jan paweł ii do polityków - e

JAN PAWEŁ II
DO POLITYKÓW
(1978–2005)
Słowo Założyciela
Ks. Marian Piwko CR
Wprowadzenie
Ks. prof. dr hab. Stanisław Urbański
Wybór i opracowanie
Adam Wieczorek
Szkoła Wyższa im. Bogdana Jańskiego
Warszawa 2011
Spis treści
Słowo Założyciela – ks. Marian Piwko CR . . . . . . . . . . . . . . . .
5
Wprowadzenie – ks. prof. dr hab. Stanisław Urbański . . . . . . . .
13
List Apostolski motu proprio o ogłoszeniu św. Tomasza Morusa
Patronem rządzących i polityków (Rzym, 31 października 2000)
27
Przemówienia, orędzia, listy i telegramy Ojca Świętego Jana Pawła
II do polityków (wybór) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
W służbie dla Ewangelii. Audiencja dla głów państw oraz członków misji nadzwyczajnych przybyłych na uroczystości inauguracji
posługi Biskupa Rzymu (Watykan, 23 października 1978) . . . . .
35
Wolność religijna podstawą praw ludzkich. Orędzie do Sekretarza
Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Kurta Waldheima z okazji 30. rocznicy ogłoszenia Powszechnej Deklaracji Praw
Człowieka (Watykan, 2 grudnia 1978) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
Otwórzcie nowe drzwi dla pokoju! Apel do polityków odpowiedzialnych za narody i organizacje międzynarodowe – fragment
Orędzia na XII Światowy Dzień Pokoju (Watykan, 8 grudnia
1978) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
44
Kościół potrzebuje pewnej życiowej przestrzeni do wykonywania
swej misji religijnej. Audiencja dla ministra spraw zagranicznych
Bułgarskiej Republiki Ludowej Petera Mladenova (Watykan, 13
grudnia 1978) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
Rozszerzające się braterstwo. Audiencja dla członków Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego Wspólnoty Europejskiej (Watykan, 22
marca 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
Europejska odpowiedzialność i solidarność. Audiencja dla członków Prezydium Parlamentu Europejskiego (Watykan, 5 kwietnia
1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
50
918
Spis treści
Solidarność i współpraca w stosunkach między narodami. Orędzie
do uczestników V Sesji Konferencji Narodów Zjednoczonych do
spraw Handlu i Rozwoju (Watykan, 26 kwietnia 1979) . . . . . .
54
Misja Kościoła dla postępu ludów. Spotkanie władzami Polskiej
Rzeczpospolitej Ludowej w Belwederze (Warszawa, 2 czerwca 1979)
58
Liczne są więzy, które łączą Irlandię ze Stolicą Piotrową. Spotkanie
z prezydentem Irlandii Patrick’em Johnem Hillerym (Dublin [Irlandia], 29 września 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
64
Przywilej i zadanie służenia narodowi. Spotkanie z rządem Irlandii
(Dublin [Irlandia], 29 września 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
68
Jest tylko jeden świat: jest on domem wszystkich. Spotkanie z Sekretarzem Generalnym Organizacji Narodów Zjednoczonych Kurtem
Waldheimem na lotnisku (Nowy Jork [Stany Zjednoczone Ameryki],
2 października 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
70
Godność osoby ludzkiej fundamentem sprawiedliwości i pokoju.
Wizyta w siedzibie ONZ – przemówienie na XXXIV sesji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych (Nowy Jork
[Stany Zjednoczone Ameryki], 2 października 1979) . . . . . . . . . .
73
Zasadniczy wkład osób na rzecz narodów i pokoju. Spotkanie z przedstawicielami organizacji pozarządowych działających w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych (Nowy Jork [Stany Zjednoczone
Ameryki], 2 października 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
94
Pokój jest katedrą naszych czasów. Spotkanie z członkami Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych (Nowy Jork [Stany
Zjednoczone Ameryki], 2 października 1979) . . . . . . . . . . . . . .
