Farmacja Praktyczna Nr 2 (19)

Transkrypt

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW
POLPHARMA FARMACEUTOM
Nr 2 (19)
Luty 2009
Cena: 6,70 zł
kupujemy
na koszt
Unii
na co można
NAUKA
dawka
raz na
dzień
wydać dotacje
europejskie
leki o długim
okresie działania
są bezpieczniejsze
i dają pacjentom
większe poczucie
komfortu
Anglia
jest OK!
jak polskim
farmaceutom
pracuje się
na Wyspach
OKLADKA_akcept.indd 1
WWW.FARMACJAPRAKTYCZNA.PL
ocena
tętnic
serca
koronarografia
ratuje życie
pakiet
socjalny
tylko dla
nielicznych
TEMAT MIESIĄCA
To może być
trudny rok
22-01-09 16:00:38
str2-9.indd 16
23-01-09 14:02:23
24
38
20
12
PRAKTYCZ
NY MAGAZYN
POLPHARMA
Nr 2 (19)
Luty 2009
zł
Cena: 6,70
FARMACEUTOM
NAUKA
dawka
raz na
dzieńim
leki o dług łania
okresie dzia
zniejsze
są bezpiecjent
om
i dają pacpoczucie
większe
komfortu
Anglia
jest OK!
jak polskim
farmaceutom
pracuje sięh
na Wyspac
TÓW
ACJA
WWW.FARM
PRAKTYCZ
NA.PL
5 Aktualności
8 Ciekawostki
10 Nowy rok, chudy rok
kupujemy
na koszt
Unii
na
Czy polscy farmaceuci odczują skutki
międzynarodowego kryzysu?
na co możcje
wydać dotakie
europejs
ocena
tętnic
sercaa
12 Bonusy do pensji tylko dla
koronarografi
ratuje życie
nielicznych
pakiet
lny
socja
tylko dla
Na solidny pakiet socjalny mogą dziś
liczyć tylko farmaceuci zatrudnieni
w dużych aptekach sieciowych.
nielicznych
ĄCA
TEMAT MIESI
yć
To może bro
k
y
n
trud
22-01-09
14 Zdrowie w pakiecie
16:00:38
d 1
Farmacja Praktyczna
OKLADKA_akcept.ind
www.farmacjapraktyczna.pl
Redaktor merytoryczna:
Barbara Misiewicz-Jagielak
Redaguje zespół:
Dominika Bandurska,
Lilianna Bartowska-Lewicka,
Marta Gawrylik, Justyna Grudniak,
Maciej Jarosz, Monika Jasłowska,
Magdalena Mikulska,
Barbara Misiewicz-Jagielak,
Joanna Ordańska, Bożenna Płatos,
Artur Schab.
Na zlecenie: Polpharma
Biuro Handlowe Sp. z o.o.,
ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa
Wydawca: Valkea Media S.A.,
ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa;
Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński
Dyrektor projektu: Tomasz Opiela
Projekt graficzny:
Dominika Adamczyk
str2-9.indd 17
15
18
DLA FARMACEU
24 Jak rekrutować pracownika
apteki?
Rekrutacja nowych pracowników to jeden
z najważniejszych aspektów skuteczności
firmy i apteka nie jest pod tym względem
wyjątkiem.
26 Metamorfoza apteki
28 Antyoksydanty
na zmęczony wzrok
Dobra cywilizacyjne sprawiły, że coraz
więcej ludzi skarży się na zaburzenia
ostrości widzenia.
30 Moc ryb morskich
Dodatkowe ubezpieczenie medyczne
dla personelu pozwala szefowi apteki
pomniejszyć zobowiązania podatkowe.
Oleje ryb morskich to podstawa
urozmaiconej diety.
15 Koronarografia – ocena
31 Rzadziej, wygodniej i o wiele
Rozmowa z dr med. Dariuszem
Ciećwierzem, kierownikiem Pracowni
Kardioangiologii Inwazyjnej I Kliniki Chorób
Serca Akademii Medycznej w Gdańsku.
Leki przeciwbólowe o długim okresie
działania dają pacjentom większe
poczucie komfortu.
tętnic serca
18 Troska o pacjenta
w anglosaskim stylu
Opieka farmaceutyczna w Anglii widziana
okiem polskiego farmaceuty.
20 Uwaga! Agresywny pacjent
Co wywołuje agresywne zachowania
u pacjentów i jak sobie z nimi radzić?
bezpieczniej
34 Metamorfozy
36 Dyskretny urok bieli
Poznaj walory białej herbaty.
37 Walentynkowa kolacja
w domowym zaciszu
22 Co można kupić za unijne
38 Szaleństwo z St. Moritz
40 Recenzje książek, filmów
Na co polscy farmaceuci mogą
przeznaczyć europejskie dofinansowanie?
42 Krzyżówka
pieniądze?
SPIS TREŚCI
Nr 2 LUTY 2009
i płyt
Luty 2009
3
23-01-09 14:02:26
EDYTORIAL
Szanowni Państwo!
fot. istockphoto, stocxpert
mgr farm. Barbara Misiewicz-Jagielak
Redaktor Merytoryczna
„Farmacji Praktycznej”
O
d kilku miesięcy słowo „kryzys” odmieniane jest w mediach przez wszystkie
przypadki. Ekonomiści zgodnie przyznają, że czeka nas trudny rok. Czy dosięgnie też polskiej branży farmaceutycznej? Farmaceuci, których wypowiedzi
prezentujemy na naszych łamach, są w tej kwestii podzieleni. Wielu obawia się utraty
pracy i spadku sprzedaży leków. Optymiści twierdzą z kolei, że jeśli kryzys w ogóle do
Polski dotrze, ucierpią na nim wyłącznie sprzedawcy dóbr luksusowych. A leki na szczęście do nich nie należą, więc nie trzeba się martwić, że Polacy nagle zaczną oszczędzać na
zdrowiu. Zresztą, przedstawiciele resortu zdrowia, NFZ czy Naczelnej Izby Aptekarskiej
zapewniają, że na bieżąco monitorują rynek i w razie jakichkolwiek niepokojów będą
odpowiednio reagować na zaistniałą sytuację.
Zachęcamy Państwa do lektury wspomnień polskiej farmaceutki z pobytu w Wielkiej
Brytanii, gdzie miała okazję przekonać się, jak wygląda anglosaski model opieki farmaceutycznej. Szefom aptek polecamy poradnik, w którym zdradzamy, jak umiejętnie
rekrutować pracownika oraz artykuł, w którym farmaceuci wypowiadają się na temat
pakietów socjalnych praktykowanych w ich placówkach.
Jak zawsze polecamy Państwu naszą stronę www.farmacjapraktyczna.pl, gdzie
obok artykułów z drukowanego wydania naszego miesięcznika, znajdą Państwo wiele
interesujących tekstów z dziedziny zdrowia, wypoczynku i kultury.
Serdecznie zapraszamy do lektury
4
str2-9.indd 18
Luty 2009
23-01-09 14:02:28
■ Dziennik Rzeczpospolita opublikował na swoich łamach dane
PharmaExpert, z których wynika,
że średnie obroty apteki wyniosły
w ubiegłym roku 1,8 mln zł. Były
zatem o 6,6 proc. wyższe niż w
2007 r. Firmy farmaceutyczne i
aptekarze mogą zaliczyć 2008
r. do udanych. Rynek apteczny
wzrósł o 11 proc. w porównaniu
z poprzednim rokiem. W ciągu
minionych 12 miesięcy pacjenci
wyłożyli na zakup leków ponad 24
mld zł. Najbardziej, bo o 13,8 proc.,
wzrosła tzw. sprzedaż preparatów OTC oraz kosmetyków – do
8,1 mld zł. Tradycyjnie już najwięcej pacjenci wydali jednak na leki
refundowane – 11,2 mld zł (wzrost
rok do roku o 10,7 proc.) Najmniej
– na preparaty pełnopłatne (4,7
mld zł, wzrost o 9,8 proc.). Statystyczna apteka miała w 2008
r. 44,6 tys. pacjentów, czyli tyle
samo co przed rokiem. Średnia
cena detaliczna opakowania leku
refundowanego poszła w górę w
2008 r. o 6 proc., do 25,35 zł.
fot. istockphoto, stocxpert
źródło: Rzeczpospolita
RESORT ZDROWIA
CHCE OGRANICZEŃ
W POZAAPTECZNYM
OBROCIE LEKAMI
RESORT SPIERA SIĘ Z NACZELNĄ RADĄ
LEKARSKĄ O HOMEOPATIĘ
■ Trwa konflikt między resortem zdrowia a samorządem lekarskim,
o to czy lekarz powinien stosować środki homeopatyczne – donosi
dziennik Rzeczpospolita. Wiceminister zdrowia, Marek Twardowski
uważa, że lekarz ma prawo przepisywać pacjentom leki, które są
dopuszczone do sprzedaży w Polsce, a więc także homeopatyczne.
Spór o skuteczność homeopatii przeniósł się na najwyższy szczebel
władzy, odkąd Twardowski w liście do Naczelnej Rady Lekarskiej z
5 stycznia napisał, że homeopatia powinna być stosowana na tych
samych zasadach, co inne leki. Lekarze z Rady są oburzeni. Już w
2002 r. samorząd podkreślał bowiem, że nie jest to metoda leczenia
oparta na dowodach naukowych – przypomina Rzeczpospolita. Tymczasem w kwietniu ub.r. samorząd lekarski przyjął jeszcze ostrzejsze
stanowisko. „Stale narasta liczba dowodów, że homeopatię należy
zaliczyć do nienaukowych metod medycyny alternatywnej, która
proponuje stosowanie bezwartościowych produktów o niezweryfikowanym naukowo działaniu“ – napisali lekarze. Zdaniem samorządu
doktor, który stosuje leki homeopatyczne, narusza kodeks etyki zawodowej – a za to można nawet stracić prawo wykonywania zawodu.
■ W listopadzie ub.r. straciły
moc dotychczasowe przepisy dotyczące pozaaptecznego
obrotu lekami. Mimo to tabletki
przeciwbólowe, na zgagę, witaminy i inne leki wciąż można
kupić nie tylko w aptekach, ale
także w hipermarketach, centrach
handlowych,
kioskach
czy na stacjach benzynowych –
donosi na swoich łamach Kurier
Lubelski. Nowe regulacje prawne
dopiero powstają i ograniczą tę
sprzedaż. Resort zdrowia, który
przygotował już projekt rozporządzenia w tej sprawie, zapewnia, że nie chce drastycznie
ograniczać pacjentom dostępności do leków sprzedawanych
w kioskach i na stacjach benzynowych. Zapowiada jednak,
że część preparatów, których
nadmierne stosowanie szkodzi
chorym, zniknie z tych punktów.
Postulowały o to inspekcja farmaceutyczna oraz urząd rejestracji produktów leczniczych.
źródło: Rzeczpospolita
źródło: Kurier Lubelski
Luty 2009
str2-9.indd 19
AKTUALNOŚCI
POLACY KUPILI LEKI
ZA 24 MLD ZŁ
5
23-01-09 14:02:29
■ W 2009 r. krakowianie będą
mogli oddać przeterminowane
leki aż w 60 aptekach na terenie miasta – czytamy na łamach
Gazety Krakowskiej. Program
zbiórki objął kilkanaście aptek
więcej niż przed rokiem. Akcja
pod hasłem „Z domu do apteki
przynieś przeterminowane leki”
prowadzona jest od 2000 r., we
współpracy z Okręgową Izbą
Aptekarską. Ma zachęcić pacjentów do bezpiecznego pozbywania
się starych tabletek, syropów czy
maści, które niestety zazwyczaj
lądują w toalecie lub w zwykłych
śmietnikach. Odbiorem przeterminowanych medykamentów zajmie
się firma wyłoniona w przetargu
przez
Zarząd
Infrastruktury
Komunalnej i Transportu. Koszt
odbioru leków ze wszystkich aptek
został oszacowany na ok. 5 tys. zł
miesięcznie. Każdy mieszkaniec
Krakowa i okolic, który ma przeterminowane leki, może przyjść
do apteki zajmującej się ich
zbiórką i zostawić je w specjalnym
pojemniku. Stoją w widocznych
miejscach i są dokładnie opisane.
KRADLI LEKI NA PRZEZIĘBIENIE
■ Dwóch mężczyzn włamało się do hurtowni na wrocławskich Krzykach – donosi dziennik Polska Gazeta Wrocławska. Bandyci skradli
stamtąd lekarstwa – głównie tabletki na przeziębienie, o wartości 6
tys. zł. Policjantom udało się na szczęście zatrzymać złodziei, którymi
okazali się mężczyźni w wieku 26 i 28 lat. Wśród ich łupów nie było
mocnych leków psychotropowych. Policjanci sprawdzają, co włamywacze zamierzali zrobić ze skradzionymi lekami. Podejrzewają, że złodzieje chcieli je sprzedać na czarnym rynku.
źródło: Polska Gazeta Wrocławska
C
M
źródło: Gazeta Krakowska
WIĘKSZOŚCI SKLEPÓW
MEDYCZNYCH GROZI PLAJTA
Y
fot. stockxpert
AKTUALNOŚCI
W KRAKOWIE
SZEŚĆDZIESIĄT APTEK
JEST EKO
CM
MY
■ Gazeta Prawna donosi, że 9 tys. placówek oferujących sprzęt medyczny nie jest w stanie spełnić
nowych wymogów NFZ. Według dziennika, 90 proc.
tego rodzaju sklepów stoi w obliczu plajty. NFZ
określił nowe warunki zawierania i realizacji umów
dotyczących zaopatrzenia sklepów w wyroby
medyczne. W myśl nowych przepisów każdy z
takich sklepów musi mieć na półkach pełny asortyment. Zarządzenie zmienia zasady funkcjonowania
niemal 10 tys. istniejących placówek ze sprzętem
medycznym i rehabilitacyjnym. Nowe przepisy
weszły w życie 1 stycznia. Sklepy na dostosowanie się do nowego prawa mają rok. Przedsiębiorcy
obawiają się, że wprowadzone przepisy spowodują upadki mniejszych sklepów i serię przejęć na
rynku.
CY
CMY
K
źródło: Gazeta Prawna
ETOPIRYNA KONTROL
Skład: 1 tabletka zawiera: Acidum acetylsalicylicum (kwas acetylosalicylowy) 300 mg, Coffeinum (kofeina) 50 mg. Wskazania: Ból o słabym lub średnim nasileniu. Gorączka w przebiegu przeziębienia, zakażeń wirusowych i innych
chorób. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy lub którykolwiek z pozostałych składników leku oraz inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), astma oskrzelowa, przewlekłe schorzenia układu oddechowego, gorączka sienna lub obrzęk błony śluzowej nosa, czynna choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy oraz stany zapalne lub krwawienia z przewodu pokarmowego, ciężka niewydolność wątroby, nerek lub serca,
zaburzenia krzepnięcia krwi, jednoczesne leczenie środkami przeciwzakrzepowymi, niedobór dehydrogenazy-6-fosforanowej, leczenie metotreksatem w dawkach 15 mg tygodniowo lub większych, wiek poniżej 12 lat, okres ciąży i
karmienia piersią. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Przyjmowanie leku w najmniejszej dawce skutecznej przez najkrótszy okres konieczny do łagodzenia objawów. Produktu nie należy stosować u pacjentów przyjmujących
doustne leki przeciwcukrzycowe z grupy sulfonylomocznika, oraz leki przeciw dnie. Istnieje większe ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i z przewlekłą niewydolnością nerek. U
pacjentów z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, z układowym toczniem rumieniowatym, ze współistniejącym uszkodzeniem wątroby zwiększa się toksyczność salicylanów; u tych pacjentów należy wykonać próby
czynnościowe wątroby. Lek stosować ostrożnie u pacjentów z hipoprotrombinemią w wywiadzie, niedoborem witaminy K, trombocytopenią, ciężkim uszkodzeniem nerek i leczonych preparatami działającymi przeciwkrzepliwie. Kwas
acetylosalicylowy należy odstawić na 5-7 dni przed planowanym zabiegiem operacyjnym. Podczas długotrwałego leczenia dużymi dawkami kwasu acetylosalicylowego może wystąpić niedokrwistość z niedoboru żelaza lub działania
niepożądane ze strony nerek - okresowo kontrolować czynność nerek i hematokryt. Zachować ostrożność podczas stosowania z metotreksatem w dawkach mniejszych niż 15 mg/tydzień. Ostrożnie stosować w przypadku: krwotoków
macicznych, nadmiernego krwawienia miesiączkowego, stosowania wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej, dny, skazy moczanowej, nadciśnienia oraz niewydolności serca. Podczas leczenia kwasem acetylosalicylowym nie
należy spożywać alkoholu. U pacjentów w podeszłym wieku zwiększyć odstępy między kolejnymi dawkami. U pacjentów tych częściej występuje podrażnienie błony śluzowej żołądka i krwawienia z przewodu pokarmowego. NLPZ
mogą powodować zaburzenia płodności u kobiet przez wpływ na owulację. Działanie to jest przemijające i ustępuje po zakończeniu terapii. Objawy nadwrażliwości: pokrzywka, a nawet wstrząs mogą wystąpić w ciągu 3 godz. od chwili
przyjęcia leku. Działania niepożądane: Nadciśnienie i niewydolność serca, małopłytkowość, niedokrwistość, niedokrwistość hemolityczna u pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, leukopenia, agranulocytoza, eozynopenia, zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia, wydłużenie czasu protrombinowego, zaburzenia widzenia, szumy uszne, odwracalna utrata słuchu, niestrawność, zgaga, uczucie pełności w nadbrzuszu,
nudności, wymioty, brak łaknienia, bóle brzucha, krwawienia z przewodu pokarmowego, uszkodzenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, perforacje, białkomocz, obecność leukocytów i erytrocytów w moczu, nefropatia z
martwicą brodawek nerkowych, śródmiąższowe zapalenie nerek, wykwity skórne różnego rodzaju, rzadko pęcherze lub plamica, ogniskowa martwica komórek wątrobowych, tkliwość i powiększenie wątroby, szczególnie u pacjentów
z młodzieńczym reumatoidalnym zapaleniem stawów, układowym toczniem rumieniowatym, gorączką reumatyczną lub chorobą wątroby w wywiadzie, przemijające zwiększenie aktywności aminotransferaz w surowicy, fosfatazy
alkalicznej i stężenia bilirubiny, obrzęk płuc pochodzenia pozasercowego, gorączka, reakcje nadwrażliwości: wysypka, pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, skurcz oskrzeli, wstrząs. Działaniami niepożądanymi spowodowanymi przez
kofeinę mogą być: ból głowy, bezsenność, niemożność skupienia uwagi, drżenie rąk, zaburzenia ze strony układu pokarmowego (biegunka, nudności, wymioty).
Kofeina może spowodować uzależnienie. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: R/0848 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z
o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 01 00; fax. +48 22 364 01 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany bez recepty.
str2-9.indd 20
23-01-09 14:02:30
C
M
Y
fot. stockxpert
e front nowa.ai 2009-01-13 15:23:29
CM
MY
CY
CMY
K
Luty 2009
str2-9.indd 21
7
23-01-09 14:02:30
CIEKAWOSTKI
NIEDOBÓR SNU
MOŻE POWODOWAĆ MIAŻDŻYCĘ
źródło: Clinical Cancer Research
■ Dodatkowa godzina snu dziennie obniża ryzyko rozwoju miażdżycy
tętnic wieńcowych – wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu w Chicago, o których donosi serwis Onet.pl. Sen ma
ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a jego
niedobór może prowadzić do cukrzycy, nadwagi czy nadciśnienia. Badania
amerykańskich uczonych trwały pięć lat. Wzięło w nich udział 495 osób
w wieku od 35 do 47 lat. Przeprowadzone testy wykazały, że sen w dużej
mierze zmniejsza ryzyko zwapnienia tętnic wieńcowych, co jest zwiastunem choroby wieńcowej. Stopień zwapnienia żył oceniono na podstawie
porównania tomogramów wykonanych na początku badania oraz po upływie pięciu lat. W tym czasie zwapnienie żył wystąpiło u 27 proc. badanych,
którzy przesypiali w nocy mniej niż 5 godzin, 11 proc. osób śpiących od 5 do
7 godzin i zaledwie 6 proc. osób śpiących ponad 7 godzin.
źródło: Onet.pl
RAK PROSTATY
LECZONY...
SYROPEM NA KASZEL?
■ Noskapina, nieuzależniająca pochodna opium, stosowana jako
składnik syropów przeciwkaszlowych, może znaleźć zastosowanie w
leczeniu zaawansowanego raka prostaty – informuje o artykule zamieszczonym w „Anticancer Research”
serwis Onet.pl. Noskapinę stosuje
się już od 50 lat, jako składnik leków
przeciwkaszlowych.
Wcześniejsze
badania wskazywały, że lek ten ma
korzystne działanie w raku piersi,
jajnika, jelita grubego, płuca oraz
mózgu, a także w czerniaku, białaczkach i chłoniakach. Najnowsze
eksperymenty przeprowadzone na
myszach przez dra Israela Barkena
z MedInsight Research Institute
oraz Jacka Gellera z University of
California w San Diego wykazały,
że potrafi ona również zmniejszyć
tempo wzrostu raka prostaty o
60 proc. oraz ograniczyć jego rozprzestrzenianie się o 65 proc. – i to
bez wyraźnych efektów ubocznych.
źródło: Onet.pl
8
str2-9.indd 22
Luty 2009
23-01-09 14:02:32
fot. istockphoto, dreamstime
■ Wyciąg z nasion winogron powoduje, że komórki białaczki wyhodowane
w warunkach laboratoryjnych podlegają
procesowi apoptozy – donoszą amerykańscy naukowcy na łamach „Clinical Cancer Research”. Doktor Xianglin
Shi z University of Kentucky wraz
z kolegami badał działanie różnych
dawek ogólnie dostępnego ekstraktu z
nasion winogron na komórki białaczki
i normalne komórki nienowotworowe.
