Wpływ postaw rodziców a zwłaszcza autorytetu ojca na

Wpływ postaw rodziców a zwłaszcza autorytetu ojca na

Wpływ postaw rodziców a zwłaszcza autorytetu ojca na kształtowanie postaw dzieci.
Dziecko przychodzi na świat w rodzinie i rodzina staje się jego pierwszym, podstawowym
środowiskiem. W niej robi pierwsze kroki i poznaje świat.Za wychowanie dziecka odpowiedzialni
są rodzice. Ojciec i matka są dla dziecka przewodnikami po zawiłościach tego świata. Oni mają
obowiązek pomóc dziecku w oddzieleniu wartości od pozorów, sensu od bezsensu, dobra od zła.
Stać się autorytetem dla własnych dzieci to największe wyzwanie i próba rodzicielska.
Autorytet – to z łaciny powaga, znaczenie. Człowiek z autorytetem jest poważany,
wiarygodny znaczący, godny zaufania. Autorytet nie zawiera w sobie żadnego przymusu. Człowiek
z autorytetem pociąga swoją nieprzepartą wewnętrzną siłą. Rodzice, a szczególnie ojcowie powinni
mieć, być autorytetami dla swoich dzieci.
Często autorytet u ojców jest kojarzony z przewagą fizyczną i panowaniem nad swoimi
dziećmi. One jednak będąc wyczulone na poszanowanie swojej godności bardzo boleśnie
odczuwają i cierpią, gdy narusza się ich poczucie własnej godności. Z autorytetem wiąże się także
dotrzymywanie danych słów i obietnic. Okłamywanie dzieci niszczy rodzicielski autorytet.
Aby nauczyć dzieci szacunku do siebie rodzic powinien również szanować swoje dzieci.
Przyznawanie się do swoich błędów u wielu ojców uchodzi za słabą stronę ich ojcostwa,
tymczasem może pomóc w utrzymaniu autorytetu.
Z autorytetem łączy się także jasne stawianie warunków i zasad między rodzicami i dziećmi.
Chwiejność i zmienność nie dadzą dziecku pewności bezpieczeństwa, które jest tak bardzo ważne
w procesie wychowania. ,,Bywa często tak, że ojciec nie chce być „wapniakiem,, posądzonym
o staroświeckość. Zgadza się nawet na jawne zło, byle tylko nie narazić się dzieciom, by być
fajnym kumplem. Myśli w ten sposób, że straci autorytet. Rzeczywistość wygląda inaczej: ojciec
podejmujący stanowcze decyzje, spokojne, oparte o wyznawaną hierarchię wartości, których
podstawą jest dobro rodziny, stawiający nieustające wymagania, mimo protestów dzieci nieustannie
buduje swój autorytet.”[1]
W przeprowadzonej w jednej ze szkół zawodowych ankiety wśród chłopców wynika,
że dużym autorytetem darzą w większości tak ojca jak i matkę, jednak ojciec powinien być dla nich
troskliwy i czuły a kiedy trzeba także surowy i trzymający dyscyplinę. Ojciec nie powinien budzić
w dziecku strachu, ale uczyć go także trudnej sztuki wybaczania i miłości.
Dziecko już w momencie urodzenia przejawia wiele potrzeb, które są lub nie są
zaspokajane, co ma wpływ na rozwój osobowości dziecka i na jego zachowanie. ,,Badania
psychologiczne wykazały, że brak ojca w rodzinie powoduje w osobowości dziecka pojawienie się
,,zespołu braku ojca”.[2]
W pierwszych latach życia ojciec wraz z matką odgrywa podstawową rolę w kształtowaniu
osobowości dziecka:,,Zapewnia on dziecku przestrzeń przejściową, w ramach której może ono
zaprawiać się do uczestnictwa w działalności na świecie.”[3] Duży wpływ na dziecko ma
bezpośredni kontakt z dzieckiem przez dotyk. Np. ojciec bierze dziecko na ręce, podnosi do góry,
patrzy na niego, zachęca do zabawy, służy pomocą, wspiera, zapewniając tym bezpieczeństwo.
