Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej w Belgii

INSTYTUT WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI
sędzia Emil Szczepanik
Wybrane zagadnienia egzekucji sądowej w Belgii
Warszawa 2014
Spis treści
Bibliografia:........................................................................................................... I
Komornicy w Belgii ..................................................................................................... 1
Nabór na funkcję komornika ....................................................................................... 2
Kandydaci na komornika ............................................................................................ 3
Komornicy................................................................................................................... 8
Kompetencje komorników......................................................................................... 11
Taryfy i księgowość .................................................................................................. 15
Postępowanie dyscyplinarne .................................................................................... 18
Kary dyscyplinarne ................................................................................................ 18
Procedura dyscyplinarna przed komisją dyscyplinarną ......................................... 19
Podstępowanie dyscyplinarne przed sądem ......................................................... 23
Prewencyjne zawieszenie w wykonywaniu czynności komorniczych .................... 24
Organizacja samorządu komorników ........................................................................ 25
Obowiązki członków rady Izby .............................................................................. 27
Krajowa Izba Komorników..................................................................................... 29
Dane statystyczne dotyczące zawodu komornika .................................................... 32
Postępowanie przed sądem w sprawach egzekucyjnych ......................................... 33
Struktura sądownictwa w Belgii ......................................................................... 41
Bibliografia:
1. Memento des saisies 2014; Vaast Herreweghe, Michel Forges, Didier Noel ;
Wolters Kluwer;
2. D.Quotidiens L’huissier de justice et vos dettes ; Larcier 2011
3. Droit judiciaire privé – questions spéciales de droit judiciaire privé TOM III,
Hakim Boularbah;
4. L’huissier de justice, une profession en évolution, Rapport annuel 2013.
Komornicy w Belgii
Podobnie jak we Francji, komornicy wykonują wolny zawód, który nosi podwójny
status – zawodu o charakterze publicznym (public) i ministerialnym (ministériel).
Pierwszy ze wskazanych statusów oznacza, że wykonując wolny zawód, komornik
ma także zadania stanowiące fragment władzy publicznej. Drugi, oznacza objęcie
szczególnym reżimem prawnym regulującym zasady powoływania i funkcjonowania
tego zawodu. W praktyce wskazane pojęcia występują łącznie.
W związku z powierzeniem zadań z zakresu władzy publicznej, komornik jest
zobowiązany do ich wykonywania, a odmowę przyjęcia zlecenia może jedynie
uzasadniać potencjalnym naruszeniem prawa lub konfliktem interesu.
Wykonując wolny zawód, komornik jest podmiotem niezależnym i bezstronnym, co
do zasady niewynagradzanym przez władze publiczne.
Komornicy
w
systemie
belgijskim
wykonują
także
zadania
o
charakterze
pozasądowym, z których najważniejsze to możliwość prowadzenia czynności
windykacyjnych przed zasądzeniem żądanej kwoty przez sąd oraz dokonywanie
ustaleń stanu faktycznego (constat), oraz sądowym – prowadzenie egzekucji oraz
dokonywanie doręczeń w ramach postępowania.
Nabór na funkcję komornika
Status komornika jest szczegółowo uregulowany w Kodeksie sądowym z dnia 10
października 1967 r. w księdze IV. Część ta została gruntownie zmieniona ustawą
z dnia 7 stycznia 2014 roku z modyfikacjami wprowadzonymi do nowego tekstu
jednolitego. Zasadnicza część zmian weszła w życie w dniu 1 lutego 2014 roku.
Komornicy są ustanawiani dla każdego okręgu sądowego (arrondissement – w
sumie, po ostatniej reformie okręgów tych jest 12). Są nominowani na stałe przez
Króla spośród kandydatów przedstawionych według zasad opisanych niżej.
Komornik, który zrezygnował z wykonywania swych obowiązków w zwykłym trybie,
może dalej nosić tytuł honorowego komornika, jeśli został mu on nadany przez Króla.
Komornik jest osobiście odpowiedzialny za zawinione zachowania związane
z wykonywaniem swych obowiązków, niezależnie od tego, czy wykonywał je
w ramach spółki, czy też działając jednoosobowo. Ustawodawca nałożył przy tym na
komorników obowiązek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej do kwoty 5 mln
EUR. Odpowiedzialność komorników nie może przy tym przekroczyć 5 mln EUR za
jedno zdarzenie powodujące szkodę.
2
Kandydaci na komornika
Każdego roku, Król Belgii określa liczbę osób, którą można dopuścić do zawodu
komornika w charakterze kandydatów na komornika. Ustalenie to następuje po
uzyskaniu opinii Krajowej Izby Komorników, z uwzględnieniem podziału na
znajomość języka. Bierze się przy tym pod uwagę liczbę komorników, która ma być
nominowana, liczbę osób, które w poprzednich okresach uzyskały prawo do
nominacji, ale jeszcze nie zostały nominowane oraz zapotrzebowanie na
dodatkowych kandydatów na komorników.
Dekret Króla co do liczby stanowisk oraz ogłoszenie o naborze są publikowane co
roku w oficjalnym publikatorze (Monitor Belgijski).
Aby
móc
zostać
nominowanym
na
stanowisko
kandydata
na
komornika,
zainteresowana osoba musi:
−
być doktorem prawa, magistrem prawa lub uzyskać licencjat z zakresu prawa;
−
przedstawić wyciąg z rejestru karnego z datą późniejszą od daty publikacji
naboru na stanowisko kandydata na komornika;
−
być narodowości belgijskiej, z pełnią praw publicznych i cywilnych;
−
uzyskać certyfikat odbycia stażu;
−
znajdować się na ostatecznej liście, określonej w art. 513 § 5 Kodeksu
sądowniczego.
Aby uzyskać certyfikat odbycia stażu należy odbyć praktykę trwającą efektywnie
i nieprzerwanie dwa lata, w jednym lub kilku biurach komorniczych patrona stażu.
Patronem stażu może być wyłącznie komornik, który wykonuje swoje funkcje co
najmniej przez 5 lat i wobec którego nie orzeczono wyższej kary dyscyplinarnej (kara
grzywny ponad 5000 EUR lub zawieszenie). Staż może się rozpocząć dopiero
z dniem uzyskania dyplomu uprawniającego do starania się o funkcję kandydata na
komornika. Ustawa określa jakie zdarzenia nie stanowią przerwania stażu, należą do
nich:
−
30 dniowe coroczne wakacje;
3
−
absencja
z
powodu
choroby,
poświadczona
medycznie
o
długości
nieprzekraczającej 6 miesięcy na cały okres stażu;
−
urlop rodzicielski;
−
nieobecność z powodu siły wyższej, zaakceptowanej przez Krajową Izbę
Komorników.
Król, aktem wykonawczym, określa szczegółowe warunki stażu, w tym jego przebieg
i liczbę godzin kształcenia ustawicznego. Warunki, które powinno wypełnić
kształcenie w formie stażu są oznaczana przez Krajową Izbę Komorników. Czas
trwania stażu oraz jego przebieg powinien znaleźć odzwierciedlenie w dzienniku
stażu, który jest sporządzany w dwóch egzemplarzach. Jeden jest przekazywany
stażyście, a drugi Krajowej Izbie Komorników. Po otrzymaniu dziennika i po jego
weryfikacji, Krajowa Izba Komorników wydaje certyfikat odbycia stażu.
Minister Sprawiedliwości mianuje komisje nominacyjne – jedną dla kandydatów
języka francuskiego, drugą holenderskiego, które razem tworzą wspólne komisje
nominacyjne.
Komisje dla kandydatów języka francuskiego i holenderskiego przygotowują
zestawienia kandydatów według najlepszych predyspozycji do wykonywania zawodu
kandydata na komornika odpowiednio dla dyplomowanych w języku francuskim
i holenderskim, a także klasyfikację kandydatów na stanowiska komorników
(nominacje na stałe). W tym ostatnim przypadku, komisja dla języka francuskiego
przygotowuje zestawienia dla regionu francuskojęzycznego, a komisja języka
holenderskiego
dla
pozostałego
obszaru
Belgii,
z
wyłączeniem
obszaru
zarezerwowanego dla komisji wspólnej.
Komisja wspólna określa klasyfikację kandydatów na stanowiska komornika dla
obszaru sądowego Brukseli oraz przygotowuje program egzaminu na stanowisko
kandydata na komornika.
Skład komisji nominacyjnych (odpowiednio francuskiej i holenderskiej) to: jeden
sędzia lub prokurator, trzech komorników, z trzech różnych okręgów, z których jeden
ma mniej niż 3 lata stażu w momencie wyboru, jeden profesor lub wykładowca na
wydziale prawa uniwersytetu belgijskiego, który nie jest komornikiem ani kandydatem
4
na komornika oraz ekspert mający doświadczenie zawodowe przydatne dla udziału
w pracach komisji.
Dla każdego z członków komisji ustanawiany jest zastępca, który musi spełniać te
same warunki co podstawowy skład komisji. Ponadto, członkowie komisji nie mogą
pełnić funkcji politycznych. Kadencja członków komisji wynosi 4 lata i może być raz
przedłużona. W miejsce osoby ustępującej wchodzi jej zastępca. W takim przypadku
dokonuje się wyboru zastępcy nowego członka komisji.
Każda z komisji wybiera ze swego składu przewodniczącego, zastępcę i sekretarza,
przy czym w przypadku Komisji wspólnej następuje zmiana przewodniczącego co
dwa lata, raz jest to przewodniczący komisji języka francuskiego, raz holenderskiego.
Pierwszy zaczyna kadencję przewodniczący o starszym wieku.
Komisje podejmują decyzje przy obecności wszystkich członków, zwykłą większością
głosów. W przypadku równego rozkładu głosów, decyduje głos przewodniczącego
lub zastępującego go zastępcy przewodniczącego. W przypadku nieobecności
danego członka komisji, zastępuje go jego zastępca.
Ustawa wyraźnie przewiduje, że w obradach Komisji nie może brać udziału członek,
który co do dyskutowanego tematu lub podejmowanej decyzji miałby bezpośredni lub
pośredni interes osobisty. Dokładniejsze reguły funkcjonowania komisji oraz
wynagrodzenie jej członków są ustalana przez królewski akt wykonawczy. Komisje
nominacyjne mogą również uchwalić swój wewnętrzny regulamin, który musi zostać
zatwierdzony przez Króla. Komisje nominacyjne muszą stosować też jednakowe
zestawienia ewaluacyjne, również zatwierdzane przez Króla.