Uczeni odkryli, że aż 76 proc. komórek
białaczki umiera po 24 godz. działania
wyciągu z nasion winogron. Jednocześnie ekstrakt nie wpływał na przeżywalność prawidłowych komórek w hodowli.
Naukowcy dowiedli też, że wyciąg z
nasion winogron aktywuje w komórkach nowotworowych białko JNK, które
kieruje komórki na drogę apoptozy.
Zdaniem dra Xianglin Shi, takie wyniki
badań sugerują, że wyciąg z nasion
winogron może być stosowany jako
sposób zapobiegania lub wspomagania
leczenia nowotworów. Podkreśla jednak,
że wyniki doświadczeń jego grupy są na
razie wstępne i jest zbyt wcześnie, by
skłaniać ludzi do jedzenia dużych ilości
winogron, ich pestek czy skórek, w celu
zwalczenia raka.
fot. 123RF, dreamstime
NASIONA WINOGRON
W WALCE Z BIAŁACZKĄ
CIEKAWOSTKI
■ Dieta uboga w węglowodany
może osłabić pamięć i inne zdolności
intelektualne – wynika z badań uczonych z Tufts University w Madford
w stanie Massachusetts, publikowanych w serwisie NaukawPolsce.pap.pl.
Naukowcy przeprowadzili badania
w grupie 19 kobiet w wieku od 22 do
55 lat. Pozwolono im wybrać jeden z
dwóch planów dietetycznych. Dziewięć
kobiet zdecydowało się na dietę ubogą
w węglowodany, a 10 na niskokaloryczną, zbilansowaną dietę zalecaną
przez Amerykańskie Stowarzyszenie
Dietetyczne. Okazało się, że u kobiet,
które na tydzień wyeliminowały
węglowodany zdolności pamięciowe
stopniowo słabły. Było to widoczne
zwłaszcza w czasie trudniejszych
testów. W porównaniu z kobietami
na diecie niskokalorycznej, panie te
miały również wolniejszy czas reakcji
oraz gorszą pamięć przestrzenną. Gdy
węglowodany ponownie wprowadzono
do diety sprawność umysłowa wracała
do normy.
źródło: NaukawPolsce.pap.pl
JEDZENIE KANAPKI PRZYCZYNĄ OMDLENIA
■ 25-letnia Brytyjka od 10 lat regularnie mdlała po zjedzeniu
kanapki bądź wypiciu gazowanego napoju – informuje czasopismo
„The Lancet”. Nie licząc tajemniczej przypadłości, kobieta była
okazem zdrowia – nie paliła, spożywała niewielkie ilości alkoholu,
nie używała narkotyków. Specjalistom ze szpitala uniwersyteckiego
w Birmingham udało się ustalić, że u kobiety występował nietypowy
odruch związany z połykaniem – jej serce na moment się zatrzymywało. Po wszczepieniu rozrusznika serca, omdlenia ustąpiły.
Zdaniem jednego z prowadzących pacjentkę kardiologów, doktora
Howarda Marshalla, kanapki mogły powodować omdlenia, ponieważ chleb tworzy trudne do przełknięcia kawałki, zaś napój gazowany rozdyma przełyk. To właśnie te czynniki mogły wyzwalać u
pacjentki patologiczny odruch. Po zabiegu kobieta zaczęła przybierać
na wadze, przed wszczepieniem rozrusznika ważyła bowiem 46 kg.
fot. istockphoto, dreamstime
fot. 123RF, dreamstime
NIEDOBÓR
WĘGLOWODANÓW
OSŁABIA INTELEKT
źródło: The Lancet
OPRYSZCZKA WARGOWA
MA ZWIĄZEK Z DEMENCJĄ
■ Wirus opryszczki wargowej i zmian
opryszczkowych na twarzy (HSV1) występuje w ok. 60 proc. osób chorujących na
Alzheimera – czytamy w jednym ze styczniowych numerów „Times’a”. Autor publikacji
powołuje się w niej na ustalenia naukowców
uniwersytetu z Manchesteru, m.in. prof.
Ruth Itzhaki, która kieruje pracami nad
wirusem HSV1 i zabiega o fundusze umożliwiające przetestowanie związków pomiędzy
wirusem a postępującą degeneracją tkanki
mózgowej na zwierzętach. Z artykułu Times’a wynika, że tanie i ogólnodostępne środki
stosowane do leczenia opryszczki mogłyby
być wykorzystane do leczenia najbardziej
rozpowszechnionych form demencji. Jeżeli
bowiem potwierdzi się rola wirusa HSV1 w
zachorowaniach na Alzheimera i leki antywirusowe na opryszczkę okażą się skuteczne
na zwyrodnienie tkanki mózgowej, powodujące zanik komórek nerwowych i utratę
pamięci, to wówczas ustalenia naukowców stworzą perspektywę powstrzymania
postępów Alzheimera.
PANIE SŁABIEJ REAGUJĄ
NA LEKI PRZECIWBÓLOWE
■ Kobiety mają mniej receptorów opioidowych mu i dlatego słabiej reagują na działanie środków przeciwbólowych – donoszą Anne
Murphy i Dayna Loyd z Center for Behavioral Neuroscience w Georgii, na łamach „Journal of Neuroscience”. Narkotyki opioidowe, takie
jak np. morfina, to najczęściej przepisywane leki przeciwbólowe, stosowane w uśmierzaniu długotrwałego, silnego bólu. Ich działanie na
kobiety i mężczyzn jest jednak odmienne. Naukowcy od dawna obserwowali, że morfina działa na kobiety dużo słabiej, nie potrafili jednak
dociec przyczyny takiego stanu rzeczy. Dopiero amerykańskie uczone
odkryły, że wszystkiemu winna jest mniejsza liczba receptorów opioidowych mu w rejonie mózgu odpowiedzialnym za odczuwanie bólu
– tzw. istocie szarej okołowodociągowej (z ang. PAG). PAG jest zlokalizowana w śródmózgowiu i zawiera największą w całym mózgu populację neuronów z receptorami opioidowymi mu. Morfina i podobne leki
wiążą się do receptorów mu i blokują przekazywanie sygnału bólowego przez komórki nerwowe, co skutkuje zmniejszeniem odczuwania
bólu przez chorego.
■ S
że tz
swej
spala
Podc
że LD
czów
(adip
od s
recep
na p
Zdan
odkry
żając
np. s
obwo
źródło: Journal of Neuroscience
źródło: Times
Luty 2009
str2-9.indd 23
ZŁY
HAM
9
23-01-09 14:02:33
RAPORT
O najbliższych miesiącach
z niepokojem myślą nie tylko
kierownicy i właściciele aptek,
ale również zatrudnieni w nich
farmaceuci
fot. 123RF
Nowy rok, chudy rok?
Niemal wszyscy polscy ekonomiści są zgodni, że bieżący rok będzie
jednym z najtrudniejszych w tej dekadzie. Kryzys, jaki w ubiegłym roku
rozpętał się na światowych giełdach, mają odczuć wszystkie sektory
gospodarki, a przede wszystkim zwykli ludzie. Nic więc dziwnego,
że wielu farmaceutów obawia się o swoje apteki, spadek sprzedaży leków,
wreszcie o własne miejsca pracy. Niestety, ich obawy nie są bezpodstawne.
MAKSYMILIAN WYSOMIRSKI
dziennikarz śledczy
T
10
str_10-25.indd 2
adeusz Krzyński, farmaceuta
z Wrocławia, planował w tym
roku rozbudowę swojej apteki.
Planował, bo informacje o nadchodzącym kryzysie skutecznie go od
tego odwiodły.
– W pierwszej połowie bieżącego
roku na pewno nie będę inwestował
w moją aptekę – mówi Krzyński. –
Prowadzę działalność od blisko 20
lat i przetrwałem już kilka kryzysów. Najważniejsze w takim czasie to
mieć oszczędności, bo mogą przyjść
takie miesiące, że do interesu trzeba
będzie dopłacać – przyznaje, dodając, że na tym nie koniec zaciskania
pasa. Oprócz rezygnacji z rozbudowy placówki, wrocławski farmaceuta zamierza ograniczyć również
asortyment swojej apteki – jak mówi,
zacznie od dostępnych w jego placówce kosmetyków. – Jak ludziom
brakuje pieniędzy, to oszczędzają
i nie wydają ich na zbytki. Dlatego
tego rodzaju asortyment, choć do
tej pory sprzedawał się doskonale,
niebawem może zalegać na półkach.
Nieraz już tak bywało, jak nastawały
chude lata i trzeba było zaciskać pasa
– prognozuje.
Trudniej o pracę
O najbliższych miesiącach z niepokojem myślą nie tylko właściciele aptek,
ale również zatrudnieni w nich farmaceuci. Katarzyna Leśniewska od roku
pracuje w aptece w Katowicach. Jeszcze kilka tygodni temu myślała nad
zmianą pracy. Teraz się waha.
– Do tej pory farmaceuci nie mieli
żadnego problemu ze znalezieniem
zatrudnienia. Jeśli nie podobało mi
się w jednej aptece, to wybierałam
następną. Niestety, wydaje mi się, że
te czasy odchodzą w niepamięć i taki
komfort psychiczny może się lada
chwila skończyć. Dlatego lepiej jest
teraz nie wybrzydzać, siedzieć w
jednym miejscu i przeczekać niespokojny okres, pracując na swój staż. Wia-
domo przecież, że jeśli będą zwalniać,
to zaczną od tych, co pracują najkrócej
– uważa Katarzyna Leśniewska.
Choć sposoby na przetrwanie nadchodzącego chudego roku farmaceuci
mają różne, to główne zagrożenie, jakie
widzą, jest zazwyczaj jedno. Obawiają
się, że małe apteki mogą zostać wyparte
z rynku przez duże sieci.
– To oczywiste, że w dobie kryzysu
ludzie będą odwiedzać te apteki,
gdzie leki można kupić najtaniej –
tłumaczy Elżbieta Zawadzka, farmaceutka z Warszawy. – Już teraz wielu
klientów, zanim przyjdzie do nas zrealizować receptę, dzwoni najpierw
i pyta, ile kosztuje u nas konkretny
preparat. Zazwyczaj w aptece należącej do którejś z sieci ceny leków
są o kilka procent niższe. A my nie
możemy narzucać tak małej marży,
bo mamy wówczas o wiele niższe
obroty. Dlatego przegrywamy walkę
o klienta. Szczególnie o osoby przewlekle chore, które muszą co miesiąc
przeznaczyć odpowiednią kwotę na
leczenie – dodaje.
Luty 2009
23-01-09 14:08:43
Leki to nie luksus
Jednak nie wszyscy farmaceuci
obawiają się nadchodzących miesięcy. Są wśród nich tacy, którzy z
optymizmem patrzą w przyszłość.
Zgodnie przyznają, że kryzys może
rzeczywiście uderzyć w Polskę, ale
są przekonani, że nie dosięgnie
rodzimego rynku farmaceutycznego.
– W dobie kryzysu martwić
powinni się sprzedawcy mieszkań,
drogich samochodów czy sprzętu
audio – mówi Karol Góral, farma-
na refundację leków, będzie zależało, ile z nich i przez kogo zostanie
wykupionych – dodaje.
NFZ obcina refundację
Do tej pory NFZ z roku na rok zwiększał pulę pieniędzy przeznaczonych
na refundację leków. W 2006 r. było to
6 690 066,73 tys. zł. Rok później już
6 719 002,63 tys. zł. W minionym roku
padł rekord – 7 426 884 tys. zł. I jest
to kwota na razie szacunkowa, bo rzeczywiste wydatki są dopiero zliczane i
będą znane najwcześniej za kilka tygodni. 2009 r. pod tym względem będzie
nieco gorszy od poprzedniego, NFZ
planuje wydać na refundację leków
7 330 389 tys. zł. Liczby te mogą niepokoić, ponieważ lista leków refundowanych pozostała niemal niezmieniona.
NFZ jednak uspokaja. – Przeprowadziliśmy wyliczenia, z których wynika,
że proponowana przez nas kwota jest
dobrze skalkulowana – mówi Magdalena Stawarska z biura prasowego
NFZ. – Z roku na rok weryfikujemy
nasze wydatki i przekazujemy środki
tam, gdzie są najbardziej potrzebne –
zapewnia. NFZ podkreśla, że będzie
śledzić sytuację na bieżąco i jeśli kryzys
będzie większy niż przewidziano, zweryfikuje swoje wyliczenia.
DYNAMIKA RYNKU SPADNIE, ALE WCIĄŻ BĘDĄ WZROSTY
Piotr Kula – prezes PharmaExpert
Rok 2008 to dobry rok dla wszystkich uczestników rynku farmaceutycznego.
Sprzedaż preparatów na rynku aptecznym przekroczyła wartość 24 mld zł i wzrosła o 11,4 proc. w stosunku do poprzedniego roku. Polska statystyczna apteka
osiągnęła obroty na poziomie 1,8 mln zł w skali roku. To daje 6,6 proc. wzrostu.
Tak dobre rezultaty zawdzięczamy wzrostowi segmentu leków refundowanych
o 10,7 proc. oraz dynamicznym zmianom w segmencie preparatów bez recepty,
który wzrósł o 13,8 proc. PharmaExpert prognozuje wzrost rynku aptecznego o
5-7 proc. i osiągnięcie poziomu 25,7 mld zł sprzedaży w polskich aptekach, w tym
samym czasie, mimo kryzysu, statystyczna apteka może zwiększyć swoje obroty
1-2 proc. Pamiętajmy, że branża farmaceutyczna będzie jedną z ostatnich, która
odczuje kryzys. Rynek odnotuje znaczny spadek dynamiki, ale wciąż będą wzrosty. Istotne, aby regulacje prawne dotyczące tego rynku, były wprowadzane w tym
czasie z dużą ostrożnością i poparte były dokładnymi symulacjami. Styczeń jako
pierwszy i ważny miesiąc sprzedaży 2009 r. wykazał dosyć dobrą dynamikę wzrostową. Niech to będzie jedna z pozytywnych informacji noworocznych.
Rynek apteczny w Polsce
Mln PLN
+ 6,3 %
+ 2,9 %
prognoza
+ 7,3 %
+ 7,9 %
+ 5,9 %
+ 7,0 %
24 000
21 000
18 000
15 000
12 000
15 996
17 007
17 500
18 783
20 267
21 469
24 051
25 734
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
9 000
6 000
3 000
0
Luty 2009
str_10-25.indd 3
+ 11,4 %
źrodło PharmaExpert
?
ceuta z Wołomina. – Jeśli w nasz
kraj uderzy kryzys, Polacy może
i zaczną oszczędzać, ale raczej na
dobrach luksusowych. Póki co,
w naszym kraju leki do nich nie
należą. Może rzeczywiście trzeba
będzie w kilku przypadkach nieco
obniżyć marżę, na kilku specyfikach tak, by przyciągnąć pacjentów, ale nie powinno być źle. Udało
nam się przetrwać już gorsze czasy
– dodaje.
Niestety, optymizmu pana Karola
nie podziela Naczelna Izba Aptekarska, która z niepokojem patrzy
w przyszłość.
– Gospodarka to naczynia powiązane – mówi Piotr Jóźwiakowski.
– Znaczącą część pacjentów aptek
stanowią emeryci. Przykro o tym
mówić, ale do tej pory wystarczyło,
że ceny prądu, gazu czy wody rosły
o kilka procent, a starsze osoby
przestawały realizować recepty, bo
zwyczajnie nie było ich stać na wykupienie leków. Dlatego ogromną rolę
w tym, czy kryzys odbije się niekorzystnie na rynku farmaceutycznym, a co za tym idzie, na samych
pacjentach, ma do odegrania Narodowy Fundusz Zdrowia. To głównie
od tego, ile pieniędzy przeznaczy
RAPORT
123RF
Resort kończy z patologią
Choć polskie ustawodawstwo teoretycznie chroni małe apteki przed
dominacją dużych korporacji, to w
praktyce prawne regulacje są martwe.
– Przepis mówi o zakazie posiadania
więcej niż jednego procenta placówek
na danym terenie przez jednego właściciela – mówi Piotr Jóźwiakowski,
rzecznik Naczelnej Izby Aptekarskiej.
– Jeśli chodzi o Kraków, oznacza to,
że jeden właściciel nie może posiadać
więcej niż 10 aptek. Jednak wystarczy
być współwłaścicielem, żeby posiadać
ich nawet trzysta. Takie niedoprecyzowanie przepisów sprawia, że setki
małych aptek egzystują na granicy
opłacalności, nie mogąc sprostać konkurencji większych rywali – dodaje.
Tymczasem resort zdrowia zapowiada, że już niebawem ta patologiczna sytuacja się skończy.
– Obecnie w ministerstwie trwają
prace nad nowelizacją ustawy Prawo
farmaceutyczne – mówi Jakub Gołąb,
rzecznik ministra zdrowia. – W projekcie znajdują się przepisy antykoncentracyjne, które zmierzają do
ograniczenia możliwości zmonopolizowania lokalnych rynków aptek.
Projektowane przepisy zakładają
uniemożliwienie hurtowniom farmaceutycznym równoczesne prowadzenie sieci aptek. Nowelizacja Prawa
farmaceutycznego zmierza do wprowadzenia na rynku aptecznym jak
największej i jednocześnie uczciwej
konkurencji oraz ma na celu ograniczenie możliwości wprowadzania
lokalnych monopoli czy zmów cenowych właścicieli aptek – dodaje.
Niestety prawo nie może działać
wstecz i te apteki, które już są w
rękach korporacji, będą mogły działać
dalej bez większych przeszkód. Co w
połączeniu z trudną sytuacją na rynku
rzeczywiście może doprowadzić do
upadku wielu aptek.
11
23-01-09 14:08:44
Prywatna opieka zdrowotna, wyjazdy integracyjne, świąteczne bony,
darmowe karnety do klubów fitness – na solidny pakiet socjalny mogą
dziś liczyć głównie farmaceuci zatrudnieni w dużych sieciowych aptekach.
Szefowie mniejszych placówek rzadziej dopieszczają swoich pracowników
bonusami. I nie zawsze powodem są oszczędności czy brak funduszy.
ŁUKASZ KUŹMIŃSKI
redaktor naczelny „Farmacji Praktycznej”
mgr Piotr Chwiałkowski,
prezes Pomorsko-Kujawskiej
Okręgowej Izby Aptekarskiej
Z punktu widzenia pracownika, pakiet
socjalny, oferowany przez pracodawcę
jako uzupełnienie podstawowego wynagrodzenia, zawsze postrzegany jest
pozytywnie. Co innego jednak, kiedy
na sprawę spojrzy się z poziomu pracodawcy, dla którego podobne świadczenie wiąże się zawsze ze stałymi kosztami.
Szef apteki musi się dobrze zastanowić
czy wprowadzić takie świadczenie dla
pracowników. Myślę, że najważniejsze,
by wszelkie tego typu decyzje podejmować w porozumieniu z personelem.
W mojej aptece zatrudniam 10 osób
i w takich sytuacjach zawsze pytam
pracowników o zdanie. Wówczas
można dowiedzieć się czy pracownicy
12
str_10-25.indd 4
chcą otrzymywać pakiet socjalny, w
postaci dodatkowego ubezpieczenia
medycznego, karnetów do klubu fitness, bonów świątecznych czy woleliby
jednak dostać więcej gotówki. Tak czy
inaczej, jestem zdania, że pakiet socjalny
to doskonały instrument motywacyjny
dla personelu, który związuje pracownika z miejscem pracy.
Pakiet socjalny sprawdza
się w przypadku
pracowników, którzy mają
poczucie, że ich zarobki są
na odpowiednim poziomie
Przed kilkoma laty w porozumieniu z
moim personelem podjąłem decyzję o
finansowaniu pracownikom w całości
dodatkowego ubezpieczenia, tzw. III
filaru. Niedawno jednak zrezygnowaliśmy z tego świadczenia, zresztą na
prośbę samych pracowników, którzy
postanowili sami opłacać sobie owo
ubezpieczenie, bądź w ogóle z niego
zrezygnowali.
mgr Renata Chruszcz,
kierownik „Apteki Remedium”
w Warszawie
W ubiegłym roku właściciel naszej
apteki wprowadził pakiet socjalny
dla wszystkich pracowników naszej
placówki. Pakiet ten stanowi dodatek
do podstawowego wynagrodzenia i
obejmuje dodatkowe ubezpieczenie
medyczne pracowników w całości finansowane przez właściciela naszej
apteki oraz tzw. fundusz socjalny.