Biorąc pod uwagę cechy psychiczne ojca można powiedzieć, że jest o wiele mniej lękliwy od
matki, jest dla dziecka przykładem, wzorem odwagi, która jest niezbędna do pokonywania
trudności przez dziecko w przyszłym okresie życia. Ojciec staje się dla dziecka prawdziwym
,,mostem niezastąpionym w okresie przechodzenia od dzieciństwa do wieku dojrzałego.”[4]
Dziecko potrzebuje nieraz tylko rozmowy, wspólnej zabawy, miłości, okazania mu czułości.
Łagodna postawa wychowawcza ojca połączona z miłością wpływa na kształtowanie się sfery
emocjonalnej i moralnej u dziecka.
Często dzieci mają wyobrażenie miłości Bożej na wzór miłości rodzicielskiej. Kiedyś
sądzono, że to największy wpływ na wychowanie dziecka ma matka. Dziś różne badania dowiodły,
że to ojciec wpływa na kształtowanie postaw dziecka, zwłaszcza religijnych. Dla dziecka do
pewnego wieku ojciec jest wyobrażeniem Boga. Świadczy to o tym, jak wielka jest
odpowiedzialność ojca. Od niego zależy, jakie wyobrażenie o Bogu będą miały jego dzieci. Ojciec
jest tym, który uczy jazdy na rowerze, ale także przekazuje dziecku Bożą czułość. W domu
reprezentuje Bożą sprawiedliwość, „zaś zapewniając rodzinie bezpieczeństwo jest wyrazicielem
Bożej dobroci.”[5]
,,Badania przeprowadzone przez M. Hoffmana wskazują, iż nieobecność ojca odbija się
szczególnie niekorzystnie na rozwoju moralnym synów. Chłopcy przejawiali w mniejszym stopniu
poczucie winy po przekroczeniu różnego rodzaju norm. Innego rodzaju sytuacja wygląda wtedy,
gdy ojciec liczył się z opinią dziecka –uczucia moralne były rozwinięte wszechstronnie u dziewcząt
tak jak i chłopców.”[6]
W niektórych teoriach rodziny np. T. Parson uważa, że identyfikacja z ojcem jest
podstawowym czynnikiem kształtowania się roli płciowej zarówno u chłopców jak i dziewcząt.
M. Johnson stwierdza, że ojciec dodaje specyficznie żeńskich i męskich elementów do tworzenia
się męskiej i kobiecej ekspresji przez własne zachowanie się: odpowiednie nagradzanie, pochwały,
aprobaty.”[7]Dobry ojciec powinien charakteryzować się nieskończoną cierpliwością i trwałym
zainteresowaniem się sprawami dziecka, w ten sposób może zrobić bardzo wiele dla
intelektualnego, emocjonalnego i społecznego rozwoju dziecka.
Po drugiej wojnie światowej P. Gardner prowadził badania na temat jakie cechy ojca
podobały się chłopcom i co wpływa na ich postawę wobec ojca. ,,Przebadano 388 dzieci w wieku
od 9 –15 lat w Nowym Yorku. Dzieci obydwu płci wytykały ojcom min.: późne powroty do domu,
wybuchy gniewu i złości, częste wymierzanie kary.
Do pozytywnych cech zaliczono: kieszonkowe, prezenty, częste przebywanie
w towarzystwie ojca, wspólne wycieczki. Dzieci wyraziły pragnienie przebywania z ojcem,
rozmowy, obdarzanie ciepłem i miłością.”[8]
Autorytetu ojca nie zastąpi matka ani też do końca nie przejmie funkcji dyscyplinarnych.
Zdarzają się ojcowie, którzy często kontaktują się z własnymi dziećmi, zwłaszcza z synami lecz nie
mają na nich wpływu i nie potrafią wdrożyć ich do przestrzegania dyscypliny. Przyczyny tego leżą
w ich strukturze osobowości. Istnieje kategoria ojców odznaczająca się małą pewnością siebie
i chwiejnością decyzji. Ojcowie ci nie są w stanie zaspokoić u swych dzieci potrzeb
bezpieczeństwa, a to wpływa na niska samoocenę zwłaszcza u chłopców. Tego rodzaju sytuacja
może powodować u dzieci a zwłaszcza chłopców postawy lękowe, nieśmiałość, bierność.