W okresie jednego miesiąca od publikacji naboru na stanowisko kandydata na
komornika, osoby zainteresowane, dysponujące certyfikatem ukończenia stażu
komorniczego, mogą zgłosić się do konkursu organizowanego przez Ministra
Sprawiedliwości. Kandydaci są kierowani do odpowiednich komisji językowych, które
dokonują oceny kandydatów także na podstawie egzaminu, który zawiera część
pisemną i ustną. Do części ustnej są dopuszczane tylko te osoby, które otrzymały co
najmniej 60% punktów z części pisemnej. Aby zaliczyć część ustną kandydat musi
otrzymać co najmniej 50% punktów. Egzamin ustny musi odbyć się zanim członkowie
5
komisji zapoznają się z opiniami, wydawanymi w trybie zapytania kierowanego przez
Ministra Sprawiedliwości do prokuratury właściwej dla miejsca zamieszkania
kandydata o środowisku, w którym żyje kandydat oraz o jego dotychczasowym życiu.
Zapytania te są kierowane równolegle z wezwaniem na egzamin ustny. Ustawa
wskazuje, że wezwanie na egzamin ustny musi nastąpić w terminie 90 dni od dnia
publikacji w Monitorze o konkursie na stanowiska na kandydatów na komorników.
Opinie powinny być przedstawione Ministerstwu Sprawiedliwości w terminie 45 dni
na odpowiednim formularzu. W przypadku braku opinii we wskazanym terminie,
przyjmuje się, że nie ma ona wpływu na przebieg konkursu.
W terminie 60 dni od dnia wezwania kandydatów na egzamin ustny, komisja
nominacyjna
ustala
wstępną
klasyfikację
kandydatów
opartą
na
wynikach
egzaminów. W terminie 14 dni od otrzymania od Ministra Sprawiedliwości opinii
o kandydatach, komisja nominacyjna może dokonać zmian w klasyfikacji
kandydatów, przy czym czyni to tylko wtedy, gdy dany kandydat został negatywnie
oceniony w przedstawionych przez Ministra Sprawiedliwości opiniach.
Ostateczna klasyfikacja jest przedstawiana Ministrowi Sprawiedliwości wraz
z
podpisanym
protokołem
przez
przewodniczącego
i
sekretarza
Komisji
z uzasadnieniem oraz dokumentacją dotyczącą kandydatów. Przedstawiona lista nie
może zawierać większej liczby kandydatów niż ta podana w Monitorze wraz
z ogłoszeniem o naborze.
W miesiącu
przekazania
listy
kandydatów
sklasyfikowanych,
Król
mianuje
zainteresowanych na stanowisko kandydata na komornika. Nominacje te są
publikowane w Monitorze Belgijskim.
Każdy z kandydatów może, na pisemne żądanie skierowane do Komisji
nominacyjnej, otrzymać w terminie 8 dni kopię części protokołu, który jego dotyczy
i tej, która dotyczy kandydatów mianowanych.
W terminie 14 dni od publikacji w Monitorze belgijskim, każda z Komisji
nominacyjnych wysyła do Krajowej Izby Komorników zestawienie kandydatów na
komorników mianowanych w celu ich wpisania na listę kandydatów na komorników,
6
którą Izba ma obowiązek aktualizować. Od momentu wpisu kandydata na komornika
na wspominaną listę, podlega on organom samorządu zawodowego komorników.
Kandydat na komornika jest wykreślany z listy prowadzonej przez Krajową Izbę
Komorników, gdy nie wykonuje swojej podstawowej działalności w ramach biura
komornika przez okres co najmniej 6 miesięcy. Wykreślenie następuje na wniosek
prokuratora albo na wniosek rady izby regionalnej, przy której działa kandydat.
Z ważnych przyczyn, po wysłuchaniu kandydata na komornika, umieszczenie na
liście może jednak zostać utrzymane w mocy. W przedmiocie tej decyzji,
zawierającej uzasadnienie, kandydatowi przysługuje odwołanie do Krajowej Izby
Komorników, w terminie miesiąca od notyfikacji. Decyzja w sprawie odwołania
podejmowana jest w terminie 2 miesięcy.
Kandydat na komornika może sam wystąpić o jego wykreślenie z listy kandydatów
w związku z zakończeniem pracy w biurze komornika, a nadto może wystąpić
o ponowne wpisanie, gdy znów podejmuje pracę w takim biurze. Podobnie jak przy
wykreśleniu,
decyzja
Izby
regionalnej
wskazanych jak wyżej.
7
podlega
zaskarżeniu,
na
zasadach
Komornicy
Nominacja na komornika wymaga:
−
pięcioletniego stażu pracy w charakterze kandydata na komornika;
−
przedstawienie swej kandydatury Ministrowi Sprawiedliwości na wolne
stanowisko komornicze, ogłoszone w Monitorze belgijskim w terminie jednego
miesiąca od daty publikacji;
−
załączenie wymaganych dekretem Króla dokumentów.
Ogłoszenie o wolnym stanowisku komorniczym publikowane jest najwcześniej 12
miesięcy przed wystąpieniem wakatu.
Przed przystąpieniem do nominacji, Minister sprawiedliwości występuje o wydanie
opinii, w terminie 45 dni od publikacji w Monitorze o wolnym stanowisku do:
−
prokuratora, w którego okręgu zamieszkuje kandydat, na podstawie wywiadu
co do środowiska, w którym funkcjonuje kandydat i jego przeszłości;
−
rady izby regionalnej komorników, w okręgu której kandydat na komornika
wykonuje swoje obowiązki.
W terminie 90 dni od publikacji ogłoszenia o wakacie, organy wezwane do
przedstawienia swojej opinii, przesyłają ją Ministrowi Sprawiedliwości oraz danemu
kandydatowi. Brak przedstawienia opinii w zakreślonym terminie jest traktowany jako
wydanie opinii neutralnej – ani pozytywnej ani negatywnej.
W terminie 100 dni od publikacji o wakacie i najpóźniej w terminie 15 dni od
notyfikacji opinii, kandydaci mogą przedstawić swoje uwagi co do opinii Ministrowi
Sprawiedliwości oraz organowi wydającemu opinię.
W terminie 30 dni od wskazanego w akapicie wyżej terminu, Minister Sprawiedliwości
przekazuje właściwej Komisji nominacyjnej dokumentację dotyczącą każdego
z kandydatów.
8
Komisja
nominacyjna
przesłuchuje
zgłoszonych
kandydatów
i
przedstawia
kandydatury trzech osób najbardziej nadających się na nominację, chyba że zgłosiła
się
mniejsza
liczba
kandydatów.
Klasyfikacja
przyjmuje
formę
protokołu
z uzasadnieniem, podpisanym przez przewodniczącego i sekretarza Komisji. Jeśli
dany kandydat został wybrany jako pierwszy jednogłośnie, czyni się o tym wzmiankę.
W terminie 30 dni od upływu terminu do przedstawienia przez Ministra
Sprawiedliwości kandydatur na komorników odpowiednim komisjom nominacyjnym,
przewodniczący komisji nominacyjnej przesyła listę kandydatów z protokołem
Ministrowi Sprawiedliwości z kopią do kandydatów. Król mianuje komornika spośród
przedstawionych kandydatur. Każdy z niemianowanych kandydatów, może wystąpić
o przesłanie mu kopii części protokołu, który dotyczy jego osoby i tej, która dotyczy
nominata.
Członkowie komisji nominacyjnej są zobowiązani do tajemnicy, pod rygorem
odpowiedzialności karnej.
Obszar działalności, w danym okręgu sądowym, określa dekret nominacyjny
komornika wydany przez Króla. Poza tym obszarem komornik nie może podejmować
czynności. Komornik otwiera swoje biuro w gminie wskazanej przez Ministra
Sprawiedliwości, przy czym wskazanie gminy może być, na wniosek komornika,
zmienione. W przypadku naruszenia wskazania miejsca wykonywania zawodu,
komornika uznaje się za zdymisjonowanego. Istnieją jeszcze szczególne regulacje
dotyczące właściwości terytorialnej komorników w niektórych kantonach oraz
związane z prawem morskim.
Komornik stawia się w terminie jednego miesiąca od dnia notyfikacji decyzji
o nominacji, aby publicznie złożyć przysięgę w sądzie pierwszej instancji (tribunal de
première instance) na wierność Królowi oraz posłuszeństwo wobec Konstytucji i praw
narodu belgijskiego, jak również wobec praw i obowiązków związanych z objęciem
funkcji komornika. Niezwłocznie po złożeniu przysięgi, komornik składa swój podpis
z parafą u sekretarza sądowego (greffe) a także w Krajowej Izbie Komorników. Przed
wypełnieniem tych obowiązków nie może wykonać żadnych czynności komorniczych.
9
Król określa liczbę komorników na każdy okręg sądowy w relacji do dostępności
komornika dla klientów, po uzyskaniu opinii prokuratora generalnego przy sądzie
apelacyjnym, prokuratora oraz Krajowej Izby Komorników. W tak ustalonej liczbie nie
uwzględnia się tych komorników, którzy przekroczyli wiek 70 lat. W przypadku
nadmiaru liczby komorników, ograniczenie ich liczby następuje wraz z wystąpieniem
następujących okoliczności – śmierci, dymisji, zniesienia z urzędu.
10
Kompetencje komorników
Można je podzielić na te objęte monopolem i jednocześnie ich statusem, co zwiąże
się z obowiązkiem działania w przypadku złożenia zlecenia przez wierzyciela. Do
powyższej kategorii należą:
−
wykonywanie
czynności
sądowych
(doręczenia
sądowe
wszczynające
postępowania) oraz prowadzenie egzekucji decyzji sądowych jak i innych
aktów stanowiących akty wykonawcze;
−
sporządzanie na wniosek sędziego lub zainteresowanych stwierdzenia
określonego stanu faktycznego, z wykluczeniem jakiegokolwiek ustalania
przyczyn i konsekwencji, które mogłyby z danego ustalenia wynikać, podobnie
jak ustalenia, które wynikają z podejmowanych przez komornika czynności;
ustalenia te mają charakter dokumentów urzędowych, co do okoliczności,
które komornik może stwierdzić swoimi zmysłami;
−
sporządzenie protestu dotyczącego weksla lub czeku;
−
sprzedaż ruchomości oraz statków w ramach procedury egzekucyjnej;
−
sprzedaż sądowa w trybie ugodowym ruchomości zgodnie z art. 1526bis
Kodeksu sądowego (w ramach egzekucji);
−
sprzedaż publiczna dobrowolna (monopol obejmuje także notariuszy);
−
dokonywanie określonych czynności w ramach procedury egzekucyjnej
w ramach zlecenia.