Ubezpieczenie daje nam możliwość
nieograniczonego korzystania z prywatnej służby zdrowia na podstawie
abonamentu wykupionego w jednej
z sieci prywatnych lecznic. Możemy
korzystać w nich z porad każdego lekarza specjalisty, z wyjątkiem stomatologa. Z kolei fundusz socjalny pozwala
na częściowe dofinansowywanie urlopów wypoczynkowych, jak również
zakupu takich rzeczy, jak np. obuwie
służbowe do apteki. Uważam, że pakiet
socjalny to doskonałe narzędzie motywowania pracowników do codziennej
pracy. Głównie dlatego, że stwarza pracownikom poczucie komfortu, przede
wszystkim, jeśli chodzi o nieograniczony i swobodny dostęp do prywatnej
służby zdrowia. To cenna rzecz, szczególnie w czasach, gdy publiczna służba
zdrowia w naszym kraju kuleje.
fot. 123RF, istockphoto
SONDA
Bonusy do pensji
tylko dla nielicznych
mgr Magdalena Borcuch,
farmaceutka z Zielonej Góry
Pracuję w niewielkiej osiedlowej aptece
dlatego wiem, że praktycznie nie mam
co liczyć na dobry pakiet socjalny,
jaki mają moje koleżanki pracujące w
Luty 2009
23-01-09 14:08:44
fot. 123RF, istockphoto
.
mgr Urszula Małkin,
kierownik „Apteki
przy Odkrytej” w Warszawie
Z tego, co wiem, pakiety socjalne dla
pracowników aptek to głównie domena
dużych placówek sieciowych. Ja w
swojej aptece nie proponuję moim pracownikom świadczenia, które byłoby
jakimś rodzajem takiego pakietu. Pracownicy nie mają abonamentu wykupionego w prywatnej lecznicy, nie ma
funduszu socjalnego, bo prawo nas do
tego nie zobowiązuje. Ale jeśli trzeba
sfinansować pracownikowi okulary
korekcyjne, to nie ma z tym żadnego
problemu. Muszę przyznać, że jestem
zdecydowaną przeciwniczką pakietów
socjalnych dla pracowników. Z przykrością zauważam ostatnio, że pod
względem pracowników rynek pracy
nieco się zepsuł. Dziś niemal każdy kandydat na pracownika pierwszego stołu,
człowiek tuż po studiach, uważa, że
pakiet socjalny nie jest rodzajem dodat-
SONDA
dużych aptekach sieciowych. Jeszcze
przed dwoma laty sama pracowałam
w jednej z nich i muszę przyznać, że
pakiet socjalny był imponujący. Każdy
szeregowy pracownik miał wykupiony
abonament w prywatnej przychodni
lekarskiej, do tego wysokie premie
nawet po kilka razy w roku czy integracyjne wyjazdy firmowe. Nie mówiąc już
o takich drobiazgach, jak zwrot kosztów
dojazdu do pracy (za paliwo bądź bilety
komunikacji miejskiej), firmową kawę i
herbatę, na praniu fartuchów kończąc.
Przyznaję, że takie świadczenia mobilizowały nas do pracy i mimo że nasze
zarobki nie były wysokie w porównaniu
do innych placówek, byliśmy wszyscy
zadowoleni, bo mieliśmy poczucie
komfortu i bezpieczeństwa.
Spośród bonusów, które
szefowie aptek oferują
swoim pracownikom,
farmaceuci najwyżej cenią
sobie dostęp do prywatnej
służby zdrowia
kowej gratyfikacji, nie traktuje go, jako
formy wyróżnienia, wynagrodzenia za
dobrze wykonywane obowiązki. Dziś
młody farmaceuta uważa, że pakiet
socjalny mu się po prostu należy i że
nie trzeba specjalnego wysiłku, by go
otrzymać. Myślę, że to dlatego, że farmaceuci nie mają obecnie problemu ze
znalezieniem pracy , że na rynku wciąż
jest niedosyt pracowników, przez
CZY PAKIET SOCJALNY MOTYWUJE PERSONEL DO PRACY?
dr Tomasz Skalski – socjolog, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego, Wyższej
Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej i Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną
Pracy w Katowicach, trener zarządzania i technik menedżerskich.
Zdania na temat efektywności motywowania pracowników poprzez stosowanie
pakietu socjalnego, w postaci dodatkowego ubezpieczenia medycznego czy ofiarowywania bonów świątecznych, są wśród specjalistów podzielone. Jeśli chodzi
o budowanie relacji na linii pracownik–zakład pracy takie zabiegi sprawdzają się
dobrze pod względem budowania lojalności. Pracownik, który otrzymuje dodatkowe ubezpieczenie medyczne ma poczucie, że jego firma jest w lepszej kondycji od tych, które takich dodatkowych świadczeń swoim pracownikom nie oferują.
Taki zabieg z pewnością sprawi, że pracownik będzie dobrze mówił o swojej firmie
na zewnątrz. Ale wątpliwy jest jego wpływ na motywowanie personelu do jeszcze
wydajniejszej i bardziej efektywnej pracy na co dzień. Pakiet socjalny to dobre wyjście dla pracowników, którzy mają poczucie, że są stosunkowo dobrze wynagradzani, że ich zarobki plasują się na przyzwoitym poziomie. Jeśli zaproponujemy
pakiet socjalny pracownikowi słabo opłacanemu, napotkamy na barierę, ponieważ pracownik taki, zamiast dodatkowego ubezpieczenia, będzie wolał otrzymać
gotówkę do ręki i spożytkować ją wedle własnego uznania.
co ich wymagania są często bardzo
wygórowane, ba – w wielu przypadkach wręcz kosmiczne. Rozmawiając
z potencjalnymi kandydatami na pracownika mam od jakiegoś czasu nieodparte wrażenie, że to oni chcą ustalać
warunki zatrudnienia, a nie przyjmować warunki im oferowane.
mgr Alicja Kucharska,
kierownik „Apteki
pod Kasztanami” w Świnoujściu
To oczywiste, że każdy z nas lubi dostawać coś ponad to, co mu się należy z
tytułu umowy o pracę. Tak też jest z
pakietem socjalnym, który z pewnością cieszy pracowników pierwszego
stołu, choć z pewnością nieco mniej
właściciela apteki. Pracownicy naszej
niewielkiej apteki nie mają pakietu
socjalnego, ale zawsze mogą liczyć na
dofinansowanie do okularów korekcyjnych, wczasów pod gruszą czy „świąteczne zastrzyki” w postaci bonów
czy premii. Jeśli szef nie ma przysłowiowego węża w kieszeni, zawsze jest
szansa, że taki pakiet lub chociaż jakąś
jego część pracownik otrzyma.
Luty 2009
str_10-25.indd 5
13
23-01-09 14:08:45
Dodatkowe ubezpieczenia medyczne, proponowane pracownikom
jako uzupełnienie pakietu socjalnego, pozwalają właścicielowi apteki
pomniejszyć zobowiązania podatkowe i jednocześnie dowartościować
pracowników.
EDYTA
POPIOŁEK
prawnik, dziennikarka
związana z tytułami
gospodarczymi,
takimi jak: „Businessman Magazine”
i „Twój Pieniądz”
P
rywatne ubezpieczenia zdrowotne od kilku lat zyskują na
znaczeniu. Posiadanie karty,
uprawniającej do szybkiego kontaktu
z lekarzem prawie każdej specjalności
zaczęło być w cenie. Zwłaszcza, gdy
za wizytę u lekarza płacił pracodawca.
Jednocześnie dodatkowe ubezpieczenie zdrowotne stało się dla szefa firmy
dobrą okazją, by zaprezentować się jako
pracodawca dbający o personel. Tym
bardziej, że można to osiągnąć stosunkowo niewielkim kosztem.
14
str_10-25.indd 6
Podstawa prawna
Miesięczny abonament medyczny dla
jednego pracownika to wydatek rzędu
50-200 zł. Od początku 2007 r. kwota ta
stała się tym mniej uciążliwa, że wydatki
na abonament medyczny można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów firmy. Jednocześnie płacone przez
pracodawcę składki na ubezpieczenie
pracownika, z którego on korzysta, jest
świadczeniem nieodpłatnym na jego
rzecz. W związku z tym organy podatkowe stoją na stanowisku, że składki są
przychodem, od którego pracodawca
będzie zmuszony odprowadzić zaliczkę
na podatek dochodowy. Oznacza to,
że korzystając z abonamentu medycznego opłacanego przez pracodawcę,
pracownik zapłaci podatek. Stanowisko organu podatkowego jest takie, iż
koszt poniesiony przez pracodawcę na
wykup świadczeń medycznych dla pracowników jest traktowany jako dochód
ze stosunku pracy. Nie dotyczy to kosztów badań medycyny pracy, tj. takich,
do których zobowiązują pracodawcę
przepisy prawa. Zatem, gdy pracodawca
wykupi pakiet usług medycznych, w
skład których wchodzi wykonanie
wstępnych, okresowych oraz kontrolnych badań lekarskich, a także
dobrowolnych specjalistycznych usług
medycznych, opodatkowana będzie
jedynie wartość tych drugich, dobrowolnych usług medycznych.
Co w abonamencie?
Abonament medyczny można wykupić zarówno w towarzystwie ubezpieczeniowym, współpracującym z siecią
przychodni lub też bezpośrednio w placówce medycznej.
Miesięczny abonament
medyczny dla jednego
pracownika to
przeważnie wydatek
rzędu 50-200 zł
Na rynku prym wiodą towarzystwa
ubezpieczeniowe, które mają podpisane
umowy z dużą liczbą sieci przychodni,
co ułatwia objętym polisą pracownikom korzystanie z ich usług.
■ Extra Medycyna Polska ma
umowy z ponad 1000 placówek w całej
Polsce. Firma oferuje abonament, który
obejmuje nielimitowany dostęp do lekarza pierwszego kontaktu, badania diagnostyczne – w tym USG, RTG, badania
krwi, konsultacje specjalistyczne u
lekarzy prawie wszystkich specjalności,
rehabilitację, szczepienia ochronne i
profilaktykę. Ceny: 70-140 zł.
■ PZU ma w ofercie pakiety
zapewniające dostęp do świadczeń
ambulatoryjnych (lekarze, konsultacje
specjalistów, badania diagnostyczne)
oraz pakiet obejmujący również leczenie szpitalne. Ceny: 49-169 zł.
■ Towarzystwo Ubezpieczeniowe
Signal Iduna również wzbogaciło
swoją ofertę o prywatne ubezpieczenie
szpitalne. Abonament zapewnia szybki
dostęp do konkretnej operacji czy
zabiegu oraz gwarancję pokrycia jego
kosztów. Signal Iduna ma kontrakty
podpisane z 44 szpitalami (prywatnymi
i publicznymi). Do wyboru jest tu 27
pakietów ubezpieczeniowych, które są
dobierane indywidualnie w zależności
od stanu zdrowia i potrzeb ubezpieczonego. W ich ramach osoba, która ma
ubezpieczenie szpitalne, ma możliwość
wyboru placówki oraz katalog 25 grup
procedur umożliwiających wykonanie
ponad 200 różnych operacji. Ceny:
60-190 zł.
■ Nationale Nederlanden ma w ofercie dodatkowe polisy dotyczące pobytu
w szpitalu. Ubezpieczenie zapewnia
otrzymanie określonej kwoty za każdy
dzień spędzony w placówce. Gdy ubezpieczony będzie musiał poddać się
operacji, otrzyma osobne świadczenie
z tego tytułu. Polisa dotyczy prawie 500
różnych operacji z różnych dziedzin
medycyny. Ceny: 150-220 zł.
■ Towarzystwo Allianz oferuje
dostęp do podstawowych i specjalistycznych badań laboratoryjnych,
radiologicznych i endoskopowych.
W ramach tego ubezpieczenia istnieje
możliwość otrzymania również pakietu usług assistance medycznego, a
także rozszerzenia pakietu ochrony o
dwie umowy dodatkowe, dotyczące
refundacjikosztówwykonaniazabiegów
operacyjnych z katalogu „chirurgii jednego dnia” i pourazowej rehabilitacji
medycznej. Ceny: 80-150 zł.
PAKIET RODZINNY
Każdy z wyżej opisanych pakietów może być zawarty również
w wersji rodzinnej. Pracodawcy
różnie rozwiązują kwestię odpłatności za dodatkowe osoby korzystające z abonamentu. Zwykle
pracodawca opłaca podstawowy
pakiet, a pracownik dodatkowo
pokrywa koszty ubezpieczenia
członków swojej rodziny. Czasami pracodawca decyduje się na
opłacanie pracownikom pełnego
abonamentu rodzinnego. Taki
zabieg może stać się jednym z
elementów systemu motywacyjnego w firmie.
Luty 2009
23-01-09 14:08:46
fot. Karol Strzelecki
PRAWO
Zdrowie w pakiecie
Na Państwa prośbę rozpoczynamy cykl artykułów dotyczących diagnostyki
i leczenia chorób serca, najczęstszej przyczyny zgonów w Polsce.
Z dr med. Dariuszem Ciećwierzem, kierownikiem Pracowni Kardioangiologii
Inwazyjnej I Kliniki Chorób Serca Akademii Medycznej w Gdańsku, rozmawia
Barbara Misiewicz-Jagielak.
fot. Karol Strzelecki
Farmaceuci chcą coraz więcej wiedzieć na temat postępów w medycynie. Wielu ich pacjentów, ale także
oni sami cierpią na choroby serca.
Czy może nam Pan wyjaśnić, na czym
polega koronarografia? To badanie,
wykonywane jeszcze do niedawna
na niewielkiej grupie pacjentów, jest
coraz powszechniej dostępne.
Koronarografię inaczej nazywamy
cewnikowaniem tętnic wieńcowych
lub angiografią wieńcową. Jest to
badanie umożliwiające ocenę tętnic
serca w czasie prześwietlenia rentgenowskiego i ma na celu znalezienie miejsc, w których są zwężone
tętnice wieńcowe. Ponieważ tętnice
są niewidoczne na zdjęciach RTG,
aby je zobaczyć, podaje się do nich
kontrast, czyli substancję cieniującą, która po zmieszaniu z krwią
daje możliwość wizualizacji naczyń.
Koronarografia stosowana jest najczęściej w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca, rzadziej w innych
schorzeniach. Wykonywana jest nie
tylko w celu postawienia właściwego
rozpoznania, ale przede wszystkim
w celu zaplanowania dalszego leczenia – czy pacjent może być leczony
zachowawczo (farmakoterapia) albo
czy należy skierować go na leczenie
interwencyjne, na które składają się
operacja wszczepienia pomostów
aortalno-wieńcowych (popularnie
nazywanych bypassami) oraz zabieg
angioplastyki wieńcowej.
Jakie są wskazania do wykonania
koronarografii?
Koronarografia jest wykonywana u
chorych z podejrzeniem lub rozpoznaną już chorobą niedokrwienną
serca. Najczęściej są to chorzy:
1. u których farmakoterapia jest nieskuteczna, tzn. nadal występują u nich bóle
wieńcowe lub wyniki badań wskazują na
wyraźne ograniczenie rezerwy wieńcowej nawet bez typowych dolegliwości,
2. w świeżym zawale serca, jeżeli
pacjenta można odpowiednio szybko
przetransportować do pracowni, która
prowadzi dyżur zawałowy lub po przebytym zawale serca, jeżeli pacjentowi
nadal dokuczają bóle albo badania
wydolnościowe wykazują niedokrwienie mięśnia sercowego,
3. w niestabilnej postaci choroby wieńcowej (bóle występują bardzo często, w
tym podczas spoczynku).
Jak wygląda przebieg badania?
Koronarografię wykonujemy w sali
zabiegowej pracowni hemodynamiki.
Po lekkiej premedykacji badanie rozpoczyna się od wprowadzenia igły
(naturalnie w znieczuleniu miejscowym) do tętnicy udowej, promieniowej lub ramiennej. Następnie metalową
igłę zamienia się na plastikową – tzw.
koszulkę naczyniową. Przez koszulkę
wprowadza się cewniki poprzez
nakłutą tętnicę, aortę aż do prawej i
lewej tętnicy wieńcowej. Umiejscowienie cewników kontroluje się przy
pomocy prześwietlenia rentgenowskiego. Poprzez cewniki wstrzykuje
dr med. Dariusz Ciećwierz
kierownik Pracowni Kardioangiologii Inwazyjnej I Kliniki Chorób
Serca Akademii Medycznej
w Gdańsku
Luty 2009
str_10-25.indd 7
OPIEKA FARMACEUTYCZNA
Koronarografia
– ocena tętnic serca
15
23-01-09 14:08:47
str_10-25.indd 8
Na zdjęciu zabieg koronarografii
Czy często w trakcie badania wykonuje się poszerzenie zwężonej tętnicy – angioplastykę?
Pacjenci są przygotowywani do badania lekami p-płytkowymi (najczęściej
ASA i clopidogrelem) po to, żeby w
sytuacji znalezienia istotnych zwężeń,
można było wykonać od razu zabieg
angioplastyki.
Na czym polega ten zabieg?
Angioplastyka wieńcowa jest zabiegiem, polegającym na poszerzeniu
zwężonej lub udrożnieniu nawet
zupełnie zamkniętej tętnicy wieńcowej. Poprzez cewnik zwany prowadzącym, który wprowadzony jest do
ujścia tętnicy wieńcowej, przesuwamy
najpierw cieniutki drucik zwany prowadnikiem i po nim, jak po szynie,
wsuwany jest do zwężonego miejsca
balonik lub balonik ze stentem. Po
upewnieniu się (podając kontrast), że
jesteśmy w zwężeniu, które chcemy
poszerzyć, rozprężamy balonik (mieszanką soli fizjologicznej i kontrastu)
za pomocą strzykawki wyposażonej
w manometr ciśnieniem od kilku do
kilkunastu atmosfer. Jeżeli na baloniku był założony stent to został
on wprasowany w ścianę naczynia i
będzie stanowił rusztowanie podpierające wnętrze tętnicy. Reszta instrumentów po zabiegu jest usuwana, a
na miejsce nakłucia zakładany jest
opatrunek uciskowy.
Angioplastyka wieńcowa znajduje
zastosowanie zarówno w terapii
tzw. stabilnej i niestabilnej dusznicy
bolesnej, jak również w przypadku
ostrego zawału serca. Można ją
wykonać u pacjentów, u których
stwierdzono miejsca istotnego
ograniczenia przepływu krwi przez
powstałe blaszki miażdżycowe w
jednej lub obu głównych tętnicach
wieńcowych, w ich głównych odgałęzieniach oraz w implantowanych
przez kardiochirurgów pomostach
aortalo-wieńcowych.
Często obserwujecie powikłania?
Jest to badanie inwazyjne, a więc
obarczone pewnym ryzykiem.
Ryzyko jest bardzo niewielkie, ale
wzrasta u osób w podeszłym wieku,
w ciężkim stanie, z chorobami współistniejącymi, takimi jak cukrzyca czy
niewydolność nerek. Najczęstszym
fot. Marek Nawieśniak
OPIEKA FARMACEUTUCZNA
16
się kontrast do tętnic wieńcowych, a
obraz filmowany jest w technice cyfrowej. Badanie trwa około 30 minut.
powikłaniem jest powstanie krwiaka
w miejscu nakłucia tętnicy. Rzadziej
powstają tzw. tętniaki rzekome.
Może też dojść do pogorszenia funkcji nerek, udaru mózgu. W bardzo
rzadkich przypadkach dochodzi do
uszkodzenia dużych tętnic, zawału
serca lub zatrzymania akcji serca i
zgonu w trakcie badania lub krótko
po nim. Uczulenie na kontrast nie
jest częste, a groźne zaburzenia z nim
związane zdarzają się coraz rzadziej.
Skąd biorą się zmiany chorobowe
w naczyniach wieńcowych serca?
Choroba naczyń wieńcowych (choroba niedokrwienna serca) związana
jest ze stopniowym pogrubianiem
ściany naczynia wieńcowego, co prowadzi nieuchronnie do ograniczenia
przepływu przez naczynie, aż do całkowitego zamknięcia jego światła.
Główną przyczyną pogrubienia ściany
naczynia wieńcowego jest miażdżyca,
może ona dotyczyć szeregu naczyń w
organizmie człowieka. Czynnikami
sprzyjającymi powstawaniu zmian
miażdżycowych są: nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom tłuszczów,
w tym cholesterolu, a szczególnie jego
frakcji LDL, podwyższony poziom
cukru we krwi oraz palenie papierosów. Innymi ważnymi czynnikami są
stres oraz nadwaga.
Co świadczy o obecności zmian
chorobowych w naczyniach wieńcowych serca i jakie mogą być konsekwencje tych zmian?
Głównym objawem choroby naczyń
wieńcowych jest ból za mostkiem,
który pojawia się w czasie wysiłku i
ustępuje szybko po jego zaprzestaniu
lub w krótkim czasie po przyjęciu
nitrogliceryny. Dolegliwości mogą
też pojawiać się w stresie, po wyjściu
na zimne powietrze lub po obfitym
posiłku. Wystąpienie bólu wskazuje
na niedostateczne zaopatrzenie mięśnia sercowego w tlen i substancje
odżywcze. Niewystarczający dopływ
krwi do serca powoduje obniżoną
wydolność serca, jako pompy tłoczącej krew bądź doprowadza do zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca.
Jeżeli światło naczynia wieńcowego
ulegnie zamknięciu i nie zostanie
szybko poszerzone, dojdzie do martwicy mięśnia sercowego, związanej
z brakiem tlenu i substancji odżywczych, czyli do zawału serca. W zawale
serca w miejscu uprzednio „żywego”
bijącego mięśnia sercowego powstaje
blizna pozawałowa. Blizna pozawałowa nie posiada zdolności kurczenia
się tak, jak zdrowy mięsień.
Czy można zapobiec chorobie
naczyń wieńcowych serca?
Możemy zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną
serca. Profilaktyka miażdzycy obejmuje redukcję masy ciała, stosowanie
odpowiedniej diety, zaprzestanie palenia tytoniu oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Powinno się kontrolować
poziom cukru oraz tłuszczów we krwi
i w razie konieczności wdrożyć leczenie przeciwcukrzycowe bądź leczenie
zaburzeń gospodarki tłuszczowej
– hiperlipidemii. Bardzo istotne jest
również kontrolowanie ciśnienia
krwi oraz ewentualne leczenie nadciśnienia.
d
1
n
p
in
a
g
z
z
n
p
p
m
2
*
Luty 2009
23-01-09 14:08:50
210x297_Q
w atrakcyjnej cenie dla Pacjenta!
14,22 PLN*
15,85 PLN*
16,55 PLN*
Zapytajj
Przedstawiciela
o ofertę na Q-pril...
Q-pril (chinapryl, quinapril), tabletki powlekane 5 mg, 10 mg ib20 mg. Wskazania do stosowania: monoterapia pierwotnego nadciĂnienia tÚtniczego
wszystkich stopni, takĝe wbskojarzeniu zblekami moczopÚdnymi, zastoinowa niewydolnoĂÊ serca wbpoïÈczeniu zblekami moczopÚdnymi i(lub) glikozydami
naparstnicy. Dawkowanie ibsposób podawania: wbmonoterapii nadciĂnienia tÚtniczego poczÈtkowo 10 mg raz na dobÚ, podwajajÈc dawkÚ do dawki podtrzymujÈcej, wynoszÈcej od 20 mg do 40 mg na dobÚ (wbdawce pojedynczej lub dwóch dawkach podzielonych). Ubniektórych pacjentów stosowano dawki do 80 mg na dobÚ.