97
„Pokój zostawiam wam, pokój mój daję wam”. Przemówienie
pożegnalne w Organizacji Narodów Zjednoczonych (Nowy Jork
[Stany Zjednoczone Ameryki], 2 października 1979) . . . . . . . . . 100
Uznanie dla wartości duchowych i moralnych narodu amerykańskiego. Spotkanie z prezydentem Stanów Zjednoczonych Ameryki
Jimmym Carterem (Waszyngton [Stany Zjednoczone Ameryki],
6 października 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
Działać na rzecz pokoju opartego na sprawiedliwości, miłości
i prawdzie. Pożegnanie prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Jimmy Cartera (Waszyngton [Stany Zjednoczone Ameryki],
6 października 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Spis treści
919
System społeczny w służbie człowieka. Spotkanie z przedstawicielami Organizacji Państw Amerykańskich w Waszyngtonie (Waszyngton [Stany Zjednoczone Ameryki], 6 października 1979) . . 109
Walka z głodem – to problem najważniejszy i najpilniejszy. Wizyta
w siedzibie FAO – przemówienie na XX sesji plenarnej Organizacji
do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Rzym, 12 listopada 1979) . . 115
Chrystus jest źródłem i podstawą godności wszystkich ludzi. Orędzie
z okazji XX rocznicy powstania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i XXV rocznicy powstania Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (Watykan, 27 grudnia 1979) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Uszanowanie dla życia i praw ludzkich. Audiencja dla Wielkich
Książąt Luksemburga Jana i Józefiny Karoliny (Watykan, 26 stycznia 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Ideał służby człowiekowi. Audiencja dla brazylijskich deputowanych (Watykan, 20 lutego 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Pokój, zgoda i solidarność dla Nikaragui. Audiencja dla Violetty
Marrios de Chamorro i komendanta Daniela Ortega Saavedra,
członków Rady Rządzącej Nikaragui (Watykan, 3 marca 1980) . 131
Maroko jest narodem ludzi wierzących. Audiencja dla króla Maroka Hassana II Ben Mohammeda (Watykan, 2 kwietnia 1980) . . 134
Niechaj świat uczy się brać także od ludów afrykańskich. Spotkanie z prezydentem Zairu pułkownikiem Mobutu Sese-Seko
(Kinszasa [Zair], 2 maja 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Państwo i Kościół w służbie człowieka. Spotkanie z prezydentem
Ludowej Republiki Konga Denisem Sassou-Nguesso (Brazzaville
[Kongo], 5 maja 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Braterska zachęta do prawdziwego postępu. Spotkanie z prezydentem Kenii Danielem Torottichem Arap Mai (Nairobi [Kenia],
7 maja 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
Afryka ma coś własnego do ofiarowania światu. Spotkanie z prezydentem Republiki Ghany Hilla Limanne (Akra [Republika
Ghany], 8 maja 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Pragnę, by moje słowa były słowami miłości i pokoju dla wszystkich. Spotkanie z prezydentem Górnej Wolty Sangoulem Lamizanem (Quagadougou [Górna Wolta], 10 maja 1980) . . . . . . . . . . 153
920
Spis treści
Trzeba odpowiadać na prawdziwe potrzeby ludzkie. Spotkanie
z prezydentem Wybrzeża Kości Słoniowej Felixem Houphouet-Boigny (Abidżan [Wybrzeże Kości Słoniowej], 10 maja 1980) . . 157
Naród oddany sprawie Chrystusa i Kościoła, zasłużony w działalności ewangelizacyjnej i misyjnej. Oficjalna wizyta w Watykanie
prezydenta Republiki Portugalii generała Antonio Rahalho Eanesa
(Watykan, 16 maja 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Stany Zjednoczone mają głęboki szacunek i poważanie dla etycznych i religijnych wartości. Wizyta prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Jimmy’ego Cartera w Watykanie (Watykan,
21 czerwca 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
Zachowanie i rozwój prawdziwie ludzkich wartości. Spotkanie
z prezydentem Brazylii Joao Baptista de Figueiredo i przedstawicielami władz (Brasilia [Brazylia], 30 czerwca 1980) . . . . . . . . 171
Nadzieja – kryterium zmian i rozwoju. Orędzie do uczestników
nadzwyczajnej sesji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów
Zjednoczonych (Watykan, 22 sierpnia 1980) . . . . . . . . . . . . . . . 177
Jedność, pokój i postęp dla narodu libańskiego. Audiencja dla
parlamentarzystów Zgromadzenia Narodowego Libanu (Watykan,
2 października 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
Ideały wolności i demokracji są wezwaniem dla każdego pokolenia
mieszkańców Wielkiej Brytanii. Wizyta królowej Elżbiety II i księcia
Filipa w Watykanie (Watykan, 17 października 1980) . . . . . . . . 189
Klimat życzliwości jest konieczny do rozwoju współpracy. Audiencja dla eurodeputowanych do Parlamentu Europejskiego (Watykan, 13 listopada 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Każdy prawdziwy postęp służy człowiekowi. Spotkanie z prezydentem Republiki Federalnej Niemiec Karlem Carstensem i władzami na zamku Bruhl (Bonn [Republika Federalna Niemiec],
15 listopada 1980) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
Znaczenie swobody korzystania z dóbr duchowych oraz praw
osoby ludzkiej. Wizyta prezydenta Jugosławii Cvijatowicia Mijatowicia w Watykanie (Watykan, 19 grudnia 1980) . . . . . . . . . . . 201
Podziw Kościoła dla Pakistanu za wysiłki na rzecz uchodźców.
Spotkanie z prezydentem Pakistanu Muhammadem Ziaulem Haqiem (Karaczi [Pakistan], 16 lutego 1981) . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Spis treści
921
Społeczeństwo, władza, dobro wspólne. Spotkanie z prezydentem
Filipin Fernando Marcosem w Malacanang (Manila [Filipiny], 17
lutego 1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
Służyć człowiekowi w całej jego ludzkiej i religijnej rzeczywistości.
Audiencja dla francuskich parlamentarzystów (Watykan, 3 marca
1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Zapewniam Pana o moim uczuciu solidarności i poparcia. Telegram do prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Ronalda
Reagana po zamachu na jego życie (Watykan, 31 marca 1981) . 220
Świadectwo wierzącego w służbie życia publicznego. Audiencja
dla kierowników partii demokratyczno-chrześcijańskich z Europy,
Ameryki Łacińskiej i Afryki (Watykan, 2 kwietnia 1981) . . . . . . 221
Wkład Kościoła do życia społeczeństwa cywilnego. Audiencja dla
premiera Malty Dom Mintoffa (Watykan, 12 listopada 1981) . . 227
Rozwój rolnictwa – wymogi sprawiedliwości światowej. Audiencja
dla uczestników XXI Sesji Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan, 13 listopada 1981) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
Jesteście wezwani do bronienia ludzkiej godności wewnątrz swojego kraju i poza jego granicami. Audiencja dla deputowanych
Kongresu Stanów Zjednoczonych Ameryki (Watykan, 18 stycznia
1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Pragnę złożyć hołd narodowi nigeryjskiemu za wkład, który wnosi
na kontynencie afrykańskim. Spotkanie z prezydentem Nigerii
Alhaji Shenu Shagari i rządem Nigerii (Lagos [Nigeria], 12 lutego
1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
Sprawiedliwość i pokój dla wszystkich narodów. Spotkanie z prezydentem Ludowej Republiki Beninu Mathieu Kerekou (Cotonou
[Benin], 17 lutego 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
Aby wasza działalność przyniosła Afryce pokój. Spotkanie z prezydentem Gabonu Omarem Bongo (Libreville [Gabon], 17 lutego
1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
Wykorzystać całą energię moralną do trudnej odbudowy kraju.