Ponadto komornicy są uprawnieni, poza monopolem określonym przez prawo, do
wykonywania czynności, które mogą także wykonywać inne podmioty i w tym
zakresie nie mają obowiązku przyjmowania zleceń. Do tych czynności należy przede
wszystkim prowadzenie windykacji na zlecenie wierzyciela przed uzyskaniem tytułu
egzekucyjnego, a ponadto: nadzorowanie loterii i konkursów prawnie dozwolonych,
sporządzenie dla celów podatkowych stwierdzenia nieściągalności wierzytelności,
przeprowadzenie badania wypłacalności oraz sporządzanie raportów o majątku,
przedstawianie
opinii
prawnych
dotyczących
praw
i
obowiązków
oraz
odpowiedzialności związanych z czynnościami w których uczestniczą komornicy,
11
wykonywanie
czynności
wykonywanie
czynności
likwidatora,
wykonywanie
zabezpieczających
w
czynności
depozytariusza,
postępowaniu
naprawczym
dotyczącym małych przedsiębiorstw (ustawa z 31 stycznia 2009 roku o ciągłości
przedsiębiorstw),
wykonywanie
czynności
kuratora
wakujących
spadków,
prowadzenie wyceny ruchomości i pomoc dla kuratorów w zakresie sporządzania
inwentarza i przeprowadzenia upadłości, występowanie w charakterze mediatora w
postępowaniu
upadłościowym
osoby
fizycznej
nieprowadzącej
działalności
gospodarczej, występowanie jako zwykły mediatora w zakresie dobrowolnego
spłacania długów, potwierdzanie zgodności kopii i tłumaczeń z oryginałem,
sporządzanie wyciągów z aktów należących do ich wyłącznej właściwości.
Należy zaznaczyć, że przedstawiona wyżej lista czynności została umieszczona
w nowym brzmieniu statutu komorników, ujętym w Kodeksie sądowym, stanowiąc
w istocie kodyfikację dotychczasowej wypracowanej praktyki rozumienia zasad
funkcjonowania zawodu komornika w oparciu o normy sprzed nowelizacji.
Zgodnie z art. 519 § 3 Kodeksu sądowego komornik ma obowiązek udzielania
informacji tak wobec swego zleceniodawcy jak i wobec dłużnika. W przypadku ryzyka
niewypłacalności dłużnika, ma obowiązek poinformować o tym wierzyciela tak, by ten
mógł właściwie ocenić zasadność przystąpienia do egzekucji. Z drugiej strony, ma on
także obowiązek poinformować dłużnika o możliwościach jakie daje przystąpienie do
procedury upadłościowej osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
Podobnie komornik ma obowiązek poinformowania podejmującego określone
czynności o związanych z nimi kosztami.
Poza wskazanymi czynnościami, ustawa wyraźnie zakazuje komornikowi jak
i kandydatowi na komornika osobiście lub za pośrednictwem innej osoby
prowadzenia innej działalności, poza prowadzeniem działalności naukowej.
Dokumenty
sporządzone
przez
komornika,
zgodnie
z
przyznanymi
mu
kompetencjami mają moc dokumentów urzędowych, chyba że zostaną podważone
w przewidzianej do tego procedurze (action en faux civil – art. 895 B.k.s.).
Koszty czynności komornika, które okazały się nieważne lub zbędne, pokrywane są
przez komornika. Ponadto, komornik ponosi odpowiedzialność za powstałą szkodę
12
związaną
z
prowadzonymi
przez
niego
czynnościami
(art.
866
B.k.s.
–
odpowiedzialność przewidziana dla każdego z funkcjonariuszy ministerialnych) –
przykłady czynności, których koszty obciążają komornika: koszty związane
z weryfikacją w centralnym rejestrze egzekucji, w sytuacji gdy egzekucja nie była
prowadzona; koszty egzekucji w sytuacji gdy komornik mógł, przy dochowaniu
zwykłej
staranności,
dowiedzieć
się
o
nieistnieniu
szans
na
odzyskanie
wierzytelności, przystąpienie do egzekucji wobec osoby trzeciej, bez wcześniejszego
upoważnienia, utrzymywanie zajęcia mimo dostarczenia oczywistego dowodu przez
osobę trzecią, że jest ona właścicielem.
Przyjmuje się, że komornik powinien szczegółowo i niezwłocznie poinformować
zleceniodawcę o stwierdzeniu ograniczonych szans na skuteczną egzekucję. Jednak
prowadzenie egzekucji na podstawie tytułu, który może podlegać zmianie, odbywa
się na ryzyko wierzyciela zlecającego. Nie można zapominać, że prowadzenie
egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego jest obowiązkiem komornika, do
którego powinien przystąpić z należytą starannością. Ewentualna odmowa może
wynikać np. z faktu, że sam tytuł wykonawczy może być podważony.
Ograniczeniem o naturze obiektywnej jest niemożność działania komornika poza
swoim okręgiem (art. 516 B.k.s.). Ograniczenie czasowe to niemożność działania
w dni wolne oraz w święta państwowe oraz w godzinach od 9 wieczorem do 6 rano,
nawet jeśli chodzi o miejsca publiczne. To ostatnie ograniczenie nie odnosi się do
sprzedaży ruchomości, którą dokonuje się w trybie publicznym.
Sędzia egzekucyjny może jednak w wyjątkowym trybie zezwolić na dokonywanie
czynności egzekucyjnych w okresie zakazanym, jeśli wnioskodawca wykaże
„absolutną konieczność” podjęcia wnioskowanych czynności. Zezwolenie to
wydawane jest w procedurze nieprocesowej (sur requete unilaterale).
Komornik, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, może działać w sposób
wybrany przez siebie, dla przeprowadzenia skutecznej egzekucji, chyba że
pełnomocnictwo zawiera wyraźne ograniczenia co do sposobu jej prowadzenia.
W zakresie wykonywanych czynności, komornik jest traktowany tak jak osoba
wykonująca czynności z zakresu władztwa publicznego, stąd zniewaga lub czynny
13
opór wiążą się z surowymi karami. W takim przypadku komornik zobligowany jest do
sporządzenia protokołu, o czym niezwłocznie powinien zawiadomić prokuratora,
przekazując także sporządzony protokół.
14
Taryfy i księgowość
Zgodnie z art. 522 Kodeksu sądowego, Król określa taryfikator wszystkich aktów
i czynności objętych urzędowym charakterem zawodu komornika. W przypadku
nieobjęcia danych czynności taryfikatorem, Krajowa Izba Komorników może nałożyć
minimalne stawki.
Komornicy są zobowiązani do wskazania na oryginale jak również na każdej kopii
sporządzanego przez siebie aktu naliczone wynagrodzenie wraz ze wskazaniem
wszystkich elementów składowych całkowitego wynagrodzenia.
Komornicy mają obowiązek prowadzić księgowość według zasad określonym w akcie
wykonawczym ustalonym przez Króla. Jeżeli biuro komornika prowadzone jest
w formie stowarzyszenia lub spółki, prowadzi się tylko jedną księgowość.
Każdy komornik musi wprowadzić rozdzielenie między funduszami własnymi
a funduszami osób trzecich. W związku z powyższym wszelkie środki otrzymywane
w związku z wykonywaniem funkcji komornika na rzecz klientów lub osób trzecich
muszą wpływać na jedno lub kilka rachunków otwartych na ich imię (lub osoby
prawnej, w ramach której wykonują czynności) z zaznaczeniem, że chodzi
o rachunek komornika. Rachunki te są otwierane zgodnie z zasadami ustalonymi
przez Krajową Izbę Komorników. Wpłaty klientów i osób trzecich na rzecz komornika
dokonywane są wyłącznie poprzez rachunek komornika. Rachunki prowadzone
przez komornika mogą stanowić albo rachunki osób trzecich albo rachunki
zindywidualizowane. Te pierwsze, to rachunek wspólny, na który są przyjmowane
i zarządzane środki, które mają być przekazane dla klientów lub osób trzecich.
Rachunki zindywidualizowane są otwierane dla danej sprawy lub danego klienta.
Rachunki komornika mogą być otwarte tylko w instytucjach akredytowanych przez
Narodowy Bank Belgii stosownie do właściwej ustawy i muszą odpowiadać
następującym warunkom:
−
rachunki te nigdy nie mogą wykazywać debetu;
−
na żaden z tych rachunków nie może być udzielony kredyt, rachunki te nigdy
nie mogą stanowić zabezpieczenia długu;
15
−
niemożliwe jest potrącenie; połączenie tych rachunków z innymi rachunkami
w danym banku jest wykluczone; nie jest możliwa żadna umowa nettingu.
Krajowa Izba Komorników może ustanowić dodatkowe zasady zarządzania
środkami klienta i osób trzecich.
Komornik ma obowiązek w najkrótszym możliwym terminie przekazać zgromadzone
środki, zgodnie z regulacją Krajowej Izby Komorników i, najpóźniej w terminie
2 miesięcy od ich otrzymania, przelewa je na rachunki zindywidualizowane.
Obowiązek ten nie powstaje jeśli całość otrzymanych środków na rzecz jednej osoby,
albo w zakresie jednej operacji, albo w zakresie jednej sprawy nie przekracza 2500
EUR. Król, aktem wykonawczym, może zmienić wysokość tej kwoty, co dwa lata,
stosownie do zmieniającej się sytuacji ekonomicznej.
Krajowa Izby Komorników ma obowiązek stworzenia i zorganizowania systemu
kontroli, pozwalającego ustalić kto, kogo, kiedy i jak kontroluje w zakresie
prowadzenia rachunków na rzecz klientów i osób trzecich, wraz z ustaleniem sankcji
i możliwych środków, które należy podjąć w przypadku naruszeń tych reguł,
niezależnie od innych zasad kontroli.
