 UPADEK
KONSTANTYNOPOLA
(BIZANCJUM)
3.2. 1450 WYNALAZEK DRUKU
3.3. 1492 ODKRYCIE AMERYKI
PRZEZ KOLUMBA
4. NOWOŻYTNOŚĆ – zakończył ją
koniec I Wojny Światowej 1918r.
5. TRWAJĄ CZASY NAJNOWSZE
6. Historia to nauka badająca
dzieje ludzkości, zajmuje się
badaniem takich dziedzin
jak:
6.1. HISTORIOGRAFIA2
6.2. polityka
6.3. sztuka
6.4. życie codzienne itp.
3. PIERWSZE ORGANIZMY ŻYWE
POWSTAŁY ok.3,5MLD LAT TEMU
4. ANTROPOGENEZA3
4.1. Ok.10 mln lat temu doszło do
ruchów płyt tektonicznych i
pęknięcia kontynentu
4.2. Zmiany klimatyczne
4.3. Z linii małp człekokształtnych
wyłoniły się istoty człowiekowate,
muszące przystosować się do życia
w sawannach
4.4. Rozpoczęcie się procesu
EWOLUCJI
4.4.1. AUSTRALOPHITECUS4
ok. 5 mln lat temu
4.4.2. HOMO HAGILIS5 ok.
2,5mln lat temu
4.4.3. HOMO ERECTUS6 ok.
2mln lat temu
4.4.4. HOMO SAPIENS7 ok.
250tys. lat temu
4.4.5. NEANDERTACZYK8 ok.
200tys. lat temu
4.4.6. HOMO SAPIENS
SAPIENS9
5. Sztuka człowieka prehistorycznego
5.1. Malarstwo
5.1.1. Grota LASCAUX we
Francji
5.1.2. Grota ALTAMIRA w
Hiszpanii
6. Antropologia – biologia
porównawcza człowieka
II Początki ludzkości
1. Podział PREHISTORII
1.1. Epoka KAMIENIA:
1.1.1. ŁUPANEGO (PALEOLIT)
1.1.2. GŁADZONEGO
(NEOLIT)
1.2. Epoka METALI
1.2.1. BRĄZU
1.2.2. ŻELAZA
2. ZIEMIA POWSTAŁA ok.5,5MLD.
LAT TEMU
1 Podział na okresy
2 Słynnym dziejopisarzem był HERODOT
III Trzy rewolucje
1. Rewolucja NEOLITYCZNA10
1.1. Zaczęła się w epoce NEOLITU
1.2. Zapoczątkowała
3
Pochodzenie człowieka
tł. małpa połódniowa
5
tł. człowiek zręczny
6
tł. człowiek wyprostowany – wynaleźli ogień,
pierwsi myśliwi, dodarli Afryki z do Europy
7
tł. człowiek rozumny
8
posiadał wierzenia, opiekowali się chorymi,
grzebanie zmarłych. WYMARLI
9
tł. człowiek rozumny właściwy – bezpośredni
przodek człowieka
10
Czyli rewolucja rolnicza
4
1.2.1. Osiadły tryb życia
1.2.2. Udomowienie zwierząt
1.2.3. Hodowle
1.2.4. Uprawy ziemi
1.2.5. Uprawa zboża na terenie
ŻYZNEGO
PÓŁKSIĘŻYCA11
2. Rewolucja URBANISTYCZNA (pod
koniec rew. neolitycznej)
2.1. Osady protomiejskie12
2.2. Pierwsze osady miejskie
3. Rewolucja METALURGICZNA
3.1. Rozpoczęła się w Azji Mniejszej13
na Cyprze i w Grecji
3.2. Miedź
3.3. Brąz (miedź + cyna)
3.4. Żelazo
3.4.1. Tańsze
3.4.2. Masowe
3.4.3. Rdzewieje
IV Mezopotamia14
1. Połoźenie
1.1. Rzeki
1.1.1. TYGRYS
1.1.2. EUFRAT
1.2. Współczesny Irak
2. Kanały Irygacyjne15
3. ZIKKURATY16 m.in. zikkurat w Ur17
3.1. Wypalane cegły
3.2. Na sztucznych wzgórzach
11
Obszar na którym pojawiły się pierwsze uprawy
zbóż, obejmował później takie państwa jak
Izrael, Syria, Irak, Iran
12
Najstarsze to Gatal Hüyük w Turcji i Jerycho
13
Turcja
14
Z gr. „Międzyrzecze”
15
Nawadniające
16
Świątynie + obserwatorium, a początkowo
spichlerz
17
Miasto Sumeryjskie
4. Pierwsze państwa miasta powstały na
terenie Sumeru
5. OSIĄGNIĘCIA SUMERYJCZYKÓW
5.1. pierwsze państwa miasta
5.2. centralizowana władza
5.3. politeizm
5.4. pierwszy system religijny
5.5. pismo KLINOWE 3500 p.n.e.