Spotkanie z prezydentem Gwinei Równikowej Teodoro Obiang
Nguema (Malabo [Gwinea Równikowa], 18 lutego 1982) . . . . . 251
922
Spis treści
Społeczeństwo zbudowane na prawdziwej sprawiedliwości. Audiencja dla członków Światowej Unii Demokracji Chrześcijańskiej
(Watykan, 19 lutego 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
Stan wojenny w Polsce. Audiencja dla deputowanych do Kongresu
Stanów Zjednoczonych Ameryki (Watykan, 8 marca 1982) . . . . 262
Konieczna jest współpraca wszystkich, aby otworzyć się na uniwersalną wizję wspólnego dobra. Audiencja dla Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Javiera Pereza de
Cuellara (Watykan, 6 kwietnia 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
Cywilizacja europejska wyrosła na kulturze greckiej. Oficjalna
wizyta prezydenta Republiki Greckiej Konstantyna Karamanlisa
w Watykanie (Watykan, 7 kwietnia 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Szlachetna misja „domu luzytańskiego”. Spotkanie z prezydentem
Portugalii generałem Antonio Ramalho Eanesem (Lizbona [Portugalia], 12 maja 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
Aby to, co nowe służyło wspólnemu dobru, powinno dojrzewać
w sercach ludzi. Spotkanie z władzami Portugalii (Lizbona [Portugalia], 12 maja 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Wkład Ameryki do sprawy światowego pokoju. Audiencja dla
prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Ronalda Reagana
(Watykan, 6 czerwca 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Rozbrojenie. Orędzie do uczestników II Sesji specjalnej Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych (Watykan,
7 czerwca 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
Wkład Wybrzeża Kości Słoniowej do sprawy pokoju wśród ludów
Afryki. Audiencja dla prezydenta Republiki Wybrzeża Kości Słoniowej Felixa Houphouet-Boigny (Watykan, 18 czerwca 1982) . 299
Wielkie problemy współczesnego świata. Audiencja dla uczestników 69 Konferencji Unii Międzyparlamentarnej (Watykan, 18
września 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Odzyskanie niepodległości i pełnej suwerenności państwa Liban
nad całym terytorium narodowym. Audiencja dla prezydenta Republiki Libanu Amina Gemayela (Watykan, 21 października
1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Spis treści
923
Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec gwarantuje wzajemną
niezależność prawną i organizacyjną państwa i Kościoła. Oficjalna
wizyta prezydenta Republiki Federalnej Niemiec Karla Carstensa
w Watykanie (Watykan, 28 października 1982) . . . . . . . . . . . . 314
Niech Bóg zachowa harmonijne współżycie, wzajemny szacunek
i dobro wszystkich Hiszpanów. Spotkanie z królem Hiszpanii
Juanem Carlosem i królową Sofią oraz przedstawicielami rządu
Hiszpanii (Madryt [Hiszpania], 2 listopada 1982) . . . . . . . . . . 318
Waszemu krajowi przypadła wyjątkowa odpowiedzialność. Audiencja dla parlamentarzystów Bundesratu – Senatu Republiki
Austrii (Watykan, 6 grudnia 1982) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
Waszym obowiązkiem jest strzeżenie waszego kraju. Audiencja
dla deputowanych ze Stanów Zjednoczonych Ameryki (Watykan,
21 stycznia 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
Strategia rozwoju a etyka. Audiencja dla członków Komisji Trójstronnej skupiającej osobistości życia politycznego i gospodarczego Europy, Stanów Zjednoczonych Ameryki i Japonii (Watykan,
18 kwietnia 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
Jesteście powołani do służby w społecznym i politycznym życiu
swoich współobywateli. Audiencja dla deputowanych w Parlamencie Korei (Watykan, 19 maja 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
To wy wpływacie na społeczną, polityczną i ekonomiczną politykę
Ameryki. Audiencja dla senatorów ze Stanów Zjednoczonych
Ameryki (Watykan, 4 czerwca 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
Polska dostatnia i szczęśliwa w interesie pokoju i dobrej współpracy między narodami Europy. Spotkanie z władzami Polski Rzeczypospolitej Ludowej w Belwederze (Warszawa, 17 czerwca 1983) 333
Tysiąc lat głębokiej więzi. Spotkanie z prezydentem Republiki
Austrii Rudolfem Kirschlagerem i członkami rządu w Cesarskim
Pałacu Habsburgów (Wiedeń [Austria], 11 września 1983) . . . . 339
Odpowiedzialność Europy za pokój i sprawiedliwość w świecie.