Komornik przekazuje całość środków do Kasy Depozytowej, w przypadku gdy nie
zostały podjęte przez uprawnionego w okresie dwóch lat od zamknięcia sprawy.
Termin ten ulega zawieszeniu w okresie prowadzenia spraw sądowych. Podobne
rozwiązania są przewidziane dla tytułów i praw na okaziciela.
Nowy statut komorników przewiduje także szczegółowe regulacje w przypadku
śmierci komornika lub dymisji bez wcześniejszej notyfikacji (art. 523 – 525 Kodeksu
sądowego).
W art. 526 Kodeksu sądowego przewidziano instytucję zastępstwa komornika
w przypadku:
−
siły wyższej;
−
urlopu, na maksymalny okres 60 dni w roku;
−
dodatkowych szkoleń i organizacji biura.
16
Zastępstwo rocznie nie może przekroczyć 180 dni, chyba że chodzi o przypadek siły
wyższej.
Zastępca komornika musi być na liście kandydatów na komornika i jest mianowany
przez prokuratora. Ustawa wskazuje przy tym, że z dniem objęcia urzędu, zastępca
podlega dokładnie takim samym regułom jak zastępowany komornik. Pod rygorem
kar dyscyplinarnych, zastępowany komornik w okresie zastępstwa, nie może
podejmować czynności komorniczych. Z kolei zastępca komornika, który dokona
czynności po upływie zastępstwa, ponosi odpowiedzialność karną. Należy jednak
podkreślić, ze naruszenia te nie powodują nieważności czynności komorniczej.
17
Postępowanie dyscyplinarne
Kary dyscyplinarne
Każdy komornik oraz kandydat na komornika, który przez swe zachowanie narusza
dobre imię zawodu komornika lub który nie wykonuje właściwie swych obowiązków,
może podlegać następującym karom dyscyplinarnym:
−
upomnienie;
−
nagana;
−
grzywna dyscyplinarna od 250 do 5000 EUR, która jest wpłacana do skarbu
państwa;
−
wyłączenie ze zgromadzenia generalnego i rady Izby Okręgowej oraz ze
zgromadzenia generalnego i komitetu zarządzającego Izby Krajowej, z komisji
dyscyplinarnej, komisji nominacyjnej na okres maksymalnie 5 lat, przy
pierwszym orzeczeniu i 10 lat, w przypadku ponownej kary.
Prezes Sądu Pierwszej Instancji okręgu sądowego, w którym zainteresowany
sprawuje lub sprawował funkcje komornika, stwierdza wykonalność orzeczenia
dyscyplinarnego zawierającego orzeczenie kary grzywny na wniosek komisji
dyscyplinarnej,
reprezentowanej
przez
swojego
przewodniczącego.
Grzywna
dyscyplinarna może zostać orzeczona obok innej kary.
W odniesieniu do kandydatów na komorników można orzec zakaz wykonywania
zastępstwa innego komornika na okres maksymalny 6 miesięcy, za pierwszym razem
i 12 miesięcy przy kolejnym orzeczeniu kary.
Wskazane wyżej kary określone są przez ustawodawcę jako kary zwykłe.
Ponadto wyróżnia się wyższe kary dyscyplinarne, do których należą:
•
W odniesieniu do komorników i kandydatów na komorników:
- kara grzywny dyscyplinarnej w granicach ponad 5000 EUR do 25 000 EUR;
- zawieszenie;
18
- zniesienie z urzędu.
•
W odniesieniu do kandydatów na komornika – zakaz wykonywania zastępstwa
komornika na okres ponad 12 miesięcy aż do stałego zakazu.
Kara grzywny także w przypadku poważnych kar dyscyplinarnych może być
orzeczona obok pozostałych kar.
Procedura dyscyplinarna przed komisją dyscyplinarną
We właściwości każdego sądu apelacyjnego ustanawia się komisje dyscyplinarne,
które prowadzą postępowania przeciwko komornikom i kandydatom na komorników
z ich okręgu. Każda komisja dyscyplinarna składa się z czterech członków –
sędziego,
który
jej
przewodniczy,
dwóch
komorników
i
jednego
członka
zewnętrznego, który posiada odpowiednie doświadczenie zawodowe.
Pierwszy prezes sądu apelacyjnego wyznacza każdego roku jednego sędziego
spośród sędziów sądów i trybunałów, którą to kandydaturę niezwłocznie przedstawia
Ministrowi Sprawiedliwości. Krajowa Izba Komorników wybiera dla każdej z komisji
dyscyplinarnych grupę co najmniej 10 komorników na okres 4 lat. Mogą oni być
ponownie wybrani i muszą pochodzić z co najmniej 3 okręgów. Lista ta jest
przekazywana w terminie 15 dni Ministrowi Sprawiedliwości. Król z kolei określa listę
co najmniej 3 członków zewnętrznych dla każdej z komisji dyscyplinarnych. Aktem
wykonawczym Król określa wymagania jakie muszą spełniać członkowie zewnętrzni.
Lista komorników oraz członków zewnętrznych, którzy mają wchodzić do komisji
dyscyplinarnych, podlega publikacji w Monitorze belgijskim.
Dla każdej sprawy dyscyplinarnej, przewodniczący komisji określa jej skład,
dokonując wyboru ze wspominanej listy komorników i członków zewnętrznych.
Ponadto, wyznacza spośród komorników sekretarza, który
nie uczestniczy
w głosowaniach oraz nie podlega odwołaniu. Przy powoływaniu składy komisji do
danej sprawy, przewodniczący ma obowiązek czuwania, aby powołani komornicy nie
mieli swych biur w okręgu sądowym, w którym komornik lub kandydat na komornika
19
wykonywał swoje obowiązki. Królewskim aktem wykonawczym określa się
wynagrodzenia członków komisji.
Procedura dyscyplinarna jest inicjowana przed komitetem zarządzającym Izby
Krajowej komorników, która wstępnie bada sprawę na wniosek sprawozdawcy,
z urzędu albo na skutek skargi. Postępowanie może także zainicjować pisemny
wniosek prokuratury lub sprawozdawcy Okręgowej Izby Komorników.
Komornik, którego dotyczy sprawa, jest o tym informowany przez sprawozdawcę
Krajowej Izby Komorników, w miesiącu, który następuje po powzięciu informacji
o przewinieniu. W zawiadomieniu opisuje się okoliczności stanowiące przedmiot
postępowania oraz informuje się zainteresowanego komornika o miejscu i godzinach,
w których może on zapoznać się z aktami sprawy. Sam zainteresowany może
przedstawić swoje uwagi ustnie lub na piśmie, a także może zażądać wysłuchania.
Sprawozdawca może dążyć do pojednania stron. Gromadzi dokumentację sprawy
i przygotowuje raport.
W przypadku, gdy komitet zarządzający Izby Krajowej uzna, że okoliczności sprawy
dają podstawy do podjęcia właściwej procedury dyscyplinarnej, przekazuje ją
właściwej komisji dyscyplinarnej. W przeciwnym przypadku, przygotowuje pisemne
uzasadnienie, które jest przekazywane zainteresowanemu komornikowi oraz
odpowiednio podmiotom, które wniosły skargę.
Skarżącym przysługuje możliwość wystąpienia do sprawozdawcy o przekazanie
sprawy do komisji dyscyplinarnej w terminie 15 dni od wysłania zawiadomienia
o zakończeniu wstępnej procedury dyscyplinarnej.
Sekretarz komisji dyscyplinarnej wzywa komornika do stawienia się na jej
posiedzeniu. Wezwanie zawiera określenie stawianego zarzutu, miejsca i godzin,
w których będzie można zapoznać się z dokumentacją sprawy oraz skład komisji
dyscyplinarnej. Kopia zawiadomienia przekazywana jest do właściwego prokuratora,
ewentualnie do składającego skargę oraz do sprawozdawcy Krajowej Izby
Komorników.
Zainteresowany komornik może wystąpić w sprawie z udziałem adwokata albo
innego komornika. Tak prokurator jak i zainteresowany komornik może zgłaszać
20
dowody, w tym dowód z przesłuchania świadków, w terminie 15 dni od wezwania.
Komisja dyscyplinarna może wezwać członków Izby, którzy są stronami w sprawie
oraz zainteresowane osoby trzecie. Każda z tych osób może stawić się z adwokatem
albo komornikiem. Możliwe jest także wezwanie sprawozdawcy, członka rady danego
okręgu oraz komorników, których dotyczy przedmiotowa sprawa.
Komornikowi objętemu zarzutami przysługuje prawo do żądania usunięcia ze składu
komisji osób, które podlegałyby wyłączeniu ze składu sędziowskiego w postępowaniu
cywilnym. Wniosek ten należy złożyć w terminie 8 dni od otrzymania wezwania.
W terminie 15 dni od trzymania pisma, komisja dyscyplinarna, z wyłączeniem
członków objętych wnioskiem, podejmuje decyzje co do wyłączenia. Decyzja ta jest
doręczana w terminie 15 dni od jej podjęcia i nie podlega zaskarżeniu.
Posiedzenie przeznaczone na przeprowadzenie dowodów powinno być wyznaczone
w terminie nie krótszym od 15 dni po dacie wyznaczonej dla zainteresowanego
komornika do stawienia się przed komisją dyscyplinarną. W przypadku wniesienia
wniosków o wyłączenie członków komisji, termin ten jest wydłużany do 30 dni.
Komisja dyscyplinarna rozpoznaje sprawę jawnie. Zainteresowany komornik może
jednak wnieść o rozpoznanie sprawy przy drzwiach zamkniętych. Komisja powinna
co do zasady przychylić się ku temu wnioskowi, chyba że w ogólnym interesie byłoby
rozpoznanie sprawy w sposób jawny. Poza tym możliwe jest rozpoznanie sprawy
przy drzwiach zamkniętych, gdy wynika to z ogólnie przyjętych podstaw wyłączenia
jawności postępowania (porządek publiczny, moralność, ochrona prywatności osób
nieletnich, możliwość naruszania dobrego funkcjonowania sądownictwa).
Ustawa jednoznacznie przewiduje, że składający skargę lub jego adwokat oraz
prokurator są wysłuchiwani, jeśli tego zażądają. Zainteresowany komornik ma prawo
osobiście lub za pośrednictwem swego adwokata lub innego komornika przedstawić
swoje środki obrony. Wezwany świadek może być przesłuchiwany tak przez komisję
jak i przez zainteresowanego komornika.