5.6. literatura – „Epos o królu
GILGAMESZU”
5.7. kodyfikacja – m.in. „Kodeks króla
URUKAGINE”
5.8. nauka
5.9. pierwszy portret
6. STAROŻYTNA BABILONIA – jedno
z państw założonych w Mezopotamii
Król HAMMURABI – twórca kodeksu
Hammurabiego (PRAWA TALIONU)
V Starożytny Egipt
1. Zjednoczenie Górnego i Dolnego
Egiptu przez faraona MENESA ok. 3000
r. p.n.e.
2. Rolnictwo
2.1. Kanały irygacyjne
2.2. Najżyźniejsze obszary
2.2.1. Delta Nilu18
2.2.2. Oaza Fajum
3. Władza Faraonów była władzą
DESPOTYCZNĄ
4. Społeczeostwo (piramida społeczna)
4.1. Faraon
4.2. Kapłani
4.3. Urzędnicy
4.4. Kupcy, żołnierze
4.5. Chłopi
5. Obrzędy pogrzebowe
5.1. Wiara w życie pozagrobowe,
w nieśmiertelną częśd duszy KA
5.2. Po śmierci KA udaje się na sąd
Ozyrysa
5.3. Pola Jaru19
18
Grecki historyk Herodot nazwał Egipt
„Darem Nilu”
5.4. Mumifikacja20
5.5. Sarkofag
5.6. Księgi Umarłych
5.7. Urny kanopskie
6. Zoomorfizm21
7. Rewolucja Echnatona22
2. Upadek Drawidów24
2.1. Eksploatacja lasów, zmiany
klimatyczne
2.1.1. Zmiana koryt rzek
2.1.1.1. Zniszczenie kanałów
irygacyjnych
VI Drawidowie i Ariowie
2.2. Konflikt wewnętrzny
1. Charakterystyka Drawidów
2.3. Najazd ARIÓW25
1.1. Ciemna karnacja
2.3.1. Opanowali dolinę Indusu w
2poł. II tysiąclecia p.n.e.
1.2. Nieznane pochodzenie
1.3. Nieodczytane pismo
2.3.2. Wprowadzili podział na
WARNY
1.4. Własny język
1.5. Cywilizacja w dolinie rzeki
INDUS23 ok. 2poł. III tysiąclecia
p.n.e.
2.3.2.1.
Bramini (kapłani)
2.3.2.2.
Wojownicy
2.3.2.3. Kupcy, rzemieślnicy,
Rolnicy
1.5.1. Miasta
1.5.1.1. HARAPPA,
MOCHENDŻODARO
2.3.2.4.
Drawidowie
3. BUDDYZM
1.5.1.1.1.
Mury
3.1. Reinkarnacja26
1.5.1.1.2.
Latryny
3.2. Nirvana27
1.5.1.1.3.
Kanalizacja
3.3. Budda negował sens istnienia
bogów
1.5.1.1.4.
Kanały
irygacyjne
3.4. Początkowo Budda nie uchodził za
boga
1.5.1.1.5.
Wynalazek
koła garncarskiego
1.5.1.1.6.
Uprawa
bawełny
24
Nie ma pewności co do przyczyn!
Ludy białoskóre, koczownicze, plemię pasterskie,
dobrzy wojownicy, posiadali broń z brązu, wozy
bojowe, lecz nie umieli pisać. Wyznawali
BRAMINIZM. Prawdopodobnie pochodzili
z okolic Morza Czarnego (IRAN). Tereny nad
Dunajem.
26
Wiara w „drugie życie” w Buddyzmie.
27
Cudowny stan spełnienia w Buddyzmie
25
19
Egipski raj
Usuwanie wnętrzności (bez serca)