Wbskojarzeniu zblekami moczopÚdnymi ibubosób wbpodeszïym wieku poczÈtkowo 2,5 mg, stopniowo zwiÚkszajÈc do dawki optymalnej; zastoinowa niewydolnoĂÊ serca: poczÈtkowo 2,5 mg, stopniowo zwiÚkszaÊ do dawki 40 mg, podawanej zblekiem moczopÚdnym i(lub) glikozydem naparstnicy. Dawka podtrzymujÈca wynosi zwykle od 10 mg do 20 mg na dobÚ
wbskojarzeniu zbinnymi lekami; wbniewydolnoĂci nerek zalecana maksymalna dawka poczÈtkowa zaleĝy od klirensu kreatyniny ibwynosi odpowiednio 10 mg – przy klirensie >60 ml/min, 5 mg – przy
klirensie 30-60 ml/min, 2,5 mg wbprzypadku klirensu <10 ml/min. Lek naleĝy przyjmowaÊ obzbliĝonej porze dnia aby utrzymaÊ odpowiednie stÚĝenie leku. Przeciwwskazania: nadwraĝliwoĂÊ na chinapryl,
inny skïadnik produktu, lub inny inhibitor ACE (ACEI), obrzÚk naczynioruchowy spowodowany poprzednim leczeniem ACEI, dziedziczny lub idiopatyczny obrzÚk naczynioruchowy, ciÈĝa, laktacja. Specjalne ostrzeĝenia
ibĂrodki ostroĝnoĂci dotyczÈce stosowania: Moĝe wystÈpiÊ objawowe niedociĂnienie tÚtnicze, dlatego naleĝy zachowaÊ szczególnÈ ostroĝnoĂÊ ubpacjentów: ubktórych moĝe wystÈpiÊ odwodnienie (wbtym stosowanie
leków moczopÚdnych), ubpacjentów zbniewydolnoĂciÈ serca (zblub bez towarzyszÈcej niewydolnoĂci nerek), zbchorobÈ niedokrwiennÈ serca lub schorzeniami naczyñ mózgowych. Ostroĝnie stosowaÊ ubpacjentów zbkardiomiopatiÈ przerostowÈ oraz zaburzeniami odpïywu krwi zblewej komory, ubpacjentów zbniewydolnoĂciÈ nerek (klirens kreatyniny mniejszy niĝ 60 ml/min), ubpacjentów zbobustronnym zwÚĝeniem tÚtnic nerkowych lub zwÚĝeniem tÚtnicy wbjedynej nerce. Nie zaleca siÚ stosowania preparatu ubpacjentów, ubktórych klirens kreatyniny wynosi poniĝej
10 ml/min ibubpacjentów dializowanych (zwïaszcza wbprzypadku stosowania bïon obduĝej przepuszczalnoĂci). UbczÚĂci pacjentów zbnadciĂnieniem tÚtniczym bez ujawnionej, istniejÈcej wczeĂniej choroby nerek moĝe wystÈpiÊ przemijajÈce ibzazwyczaj niewielkie zwiÚkszenie stÚĝenia kreatyniny wbsurowicy ibmocznika we krwi, zwïaszcza gdy chinapryl zostaï podany wraz zblekami moczopÚdnymi. Wymaga to zmniejszenia dawki ib(lub) zaprzestania stosowania leku moczopÚdnego ib(lub) chinaprylu. Reakcje rzekomoanalaktyczne obserwowano ubpacjentów przyjmujÈcych ACEI podczas aferezy LDL ibpodczas leczenia odczulajÈcego. SzczególnÈ ostroĝnoĂÊ naleĝy zachowaÊ wbprzypadku
pacjentów zbpotwierdzonÈ nadwraĝliwoĂciÈ na ACEI, abzwïaszcza ubpacjentów zbPOChP. Ubpacjentów zbobrzÚkiem naczynioruchowym wbwywiadzie, który wystÈpiï zbpowodów niezwiÈzanych zbpodaniem ACEI istnieje zwiÚkszone ryzyko wystÈpienia obrzÚku po podaniu ACEI. Stosowanie ACEI ubpacjentów zbcukrzycÈ moĝe zwiÚkszaÊ wraĝliwoĂÊ na
insulinÚ. Chinapryl naleĝy stosowaÊ bardzo ostroĝnie ubpacjentów zbkolagenozÈ naczyñ, stosujÈcych leki immunosupresyjne. Wbprzypadku wystÈpienia ĝóïtaczki lub znaczÈcego zwiÚkszenia aktywnoĂci enzymów wÈtrobowych naleĝy zaprzestaÊ stosowania ACEI. Nie zaleca siÚ stosowania inhibitorów konwertazy ubpacjentów zbpierwotnym hiperaldosteronizmem. Dziaïania niepoĝÈdane: czÚste: bóle ibzawroty gïowy, niedociĂnienie tÚtnicze, kaszel, nudnoĂci, wymioty, biegunka, uczucie zmÚczenia; niezbyt czÚste: bezsennoĂÊ, nerwowoĂÊ, parestezje, sennoĂÊ, koïatanie serca, asystolia, ból wbklatce piersiowej, dïawica piersiowa, niedociĂnienie ortostatyczne, neutropenia, zapalenie zatok,
gardïa, zakaĝenia górnych dróg oddechowych, niestrawnoĂÊ, bóle brzucha, suchoĂÊ wbustach, wzdÚcia, wysypka, ĂwiÈd, zïuszczajÈce zapalenie skóry, nasilone pocenie, osutka, pokrzywka, obrzÚk naczynioruchowy twarzy, koñczyn, ust, bïon Ăluzowych, jÚzyka, gïoĂni i(lub) krtani, pokrzywka, biaïkomocz, osïabienie; rzadko: depresja, splÈtanie,
zaburzenia równowagi, neuropatia, niewyraěne widzenie, niedowidzenie, szumy uszne, tachykardia, omdlenie, zawaï serca, przemijajÈcy napad niedokrwienny, krwotok mózgowy, agranulocytoza, skurcz oskrzeli, dusznoĂÊ, zapalenie oskrzeli, nieĝyt nosa, zaostrzenie astmy, eozynolowe zapalenie pïuc lub zakaĝenia wirusowe, zaburzenia smaku,
zaparcia, zapalenie trzustki, jÚzyka, niedroĝnoĂÊ jelit, zaburzenia czynnoĂci wÈtroby, rumieñ wielopostaciowy, zespóï Stevens-Johnsona, martwica naskórka, wysypka ïuszczycopodobna, wypadanie wïosów, pÚcherzyca, nadwraĝliwoĂÊ na Ăwiatïo, bóle stawów, miÚĂni, pleców, zaburzenia czynnoĂci nerek, hiperkaliemia; bardzo rzadko: alergiczne zapalenie pÚcherzyków pïucnych, ĝóïtaczka cholestatyczna, zapalenie wÈtroby, reakcje rzekomoanalaktyczne, niewydolnoĂÊ nerek; rzadkie przypadki agranulocytozy oraz zespóï objawów: gorÈczka, zapalenie bïon surowiczych, naczyñ, bóle miÚĂni, bóle/zapalenie stawów, zwiÚkszenie miana
przeciwciaï przeciwjÈdrowych wbsurowicy, przyspieszone OB., eozynolia ibleukocytoza; podczas stosowania innych ACEI obserwowano ginekomastiÚ ibzapalenie naczyñ; odnotowano zwiÚkszanie stÚĝenia kreatyniny wbsurowicy ibazotu mocznikowego ubpacjentów leczonych chinaprylem, bardziej
prawdopodobne wbprzypadku jednoczesnego stosowania leku moczopÚdnego, czÚsto normalizujÈce siÚ po zakoñczeniu leczenia; obserwowano obniĝenie hematokrytu, pïytek krwi, leukocytów, zwiÚkszonÈ aktywnoĂÊ enzymów wÈtrobowych ibstÚĝenia bilirubiny, pojedyncze przypadki anemii hemolitycznej. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma SA. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Q-pril 5 mg, 10 mg lub 20 mg odpowiednio: 14722, 14723 ib14724. Dodatkowych informacji obleku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. zbo.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48
22 364 01 00; fax. +48 22 364 01 02. www.polpharma.pl. Lek wydawany na podstawie recepty.
Q-PRIL/007-11-2008
fot. Marek Nawieśniak
Uwaga! Q-pril
nowy chinapril
* sugerowana cena detaliczna
210x297_Qpril_Prasowa_f.indd
1
str_10-25.indd 9
2009-01-08
14:10:39
23-01-09 14:08:51
Brytyjski system opieki zdrowotnej opiera się na jednej, podstawowej zasadzie: profilaktyka
i leczenie chorób we wczesnych
stadiach są tańsze i prostsze niż
późniejsza, ewentualna hospitalizacja pacjenta
fot. dreamstime
Troska o pacjenta
w anglosaskim stylu
Półtoraroczny okres spędzony w aptece w Wielkiej Brytanii pomógł mi
na nowo zdefiniować pojęcie opieki farmaceutycznej. Apteka jest tam
z reguły pierwszym miejscem, do którego zgłaszają się pacjenci, zanim
odwiedzą lekarza. W dobie powszechnej dostępności leków konieczne
jest umacnianie roli farmaceuty. Warto czerpać ze sprawdzonych
w krajach anglosaskich modeli opieki farmaceutycznej, gdzie jej tradycje
sięgają kilkudziesięciu lat.
AGNIESZKA MAGRYTA
mgr farmacji
W
18
str_10-25.indd 10
Wielkiej Brytanii pacjenci
korzystają
zazwyczaj
z usług jednej lokalnej
apteki, co ułatwia otoczenie ich
kompleksową opieką. Realizacja
recepty wymaga wprowadzenia do
komputera danych pacjenta i w ten
sposób zakładane jest konto, na
którym rejestrowane są informacje
o przyjmowanych lekach, terminach
realizacji recept oraz dane lekarza
prowadzącego. W nowszych systemach istnieje również możliwość
umieszczania dodatkowych szczegółów o stanie zdrowia pacjenta, np.
informacji o przebytym zawale, istniejących alergiach, a także wzmianek o ewentualnych wcześniejszych
ingerencjach farmaceuty w terapię.
Każde pojedyncze opakowanie leku
jest opatrzone naklejką z imieniem
i nazwiskiem pacjenta, nazwą preparatu i wskazówkami dotyczącymi
dawkowania oraz, w razie potrzeby,
dodatkowymi informacjami, np.
„lek przyjmować na czczo”, „nie
popijać tabletek sokiem grejpfrutowym”, itp. Podczas realizacji recepty
farmaceuta zwraca uwagę przede
wszystkim na potencjalne interakcje, a każde wydawane opakowanie
leku podpisuje osobiście.
Luty 2009
23-01-09 14:08:51
Profilaktyka przede wszystkim
Farmaceuta służy pacjentowi także
poprzez liczne usługi oferowane
w aptece. Darmowe są np. badanie
poziomu glukozy i cholesterolu
we krwi, pomiar ciśnienia, a w niektórych aptekach można wykonać
również testy na chlamydie i testy
ciążowe. Pacjent wypełnia najpierw
krótką ankietę traktującą o stanie
zdrowia, historii chorób w rodzinie,
stylu życia, a po wykonaniu badania dostaje wynik i zalecenia, np.
zgłoszenia się do przychodni lub
wykonania powtórnego badania po
upływie kilku tygodni.
Profilaktyka oraz leczenie chorób
we wczesnych stadiach są tańsze i
prostsze niż późniejsza ewentualna
hospitalizacja. Idąc tym tropem brytyjscy farmaceuci pomagają również
pacjentom w rzuceniu palenia. Istnieją specjalne programy wsparcia
dla osób uzależnionych, z wyborem najlepszej dla danego pacjenta
formy nikotynowej terapii zastępczej. Metoda ta skutkuje większym
odsetkiem osób trwale zrywających
z nałogiem niż w grupie osób niekorzystających z tego typu wsparcia.
Na Wyspach funkcjonują również
programy metadonowe, pomagające
osobom uzależnionym od heroiny.
Farmaceuci w wyznaczonych aptekach nadzorują wówczas dzienne
przyjmowanie metadonu na miejscu
lub wydają go pacjentowi.
MUR, czyli rozmowa z pacjentem
Opieka farmaceutyczna w brytyjskim wydaniu to także MUR (Medicines Use Review), czyli rozmowy z
pacjentem, mające na celu upewnienie się czy skuteczność terapii nie jest
pomniejszana przez nieprawidłowości w przyjmowaniu leków.
W angielskich aptekach
farmaceuta nie stoi za
pierwszym stołem,
sprzedażą leków OTC
zajmuje się wyłącznie
przeszkolony personel.
Farmaceuta służy
pacjentowi także poprzez
liczne usługi oferowane
w aptece – np. darmowe
badania krwi, testy
ciążowe czy na obecność
chlamydii
Farmaceuta sprawdza czy nie ma
ryzyka interakcji, czy nie występują
uciążliwe działania niepożądane,
czy pacjent ma niezbędne informacje na temat przyjmowanych przez
niego leków, sposobu ich zażywania
lub stosowania (np. inhalatorów,
insuliny). Dodatkowo pacjent ma
możliwość ugruntowania poczucia,
że zawsze może wrócić do swojej
apteki i uzyskać pomoc.
Na zlecenie lokalnych organów
służby zdrowia (PCT) w aptekach
przeprowadzane są również audyty,
mające na celu poświęcenie szczególnej uwagi określonym grupom
pacjentów, np. astmatykom, osobom przyjmującym leki przeciwzakrzepowe i przeprowadzanie z nimi
krótkich pogadanek edukacyjnych
oraz wykrywanie i raportowanie
najczęstszych problemów, co ma
służyć wzrostowi świadomości
pacjenta i zwiększaniu efektywności terapii.
System realizacji recept
Pomocny dla pacjenta jest także specyficzny sposób pozyskiwania i realizowania recept – pacjent, który stale
przyjmuje określone leki, razem z
receptą otrzymuje ich wydrukowaną
w przychodni listę i w momencie,
gdy kończy mu się opakowanie, może
na niej zaznaczyć wybraną pozycję i
zamówić nową receptę. Często zleca to
zadanie aptece, która zamawia i odbiera
dla niego receptę z przychodni (apteki
z reguły współpracują z sąsiadującymi
przychodniami), a potem przygotowuje leki, które zapakowane czekają
na odbiór. Obecnie najnowszy system
zamówień recept w Lloyds Pharmacy
(jednej z największych sieci aptek)
zakłada ilościowe zsynchronizowanie wszystkich przyjmowanych przez
daną osobę leków tak, że kończyć się
będą tego samego dnia. Umożliwia to
składanie jednorazowego zamówienia
na wszystkie leki z wyprzedzeniem, w
momencie odbioru aktualnej recepty.
W przypadku preparatów przyjmowanych doraźnie, np. leków przeciwbólowych albo inhalatorów, których
zużycie nie jest do końca przewidywalne, przed zamówieniem telefonuje
się do pacjenta, aby sprawdzić czy
potrzebuje kolejnych opakowań. Leki
te sprawdzone są pod względem interakcji, a ewentualne wątpliwości mogą
być przedyskutowane z lekarzem. Daje
to też farmaceucie możliwość zapewnienia ciągłości terapii i kontrolowania,
czy np. starszy pacjent nie zapomina
przyjmować leku lub nie bierze zbyt
wielu tabletek. W przypadku takich
pacjentów apteki dodatkowo wychodzą ze specjalną pomocą w postaci
cotygodniowo przygotowywanych
tac. Zaordynowane przez lekarza
leki umieszczane są w odpowiednich
przegródkach, co znacznie ułatwia
pacjentowi przyjmowanie leków.
Dodatkowo farmaceuta ma wpływ na
prawidłowe pory przyjmowania niektórych leków, w przypadku których
może mieć to kluczowe znaczenie (np.
tyroksyna rano, statyny wieczorem).
Tak przygotowane leki mogą być do
pacjenta dostarczone przez kierowcę.
System ten, choć niepozbawiony wad,
sprawdza się i jak powinno być w służbie zdrowia, służy przede wszystkim
pacjentowi, ale daje też wiele satysfakcji
i podnosi renomę zawodu farmaceuty.
Luty 2009
str_10-25.indd 11
OPIEKA FARMACEUTYCZNA
Pierwszy stół bez farmaceuty
Z reguły każda apteka ma głównego
farmaceutę odpowiedzialnego za
wszystko, co się w aptece dzieje.
Farmaceuta nie stoi jednak za pierwszym stołem. Sprzedażą leków bez
recepty zajmuje się przede wszystkim
przeszkolony personel, który pracuje
według przyjętych procedur.
Popularną praktyką przy sprzedaży
leków OTC jest zadawanie pacjentowi standardowych pytań, np. dla
kogo jest lek, jakie są objawy i jak
długo trwają, czy dana osoba już coś
stosowała, czy cierpi na jakieś inne
choroby, jakie leki przyjmuje. W
przypadku jakichkolwiek wątpliwości osoba obsługująca radzi się farmaceuty lub prosi go o dodatkową
rozmowę z pacjentem, w celu ustalenia dalszego postępowania. Istnieją
też preparaty, które są dostępne bez
recepty, ale obecność farmaceuty
jest niezbędna do ich sprzedaży.
Po przeprowadzeniu wywiadu z
pacjentem farmaceuta decyduje
czy lek jest dla tej osoby właściwy.
Obecnie takie konsultacje odbywają
się w odrębnych, przystosowanych
pomieszczeniach zapewniających
dyskrecję i komfort. Farmaceuta
ma również na bieżąco dostęp do
danych o pacjencie zapisanych podczas poprzednich wizyt, co ułatwia
poradnictwo.
19
23-01-09 14:08:52
Coraz częściej zdarza się, że pacjenci odwiedzający aptekę
zwracają się do farmaceutów lekceważąco, a nawet obraźliwie.
W tym artykule wyjaśnimy Państwu, skąd bierze się agresywne
zachowanie u pacjentów, jakie są jego przejawy i przede wszystkim
– jak radzić sobie w kontaktach z agresywnym pacjentem?
BARBARA
OCHMAN
trener-konsultant
oraz menedżer projektów szkoleniowych
współpracujący m.in.
z INFOR Training Sp.
z o.o.
W
spółczesna psychologia zakłada, że ludzie zachowują
się agresywnie, ponieważ
nie potrafią zachować się asertywnie.
Jedna z cytowanych przeze mnie definicji asertywnej postawy to „zachowania, które wyrażają nasze rzeczywiste
odczucia (pragnienia, dążenia) oraz
wspierają nasze społeczne uprawnienia, nie naruszając praw innych ludzi”
(Spencer A. Rathus).
Zachowujemy się asertywnie, gdy:
■ bronimy własnych praw, jednocześnie
uznając prawa innych,
■ spokojnie i otwarcie wyrażamy siebie:
swoje poglądy, sądy, odczucia,
■ dobrze czujemy się sami ze sobą,
■ wierzymy w siebie,
■ interesują nas inni ludzie,
■ szukamy w innych ludziach zalet,
■ zakładamy, że ludzie mają wobec nas
dobre intencje,
■ mamy dobre intencje wobec innych.
20
str_10-25.indd 12
Zachowania ludzi prezentujących
postawę agresywną są przeciwieństwem tych opisanych powyżej.
Przeważają one u niektórych ludzi,
bo ci sami do tego doprowadzają,
np. pozwalając otoczeniu na wywieranie zbyt dużego wpływu na siebie,
swoje emocje. Jeśli postawa asertywna to zachowania, w których
potrafimy dopiąć celu, postępując
zgodnie z własnymi aktami woli, to
nie asertywnie zachowuje się ktoś,
kto łatwo ulega manipulacji. A dłu-
gotrwałe bycie manipulowanym
budzi dyskomfort, frustrację i w
konsekwencji agresję.
Rozpoznanie agresora
Umiejętność
rozpoznawania
emocji i uczuć pozwala reagować
na nie w odpowiedni sposób. Warto
skupić się na zachowaniach niewerbalnych – one bardzo widocznie
odzwierciedlają emocje Państwa
pacjentów. Zaciśnięte pięści, plamy
na szyi, bladość i bębnienie przez
pacjenta palcami o blat świadczą o
zdenerwowaniu bądź silnym zniecierpliwieniu.
Odchylanie się do tyłu, krzyżowanie ramion, zmarszczenie czoła,
pokazuje chęć zakończenia kontaktu ze swoim rozmówcą. To emocjonalne preludium do zachowań
agresywnych. Bez trudu ocenicie
Państwo niewerbalne zachowanie
pacjenta jako agresywne (podniesiony ton głosu, gwałtowne gesty
rąk i ruch czy grymas twarzy) i
towarzyszące im zachowania werbalne (wykrzykiwanie pretensji, a
nawet obelg i obwinianie innych
za zaistniałą sytuację). Ale agresja fizyczna najczęściej poprzedzona jest agresją w rozmowie – w
wypowiadanych przez pacjentów
stwierdzeniach, odpowiedziach na
zadane przez farmaceutę pytania
czy w pytaniach zadawanych farmaceucie.
Zachowujemy się agresywnie, gdy:
■ lekceważymy innych,
■ ignorujemy innych, np. nie słuchamy,
■ chcemy kontrolować otoczenie i
sytuację,
■ przyjmujemy postawy wrogie lub
obronne,
■ uważamy, że należy się nam więcej niż
innym,
■ doszukujemy się podstępu i wykorzystywania u innych, przez innych.
Neutralizowanie emocji
Tak, jak akcja budzi reakcję, tak
negatywne emocje jednej strony
potęgują wzrost emocji u drugiej.
Istnieje sprawdzony sposób na opanowanie się w sytuacji trudnej rozmowy z agresywnym pacjentem.