Audiencja dla grupy parlamentarzystów do Parlamentu Europejskiego (Watykan, 10 listopada 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344
Obrona demokracji wymaga wielkiej wytrwałości. Audiencja dla
przewodniczących parlamentów europejskich (Watykan, 26 listopada 1983) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
924
Spis treści
Bądźcie budowniczymi nowego Libanu. Audiencja dla grupy deputowanych z Libanu (Watykan, 10 stycznia 1984) . . . . . . . . . . . 355
Społeczne zapotrzebowanie na ludzi niezmordowanie poszukujących prawdy. Audiencja dla grupy francuskich parlamentarzystów
(Watykan, 5 marca 1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
Spełniacie wzniosłą i odpowiedzialną misję służby dla wspólnego
dobra. Audiencja dla deputowanych do Parlamentu Brytyjskiego
(Watykan, 16 kwietnia 1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361
Moja wizyta jest hołdem dla długotrwałych i przyjaznych stosunków pomiędzy Tajlandią a Stolicą Apostolską. Spotkanie z królem
Tajlandii Bhumibolem Audyladey (Bangkok [Tajlandia], 10 maja
1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
Apel do przedstawicieli rządów i międzynarodowych organizacji,
aby wzmogli starania, by uchodźcy zostali przyjęci z powrotem do
swej ojczyzny. Spotkanie z rządem, korpusem dyplomatycznym
i przywódcami religijnymi (Bangkok [Tajlandia], 11 maja 1984) . 365
Człowiek, osoba ludzka jest wielką „drogą Kościoła”. Wizyta
oficjalna prezydenta Republiki Włoskiej Sandro Pertiniego w Watykanie (Watykan, 21 maja 1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
Historia, dzień dzisiejszy i misja dziejowa Szwajcarii. Spotkanie
z prezydentem Szwajcarii Leonem Schlumpfem i Radą Federalną
Szwajcarii na Zamku w Lohn (Lohn [Szwajcaria], 14 czerwca 1984) 376
O nową wizję ludzkości. Spotkanie z Generalnym Gubernatorem
Kanady Jeanne Sauve, rządem, senatorami i deputowanymi do
parlamentu (Ottawa [Kanada], 19 września 1984) . . . . . . . . . . 382
Europejska cywilizacja umocni się, jeśli zachowa swą duszę. Audiencja dla grupy parlamentarzystów europejskich, uczestników
sesji Unii Europy Zachodniej (Watykan, 29 października 1984) . 390
Ameryka wtedy jest sobą, gdy służy pokojowi. Audiencja dla
parlamentarzystów ze Stanów Zjednoczonych Ameryki (Watykan,
20 listopada 1984) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
Nadzieja Libanu w wartościach, które łączą. Audiencja dla delegacji parlamentarzystów libańskich (Watykan, 29 marca 1985) . . 395
Solidarność, która przekracza granice waszego kraju i dosięga
wszystkich ludzi. Audiencja dla senatorów ze Stanów Zjednoczonych Ameryki (Watykan, 13 kwietnia 1985) . . . . . . . . . . . . . . 399
Spis treści
925
Hołd zmarłemu mężowi stanu. Przesłanie do narodu brazylijskiego po śmierci prezydenta Tancredo de Almeida Nevesa (Watykan, 21 kwietnia 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
Skrwawiony Liban oczekuje końca swych cierpień. Orędzie do
Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych
Javiera Peresa de Cuellara (Watykan, 7 maja 1985) . . . . . . . . . 404
Wasz przykład stanie się zachętą dla innych narodów. Spotkanie
z przedstawicielami rządu holenderskiego (Haga [Holandia],
13 maja 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
Przykład dla całej Europy. Spotkanie z królem Baudouinem
i królową Fabiolą, z władzami państwowymi Belgii oraz korpusem
dyplomatycznym (Bruksela [Belgia], 20 maja 1985) . . . . . . . . . 410
Kontynent europejski. Wizyta w siedzibie Europejskiej Wspólnoty
Gospodarczej (Bruksela [Belgia], 20 maja 1985) . . . . . . . . . . . 418
Obecność i zaangażowanie katolików żywym zaczynem w społeczeństwie włoskim. Audiencja dla premiera Włoch Bettino Craxi
(Watykan, 3 czerwca 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Dziewięćdziesiąt lat obecności Kościoła w Togo. Spotkanie z prezydentem Togo Gnasingbe Eyadema w rezydencji w Pya (Pya
[Togo], 9 sierpnia 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434
Co czynimy dla dobra braci i sióstr z Afryki? Spotkanie z prezydentem Kamerunu Paulem Biya, władzami i korpusem dyplomatycznym w Pałacu Jedności (Jaunde [Kamerun], 12 sierpnia
1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
Wszystko, co przyczynia się do dobra ludzkości należy do misji
Kościoła. Spotkanie z prezydentem Zairu Mobutu Sese-Seko
i rządem w rezydencji Mont Ngaliema (Kinszasa [Zair], 15 sierpnia 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
Polityka wobec wartości moralnych. Spotkanie z księciem Franzem Josephem II, premierem Hansem Brunhartem oraz członkami
rządu i parlamentu (Vaduz [Liechtenstein], 8 września 1985) . . 456
Współpraca między Kościołem i państwem. Oficjalna wizyta prezydenta Republiki Włoskiej Francesco Cossigi w Watykanie (Watykan, 4 października 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462
926
Spis treści
Wzmocnić służbę na rzecz pokoju i braterstwa między narodami.