Panuje powszechne przekonanie, że ojciec jest wzorem identyfikacji dla syna. Jest też
wzorem mężczyzny dla córki ojciec, który potrafi się dobrze zachować się wobec matki. Dobry
ojciec powinien być pierwszym wzorem kochającego mężczyzny, który potrafi uszanować jej
kobiecość i pozwoli czuć się kobietą. Ojcowie, którzy potrafili otoczyć swe dzieci troskliwą opieką,
obdarzyć miłością mogą spodziewać się szacunku i miłości od swych dzieci. Brak właściwej
ojcowskiej opieki może przyczynić się do poważnych zaburzeń seksualnych. Zdarzają się
przypadki, że młodzi chłopcy zaczynają się identyfikować ze światem kobiet i poszukiwać swego
spełnienia w związkach homoseksualnych. Dziewczyna, która przez całe życie odczuwała brak ojca
może starać się zastąpić go pierwszym lepszym chłopcem na ulicy. Jeśli natomiast posiadała ojca
obojętnego lub zimnego, lub też brutalnego jej reakcją może być nienawiść do wszystkich
mężczyzn lub też złe traktowanie męża.
W miarę dojrzewania podobieństwo do ojca wzrasta. Dotyczy to kształtowania się postaw
politycznych a także wpływa na postawę wobec pracy zawodowej. Ojciec służy dziecku jako
pierwszy model władzy.,, Np. z badań prowadzonych nad małymi dziećmi w USA wynika,
że funkcjonujący w ich umyśle obraz prezydenta jest odbiciem obrazu ich ojca w zwiększonych
jedynie ramkach. Dlatego też w zależności od tego czy lubi ojca czy się go boi, uważa prezydenta
za dobrego lub strasznego pana, dysponującego ogromną władzą.”
Z biegiem czasu te poglądy zmieniają i uniezależniają. Jednak stosunek emocjonalny
dziecka do ojca stanowi źródło postaw emocjonalnych wobec tych, którzy będą zajmowali
kierownicze stanowisko wobec niego. Często także wybór zawodu jest wzorowany na pracy
zawodowej ojca.
Tak więc jeśli zabraknie autorytetu w rodzinie dziecko będzie szukać gdzie indziej,
ale znajdzie pseudo autorytety, grupy rówieśnicze, które jednak nigdy nie zastąpią tego jedynego
autorytetu, którym są rodzice a szczególnie ojca. Będą tylko próbą zapełnienia pustki
spowodowanej brakiem prawdziwych rodziców.
Opracowała:
Mgr Elżbieta Łukaszek
Literatura:
1. J.Pulikowski, Warto być ojcem, Poznań 1999
2. S.Kozak, Sieroctwo społeczne, Warszawa1986
3. J.Delumcau, D.Roch, Historia ojców i ojcostwa, Warszawa 1995
4. G.Pellegrino, Mali dziś, dorośli jutro, Warszawa 1996
5. K.Pospieszyl, Ojciec a rozwój dziecka, Warszawa 1980
6. J.Rembowski, Rodzina w świetle psychologii, Warszawa 1978
[1] Jacek Pulikowski. Warto być ojcem. Poznań 1999. s. 101.
[2] .Stanisław Kozak. Sieroctwo społeczne. Warszawa 1986. s. 71-81.
[3] Jan Delumcau. Daniel Roch ( red.). Historia ojców i ojcostwa. Warszawa 1995. s.427
[4]Giuseppe Pellegrino. Mali dzisiaj dorośli jutro. Warszawa 1995. s.176.
[5] Kazimierz Pospieszyl. Ojciec a rozwój dziecka. Warszawa 1980. s.105.
[6] Tamże
[7] Józef Rembowski. Rodzina w świetle psychologii. Warszawa 1978. s.171
[8] Tamże, s.178.