Farmaceuci mogą neutralizować
silne negatywne emocje pacjenta,
jeśli sami nie będą zachowywać
„MOWA CIAŁA” AGRESYWNEGO PACJENTA:
■ palec wskazujący na coś – wyraża rozkaz,
■ splecione dłonie – frustracja, próba zapanowania nad swoją negatywną postawą,
■ złożone dłonie z tyłu – wyższość i pewność siebie (dłoń trzyma nadgarstek:
„trzymajcie mnie, bo jak...” – im wyżej pacjent trzyma rękę, tym bardziej jest
wzburzony),
■ ręka dotykająca twarzy, kciuk pod brodą – stosunek negatywny do wypowiedzi
rozmówcy,
■ skrzyżowane stopy i zaciśnięte ręce – wstrzymywanie negatywnych emocji,
nerwowości, strachu.
Nie sposób jednak opisać intencji pacjenta na podstawie jednego gestu. To tak,
jakby uzyskać informację na podstawie jednego słowa. Dopiero zespół gestów,
który możemy porównać do zdania, dostarczy Państwu pełniejszej informacji.
Luty 2009
23-01-09 14:08:52
fot. istockphoto
SZTUKA KOMUNIKACJI
Uwaga! Agresywny
pacjent w aptece!
fot. istockphoto
Przyczyną agresji
u pacjenta może być
przemęczenie, złe
samopoczucie. Punktem zapalnym staje
się wówczas kolejka
w aptece bądź niefortunna uwaga innego
pacjenta
■ słuchajmy pacjenta uważnie, powtarzając znaczenie jego słów (parafrazując),
■ Nie przerywajmy! Nawet, jeśli się z
nim nie zgadzamy, zapamiętajmy, o
co chcemy zapytać i zróbmy to nieco
później,
■ nie zadawajmy żadnych pytań, ustalanie faktów mija się z celem, ze
względu na wysoki poziom adrenaliny
we krwi zdenerwowanego pacjenta.
Po drugie: sprawić, żeby pacjent
poczuł się swobodnie.
Można to osiągnąć przyznając
pacjentowi prawo do emocjonalnej reakcji, np. mówiąc: „Mogę sobie
wyobrazić, jak trudna ta sytuacja musi
być dla Pana”, „Na Pani miejscu też
bym się tak poczuła.”
Nie dopuścić do eskalacji konfliktu
Pierwotną przyczyną wybuchu
agresji u pacjenta może być np.:
przemęczenie, nawarstwienie się
problemów, złe samopoczucie lub
wpływ alkoholu. Czyli sytuacje, w
których człowiek ma niższą tolerancję na mierzenie się z bieżącymi
trudnościami i łatwiej traci panowanie nad sobą.
W takiej sytuacji punktem zapalnym
może być niespodziewana kolejka
w aptece lub niefortunna uwaga
innego pacjenta. Bez względu na
przyczynę, to nie Państwo ponosicie odpowiedzialność za to, że
pacjent nie potrafi trzymać swoich
emocji na wodzy. Jednak Państwa
zadaniem – jako gospodarzy odpowiedzialnych za bezpieczeństwo
wszystkich pacjentów w aptece, jest
zapobieżenie rozwinięciu się sytu-
acji oraz uchronienie przygodnych
uczestników zajścia przed jego
negatywnymi skutkami.
■ wskaże mu / im konsekwencje niezastosowania się do polecenia, np. zaprzestanie obsługi i wezwanie pracowników
ochrony, straży miejskiej czy policji.
Umiejętne rozpoznanie
negatywnych emocji i
uczuć pacjenta pozwala
szybko i skutecznie
na nie reagować
Wypowiedź taką warto wzmocnić
gestem, np. wskazaniem na tabliczkę
z numerami telefonu odpowiednich
służb lub sięgnięciem po słuchawkę
telefonu. Trudno tu o przykłady
wypowiedzi, ponieważ to komunikat, który powinien brzmieć
autentycznie, czyli „pasować” do
emocji każdego z Państwa. Proponuję, aby każdy z Państwa w wolnej
chwili ułożył, zapisał i wypowiedział na głos najbardziej stanowczo jak się da, swój indywidualny
komunikat. Przećwiczenie takiej
stanowczej wypowiedzi „na sucho”
spowoduje wypracowanie nawyku
jej używania. A to z kolei wzmocni
Państwa poczucie panowania nad
trudną sytuacją. Wszak nic tak nie
osłabia naszej pozycji jak fakt, że
nie wiedzieliśmy, co powiedzieć w
momencie, kiedy należało sprawnie
zareagować.
Drobna wymiana uwag pomiędzy
dwoma pacjentami w kolejce może
bowiem przerodzić się w otwarty
konf likt, w który zostaną wciągnięte wszystkie obecne w aptece
osoby. Jedyne, co możecie i powinniście Państwo zrobić w takiej
sytuacji, to wypowiedzieć jednoznaczny, stanowczy komunikat
pod adresem agresora / agresorów,
który:
■ uświadomi mu / im Państwa negatywny stosunek do zaistniałej sytuacji,
Luty 2009
str_10-25.indd 13
SZTUKA KOMUNIKACJI
się emocjonalnie, zdystansują się,
oddzielą emocje od sprawy i swojej
osoby, zwrócą uwagę na uczucia
pacjenta, będą reagować na jego
zachowania niewerbalne i podążać za jego emocjami. Jak więc
zachować się, mając do czynienia
z agresywnie zachowującym się
pacjentem?
Po pierwsze: pozwolić pacjentowi
dać upust emocjom.
Zwerbalizowanie zażalenia jest najczęściej szansą dla pacjenta na to,
aby wreszcie powiedzieć, co myśli
o... Jeśli mu na to nie pozwolimy,
np. przerywając, chcąc szybko
wyjaśnić sprawę, załagodzić konf likt, wówczas jeszcze bardziej
się zdenerwuje, a jego negatywne
emocje ulegną eskalacji. Dlatego:
21
23-01-09 14:08:53
W kolejnej odsłonie naszego cyklu o dotacjach europejskich dla
farmaceutów prezentujemy Państwu, na co można przeznaczyć
unijne dofinansowanie i o co aplikować, by nasz projekt nie został
odrzucony przez komisję kwalifikacyjną.
MARTYNA SAWICKA
Konsultant Funduszy Europejskich,
J&J Grupa Szkoleniowo Doradcza
F
armaceuci, jako przedsiębiorcy, nie tylko mogą, ale
również powinni aplikować o
środki unijne. Trzeba tylko pamiętać, że rozwój przedsiębiorstwa,
nawet tak małego jak apteka, to nie
tylko zatrudnienie nowego pracownika czy wprowadzenie nowych produktów i usług. To przede wszystkim
rozsądne planowanie przyszłych
wydatków, które wpłyną na rozwój
firmy. Dlatego zakupy, które zafundować może nam Unia Europejska,
powinny być starannie przemyślane,
a także spełniać wymagania określone w stosownych dokumentach
konkursowych.
Zasady dopuszczania aplikacji
Przedłożony projekt jest kwalifikowany, czyli może zostać zatwierdzony do współfinansowania z
Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (EFRR) lub Europejskiego Funduszu Spójności (EFS),
jeśli spełnia następujące warunki
ogólne:
■ jest zgodny z polityką wspólnotową,
■ jest zgodny w wymogami EFRR lub
EFS,
■ jest spójny z zatwierdzonym programem operacyjnym i spełnia szczegółowe kryteria określone dla tego
działania w tzw. uszczegółowieniu
programu.
gółowieniu programu (kryteria formalne, m.in. czy wniosek wypełniono
zgodnie z instrukcją, czy są wszystkie załączniki oraz kryteria techniczno-ekonomiczne, czyli ocena
merytoryczna, m.in. tego czy projekt jest zgodny z celami i zakresem
merytorycznym danego działania, a
także czy przyczynia się do realizacji szeroko rozumianego celu, jakim
jest rozwój regionalny),
3. na koniec rozpatrywana jest kwalifikowalność poszczególnych wydatków.
Rodzaje projektów inwestycyjnych
Wśród typów europejskich projektów inwestycyjnych dla farmaceutów
możemy wyróżnić:
■ budowę, rozbudowę lub rozszerzenie zakresu działalności apteki,
■ realizację zasadniczych zmian procesów produkcyjnych lub zmianę
w zakresie sposobu świadczenia
usług,
■ unowocześnienie wyposażenia niezbędnego do prowadzenia i rozwoju
działalności apteki,
■ budowę, rozbudowę lub przebudowę
instalacji i urządzeń sprzyjających
oszczędności surowców i energii
oraz ograniczaniu emisji szkodliwych substancji do środowiska,
■ dostosowanie standardów do norm
krajowych i europejskich (certyfikacja wyrobów i usług),
■ dotacje na udział w krajowych i międzynarodowych imprezach gospodarczych typu targi i wystawy,
■ szkolenia ogólne i specjalistyczne.
Trzeba jednak pamiętać, że samo
aplikowanie o unijne wsparcie projektu, w ramach jednego z wymienionych powyżej działań, nie oznacza
jeszcze, że projekt zostanie dofinansowany. Ponadto kwalifikowalność
danego projektu do wsparcia z EFRR
lub EFS nie oznacza, iż wszystkie
wydatki, które zostaną poniesione w
trakcie jego realizacji, muszą zostać
zakwalifikowane do refundacji.
O co warto aplikować?
Wydatkami kwalifikującymi się do
uzyskania wsparcia mogą być m.in.:
fot. 123RF
PROWADZENIE APTEKI
Co można kupić
za unijne pieniądze?
■ zakup lub leasing niezbędnego
sprzętu i wyposażenia (np. maszyny,
Przed złożeniem wniosku o dofinansowanie
naszego projektu
warto dowiedzieć się,
jakie wydatki kwalifikują się do uzyskania
wsparcia ze środków
unijnych
Sama kwalifikowalność projektu rozpatrywana jest na trzech poziomach:
22
str_10-25.indd 14
1. kwalifikowalność typu projektu w
ramach danego programu operacyjnego,
2. kwalifikowalność projektu w świetle
kryteriów określonych w uszcze-
Luty 2009
26-01-09 10:38:38
■
■
■
■
■
Aplikując o unijne dotacje
trzeba pamiętać,
że niedozwolone jest
refundowanie całkowite lub
częściowe danego projektu
więcej niż jeden raz ze
środków wspólnotowych
Zakupy, które sfinansuje
nam UE powinny być
starannie przemyślane
i spełniać warunki określone w stosownych dokumentach konkursowych
fot. 123RF
O co aplikować nie powinniśmy?
W oparciu o europejskie dotacje nie
można starać się o dofinansowanie:
■ prowizji pobieranych w ramach operacji wymiany walut oraz ujemnych
różnic kursowych,
■ odsetek od zadłużenia, kosztów kredytu,
■ kar i grzywien, wydatków poniesionych w związku z procesami sądowymi oraz z realizacją ewentualnych
postanowień wydanych przez sąd,
■ wydatków poniesionych na zakup
środka trwałego, który był współfinansowany ze środków krajowych
lub wspólnotowych w przeciągu 7
lat poprzedzających datę zakupu
środka trwałego,
■ kosztów nabycia nieruchomości o
ile w okresie 7 lat poprzedzających
datę dokonania zakupu nieruchomość została zakupiona z wykorzystaniem środków publicznych,
krajowych lub wspólnotowych,
■ wydatków poniesionych na zakup
gruntu w części przekraczającej 10
proc. wartości całkowitych kosztów
kwalifikowalnych projektu,
■ wydatków na pokrycie kosztów
związanych z umową leasingu, a
w szczególności: podatku, marży
■
■
■
■
■
■
finansującego, odsetek od refinansowania kosztów, kosztów ogólnych,
opłat ubezpieczeniowych,
wydatków na pokrycie opłat związanych z prowadzeniem rachunku bankowego na potrzeby projektu,
wydatków na pokrycie opłat od
transakcji finansowych dokonywanych w związku z realizacją projektu,
wydatków poniesionych na wypełnienie formularza wniosku o dofinansowanie projektu i załączników,
naprawy wyposażenia i środków
trwałych zakupionych w ramach
projektu,
podatku VAT, który może zostać
odzyskany w oparciu o przepisy krajowe,
wydatków poniesionych po terminie zakończenia realizacji projektu
określonym w umowie o dofinansowanie.
Jeden raz, nie więcej!
W przypadku wydatków należy
również pamiętać, iż w procesie aplikowania przez nas o środki unijne
obowiązuje tzw. „zakaz podwójnego
opodatkowania”. Oznacza on, iż
niedozwolone jest zrefundowanie
całkowite lub częściowe danego projektu więcej niż jeden raz ze środków
publicznych – wspólnotowych lub
krajowych.
Przedstawione powyżej przykłady
są, co do zasady, wskazane w konkretnych uszczegółowieniach regionalnych programów operacyjnych
dla każdego województwa z osobna
lub też w wytycznych, dotyczących
kwalifikowalności wydatków.
Luty 2009
str_10-25.indd 15
PROWADZENIE APTEKI
■
specjalistyczne urządzenia, komputery, sprzęt biurowy, meble),
koszty robót budowlanych związanych z budową, przebudową lub
remontem obiektów budowlanych i
lokali użytkowych,
nabycie wartości niematerialnych i
prawnych (np. oprogramowanie komputerowe),
nabycie niezabudowanej nieruchomości, jednak nie może stanowić
więcej niż 10 proc. wydatków kwalifikowanych projektu,
nabycie nieruchomości zabudowanej,
koszty badań i testów oraz innych
usług nie będących doradztwem,
a także inne wydatki związane z
uzyskaniem lub odnowieniem przez
przedsiębiorcę odpowiedniego certyfikatu systemu zarządzania lub
certyfikatu zgodności bądź wydanie
deklaracji zgodności producenta,
zakup usługi szkoleniowej, ale
nie może stanowić więcej niż 10
proc. wydatków kwalifikowalnych
projektu.
23
26-01-09 10:38:39
Rekrutacja nowych pracowników to jeden z najważniejszych
aspektów skuteczności firmy i apteka nie jest pod tym względem
wyjątkiem.
mgr TOMASZ SKALSKI
socjolog, wykładowca Uniwersytetu Śląskiego,
Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej
i Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy
w Katowicach, trener zarządzania i technik
menedżerskich
W
małych firmach, takich
jak większość aptek,
rotacja kadr jest raczej
wydarzeniem niż ciągłym procesem. Można by sądzić, że i znaczenie tego elementu będzie tutaj
mniejsze – to jednak złudzenie.
Wszak każdy pracodawca chce
mieć personel wykwalifikowany,
lojalny i zaangażowany. Jedynym
sposobem, aby cel ów osiągnąć jest
dobrze przeprowadzona rekrutacja.
Pozyskanie nowego pracownika
nie wydaje się być trudne: trzeba po
prostu przyciągnąć odpowiednich
kandydatów, a następnie wybrać
spośród nich tych najlepszych. Ale
by stwierdzić, kto jest odpowiednim kandydatem, trzeba uprzednio
dokładnie określić, jakie są wymagania na wakującym stanowisku. W
ten sposób zdefiniowaliśmy trzy
podstawowe etapy procesu rekrutacji:
1. określenie wymagań,
2. dotarcie do kandydatów,
3. i ich selekcja.
Nic prostszego? Tak, ale tylko w
tym ogólnym sformułowaniu; jeśli
bowiem przejdziemy do konkretów,
to natychmiast pojawią się trojakiego rodzaju problemy. Spróbujmy
je krótko rozpatrzyć.
24
str_10-25.indd 16
Siedem punktów Rogera
Jak określić wymagania danego stanowiska? Jedyna droga to dokładny
opis stanowiska pracy, z uwzględnieniem całej jego specyfiki, wraz
z otoczeniem, typem klientów itd.
Jest jasne, że opisu winien dokonać
ktoś, kto ma odpowiednie doświadczenie. Rozważni szefowie aptek
nie będą bazować tutaj na własnych
przeświadczeniach, ale sięgną do
opinii swych pracowników oraz ich
bezpośrednich przełożonych (kierowników).
Pomocna może być tu tzw. metoda
„7 punktów” Rodgera, wedle której
oceniamy znaczenie następujących
elementów:
1. cechy fizyczne – zdrowie, budowa
ciała, wygląd itd.,
2. osiągnięcia – wykształcenie i
doświadczenie zawodowe,
3. ogólna inteligencja i możliwości
intelektualne,
4. specjalne uzdolnienia – np. matematyczne, językowe, społeczne,
5. zainteresowania sprzyjające powodzeniu w pracy,
6. dyspozycje psychiczne – typ i cechy
osobowości,
7. warunki zewnętrzne – szczególne
okoliczności, sytuacja życiowa, itp.
Jeśli określimy, jakie cechy w
każdym z tych punktów są niezbędne, a które pożądane na danym
stanowisku, będziemy mieli gotowy
wstępny obraz naszego kandydata.
Gdzie szukać kandydatów?
Gdzie warto poszukiwać kandydatów i jak można do nich dotrzeć?
Tutaj właściwie każdy sposób
jest dobry; do najczęściej wykorzystywanych należą: ogłoszenia
prasowe, pomoc agencji doradztwa personalnego, rekomendacje
pracowników, a także ogłoszenia
w internecie (znaczenie tego ostatniego medium jest ogromne i
wciąż wzrasta). Nie rozwijając tego
wątku, wskażmy jedynie, że skuteczne ogłoszenie (niezależnie od
szczegółowej formy) musi mieć
dwie cechy: zauważalność i atrakcyjność dla potencjalnego kandydata na pracownika pierwszego
stołu.
Luźno czy „przycisnąć”?
Jeśli już przyciągnęliśmy właściwe
osoby, pozostaje do rozstrzygnięcia problem ostatni: jak spośród
nich wybrać te najwłaściwsze?
Podana wyżej siedmiopunktowa
lista zawiera w większości cechy i
umiejętności, których bezpośrednio nie zobaczymy. Jak je sprawdzić? Czy rozmawiać z kandydatem
osobiście czy wziąć pod uwagę jego
„papiery”? A podczas rozmowy:
zapewnić atmosferę luzu i komfortu czy raczej uświadomić kandydatowi trudności, a może nawet
trochę go „przycisnąć”? Zadając
tego rodzaju pytania docieramy do
najtrudniejszego momentu procesu
rekrutacji.
Kwestionariusz, wywiad czy
opinia?
Istnieje wiele technik selekcji kandydatów: kwestionariusze osobowości,
wywiady, opinie i rekomendacje,
testy sprawności umysłowych (np.
testy IQ), oceny poprzednich przełożonych, testy symulacyjne (polegające na obserwowaniu zachowania
kandydata w sytuacjach podobnych
do tych, jakie napotka w późniejszej pracy); czasem wykorzystuje
się kilka z nich naraz. Na szczęście
w branży farmaceutycznej na ogół
wystarczą dane z kwestionariusza
osobowego oraz umiejętnie przeprowadzona rozmowa kwalifikacyjna. I tej właśnie metodzie warto
się przyjrzeć nieco bliżej .
Jak każda, ma ona swoje zalety
(możliwość bezpośredniego kontaktu z kandydatem oraz elastycz-
Luty 2009
23-01-09 14:08:55
fot. dreamstime
PROWADZENIE APTEKI
Jak rekrutować
pracownika apteki?
fot. dreamstime
ność, ułatwiająca zbudowanie w
miarę pełnego obrazu rozmówcy),
ale ma i wady (stosunkowo niewielki obiektywizm i niewymierność ocen: zależność oceny od
oceniającego i czasochłonność).
Dlatego umiejętne przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej nie
jest proste – choć większość pracodawców jest przekonana o swoich
wysokich zdolnościach w tym
zakresie. Warto sformułować kilka
wskazówek płynących od specjalistów w dziedzinie rekrutacji, co do
sposobu prowadzenia oraz treści
takiej rozmowy (patrz: ramka z
boku).
Wzięcie pod uwagę wszystkich tych
elementów stanowi dobrą podstawę
dla trafnej decyzji. Dopiero jednak
obserwacja aktywności pracownika
we wstępnym okresie zatrudnienia
może dać odpowiedź czy rekrutacja została przeprowadzona prawidłowo. Warto pamiętać, że jak
w każdej dziedzinie biznesu, tak
i w dziedzinie rekrutacji obowiązuje tradycyjna prawda, że „uczyć
należy się przez całe życie”.
1. Jak przeprowadzać rozmowę?
a) rozmowę powinna przeprowadzać osoba do tego przygotowana (a najlepiej,
gdy jest to więcej niż jedna osoba) – ważne są tu przede wszystkim umiejętności społeczne oraz orientacja w potrzebach danego stanowiska,
b) każda rozmowa powinna zaczynać się od stworzenia miłej atmosfery i kończyć
pytaniem, co kandydat chciałby dodać dla poparcia swoich starań o pracę (lepiej
nie oznajmiać ostatecznej decyzji w trakcie rozmowy, trzeba natomiast wskazać sposób i czas, w którym decyzja zostanie kandydatowi przekazana),
c) rozmowa musi trwać co najmniej 15 minut,
d) rozmowy ze wszystkimi kandydatami powinny być prowadzone według
tego samego schematu – dlatego najlepiej przygotować wcześniej odpowiedni kwestionariusz z określoną skalą ocen,
e) rozmowy powinny się odbywać w spokoju i w przyjaznej atmosferze;
f) lepsze są pytania otwarte niż pytania zamknięte lub rozstrzygnięcia (tak/nie).