21
Przedstawianie bogów pod postacią lub z
atrybutami zwierząt
22
Próbował wprowadzić monoteizm w Egipcie
23
Dzisiaj Pakistan
20
3.5. WYPARTY Z INDII PRZEZ
HINDUIZM28, CZYLI NOWĄ
WERSJĘ BRAMINIZMU
3.6. Buddyzm spotykany jest m.in. w
3.6.1. Chinach
3.6.2. Indiach
3.6.3. Japonii
VII Fenicja
1. POCHODZENIE FENICJAN JEST
NIEZNANE
2. Kolonizacja Fenicka 1000r. p.n.e.
2.1. Osady handlowe w basenie Morza
śródziemnego
2.1.1. Cypr
2.1.2. Malta
2.1.3. Sycylia
2.1.4. Sardynia
2.1.5. Baleary (np. Ibiza, Majorka)
2.1.6. Południowa Hiszpania
2.1.7. Afryka Pn.
2.1.8. Kartagina (Tunezja) –
największa kolonia
3. MIASTA FENICKIE
3.1. Byblos
3.2. Sydon29
3.3. Tyr
3.4. Berytos30
4. USTRÓJ Fenicji
4.1. Początkowo rządy królów i rady
starszych
4.1.1. Arystokraci
4.1.2. Kupcy
4.1.3. Rzemieślnicy
4.2. Później monarchia została
zniesiona
4.3. Najważniejszy urzędnik to
SUFETA
5. Osiągnięcia Fenicji
5.1. Pierwsze monety
5.2. Pismo alfabetyczne
5.2.1. Na wzór
UGARYJSKIEGO31
(pojedynczy dźwięk
zapisywany w formie klinów)
5.3. Szkło
5.4. Drzewo Cedrowe
5.5. Kolor purpury
5.6. Handel
5.7. Żegluga
6. UPADEK FENICJI
6.1. Zajęta przez Persów
6.2. Następnie przez Aleksandra
Wielkiego w IV w. p.n.e. została
podbita
VIII Palestyna (Izrael)
1. Plemiona żydowskie
1.1. Plemiona koczownicze (obrzeża
Mezopotamii)
1.1.1. Poszukiwanie lepszych
warunków
1.1.1.1. Delta Nilu
– XVII w. p.n.e.
1.1.1.1.1.
MOJRZESZ
wyprowadza lud z
Egiptu do Ziemi
Obiecanej32
1.1.1.2. PALESTYNA
- XVII w. p.n.e.
1.1.1.2.1.
WALKI Z
FILISTYNAMI
1.2. Hodowla (kozy i owce)
1.3. Handel
1.4. Rozbój
28
Braminizm był zbyt skąplikowany, więc stracił
popularność
29
Fenicjan nazywali Sydończykami
30
Obecnie Bejrut, czyli stolica Libanu
31
UGARIT – Miasto na wschodzie Morza
Śródziemnego.
32
Według tradycji BIBLIJNEJ
2.
3.
4.
5.
6.
33
1.5. Warunki naturalne
1.5.1. Tereny nad Morzem
Śródziemnym
Królowie żydowscy
2.1. Saul
2.2. Dawid
2.2.1. Zwyciężył z Filistynami
2.2.2. Wybór Jerozolimy na
stolicę
2.3. Salomon
Okres świetności
Upadek
4.1. PODZIAŁ IZRAELA
4.1.1. SAMARIA - stolica
4.1.2. Królestwo Judy – stolica
Jerozolima
Podbój Palestyny
5.1.1. Asyria
5.1.2. Babilonia
5.1.2.1. Król
Nabuchodonozor
5.1.3. Przesiedlenie ludności
żydowskiej do Babilonii.33
5.1.4. Persja
5.1.4.1. Król Cyrus
5.1.4.1.1.
Wydał zgodę
na powrót do
Palestyny
5.1.4.2. Palestyna
- Arcykapłan
Religia
6.1. Judaizm (monoteizm)
6.1.1. JAHWE
6.2. Talmud34
6.3. Mojżesz35
6.4. Tora
6.4.1. Pięcioksiąg
6.5. Dekalog
6.6. Świątynia Salomona36
Tzw. Okres niewoli babilońskiej
Zbiór praw i komentarzy do tory, opracowany
przez Rabinów
35
Reformator religijny, wyprowadził Żydów z
Egiptu (na Synaju otrzymał od Boga dekalog)
34
6.6.1. Ściana płaczu37
6.6.2. Arka przymierza38
6.7. Synagoga39
6.8. Rabin40
6.9. Szabat41
6.10.
Menora – siedmioramienny
świecznik żydowski, symbol
Judaizmu
7. Diaspora – Rozproszenie jakiegoś
narodu, wśród innych lub
rozproszenie wyznawców jakiejś
religii, wśród innych wyznawców
IX Persja
1. Wędrówki ARIÓW
1.1. Indie
1.2. Iran
1.2.1. Media (N)
1.2.1.1. Podporządkowała
sobie Persję
1.2.2. Persja (S)
2. Cyrus Wielki – VI w. p.n.e.
2.1. Podporządkował sobie Medię42
2.1.1. ZJEDNOCZENIE
2.2. Twórca Imperium Perskiego
3. Syn Cyrusa – KAMBIZES
3.1. Podbił Egipt
3.2. Zmarł bezpotomnie
4. Walka o tron
4.1. Władzę przejął Medyjski
uzurpator Mag Gaumata
4.2. Arystokracja była przeciwna
4.3. Wybrano DARIUSZA I
5. Imperium Dariusza I V, VI w. p.n.e.
5.1. Reforma państwa
36
Jedyna świątynia Żydów
Pozostałość po Świątyni Salomona
38
ARARAT (TURCJA) - Zaginęła
39
Dom modlitwy
40
Doradca i administrator gminy żydowskiej,
znawca tory i Talmudu
41
Świąteczny dzień odpoczynku,
obchodzony od wieczoru w Piątek do zachodu
słońca w sobotę.