Orędzie do przewodniczącego XL Generalnego Zgromadzenia
Organizacji Narodów Zjednoczonych z okazji czterdziestej rocznicy wejścia w życie Karty Narodów Zjednoczonych (Watykan,
14 października 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
Pomoc krajom ubogim jest obowiązkiem wszystkich. Msza święta
z okazji czterdziestej rocznicy powstania Organizacji Narodów
Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan,
10 listopada 1985) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
Naród włoski uprzywilejowanym stróżem spuścizny Apostołów
Piotra i Pawła. Wizyta Ojca Świętego u prezydenta Republiki
Włoskiej Francesco Cossigi w pałacu na Kwirynale (Rzym, 18
stycznia 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
Kanada stała się ludzkim tyglem, w którym różne ugrupowania
ludności znalazły swoje miejsce i przystąpiły do budowy nowego
świata. Oficjalna wizyta Generalnego Gubernatora Kanady Jeanne
Sauve w Watykanie (Watykan, 6 marca 1986) . . . . . . . . . . . . . 489
Braterstwo, sprawiedliwość i pokój dla narodu brazylijskiego.
Audiencja dla prezydenta Federacyjnej Republiki Brazylii Jose
Sarneya (Castel Gandolfo, 10 lipca 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . 495
Działalność polityczna powinna służyć etycznym wymogom osoby. Audiencja dla grupy parlamentarzystów belgijskich (Castel
Gandolfo, 19 września 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
Umacnianie ideału powszechnego braterstwa. Audiencja dla deputowanych do Parlamentu Szwedzkiego (Watykan, 2 października 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
Chrześcijańskie wartości określają waszą polityczną działalność. Audiencja dla grupy parlamentarzystów do Parlamentu Europejskiego
z Europejskiej Partii Ludowej (Watykan, 18 października 1986) . . 504
Kamerun zajmuje ważną pozycję w środku afrykańskiego kontynentu. Audiencja dla prezydenta Republiki Kamerunu Paula
Biya (Watykan, 31 października 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
Solidarność międzynarodowa wzmacnia traktaty. Audiencja dla
grupy senatorów ze Stanów Zjednoczonych Ameryki (Watykan,
12 listopada 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
Spis treści
927
Prawa ludzkie i rozwój narodów stanowią podstawę pokoju. Wizyta Ojca Świętego w siedzibie Parlamentu Australijskiego (Canberry
[Australia], 24 listopada 1986) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 512
Wszyscy jesteśmy wezwani do obrony życia i jego fundamentalnych wartości. Audiencja dla parlamentarzystów brytyjskich
z grupy „Pro Vita” (Watykan, 13 grudnia 1986) . . . . . . . . . . . 517
Biedni nie mogą dłużej czekać. Wizyta Ojca Świętego w siedzibie
Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych dla
Ameryki Łacińskiej i Wysp Karaibskich (Santiago [Chile], 3 kwietnia 1987) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520
Sprawiedliwość i pokój zależą od wszystkich. Spotkanie z przedstawicielami wszystkich ugrupowań politycznych będących w opozycji do obecnego rządu Chile (Santiago [Chile], 3 kwietnia 1987) . 528
Priorytet wartości etycznych w życiu publicznym. Spotkanie z prezydentem Argentyny Raulem Alfonsinem i przywódcami politycznymi Republiki ( Buenos Aires [Argentyna], 6 kwietnia 1987) . . 531
Motywy życia i nadziei. Spotkanie z przedstawiciela władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na Zamku Królewskim (Warszawa,
8 czerwca 1987) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
Wolność, prawda, służba ludzkości. Spotkanie z prezydentem
Stanów Zjednoczonych Ameryki Ronaldem Reaganem (Miami
[Stany Zjednoczone Ameryki], 10 września 1987) . . . . . . . . . . 542
O podstawową tożsamość Europy. Audiencja dla grupy członków
Komitetu Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europejskiej do
stosunków z parlamentami krajowymi (Watykan, 17 marca 1988) 547
Droga solidarności. Spotkanie z intelektualistami i przedstawicielami klasy rządzącej (Santa Cruz [Boliwia], 12 maja 1988) . . . . 551
Kryterium prawdy o człowieku. Spotkanie z „budowniczymi społeczeństwa” zaangażowanymi na polu kultury, nauki, wychowania, gospodarki i polityki (Asuncion [Paragwaj], 17 maja 1988) . 561
Pokój wymaga pogłębienia wartości etycznych, które nadają spójność stosunkom między narodami i między państwami. Orędzie
do Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych
zebranego na trzeciej nadzwyczajnej sesji poświęconej rozbrojeniu
(Watykan, 31 maja 1988) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570
928
Spis treści
Ku jednej, zjednoczonej Europie. Spotkanie z prezydentem Austrii
Kurtem Waldheimem i przedstawicielami rządu (Wiedeń [Austria],
23 czerwca 1988) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576
Kościół tutejszy jest gotów odpowiedzieć na wyzwanie chwili.