W przypadku, gdyby komisja dyscyplinarna doszła do wniosku, że okoliczności
sprawy wskazują na możliwość wykonania przez komornika lub kandydata na
komornika czynności pociągających za sobą powstanie zbędnych kosztów, sekretarz
21
komisji dyscyplinarnej składa akta sprawy w sekretariacie sędziego egzekucyjnego
(juge de saisie). Sekretarz sądowy wyznacza posiedzenie, po wysłuchaniu
zainteresowanego
komornika,
składającego
skargę
oraz
ewentualnie
inne
zainteresowane osoby.
Komisja dyscyplinarna podejmuje decyzję w tajnym głosowaniu, bezwzględną
większością głosów. Może orzec kary określane jako kary podstawowe (upomnienie,
nagana, grzywna od 250 do 5000 EUR, wyłączenie ze zgromadzenia generalnego).
Ogłoszenie decyzji jest jawne i następuje w miesiącu zamknięcia postępowania.
Decyzja jest uzasadniana, umieszczana w przeznaczonym do tego rejestrze
i podpisywana przez członków komisji na posiedzeniu, na którym decyzja ta jest
ogłaszana.
W okresie 15 dni od ogłoszenia decyzji jest ona doręczana skarżącemu,
zainteresowanemu komornikowi i prokuratorowi. Wraz z doręczeniem, poucza się
zainteresowanego komornika o możliwości wniesienia apelacji.
Kopię decyzji przekazuje się sprawozdawcy Krajowej Izby Komorników, który
przedstawił sprawę komisji dyscyplinarnej, a także syndykowi (organ samorządu
komorników) Okręgowej Izby Komorników, do której należy zainteresowany
komornik.
Apelacja od decyzji komisji dyscyplinarnej składana jest w terminie 1 miesiąca od
notyfikacji do Sądu I instancji (Tribunal de I Instance) właściwego dla miejsca
zamieszkania zainteresowanego komornika. Prawo zaskarżenia decyzji komisji
dyscyplinarnej
przysługuje,
poza
zainteresowanym
komornikiem
także
sprawozdawcy Krajowej Izby Komorników oraz prokuratorowi. Ma ona efekt
zawieszający.
Sąd orzeka w tej sprawie jako ostatnia instancja, od której nie przysługuje odwołanie.
Może
orzec
jedynie
kary
podstawowe
(wspomniane
zainteresowanego komornika od odpowiedzialności.
22
wyżej)
albo
uwolnić
Podstępowanie dyscyplinarne przed sądem
Prokurator albo komisja dyscyplinarna mogą skierować sprawę dotyczącą komornika
do Sądu I instancji, jeśli w ich ocenie skarga uzasadnia zastosowanie jednej
z wyższych kar dyscyplinarnych, chyba że co do danego stanu faktycznego już
orzeczono podstawową karę dyscyplinarną.
Wezwanie komornika do udziału w przedmiotowej procedurze kończy sprawę przed
komisją dyscyplinarną.
Sądem właściwym do rozpoznania sprawy dyscyplinarnej jest sąd miejsca
zamieszkania zainteresowanego komornika albo sąd miejsca, w którym prowadzi lub
prowadził swoją działalność zawodową.
Sąd może orzec wszystkie wspomniane wyżej kary dyscyplinarne – tak podstawowe
jak i wyższe kary dyscyplinarne. Orzeczenie sądu podlega apelacji, kierowanej do
sądu apelacyjnego (cour d’appel), która ma efekt zawieszający, za wyjątkiem
orzeczenia kary zawieszenia wykonywania czynności zawodowych.
W przypadku naruszenia kary zawieszenia wykonywania czynności zawodowych,
zainteresowany komornik podlega odpowiedzialności karnej. W czasie trwania
zawieszania zainteresowany komornik nie może uczestniczyć w zgromadzeniach izb
komorniczych oraz nie może być wybrany do rady komorników.
Ustawa jednoznacznie wskazuje, że po prawomocnym zniesieniu komornika
z urzędu musi on zaprzestać wykonywania zawodu, pod rygorem odpowiedzialności
odszkodowawczej i innej, przewidzianej w przepisach dotyczących funkcjonariuszy
zniesionych z urzędu.
Ponadto, ustawa przewiduje szczególny przypadek naruszenia zasad wykonywania
zawodu komornika, to jest przysądzania własności w ramach postępowania
egzekucyjnego na swoją rzecz lub na rzecz swojej spółki, bezpośrednio lub
pośrednio, w zakresie powierzonej mu sprzedaży ruchomości. Naruszenie tego
zakazu pociąga za sobą karę 3 – miesięcznego zawieszenia za każdy tak nabyty
przedmiot oraz karę grzywny w wysokości 250 EUR, niezależnie od możliwości
pociągnięcia do odpowiedzialności karnej. Kara grzywny nie może przy tym
23
przekroczyć 25 000 EUR. Ponowne naruszenie tej normy zawsze pociąga za sobą
zniesienie z urzędu. Królewskim aktem wykonawczym możliwa jest zmiana
wysokości stawki grzywny.
Prewencyjne zawieszenie w wykonywaniu czynności komorniczych
W przypadku, gdy zainteresowany komornik jest objęty postępowaniem karnym albo
procedurą dyscyplinarną przed sądem (to jest może być objęty wyższymi karami
dyscyplinarnymi), prokurator albo przewodniczący komisji dyscyplinarnej może
wystąpić do sądu w trybie postępowania zabezpieczającego o zawieszenie
komornika w wykonywaniu czynności komorniczych. W przypadku wniosku
złożonego przez prokuratora, sąd występuje o opinię komisji dyscyplinarnej. Jeśli
wniosek złożyła komisja dyscyplinarna, o fakcie tym sąd informuje prokuratora.
Warunkiem orzeczenia zawieszenia jest istnienie poważanego prawdopodobieństwa
co do prawdziwości stawianych zarzutów oraz oczywiste niebezpieczeństwo, że
dalsze wykonywanie czynności przez zainteresowanego będzie poważanie naruszało
interesy osób trzecich lub będzie stanowiło poważne naruszenie dobrego imienia
zawodu komornika. Zawieszenie orzeka się maksymalnie na czas trwania
postępowania. Orzeczenie jest natychmiast wykonalne i nie podlega zawieszeniu na
czas zaskarżenia.
Możliwe jest także orzeczenie zawieszenia w wykonywaniu zawodu komornika
w przypadku złożenia skarg wskazujących na oczywiste niebezpieczeństwo
poważnego naruszenia praw osób trzecich lub na istotne ryzyko naruszenia dobrego
imienia zawodu komornika. Orzeczenie nie może obowiązywać dłużej niż jeden
miesiąc i jest natychmiast wykonalne.
Zawieszenie może być zniesione przez prezesa sądu na wniosek zainteresowanego,
prokuratora lub komisji dyscyplinarnej.
24
Organizacja samorządu komorników
W każdym okręgu działa Izba Komornicza, w siedzibie danego okręgu sądowego.
W jej skład wchodzą komornicy z danego okręgu oraz kandydaci na komorników,
którzy wykonują swoje czynności głównie w danym okręgu. Izba posiada osobowość
prawną. Ustawa przewiduje także jeden przypadek wspólnej Izby dla dwóch okręgów
(Verviers i Eupen).
Okręgowa Izba Komornicza działa poprzez radę, której skład zależy od liczby
komorników w danym okręgu: 9 – w okręgach w których działa ponad 50
komorników; 7 – dla okręgów z liczbą komorników od 30 do 50; 5 – z liczbą
komorników ponad 10 i mniej niż 30; 4 – z liczbą komorników od 5 do 10;
przewidziano także, że w przypadku mniejszej liczby komorników – rada liczy o jedną
osobę mniej niż liczba komorników w danym okręgu.
Zgromadzenie ogólne komorników danego okręgu ma następujące zadania:
wybór rady, określenie budżetu na każdy rok i zatwierdzenie sprawozdania
rady; określenie składki dla członków Izby, sporządzenie regulaminu
wewnętrznego oraz uchwalenie zasad wykonywania zawodu, które muszą być
przestrzegana przez członków Izby z tym zastrzeżeniem, że nie mogą one
wkraczać w kompetencję Krajowej Izby Komorników.
Uchwały podejmowane są bezwzględną większością głosów osób obecnych.
W odniesieniu do rady Izby Okręgowej, jej skład jest wybierany corocznie, na
zgromadzeniu komorników okręgu zwołanym i prowadzonym przez syndyka.
Rada składa się z syndyka, sprawozdawcy, skarbnika, sekretarza i zwykłych
członków rady. Tylko zwykli członkowie rady mogą być kandydatami na komorników.
Liczba kandydatów na komorników w radzie nie może być większa od liczby
komorników w radzie. Ponadto w radzie musi być co najmniej jedna osoba, będąca
kandydatem na komornika. Funkcje skarbnika i sekretarza mogą być łączone
w radzie składającej się z mniejszej liczby członków od 4.
25
Wybór członków rady następuje w głosowaniu tajnym, corocznie, w czerwcu.
Najpierw wybiera się członków rady, a następnie dokonuje się rozdziału
powierzanych funkcji. Wyborów dokonuje się bezwzględną większością głosów.
W przypadku niemożności wyboru na daną funkcję z powodu niewystarczającej
większości, przystępuje się do głosowania spośród dwóch osób z największą liczbą
głosów.
W
przypadku
równości
głosów,
decyduje
starszeństwo
służbowe.
Członkowie rady obejmują swe funkcje z dniem 1 września każdego roku.
Członkowie rady mogą być ponownie wybierani, z tym że nie mogą być członkami
rady dłużej niż kolejne trzy lata. Rada zbiera się co najmniej raz w miesiącu, na
zarządzenie syndyka.
Zgromadzenie nadzwyczajne jest zwoływane przez syndyka, jeśli uzna to za
właściwe, na uzasadniony wniosek dwóch członków rady, na wniosek prezesa Sądu I
instancji lub na wniosek prokuratora.