42
Zawarł sojusz z wojskiem medyjskim
37
5.2. Mniejsza brutalność
5.3. Mniejsze podatki
5.4. Współpraca z miejscowymi
elitami
5.4.1. Podbite ludy
5.5. Podział na SATRAPIE43
5.6. Nosił tytuł „Króla królów”
5.7. Bicie monet
5.7.1. Poczta królewska
5.8. Rozbudował sieć dróg
5.9. Stworzył tajną policję
(oczy i uszy królewskie)
6. ZARATUSZTRIANIZM44
6.1. Twórca - ZARATUSZTRA45
6.1.1. Religia państwowa
(DUALIZM RELIGIJNY)
6.1.1.1. AHURAMAZDA46
6.1.1.2. ARYMAN47
6.1.2. Świat przypominał im
walkę dobra ze złem (koniec
świata będzie jak wygra
dobro)
6.1.3. Po śmierci dusza przechodzi
przez most:
6.1.3.1. Za dobre uczynki
szła do raju
6.1.3.2. Za złe spadała z
mostu
1.2. Mur chiński
1.2.1. Jedyny obiekt widziany z
kosmosu
1.2.2. Miał chronić przed
najazdem barbarzyńców
m.in. Mongołów
1.3. Rzeka HUANG – HO i JANGCY
1.4. Podział na wiele królestw
1.4.1. Często się wzajemnie
zwalczały
2. Zjednoczenie Chin
2.1. Cesarstwo Chińskie III w. p.n.e.
2.2. Cesarz – „syn niebios”
2.3. Boskie pochodzenie władzy
2.4. Centralizacja władzy
2.5. Powołanie lojalnych urzędników
zdających egzamin
3. Irygacja
3.1. Uprawa ryżu
4. Wynalazki
4.1. Objęte tajemnicą
4.1.1. Produkcja jedwabiu50
4.1.2. Porcelana51
4.1.3. Papier52
4.2. Pozostałe
4.2.1. Proch53
4.2.2. Druk
4.2.3. Wcześnie trafia brąz
4.2.4. Kaligrafia
4.2.5. Igła magnetyczna
X Starożytne Chiny
1. NARODZINY CYWILIZACJI
CHIŃSKIEJ
1.1. Religia
1.1.1. Konfucjusz48
1.1.1.1. Twórca
KONFUCJANIZMU49
43
Jednostki administracyjne w Persji,
na czele SATRAPA kontrolowany przez tajnych
urzędników królewskich.
44
Gr. ZOROASTRYZM
45
Gr. ZOROASTER
46
Dobry bóg
47
Zły bóg
48
Reformator
XI Historia pisma
1. PISMO KLINOWE
49
Dążenie do harmonii wewnętrznej,
szanowanie rodziców i władzy, niestosowanie
przemocy
50
W Europie, w Bizancjum za panowania
Cesarza Justyniana w VI w. n.e.
51
Technika wypalania porcelany w wysokiej
temperaturze z glinki KAOLIN
52
Z ryżu, kory. Wcześniej pisano na deseczkach,
jedwabiu. Służył jako pieniądz
53
Początkowo sztuczne ognie
2.
3.
4.
5.
6.
1.1. Mezopotamia (Sumerowie)
– ok. 3500 r. p.n.e.
1.2. Na glinianych tabliczkach
HIEROGLIFY
2.1. Na papirusie
2.2. Egipt
2.2.1. Odczytał François
CHAMPOLION54
2.3. Hieroglify
2.4. Pismo HIERATYCZNE
2.5. Pismo DEMOTYCZNE
PISMO UGARYCKIE
3.1. W mieście Ugarit na terenie
Syro-palestyny
3.2. Pojedynczy dźwięk zapisywany
w formie klinów
PISMO FENICKIE
4.1. Uważane za pierwsze pismo
alfabetyczne.