2. Co oceniać (punkty arkusza oceny)?
a) kwalifikacje i doświadczenie zawodowe (przebieg kariery) – tu w przypadku
apteki sprawa jest regulowana odpowiednimi przepisami; warto jednak
zwrócić uwagę, że rozmawiając z przyszłym kierownikiem apteki powinniśmy zupełnie inaczej rozłożyć akcenty, niż w przypadku pozostałych
stanowisk,
b) opanowanie i samokontrola,
c) kontakt emocjonalny – naturalność, spontaniczność, przejawianie pozytywnych uczuć, zwracanie uwagi na emocje i intencje rozmówcy (warto
zaznaczyć, że praca w aptece: kontakt z ludźmi chorymi i potrzebującymi
pomocy, wymaga szczególnej wrażliwości emocjonalnej i wyczucia),
d) motywacja – na ile kandydat interesuje się swoją przyszłą pracą, rozumie cel
rozmowy, zależy mu na pozytywnym wyniku, chce osiągnąć dobrą ocenę?
e) język i sposób mówienia – słownictwo, spójność i jasność wypowiedzi, ich
zdyscyplinowanie,
f) treść wypowiedzi – na ile poświadczają one orientację kandydata w sprawach zawodowych,
g) „ogólne wrażenie” – element „intuicyjny”; czy i na ile nasz kandydat sprawia wrażenie człowieka kompetentnego, zdolnego, sympatycznego.
Luty 2009
str_10-25.indd 17
PROWADZENIE APTEKI
Umiejętne przeprowadzenie
rozmowy kwalifikacyjnej nie jest
proste, choć większość pracodawców
jest przekonana o swoich wysokich
zdolnościach w tym zakresie
25
23-01-09 14:08:56
Zmieniając kolorystykę ścian i dodając kilka subtelnych
elementów dekoracyjnych można zdziałać w aptece cuda.
Nieciekawe, pozbawione wyrazu wnętrze apteki, w mgnieniu
oka zmienia się w elegancką przestrzeń.
MARTA SIECIARZ
ekspert w dziedzinie stylizacji wnętrz
A
pteka, którą postanowiliśmy poddać naszej
kolejnej
metamorfozie,
przeszła kilka lat temu drobny
remont. A jednak, jej wnętrzu
zdecydowanie brakuje elementów, które odróżniałyby ją od
setek innych placówek, nadawały
wyrazistości i charakteru. Apteka
METAMORFOZA APTEKI.indd 16
mieści się w starym budynku. Ma
niezwykle oryginalny, ale i trudny
układ przestrzenny. Podczas wspomnianego remotnu zastosowano
nieciekawą, zimną kolorystykę –
ściany pomalowano po prostu na
biało, a podłogę wykonano z białej
terakoty. Skomplikowany układ
mebli wydaje się być bez zarzutu i
sprawia wrażenie funkcjonalnego.
Dlatego po wstępnych oględzinach
wnętrza postanowiliśmy skupić
się w naszym projekcie głównie na
zmianach estetycznych.
Meble, mimo że stosunkowo nowe
i funkcjonalne, mają jednak niezbyt korzystne kolory. Dlatego
w naszym projekcie zasugerowaliśmy, by przyozdobić je granatowym, pasującym barwą do blatów,
ornamentem
roślinnym.
To
zwykła naklejka, którą można stosować na ściany lub meble, bardzo
dziś modny element wystroju
wnętrz. Takie naklejki można
kupić w sklepach z tapetami albo
też wykonać projekt według swojego pomysłu i oddać do wycięcia
fot. Marta Sieciarz
PROWADZENIE APTEKI
26
Nowoczesne wnętrze
w eleganckim stylu
Luty 2009
23-01-09 13:46:40
fot. Marta Sieciarz
Wnętrze apteki zostało uporządkowane, wydaje się teraz
być większe i zdecydowanie
bardziej przestrzenne
na ploterze. Wzór naszej naklejki
nawiązuje do bardzo popularnych
obecnie wzorów tapet i nadaje
meblom nowy charakter.
Taki sam motyw zastosowaliśmy
na ścianie powyżej mebli. Tu również posłużyliśmy się naklejką,
tym razem w perłowym odcieniu
szarości. Ściany proponujemy
pomalować na jasnoszary kolor.
W ten sposób ornament staje się
tylko delikatnym akcentem dekoracyjnym. Tym samym udało się
podkreślić spójność ścian i mebli,
a także odwrócić uwagę od dominującej w tym wnętrzu zimnej,
zielonej barwy.
Wysokie i szerokie wejście na
zaplecze proponujemy zasłonić
ścianką z karton-gipsu, pozostawiając zwykłej wielkości otwór
drzwiowy. Stojący obok wysoki
regał warto obniżyć o dwie półki,
wyrównując go do poziomu reszty
mebli i drzwi. Zabiegi te wniosą
do wnętrza porządek. Uznaliśmy
też, że poszatkowana drobną,
białą terakotą podłoga wprowadza
nieład i sugerujemy, by zastąpić
ją gładką, granatową, wytrzymałą
wykładziną PCV. Całości dopełni
rząd prostych granatowych lamp
i zastąpienie kasetonów w suficie
gładkim, podwieszanym sufitem.
Wnętrze apteki zostało uporządkowane, wydaje się teraz
większe, zdecydowanie bardziej
przestrzenne i bardzo eleganckie.
Dzięki prostym i mało kosztownym zabiegom, placówka zyskała
nowoczesny wystrój.
Plan apteki
Luty 2009
METAMORFOZA APTEKI.indd 17
27
23-01-09 13:46:41
NAUKA
Antyoksydanty
na zmęczony wzrok
Dobra cywilizacyjne sprawiły, że coraz więcej ludzi skarży się na zaburzenia
ostrości widzenia i uczucie zmęczonych oczu. Godziny przed komputerem, dym
papierosowy, spaliny powodują stany zapalne i suchość oczu. Na rynku znajduje
się wiele preparatów, które mogą poprawić komfort widzenia. W ich skład wchodzą
głównie antyoksydanty, tj. karotenoidy, witaminy i antocyjany.
MAŁGORZATA DERWIŃSKA
mgr farmacji
W
organizmie ludzkim zachodzi wiele reakcji chemicznych, których produktem mogą być wolne rodniki. Są
one niepożądane, ale powstawanie
ich jest nieuniknione. Atakują nienasycone kwasy tłuszczowe, białka,
kwasy nukleinowe, węglowodory.
Organizm posiada układ neutralizowania wolnych rodników, ale
wraz z wiekiem oraz poprzez pewne
czynniki ryzyka (promieniowanie,
dym papierosowy) powstaje nadmiar reaktywnych form tlenu. To w
konsekwencji prowadzi do starzenia się tkanek i takich schorzeń, jak
choroba niedokrwienna serca, choroby nowotworowe, uszkodzenie
systemu immunologicznego oraz
niektóre choroby neurologiczne
(choroba Parkinsona, choroba
Alzheimera). U osób po 50. r.ż. również oczy narażone są na zwiększoną
aktywność wolnych rodników, co
może prowadzić do powstawania
zaćmy, jaskry, zespołu suchego
oka, czy zwyrodnienia plamki
żółtej. Z kolei osobom cierpiącym
na cukrzycę grozi retinopatia, czyli
zwyrodnienie naczyń kapilarnych w
oku.
28
str_28-33.indd 2
Znaczenie luteiny
Dla ludzkiego oka niezwykle istotna
jest luteina. Jest to żółty barwnik, z
grupy ksantofili. Występuje ona w
siatkówce oka, chroniąc komórki
plamki żółtej odpowiedzialne za
ostrość widzenia. Ponadto zabezpiecza naczynia włosowate w oku
przed uszkodzeniami przez wolne
rodniki. Działa także jak filtr chroniący przed promieniowaniem
UVA i UVB oraz promieniowaniem
jonizującym komputerów i telewizorów. Brak jest zdefiniowanej
dziennej dawki luteiny, niemniej
wiele badań wskazuje, że najskuteczniejsza dawka wynosi 6-10 mg/
dobę.
Witaminy i antocyjany
Innymi antyoksydantami stosowanymi w profilaktyce chorób oczu są
witaminy – przede wszystkim E i C.
Oczy osób po 50. r.ż.
narażone są na większą
aktywność wolnych
rodników, co może
powodować zaćmę,
jaskrę czy zwyrodnienie
plamki żółtej
Witamina E (tokoferol) może być
stosowana praktycznie bez ograniczeń, ponieważ jest stosunkowo
krótko magazynowana w ustroju, a
ponadto nie jest toksyczna. Redukuje wolne rodniki, chroni przed
utlenieniem witaminę A, C i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).
Witamina C zapobiega infekcjom,
a także łagodzi stany zapalne błon
śluzowych. Lepiej, gdy podawana
jest z innymi antyoksydantami,
np. f lawoniodami, gdyż chronią ją
przed utlenieniem do kwasu szczawiowego.
Dla prawidłowej funkcji narządu
wzroku polecane są preparaty
zawierające antocyjany z owoców
borówki czernicy (Myrtilli fructus z Vaccinium myrtillus), które
uszczelniają naczynia kapilarne
oka i działają przeciwutleniająco,
przyspieszają regenerację purpury
wzrokowej i poprawiają zdolność
widzenia o zmroku i w nocy. Szczególnie polecane są dla osób z retinopatią cukrzycową.
Nienasycone kwasy tłuszczowe
Preparaty wspomagające prawidłowe funkcjonowanie wzroku
mogą zawierać oleje bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, konieczne do prawidłowego
przebiegu wielu procesów w organizmie. Szczególnie pozytywnie
wpływają na nasze oczy. Kwas DHA
(dokozaheksaenowy), należący do
kwasów omega-3, występuje w dużej
ilości (ok. 20%) w fosfolipidach
błon komórkowych receptorów
siatkówki oka. Jego niedobór wiąże
się ze zmianami w strukturze tych
błon. Poza tym NNKT potrafią neutralizować wolne rodniki i naprawiać
uszkodzenia przez nie wywołane.
Preparaty zawierające kwas alfa-linolenowy, należący do szeregu n-6,
są polecane przy stanach zapalnych
i podrażnieniu oczu, ponieważ
zwiększają wytwarzanie łez.
Osoby po 50. r.ż., pracujące przed
komputerem, kierowcy i cukrzycy
powinni dostarczać do organizmu
odpowiednie ilości antyoksydantów, dzięki czemu usprawnią proces
widzenia, ochronią oczy przed promieniowaniem oraz złagodzą uczucie zmęczenia oczu.
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
Luty 2009
23-01-09 14:11:46
010_FarmacjaPraktyczna_205x297_DD.pdf
5.1.2009
13:54:36
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
29
str_28-33.indd 3
23-01-09 14:11:47
Istotnym składnikiem urozmaiconej diety są oleje z ryb morskich. Nie tylko
stanowią materiał energetyczny dla naszego organizmu, ale też dostarczają wielu
cennych substancji o działaniu farmakologicznym.
MAŁGORZATA DERWIŃSKA
mgr farmacji
O
leje rybie dostarczają kwasów
nienasyconych z szeregu n-3
- EPA (kwas eikozapentaenowy) oraz DHA (kwas dokozaheksaenowy), których organizm ludzki
nie potrafi zsyntetyzować, a które
są niezbędne do jego prawidłowego
funkcjonowania. Stanowią bowiem
element budulcowy, wchodząc w skład
błon komórkowych. Duże ilość DHA
znajdują się w błonach komórkowych
kory mózgowej i siatkówce oka. Kwasy
omega-3 zmniejszają krzepliwość krwi
poprzez redukcję agregacji płytek oraz
zmniejszają ciśnienie krwi. Poza tym
regulują powstawanie eikozanoidów,
przez co mogą zmniejszać stężenie LDL
i trójglicerydów we krwi, dzięki czemu
przeciwdziałają powstawaniu miażdżycy. Wykazują ponadto działanie
przeciwzapalne, dobrze wpływają też
na stan skóry, chroniąc ją przed szkodliwym działaniem promieniowania.
Oprócz NNKT, oleje pozyskiwane
z ryb morskich zawierają witaminy
rozpuszczalne w tłuszczach, głównie
witaminę A i D. Pierwsza odpowiada za
dobre widzenie po zmroku oraz za prawidłowy stan błon śluzowych, druga zaś
za prawidłowy stan kości, co jest istotne
dla osób cierpiących na osteoporozę.
Olej z rekina zawiera alkiloglicerole
(alkoksyglicerole). Związki te są połączeniem glicerolu i alkoholu alifatycznego-chimylowego, selachylowego i
batylowego. U człowieka występują
w niewielkich ilościach, głównie w
szpiku kostnym. W przypadku oleju z
wątroby rekina ich zawartość wynosi
ok. 30%. Związki te regulują działa-
nie szpiku kostnego, zwiększają liczbę
krwinek i pobudzają układ immunologiczny. Wykazują również działanie
przeciwbakteryjne oraz łagodzą alergie
pokarmowe. W badanich in vitro stwierdzono, że uszkadzają błony komórkowe
komórek nowotworowych, przez co te
stają się bardziej narażone na działanie
trucizn i leków cytostatycznych.
Ciekawym składnikiem tranu z rekina
jest skwalen. Jest to triterpen, prekursor
cholesterolu. W ludzkim organizmie
wchodzi w skład płaszcza lipidowego
skóry. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Poza tym,
wraz z alkiloglicerolami i kwasami omega-3 poprawia odporność na infekcje.
Ponadto preparaty zawierające oleje z
ryb morskich, które zawierają alkiloglicerole polecane są w stanach obniżonej
odporności – w przewlekłych zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych.
fot. istockphoto
NAUKA
Moc ryb morskich
30
str_28-33.indd 4
23-01-09 14:11:48
Stosowanie leku przeciwbólowego o długim okresie działania jest
wygodne i bezpieczne dla pacjenta, bo minimalizuje ryzyko popełnienia
ewentualnych błędów w dawkowaniu preparatu, a jednocześnie pozwala
na zmniejszenie dobowej dawki leku. Mając na względzie dobro pacjenta,
należy jednak pamiętać o dostosowaniu leku do jego wieku i budowy
konstytucjonalnej.
dr n. med. PIOTR JAKUBÓW
kierownik Poradni Leczenia Bólu „Vitamed”
w Białymstoku
fot. istockphoto
R
egularne stosowanie leków
przeciwbólowych ewidentnie zwiększa komfort życia
pacjentów. Adekwatna farmakoterapia jest istotna u chorych z przewlekłym bólem niezależnie od jego
etiologii. Podczas skutecznej terapii
obserwujemy większą aktywność
chorych, poprawę funkcjonowania
w rodzinie i społeczeństwie. Skuteczna terapia bólu sprzyja prawidłowemu stosowaniu leczenia
zasadniczego, zmniejsza ilość powikłań towarzyszących bólowi, takich
jak powikłania spowodowane spłyconym oddechem i oszczędnym,
nieefektywnym kaszlem. Skuteczna
terapia bólu zmniejsza również
powikłania zakrzepowo-zatorowe,
spowodowane unieruchomieniem,
co jest istotne u chorych przebywających w domu, pozbawionych
kontroli i profilaktyki przeciwzakrzepowej.
Jednakże prawidłowe leczenie bólu
nie zawsze jest proste.
Od pacjentów wymaga się ściśle
określonego sposobu zażywania
leków. W leczeniu zaleca się odpowiednie kojarzenie preparatów, nadzorowanie terapii przez specjalistę
przeszkolonego w leczeniu bólu, a
czasami stosowanie leków osłaniających i neutralizujących działania
niepożądane. W przypadku wszelkich wątpliwości, dobrą praktyką
jest zalecanie pacjentowi wizyty
w poradni leczenia bólu przewlekłego.
Kłopotliwe, choć uzasadnione
Powszechnie znanym przykładem działań neutralizujących efekty niepożądane
jest stosowanie inhibitorów pompy
protonowej podczas terapii dużymi
dawkami leków drażniących śluzówkę
żołądka, leków hepatotropowych podczas leczenia hapatotoksycznymi NLPZ
lub stosowanie leków agonistycznych
i równocześnie antagonistycznych
wobec receptora mi-1 podczas zażywania opioidów, w celu poprawy
świadomości, zmniejszenia zaparć lub
zabezpieczenia przed hipowentylacją.
Prowadzenie tak złożonej farmakoterapii bólu, pomimo że ma racjonalne,
terapeutyczne uzasadnienie, jest niejednokrotnie kłopotliwe i przyczynia się
do błędów, również ze strony terapeuty.
Jest ono również trudne do monitorowania, ze względu na częste występowanie zbyt wielu dawek. Wszystko to
przyczynia się do błędów podczas zażywania preparatów, spowodowanych
nieświadomą pomyłką lub umyślną
chęcią zmniejszenia dawki leku.
po uzyskaniu chwilowej poprawy (z ang.
„compliance”). Spowodowana jest ona
obawą przed ewentualnymi działaniami
ubocznymi, ryzykiem uzależnienia lub
wystąpieniem tolerancji na działanie
leku. Niestety powrót bólu wiąże się z
koniecznością zwiększania dawki lub
zmianą rodzaju leku na silniejszy.
Ciekawą obserwację zauważono wśród
pacjentów poddanych samokontroli
bólu przy pomocy pompy infuzyjnej
Compliance w praktyce
Wśród lekarzy zajmujących się leczeniem bólu powszechnie znane jest zjawisko niechęci zażycia leku przez pacjenta
Luty 2009
str_28-33.indd 5
NAUKA
Rzadziej, wygodniej
i o wiele bezpieczniej
31
23-01-09 14:11:49
NAUKA
fot. 123RF
Terapia lekami o długim
okresie działania
minimalizuje ryzyko
popełnienia przez pacjenta
błędu w dawkowaniu
PCA (z ang. patient controled analgesia).
Pompy PCA są stosowane jako standard leczenia bólu pooperacyjnego na
dobrze zorganizowanych oddziałach
chirurgicznych. Pompa charakteryzuje się ciągłym, zaprogramowanym
wlewem leku przeciwbólowego, w
chwili nasilenia dolegliwości pacjent ma
możliwość po naciśnięciu guzika podania dodatkowej dawki leku jako bolus,
którego dawka maksymalna jest ustalona wcześniej przez lekarza. Pacjent
czuję się zabezpieczony przed kłopotliwym, silnym bólem. Obserwuje się
wówczas chęć unikania zbyt częstych
naciśnięć dodatkowej dawki leku przez
pacjenta, podczas gdy zaprogramowany
lek jest podawany cały czas i w efekcie
obserwowana jest skuteczniejsza analgezja, przy mniejszych dawkach leku.
32
str_28-33.indd 6
Minimalizowanie błędów
w dawkowaniu
Ogólnoświatową tendencją w nowoczesnej farmakoterapii jest stosowanie leków o długim okresie działania.
Taki sposób prowadzenia terapii jest
wygodny i minimalizuje prawdopodobieństwo popełnienia błędu w dawkowaniu, ponieważ chory zażywa mniej
tabletek i stosowane są mniejsze dawki
preparatu. Zmniejsza się również możliwość przedawkowania leku, co zdarza
się przy częstym stosowaniu leków
krótkodziałających.
Podczas stosowania leków o długim
okresie działania obserwuje się wyższą
skuteczność zaleconej terapii. Niezwykle istotną kwestią jest jednakże poinformowanie pacjenta o rodzaju i sposobie
działania leku. Szczególnie ważne jest
uwrażliwienie osób starszych, u których
terapia lekami długodziałającymi jest
bezpieczniejsza i bardziej efektywna,
o innej sile i wartości działania leku niż
w przypadku dotychczas stosowanych
preparatów.
Ogólnoświatową
tendencją w nowoczesnej
farmakoterapii
jest stosowanie leków
o długim okresie działania
Osoby starsze są szczególnie narażone
na wystąpienie działań ubocznych i
nasilenie powikłań, pomimo stosowania standardowych dawek leków. Przyczynia się do tego fizjologia organizmu,
jak i zachowania behawioralne typowe
dla wieku. Ze względu na osłabienie
mechanizmów detoksykacji, zmniejszony przepływ wątrobowy, potencjalnie upośledzoną funkcje hepatocytów,
zmniejszony przepływ nerkowy i opóźnioną filtrację w kłębuszkach, organizm
nie nadąża eliminować leków, które
dotychczas były nieszkodliwe. U osób
w podeszłym wieku zaleca się redukowanie dawek leków p/bólowych, jak
również możliwie największe redukowanie ilości przyjmowanych tabletek.
Ułatwić zalecaną farmakoterapię
Osoby starsze są często narażone na błąd
powtórzenia lub opuszczenia dawki
leku. Stres i niedogodność związana z
bólem, upośledzenie funkcji poznawczych, jak i nasilenie zmian depresyj-
nych, potęgują ryzyko nieadekwatnego
i często niebezpiecznego leczenia.
Pacjenci w podeszłym wieku niestety
dość często zdani są na własną samowystarczalność, która w ich wieku jest
nieskuteczna. Dlatego należy ułatwić
im zalecaną farmakoterapię. Ograniczyć
liczbę i dawki przyjmowanych leków,
stosować leki o długim okresie działania,
potencjalnie bezpieczne, o szerokich
możliwościach terapeutycznych oraz
jasno i prosto tłumaczyć im zasady dawkowania i zażywania leku. Pacjent, który
nie zrozumie dawkowania podczas rozmowy z lekarzem w poradni, a także
nie powtórzy zaleceń przy spotkaniu
z farmaceutą w aptece, będzie zażywać
leki niewłaściwie lub nie będzie brał
ich w ogóle. Przysłowiowe są foliowe
torebki przeterminowanych preparatów
u naszych pacjentów i podopiecznych.
Umiejętne zastosowanie nowych leków
zwiększa racjonalność leczenia jak i jego
bezpieczeństwo. Chciałbym uwrażliwić
na stosowanie niesterydowych leków
p/zapalnych, które zwiększając ryzyko
krwawienia z przewodu pokarmowego,
zwiększają ryzyko przedwczesnego
zgonu u osób w podeszłym wieku. To
kolejny argument przemawiający na
korzyść leków o długim okresie działania, bowiem stosowanie leków dawkowanych raz dziennie zmniejsza ryzyko
działań niepożądanych czy przekroczenia zalecanej dawki preparatu. Krwawienie z przewodu pokarmowego w
krajach Europy Zachodniej jest jedną z
najczęstszych przyczyn śmierci w chirurgicznym oddziale ratunkowym u
osób po 75. roku życia. Taką tendencję
obserwuje się niestety również u nas.