Spotkanie z prezydentem Mozambiku Joaquimem Alberto Chissano i członkami rządu (Maputo [Mozambik], 16 września 1988) 581
Jeżeli Europa chce pozostać sobie wierna. Wizyta Ojca Świętego
w siedzibie Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europejskiej
(Strasburg [Francja], 8 października 1988) . . . . . . . . . . . . . . . 588
Wartości wcześniejsze aniżeli prawo pozytywne. Wizyta Ojca
Świętego w siedzibie Komisji i Trybunału Praw Człowieka (Strasburg [Francja], 8 października 1988) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599
U progu nowego etapu. Wizyta Ojca Świętego w Parlamencie
Europejskim (Strasburg [Francja], 11 października 1988) . . . . . 603
Niech Bóg błogosławi waszym dążeniom. Spotkanie z prezydentem Korei Południowej Roh Dae Woo (Seul [Korea Południowa],
8 października 1989) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 611
Co stanowi o trwałej sile Indonezji. Spotkanie z prezydentem
Indonezji Suharto (Dżakarta [Indonezja], 9 października 1989) . 614
Z satysfakcją patrzę na Pańską wizytę, widząc w niej zapowiedź
pomyślnych przemian w przyszłości. Wizyta przewodniczącego
Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
Michaiła Gorbaczowa w Watykanie (Watykan, 1 grudnia 1989) . 617
Trudne zadania państwa. Spotkanie z prezydentem Burkina Faso
kapitanem Blaise Compaore, rządem i korpusem dyplomatycznym
(Wagadugu [Burkina Faso], 29 stycznia 1990) . . . . . . . . . . . . . 622
Uznanie dla wysiłków zmierzających do zbudowania lepszego
systemu międzynarodowej współpracy. Telegram Ojca Świętego
do prezydenta Michaiła Gorbaczowa z okazji przyznania Pokojowej Nagrody Nobla (Watykan, 16 października 1990) . . . . . . . 625
Modlę się o światło i natchnienie, jakich potrzebuje prezydent
wielkiego narodu. List do Lecha Wałęsy po wyborze na urząd
prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Watykan, 10 grudnia 1990) 626
Polska od swoich początków związała się ściśle ze Stolicą św.
Piotra. Wizyta prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy
w Watykanie (Watykan, 5 lutego 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . 628
Spis treści
929
Sobie samym przywróceni. Spotkanie z prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Lechem Wałęsą i władzami państwowymi na Zamku Królewskim (Warszawa, 8 czerwca 1991) . . . . . . . . . . . . . . 636
Prawdziwy rozwój i postęp mogą się dokonać jedynie na drodze
poszanowania ładu moralnego. Telegram do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy (9 czerwca 1991) . . . . . . . . . . . 641
Proszę Boga, by moje pielgrzymowanie przynosiło w tym przełomowym momencie wieloraki pożytek całej Ojczyźnie. Telegram do
prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Wałęsy (16 sierpnia
1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643
Życzę, by mógł Pan kontynuować dzieło materialnej i moralnej
odnowy narodów Związku Radzieckiego. Telegram do prezydenta
Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Michaiła Gorbaczowa (Watykan, 23 sierpnia 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645
Stolica Apostolska popiera inicjatywy, których celem jest powstrzymanie walk i szukanie rozwiązań metodami politycznymi.
Telegram do przewodniczącego Prezydium Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii Stjepana Mesicia (Watykan, 26 sierpnia 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647
Porozumienie stanie się możliwe, jeśli wszystkie zainteresowane
strony będą do niego wytrwale dążyć. List do prezydenta Stanów
Zjednoczonych Ameryki George’a Busha (Watykan, 29 października 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649
Pański autorytet będzie sprzyjać wytworzeniu klimatu wzajemnego zaufania i zrozumienia. List do prezydenta Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich Michaiła Gorbaczowa (Watykan,
29 października 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651
Walka z głodem i niedożywieniem jest wyzwaniem dla wszystkich.
Audiencja dla uczestników XXVI Zgromadzenia Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan, 14 listopada 1991) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653
Należy stworzyć warunki sprzyjające pełnemu rozwojowi każdego
człowieka. Spotkanie z uczestnikami obrad Międzynarodowej
Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Rzym, 5 grudnia 1992) . . . . . . . . . . . . . . . 659
930
Spis treści
Poszanowanie praw wszystkich drogą do pokoju i bezpieczeństwa.
Spotkanie z prezydentem Sudanu Omarem Hassanem Ahmedem al
Bashirem (Chartum [Sudan], 10 lutego 1993) . . . . . . . . . . . . . 666
W obronie ludności Bośni i Hercegowiny wystawionej na śmiercionośne szaleństwo wojny. Orędzie do Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Boutrosa Boutros-Ghali (Watykan, 1 marca 1993) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671
Salus rei publicae suprema lex. List do marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Augusta Chełkowskiego (Watykan, 10 marca
1993) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 674
Wolność darem i zadaniem dla wszystkich. Orędzie do narodu
albańskiego (Tirana [Albania], 25 kwietnia 1993) . . . . . . . . . . 676
Obrona życia istotą orędzia Kościoła. Spotkanie z prezydentem
Stanów Zjednoczonych Ameryki Billem Clintonem (Denver [Stany
Zjednoczone Ameryki], 12 sierpnia 1993) . . . . . . . . . . . . . . . . 683
Walka z głodem wymaga wspólnego działania. Audiencja dla
uczestników XXVII Konferencji Generalnej Organizacji Narodów
Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan, 11
listopada 1993) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684
Rodzina należy do dziedzictwa ludzkości. List do głów państw
z okazji międzynarodowej konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych na temat zaludnienia i rozwoju (Watykan, 19 marca
1994) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691
Metoda dialogu wymaga lojalności, wytrwałości i wielkoduszności od osób, które ją stosują. Przemówienie do prezydenta
Republiki Bośni i Hercegowiny i przedstawicieli władz (8 września
1994) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695
Niezbywalna godność kobiet i ich uczestnictwo w życiu społecznym. Przesłanie do sekretarz generalnej IV Światowej Konferencji
Organizacji Narodów Zjednoczonych poświęconej Kobiecie Gertrude Mongella (Watykan, 26 maja 1995) . . . . . . . . . . . . . . . . 701
Od praw człowieka do praw narodów. Wizyta w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych z okazji 50. rocznicy powstania
tej instytucji (Nowy Jork [Stany Zjednoczone Ameryki], 5 października 1995) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709
Spis treści
931
Dobra stworzone są przeznaczone dla wszystkich ludzi. Audiencja
dla uczestników XXVIII Konferencji Generalnej Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan,
23 października 1995) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 726
Stolica Apostolska jest zawsze blisko was. Audiencja dla grupy
polityków i burmistrzów z Bośni i Hercegowiny (Watykan, 28 marca
1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732
Nagroda za budowę społeczeństwa opartego na trwałych zasadach
demokracji, sprawiedliwości, solidarności i poszanowania podstawowych praw człowieka. Telegram z okazji wręczenia Lechowi
Wałęsie Nagrody „Path to Peace” (Watykan, 9 maja 1996) . . . . 734
Wartości, które Kościół głosi, są fundamentem społeczeństwa.