4.2. Wzór pisma dla Greki
GREKA
5.1. Pismo linearne „A”55
5.2. Pismo linearne „B”
5.3. Greka
ŁACINA
6.1. Pismo starożytnych Rzymian
6.2. Na jego podstawie powstały języki
romańskie
6.2.1. Portugalski
6.2.2. Hiszpański
6.2.3. Francuski
6.2.4. Włoski
6.2.5. Rumuński
Starożytna Grecja cz. 1
2. Warunki naturalne
2.1. Liczne zatoki
2.2. Tereny górzyste
2.3. Mało ziemi uprawnej
2.4. Uprawa
2.4.1. Oliwek
2.4.2. Winnej latorośli
3. Ustrój
3.1. Państwa – miasta
3.2. Ustrój
3.2.1. Monarchia
3.2.2. Oligarchia57
3.2.3. Tyrania
3.2.4. Demokracja
3.2.5. Timokracja58
3.3. Wielka kolonizacja VII w. p.n.e.
3.3.1. Korsyka
3.3.2. Sycylia
3.3.3. Południowe Włochy
3.3.4. Francja
3.3.5. Hiszpania
3.3.6. Cypr
3.3.7. Azja Mniejsza
3.3.8. Wybrzeże morza czarnego
3.3.9. Libia
3.3.10. Egipt
3.4. Przyczyny kolonizacji
3.4.1. Przeludnienie
3.4.2. Złe ziemie
3.4.3. Brak surowców
3.4.4. Wzrósł handel
3.5. Państwa na półwyspie Bałkańskim
3.5.1. Serbia
3.5.2. Chorwacja
3.5.3. Albania
1. Położenie geograficzne
1.1. Półwysep bałkański
1.2. Półwysep Peloponez56
Starożytna Grecja cz. 2 Sparta59
54
Odczytał Kamień z ROSETTY (obecnie kamień
znajduje się w MUZEUM BRYTYJSKIM).
Kamień odkryty w trakcie wyprawy Napoleona
do Egiptu.
55
Nieodczytane
56
Najdalej wysunięta część Bałkanów
57
Rządy arystokracji
Rządy oparte na kompromisie między
arystokracją i plutokracją (najbogatsi)
59
Lakonia lub Mesenia
58
1. Spartanie – inaczej Lakończycy lub
Lacedemończycy
2. Początki Sparty – 5 osad nad rzeką
Eurotas
2.1. Synojkizm – łączenie osad
2.2. Podbój Lakonii
2.3. Wojny Meseńskie – Sparta podbiła
Lakonię w VII w. p.n.e.
2.4. Sparta podporządkowała sobie
niektóre państwa greckie (nie
podbijała ich lecz zorganizowała
pierwszy w Grecji związek
państw60 - związek
PELOPONEZKI)
3. Podział mieszkańców Sparty
3.1. Spartiaci61
3.2. Periojkowie62
3.3. Heloci63
4. Eforowie ogłaszali tzw. KRYPTEJE
4.1. GERUZJA64 (30)
4.1.1. Dożywotnie 28
GERONTÓW
4.1.2. Król65 (2)
4.2. APELLA – wybierano przez krzyk
– zgromadzenie ludowe
4.2.1. EFOR66 – na 1 rok (5)
5. Spisanie spartańskiego prawo67
6. Wychowanie spartańskie68
6.1. Lakoniczna mowa
6.2. Z tarczą lub na tarczy
6.3. Warunki zostania spartiatą:
60
Czyli symmachię
Potomkowie mieszkańców pierwszych osad nad
Eurotasem – Jedynie oni posiadali prawo
polityczne
62
„mieszkający w około” – zamieszkiwali obrzeża
Lakonii i Mesenię (wolni, lecz pozbawieni praw
politycznych).
63
„Zależni chłopi” – Uprawiali działki otrzymane
przez Spartiatów (1/2 zbiorów). Nie można było
ich uwolnić. Działki nie były na sprzedaż
64
Rada starszych – funkcja doradcza
65
Bardzo ograniczona władza
66
Władza wykonawcza – kontrola wychowania
młodzieży. Toważyszyli wyprawom wojennym.
Mogli oskarżyć króla
67
RETRA (AUTOREM BYŁ LIKURG)