Luty 2009
23-01-09 14:11:55
fot. 123RF
str_28-33.indd 7
23-01-09 14:11:57
Zdecydowana, pewna siebie, a przy tym pogodna i serdeczna. Uwielbia podróże
i choć za oknem zima na całego, myślami jest już na gorącej Sycylii, którą
zamierza odwiedzić jeszcze w tym roku. Taka właśnie jest Pani Renata Chruszcz,
kierowniczka Apteki Remedium przy ul. Radzymińskiej w Warszawie, którą
postanowiliśmy zaprosić do udziału w kolejnej odsłonie naszych metamorfoz.
Szanowne Panie!
34
META FARMAC.indd 2
Już szesnaście Czytelniczek „Farmacji Praktycznej” wzięło udział w naszych
Metamorfozach. Promienny uśmiech, który pojawiał się na ich twarzach tuż
po zakończonej sesji, świadczył o tym, że nasi specjaliści od urody stanęli
na wysokości zadania. Również i Wy możecie powiedzieć sobie: „Czas na
zmianę!”. Nasi styliści są do Waszej dyspozycji.
Aby wziąć udział w kolejnej edycji naszych sesji, wystarczy wejść na stronę:
www.farmacjapraktyczna.pl i za jej pośrednictwem wysłać do nas maila,
koniecznie z załączonym swoim zdjęciem.
Serdecznie zapraszamy!
Luty 2009
23-01-09 13:48:27
fot. Rafał Olejnik
Pani Renata ochoczo przystała na wszelkie sugestie i propozycje naszych stylistów, którzy prace nad nową fryzurą rozpoczęli od odbarwienia dotychczasowego
koloru włosów naszej modelki.
obrze, że na wszelki wypadek uprzedziłam personel, że jutro do apteki przychodzi nowa kierowniczka – żartowała
tuż po zakończonej sesji Pani Renata. W jej oczach widać
było błysk zadowolenia.
– Czuję się wspaniale! – oznajmiła, delikatnie poprawiając dłonią
pięknie wymodelowane kosmyki włosów. Nasza sesja wprowadziła
ją w doskonały nastrój. Choć z początku Pani Renata była nieco spięta, z każda chwilą jednak stawała się coraz bardziej otwarta i pewna
siebie. Szczególnie wtedy, gdy nasi styliści opowiedzieli Pani Renacie, co zamierzają zrobić z jej włosami i jaki makijaż zaproponują jej
po zakończeniu prac nad fryzurą.
– Zgadzam się na wszystko! – oznajmiła pewnie stylistom, którzy na
te słowa ochoczo przystąpili do działania. My tymczasem postanowiliśmy namówić Panią Renatę, by opowiedziała nam trochę o sobie.
– Od dwóch lat jestem kierowniczką apteki, ale nie ukrywam, że tęsknię za pracą przy pierwszym stole. Szkoda, że nie starcza mi czasu,
by pogodzić codzienne kontakty z pacjentami z obowiązkami kierownika apteki – przyznaje Pani Renata. A poza pracą? – Uwielbiam
podróżować! Byłam
już w Turcji, Wielkiej
Brytanii, teraz czas
na moją wymarzona
Sycylię – dodała Pani
Renata, mówiąc, że
podróż planuje jeszcze w tym roku. Z całego serca życzymy jej
zatem szczęścia, pomyślności i wielu niezapomnianych chwil
podczas wakacyjnego
wypadu nad Morze
Śródziemne.
Za pomoc w zorganizowaniu sesji dziękujemy pracownikom Salonu Urody PRIMA, al. Niepodległości 121/123 (Mokotów, Metro Racławicka), tel. 022-409-49-49.
D
ŻYCIE
jest PIĘKNE
Po sesji poczułam się
naprawdę wspaniale!
Modelowanie nowej fryzury
zajęło stylistce dobrych kilkadziesiąt minut. Na włosy nałożona została odżywka, która
wzmocniła fryzurę i dodała
blasku nowym kolorom.
fot. Rafał Olejnik
Za pomoc w zorganizowaniu sesji dziękujemy pracownikom Salonu Urody PRIMA, al. Niepodległości 121/123 (Mokotów, Metro Racławicka), tel. 022-409-49-49.
Po dawnym kolorze włosów Pani
Renaty zostało
tylko wspomnienie. Nałożona
farba została
najpierw utrwalona, po czym
stylistka rozpoczęła cieniowanie fryzury.
Całości dopenił delikatny
makijaż w subtelnych odcieniach miedzi i brązu. Dobierając go wizażystka sugerowała
się nowym kolorem włosów i
karnacją skóry Pani Renaty.
Po zakończonej sesji Pani
Renata była w doskonałym
nastroju. Z zachwytem i
lekkim niedowierzaniem
spoglądała w lustro, widząc
efekt końcowy pracy
naszych stylistów.
Luty 2009
META FARMAC.indd 3
35
23-01-09 13:48:39
Biała herbata, zwana „eliksirem młodości”, pochodzi ze spowitej mgłą
górskiej prowincji Fujian w południowo-wschodnich Chinach.
To najszlachetniejszy, lecz zarazem najdroższy gatunek herbaty.
Koneserzy cenią jej napar nie tylko za wyborne walory smakowe,
ale również za niezliczone właściwości lecznicze.
Jak przygotować idealny napar?
Liście tej odmiany zrywa się bardzo
wcześnie, zanim jeszcze zdążą się w
pełni rozwinąć i póki nadal pokryte
są białym meszkiem. To on właśnie
przysparza nazwy białej herbacie.
Zbiór odbywa się tylko przez cztery
dni w roku, a do tego ścina się jedynie listki z górnych partii drzew.
Suszone i nie poddane jakiejkolwiek fermentacji pąki trafiają do
nabywcy, dzięki czemu, zachowują
wszystkie składniki odżywcze.
Przygotowanie idealnego naparu z
białej herbaty wymaga staranności
i delikatności. Maksymalne walory
smakowe białej herbaty uzyskamy
parząc w naczyniach porcelano-
wych. Jedna z bardziej znanych
metod polega na zalaniu filiżanki
do połowy wodą o temperaturze 70
st. C. Warto pamiętać, by do naczynia wsypać nieco więcej suszu niż w
przypadku innych odmian herbaty.
Po 10 minutach wystarczy dolać
wodę i podawać.
Odpowiednio przygotowany napar
powinien być przeźroczysty i
posiadać lekko słomkową
barwę. Do przyrządzenia
herbaty najlepiej używać
wody miękkiej i nigdy
nie wrzącej. Temperatura powyżej 90 st. C
pozbawia ją bowiem
właściwości leczniczych i odżywczych.
Smak gotowego napoju powinien być
bardzo delikatny, lekko słodkawy i pozba-
wiony intensywności. Te same
liście parzyć można nawet do
trzech razy.
Zwalcza zmarszczki i nawadnia
Biała herbata zawiera aż 47 proc.
polifenoli, które wysuszają wolne
rodniki i opóźniają proces starzenia.
Wpływa na skórę, pomagając w walce
ze zmarszczkami. Stanowi doskonały
środek profilaktyczny dla osób które
lubią słoneczne kąpiele. Stymuluje
bowiem układ immunoligiczny, gdy
skóra zostaje wystawiona na szkodliwe promieniowanie UV. Dzięki
sporej zawartości teiny doskonale
nawadnia i wspomaga koncentrację.
Badania prowadzone na Uniwersytecie Pace’a w Nowym Jorku udowodniły także silniejsze niż w przypadku
herbaty zielonej antybakteryjne i
antywirusowe działanie tego napoju.
opracował: Kamil Matysik,
Kraina Herbaty.pl
23-01-09 13:20:08
fot. istockphoto
W
yjątkowość i rzadkość
białej herbaty docenił po
raz pierwszy cesarz Czen
Nan, któremu, jak głosi legenda,
do gotującej się wody wpadło kilka
listków z herbacianego drzewa, pod
którym wypoczywał. Zapach i smak
uzyskanego napoju zyskał wielki
szacunek władcy. Zrywaniem kolejnych liści od tego czasu zajmowały
się wyłącznie czternastoletnie dziewice, zmieniające przed każdym
zbiorem jedwabne rękawiczki, chroniące pąki przed uszkodzeniem.
fot. 123RF
jest PIĘKNE
ŻYCIE
KUCHNIA.indd 2
Dyskretny urok bieli
Walentynkowa kolacja
w domowym zaciszu
fot. istockphoto
fot. 123RF
Zamiast rezerwować stolik
w zatłoczonej kafejce czy restauracji,
romantyczną kolację walentynkową
lepiej przygotować w domu. Spokój,
świece, intymny nastrój, ulubiona
muzyka w tle – czegóż więcej potrzeba
w tym dniu zakochanym? Może kilku
smakołyków, które rozpalą zmysły
niczym miłosny eliksir.
AWOKADO NADZIEWANE PASTĄ
Z FETY I KREWETEK
Składniki:
mrożone krewetki koktajlowe, ser typu feta, suszone
pomidory, świeże oregano,
majonez, jogurt naturalny,
dojrzałe awokado.
Przygotowanie:
Ser typu feta zmiksować z
suszonymi pomidorami, oregano. Dodać dwie łyżki majonezu
i trzy łyżki jogurtu. Krewetki rozmrozić i lekko poddusić na
patelni. Odsączyć z wody, ostudzić i wymieszać z pastą. Na
końcu farsz przekładamy do przekrojonego na pół awokado.
PIZZA WALENTYNKOWA
Składniki:
ciasto – 0,5 kg mąki, łyżeczka cukru, 60 g świeżych drożdży,
szklanka mleka, szczypta soli, 3 łyżki oliwy z oliwek; farsz – mrożony szpinak, masło, czosnek, pieprz, mrożone owoce morza,
sok z cytryny, sos pomidorowy, starta mozarella i parmezan.
Przygotowanie:
Farsz – szpinak rozmrozić i udusić na
maśle z czosnkiem i
czarnym pieprzem.
Owoce morza dusić
na maśle z czosnkiem i sokiem z
cytryny.
Ciasto
– drożdże wymieszać
z
ciepłym
mlekiem i cukrem,
zostawić w ciepłym
miejscu. Wyrośnięte drożdże dodać do mąki, wyrabiać, dodając oliwy. Podzielić na 3 części i znowu odstawić do wyrośnięcia pod przykryciem. Po ok. 20 minutach rozwałkować ciasto,
formując je w kształcie serca. Posmarować sosem pomidorowym, nałożyć cienką warstwę szpinaku i owoców morza.
Posypać mozarellą i parmezanem. Piec w mocno nagrzanym
piekarniku ok. 20 minut.
SORBET
ŚW. WALENTEGO
Składniki:
750 g malin,
3/4 szklanki cukru,
150 ml soku z porzeczek,
75 ml wódki.
Przygotowanie:
Zmiksować owoce, zagotować cukier w 3/4 szklanki
wody. Całość wymieszać i
odstawić do zamrażarki na
około 3 godz. Co 30 minut
mieszać masę. Dodać wódkę,
po czym masę przełożyć do
pucharów i udekorować listkami świeżej mięty.
Luty 2009
KUCHNIA.indd 3
37
23-01-09 13:20:09
W dzieciństwie prawie każdy z nas jeździł na sankach i wspaniale się
przy tym bawił. Po latach jazda na sankach wydaje się niepoważną,
dziecinną zabawą. Nic bardziej mylnego!
– Super sanki, które kosztują tyle, co sprzęt narciarski, robią furorę. Każdy zwraca na nie uwagę i
chciałby na nich zjechać. Sanki już dawno przestały
być synonimem zabawki – ocenia Marek Olech,
biznesmen, który od 2 lat jeździ na nowoczesnych
sankach po stokach Alp. Walory jazdy na sankach
zaczynają doceniać również polscy celebrity. Amatorami jazdy na sankach okazali się piosenkarz
Norbi i jego żona Marlena, którzy swoją podróż
poślubną spędzili w Livigno, we włoskich Alpach.
Piosenkarz korzystał z uroków kurortu, spędzając
czas na zjazdach na sankach. Na sankach widziano
też aktorki Tamarę Arciuch-Szyc oraz Annę Przybylską. Warto więc pomyśleć o tym, by zamienić
wysłużone i nudne narty na nową generację sanek
i... polansować się na stoku.
MIĘDZYNARODOWY ZJAZD
SANIAMI ROGATYMI W KOWARACH
Nietypowymi sankami są tzw. „sanie rogate”, których nazwa pochodzi od mocno wygiętych płóz przypominających rogi. Sanie te wywodzą się ze Styrii
i Tyrolu. W Karkonoszach pojawiły się w pierwszej
połowie XVI w. Były używane jako środek transportu
w gospodarstwie domowym i transporcie leśnym.
Z czasem zjazdy saniami rogatymi nabrały czysto
rekreacyjnego i turystycznego charakteru. Do tradycji karkonoskich zajazdów nawiązuje „Międzynarodowy Zjazd Saniami Rogatymi”, odbywający się w
tym roku już po raz 8. (14 marca) w Kowarach. Zjazdom towarzyszy Wielki Festiwal Sanek, z licznymi
konkursami i prezentacjami artystycznymi.
Informacje na stronie: www.sanierogate.kowary.pl
Podobne zawody odbywają się w Szwajcarii w miejscowości Grindelwald (Region Jungfrau), podczas
których można podziwiać zawodników startujących
na różnych saniach retro.
Więcej informacji na stronie: www.grindelwald.ch
Zabawka dla bogatych
Sanki zaczęto wykorzystywać do rekreacji dopiero
w XIX w. Były zabawką dla dzieci. Około 1870 r. do
sanek dodano nową funkcję – możliwość sterowania. W tej wersji mogli je wypożyczać goście szwajcarskiego hotelu St. Moritz, jako jedną z lokalnych
atrakcji. W drugiej połowie XIX w. sanki zaczęły
być używane również jako sprzęt sportowy. Potem
gościom hotelu St. Moritz zostały udostępnione
bobsleje. Wówczas były to po prostu przedłużone
KARKONOSKI
PARK NARODOWY
CZECHY
fot. stockxpert
Miejsce Wielkiego
Festiwalu Sanek
tras
am
ięd
san zynaro
iam do
i ro weg
gaty o zj
mi azdu
jest PIĘKNE
ŻYCIE
Szaleństwo
z St. Moritz
PODGORZE
SZE KAMIENNA
NO
GÓRA
O
K
WAŁBRZYCH
KAR
Przejście graniczne Przełęcz
Okraj-Pomezni Boudy
MALA UPA
fot. A.Weinke
sanki, na których można było zjeżdżać grupowo.
Kiedy zjazd na sankach został włączony do rodziny
sportów zimowych, zmianie uległa również ich
budowa.
38
SANKI_bezdymka.indd 2
Od drewna do aluminium
– W tej chwili na rynku sanek rekreacyjnych są dwie
tendencje. Jedna z nich oznacza powrót do naturalnych
tworzyw i tradycyjnych wzorów, druga to postawienie
na nowoczesne kompozyty. Sanki wykonane z tworzyw
sztucznych są zdecydowanie bardziej wytrzymałe od
drewna, jednocześnie nie są tak ciężkie jak metalowe.
Mają też zdecydowanie bardziej atrakcyjną stylistykę od
drewnianych sanek – mówi Artur Porębski, sprzedawca
Luty 2009
26-01-09 10:44:03
fot. stockxpert
sprzętu zimowego. Supernowoczesnych sanek na rynku
nie brakuje, tyle że trzeba za nie słono zapłacić. Porsche
– producent luksusowych aut, postanowiło wypuścić
na rynek równie luksusowe sanki, które kosztują ok.
2000 zł! Model składa się tylko z bardzo wytrzymałych,
aluminiowych rurek i siedziska. Ten minimalistyczny
wygląd na pewno spodoba się kolekcjonerom i fanatykom sportów samochodowych.
Swoją linię sanek stworzyła także inna firma motoryzacyjna, a mianowicie Volkswagen. Najtańsza wersja
dla dzieci kosztuje 129 zł, specjalnie dla dorosłych
stworzono pięknie wystylizowane sportowe sanki,
kosztujące 389 zł. Wykonane z lekkiego, wytrzymałego
plastiku, powinny nam posłużyć kilka sezonów.
Jeśli szukamy czegoś bardziej profesjonalnego,
powinniśmy zwrócić uwagę na sanki Alu HighTech Sled. To cacko kosztuje 449 euro, jest zrobione z aluminium i posiada hamulec ręczny oraz
amortyzator! Dodatkowo po skończonej zabawie możemy je złożyć i schować do pokrowca. Na
takich sankach możemy rozwijać prędkość, nawet do
100 km/h!
Najpopularniejszym sposobem zjeżdżania na sankach jest styl klasyczny,
w pozycji siedzącej. Z kolei
jazda „na leżąco” zapewnia
większą prędkość ślizgu
Grunt to technika i przygotowanie
Techniki zjeżdżania na sankach są bardzo różne.
– Najpopularniejszym jest zjazd klasyczny, czyli w pozycji, w jakiej siedzimy na krześle. Drugi, który zapewni
nam większą prędkość, to „na leżąco”, wówczas steruje
się poprzez balans ciałem. Z kolei najbardziej ryzykownym sposobem jazdy jest pozycja z głową do przodu.
Tego ostatniego nie polecam – mówi Marcin Sobolewski, saneczkarz. Przy zjeżdżaniu w pozycji „twarz
do dołu” wypadki zdarzają się znacznie częściej niż
w innych pozycjach. Powodem może być zaburzenie
równowagi. Należy także pamiętać o rozgrzewce, która
może zapobiec ewentualnym kontuzjom.
Żadnego sportu zimowego nie omija moda. Wszystkie
trendy, które obejmują snowboardzistów i narciarzy
dotyczą także miłośników sanek. Kolorowe, wełniane
czapki, rękawice, gogle, nieprzemakalna kurtka – w to
także powinien być zaopatrzony saneczkarz. Istotnym
elementem są też buty, którymi hamujemy, powinny
być wytrzymałe i nieprzemakalne. Uzbrojeni w sanki i
dobry ekwipunek możemy zarówno dobrze bawić się
na stoku, a także polansować na nowoczesnych sankach, które będą obiektem zazdrości wielu narciarzy i
snowboardzistów.
Na stok marsz!
Najczęściej na sanki wybieramy się na nieprzystosowane do sportowej rywalizacji górki.
– Swoją popularność rekreacyjne saneczkarstwo
zawdzięcza temu, że nie trzeba zbyt długo się uczyć, aby
zjechać z górki. Oczywiście, gdy zjeżdżamy samemu.
Zjeżdżanie w dwie osoby to już wyższy stopień zaawansowania! – opowiada Radosław Goc, saneczkarz-amator.
– A jeśli przyjdzie Wam ochota na zjazd z osiedlowej
górki pod blokiem, wybierajcie tereny, na których nie
ma żadnych przeszkód. Należy także trzymać się z
dala od wzniesień położonych w pobliżu ulic i stawów
– dodaje.
TAM SIĘ ŚMIGA!
Prawdziwych miejsc do jazdy na sankach nie ma w Polsce zbyt
dużo. – Są dwa profesjonalne, naturalne tory saneczkowe. Jeden
w Szczyrku, drugi w Gołdapi – mówi Radosław Goc, saneczkarzamator. Długość toru w Szczyrku to niecałe 1000 metrów. Start
znajduje się na wysokości 805 m n.p.m., meta 640 m n.p.m.
Średni spadek wynosi ok. 12,88 %. Tor w Szczyrku posiada
homologację Międzynarodowej Federacji Saneczkowej, to oznacza, że odbywają się na nim międzynarodowe turnieje w saneczkarstwie. Drugi tor, w Gołdapi, również posiada homologację
Federacji Saneczkowej, więc tam też co jakiś czas odbywają się
zawody. Ma 1150 metrów długości, więc można liczyć na niezapomniane wrażenia. Poza granicami Polski, np. w Alpach, znajdziemy mnóstwo torów dla saneczkarzy, które zapewnią nam
świetny zjazd na sankach. Sporo tego typu obiektów jest też na
Słowacji.
opracował: Łukasz Kubacki,
dziennikarz Valkea Media
Luty 2009
SANKI_bezdymka.indd 3
39
26-01-09 10:44:04
KULTURA_KRZYZ.indd 16
Piąta rocznica śmierci
Czesława Niemena
(17 stycznia 2009 r.)
jest okazją do przypomnienia nie tylko
sylwetki, powikłanego
życiorysu oraz drogi
artystycznej, ale też do
udzielenia odpowiedzi
na pytanie: czy i dlaczego pozostał idolem?
„Czesław Niemen. Czy
go jeszcze pamiętasz?” to książka
autorstwa znanego
krytyka muzycznego,
Dariusza Michalskiego.
Jej kanwą jest muzyka
– największa miłość
Niemena. Publikacja
zawiera rozmowy z
artystą, jego bardzo
osobiste zwierzenia, z
których klaruje się obraz
człowieka niezwykle wrażliwego (ale i
drażliwego), marzyciela,
wizjonera.
Trudna droga
Czesław Niemen (właściwie Czesław Juliusz
Wydrzycki) przyszedł na
świat 16 lutego 1939 r.
w Starych Wasiliszkach
koło Nowogródka. Po
wojnie zamieszkał w
Gdańsku, gdzie rozpoczął edukację w średniej
szkole muzycznej. Niestety, trudna sytuacja
po śmierci ojca zmusiła
go do rezygnacji z nauki.
Występował w klubie
studenckim „Żak”,
wykonując piosenki
latynoamerykańskie
przy akompaniamencie
gitary. W początkach
kariery występował z
zespołem NiebieskoCzarni. W 1963 r. wziął
udział w festiwalu
opolskim. Utwór „Wiem,
że wrócisz”, choć nie
zdobył żadnej nagrody,
przyniósł wykonawcy
popularność, którą przypięczętowała późniejsza
piosenka „Czy mnie
jeszcze pamiętasz?”.