Spotkanie z prezydentem Francji Jacquesem Chiracem i przedstawicielami władz państwowych (Tours [Francja], 19 września
1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 736
O sprawiedliwy podział dóbr ziemi. Wizyta w siedzibie Organizacji
Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa
(Rzym, 13 listopada 1996) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740
Niepokój Papieża w związku z sytuacją w Zairze. List do Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Kofi
Annana (Watykan, 4 marca 1997) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746
Budujemy Europę wierni orędziu Chrystusa. Audiencja dla grupy
chrześcijańskich deputowanych do Parlamentu Europejskiego
z okazji 40. rocznicy podpisania traktatów rzymskich przez rządy
Belgii, Francji, Holandii, Luksemburga, RFN i Włoch (Watykan,
6 marca 1997) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 748
Budowanie prawdziwego pokoju zadaniem wszystkich. Spotkanie
z członkami kolegialnego Prezydium Bośni i Hercegowiny: muzułmaninem Alijem Izetbegovicem, Serbem Momcilo Krajisnikiem
i Chorwatem Kresimirem Zubakiem (Sarajewo [Republika Bośni
i Hercegowiny], 13 kwietnia 1997) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752
Święty Wojciech symbolem duchowej jedności Europy. Orędzie do
prezydentów siedmiu państw Europy Środkowowschodniej: Czech
– Vaclava Havla, Litwy – Algirdasa Brazauskasa, Niemiec – Romana Herzoga, Słowacji – Michala Kovaca, Ukrainy – Leonida Kuczmy, Węgier – Arpada Goncza i Polski – Aleksandra Kwaśniewskiego (Gniezno, 3 czerwca 1997) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 756
932
Spis treści
Dar spotkania. Spotkanie z prezydentem Francji Jacquesem Chiracem w Pałacu Elizejskim (Paryż [Francja], 21 sierpnia 1997) . . . 759
Niesprawiedliwość, przemoc i lęk o przyszłość nadal są codziennym chlebem waszych braci i sióstr. Audiencja dla delegacji władz
Palestyny (Watykan, 22 września 1997) . . . . . . . . . . . . . . . . . 762
Konkordat wielkim zadaniem dla obecnych i przyszłych pokoleń.
Audiencja dla premiera Rzeczypospolitej Polskiej Jerzego Buzka
i przedstawicieli władz oraz delegacji Episkopatu Polski z okazji
wymiany dokumentów ratyfikacyjnych (Watykan, 25 marca
1998) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 764
Podstawowe prawa przysługujące wszystkim członkom ludzkiej
rodziny. Przesłanie do przewodniczącego 53. Sesji Zgromadzenia
Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Didiera Opertti
Badhna z okazji 50. rocznicy Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (Watykan, 30 listopada 1998) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 768
Położyć kres przemocy mieszkańców Republiki Federalnej Jugosławii. List do Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych Kofi Annana (Watykan, 27 kwietnia 1999) . . . . . . . 772
Podwaliny nowego politycznego ładu w Europie. Przesłanie do
prezesa Komitetu Ministrów Rady Europy Jhnosa Martonyi z okazji 50-lecia powstania Rady Europy (Watykan, 5 maja 1999) . . . 774
Budujcie społeczeństwo, które służy wszystkim. Spotkanie z prezydentem Rumunii Emilem Constantinescu, przedstawicielami
władz państwowych i cywilnych (Bukareszt [Rumunia], 7 maja
1999) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778
Razem tworzyć wspólne dobro Ojczyzny. Wizyta Ojca Świętego
w Parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej (Warszawa, 11 czerwca
1999) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783
Aby ta pielgrzymka przyczyniła się do pogłębienia odpowiedzialności za przyszłość narodu i jego obywateli. Telegram do prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego
(Kraków, 17 czerwca 1999) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792
Nie zapominajmy o najuboższych. Audiencja dla uczestników XXX
Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan, 18 listopada 1999) . . . . . . . . . . 794
Spis treści
933
Niech zapanuje pokój na Bliskim Wschodzie. Spotkanie z prezydentem Izraela Ezerem Weizmanem (Jerozolima [Izrael], 23 marca
2000) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798
Służyć dobru wspólnemu. Audiencja dla przewodniczących parlamentów Unii Europejskiej (Watykan, 23 września 2000) . . . . 800
Wartości religijne i moralne wspólnym dziedzictwem. Audiencja
dla uczestników Konferencji Ministrów Rady Europy zwołanej dla
uczczenia 50. rocznicy podpisania Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka (Watykan, 3 listopada 2000) . . . . . . . . . . . . . . . . . 804
Chrześcijanin jako polityk i ustawodawca. Audiencja z okazji Jubileuszu Parlamentarzystów i Polityków (Watykan, 4 listopada 2000) 808
W ofiarnej służbie człowiekowi i społeczeństwu. Msza święta