68
Czyli AGOGE
61
6.3.1. Pochodzenie
6.3.2. AGOGE
6.3.3. Uczty w koszarach
7. Hoplici
8. Falanga
Starożytna Grecja cz. 3 – Sport
1. Olimpia – 776r. p.n.e.
1.1. Pierwsze igrzyska
2. Olimpiada – okres przerwy miedzy
igrzyskami
2.1. Polis przerywało wojny
3. Święto religijne
4. Zawody
4.1. Pięciobój
4.1.1. Bieg
4.1.2. Zapasy
4.1.3. Rzut oszczepem
4.1.4. Rzut dyskiem
4.1.5. Skok w dal
4.2. Wyścigi rydwanów
4.3. Tylko mężczyźni
4.4. Tylko Pierwsze miejsce
4.5. Gimnazjon69
Starożytna Grecja cz. 4 – Teatr
1. Teatr grecki
1.1. Początki teatru
1.1.1. Ateny
1.1.1.1. Dionizje70
1.2. Autorzy
1.2.1. Tragedie
1.2.1.1. Sofokles (Antygona)
1.2.2. Komedie
1.2.2.1. Arystofanes (Żaby)
1.3. Zasada trzech jedności
1.3.1. Czasu
1.3.2. Miejsca
69
70
Miejsce ćwiczeń
Święta poświęcone Dionizosowi. Na małych
DIONIZJACH odgrywano komedie, na
wielkich tragedie
1.3.3. Akcji
1.4. Amfiteatry
1.4.1. Dionizosa w Atenach71
1.4.2. Epidauros w Delfach
1.5. Aktorzy
1.5.1. Tylko mężczyźni72
1.5.2. Buty na koturnach
1.5.3. Maski
1.6. Choreg – bogaty obywatel
obciążony kosztami wystawienia
sztuki
Starożytna Grecja cz. 5
– Kultura
1. Podział kultury greckiej
1.1. Epoka ARCHAICZNA
1.2. Epoka KLASYCZNA
1.3. Epoka HELLENISTYCZNA73
2. Architektura AKROPOLU74
2.1. ERECHTEJON75
2.2. PINAKOTEKA76
2.3. PROPYLEJE77
2.4. ŚWIĄTYNIA NIKE78
2.5. PARTENON79
2.6. Na początku zniszczył się tam
system fortyfikacji obronnych
(zniszczony przez Persów)
2.7. Za rządów PERYKLESA zapada
decyzja o odbudowaniu
AKROPOLU
71
U stóp PARTENONU
Do odegrania kobiety zakładano kobiece maski
73
Od Aleksandra Wielkiego po zdobycie Grecji
przez RZYM
74
Gr. AKROPOLIS – GÓRNE MIASTO. Każde
duże Polis posiadało AKROPOL
75
Świątynia Posejdona i Ateny. Cecha
charakterystyczna to KARIATYDY, czyli filary
w kształcie kobiet
76
Muzeum obrazów
77
Brama z PORTYKIEM na AKROPOL
78
Upamiętnia zwycięstwo Greków nad Persami.
Jako jedyna na Akropolu jest w stylu Jońskim
79
Główna świątynia (ATENY) na Akropolu.
Płaskorzeźby wykonał FIDIASZ. Znajdował się
tam posąg ATENY PARTENOS
72
2.8. ATENA PROMAKOS80
3. RZEŹBIARZE
3.1. Lizyp
3.1.1. Popiersie Aleksandra
Wielkiego
3.2. Skopas
3.3. Praksyteles
3.4. Fidiasz
3.4.1. Akropol
3.4.1.1. Atena PARTENOS
3.4.1.2. Atena PROMAKOS
3.4.1.3. PŁASKORZEŹBY
PARTENONU
3.4.1.4. POSĄG ZEUSA W
OLIMPII
3.5. Myron
3.5.1. Dyskobol
3.6. Poliklet
4. Rzeźby HELLENISTYCZNE
4.1. Wenus z Milo
4.2. Nike z Samotraki
4.3. Lakoon
4.4. Byk faryzejski
4.5. Gall zabijający żonę
4.6. Umierający Gall
4.7. Płaskożeźby z ołtarza
PERGAMOŃSKIEGO81
5. Lista siedmiu cudów świata
starożytnego:
5.1. LATARNIA
ALEKSANDRYJSKA82
5.2. PIRAMIDY W GIZIE83
5.3. WISZĄCE OGRODY
SEMIRAMIDY84
5.4. MAUZOLEUM KRÓLA
MAUZOLOSA W
HALIKARNASIE85
5.5. KOLOS Z RODOS
80
Posąg Ateny, który znajdował się na
AKROPOLU. Pewne elementy były pozłacane
81
Miasto w Azji Mniejszej
82
Na wyspie Faros
83
Egipt
84
Babilon
85
Azja Mniejsza
5.6. ŚWIĄTNIA ARTEMIDY W
EFEZIE86
5.7. POSĄG ZEUSA W OLIMPII
6. Architektura
6.1. Amfiteatry
6.1.1. Dionizosa w Atenach
6.1.2. Epidauros w Delfach
6.2. Budowa na ateńskiej metropolii
6.3. AGORA87
6.4. Hipodromy88
6.5. Długie mury (z Aten do portu w
Pireusie)
Starożytna Grecja cz. 6
– Religia
1. Religia grecka
1.1. Antropomorfizm89
1.2. Politeizm
1.3. Wyrocznie
1.3.1. Delfy
1.3.1.1. Pytia
1.4. Sekta ORFIKÓW (orfizm)
1.5. bogowie OLIMPIJSCY
1.6. Wpływ tzw. religii wschodu
1.6.1. Podboje Aleksandra
Wielkiego
(epoka Hellenistyczna)
1.6.1.1. Kult Mitry90 (Iran)
1.6.1.2. IZIS91 (Egipt)
1.7. bogowie
1.7.1. ARES
1.7.2. DIONIZOS
1.7.3. HEFAJSTOS
1.7.4. AFRODYTA92
1.7.5. ATENA
86
Grecja
Rynek
88
Stadiony
89
Przypisywanie bogom ludzkich cech
90
bóg słońca
91
bogini księżyca
92
Wyłoniła się z wody u wybrzeży Cypru
87
1.7.6. POSEJDON
1.7.7. HERA
1.7.8. ZEUS
1.7.9. ARTEMIDA
1.7.10. APOLLO
1.7.10.1. 9 MUZ
1.7.11. DEMETER
1.7.12. TEMIDA
1.7.13. PERSEFONA
1.7.14. HADES
1.1.1. HERMES
WOJNY GRECKO – PERSKIE
1. GRECY PO WYGRANEJ BITWIE
POD PLATEJAMI RUSZYLI W
POGOŃ ZA PERSAMI – BITWA NA
PRZYLĄDKU MYKALE (Azja Mn.).