Rada Izby Okręgowej ma obowiązek:
1) czuwać
nad
utrzymaniem
porządku
i
dyscypliny
wśród
komorników
i kandydatów na komorników wykonujących zastępstwo komornika, jak
również
czuwać
nad
należytym
wykonywaniem
ustaw,
dekretów
i rozporządzeń ich dotyczących;
2) zapobiegać i dążyć do ugodowego załatwienia konfliktów, które mogą powstać
między komornikami i kandydatami na komorników wykonujących zastępstwo
komornika w zakresie ich praw, wypełnianych zadań i obowiązków;
3) zapobiegać i, na ile to jest możliwe, załatwiać polubownie wszystkie skargi
i reklamacje osób trzecich przeciw członkom izby, związane z wykonywaniem
obowiązków zawodowych;
4) badać składane skargi i je kierować, w uzasadnionych przypadkach, za
pośrednictwem sprawozdawcy do Krajowej Izby Komorników;
5) zapewnić
kontrolę
właściwego
stosowania
taryfikatorów,
księgowości,
zindywidualizowanych rachunków biura komorniczego oraz przelewów na
rzecz osób trzecich;
26
6) kontrolować, równolegle z Krajową Izbą Komorników, zasady wykonywania
zastępstwa komornika przez członków danej Izby;
7) wydawać opinię w przedmiocie spraw wynikających z kwestionowania
wynagrodzenia i kosztów komornika;
8) określić
listę
komorników
zobowiązanych
do
dokonywania
doręczeń
w sprawach karnych;
9) wydawać opinie, w przypadku wniosku sądu, prokuratora;
10) egzekwować składki od członków Izby;
11) zarządzać funduszami Izby, w tym ich przeznaczaniem na pomoc socjalną dla
członków rady, w tym honorowych i ich rodzin, za zgodą Izby;
12) prowadzić i kontrolować salę sprzedaży wraz z określeniem, kiedy istnieje
obowiązek jej użycia;
13) wykonywać uchwały zgromadzenia Izby Okręgowej;
14)reprezentować Izbę we wszystkich sprawach, które dotyczą wspólnych praw
i interesów członków Izby, w relacji do władz publicznych i sądowych,
w sprawach z zakresu prawa publicznego i prywatnego.
Ponadto Rada ma obowiązek prowadzenia, także w formie elektronicznej,
aktualnego zestawienia wszystkich członków Izby. Dotyczy to także Krajowej
Izby, która powinna być niezwłocznie informowana przez Izbę Okręgową
o zmianach w zestawieniu. Krajowa Izby Komorników informuje Ministra
Sprawiedliwości o zmianach w zestawieniu w terminie 15 dni.
Obowiązki członków rady Izby
Syndyk kieruje pracami rady, przedstawia tematy podlegające jej obradom, ustala
wynik głosowania i podaje jego rezultat. Kieruje wszystkimi działaniami rady,
stosowanie
do
podjętych
uchwał.
Jest
jedyną
osobą
uprawnioną
do
reprezentowania Izby i rady w relacjach z prezesami sądów, prokuratorem
generalnym i prokuratorem, chyba że upoważniono sprawozdawcę, w związku
z niemożnością wykonywania swych obowiązków przez syndyka.
27
Do zadań sprawozdawcy należy analiza skarg, przeprowadzenie postępowań
związanych ze skargami, może wysłuchać strony oraz sporządza raport dla rady.
Może z urzędu przekazać Krajowej Izbie Komorników sprawę, która może dawać
podstawę
do
nałożenia
kary
dyscyplinarnej.
Nadto
zastępuje
syndyka
w przypadku niemożności wykonywania przez niego swych obowiązków.
Sprawozdawca może być zastąpiony przez swego zastępcę, który jest corocznie
wybierany przez zgromadzenie generalne Okręgowej Izby Komorników. Zastępca
sprawozdawcy nie może być członkiem rady.
Sekretarz rady sporządza protokoły z obrad rady, które umieszcza się w rejestrze,
oznakowane, parafowane przez syndyka i podpisane przez
wszystkich
uczestniczących w obradach rady. Sekretarz jest depozytariuszem archiwum,
z którego wydaje wyciągi.
Rada nie może podjąć decyzji ani wydać opinii co do jakiejkolwiek sprawy, jeśli
wcześniej nie wypowiedział się w tej sprawie sprawozdawca. Rada może
podejmować uchwały tylko wtedy, gdy co najmniej 2/3 jej składu jest obecna.
Uchwały podejmuje się bezwzględną większością głosów. W przypadku równego
rozłożenia głosów, przeważa głos syndyka.
Na żądanie prokuratora generalnego albo prokuratora, rada obowiązana jest
przedstawić protokoły ze swych obrad oraz wszystkie inne dokumenty złożone
w jej archiwum.
Szczególną kompetencją rady Izby okręgowej jest możliwość wydania nakazu
zapłaty wobec członka Izby, który zalega ze składkami. Nakaz zapłaty musi być
podpisany przez skarbnika rady i jeśli ma być egzekwowany w drodze egzekucji,
moc wykonawczą nadaje mu prezes sądu I instancji na wniosek rady. Odwołanie
co do nadania klauzuli wykonalności może zostać złożone w terminie 1 miesiąca
od notyfikacji nadania klauzuli.
28
Krajowa Izba Komorników
Krajowa Izba Komorników jest instytucją prawa publicznego, posiadającą
osobowość prawną. Jej siedzibą jest Bruksela. Składa się z wszystkich
komorników i kandydatów na komorników z terenu Belgii.
Organami Krajowej Izby Komorników są – zgromadzenie generalne oraz komitet
zarządzający.
Zgromadzenie generalne składa się z przedstawicieli Izb okręgowych, lub, pod ich
nieobecność, ich zastępców.
Każda z Izb okręgowych wybiera reprezentantów na zgromadzenie generalne
Krajowej Izby Komorników w liczbie od 1 do 5 członków, przy czym na każdą
rozpoczętą dziesiątkę komorników przypada jeden reprezentant. Ponadto wybiera
się jako reprezentanta jednego kandydata na komornika o co najmniej 5-letnim
stażu.
Na tych samych zasadach wybiera się zastępcę dla każdego z wybranych
reprezentantów.
Mandat reprezentanta trwa 3 lata i może być raz przedłużony.
Decyzje podejmuje się bezwzględną większością głosów.
Zgromadzenie generalne Krajowej Izby Komorników wybiera ze swego grona
komitet zarządzający na który składają się:
przewodniczący,
dwóch
zastępców
przewodniczącego,
sekretarz,
dodatkowy sekretarz, sprawozdawca i dodatkowy sprawozdawca, skarbnik
i dodatkowy skarbnik. Osoby te wybiera się na okres dwóch lat,
z możliwością reelekcji, przy czym członkowie rady nie mogą w niej
zasiadać nieprzerwanie dłużej niż 6 lat. Wyboru na poszczególne funkcje
dokonuje się w sposób bezpośredni.
Komitet zarządzający zwołuje co 6 miesięcy zgromadzenie generalne Krajowej
Izby Komorników. Zgromadzenia nadzwyczajne są zwoływane, gdy komitet
29
zarządzający tak postanowi oraz gdy 1/5 członków zgromadzenia wystąpi o to
w drodze pisemnego wniosku obejmującego tematy do rozpoznania.
W terminie 10 dni od odbycia zgromadzenia przesyła się członkom zgromadzenia
protokół z obrad. Zapadłe uchwały obowiązują po upływie 10 dni od wysłania
protokołu (10 dni liczy się jako dni robocze).
Do zadań komitetu zarządzającego należy:
1) czuwanie nad jednolitością dyscypliny i deontologii wśród członków Krajowej
Izby i nad przestrzeganiem ustaw i wynikających z nich aktów wykonawczych;
2) podejmowanie wszystkich niezbędnych środków aby zapewnić wykonanie
obowiązków wynikających z odpowiedzialności zawodowej komorników, w
granicach i na warunkach określanych przez Krajową Izbę Komorników;
3) doręczanie dziennika stażu;
4) organizowanie
kształcenia
ustawicznego
komorników,
kandydatów
na
komorników, stażystów oraz współpracowników komorników. Królewskim
aktem wykonawczym określa się liczbę godzin kształcenia ustawicznego,
właściwą dla wykonywania zawodu komornika;
5) zabezpieczenie, równolegle z radą Izb okręgowych, kontroli właściwego
stosowania taryf, księgowości, rachunków zindywidualizowanych i przelewu
środków na rzecz osób trzecich;
6) wydawanie opinii we wszystkich sprawach dotyczących wykonywania zawodu
komornika;
7) reprezentowanie, w zakresie swych kompetencji, wszystkich członków
Krajowej Izby Komorników wobec władz i instytucji;
8) występowanie w sprawach sądowych po stronie wszczynającej lub pozwanej
związanych z interesem ogółu komorników;
9) zarządzanie infrastrukturą Krajowej Izby, jej sekretariatem, komisjami
nominacyjnymi i dyscypliny;
10) prowadzenie listy elektronicznej komorników i kandydatów na komorników;
30
11) zapobieganie, i jeśli to możliwe doprowadzanie do polubownego załatwienia
skarg i reklamacji dotyczących członków Krajowej Izby,
związanych
z prowadzeniem działalności zawodowej;
12) weryfikowanie przesłanych skarg i, w uzasadnionych przypadkach, ich
przekazywanie do komisji dyscyplinarnej;
13)prowadzenie elektronicznej listy komorników i ich zastępców. Królewskim
aktem wykonawczym określa się szczegóły funkcjonowania tego rejestru.
Zgromadzenie generalne Krajowej Izby Komorników ma obowiązek:
−
ustalić generalne reguły deontologiczne zawodu komornika;
−
zatwierdzać sprawozdania roczne komitetu zarządzającego oraz budżet;
−
zatwierdzić regulamin działania komitetu zarządzającego;
−
ustalić zasady działania oraz zorganizować system kontroli dotyczący
prowadzenia
rachunków
w
biurach
komorników
oraz
zarzadzania
funduszami osób trzecich;
−
zorganizować wybór członków komitetu zarządzającego;
−
zorganizować wybór członków komisji nominacyjnych i dyscypliny;
−
ustalić corocznie składkę.
