Budowa i fizjologia piersi

Budowa i fizjologia piersi
dr n. med. Teresa Gabryniak - radiolog
Budowa piersi
Piersi zbudowane są z trzech rodzajów tkanek: gruczołowej (zawierającej płaty i
przewody mleczne), tkanki łącznej (mającej funkcję podporową) oraz tkanki tłuszczowej
(w której "zatopione" są poprzednie struktury, stanowi o kształcie i wielkości piersi).
Dlatego prawidłowa pierś nie jest idealnie jednorodna. Można w niej wyczuć zgrubienia,
wałeczki
i
inne
nierówności.
Na brodawce sutkowej uchodzą przewody mleczne. Kształt brodawki sutkowej może być
płaski, stożkowaty lub cylindryczny. Wciągnięcie brodawki sutkowej w jednej lub w obu
piersiach, widoczne niekiedy od okresu dojrzewania, nie musi być objawem choroby.
Jednakże brodawka sutkowa, która uległa wciągnięciu w wieku dojrzałym może być
objawem raka piersi i powinna skłonić kobietę do natychmiastowej wizyty u lekarza.
Idealnie symetryczne piersi są rzadkim zjawiskiem u kobiet. Większość kobiet ma
minimalnie asymetryczne piersi, a u kilku procent kobiet różnica ta jest bardzo wyraźna.
Zmiany fizjologiczne w piersiach spowodowane hormonami
Gruczoły piersiowe zawierają miliony receptorów reagujących na hormony – estrogen i
progesteron. W okresie dojrzewania pod wpływem hormonów, piersi zmieniają wielkość i
kształt.
W okresie płodności kobiety, piersi podlegają cały czas zmianom hormonalnym wraz z
cyklem miesiączkowym. W pierwszej połowie cyklu piersi są miękkie i niebolesne. W
drugiej połowie cyklu w organizmie kobiety, zatrzymywana jest woda co powoduje, że
piersi nabrzmiewają, są wrażliwe na dotyk i bolesne.
W czasie ciąży tkanki piersi rozrastają się i przygotowują do okresu laktacji. W okresie
okołomenopauzalnym, wraz z fizjologicznym spadkiem poziomu hormonów dochodzi do
zaniku tkanki gruczołowej, piersi tracą sprężystość, chyba że kobieta rozpocznie
hormonalną terapię zastępczą.
Łagodne zmiany w piersiach
Ból piersi
Dolegliwości bólowe piersi, są jedną z częstszych przyczyn zgłaszania się kobiet na
badanie do lekarza. Bólowi bardzo często towarzyszy lęk, że jego przyczyną może być
rak. W rzeczywistości ból sutka jest rzadkim objawem raka sutka. Najczęściej ból sutka
związany jest z cyklem miesiączkowym, ze zmianami hormonalnymi w organizmie
kobiety i wrażliwością tkanek sutka, dotyczy to zazwyczaj tylko jednej piersi.
Intensywność bólu zależy od indywidualnej wrażliwości kobiety – może być minimalna lub
tak duża, że uniemożliwia codzienne funkcjonowanie lub noszenie bielizny. Rzadziej ból
sutka ma charakter związany z chorobą kręgosłupa lub ściany klatki piersiowej.
Łagodne guzki piersi
Większość wyczuwalnych palpacyjnie guzków i zgrubień w piersiach to niegroźne zmiany,
będące odmianą stanu prawidłowego i nie mają charakteru chorobowego. Do
najczęstszych zmian o tym charakterze należą włókniakogruczolaki i torbiele piersi.
Jednak do postawienia prawidłowego rozpoznania, konieczne jest wykonanie badań
lekarskich.
Włókniakogruczolaki
Zmiana o typie włókniakogruczolaka jest typowa dla młodych kobiet – zwykle
rozpoznawana jest u nastolatek i 20-latek, ale może wystąpić także w późniejszym
wieku. Niekiedy włókniakogruczolaki mogą występować rodzinnie i być mnogie. Wielkość
zmian jest zwykle od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Najczęściej położone są w
okolicy brodawki sutkowej, są gładkie, twarde, o wyraźnych granicach, przesuwalne
względem otaczających tkanek. Jednak każdy przypadek musi być potwierdzony
badaniem
USG,
mammograficznym
i/lub
biopsją
cienkoigłową.
Torbiele
Torbiele piersi najczęściej występują u kobiet między 30 a 50 r. ż, choć mogą pojawiać
się także w każdym innym okresie życia. Zaliczane są do zmian łagodnych i powstają
wskutek znacznego rozszerzenia przewodów mlekowych i nagromadzenia płynu. Są
gładkie, twarde, przesuwalne, mogą pojawiać się bardzo szybko i znikać, często bywają
mnogie. Do postawienia rozpoznania konieczne jest wykonanie badania USG, a niekiedy
również biopsji.
Jak rozpoznać zmiany patologiczne w piersiach?
Ponad 80 proc. guzków i zgrubień wykrywanych w piersiach podczas samobadania jest
zmianami łagodnymi. Większość zgrubień, które wyczuwamy palcami, wiąże się z
prawidłowym rozwojem piersi i fizjologicznymi zmianami, którym podlegają kobiety
(okres dojrzewania, aktywności płciowej, ciąży, karmienia i menopauzy). W każdym
okresie pojawiają się inne fizjologiczne zmiany w piersiach. Dlatego każda kobieta
powinna "nauczyć się " swoich piersi - nauczyć się je badać i wiedzieć jakie zmiany mogą
w nich następować.
Niekiedy granica między łagodnymi zgrubieniami, guzkami a nowotworami może być
delikatna. Dlatego badanie piersi musi stać się nawykiem i być systematycznie
powtarzane – najlepiej badać się raz w miesiącu, między szóstym a dziewiątym dniem
cyklu.
Oczywiście samobadanie nie zwalnia z regularnego wykonywania badań diagnostycznych
– USG i mammografii. Średnica guzka u kobiet, które regularnie wykonują samobadanie
piersi jest około 15mm, a u kobiet, które nigdy nie badają swoich piersi 40mm!
Oczywisty jest fakt, że im mniejszy jest guzek w momencie rozpoznania, tym większa
szansa na wyleczenie. Dlatego bardzo ważne jest samobadanie piersi i "nauczenie się" ich
struktury.