z okazji Jubileuszu Parlamentarzystów i Polityków (Watykan, 5 listopada 2000) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814
Europo, poznaj samą siebie! Spotkanie z prezydentem Grecji Konstantinosem Stephanopoulosem (Ateny [Grecja], 4 maja 2001) . . 820
Wobec epidemii HIV/AIDS. Przesłanie do Sekretarza Generalnego
Organizacji Narodów Zjednoczonych Kofiego Annana (Watykan,
21 czerwca 2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 825
Trzeba obalić mury i przezwyciężyć nieufność. Spotkanie z prezydentem Ukrainy Leonidem Kuczmą i przedstawicielami ukraińskich elit w Pałacu Mariańskim (Kijów [Ukraina], 23 czerwca
2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 828
Starajcie się umacniać kulturę solidarności. Przesłanie do uczestników konferencji G8 w Genui (Watykan, 19 lipca 2001) . . . . . 834
Przyszłość ludzkości zależy od wyboru wartości etycznych. Audiencja dla prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki George’a
Walkera Busha (Castel Gandolfo, 23 lipca 2001) . . . . . . . . . . . 835
Przejęty głębokim smutkiem łączę się z wami w modlitwie za wasz
kraj w tej tragicznej chwili. Telegram do prezydenta Stanów
Zjednoczonych Ameryki George’a Walkera Busha (Castel Gandolfo, 11 września 2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 839
Modlę się za wasz kraj. Spotkanie z prezydentem Kazachstanu
Nursułtanem Nazarbajewem (Astana [Kazachstan], 23 września
2001) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 840
934
Spis treści
Aby każdy naród żył w pokoju. List do przywódców państw
i rządów, do którego został dołączony „Dekalog z Asyżu na rzecz
pokoju” ogłoszony 24 stycznia na zakończenie Dnia Modlitwy
o Pokój (Watykan, 24 lutego 2002) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 842
Wiara w Boga pomaga odkrywać prawdę, dobro i piękno. Spotkanie z prezydentem Azerbejdżanu Gejdarem Alijewem i przedstawicielami świata polityki, kultury i sztuki (Baku [Azerbejdżan],
22 maja 2002) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 845
Kościół chce pełnić swą misję dla dobra narodu. Audiencja dla
prezydenta Słowacji Rudolfa Schustera (Watykan, 28 października 2002) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850
Chrześcijańskie powołanie Włoch i Europy. Wizyta Ojca Świętego
w siedzibie Izby Deputowanych Włoch (Rzym, 14 listopada 2002) 853
Wszelkimi siłami walczcie z nędzą i głodem. Przesłanie z okazji
25. rocznicy powstania Międzynarodowego Funduszu Rozwoju
Rolnictwa (Watykan, 19 lutego 2003) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 862
Wolność religijna warunkiem bezpieczeństwa. Audiencja dla
członków zgromadzenia parlamentarnego Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (Watykan, 10 października 2003) . 866
Współpraca między religiami i kulturami. Audiencja dla ministrów
spraw wewnętrznych krajów Unii Europejskiej (Watykan, 31 października 2003) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869
Udział chrześcijan w życiu politycznym Europy. Audiencja dla
uczestników seminarium zorganizowanego przez Fundację Roberta Schumana na Rzecz Współpracy Chrześcijańskich Demokratów
w Europie (Watykan, 7 listopada 2003) . . . . . . . . . . . . . . . . . 873
Jesteście w sercu Papieża. Audiencja dla delegacji Organizacji
Wyzwolenia Palestyny (Watykan, 10 listopada 2003) . . . . . . . . 877
Głód zagrożeniem dla pokoju. Audiencja dla uczestników 32.
konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (Watykan, 5 grudnia 2003) . . . . . . . . . . . . 879
Chrześcijaństwo bogactwem Europy. Audiencja dla prezydenta
Niemiec Johannesa Raua (Watykan, 6 marca 2004) . . . . . . . . . 881
W 60. rocznicę bitwy pod Monte Cassino. Audiencja dla prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Aleksandra Kwaśniewskiego
(Watykan, 18 maja 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 883
Spis treści
935
Pokój i wolność dla całej ludzkości. Audiencja dla prezydenta
Stanów Zjednoczonych Ameryki George’a Walkera Busha (Watykan, 4 czerwca 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 885
Ochrona dzieci i młodzieży. Audiencja dla uczestniczek światowej
konferencji parlamentarzystek na temat ochrony dzieci i młodzieży (Watykan, 18 października 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 889
Chrześcijaństwo i Europa. Audiencja dla przewodniczącego Komisji Europejskiej Romana Prodiego (Watykan, 28 października
2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 891
Chrześcijańskie dziedzictwo narodów Europy. Audiencja dla premiera rządu Rzeczypospolitej Polskiej Marka Belki (Watykan,
30 października 2004) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 893
Indeks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 895