31
Dane statystyczne dotyczące zawodu komornika
Dane z okresu 2009 – 2013 wskazują, że liczba osób pracujących w biurach
komorniczych nie zmienia się w sposób zasadniczy, choć w ostatnich trzech
latach można zaobserwować niewielki wzrost tak liczby komorników jak i ogólnej
liczby osób zatrudnionych w biurach. Ogólnie liczba komorników wynosiła w Belgii
w 2013 roku 559 osób, działających w 308 biurach. W 2011 odpowiednio dane te
przedstawiały się następujące – 531 komorników działających w 322 biurach, a w
2012 – 517, działających w 321 biurach. Ogólna liczba osób zatrudnionych
w biurach komorniczych wynosiła w 2011 – 2795 osób, w 2012 - 2911, a w 2013
– 2943. Wśród osób zatrudnionych wyróżnić należy stażystów – w 2013 było ich
215, kandydatów na komorników – 345 pracujących w zawodzie w 2013 r,
zatrudnionych, nie przygotowujących się do zawodu komornika – 2383 osoby.
Z informacji uzyskanej z belgijskiej Krajowej Izby Komorników wynika, że w tym
kraju nie zauważono problemu biur specjalizujących się w obsłudze dużych
klientów, bez należytego zaangażowania się w prowadzeniu czynności na rzecz
podmiotów składających incydentalne wnioski.
Średnia wieku komorników to 50- 60 lat (43%), ogromna większość to mężczyźni
(85%).
32
Postępowanie przed sądem w sprawach egzekucyjnych
Regulacje dotyczące postępowania egzekucyjnego zawarte są w Kodeksie sądowym
(Code judiciaire) w części V.
Kodeks sądowy przewiduje utworzenie specjalnego organu sądowego, który ma się
zajmować sprawami z zakresu postępowania zabezpieczającego, egzekucyjnego –
juge des saisies (sędzia egzekucyjny).
Zgodnie z art. 79 Kodeksu sądowego aktem królewskim wyznacza się spośród
sędziów sądu I instancji, w oparciu o zapotrzebowanie na wykonywanie określonych
prawem obowiązków, jednego lub kilku sędziów egzekucyjnych. Dodatkowo,
w
przypadku
przeszkody
w
wykonywaniu
obowiązków
przez
sędziego
egzekucyjnego, prezes sądu wyznacza sędziego zastępującego.
Sędziowie egzekucyjni nie tworzą odrębnej jednostki organizacyjnej w ramach sądu
i mogą także orzekać w innych sprawach.
Sędziów egzekucyjnych wyznacza się na okres jednego roku (przy pierwszym
powołaniu), z możliwością ponownego powołania na okres 2 lat, a następnie na
okresy pięcioletnie. W czynnościach swych sędziemu egzekucyjnemu asystuje
sekretarz sądowy (greffier), którego jednak pomoc, w przypadku podjęcia nagłej
czynności, nie jest obowiązkowa. Udział prokuratora w czynnościach sędziego
egzekucyjnego jest możliwy, ale nieobowiązkowy.
Kompetencje sędziów egzekucyjnych można podzielić na następujące rodzaje
czynności:
−
wyrażanie zgody na dokonanie określonych czynności egzekucyjnych –
chodzi przede wszystkim o dokonanie zajęcia zabezpieczającego przed
uzyskaniem ostatecznego orzeczenia sądu. Tym samym, sędzia egzekucyjny
musi uzyskać pewność, że wierzyciel spełnił wymagane prawem warunki dla
zastosowania określonego sposobu zabezpieczenia;
33
−
podejmowanie określonych czynności w ramach postępowania egzekucyjnego
– np. wyznaczenie notariusza dla dokonania sprzedaży nieruchomości,
rozstrzygnięcie co do sporu określającego warunki sprzedaży;
−
czuwanie nad prawidłowym przebiegiem postępowania egzekucyjnego – w
ramach tej kompetencji sędzia egzekucyjny rozstrzyga skargi co do
prawidłowości prowadzenia egzekucji, możliwości jej prowadzenia w oparciu o
przedstawiony tytuł wykonawczy.
Zakres orzekania sędziego egzekucyjnego obejmuje np.:
−
wszystkie
żądania
dotyczące
zajęć
w
ramach
postępowania
zabezpieczającego, postępowania egzekucyjnego oraz upadłości osoby
fizycznej – wyjątki obejmują procedury restrukturyzacyjne objęte kompetencją
sądu gospodarczego, oraz o tzw. egzekucję w naturze – egzekucja
wynikająca z zabezpieczeń rzeczowych; określa warunki złożenia przez
dłużnika
środków
do
depozytu
sądowego
w
ramach
postępowania
zabezpieczającego, podejmuje decyzje w przedmiocie płatności w ramach
instytucji „astreinte” – płatności przymuszających dłużnika do określonego
zachowania, orzeczonych przez sąd w procedurze zwykłej.
Generalnie przyjmuje się, że kompetencja sędziego egzekucyjnego nie jest
określona zawężająco – i z zasady będzie on właściwy w sprawach dotyczących
egzekucji i zajęć. Granicą jego właściwości w odniesieniu do sądu orzekającego co
do
istoty
sprawy
będzie
np.
możliwość
wprowadzenia
korekt
do
tytułu
wykonawczego, o ile usunięcie wątpliwości będzie możliwe na podstawie
przedmiotowego tytułu. Zarzuty co do merytorycznego rozstrzygnięcia zawartego
w tytule wykonawczym nie powinny być jednak rozstrzygane przed sędzią
egzekucyjnym, który nie jest kolejną instancją w sporze między dłużnikiem,
a wierzycielem.
Należy także zwrócić uwagę, że brak podniesienia zarzutu niewłaściwości rzeczowej
(ewentualnie błędne przyjęcie swej właściwości przez sędziego egzekucyjnego) nie
stoi na przeszkodzie ostatecznemu rozstrzygnięciu sprawy przez sąd apelacyjny
(odwoławczy), który jest właściwy tak dla sędziego egzekucyjnego (sędziego sądu
pierwszej instancji) jak i sądu pierwszej instancji (orzekającego co do istoty sprawy),
34
bez konieczności przekazywania sprawy do ponownego rozpoznania do sądu
właściwego w pierwszej instancji.
Sędzia egzekucyjny powinien, orzekając w sprawie egzekucyjnej, wziąć pod uwagę
aktualność tytułu wykonawczego – powinien więc sprawdzić czy tytuł ten jest jeszcze
ważny, w związku z wydarzeniami, które mogły zaistnieć po jego wydaniu – np.
przedawnienie, spłata zadłużenia, nowacja, potrącenie, zwolnienie z długu, zbieg
tytułów prawnych itp. Co do zasady, nie powinno się jednak brać pod uwagę tych
okoliczności, które mogły być rozpatrywane przez sąd orzekający co do istoty
sprawy, trzeba jednak uwzględniać szczególne okoliczności, jak np. upływ czasu
między notyfikacją, wykonaniem orzeczenia i jego wydaniem.
Sędzia egzekucyjny rozstrzyga spory odnoszące się do skuteczności przelewu,
subrogacji i związanego z tym przejścia praw z tytułu wykonawczego. Nie można
jednak, co do zasady, rozszerzyć skuteczności tytułu wykonawczego na dłużnika,
który nie został w nim wymieniony, chyba że wierzyciel wykaże bezprawne
podstawienie osoby trzeciej w miejsce dłużnika – np. co do uprawnionego z rachunku
bankowego.
Rozwiązaniem zbliżonym do wskazanego w art. 759 § 2 K.p.c., jest art. 1396
Belgijskiego Kodeksu sądowego, w którym to przewiduje się, że sędzia egzekucyjny
może, nawet z urzędu, nakazać przedstawienie raportu z przebiegu postępowania
egzekucyjnego
przez
komornika
lub
inny
podmiot
o
statucie
publicznym
i ministerialnym zaangażowany w postępowanie (np. notariusz przeprowadzający
sprzedaż nieruchomości).
W przypadku stwierdzenia uchybień, sąd informuje o tym prokuratora, który
podejmuje decyzję co do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego.
Postępowanie przed sędzią egzekucyjnym może odbywać się albo w trybie
postępowania zabezpieczającego – w związku z założeniem ustawodawcy, że ten
typ procedury pozwala na szybkie uzyskanie rozstrzygnięcia (en référé) albo,
w przypadkach wskazanych w ustawie, w trybie wniosku pisemnego (par requête,
zazwyczaj tryb nieprocesowy - unilaterale), co również ma realizować założenie
szybkości tego typu procedury.
35
Sędzia egzekucyjny nie może orzekać co do istoty sprawy, będącej podstawą
egzekucji, tym niemniej jego decyzje nie mają charakteru tymczasowego mimo
stosowanej procedury zabezpieczającej, i jest z nimi związana, podobnie jak z
orzeczeniami innych sądów, powaga rzeczy osądzonej.
Właściwość sędziego egzekucyjnego określa się przez miejsce dokonania zajęcia.
Rozwiązanie to w praktyce nie jest łatwe do zastosowania, stąd orzecznictwo
przyjmuje dwa sposoby rozumienia tego rozwiązania – albo przyjmuje się miejsca
zamieszkania dłużnika albo miejsce położenia mienia stanowiącego przedmiot
postępowania egzekucyjnego.
Prowadzenie procedury w trybie postępowania zabezpieczającego (art. 1035 – 1041
B.k.s. – belgijski kodeks sądowy) sprawia, że termin stawienia się w sądzie wynosi
co najmniej 2 dni (chyba że dochodzi do wydłużenia terminu na podstawie art. 55
B.k.s. – wydłużenie o 15, 30, 80 dni w zależności od miejsca przebywania osoby nie
mającej miejsca zamieszkania, pobytu w Belgii). W przypadkach nagłych, termin ten
może być wyznaczony z pominięciem wskazanych ograniczeń, nawet w czasie
świątecznym.
Decyzje sędziego egzekucyjnego są natychmiast wykonalne, co jednak nie odnosi
się np. do decyzji wydanej na skutek zarzutów dłużnika w przypadku zajęcia
wierzytelności (art. 1543 ust. 2 B.k.s.), wątpliwości co do natychmiastowej
wykonalności odnoszą się również do orzeczenia w przedmiocie własności
przedmiotu, do którego skierowano egzekucję.
Należy podkreślić, że stosowanie procedury postępowania zabezpieczającego nie
powoduje konieczności wykazywania przez składającego wniosek, w ramach
postępowania egzekucyjnego, okoliczności wymagających podjęcia czynności
w trybie pilnym (co mogłaby sugerować stosowana procedura).