2. OSTATECZNA KLĘSKA ARMII
PERSKIEJ. GRECY WYZWOLILI
GRECKIE POLIS Z AZJI
MNIEJSZEJ93
3. W VI w. p.n.e. Persowie zdobyli Azję
Mniejszą. Podporządkowali sobie Efez
i Milet.
4. W greckich miastach ustanowili
Tyranów.
5. Greckie powstanie w JONII
skierowane przeciwko Persom.
6. Persowie po stłumieniu powstania
zorganizowali wyprawę wojenną
przeciwko starożytnej GRECJI.
93
BITWA
DATA P.N.E.
TEREN
WYGRANA
DOWÓDCA
GRECKI
DOWÓDCA
PERSKI
MARATON
490 R.
LĄD
GRECJA
MILITIADES
DATYS
WĄWÓZ
TERMOPILSKI
480 R.
LĄD
PERSJA
LEONIDAS
KSERKSES
SALAMINA
(ZATOKA
SAROŃSKA)
480 R.
MORZE
GRECJA
TEMISTOKLES
KSERKSES
PLATEJE
479 R.
LĄD
GRECJA
PAUZANIASZ
MARDONIOS
Tzw. JONIA
6. Reformy Klejstenesa98 Vii w. p.n.e.
6.1. Rozpoczął proces demokratyzacji
ateńskiej polityki
Eupatrydzi – grecka arystokracja
6.2. OSTRACYZM99
w Atenach
6.3. Wprowadził:
Podział ustrojów politycznych
6.3.1. Radę pięciuset100
2.1. Monarchia
6.3.2. Urząd stratega101
2.2. Oligarchia
6.4. Zwiększył uprawnienia zgromadzenia
2.3. Tyrania
ludowego
2.4. Demokracja
7. Największy rozkwit demokracji za rządów
Kryzys społeczny w Atenach za rządów
PERYKLESA102
arystokracji
7.1. Wprowadził DIETY (pensje):
3.1. Arystokracja
7.1.1. Sędziów
3.1.1. Zagarnęła większość ziem
7.1.2. Członków rady pięciuset
3.1.2. Sprawowała wysokie urzędy
7.1.3. Zgromadzenia ludowego
3.1.3. Zajmowała się wymiarem
7.1.4. Uchwalenia prawa
sprawiedliwości
7.1.5. Wyboru urzędników
3.2. Dysproporcje majątkowe między
7.1.6. Decyzje w sprawie wojny, bądź
arystokracją, a obywatelami
pokoju
3.3. Atenom groził wielki bunt społeczny,
7.1.7. Decyzje w sprawie budowy
więc zadecydowano
użyteczności publicznej
o skodyfikowaniu prawa
7.1.8. Decyzje w sprawie floty
Prawo Drakona94 VII w. p.n.e.
7.1.9. Każdy obywatel miał prawo
4.1. Pierwsza kodyfikacja
zgłosić swój własny projekt ustawy.
4.2. Nie przyczyniła się do zakończenia
7.2. Obywatele dyskutowali nad wszystkimi
konfliktu między arystokracją, a
propozycjami wprowadzenia zmian.
obywatelami.
7.3. Praw obywateli nie posiadali:
Reformy Solona95 VII w. p.n.e.
7.3.1. Mieszkańcy innych polis
5.1. Strząśnięcie długów96
7.3.2. Kobiety
5.2. Wykupienie na koszt państwa wszystkich
7.3.3. Dzieci
obywateli, którzy za długi stali się
7.3.4. Niewolnicy
niewolnikami i zostali sprzedani do
innych polis.
Rządy Filipa II
5.3. Zakaz pobierania pożyczek pod zastaw
i Aleksandra Macedońskiego
wolności
97
5.4. Podzielenie obywateli na cztery klasy
5.5. W zgromadzeniu ludowym brali udział 98 Arystokrata ateński
99
Tzw. sąd skorupkowy. Na zgromadzeniu ludowym
wszyscy obywatele
pytano obywateli czy jest polityk,
5.6. Obywatele cieszyli się wolnością
który zagraża demokracji ateńskiej. Jego imię
wypisywano na os trakowych skorupkach (części
osobistą i równością wobec prawa i
starych waz). Jeżeli imię się często powtarzało, to
wolnością osobistą
udawał się na dziesięć lat na wygnanie do innej polis.
