ściagnij - JKK.edu.pl
Transkrypt
ściagnij - JKK.edu.pl
Zwierzęta część III 1. SZKARŁUPNIE 2. STRUNOWCE 3. KRĄGŁOUSTE 1. SZKARŁUPNIE – zwierzęta wtórouste przegląd systematyczny środowisko życia i wymagania życiowe liliowce, morza pełnosłone (zasolenie ok. 35%) rozgwiazdy, nie są zbyt ruchliwe, wężowidła, poruszają się głównie po podłożu, niektóre jeżowce, pływają w toni wodnej, inne osiadły tryb życia strzykwy (liliowce, niektóre strzykwy i nieliczne rozgwiazdy). Budowa szkarłupni Ciało pokrywa nabłonek z komórkami gruczołowymi, zmysłowymi i barwnikowymi oraz oskórek. Pod naskórkiem leży cienka warstwa tkanki łącznej z elementami szkieletu (zbudowany z płytek lub igieł). W budowie wykazują symetrię pięciopromienna. Wewnątrz ciała posiadają system kanałów w których krąży płyn. Jest to układ wodny (ambulakralny) zaopatrzony w silne mięśnie okrężne i wzdłużne. Woda porusza ogromna liczbą wypustek (nóżek), które służą do lokomocji, odżywiania i oddychania. Niektóre nóżki pełnią funkcje zmysłowe. Funkcje skrzeli pełnią wypustki układu wodnego. Budowa wewnętrzna jeżowca Budowa wewnętrzna rozgwiazdy 1. Szkarłupnie – czynności życiowe czynności życiowe charakterystyka odżywianie otwór gębowy po stronie spodniej, przełyk, duży żołądek (wężowidła brak odbytu), jelito może tworzyć pętle (otwór odbytowy przy gębowym), oddychanie funkcje skrzeli pełnią wypustki (przez nabłonek)układu wodnego, powłoki ciała lub płuca wodne, uwypuklenia jelita tylnego u strzykw, wydalenie układ wodny i komórki – padocyty – które wypełniają się wydalinami, krążenie reakcja na bodźce rozmnażanie inne // znaczenie otwarty, system zatok i kurczliwe naczynia wypełnione płynem podobnym do limfy, układ nerwowy pozbawiony zwojów zbudowany na zasadzie: pierścień okołogębowy i odchodzące od niego 5 pasm, z nielicznymi wyjątkami są rozdzielnopłciowe. Zewnętrznie nie można rozróżnić samca od samicy, gonady bez przewodów wyprowadzających, nieliczne opiekują się potomstwem, zapłodnienie zewnętrzne, rozwój złożony (dwubocznie symetryczna larwa), rzadko rozmnażanie bezpłciowe – związane z regeneracją, składnik biocenoz morskich i oceanicznych, współudział w obiegu materii – odżywiają się rozkładającymi szczątkami ciał innych organizmów, drapieżne polują na wieloszczety, mięczaki i ryby. Typ: Strunowce Podtyp: Osłonice (np.: żachwa przejrzysta) Podtyp: Bezczaszkowce (np.: lancetnik) Podtyp: Kręgowce Gromada: krągłouste (np.: minog, śluzica) Gromada: ryby (np.: rekin, płaszczka, karp, szczupak, łosoś) Gromada: płazy (żaba, traszka, salamandra) Gromada: gady (krokodyl, żółw, jaszczurka, wąż) Gromada: ptaki (np.: struś, pingwin, gołąb, wróbel, czapla) Gromada: ssaki (np.: nietoperz, dziobak, pies, kangur, człowiek) Najprymitywniejsze strunowce – osłonice i bezczaszkowce Osłonice: żachwy, ogonice, sprzągle. - osiadły tryb życia, morza, planktoniczne larwy oraz dorosłe sprzągle i ogonice, osiadłe dorosłe żachwy, - budowa: tunika - (osłonka z wielocukrów, wytwarzana prze jednowarstwowy nabłonek), kosz skrzelowy – gardziel poprzebijana licznymi szczelinami skrzelowymi (funkcje pokarmowe i oddechowe). Budowa wewnętrzna lancetnika - - okrywa je jednowarstwowy nabłonek, tkanka łączna, otwór gębowy z czułkami (napędzają wodę i pokarm), struna grzbietowa, pierwsza cześć cewki nerwowej jest rozszerzona (nie jest ot mózg), od cewki nerwy unerwiające ciało, co cewki przylegają komórki światłoczułe (oczka Hessego), gardziel – wspólny odcinek układu pokarmowego i oddechowego, kosz skrzelowy, endostyl na dnie gardzieli – wyłapuje i zlepia pokarm, enzymy trawienne (uchyłek wątroby), lancetnik jest rozdzielnopłciowy, 26-30 par gonad, zapłodnienie w wodzie, wydalanie – protonefrydia, krążenie – zamknięte, 1 krwiobieg, brak serca, tętnice skrzelowe. Schemat układu krążenia lancetnika. Cechy charakterystyczne bezczaszkowców Przedstawiciele krągłoustych. MINOG - ciało minoga wydłużone i cylindryczne pokryte gładka, śligą skórą, która jest zbudowana z wielowarstwowego nabłonka z licznymi gruczołami śluzowymi i skóry właściwej, - brak płetw parzystych (nieparzyste grzbietowa i ogonowa), - para oczu i nieparzysty narząd węchu (jamkowate zagłębienie), lejkowata przyssawka okalająca otwór gębowy z ząbkami rogowymi - w okolicy głowowej po bokach otwory skrzelowe (7 par), - linia boczna – narząd zmysłu wrażliwy na drganie wody, - szkielet chrzęstny, struna grzbietowa. ŚLUZICE – wydzielają obficie śluz, - wwiercają się w ciało ryb pożerając je od środka, - nie maja oczu, zanik płetwy grzbietowej, - worki skrzelowe 5- 15 par, brak przewodu skrzelowego, - zagłębiają się w dnie wystawiając głowę. układ pokarmowy – lejek przedgębowy, przysysa się do ciała ryb, nacina skórę ząbkami, przełyk, żołądek (pod nim wątroba), otwór odbytowy, układ oddechowy – skrzela w workach skrzelowych i przewód skrzelowy, układ krwionośny – zamknięty, serce (zatoka żylna 1 przedsionek i 1 komora), przez serce przepływa krew nie zawierająca tlenu, układ wydalniczy – parzyste pranercza od nich moczowody (u zarodków przednercza), układ nerwowy – ośrodkowy (mózg – 5 części i rdzeń kręgowy), ułożone liniowo, układ oddechowy minoga układ rozrodczy – rozdzielnopłciowe, brak przewodów wyprowadzających, gonady pękają uwalniając gamety – trafiają do zatoki moczowo – płciowej, zapłodnienie zewnętrzne, rozwój złożony (larwa ślepica podobna do lancetnika, żyje 2 – 6 lat zagrzebana na dnie zbiornika). A B A – budowa zewnętrzna minoga B – aparat przedgębowy z rogowymi ząbkami Charakterystyka krągłoustych. Źródła: 1. „Biologia” – repetytorium, WSiP 2. „Biologia” – E. P. Solomon, L.R. Berg, D.W. Martin 3. „Zoologia” – podręcznik dla liceum ogólnokształcącego – J. Grzegorek, E. Jastrzębowska, E. Pyłka - Gutowska