Utwór ten tak bardzo
spodobał się Marlenie
Dietrich, że nagrała
nową wersję z niemieckim tekstem. Wydrzycki
zaczął koncertować
za granicą, głównie we
Francji, a za namową
„Czesław Niemen.
Czy go jeszcze pamiętasz?”, Dariusz Michalski, Wydawnictwo MG,
Warszawa 2009 r.
przyjaciela zaczął się
posługiwać pseudonimem artystycznym
– łatwiejszym do wymówienia dla obcokrajowców. W 1967 r. założył
własny zespół Akwarele,
z którym wyśpiewał
m.in. protest song pt.
„Dziwny jest ten świat”.
W cieniu wielkiej sceny
Z czasem Niemen
zaczął jednak zmierzać
ścieżką ambitnej muzyki.
Tworzył własne, charakterystyczne kompozycje
– począwszy od rocka
progresywnego, przez
psychodelię, aż po jazz
rock z elementami elektroniki (jako pierwszy
w Polsce kupił organy
Hammonda). Niestety,
pomimo wielkiego
talentu i scenicznej
charyzmy Niemenowi
nie udało się przebić do
czołówki progresywnego
rocka. W 1975 r. poślubił
swoją muzę, matkę jego
dwóch córek, Małgorzatę. W latach 80. i 90.
komponował, koncertował, ale nagrywał
sporadycznie. Zapomniany, z dala od zgiełku
rodzimego showbiznesu,
poświęcił się malarstwu
i grafice komputerowej. Zmarł na oddziale
intensywnej terapii
warszawskiego Instytutu
Onkologii po długiej chorobie nowotworowej.
Niemen nieznany
W swojej książce Dariusz
Michalski pisze o Niemenie jak o przyjacielu,
przez pryzmat wzlotów
i upadków jednostki
wyjątkowej. Sporo w niej
wypowiedzi samego artysty oraz osób, które go
znały. Publikacja została
bogato zilustrowana fotografiami znanymi przez
wszystkich od dawna, a
także tymi pochodzącymi
z prywatnych archiwów,
nigdy niepublikowanymi.
Niemen komentuje teksty
swoich piosenek, mówi o
występach, recenzjach i
recenzentach. „Pytałem
Czesława wielokrotnie o
różne rzeczy i otrzymywałem różne odpowiedzi
na te same pytania, co
ma walor dokumentacji.
Niektórych pytań nie
odważyłem się zadać” –
mówi Michalski. Na końcu
książki krytyk umieścił
treść wiadomości SMS,
które napłynęły na wieść
o śmierci piosenkarza.
Ciekawym dodatkiem są
wypowiedzi mentorów
i przyjaciół Niemena,
między innymi Franciszka
Walickiego, menedżera
Jerzego Bogdanowicza, reżyserów: Adama
Hanuszkiewicza,
Andrzeja Wajdy, jazzmanów: Michała Urbaniaka
oraz Zbigniewa Namysłowskiego. Michalski w
ciekawy sposób opisuje
również mniej znane
fakty z życia artysty –
jego recital skasowany
tuż po telewizyjnej
emisji, kulisy intryg knutych przeciwko muzykowi
czy Niemen śpiewający
poezję Włodzimierza
Majakowskiego. Drobiazgowo dokumentuje
fakty, przytacza wiele
anegdot, co czyni jego
książkę pasjonującą
lekturą.
Amelia Makowska
!
Osoby, które wejdą
na stronę www.farmacjapraktyczna.pl
i za jej pośrednictwem
przyślą do nas maila z
hasłem: NIEMEN, mają
szansę dostać książkę
w prezencie.
FILM
KSIĄŻKA
jest PIĘKNE
ŻYCIE
40
Czy go jeszcze
pamiętasz?
W drodz e p
„Jagodowa miłość” to niezwykła historia miłosna,
utrzymana w konwencji
kina drogi, zrealizowana
przez jednego z najbardziej
niekonwencjonalnych reżyserów świata – Wong Kar
Wai’a.
Twórca „Upadłych aniołów”
czy „Chungking Express”,
mistrz tajemniczych emocji,
w rolach głównych swojego
najnowszego filmu obsadził
nominowanych do Oscara
Natalie Portman oraz Jude
Law. Na ekranie pojawiają
się także Rachel Weisz
(Oscar za „Wiernego ogrodnika”), Davida Strathairn
(nominacja do Oscara za
„Good Night & Good Luck”)
oraz wielokrotna zdobywczyni Grammy – piosenkarka
Norah Jones.
W zgodzie z przeszłością
Elizabeth (w tej roli Norah
Jones), rozczarowana miłością, pragnąc zapomnieć o
złamanym sercu i bolesnej
przeszłości,
postanawia
wyruszyć w podróż po Ameryce w rytmach muzyki soul.
Luty 2009
23-01-09 13:43:42
Upływ
goi ra
otwie
życia.
na sw
ludzi:
wione
kafejk
zdege
cjanta
który
na od
(Rach
hazar
man)
poma
domie
zdefin
dzylu
czyna
przes
wiodą
spełn
Ludzi
Wong
zrobić
– spo
sny.
nawią
– inne
nego
zmu,
oraz
NOWOŚCI
ŻYCIE
Dla
Czytelników
MUZYKA
● Doba dobrej zabawy
„Jagodowa miłość”
- reż. Wong Kar Wai.
Występują: Norah Jones,
Jude Law, Natalie Portman,
Rachel Weisz,
David Strathairn.
Dystrybucja: Kino Świat
Premiera: 13.02.2009
odz e po wielką miłość
Upływający czas stopniowo
goi rany, a przed Elizabeth
otwiera się nowy rozdział
życia. Młoda kobieta spotyka
na swej ścieżce przeróżnych
ludzi: począwszy od uduchowionego właściciela nocnej
kafejki (Jude Law), poprzez
zdegenerowanego
policjanta (David Strathairn),
który nie może zdobyć się
na odwagę i odejść od żony
(Rachel Weisz), na pechowej
hazardzistce (Natalie Portman) skończywszy. Osoby te
pomagają Elizabeth (świadomie bądź też nie) na nowo
zdefiniować jej życie i międzyludzkie relacje. Dziewczyna akceptuje wreszcie
przeszłość i odkrywa drogę
wiodącą ją ku prawdziwej,
spełnionej miłości.
Ludzie z przeszłością
Wong Kar Wai postanowił
zrobić film – jak sam mówi
– spontaniczny i współczesny. „Jagodowa miłość”
nawiązuje do filmu „2046”
– innego obrazu twórcy, pełnego melancholii, romantyzmu, gry gestów i spojrzeń
oraz zmysłowości. Nikogo
nie powinien zadziwić fakt,
że reżyser, znany z poczucia
duchowego pokrewieństwa
z muzykami, rolę główną
powierzył piosenkarce, która notabene w roli Elizabeth
wypadła znakomicie. Podróż
głównej bohaterki po Stanach Zjednoczonych (Nowy
Jork, Memphis, Las Vegas)
jest oczywiście tylko pretekstem do ukazania problemów i osobowości ludzi
z różnych regionów USA.
Wong Wai nie byłby jednak
sobą, gdyby nie wykorzystał
opowieści o Elizabeth do
kolejnych rozważań na swój
ulubiony temat – znaczenia
przeszłości w życiu człowieka. Sytuacje, w jakich
spotykamy postacie melodramatu, są konsekwencją
ich wcześniejszych wyborów. Niewątpliwym atutem
produkcji są krajobrazy
autostrady 66, tworzące
tło niezwykłych spotkań
bohaterki z osobami, które
pomagają jej dotrzeć do
celu podróży.
Amelia Makowska
„24 Hours”, Tom Jones, EMI Music Polska 2009.
Osoby, które wejdą na stronę www.farmacjapraktyczna.pl
i za jej pośrednictwem przyślą do nas maila z hasłem:
JONES, mają szansę dostać płytę CD w prezencie.
!
KSIĄŻKI
● Żyć pełnią życia
Krzepiąca, pełna empatii książka napisana dla ludzi, którzy od dawna zmagają
się z problemem złości w swoim życiu.
Autorzy, znakomici terapeuci z bogatym doświadczeniem klinicznym, opisują
nowatorskie podejście do pracy nad tym
trudnym uczuciem. Poprzez liczne przykłady z życia codziennego czytelnik ma
okazję uczyć się akceptacji dla siebie i
innych nawet w najtrudniejszych momentach życia.
„O złości inaczej”, Georg H. Eifert, Matthew McKay, John P.
Forsyth, Wydawnictwo AnWero, Gdańsk 2008 r.
Osoby, które wejdą na stronę www.farmacjapraktyczna.pl
i za jej pośrednictwem przyślą do nas maila z hasłem:
ZŁOŚĆ, mają szansę dostać książkę w prezencie.
!
ROZWIĄZANIE KONKURSÓW Z NR 11 (17)
„FARMACJI PRAKTYCZNEJ”
– NAGRODY OTRZYMUJĄ:
● książkę ,,188 dni i nocy” (hasło GRA):
Justyna Orłowska, Anna Maria Wyklandt, Magdalena
Jabłońska, Paulina Gwizdała i Agnieszka Filipek.
● płytę ,,Retrospekcja” Ewy Abart (hasło EWA):
Agnieszka Flak, Justyna Ziemlewicz, Anna Pęczek, Sylwia
Kopeć i Emil Biela.
● książkę „Relaksacja w pigułce” (hasło RELAKS):
Dominika Kasprzyk, Magdalena Jęksa-Wojciechowska,
Olga Kozłowska i Joanna Hawełka-Kucharczyk.
JESZCZE WIĘCEJ KONKURSÓW
ZNAJDĄ PAŃSTWO NA STRONIE:
Luty 2009
jest PIĘKNE
Album Toma Jonesa pt. „24 Hours”
został nagrany w 2007 r. w Los Angeles. To historyczna płyta 68-letniego
artysty, kwintesencja jego siły, muzycznej dojrzałości i charakteru. Na płycie
moc żywiołowych utworów tanecznych,
których energia świadczy o wciąż wysokiej formie artysty. Jones wciąż pracuje
na wysokich obrotach, a o najnowszej
płycie mówi: „Otwieram znów kram.
Zobaczymy, kto do mnie zajrzy”.
41
23-01-09 13:43:43
KRZYŻÓWKA
Rozwiązaniem krzyżówki z numeru 11 (17) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: ACIDOLAC BABY SMACZNY I ŁATWY DO PODANIA. Zestawy kosmetyków z serii
AA Therapy Dla diabetyków otrzymują: Zdzisława Strąk, Ewa Rudawska-Liszka, Magdalena Reichelt, Zofia Tulibacka, Marta Widz, Stanisława Szczepaniak, Maria
Wojciechowska, Jadwiga Krawczyk i Wanda Gołda i Artur Kowalczyk.
10
Litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
Wśród osób, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, rozlosujemy nagrody: 10 zestawów kosmetyków z serii PHARMACERIS
ufundowanych przez Firmę Laboratorium Kosmetyczne Dr Irena Eris. Rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 28 lutego 2009 r.
na adres: Valkea Media S.A. ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa, z dopiskiem:
„Farmacja Praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected]
IMIĘ I nAzWISKo:
................................................................................................................
DoKŁADny ADrES:
................................................................................................................
................................................................................................................
DAtA I PoDPIS:
................................................................................................................
Wyrażam zgodę na przetwarzanie w celach marketingowych przez Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie,
ul. Bobrowiecka 6, danych osobowych podanych na kuponie (podstawa prawna - Ustawa z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych).
42
Luty 2009
23-01-09 13:43:47
205x297_D
P
W
ce mam
y
ie
roczn
30 000
u. *
.
zïa
mañ b.k.k
My tam siÚ nie ïamiemy
OSTEMAX 70 comfort (Acidum alendronicum)
Skïad. Jedna tabletka zawiera 70 mg alendronianu sodu. Wskazania: Leczenie osteoporozy u kobiet po menopauzie, w celu zmniejszenia ryzyka zïamañ, w tym zïamañ kompresyjnych trzonów krÚgów i koĂci udowej. Leczenie osteoporozy u mÚĝczyzn, w celu zapobiegania
zïamaniom krÚgów i szyjki koĂci udowej. Dawkowanie i sposób podawania: DoroĂli: Doustnie: 1 tabletka 70 mg raz w tygodniu. Preparat naleĝy przyjmowaÊ przynajmniej na póï godziny przed pierwszym posiïkiem, napojem, a takĝe przed przyjÚciem innych leków, popġajÈc
szklankÈ przegotowanej wody. Inne napoje (równieĝ woda mineralna), ĝywnoĂÊ i leki zmniejszajÈ wchïanianie preparatu. W celu uïatwienia przemieszczenia siÚ tabletki do ĝoïÈdka i zmniejszenia ryzyka wywoïania podraĝnieñ w przeïyku oraz dziaïañ niepoĝÈdanych naleĝy
przestrzegaÊ nastÚpujÈcych zaleceñ: preparat naleĝy przyjmowaÊ rano, bezpoĂrednio po wstaniu z ïóĝka, popġajÈc peïnÈ szklankÈ przegotowanej wody; nie naleĝy tabletki ĝuÊ lub dopuĂciÊ do jej rozpuszczenia w jamie ustnej, ze wzglÚdu na moĝliwoĂÊ wystÈpienia owrzodzenia
jamy ustnej i gardïa; po poïkniÚciu tabletki, nie naleĝy kïaĂÊ siÚ przez co najmniej póï godziny, do czasu pierwszego posiïku; preparatu nie naleĝy stosowaÊ wieczorem lub przed porannym wstaniem z ïóĝka. Podczas leczenia naleĝy spoĝywaÊ odpowiedniÈ iloĂÊ wapnia,
a w razie niewystarczajÈcej jego podaĝy w diecie, przyjmowaÊ dodatkowo preparaty wapnia i witaminy D (szczególnie waĝne podczas leczenia glikokortykosteroidami). Wskazane jest równieĝ zaprzestanie palenia oraz regularne Êwiczenia ğzyczne. U pacjentów w podeszïym wieku
oraz u pacjentów z ïagodnÈ niewydolnoĂciÈ nerek (wspóïczynnik ğltracji kïÚbuszkowej wiÚkszy niĝ 35 ml/min) nie jest konieczna zmiana dawkowania. JeĂli wspóïczynnik ğltracji kïÚbuszkowej jest < niĝ 35 ml/min, nie zaleca siÚ stosowania preparatu. W razie pominiÚcia dawki
naleĝy przyjÈÊ tabletkÚ nastÚpnego dnia. Nie naleĝy przyjmowaÊ 2 tabletek w jednym dniu. NastÚpnie powróciÊ do ustalonego schematu przyjmowania leku. Przeciwwskazania: NieprawidïowoĂci budowy oraz choroby przeïyku powodujÈce opóěnienie jego opróĝniania, takie jak
zwÚĝenie lub achalazja. NiemoĝnoĂÊ utrzymania pozycji stojÈcej lub siedzÈcej, przez minimum 30 minut. NadwraĝliwoĂÊ na alendronian lub inny skïadnik preparatu. Hipokalcemia. Specjalne ostrzeĝenia i zalecane Ărodki ostroĝnoĂci: Alendronian moĝe powodowaÊ podraĝnienie
bïony Ăluzowej przeïyku. Lek powinien byÊ ostroĝnie stosowany u pacjentów z czynnymi chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego, jak dysfagia, choroby przeïyku, zapalenie ĝoïÈdka, dwunastnicy, choroba wrzodowa, u osób, u których wystÈpiïy w ostatnim roku
wrzód trawienny, czynne krwawienie z przewodu pokarmowego, zabieg chirurgiczny górnego odcinka przewodu pokarmowego (nie dotyczy plastyki oděwiernika). Pacjentom leczonym alendronianem naleĝy zwróciÊ uwagÚ na objawy, które mogÈ wskazywaÊ na reakcje ze strony
przeïyku, takie jak zapalenie, owrzodzenie lub nadĝerki. Niekiedy mogÈ mieÊ one ciÚĝki przebieg i wymagaÊ hospitalizacji. Pacjenci powinni przerwaÊ leczenie i zwróciÊ siÚ do lekarza w przypadku pojawienia siÚ trudnoĂci lub bólu podczas przeïykania, bólów zamostkowych
oraz wystÈpienia i nasilenia zgagi. Pacjenci powinni przestrzegaÊ sposobu przyjmowania leku, który pozwala na zmniejszenie ryzyka wystÈpienia powikïañ ze strony przeïyku. Waĝne jest przekazanie wszystkich zaleceñ dotyczÈcych przyjmowania leku i sprawdzenie czy pacjent
je zrozumiaï. Naleĝy wziÈÊ pod uwagÚ równieĝ inne przyczyny osteoporozy poza niedoborem estrogenów i wiekiem. Przed rozpoczÚciem leczenia naleĝy caïkowicie wyrównaÊ zaburzenia gospodarki wapniowej. Naleĝy leczyÊ równieĝ inne zaburzenia przemiany mineralnej
(takie jak niedobór witaminy D i niedoczynnoĂÊ przytarczyc). Podczas leczenia pacjentów z tymi zaburzeniami, naleĝy monitorowaÊ stÚĝenie wapnia w surowicy oraz objawy hipokalcemii. Podczas leczenia alendronianem moĝe wystÈpiÊ niewielkie bezobjawowe zmniejszenie
stÚĝenia wapnia i fosforanów w osoczu. Donoszono o wystÚpowaniu hipokalcemii objawowej, niekiedy o ciÚĝkim przebiegu, najczÚĂciej u pacjentów predysponowanych (np. z niedoczynnoĂciÈ przytarczyc, niedoborem witaminy D, zïym wchïanianiem wapnia). Podczas leczenia
alendronianem (szczególnie waĝne u pacjentów przyjmujÈcych glikokortykosteroidy) konieczne jest zapewnienie odpowiedniej iloĂci wapnia i witaminy D (odpowiednio 1000 - 1500 mg/dobÚ i 400 - 800 j.m./dobÚ). Stosowanie u dzieci: Bezpieczeñstwo i skutecznoĂÊ stosowania
u dzieci nie zostaïy ustalone. Stosowanie u osób w podeszïym wieku: Nie obserwowano róĝnic w bezpieczeñstwie i skutecznoĂci stosowania alendronianu u osób w podeszïym wieku w porównaniu z osobami mïodszymi, nie moĝna jednak wykluczyÊ wiÚkszej wraĝliwoĂci tych
pacjentów na lek. Dziaïania niepoĝÈdane: Opisane dziaïania niepoĝÈdane u kobiet po menopauzie, które przyjmowaïy alendronian miaïy zwykle charakter ïagodny i nie wymagaïy odstawienia leku. Byïy to: bóle brzucha, objawy dyspeptyczne, kwaĂne odbġania, nudnoĂci, zaparcia,
biegunka, wzdÚcia, owrzodzenie przeïyku, dysfagia, oddawanie gazów, zapalenie ĝoïÈdka, bóle miÚĂniowo-szkieletowe, bóle gïowy. Po wprowadzeniu alendronianu do lecznictwa opisano nastÚpujÈce objawy niepoĝÈdane: zarzucanie treĂci ĝoïÈdkowej do przeïyku, bóle stawów;
wymioty, zapalenie bïony Ăluzowej ĝoïÈdka i przeïyku, nadĝerki i owrzodzenie przeïyku, smoliste stolce; wysypka, rumieñ i ĂwiÈd. Rzadkie: reakcje nadwraĝliwoĂci, w tym pokrzywka i obrzÚk naczynioruchowy, przemġajÈce objawy zwiÈzane z rozpoczÚciem leczenia takie jak:
ból miÚĂniowy, zïe samopoczucie i gorÈczka, wysypka z nadwraĝliwoĂciÈ na Ăwiatïo, objawowa hipokalcemia wystÚpujÈca najczÚĂciej u osób predysponowanych; zwÚĝenie przeïyku, owrzodzenie jamy ustnej i gardïa, perforacje, owrzodzenie i krwawienia z górnego odcinka
przewodu pokarmowego; zapalenie bïony naczyniowej oka, zapalenie twardówki. W pojedynczych przypadkach: powaĝne reakcje skórne, w tym zespóï Stevensa-Johnsona i martwica toksyczno- rozpïywnÈ naskórka. W badaniach klinicznych obserwowano bezobjawowe,
ïagodne i przemġajÈce zmniejszenie stÚĝenia wapnia i fosforanów w surowicy. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10817 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.,
ul. Bobrowiecka 6, 00-728, Warszawa; tel.: +48 22 364 61 00; fax: +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek dostÚpny na receptÚ. Cena urzÚdowa detaliczna leku wynosi: 31,01 zï. Maksymalna kwota dopïaty pacjenta wynosi: 17,43 zï.
OST/218/08-2008
Rozwiązaniem krzyżówki z numeru 11 (17) „Farmacji Praktycznej” jest hasło: ACIDOLAC BABY SMACZNY I ŁATWY DO PODANIA. Zestawy kosmetyków z serii
AA Therapy Dla diabetyków otrzymują: Zdzisława Strąk, Ewa Rudawska-Liszka, Magdalena Reichelt, Zofia Tulibacka, Marta Widz, Stanisława Szczepaniak, Maria
Wojciechowska, Jadwiga Krawczyk i Wanda Gołda i Artur Kowalczyk.
ols
*Lorenc R.S., Olszyñski W.P. „Osteoporoza. Poradnik dla lekarzy” Wydanie II zaktualizowane, Warszawa 20066
205x297_Dziadek_Ostemax_a.indd 1
23-01-09 13:43:47
2008-12-08 12:31:47
=
23-01-09 13:43:49

Farmacja Praktyczna Nr 2 (19)

Transkrypt

Podobne dokumenty

Oferta szkoleniowa “Zarządzanie apteką po 2012 roku”

www.nowyhoryzont.com.pl Umiejętność współodczuwania