Reformy polityczne w Atenach
1.
2.
3.
4.
5.
Służyło to często do manipulacji obywatelami Aten.
Debatowała nad projektem ustaw prawa, które
94
Tzw. drakońskie prawa
przedstawiano na zgromadzeniu ludowym.
95
101
Arystokrata ateński
Urzędnik dowodzący armią, jeden z najważniejszych
96
Anulowanie długów mieszkańców ateńskich polis
ateńskich urzędników.
97
Tylko dwie pierwsze sprawują urzędy i muszą na własny 102 Jeden z najpopularniejszych polityków Aten. Wieloletni
koszt finansować okręty wojenne i święta
strateg.
100
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
7.2. Przejął tytuł KRÓLA MACEDONII I
Macedonia – państwo na północy półwyspu
HEGEMONA ZWIĄZKU
bałkańskiego
PANHELLEŃSKIEGO
Macedończycy uchronili Grecję przed
7.3. Decyzja o wyprawie do Azji 334r. p.n.e.
atakami plemion Litów i Turków
7.3.1. Wojna z Dariuszem III
Macedończycy posługiwali się odmianą greki.
7.3.1.1. Powstanie monarchii
Grecy uważali Macedończyków za
Hellenistycznych109
barbarzyńców
7.3.1.2. Pokonanie Persji
Największy rozkwit Macedonia przeżyła za
7.3.1.2.1.
Aleksander
rządów Filipa II
– KRÓL KRÓLÓW
i Aleksandra Wielkiego
7.3.2. Bunt armii, powrót do Babilonu
103
Panowanie Filipa II Macedońskiego
7.3.3. Śmierć Aleksandra w Babilonii.
104
6.1. Reforma armii
8. WYPRAWA ALEKSANDRA
6.1.1. Wzmocnienie armii (piechota 8.1. Bitwa nad Granikiem 334r. p.n.e.
105
broń sarisy , kawaleria)
8.2. Zajęckie Miletu – HALIKARNASU
6.2. Rozbudowa systemu twierdz i dróg
8.3. Bitwa pod ISSOS110 – 333r. p.n.e.
6.3. Opanowanie gór PANGAJAN106
8.4. Podporządkowanie fenickich państw –
6.3.1. Rozwój gospodarczy, wzrost
miast m.in. Tyru
znaczenia międzynarodowego
- 332r. p.n.e.
Macedonii.
8.5. Wyprawa do Egiptu111 332r. p.n.e.
8.6. Powrót do Azji
6.4. Związek KORYNCKI 107 (PANHELLEŃSKI)
8.7. Bitwa pod Gaugamelą 331r. p.n.e.
6.4.1. Filip Macedoński – HEGEMON
8.8. Perski Spisek na życzenie Dariusza112
ZWIĄZKU KORYNCKIEGO
8.9. Aleksander dociera do PERSEPOLIS
6.4.1.1. W czasie wojny
8.10.
Podporządkowanie IMPERIUM
przyjmował tytuł naczelnego
PERSKIEGO113
wodza
8.11.
NIEUDANA WYPRAWA DO
6.4.1.2. Posiadał prawo ingerencji
INDII – Bunt armii
w wewnętrzne sprawy polis
8.12.
Śmierć Aleksandra w Babilonii
6.4.1.3. Filip II jako hegemon
9. Imperium po śmierci Aleksandra
podjął decyzję o wojnie z
9.1. Wojny DIADOCHÓW114
Persją (rozpoczął
9.1.1. Wymordowanie rodziny
przygotowania)
108
Aleksandra
6.5. Śmierć Filipa II Macedońskiego 336r.
9.1.2. Monarchie
p.n.e.
HELLENISTYCZNE115 (po bitwie
ALEKSANDER WIELKI (MACEDOŃSKI)
pod Issos)
7.1. Po śmierci Filipa przejmuje władzę 336r.
p.n.e.
109
Np. PTOLEMEJSKIEJ W EGIPCIE
Ojciec Aleksandra Wielkiego, mąż Olimpias. Był królem 110 Ucieczka Dariusza III bez pościgu
111
Macedonii
Założenie Aleksandrii
104
112
Na wzór armii tebańskiej
Dariusz zostaje zamordowany
105
113
Włócznie 3,5 – 5 metrów
Aleksander zostaje KRÓLEM KRÓLÓW
106
114
Złoża złota
Dowódcy
107
115
Związek greckich polis pod przewodnictwem
Monarchie, na czele, których stali DIADOCHOWIE i
(hegemonią) Macedonii
ich zastępcy (przyjęli tytuły królewskie). Istniały do
108
Zamordowany
czasów podbojów rzymskich.
103
3