Środki zaskarżenia – z wyjątkami przewidzianymi dla procedury egzekucji
z
W
nieruchomości,
przypadku
decyzje
zajęć,
sędziego
apelacja
egzekucyjnego
rozpoznawana
jest
podlegają
w
trybie
zaskarżeniu.
postępowania
zabezpieczającego, termin stawiennictwa w sądzie apelacyjnym wynosi 2 dni. Termin
do wniesienia środków zaskarżenia wynosi 1 miesiąc (art. 1048 i 1051 B.k.s.).
36
Ustawa przewiduje także w części ogólnej, że żadna czynność egzekucyjna nie
może być dokonana między 21 a 6 rano, a także w soboty, niedziele oraz święta
uznane przez prawo, chyba że sędzia egzekucyjny podejmie na wniosek inną
decyzję uzasadnioną wyjątkowymi okolicznościami.
W przypadku orzekania w trybie zwykłym – par requête (zazwyczaj w trybie
nieprocesowym – requête unilaterale) – w postępowaniu egzekucyjnym prawo
zazwyczaj przewiduje wyłączenie obowiązku adwokackiego, który to obowiązek,
poza postępowaniem egzekucyjnym, jest regułą.
Podobnie jak w polskim systemie, egzekucja sądowa może być przeprowadzona,
jeśli zostanie przedstawiona komornikowi pochodząca od sądu kopia lub, wyjątkowo,
oryginał orzeczenia lub aktu opatrzone klauzulą wykonalności (art. 1386 K.s.b.).
Przyjmuje się, że jeśli określenie dłużnika nie odpowiada w sposób dokładny stanowi
faktycznemu, okoliczność ta nie stanowi podstawy do stwierdzenia nieważności
tytułu wykonawczego, chyba że powstałaby uzasadniona wątpliwość, wobec kogo
ma być prowadzona egzekucja.
Formuła klauzuli wykonalności, którą umieszcza się na dokumencie stanowiącym
podstawę egzekucji, określona jest w dekrecie królewskim z 21 lipca 2013 roku.
Należy zwrócić uwagę, że belgijski kodeks sądowy nie podaje zamkniętej definicji,
która określałaby dokumenty, na których umieszcza się klauzulę wykonalności.
W art. 1386 B.k.s. używa się ogólnych pojęć - orzeczenie i akt. Przyjmuje się, że
pojęcia ta należy rozumieć szeroko, to jest w następujący sposób:
−
decyzje sądów belgijskich – także np. orzeczenie sądu karnego, nakazujące
pracodawcy wypłatę dla pracownika środków o charakterze socjalnym, nawet
jeśli pracownik nie wniósł powództwa adhezyjnego (orzeczenie Sądu
Kasacyjnego z 19 lutego 1973 roku); przyjmuje się nawet, że orzeczenie sądu
karnego nie musi nakazywać wypłaty przez dłużnika określnej kwoty
pieniędzy, wystarczy że obowiązek ten wynika z orzeczenia, zawierając
wystarczające dane, aby określić wysokość wierzytelności;
−
protokół z ugody zawartej przed sądem (art. 733 B.k.s.);
37
−
akty notarialne, z zastrzeżeniem, że chodzi o wierzytelności bezwarunkowe,
pieniężne, pewne i wymagalne. Jeśli więc zawarte w akcie notarialnym
klauzule nasuwałyby wątpliwości, akt taki nie jest wykonalny w drodze
egzekucji sądowej. Sędzia egzekucyjny ma prawo zawiesić egzekucję
w przypadku podniesienia zarzutów przeciwko zawartym w akcie notarialnym
wierzytelnościom. Zawieszenie to nie stoi jednak na przeszkodzie dalszemu
prowadzeniu egzekucji w zakresie, w jakim postanowienia aktu nie zostały
merytorycznie zakwestionowane; w tej kategorii można wyróżnić ogólne
warunki udzielenia kredytu przewidujące, że saldo pozostające do zapłacenia
może być ustalone na podstawie ksiąg rachunkowych kredytodawcy;
−
dokument określający obowiązek podatkowy;
−
zestawienie obciążeń podatkowych;
−
niefiskalne wezwanie do zapłaty;
−
żądanie stwierdzenia wykonalności orzeczeń arbitrażowych wydanych w Belgii
i zagranicą, z tym zastrzeżeniem, że orzeczenie sądu arbitrażowego musi
zawierać jednoznaczne zobowiązania do zapłaty (decyzja prezesa sądu
pierwszej instancji – art. 586 B.K.s.);
−
żądanie stwierdzenia wykonalności zagranicznych aktów notarialnych;
−
żądanie stwierdzenia wykonalności decyzji sądów zagranicznych (decyzja
sądu pierwszej instancji – art. 570 B.k.s.).
Sędzia egzekucyjny może dokonać korekty błędów nie mających istotnego znaczenia
dla ważności tytułu egzekucyjnego, o ile korekta jest uzasadniona samą treścią
tytułu. W praktyce nie jest łatwe oddzielenie kompetencji sądu orzekającego co do
istoty sprawy, w gestii którego pozostaje interpretacja i uzupełnienie orzeczenia, od
zakresu kompetencji sędziego egzekucyjnego, który, jak się przyjmuje w prawie
belgijskim, pozostaje wyłącznie władnym do rozstrzygania sporów związanych
z egzekwowaniem tytułu wykonawczego.
W przypadku cesji wierzytelności, moc tytułu egzekucyjnego jest zawarta w akcie
cesji i z niej wynika. Wystarczy więc, aby przelew wierzytelności był zakomunikowany
w wezwaniu do zapłaty lub zajęciu. Wystarczy także poinformować o fakcie
38
dokonania cesji, nie jest wymagane doręczanie dokumentu cesji. Podobne reguły
obowiązują w przypadku przeniesienia wierzytelności w drodze subrogacji. Przyjmuje
się także, że zarzuty związane z określeniem uprawnionego do egzekucji w drodze
cesji lub subrogacji należą do kompetencji sędziego egzekucyjnego.
W prawie belgijskim nie można przystąpić do egzekucji na podstawie decyzji
sądowej, jeśli tytuł wykonawczy uległ już przedawnieniu. Zasadą jest, że orzeczenia
przedawniają się w terminie 10 lat, niezależenia od terminu przedawnienia danego
typu wierzytelności. W przypadku jednak odsetek, które stały się wymagalne po
decyzji sądowej, przedawniają się one w terminie 5 lat. Trzeba także pamiętać, że
wierzytelności alimentacyjne, które stały się wymagalne po decyzji sądowej są
poddane 5-letniemu terminowi przedawnienia (a nie 10 – letniemu) oraz że termin
przedawnienia dla aktów notarialnych odpowiada terminowi przedawnienia danej
wierzytelności (a nie przedawnieniu dla decyzji sądowych).
Ponadto, płatność dokonana po wszczęciu egzekucji nie może być uznana za
uznanie długu, które przerywa przedawnienie.
Co do zasady, przyjmuje się także, że do czasu przedawnienia tytułu wykonawczego,
nie można powoływać się na nadużycie prawa w przypadku jego późnego
egzekwowania.
Klauzulą wykonalności jest opatrywana pierwsza kopia orzeczenia lub aktu. Kopia ta
musi być opatrzona klauzulą wykonalności pod rygorem nieważności tytułu
wykonawczego.
Tylko w wyjątkowych okolicznościach orzeczenie może podlegać wykonaniu na
podstawie oryginału – art. 1041 B.k.s – w tym artykule, wskazuje się na „przypadek
absolutnej konieczności”, dla postępowań w trybie zabezpieczającym.
Aby otrzymać tytuł wykonawczy należy zwrócić się do sekretarza sądowego lub do
przechowawcy akt publicznych (art. 1380 B.k.s.). W przypadku trudności
z otrzymaniem dokumentu, organy te odpowiadają za powstałą szkodę. Zgodnie
z art. 791 B.k.s., sekretarz sądowy musi odmówić dostarczenia dokumentu, jeśli
orzeczenie nie jest jeszcze podpisane. Sekretarz sądowy może odmówić
dostarczenia dokumentu dopóki nie zostaną opłacone koszty z nim związane.
39
Nieuzasadniona odmowa dostarczenia dokumentu (dotyczy to także notariusza
i przechowawcy akt sądowych) daje podstawy do wszczęcia postępowania przed
prezesem sądu I instancji okręgu, w którym dostarczenie dokumentu powinno mieć
miejsce. Jest to procedura przyśpieszona, w trybie zabezpieczającym (art. 1035 –
1041 B.k.s.).
Druga kopia egzekucyjna może być wydana tylko po przyznaniu takiego prawa
odpowiednim zarządzeniem prezesa Sądu pierwszej instancji, w trybie postępowania
nieprocesowego (sur requete unilaterale).
Koszty związane z ponownym wydaniem dokumentu co do zasady obciążają
wnioskodawcę. Od orzeczenia przysługuje odwołanie, co oznacza, że między
doręczeniem zarządzenia inicjującym procedurę wydania drugiego tytułu, a jego
wydaniem musi upłynąć co najmniej miesiąc i osiem dni. O ponownym wydaniu czyni
się wzmiankę na kopii, z zaznaczeniem sumy, która będzie podlegała egzekucji, jeśli
wierzytelność została w części spłacona lub przelana.
Za decyzję o wszczęciu egzekucji odpowiada osoba, która ją podejmuje. Tym
samym, w przypadku ustalenia, że egzekwowane należności nie mogły być
egzekwowane np. z powodu uchylenia orzeczenia, wierzyciel musi je zwrócić,
z odsetkami.
Komornik, na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, może działać w sposób
wybrany przez siebie, dla przeprowadzenia skutecznej egzekucji, chyba że
pełnomocnictwo zawiera wyraźne ograniczenia co do sposobu jej prowadzenia.
Koszty postępowania obciążają stronę, przeciwko której prowadzi się egzekucję (art.
1024 B.k.s.), chyba że wierzyciel „w oczywisty sposób działa nierozsądnie”.
Taryfikator czynności komornika został określony w dekrecie królewskim z 30
listopada 1978 roku, znowelizowanym dekretem z 8 grudnia 1998 roku –
opublikowanym w Monitorze Belgijskim z 29 grudnia 1998 roku, nr 41.428.
Taryfikator jest sukcesywnie indeksowany, na 2014 roku – M.B. z 23 grudnia 2013,
nr 101.913.
40
Struktura sądownictwa w Belgii
41